御Ngự 製Chế 秘Bí 藏Tạng 詮Thuyên
Quyển 0030
宋Tống 太Thái 宗Tông 趙Triệu 炅 撰Soạn
御Ngự 製Chế 秘Bí 藏Tạng 詮Thuyên 懷Hoài 感Cảm 廻Hồi 文Văn 五Ngũ 七Thất 言Ngôn 詩Thi 卷quyển 第đệ 三tam 十thập
五ngũ 言ngôn 。 肥phì 。
眀# 哲triết 賢hiền 高cao 士sĩ
(# 文văn 明minh 睿# 哲triết 之chi 君quân 必tất 賢hiền 於ư 高cao 士sĩ 也dã 何hà 則tắc 賢hiền 不bất 自tự 賢hiền 由do 聖thánh 人nhân 而nhi 賢hiền 之chi 如như 傳truyền 巗# 之chi 比tỉ 本bổn 匹thất 夫phu 也dã 孰thục 能năng 識thức 之chi 逮đãi 乎hồ 冥minh 通thông 帝đế 夢mộng 刻khắc 象tượng 搜sưu 徵trưng 高cao 秉bỉnh 化hóa 權quyền 始thỉ 彰chương 賢hiền 俊# 也dã )# 。
遠viễn 深thâm 甚thậm 更cánh 長trường/trưởng
(# 可khả 以dĩ 見kiến 德đức 業nghiệp 宏hoành 遠viễn 智trí 術thuật 幽u 深thâm 動động 合hợp 典điển 章chương 言ngôn 惟duy 唘# 沃ốc 若nhược 巨cự 川xuyên 之chi 舟chu 檝tiếp 比tỉ 大đại 旱hạn 之chi 霖lâm 雨vũ 足túc 以dĩ 保bảo 曆lịch 數số 之chi 延diên 長trường 也dã )# 。
清thanh 風phong 搖dao 影ảnh 轉chuyển
(# 縱tung 橫hoành 廟miếu 筭# 大đại 闡xiển 皇hoàng 猷# 如như 風phong 之chi 清thanh 動động 搖dao 物vật 影ảnh 飄phiêu 颻diêu 宛uyển 轉chuyển 周chu 極cực 八bát 紘# 不bất 假giả 鳴minh 條điều 滌địch 蒸chưng 民dân 之chi 煩phiền 慮lự 已dĩ 矣hĩ )# 。
滿mãn 月nguyệt 瑩oánh 寒hàn 光quang
(# 況huống 帝đế 道đạo 之chi 眀# 也dã 皓hạo 魄phách 滿mãn 輪luân 高cao 懸huyền 寥liêu 泬# 皎hiệu 無vô 纖tiêm 翳ế 光quang 照chiếu 萬vạn 部bộ 可khả 以dĩ 發phát 騷# 人nhân 之chi 幽u 典điển 也dã )# 。
英anh 俊# 皆giai 才tài 用dụng
(# 英anh 髦mao 俊# 憮# 皆giai 負phụ 霸# 國quốc 之chi 雄hùng 才tài 賔# 王vương 之chi 利lợi 用dụng 而nhi 乃nãi 虛hư 慄lật 遁độn 世thế 藏tạng 器khí 俟sĩ 時thời 用dụng 之chi 則tắc 為vi 虎hổ 不bất 用dụng 之chi 則tắc 為vi 鼠thử 是thị 以dĩ 聖thánh 人nhân 。 仄# 席tịch 旁bàng 求cầu 恐khủng 遺di 賢hiền 也dã )# 。
品phẩm 流lưu 見kiến 異dị 常thường
(# 品phẩm 流lưu 者giả 則tắc 常thường 庶thứ 也dã 賢hiền 人nhân 未vị 遇ngộ 多đa 隱ẩn 其kỳ 間gian 道đạo 之chi 否phủ/bĩ 也dã 如như 石thạch 落lạc 落lạc 時thời 又hựu 來lai 也dã 如như 王vương 碌# 碌# 不bất 離ly 鄙bỉ 俚# 之chi 間gian 可khả 見kiến 非phi 常thường 之chi 士sĩ )# 。
生sanh 平bình 觀quán 至chí 道đạo
