LUẬN LẬP THẾ A TÌ ĐÀM
(Phật nói Luận A-tì-đàm về sự thành lập thế giới)
Tam tạng Chân Đế dịch
Nguyên Hồng dịch tiếng Việt
QUYỂN 3
Phẩm 9: VƯỜN HOAN HỶ
Ở bên ngoài cửa phía Bắc của Đại Thành Thiện Kiến 20 dotuần có một vườn cây lớn của các trời Đao-lợi gọi tên là Hoan Hỷ, trong vườn nầy có ao hồ, cũng tên là Hoan Hỷ, vuông vức 1 trăm do-tuần, sâu cũng như vậy, chứa đầy nước trời, có 4 thứ báu làm thành ao đáy ao bờ ao như trước đã nói. Bốn bên có bậc cấp như trước đã nói; có 5 thứ hoa báu như trước đã nói. Có 4 thứ thuyền báu và 8 thứ vui chơi, nhanh chậm tùy theo ý muốn. Khi chư thiên muốn có hoa gì thì tự nhiên có hoa ấy đến, đó là do quả báo lành vậy. Mưa các hoa báu khắp trời. Lại có gió đặc biệt thổi các tràng hoa, đính lên thân trang sức thân thể, cánh tay, cổ và chân, tự nhiên đính vào.
Bên bờ ao nầy có 5 thứ cây báu, xếp thành hàng la liệt như trước đã nói. Xen giữa cây nầy là những đền đài báu. Chư thiên nam nữ ở đó rất nhiều như trước đã nói. Trong vườn có cây tên là Hoan Hỷ; cây này sinh hoa tên là Mạn-đà-la, hình thù lớn nhỏ như bánh xe trời, màu sắc tướng mạo tuyệt đẹp như lửa cháy sáng, hoa nầy nặng nhẹ như người trong hoa. Cây Hoan Hỷ chỉ có trong vườn nầy, ngoài ra không đâu có.
Vườn nầy chu vi 1 ngàn do-tuần, đường kính 3 trăm 33 dotuần, một phần ba là bờ thành bằng vàng bao bọc; thành cao 1 dotuần, bờ tường 1 do-tuần rưỡi, cửa thành cao 2 do-tuần; cửa lầu cao 1 do-tuần rưỡi. Cứ 10 do-tuần như vậy thì có một cửa. Chín mươi chín cửa như vậy lại có một cửa nhỏ để đủ số 1 trăm. Các cửa nầy đều do các báu hợp thành, trang sức bằng ngọc báu ma-ni, giống như đất ở phía Bắc như trải thảm mịn màng đẹp đẽ vậy. Có nhiều loại hình được chạm khắc. Ở trước cửa có 4 quân lính phòng vệ như trước đã nói.
Bên ngoài có 7 hàng rào báu bao bọc, như trên đã nói. Có 7 hàng cây Đa-la vây quanh như trên đã nói. Xen giữa những cây nầy có ao báu, cách nhau 1 trăm đường tên bắn, trang sức các thứ như trên đã nói. Có 5 thứ hoa báu như trên đã nói, và 4 thuyền báu như trên đã nói. Bờ ao có 5 thứ cây báu như trên đã nói. Cho đến đền đài bằng 4 thứ báu, là nơi ở của chư thiên nam nữ.
Ở phía bên ngoài thành có 3 lớp hào làm bằng các báu như trên đã nói, mỗi hào rộng 2 do-tuần; sâu 1 do-tuần rưỡi hình như miệng hồ dưới rộng trên hẹp, chứa đầy nước trời như trên đã nói. Ở giữa những hào là đất có la liệt các cung điện của thể nữ. Bên ngoài 3 lớp hào có rừng cây 7 báu bao bọc chung quanh như trên đã nói.
Lúc ấy bên ngoài vườn tất cả các hoa đều nở rộ. Các Thiên nữ tấu nhạc ca hát. Lúc ấy các Thiên tử đến vườn Hoan Hỷ vào rừng để xem nghe. Trong khi các Thiên tử ở ngoài rừng tấu nhạc ca hát thì các Thiên nữ trong vườn cũng ra ngoài rừng để xem nghe. Ở trong vườn các Thiên nữ hòa tấu âm nhạc thì các Thiên tử ở ngoài vào vườn để xem nghe. các Thiên tử trong vườn tấu nhạc thì các Thiên nữ ngoài vườn cũng vào vườn để nghe. Do nhân duyên nầy mà lãnh thụ các vui chơi.
Từ cửa Bắc của Đại Thành Thiện Kiến cho đến cửa Nam của vườn Hoan Hỷ, những con đường ở giữa 20 do-tuần, rộng 10 dotuần, đất toàn bằng lưu ly, bằng phẳng nhu nhuyến, trang nghiêm các báu, giống như đất phía Bắc như trải thảm mềm mại, có trang trí hình người phi nhân, voi, ngựa, thú, hoa, cỏ v.v… tất cả đều đầy đủ, như hoa tai bằng những thứ báu tạo thành. Hình tướng các con đường nầy lại cũng như vậy, chân giậm xuống thì lún giở lên trở lại như cũ, mềm mại như bông vải, như Đâu-la miên. Các con đường nầy cũng mềm mại như vậy. Có 3 thứ báu bao bọc trang sức. Mỗi lớp bao bọc đều được 4 thứ báu tạo thành. Có 3 tầng chuông linh báu treo chung quanh; mỗi mỗi chuông báu đều do 4 báu tạo thành, khi gió thổi động thì phát ra những âm thanh vi diệu có thể làm cho chư thiên khởi lên 5 dục trói buộc.
Hai bên con đường nầy có 2 con sông, gọi tên là Trường Hình, cũng dài 20 do-tuần, rộng 10 do-tuần, chứa đầy nước 8 công đức. Hai bên sông nầy lại có 4 thứ báu tạo thành như trước đã nói. Bốn phía sông đều có 4 con đường bậc cấp báu như trước đã nói. Trong nước của con sông nầy có 5 loại hoa báu như trước đã nói, thuyền bằng 4 báu nổi trong sông nầy, có đủ 8 thứ vui chơi dưới nước. Lên thuyền du ngọn thì chậm mau tùy theo ý thích như trước đã nói. Chư thiên muốn có thư hoa gì thì các hoa tự nhiên bay đến. Đó là do quả báo thiện mà được như vậy. Mưa các hoa báu, rải khắp bầu trời. Lại có ngọn gió đặc biệt thổi các tràng hoa bay đến trên thân, trang nghiêm nơi thân thể, cánh tay, cổ và chân, tự nhiên hoa đính vào.
Hai bên bờ sông có 5 thứ cây báu la liệt đầy khắp như trước đã nói. Khoảng giữa các hàng cây có ác ao báu và đền đài báu. Chư thiên nam nữ đều ở trong đó, vô lượng Thiên chúng ở khắp trong nước.
Vì sao vườn nầy gọi là Hoan Hỷ ? Vườn nầy có ao lớn tên là Hoan Hỷ và trong vườn có cây cũng tên là Hoan Hỷ. Hoa cây ấy tên Mạn-đà-la. Ba việc ấy chỉ có vườn nầy có, ngoài ra không vườn nào có.
Lại vì nhân duyên gì mà có tên là Hoan Hỷ ?
Là vì lúc ấy chư thiên trời Đao-lợi muốn vào vườn nầy thì sinh đại hoan hỷ vui chơi cực kỳ thích thú. Do đó có tên là Hoan Hỷ.
Nghĩa nầy Phật Thế Tôn đã nói và tôi nghe như vậy.
Phẩm 10: VƯỜN CHÚNG XA
Bên ngoài cửa Đông Đại Thành Thiện Kiến cách 20 do-tuần các trời Đao-lợi có một vườn tên là Vườn các thứ xe. Trong vườn có ao lớn, tên Chất-đa-la, vuông vức 1 trăm do-tuần, sâu cũng như vậy; chứa đầy nước trời, bốn thứ báu làm gạch đáy ao thành ao bờ ao ngoài ra như trên đã nói. Có 4 thứ báu tạo thành đường bậc cấp. Có hoa 5 thứ báu như trên đã nói. Có thuyền 4 báu và 8 thứ vui chơi dưới nước. Trong đó chư thiên nếu muốn có hoa gì thì tự nhiên đến, do quả báo thiện mà được như vậy. Mưa các hoa báu rải khắp chư thiên. Lại có ngọn gió đặc biệt thổi những tràng hoa tự nhiên đính vào thân thể trang nghiêm từ thân mình cho đến tay, cổ và chân.
Ở bờ ao nầy có 5 thứ cây báu la liệt đầy khắp như trước đã nói. Xen giữa các cây nầy có những đền đài báu, nơi chư thiên nam nữ ở đây đầy khắp như trên đã nói. Chu vi vườn nầy là 1 ngàn dotuần, một phần ba được bao bọc bởi thành bằng vàng, thành cao 1 do-tuần, tường cao 1 do-tuần rưỡi. Cửa thành cao 2 do-tuần, cửa lầu cao 1 do-tuần rưỡi. Cứ 10 do-tuần lại có 1 cửa. Chín mươi chín cửa lại có 1 cửa nhỏ để đủ số 100. Các cửa nầy đều làm bằng các báu, trang nghiêm bằng ngọc ma-ni, giống như đất phía Bắc như trải thảm mềm mại đẹp đẽ, có điêu khắc nhiều hình tượng, trước cửa có 4 binh chùng hộ vệ như bên trên đã nói.
Bên ngoài có 7 lớp rào báu như trên đã nói, 7 lớp rừng cây Đala vây bọc chung quanh như trên đã nói. Xen giữa các hàng cây có những ao báu cách nhau 1 trăm đường tên bắn trang nghiêm các thứ như trên đã nói. Có 5 thứ hoa báu như trên đã nói và có thuyền bằng 4 thứ báu như trên đã nói. Bờ ao có 5 thứ cây báu như trên đã nói, và đền đài bằng 4 thứ báu, nơi ở của chư thiên nam nữ.
Bên ngoài thành này có 3 lớp hào như trên đã nói. Cứ mỗi một hào rộng 2 do-tuần, sâu 1 do-tuần rưỡi, hình như cái miệng hồ, dưới rộng trên hẹp, chứa đầy nước trời như trên đã nói. Vùng đất khoảng giữa các hào có la liệt các cung điện của các thể nữ.
Bên ngoài 3 lớp hào, có rừng cây 7 báu bao bọc chung quanh như trên đã nói. Bên ngoài rừng kia tất cả hoa đều nở rộ, các Thiên nữ tấu nhạc ca hát. Lúc ấy các Thiên tử từ trong Vườn Chúng Xa đi ra rừng cây xem nghe. Khi các Thiên tử ở rừng ngoài tấu nhạc ca hát thì các Thiên nữ trong vườn cũng ra xem nghe. Các Thiên nữ trong vườn lại tấu nhạc. Các Thiên tử bên ngoài vào vườn xem nghe. Các Thiên tử trong vườn lại tấu nhạc thì các Thiên nữ ngoài vườn cũng vào vườn xem nghe. Do nhân duyên ấy, thụ nhận vui chơi.
Từ cửa Đông của Đại Thành Thiện Kiến cho đến cửa Tây của Vườn Chúng Xa có những con đường 20 do-tuần, rộng 10 do-tuần, đất toàn bằng lưu ly, mềm mại nhu nhuyến, trang nghiêm các thứ báu giống như đất phía Bắc như trải thảm mềm mại nhu nhuyến đẹp đẽ trang trí hình người và phi nhân, voi, ngựa, thú, hoa, cỏ nhiều loại đủ cả, lại cũng có các báu hợp thành như hoa tai. Hình tướng của con đường nầy cũng vậy khi bước chân xuống thì đất lún, khi giở chân lên thì đất trở lại như cũ, mềm mại như bông vải, như bông Đâu-la-miên. Con đường nầy cũng nhu nhuyến như vậy, lại có 3 lớp bao bọc chung quanh. Mỗi một lớp bao bọc đều bằng 4 thứ báu tạo thành. Mỗi mỗi lớp bao bọc lại có 3 tầng chuông linh báu treo chung quanh. Mỗi mỗi chuông linh báu đều do 4 thứ báu hợp thành. Khi gió lay động đều phát ra những âm thanh vi diệu, có thể làm cho chư thiên khởi lên 5 dục trói buộc.