(# 道đạo 者giả 萬vạn 化hóa 之chi 源nguyên 二nhị 儀nghi 之chi 母mẫu 斯tư 須tu 不bất 可khả 以dĩ 去khứ 身thân 也dã 是thị 以dĩ 聖thánh 人nhân 。 或hoặc 坐tọa 朝triêu 垂thùy 問vấn 或hoặc 拱củng 默mặc 存tồn 思tư 庶thứ 合hợp 天thiên 機cơ 以dĩ 資tư 日nhật 用dụng 所sở 謂vị 挫tỏa 銳duệ 解giải 紛phân 知tri 白bạch 守thủ 黑hắc 常thường 無vô 欲dục 以dĩ 觀quán 其kỳ 妙diệu 也dã )# 。
化hóa 俗tục 蘊uẩn 馨hinh 香hương
(# 以dĩ 道Đạo 德đức 仁nhân 義nghĩa 而nhi 化hóa 俗tục 者giả 孰thục 敢cảm 不bất 從tùng 如như 草thảo 上thượng 之chi 風phong 必tất 偃yển 所sở 以dĩ 民dân 化hóa 於ư 上thượng 見kiến 賢hiền 思tư 齊tề 剋khắc 已dĩ 復phục 禮lễ 修tu 德đức 進tiến 業nghiệp 。 如như 蘭lan 之chi 香hương )# 。
榮vinh 貴quý 空không 知tri 命mạng
(# 富phú 貴quý 在tại 天thiên 人nhân 之chi 賦phú 分phần/phân 若nhược 恃thị 之chi 而nhi 不bất 修tu 德đức 者giả 所sở 謂vị 空không 知tri 其kỳ 命mạng 而nhi 不bất 知tri 禍họa 福phước 之chi 相tướng 倚ỷ 是thị 以dĩ 聖thánh 人nhân 。 之chi 在tại 位vị 也dã 尚thượng 乃nãi 小tiểu 心tâm 翼dực 翼dực 。 終chung 日nhật 乹# 乹# 而nhi 況huống 於ư 土thổ/độ 民dân 乎hồ )# 。
去khứ 非phi 免miễn 作tác 荒hoang
(# 去khứ 非phi 者giả 則tắc 去khứ 甚thậm 去khứ 奢xa 去khứ 泰thái 自tự 然nhiên 知tri 止chỉ 足túc 識thức 安an 危nguy 外ngoại 不bất 作tác 於ư 禽cầm 荒hoang 內nội 不bất 作tác 於ư 色sắc 荒hoang 養dưỡng 素tố 還hoàn 淳thuần 家gia 國quốc 自tự 富phú )# 。
輕khinh 波ba 雨vũ 水thủy 混hỗn
(# 聖thánh 人nhân 之chi 道đạo 如như 水thủy 澄trừng 渟# 。 小tiểu 人nhân 之chi 讒sàm 如như 雨vũ 飄phiêu 暴bạo 輕khinh 波ba 雖tuy 混hỗn 倐thúc 尓# 難nạn/nan 留lưu 雨vũ 霽tễ 波ba 停đình 甚thậm 然nhiên 無vô 變biến )# 。
裊# 柳liễu 樹thụ 枝chi 狂cuồng
(# 柳liễu 帶đái 湛trạm 長trường/trưởng 動động 多đa 搖dao 曳duệ 物vật 之chi 性tánh 也dã 自tự 然nhiên 而nhi 然nhiên 況huống 乎hồ 雲vân 從tùng 龍long 而nhi 風phong 從tùng 虎hổ 水thủy 流lưu 濕thấp 而nhi 火hỏa 就tựu 燥táo 是thị 以dĩ 聖thánh 人nhân 。 在tại 位vị 草thảo 木mộc 蟲trùng 魚ngư 皆giai 遂toại 其kỳ 性tánh 也dã )# 。
迎nghênh 也dã 春xuân 將tương 盛thịnh
(# 王vương 者giả 南nam 面diện 負phụ 扆# 東đông 郊giao 迎nghênh 春xuân 則tắc 萬vạn 物vật 熙hi 熙hi 然nhiên 而nhi 得đắc 其kỳ 生sanh 也dã 日nhật 軓# 青thanh 陸lục 神thần 司ty 大đại 皞# 可khả 不bất 盛thịnh 乎hồ )# 。
送tống 歸quy 秋thu 亦diệc 忙mang