Hai bên con đường ấy có 2 con sông tên gọi là Trường Hình, cũng dài 20 do-tuần, rộng 10 do-tuần, có nước 8 công đức tự nhiên chứa đầy. Ở hai bên bờ sông nầy đều xây bằng gạch 4 thứ báu như trước đã nói. Bốn bên bờ sông có 4 đường bậc cấp làm bằng các thứ báu như trước đã nói. Trong nước sông nầy lại có hoa 5 báu cũng như đã nói ở trước. Thuyền 4 báu nổi trong sông nầy. Có 8 thú vui chơi dưới nước. Khi lên thuyền dạo chơi thì chậm nhanh theo ý muốn như trước đã nói. Nếu chư thiên muốn có hoa gì thì tùy theo ý muốn hoa liền đến, đó là do quả thiện mà được như vậy. Mưa hoa báu rải khắp chư thiên. Lại có những cơn gió đặc biệt thổi các tràng hoa đến thân mình để trang sức tự nhiên đính nơi thân, cánh tay, và chân.
Bên trên 2 bờ sông có cây 5 báu, xếp hàng la liệt khắp nơi như trước đã nói. Xen giữa các cây nầy có các ao báu và đền đài báu, các nam nữ chư thiên cư ngụ ở nơi đây. Vô lượng chư thiên ở đầy khắp nước.
Vì sao mà tên vườn nầy gọi là Vườn Chúng Xa ?
Ở trong đây có một ao lớn tên gọi là Chất-đa-la, nơi ấy có cây cũng tên Chất-đa-la. Cây nầy sinh nhiều thứ hoa, duy chỉ vườn nầy có, ngoài ra vườn khác thì không đâu có. Lại có nhân duyên gọi là Chất-đa-la là lúc ấy chư thiên trời Đao-lợi muốn vào vườn nầy phải ăn mặc và trang sức những loại vật quý giá và cầm các nghi trượng như lúc lâm chiến rồi lên xe mới vào vườn. Khi ở trong vườn nầy muốn đi ra thì lấy các thứ hoa đẹp Chất-đa-la trang sức cho xe rồi mới lên xe. Tất cả các xe đều như vậy. Hoa của cây Chất-đa-la nầy và chuỗi anh lạc đeo thân của chư thiên, các xe báu tỏa ra ánh sáng ánh chiếu lẫn nhau. Do nhân duyên nầy mà ở nơi vườn quý nầy có nhiều loại ánh sáng hội tụ bên trong. Vì ý nghĩa đó nên gọi tên là Vườn Chúng Xa. Lại cũng tự nhiên có tên là Vườn Chúng Xa. Ý nghĩa nầy Phật Thế Tôn đã nói, tôi nghe như vậy.
Phẩm 11: VƯỜN ÁC KHẨU
Bên ngoài cửa Nam Đại Thành Thiện Kiến cách 20 do-tuần có một vườn tên là Ác Khẩu của các trời Đao-lợi . Trong vườn có ao, cũng tên là Ác Khẩu, vuông vức 1 trăm đường tên bắn, sâu cũng như vậy, có đầy nước trời. Có 4 thứ báu làm gạch xây đáy ao, thành ao và bờ ao như trên đã nói. Có 4 thứ báu làm đường bậc cấp, có hoa 5 báu như trên đã nói. Có thuyền bằng 4 thứ báu và 8 thứ vui chơi dưới nước. Khi chư thiên muốn có hoa gì thì tùy theo ý muốn liền có hoa ấy đến. Đó là quả thiện mà được như vậy. Mưa xuống các hoa báu, rải khắp chư thiên. Lại cũng có gió đặc biệt thổi những tràng hoa để trang nghiêm cho thân, cánh tay và chân, tự nhiên đính vào.
Ở bên bờ ao có cây bằng 5 thứ báu, la liệt khắp nơi như trên đã nói. Xen giữa những hàng cây nầy có đền đài báu là nơi nam nữ chư thiên ở như trên đã nói. Chu vi vườn nầy là 1 ngàn do-tuần; một phần ba được bao bọc bởi tường thành bằng vàng. Thành cao 1 do-tuần, tường cao 1 do-tuần rưỡi. Cửa thành cao 2 do-tuần. Cửa lầu cao 1 do-tuần rưỡi. Cứ 10 do-tuần lại có một cửa. Có 99 cửa như vậy lại có một cửa nhỏ để đủ số 100. Các cửa nầy đều do các vật báu tạo thành và trang sức bằng ngọc báu ma-ni, giống như đất ở phía Bắc như một tấm thảm mềm mại nhu nhuyến, có nhiều điêu khắc. Ở tại cửa thành lại có 4 binh chủng phòng vệ như trên đã nói. Ở bên ngoài có 7 lớp rào như trên đã nói. Có rừng cây Đa-la 7 lớp bao bọc cũng như trên đã nói.
Xen giữa các cây nầy có ao báu cách nhau 1 trăm đường tên bắn, trang sức bằng nhiều thứ báu như trên đã nói. Có hoa bằng 5 thứ báu cũng như trên đã nói. Lại có thuyền bằng 4 thứ báu như trên đã nói. Bờ ao có cây bằng 5 thứ báu như trên đã nói, cho đến đền đài cũng bằng 4 thứ báu. Các nam nữ chư thiên sống ở nơi nầy. Ở bên ngoài bờ thành có 3 lớp hào báu như trên đã nói. Cứ mỗi hào rộng 2 do-tuần, sâu một do-tuần rưỡi, hình tướng như miệng hồ, dưới rộng trên hẹp; có đầy nước trời như trên đã nói. Trên đất giữa các hào có la liệt cung điện của các thể nữ ở. Bên ngoài 3 lớp hào có rừng cây 7 báu bao bọc chung quanh như trên đã nói.
Khi ở bên ngoài tất cả những hoa nở rộ, các Thiên nữ trổi nhạc ca hát, thì các Thiên tử từ vườn Ác Khẩu vào rừng để xem nghe. Khi các Thiên tử ở ngoài rừng tấu nhạc thì các Thiên nữ trong vườn cũng ra nghe. Các Thiên nữ ở trong vườn tấu nhạc thì các Thiên tử bên ngoài lại vào vườn xem nghe. Trong vườn Thiên tử tấu nhạc thì Thiên nữ ngoài vườn lại vào nghe. Do nhân duyên nầy để hưởng thụ vui chơi.
Từ cửa Nam của Đại Thành Thiện Kiến đến cửa Bắc vườn Ác Khẩu có những con đường 20 do-tuần, rộng 10 do-tuần, đất toàn bằng lưu ly, bằng thẳng mềm mại, trang nghiêm các của báu, giống như đất phía Bắc như trải thảm mềm mại có trang trí hình người, phi nhân, voi, chim, thú, hoa, cỏ các loại đều đầy đủ, lại cũng có những thứ báu như hoa tai hợp thành. Hình tướng con đường nầy cũng như vậy. Khi chân bước xuống thì lún, giở chân lên trở lại như cũ, mềm mại như bông vải, bông Đâu-la miên. Con đường cũng mềm mại như vậy.
Có 3 lớp trang sức bao bọc. Mỗi lớp đều do 4 thứ báu hợp thành. Mỗi lớp có 3 tầng chuông linh báu treo chung quanh. Mỗi chuông báu đều do 4 thứ báu hợp thành. Khi gió thổi thì phát ra âm thanh vi diệu, có thể làm cho chư thiên khởi 5 dục trói buộc.
Ở hai bên con đường nầy có 2 con sông tên gọi là Trường Hình, cũng dài 20 do-tuần; rộng 10 do-tuần, tự nhiên đầy nước 8 công đức. Hai bên bờ sông nầy xây bằng gạch 4 thứ báu như trước đã nói. Có đường bậc cấp bằng 4 thứ báu như trước đã nói. Trong nước ở sông nầy có hoa 5 thứ báu, như trước đã nói, có thuyền bằng 4 loại báu nổi trên sông. Có 8 thứ vui chơi dưới nước. Khi lên thuyền du ngoạn thì nhanh chậm tùy theo ý muốn như trước đã nói. Khi chư thiên muốn hoa gì thì tùy theo ý muốn hoa ấy liền đến đến. Đó là do quả báo lành mà được như vậy. Mưa hoa báu khắp chư thiên. Lại có gió đặc biệt thổi các tràng hoa tự nhiên đính vào thân mình để trang sức nơi thân, cánh tay, chân.
Ngoài 2 bờ sông có cây 5 thứ báu, la liệt khắp nơi như trước đã nói. Xen giữa những cây nầy có các ao báu và các đền đài báu. Chư thiên nam nữ đều ở nơi nầy, vô lượng đại chúng ở khắp đất nước.
Vì sao vườn nầy gọi là Ác Khẩu ?
Vườn có một ao lớn tên gọi là Ác Khẩu, có cây cũng tên là Ác Khẩu. Cây nầy có hoa cũng tên Ác Khẩu. Duy chỉ vườn nầy có, ngoài ra không nơi nào có. Lại có nhân duyên gọi là Ác Khẩu vì lúc bấy giờ chư thiên cõi trời Đao-lợi muốn vào vườn nầy thường phải đấu tranh, giác quán tư duy: Chúng ta bây giờ đến đó để công kích, đấu tranh với Tu-la. Lại nữa kia đây cùng nhau tật đố, tham trước ngũ dục, tranh nhau trước sau. Nhân sự việc nầy mà nói lời ác. Do vậy nơi nầy tên là Vườn Ác Khẩu. Lại tự nhiên có tên là Ác Khẩu.
Ý nghĩa nầy Phật Thế Tôn đã nói và tôi nghe như vậy.
Phẩm 12: VƯỜN TẠP
Ở bên ngoài cửa Tây của Đại thành Thiện Kiến đến cửa Đông của Vườn Tạp, trong đó có một con đường dài 20 do-tuần. Đó là vườn của trời Đao-lợi, trong vườn có có một cái ao vuông, gọi tên là Ao Tạp, bề mặt 1 trăm do-tuần, sâu cũng như vậy, chứa đầy nước trời, 4 báu làm gạch xây thành ao, đáy ao bở ao như trên đã nói. Có đường bậc cấp bằng 4 báu, có hoa 5 thứ báu như trên đã nói; có thuyền bằng 4 loại báu cho đến 8 thứ vui tiêu khiển dưới nước. Trong đó khi chư thiên muốn có hoa gì thì hoa ấy liền đến. Đó là do quả báo lành mà được như vậy. Mưa hoa báu rải khắp chư thiên. Lại có gió đặc biệt thổi các tràng hoa rơi tự nhiên đính vào thân để trang nghiêm thân, tay, cổ và chân.
Trên bờ ao nầy có 5 thứ cây báu la liệt như trước đã nói. Xen giữa các cây hoa nầy có những đền đài báu, là nơi ở của chư tiên nam nữ như trên đã nói. Chu vi ao nầy 1 ngàn do-tuần, một phần ba là vàng làm bờ thành bao bọc chung quanh. Thành cao 1 do-tuần, bờ tường cao nửa do-tuần. Cửa thành cao 2 do-tuần. Cửa lầu cao 1 dotuần rưỡi. Cứ 10 do-tuần như vậy có một cửa, có 99 cửa. Lại có thêm một cửa nhỏ để đủ số 100. Các cửa nầy do các thứ báu hợp thành và trang sức bằng ngọc báu ma-ni, giống như đất ở phía Bắc mềm mại như trải thảm có điêu khắc nhiều loại. Ở trước cửa lại có 4 binh chủng phòng vệ giống như trên đã nói.
Bên ngoài có 7 hàng rào như trên đã nói, 7 hàng cây Đa-la bao bọc chung quanh như trên đã nói. Xen giữa những cây nầy lại có các ao báu, cách nhau bằng trăm tầm bắn cung, trang sức các thứ như trên đã nói. Có hoa 5 báu và thuyền làm bằng 4 thứ báu, có 8 thứ thú vui dưới nước. Bên bờ ao có cây 5 thứ báu như trên đã nói, cho đến đền đài cũng bằng 4 thứ báu, là nơi ở của chư thiên nam nữ.