(# 春xuân 秋thu 輪luân 移di 世thế 之chi 常thường 理lý 寵sủng 辱nhục 倚ỷ 伏phục 人nhân 之chi 恆hằng 事sự 是thị 知tri 秋thu 氣khí 成thành 物vật 素tố 景cảnh 臨lâm 人nhân 儻thảng 非phi 豁hoát 如như 寧ninh 免miễn 忙mang 也dã )# 。
精tinh 神thần 何hà 氣khí 骨cốt
(# 抱bão 冲# 和hòa 之chi 道đạo 者giả 精tinh 神thần 可khả 全toàn 得đắc 柔nhu 弱nhược 之chi 理lý 者giả 氣khí 骨cốt 乃nãi 固cố 骨cốt 氣khí 猶do 宅trạch 也dã 精tinh 神thần 猶do 主chủ 也dã 人nhân 或hoặc 兼kiêm 之chi 則tắc 動động 合hợp 規quy 矩củ 言ngôn 符phù 典điển 教giáo 故cố 可khả 致trí 理lý 於ư 天thiên 下hạ 也dã )# 。
政chánh 理lý 頌tụng 甘cam 棠#
(# 運vận 應ưng 五ngũ 百bách 而nhi 生sanh 者giả 曰viết 命mạng 世thế 之chi 才tài 邵# 公công 其kỳ 人nhân 歟# 故cố 得đắc 棠# 樹thụ 植thực 於ư 分phần/phân 陜# 勿vật 翦# 勿vật 伐phạt 政chánh 理lý 興hưng 於ư 姬# 周chu 載tái 歌ca 載tái 頌tụng 且thả 羊dương 祜hỗ 峴# 山sơn 之chi 碑bi 行hành 人nhân 覽lãm 之chi 而nhi 墯# 睷# 豈khởi 況huống 邵# 公công 之chi 德đức 民dân 其kỳ 忘vong 諸chư 是thị 以dĩ 聖thánh 人nhân 。 頻tần 發phát 歎thán 詠vịnh 蓋cái 欲dục 令linh 為vi 人nhân 臣thần 者giả 學học 邵# 公công 之chi 德đức 業nghiệp 仁nhân 邵# 公công 之chi 政chánh 理lý 使sử 千thiên 載tái 之chi 後hậu 名danh 績# 不bất 墜trụy 也dã )# 。
行hành 孝hiếu 慈từ 仁nhân 德đức
(# 禮lễ 云vân 父phụ 子tử 之chi 道đạo 天thiên 性tánh 也dã 所sở 以dĩ 同đồng 心tâm 之chi 孝hiếu 發phát 自tự 於ư 情tình 此thử 乃nãi 凡phàm 百bách 之chi 人nhân 常thường 所sở 行hành 也dã 苦khổ 聖thánh 人nhân 之chi 孝hiếu 則tắc 異dị 於ư 是thị 下hạ 獨độc 親thân 其kỳ 親thân 不bất 獨độc 子tử 其kỳ 子tử 則tắc 天thiên 下hạ 皆giai 親thân 皆giai 子tử 矣hĩ 所sở 以dĩ 仁nhân 者giả 兼kiêm 愛ái 德đức 者giả 道đạo 用dụng 仲trọng 尼ni 云vân 仁nhân 者giả 必tất 有hữu 勇dũng 即tức 是thị 勇dũng 於ư 孝hiếu 勇dũng 於ư 慈từ 勇dũng 於ư 德đức 未vị 有hữu 違vi 上thượng 四tứ 者giả 聞văn 於ư 家gia 而nhi 達đạt 於ư 邦bang 者giả 哉tai )# 。
樂nhạo/nhạc/lạc 為vi 惠huệ 有hữu 方phương
(# 惠huệ 及cập 四tứ 方phương 民dân 自tự 樂nhạo/nhạc/lạc 為vi 化hóa 及cập 萬vạn 國quốc 咸hàm 使sử 從tùng 風phong 亭đình 壽thọ 之chi 恩ân 既ký 行hành 覆phúc 載tải 之chi 義nghĩa 遠viễn 矣hĩ )# 。
盈doanh 盈doanh 對đối 賞thưởng 詠vịnh
(# 宸# 襟khâm 懷hoài 感cảm 成thành 題đề 因nhân 事sự 遣khiển 興hưng 或hoặc 美mỹ 明minh 哲triết 之chi 士sĩ 或hoặc 樂nhạo/nhạc/lạc 康khang 哉tai 之chi 風phong 或hoặc 勉miễn 為vi 荒hoang 或hoặc 誡giới 情tình 染nhiễm 勸khuyến 行hành 政chánh 理lý 使sử 服phục 孝hiếu 慈từ 發phát 言ngôn 成thành 詩thi 用dụng 勗úc 天thiên 下hạ 所sở 詠vịnh 之chi 事sự 若nhược 盈doanh 盈doanh 在tại 目mục 是thị 知tri 至chí 德đức 溥phổ 覆phú 聖thánh 藻tảo 遐hà 宣tuyên 坤# 雄hùng 之chi 內nội 蠢xuẩn 尓# 之chi 俗tục 又hựu 焉yên 知tri 吾ngô 皇hoàng 行hành 三tam 代đại 之chi 化hóa 哉tai )# 。
興hưng 罷bãi 若nhược 存tồn 亡vong
(# 詩thi 之chi 興hưng 也dã 體thể 物vật 緣duyên 情tình 感cảm 懷hoài 敘tự 事sự 形hình 於ư 言ngôn 而nhi 露lộ 於ư 志chí 思tư 之chi 罷bãi 也dã 凝ngưng 神thần 靜tĩnh 慮lự 閒gian/nhàn 尓# 怡di 然nhiên 罷bãi 吟ngâm 詠vịnh 而nhi 思tư 自tự 闉# 孰thục 可khả 言ngôn 存tồn 亡vong 也dã )# 。
亡vong 存tồn 若nhược 罷bãi 興hưng
(# 聖thánh 人nhân 臨lâm 馭ngự 天thiên 下hạ 每mỗi 懷hoài 憂ưu 畏úy 觀quán 史sử 傳truyền 之chi 事sự 鑒giám 存tồn 亡vong 之chi 理lý 順thuận 恊# 亍# 意ý 欲dục 罷bãi 而nhi 不bất 能năng 也dã )# 。
詠vịnh 賞thưởng 對đối 盈doanh 盈doanh
(# 既ký 賞thưởng 其kỳ 事sự 必tất 詠vịnh 其kỳ 意ý 盈doanh 盈doanh 目mục 前tiền 美mỹ 景cảnh 之chi 謂vị 也dã )# 。
方phương 有hữu 惠huệ 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc
(# 方phương 猶do 常thường 也dã 古cổ 今kim 為vi 政chánh 之chi 道đạo 必tất 常thường 有hữu 仁nhân 惠huệ 而nhi 民dân 樂nhạo/nhạc/lạc 之chi )# 。
德đức 仁nhân 慈từ 孝hiếu 行hành
(# 上thượng 有hữu 仁nhân 德đức 則tắc 慈từ 孝hiếu 興hưng 行hành 于vu 下hạ 矣hĩ )# 。
棠# 甘cam 頌tụng 理lý 政chánh 骨cốt 氣khí 何hà 神thần 精tinh
(# 思tư 得đắc 如như 邵# 公công 之chi 賢hiền 也dã )# 。
忙mang 亦diệc 秋thu 歸quy 送tống 盛thịnh 將tương 春xuân 也dã 迎nghênh
(# 春xuân 秋thu 迭điệt 代đại 若nhược 迎nghênh 送tống 焉yên )# 。
狂cuồng 枝chi 樹thụ 枊# 裊# 混hỗn 水thủy 雨vũ 波ba 輕khinh
(# 感cảm 春xuân 秋thu 之chi 代đại 謝tạ 覩đổ 景cảnh 物vật 而nhi 興hưng 言ngôn 也dã )# 。
荒hoang 作tác 免miễn 非phi 去khứ
(# 作tác 德đức 心tâm 逸dật 日nhật 休hưu 作tác 偽ngụy 心tâm 勞lao 日nhật 拙chuyết 荒hoang 治trị 也dã 治trị 其kỳ 所sở 作tác 歸quy 於ư 德đức 義nghĩa 則tắc 非phi 責trách 之chi 識thức 免miễn 而nhi 去khứ 矣hĩ )# 。
命mạng 知tri 空không 貴quý 榮vinh
(# 滿mãn 而nhi 不bất 溢dật 高cao 而nhi 不bất 危nguy 所sở 以dĩ 長trường/trưởng 守thủ 富phú 貴quý 無vô 恃thị 其kỳ 命mạng 在tại 德đức 而nhi 已dĩ 矣hĩ )# 。