Ở bên ngoài thành là 3 lớp hào như trên đã nói. Mỗi hào rộng 2 do-tuần; sâu một do-tuần rưỡi; hình thể như cái miệng hồ, dưới rộng trên hẹp. Có đầy ắp nước trời như trước đã nói. Khoảng giữa những cái hào có la liệt cung điện của các thể nữ.
Bên ngoài 3 lớp hào, có rừng cây 7 báu bao bọc chung quanh như trên đã nói. Lúc ấy ở bên ngoài rừng tất cả các hoa đều nở rộ, chư thiên nữ hòa tấu âm nhạc ca hát. Lúc ấy các Thiên tử từ nơi Vườn Tạp vào rừng để xem nghe. Khi các Thiên tử ở ngoài rừng hòa tấu âm nhạc thì các Thiên nữ bên trong vườn lại ra để xem nghe. Trong vườn các Thiên nữ hòa tấu âm nhạc thì bên ngoài các Thiên tử lại vào vườn để xem nghe. Trong vườn các Thiên tử hòa tấu âm nhạc thì bên ngoài vườn các Thiên nữ lại vào vườn để xem nghe. Do nhân duyên ấy hưởng thụ các thú vui.
Từ cửa phía Tây của Đại Thành Thiện Kiến đến cửa phía Đông của vườn hỗn tạp có một con đường dài 20 do-tuần, rộng 10 do-tuần, đều lưu ly làm đất, mềm mại nhu nhuyến, giống như đất phía Bắc mềm mại đẹp đẽ như tấm thảm có khắc họa hình người, phi nhân, voi, chim, thú, hoa, cỏ, các loại đều đầy đủ, và trang sức như những hoa tai báu. Hình tướng của con đường nầy cũng như vậy. Khi bước chân xuống thì đất lún, khi giở chân lên đất trở lại nguyên như cũ. Con đường nầy mềm mại cũng như vậy.
Có 3 lớp bao bọc chung quanh; mỗi một lớp đều do 4 báu hợp thành. Mỗi mỗi lớp có 3 tầng chuông linh báu bao bọc chung quanh. Mỗi mỗi linh báu lại do 4 thứ báu hợp thành. Khi gió lay động, phát ra âm thanh vi diệu có thể làm cho chư thiên khởi ngũ dục trói buộc.
Hai bên đường có 2 con sông tên gọi là Trường Hình, cũng dài 20 do-tuần, rộng 10 do-tuần, có nước 8 công đức tự nhiên chứa đầy. Ở hai bên bờ sông nầy được xây bằng gạch 4 thứ báu như trước đã nói. Bốn bên bờ sông có đường bậc cấp bằng 4 thứ báu như trước đã nói. Trong nước sông nầy có 5 thứ hoa báu như trước đã nói. Có thuyền bằng 4 thứ báu nổi trên mặt nước. Có 8 thú vui tiêu khiển dưới nước. Khi lên thuyền du ngoạn chậm nhanh tùy theo ý muốn như trước đã nói. Nếu chư thiên muốn có hoa gì thì tùy theo ý muốn hoa liền hiện đến. Đây là do quả lành mà được như vậy. Mưa hoa báu khắp chư thiên. Lại có gió đặc biệt thổi những tràng hoa tự nhiên đính vào thân, trang nghiêm nơi thân, tay, cổ và chân.
Ở hai bên bờ sông có 5 thứ cây báu la liệt như trên đã nói. Xen giữa những hàng cây lại có ao báu cùng với các đền đài, nơi ở của chư thiên nam nữ, vô lượng Thiên chúng ở khắp đất nước.
Vì sao vườn này gọi là Vườn Tạp ?
Nguyên nhân là nơi vườn nầy có một ao lớn, tên là Ao Tạp, cũng có cây tạp, và các hoa tạp mà chỉ vườn nầy có ngoài ra không nơi nào có. Lại có nhân duyên gọi là Vườn Tạp là lúc ấy chư thiên nam nữ ở cõi trời Đao-lợi đến vào vườn rất hỗn tạp rồi ca xướng múa hát vui chơi rất hỗn tạp. Các vườn khác khi tụ họp, tất cả chư thiên bên ngoài đều không được vào, hoàn toàn bị cấm đoán. Còn nơi vườn nầy khi tập họp thì không trở ngại gì cả. Nơi thành lớn và ngoài thành chư thiên đều có thể vào đây vui chơi, lẫn lộn để vui chơi. Cho nên gọi đây là Vườn Tạp. Lại cũng tự nhiên có tên là Vườn Tạp.
Ý nghĩa nầy Phật Thế Tôn đã nói và tôi nghe như vậy.
Phẩm 13: VƯỜN BA-LỢI-DẠ-ĐA
Bên ngoài góc Đông Bắc của Đại Thành Thiện Kiến 20 do-tuần có một lâm viên lớn của trời Đao-lợi tên là Ba- lợi-dạ-đa. Vườn nầy có một cái ao vuông cũng tên là Ba- lợi-dạ-đa, mặt ao 1 trăm do-tuần, sâu cũng như vậy, chứa đầy nước trời. Có 4 thứ báu làm gạch xây đáy ao, thành ao, bờ ao như trước đã nói.
Bốn bên đều có đường bậc cấp như trước đã nói. Có 5 loại hoa báu như trước đã nói. Có thuyền bằng 4 thứ báu và 8 thứ vui chơi giải trí dưới nước, tùy theo ý thích mà thuyền đi chậm hoặc nhanh. Trong ấy chư thiên muốn có hoa gì thì theo ý nghĩ hoa liền hiện đến. Đó là do quả báo lành nên được như vậy. Mưa hoa báu rải khắp chư thiên. Lại có những cơn gió đặc biệt thổi những tràng hoa tự nhiên đính vào thân trang sức nơi thân, cánh tay, cổ và chân.