香hương 馨hinh 蘊uẩn 俗tục 化hóa
(# 明minh 德đức 惟duy 馨hinh 脩tu 而nhi 蘊uẩn 之chi 則tắc 俗tục 勸khuyến 而nhi 化hóa )# 。
道đạo 至chí 觀quán 平bình 生sanh
(# 夫phu 至chí 道đạo 玄huyền 妙diệu 可khả 以dĩ 為vi 平bình 生sanh 之chi 達đạt 觀quán )# 。
常thường 異dị 見kiến 流lưu 品phẩm
(# 土thổ/độ 之chi 有hữu 不bất 常thường 之chi 器khí 奇kỳ 才tài 異dị 能năng 者giả 必tất 穎# 拔bạt 於ư 流lưu 品phẩm 之chi 中trung )# 。
用dụng 才tài 皆giai 俊# 英anh
(# 所sở 用dụng 無vô 私tư 位vị 以dĩ 待đãi 賢hiền )# 。
光quang 寒hàn 瑩oánh 月nguyệt 滿mãn 轉chuyển 影ảnh 搖dao 風phong 清thanh
(# 廣quảng 大đại 無vô 私tư 若nhược 日nhật 月nguyệt 之chi 照chiếu 臨lâm 發phát 號hiệu 施thí 令linh 如như 風phong 雨vũ 之chi 動động 潤nhuận 也dã )# 。
長trường/trưởng 更cánh 甚thậm 深thâm 遠viễn 士sĩ 高cao 賢hiền 哲triết 眀#
(# 運vận 祚tộ 延diên 長trường 道Đạo 德đức 深thâm 遠viễn 皆giai 由do 君quân 臣thần 上thượng 下hạ 咸hàm 有hữu 一nhất 德đức 哲triết 賢hiền 盡tận 心tâm 之chi 弜# 諧hài 者giả 也dã )# 。
七thất 言ngôn
情tình 非phi 亦diệc 好hảo/hiếu 皆giai 齊tề 一nhất
(# 夫phu 善thiện 齊tề 者giả 以dĩ 不bất 齊tề 而nhi 齊tề 於ư 天thiên 下hạ 也dã 雖tuy 好hảo 惡ác 之chi 相tướng 傾khuynh 而nhi 是thị 非phi 之chi 一nhất 貫quán 必tất 於ư 情tình 而nhi 為vi 是thị 所sở 以dĩ 不bất 好hảo/hiếu 者giả 蓋cái 是thị 無vô 所sở 是thị 也dã 必tất 於ư 情tình 而nhi 為vi 非phi 所sở 以dĩ 不bất 惡ác 者giả 蓋cái 非phi 無vô 所sở 非phi 也dã 故cố 情tình 雖tuy 非phi 而nhi 亦diệc 好hảo/hiếu 之chi 于vu 以dĩ 見kiến 惣# 天thiên 下hạ 之chi 機cơ 者giả 達đạt 得đắc 一nhất 之chi 門môn 秉bỉnh 善thiện 齊tề 之chi 栢# 運vận 無vô 方phương 之chi 用dụng 成thành 不bất 宰tể 之chi 功công 而nhi 皆giai 齊tề 於ư 一nhất 也dã 豈khởi 不bất 妙diệu 哉tai )# 。
去khứ 住trụ 懽# 心tâm 事sự 對đối 酬thù
(# 夫phu 聖thánh 人nhân 乏phạp 心tâm 以dĩ 虛hư 而nhi 應ứng 其kỳ 去khứ 也dã 去khứ 無vô 所sở 去khứ 則tắc 蕩đãng 蕩đãng 而nhi 咸hàm 通thông 其kỳ 住trụ 也dã 住trụ 無vô 所sở 住trụ 。 則tắc 存tồn 存tồn 而nhi 不bất 昧muội 故cố 對đối 於ư 事sự 而nhi 形hình 於ư 懽# 者giả 乃nãi 唱xướng 之chi 而nhi 必tất 酬thù 猶do 谷cốc 之chi 而nhi 赴phó 響hưởng 也dã 事sự 之chi 獻hiến 替thế 心tâm 之chi 去khứ 留lưu 原nguyên 懽# 之chi 來lai 何hà 常thường 之chi 有hữu )# 。