Ở trên bờ hồ nầy có 5 thứ cây báu la liệt khắp nơi như trước đã nói. Xen giữa những hàng cây nầy là những đền đài báu nơi ở của các nam nữ chư thiên như trước đã nói. Trong vườn có cây tên là Ba-lợi-dạ-đa, cũng gọi là Câu-tì-đà-la. Cây nầy sinh trưởng đầy đủ; hình dáng khả ái, cành lá sum sê tươi lâu không héo. Tất cả gió mưa đều không xâm nhập, giống như thợ kết tràng hoa trang sức các tràng hoa, lại cũng giống như hoa tai, hình tướng cây nầy cũng khả ái như vậy. Bên trên giống như cái dù lọng, lần lượt che nhau, cao 1 trăm do-tuần, dưới gốc to thẳng, không có tì vết, 50 do-tuần mới có cành nhánh. Đường kính thân 5 do-tuần, chu vi 15 do-tuần. Mỗi cành vươn ra 50 do-tuần. Ở khoảng giữa 1 trăm do-tuần, chu vi 3 trăm do-tuần.
Bên dưới có đá quý tên là Bang-trụ-kiếm-bà-la, dài 50 do-tuần; rộng 10 do-tuần, đều làm bằng lưu ly mịn màng khả ái, trang sức các báu giống như đất phía Bắc được trải thảm mịn màng có nhiều khắc họa hình người, phi nhân, voi, chim, thú, hoa, cỏ đầy đủ các loại, cũng giống như những hoa tai báu, Bang-trụ-kiếm-bà-la nầy cũng như vậy. Khi đặt bước thì lún, giở chân thì nổi, như bông vải, bông đâu-la-miên mịn màng, Bang-trụ-kiếm-bà-la cũng như vậy. Có 3 lớp trang sức bao bọc, mỗi lớp bao bọc do 4 thứ báu làm thành, mỗi lớp bao bọc lại có 3 tầng chuông linh báu vây quanh, mỗi linh báu đều do 4 thứ báu làm thành. Mỗi khi gió nhẹ thổi động phát ra âm thanh vi diệu, có thể khiến chư thiên khởi lên ngũ dục ràng buộc, như trước đã nói.
Bốn bên đường đi bậc cấp bằng vàng, bạc, lưu ly, pha lê hợp thành. Nơi nơi trong vườn đều có ao như trước đã nói, cho đến đền đài cũng bằng 4 thứ báu là nơi chư thiên nam nữ ở như trên đã nói. Chu vi vườn nầy 1 ngàn do-tuần, độ một phần ba đường kính được bao bọc bằng thành vàng, cao 1 do-tuần, bờ tường 1 do-tuần rưỡi, cửa thành cao 2 do-tuần, cửa lầu cao 1 do-tuần rưỡi. Cứ 10 do-tuần lại có 1 cửa. Có 99 cửa và lại có 1 cửa nhỏ để đủ số 1 trăm. Các cửa nầy đều do các báu hợp thành và trang sức bằng ngọc báu ma-ni, giống như đất phía Bắc như trải thảm mịn màng có điêu khắc nhiều hình ảnh. Trước cửa còn có 4 quân binh chủng phòng vệ như trên đã nói.
Bên ngoài có 7 lớp hàng rào như trên đã nói, 7 lớp rừng cây Đala vây bọc chung quanh như trên đã nói. Xen giữa các cây có những cái ao báu, cách nhau bằng 1 trăm tầm bắn cung, trang nghiêm các thứ như trên đã nói. Có hoa 5 thứ báu như trên đã nói. Có 4 thuyền báu cũng như trên đã nói.
Ở trên bờ hồ nầy có 5 thứ cây báu như trên đã nói, cho đến đền đài 4 thứ báu, nơi chư thiên nam nữ ở. Bên ngoài thành có 3 lớp hào, như trên đã nói. Mỗi một hào rộng 2 do-tuần, sâu 1 do-tuần rưỡi; hình thể như cái miệng hồ; dưới rộng trên hẹp; chứa đầy nước trời như trên đã nói. Xen giữa các hào có la liệt cung điện của các thể nữ.
Ngoài 3 lớp hào nầy, có rừng cây 7 báu bao bọc chung quanh như trên đã nói. Lúc ấy ở bên ngoài rừng tất cả loài hoa đều nở rộ. Các Thiên nữ trỗi nhạc ca hát. Lúc ấy các Thiên tử từ vườn Ba-lợi-dạ-đa ra rừng để xem nghe. Trong khi các Thiên tử ở ngoài rừng tấu nhạc thì các Thiên nữ bên trong vườn lại ra xem nghe. Những Thiên nữ bên trong vườn tấu nhạc và bên ngoài các Thiên tử lại vào vườn để xem nghe. Ở bên trong các Thiên tử tấu nhạc thì bên ngoài vườn các Thiên nữ lại vào bên trong vườn để nghe. Do nhân duyên đó hưởng thụ vui chơi.
Từ góc cửa Đông Bắc của Đại Thành Thiện Kiến đến góc cửa Tây Nam của vườn có một đường đi 20 do-tuần, rộng 10 do-tuần, đất toàn bằng lưu ly, bằng thẳng mềm mại, trang sức các thứ báu, giống như đất ở phía Bắc mịn màng như trải thảm có họa tiết hình người, phi nhân, voi, chim, thú, hoa, như các báu trang trí hoa tai. Hình tướng con đường nầy cũng như vậy. Khi bước chân xuống thì đất lún, giở chân lại nổi lên, mịn màng giống như bông vải, bông Đâu-la miên, con đường nầy cũng mềm mại như vậy. Có 3 lớp bao bọc trang sức, mỗi lớp đều do 4 thứ báu làm thành. Mỗi mỗi lớp có 3 tầng chuông linh báu vây bọc chung quanh. Mỗi mỗi chuông linh báu đều do 4 thứ báu tạo thành. Khi gió nhẹ lay động thì phát ra âm thanh vi diệu làm cho chư thiên khởi lên ngũ dục ràng buộc.
Hai bên con đường lại có 2 con sông gọi là Trường Hình, dài 20 do-tuần, rộng 10 do-tuần, có nước 8 công đức tự nhiên sung mãn. Hai bên bờ sông nầy đều xây gạch bẳng 4 thứ báu như trước đã nói. Bốn bên bờ sông đều có đường bậc cấp như trước đã nói. Trong sông có 5 thứ hoa báu như trước đã nói. Có thuyền bằng 4 thứ báu nổi trên mặt nước. Có 8 thứ vui chơi dưới nước. Khi lên thuyền du ngoạn thì thuyền đi nhanh chậm tùy theo ý thích như trước đã nói. Trong đó có chư thiên muốn hoa gì thì hoa ấy theo ý nghĩ liến đến. Đó là do quả báo lành mà được như vậy. Mưa các hoa báu, rải khắp chư thiên. Lại cơn gió thổi đặc biệt thổi những tràng hoa tự nhiên đính vào thân trang trí nơi thân, tay, cổ và chân.
Bên ngoài 2 bờ sông có cây 5 báu la liệt như trước đã nói. Xen giữa những cây ấy có những ao báu cùng những đền đài, nơi chư thiên nam nữ ở. Vô lượng Thiên chúng ở khắp nước. Như vậy Phật Thế Tôn bảo:
Tì-kheo ! Lúc bấy giờ cây Ba-lợi-dạ-đa Câu-tì-đà-la ở cõi trời Đao-lợi lá vàng muốn rụng, lúc ấy chư thiên vô cùng hoan hỷ nói:
Bây giờ cây Ba-lợi-dạ-đa của trời Đao-lợi lá đã chuyển sang màu vàng không còn bao lâu nữa sẽ rụng.
Tì-kheo ! Lúc ấy cây Ba-lợi-dạ-đa của trời Đao-lợi lá đã rụng rồi, chư thiên rất vui mừng nói:
Chư thiên ! Cây Ba-lợi-dạ-đa lá đã rụng rồi, không bao lâu nữa sẽ đâm chồi.
Tì-kheo ! Lúc bấy giờ cây Ba-lợi-dạ-đa đã đâm chồi, tất cả chư thiên đều vui mừng nói:
Bây giờ cây Ba-lợi-dạ-đa đã đâm chồi, không bao lâu nữa sẽ hiện màu xanh.
Tì-kheo ! Lúc ấy lá cây Ba-lợi-dạ-đa đã hiện màu xanh rồi, chư thiên lúc bấy giờ vui mừng nói:
Cây Ba-lợi-dạ-đa đã hiện màu xanh rồi, không bao lâu sẽ hé nụ hoa .
Tì-kheo! Lúc ấy cây Ba-lợi-dạ-đa đã hé nụ hoa và chư thiên lúc ấy vui mừng nói:
Cây Ba-lợi-dạ-đa đã hé nụ rồi, không bao lâu nữa thì hoa sẽ nở. Khi hoa nở rồi chư thiên vui mừng nói:
Cây Ba-lợi-dạ-đa hoa đã nở rồi, không bao lâu nữa thì sẽ nở rộ.
Tì-kheo ! Lúc bấy giờ cây Ba-lợi-dạ-đa đã nở đầy rồi, sắc hoa chiếu khắp 50 do-tuần. Hương thơm xông ngát 50 do-tuần. Nếu khi bên Đông mưa gió thổi hương của hoa nầy xông đến phía Tây 1 trăm do-tuần. Nếu gió mưa ở phía Tây thổi thì hương của hoa nầy xông đến phía Đông 1 trăm do-tuần. Nếu mưa gió ở phía Nam thổi thì hương hoa nầy xông đến phía Bắc 1 trăm do-tuần. Nếu mưa gió ở phía Bắc thổi thì hương hoa nầy xông đến phía Nam 1 trăm do-tuần.
Tì-kheo ! Cây Ba-lợi-dạ-đa của trời Đao-lợi nầy có thần lực uy đức như vậy.
Tì-kheo ! Nếu Phật tử y vào chính pháp luật nghi Như Lai nói và do tín căn rồi lìa gia đình mình xuất gia tu học và vì việc ấy mà khởi tâm quyết định.
Tì-kheo ! Người nầy cũng ví như cây Ba-lợi-dạ-đa, lúc cây nầy lá vàng thì, Tì-kheo, bấy giờ Đệ tử Phật cắt tóc, mặc pháp phục, lìa xa gia đình, tu đạo xuất gia.
Tì-kheo ! Người nầy cũng ví như cây Ba-lợi-dạ-đa lúc lá rơi rồi.
Tì-kheo ! Nếu Đệ tử Phật lìa các dục trần. lìa các pháp ác, có giác có quán, có hỷ có lạc, từ ly sinh khởi, tu tập Sơ thiền, trụ vào bậc nầy.
Tì-kheo ! Người ấy cũng ví như cây Ba-lợi-dạ-đa lúc mới đâm chồi.
Tì-kheo ! Lúc ấy giác quán đã tịch diệt cho nên y vào tâm trong lặng thực hành một phương tiện nên không giác, không quán, từ định sinh khởi, có hỷ có lạc, tu tập Nhị thiền trụ vào nơi nầy.
Tì-kheo ! Người như vậy ví như cây Ba-lợi-dạ-đa đã hiện màu xanh.
Tì-kheo ! Lúc ấy Đệ tử Phật đã ly dục hỷ nên trụ nơi tâm xả, chính niệm chính trí, thân thụ lạc. Cho nên Thánh Sư đã dạy như vầy: Nếu trụ nơi lạc mà có xả có niệm, tu tập Tam thiền trụ vào nơi đó.
Tì-kheo ! Người như vậy ví như cây Ba-lợi-dạ-đa đã ra hoa.
Tì-kheo ! Nếu Đệ tử Phật, khổ diệt tận rồi, lạc cũng đã qua rồi, những ưu não ngày trước đã diệt hết rồi nên không khổ không vui, xả niệm thanh tịnh, tu tập Tứ thiền, trụ vào nơi nầy, thì người như vậy ví như cây Ba-lợi-dạ-đa vừa ra hoa.
Tì-kheo ! Nếu Đệ tử Phật, các lậu đã hết rồi, tâm vô lậu giải thoát và Bát-nhã giải thoát hiện thế đã chứng, trụ vào nơi nầy, đời này đã hết, tu đạo cứu cánh, mọi việc đã xong, không sinh lại nữa, cho nên được trí nầy.
Tì-kheo ! Người nầy ví như cây Ba-lợi-dạ-đa tất cả hoa đã nở.