誠thành 信tín 樂nhạo 教giáo 花hoa 盡tận 發phát
(# 天thiên 以dĩ 不bất 言ngôn 而nhi 信tín 而nhi 四tứ 時thời 自tự 行hành 地địa 以dĩ 不bất 言ngôn 而nhi 信tín 而nhi 萬vạn 物vật 自tự 生sanh 故cố 有hữu 國quốc 者giả 必tất 不bất 得đắc 已dĩ 兵binh 食thực 可khả 去khứ 而nhi 信tín 不bất 可khả 去khứ 也dã 夫phu 信tín 之chi 道đạo 則tắc 之chi 也dã 日nhật 常thường 用dụng 之chi 也dã 日nhật 理lý 始thỉ 則tắc 及cập 於ư 人nhân 終chung 則tắc 感cảm 於ư 神thần 然nhiên 後hậu 天thiên 則tắc 報báo 之chi 以dĩ 常thường 行hành 而nhi 四tứ 時thời 不bất 忒thất 地địa 則tắc 報báo 之chi 以dĩ 常thường 生sanh 而nhi 萬vạn 物vật 咸hàm 植thực 且thả 春xuân 是thị 四tứ 時thời 之chi 首thủ 花hoa 為vi 萬vạn 物vật 中trung 妍nghiên 故cố 以dĩ 花hoa 發phát 而nhi 緣duyên 其kỳ 情tình 也dã 所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 蓋cái 百bách 花hoa 麗lệ 乎hồ 春xuân 矣hĩ )# 。
得đắc 中trung 高cao 接tiếp 霧vụ 輕khinh 收thu
(# 域vực 中trung 有hữu 四tứ 大đại 而nhi 王vương 居cư 一nhất 焉yên 蓋cái 得đắc 中trung 正chánh 之chi 道đạo 冥minh 契khế 於ư 天thiên 亦diệc 猶do 晴tình 空không 霧vụ 廓khuếch 上thượng 見kiến 蒼thương 蒼thương 之chi 色sắc 使sử 萬vạn 物vật 樂nhạo/nhạc/lạc 然nhiên 而nhi 生sanh 曄diệp 尓# 而nhi 榮vinh 故cố 云vân 高cao 接tiếp 也dã )# 。
爭tranh 開khai 競cạnh 秀tú 和hòa 香hương 色sắc
(# 夫phu 物vật 紜vân 紜vân 不bất 知tri 天thiên 之chi 所sở 以dĩ 覆phú 地địa 之chi 所sở 以dĩ 載tái 道đạo 之chi 所sở 以dĩ 育dục 王vương 之chi 所sở 以dĩ 生sanh 但đãn 爭tranh 開khai 競cạnh 秀tú 而nhi 已dĩ 且thả 香hương 有hữu 遠viễn 近cận 色sắc 有hữu 濃nồng 澹đạm 和hòa 而nhi 生sanh 之chi 各các 當đương 其kỳ 分phần/phân 誠thành 不bất 可khả 強cường/cưỡng 而nhi 為vi 也dã 悲bi 夫phu )# 。
儼nghiễm 雅nhã 相tương 逢phùng 靜tĩnh 冣# 幽u
(# 象tượng 之chi 生sanh 也dã 觸xúc 類loại 長trường/trưởng 之chi 故cố 逢phùng 一nhất 事sự 措thố 一nhất 辭từ 儼nghiễm 若nhược 安an 定định 必tất 盡tận 其kỳ 雅nhã 正chánh 之chi 道đạo 也dã 如như 上thượng 詠vịnh 景cảnh 物vật 等đẳng 靜tĩnh 而nhi 思tư 之chi 幽u 深thâm 妙diệu 理lý 莫mạc 斯tư 為vi 冣# )# 。
眀# 日nhật 麗lệ 來lai 朱chu 紫tử 殿điện
(# 大đại 明minh 之chi 日nhật 麗lệ 于vu 天thiên 蓋cái 君quân 之chi 象tượng 也dã 臨lâm 照chiếu 萬vạn 域vực 明minh 鑑giám 九cửu 重trọng/trùng 當đương 絕tuyệt 漢hán 以dĩ 飛phi 光quang 若nhược 凝ngưng 丹đan 之chi 耀diệu 彩thải 亦diệc 所sở 以dĩ 增tăng 紫tử 殿điện 之chi 華hoa 也dã )# 。