Tì-kheo ! Các Tì-kheo này các lậu đã hết, tu đạo cứu cánh, chính tuệ giải thoát, hữu kết đã hết, các trời Đao-lợi tán thán: Thiện hữu ! Người ở xứ đó, họ …, tên …, quận …, huyện …, tất cả đất nước đều lìa gia đình, xuất gia tu đạo, Tì-kheo … là Đệ tử xuất gia y chỉ Đệ tử các lậu đã hết cho nên tâm vô lậu giải thoát và Bát-nhã giải thoát, hiện thế đã chứng trụ vào nơi nầy, đời nầy đã dứt, tu đạo cứu cánh, các việc đã xong, không sinh lại nữa, cho nên được trí nầy.
Các Tì-kheo nầy các lậu đã hết, chính trí giải thoát, hữu pháp đã hết, thần lực như vậy và uy đức đó ví như cây Ba-lợi-dạ-đa ở cõi Đao-lợi hoa đều nở rộ. Lại có chư thiên bảo hộ vườn đến nơi Đế Thích bạch Đế Thích rằng:
Thiên chủ ! Cây Ba-lợi-dạ-đa hoa đã nở hết rồi cho nên Thiên Tôn phải biết thời tiết. Chư thiên lại có voi chúa tên là I-la-bàn để cỡi đi đến vườn. Thân voi dài 9 do-tuần, cao 3 do-tuần hình dáng tương xứng.
Lúc ấy Đế Thích Hoàn Nhân sai sứ bảo voi rằng:
Thiện hữu ! Cây Ba-lợi-dạ-đa đã nở hoa hết rồi ! Chư thiên đang đến đó vào vườn để xem. Vì vậy nay ngươi nên tự trang sức đi.
Voi nghe lời sứ bảo vô cùng hoan hỷ, giống như người mới cầu hôn và đón vợ về, voi chúa vui mừng với tất cả những điềm lành tốt như vậy.
Bấy giờ voi chúa liền hóa ra 33 đầu, mỗi đầu như vậy có 6 ngà, mỗi ngà có ao 7 báu, mỗi ao như vậy đều có 7 hoa sen, mỗi hoa sen đều sinh 7 hoa, mỗi hoa như vậy sinh ra 7 lá và mỗi lá như vậy có 7 Thiên nữ giống như các kỹ nữ của chư thiên và có 7 lớp như vậy quanh hoa sen, hiển hiện khả ái. Do nhân duyên ấy, các hoa trang nghiêm, tất cả đều đầy đủ. Chư thiên trời Đao-lợi cung kính trước Đế Thích. Đế Thích đứng đầu trong đám chư thiên lên ngồi giữa đầu voi. Tả hữu hai bên, mỗi bên 16 chư thiên. Tất cả chư thiên đều tự suy nghĩ rằng ngồi giữa đầu nếu là chân thật thì chỉ có trời Đế Thích ngồi một mình ở giữa 33 trời lên voi rồi trước rồi chư thiên mới lần lượt lên.
Đế Thích có hai Thái tử, một tên là Chiên Đàn, hai tên là Tu-tì, làm Đại Tướng quân của trời Đao-lợi, cũng lên voi. Các Thiên nữ đẹp đẽ nhất, một tên là A-lam-phù-ta, hai tên Mật-xa-kế-thi, ba tên Phân-đà-lợi-kha, bốn tên Ni-la, năm tên A-lâu-na, sáu tên Ế-ni-bátbà, bảy tên Tu-bát-bà, tám tên Bát-đà-la, chín tên Tu-pha-đà-la, mười tên Ma-đầu-kha-bà-trí. Các Thiên nữ này cũng lên voi.
Lại có các diệu Thiên nam, một tên A-lam-phù, hai tên Đạtđầu-lâu-mi, ba tên Ntuệ-phù-lâu, bốn tên Thi-khí. Các diệu Thiên này cũng lên voi, ở trên lưng voi ca tấu âm nhạc. Tất cả chư thiên sau khi lên voi rồi, bấy giờ voi chúa vô cùng hoan hỷ giống như các vua thụ lễ quán đảnh cũng giống như thanh niên sắp đến hôn lễ, cử hành chính pháp rồi dùng các hoa đẹp trang sức đầu cổ, thân, voi chúa cũng vô cùng hoan hỷ như vậy.
Bấy giờ voi chúa rống lên tiếng lớn, trời mưa cam lồ, chói lòa ánh sáng, rồi voi chúa hóa làm các kỹ nữ ca múa tấu nhạc biểu diễn nhiều thứ. Chư thiên kỹ nữ và kỹ nam đều ca múa tấu nhạc. Rồi voi chúa rống lớn tiếng thong thả bước đi như kết tràng hoa. Làm 3 lần như vậy thì đến vườn Ba-lợi-dạ-đa.
Lúc bấy giờ trời Đao-lợi từ trên voi xuống trên bảo thạch Bangtrụ-kiếm-ma-la. Nếu chỗ ngồi không đủ thì miếng đá hóa dài ra đủ cho chư thiên ngồi, vì phúc của chư thiên. Lúc ấy voi chúa A-di-labà-na liền biến hóa làm thân một Đồng tử của trời đeo ấn báu nơi cánh tay, đeo hoa tai báu và trang sức đầy đủ các loại, thụ 5 dục trần, tương ưng các thứ vui chơi. Có những Thiên tử lên xe voi, ngựa cùng lầu các khác. Cũng có những Thiên tử đi các thuyền báu từ sông Trường Hình nhanh chậm tùy theo ý muốn cùng vào vườn nầy. Ở trong vườn nầy ca hát riêng, múa riêng, đàn sáo riêng, tập họp riêng. Ở đây chư thiên lấy 4 tháng, thụ ngũ dục trần, tương ưng đầy đủ vui chơi khoái lạc. Nếu so với ngày tháng của loài người là 1 vạn 2 ngàn năm, bằng một phần ba trong 10 năm tuổi thọ của chư thiên. Khi vườn nầy đã dùng hết thì đi các vườn khác. Các vườn của trời Đaolợi, vườn nầy là lớn nhất trong 6 cái. Ngoài ra cũng còn các vườn lớn nhỏ khác đầy khắp các trời.
Nghĩa nầy Phật Thế Tôn đã nói và tôi đã nghe như vậy.
HẾT QUYỂN 3
Họa Sỹ Tham Lam