細tế 雲vân 搖dao 曳duệ 瑩oánh 朱chu 樓lâu
(# 山sơn 川xuyên 出xuất 雲vân 臣thần 之chi 象tượng 也dã 無vô 感cảm 不bất 至chí 有hữu 開khai 必tất 先tiên 搖dao 搖dao 曳duệ 曳duệ 稟bẩm 之chi 自tự 然nhiên 至chí 若nhược 潔khiết 白bạch 其kỳ 蹤tung 輕khinh 明minh 其kỳ 體thể 亦diệc 足túc 可khả 以dĩ 瑩oánh 飾sức 朱chu 樓lâu 也dã )# 。
名danh 揚dương 可khả 大đại 終chung 奇kỳ 異dị
(# 富phú 有hữu 之chi 謂vị 大đại 業nghiệp 日nhật 新tân 之chi 謂vị 盛thịnh 德đức 則tắc 聖thánh 人nhân 可khả 大đại 之chi 功công 也dã 位vị 之chi 韜# 矣hĩ 名danh 必tất 揚dương 焉yên 遠viễn 著trước 無vô 疆cương 高cao 掩yểm 遂toại 古cổ 曰viết 奇kỳ 曰viết 異dị 豈khởi 不bất 然nhiên [栽-木+(万-一)]# )# 。
禮lễ 讓nhượng 能năng 謙khiêm 遂toại 勝thắng 遊du
(# 夫phu 能năng 以dĩ 禮lễ 讓nhượng 為vi 國quốc 者giả 必tất 能năng 崇sùng 德đức 之chi 基cơ 持trì 謙khiêm 之chi 柄bính 一nhất 日nhật 剋khắc 己kỷ 復phục 禮lễ 而nhi 天thiên 下hạ 歸quy 仁nhân 允duẫn 所sở 謂vị 謙khiêm 尊tôn 而nhi 益ích 光quang 也dã 夫phu 如như 是thị 則tắc 何hà 住trụ 而nhi 不bất 適thích 固cố 所sở 遊du 而nhi 必tất 勝thắng 矣hĩ )# 。
呈trình 瑞thụy 眾chúng 多đa 唯duy 景cảnh 福phước
(# 瑞thụy 應ứng 圖đồ 曰viết 天thiên 下hạ 有hữu 道đạo 則tắc 甘cam 露lộ 降giáng/hàng 麟lân 鳳phượng 現hiện 而nhi 況huống 太thái 平bình 已dĩ 來lai 天thiên 地địa 交giao 泰thái 鳳phượng 皇hoàng 見kiến 於ư 魯lỗ 郡quận 騏kỳ 驥kí 來lai 於ư 宛uyển 城thành 黃hoàng 河hà 屢lũ 清thanh 甘cam 露lộ 頻tần 降giáng/hàng 龜quy 麟lân 之chi 瑞thụy 禾hòa 稼giá 之chi 祥tường 萬vạn 國quốc 充sung 庭đình 府phủ 無vô 虛hư 月nguyệt 二nhị 儀nghi 薦tiến 祉chỉ 夬# 不bất 絕tuyệt 書thư 盖# 聖thánh 德đức 以dĩ 惟duy 新tân 致trí 蒼thương 生sanh 而nhi 受thọ 福phước 詩thi 云vân 一nhất 人nhân 有hữu 慶khánh 兆triệu 民dân 頼# 之chi 斯tư 之chi 謂vị 歟# )# 。
應ưng 祥tường 冝# 自tự 集tập 禎# 休hưu
(# 夫phu 聖thánh 人nhân 以dĩ 惟duy 德đức 奉phụng 天thiên 克khắc 勤cần 克khắc 儉kiệm 應ưng 乎hồ 天thiên 地địa 之chi 瑞thụy 廣quảng 于vu 端đoan 拱củng 之chi 風phong 冝# 其kỳ 百bách 度độ 惟duy 貞trinh 四tứ 門môn 肅túc 穆mục 荷hà 自tự 天thiên 之chi 祐hựu 齊tề 無vô 疆cương 之chi 休hưu )# 。
聲Thanh 聞Văn 遠viễn 令linh 遵tuân 依y 政chánh
(# 發phát 號hiệu 施thí 令linh 自tự 邇nhĩ 及cập 遐hà 聲thanh 教giáo 聞văn 於ư 八bát 荒hoang 德đức 澤trạch 流lưu 於ư 六lục 合hợp 照chiếu 臨lâm 之chi 下hạ 無vô 不bất 遵tuân 乎hồ 聖thánh 政chánh 焉yên 所sở 謂vị 似tự 天thiên 覆phú 人nhân 如như 風phong 偃yển 草thảo 者giả 也dã )# 。
士sĩ 庶thứ 咸hàm 知tri 斆# 聿# 修tu
(# 濟tế 濟tế 多đa 士sĩ 皆giai 學học 富phú 於ư 古cổ 今kim 擾nhiễu 擾nhiễu 庶thứ 民dân 亦diệc 咸hàm 修tu 於ư 禮lễ 讓nhượng 盖# 以dĩ 上thượng 行hành 則tắc 下hạ 效hiệu 邇nhĩ 恱# 則tắc 遐hà 來lai 致trí 乎hồ 率suất 土thổ/độ 普phổ 天thiên 進tiến 德đức 修tu 業nghiệp )# 。
橫hoạnh/hoành 有hữu 竪thụ 機cơ 深thâm 理lý 道đạo
(# 王vương 者giả 之chi 治trị 天thiên 下hạ 也dã 酌chước 皇hoàng 王vương 步bộ 驟sậu 之chi 道đạo 體thể 天thiên 地địa 造tạo 化hóa 之chi 冝# 雖tuy 演diễn 在tại 萬vạn 端đoan 而nhi 理lý 有hữu 要yếu 道đạo 橫hoạnh/hoành 則tắc 拈niêm 地địa 之chi 河hà 九cửu 曲khúc 竪thụ 則tắc 搘chi 天thiên 之chi 岳nhạc 三tam 峯phong 陰âm 陽dương 不bất 能năng 察sát 其kỳ 機cơ 鬼quỷ 神thần 不bất 能năng 窮cùng 其kỳ 變biến 縱tung 橫hoành 舒thư 卷quyển 何hà 往vãng 弗phất 臧tang )# 。
進tiến 賢hiền 忠trung 莭# 溥phổ 分phần/phân 憂ưu
(# 分phần/phân 憂ưu 代đại 理lý 欲dục 求cầu 其kỳ 才tài 仄# 席tịch 植thực 旌tinh 用dụng 優ưu 其kỳ 禮lễ 方phương 今kim 草thảo 澤trạch 之chi 士sĩ 懷hoài 寶bảo 以dĩ 來lai 庭đình 揩khai 紳# 之chi 流lưu 飲ẩm 冰băng 而nhi 為vi 政chánh 盡tận 忠trung 竭kiệt 莭# 致trí 國quốc 安an 民dân 有hữu 以dĩ 見kiến 旌tinh 善thiện 進tiến 賢hiền 以dĩ 人nhân 文văn 而nhi 化hóa 成thành 天thiên 下hạ 也dã )# 。
清thanh 天thiên 照chiếu 鑑giám 還hoàn 寧ninh 泰thái
(# 天thiên 高cao 氣khí 清thanh 萬vạn 象tượng 凝ngưng 霽tễ 月nguyệt 皎hiệu 潔khiết 以dĩ 懸huyền 瑫# 星tinh 燦# 爛lạn 以dĩ 舒thư 光quang 既ký 品phẩm 物vật 以dĩ 咸hàm 亨# 當đương 萬vạn 邦bang 之chi 寧ninh 泰thái 者giả 也dã )# 。
白bạch 雪tuyết 歌ca 詞từ 俊# 易dị 搜sưu
(# 郢# 槵# 之chi 曲khúc 雍ung 門môn 之chi 歌ca 白bạch 雪tuyết 摽phiếu/phiêu 名danh 黃hoàng 金kim 價giá 重trọng/trùng 而nhi 乃nãi 廣quảng 搜sưu 賢hiền 俊# 方phương 稱xưng 旁bàng 求cầu 摛# 彪# 炳bỉnh 之chi 文văn 列liệt 雍ung 容dung 之chi 士sĩ 也dã )# 。
兵binh 偃yển 順thuận 戈qua 閑nhàn 戰chiến 馬mã
(# 天thiên 下hạ 大đại 定định 垂thùy 衣y 萬vạn 方phương 法pháp 巡tuần 狩thú 以dĩ 事sự 豐phong 會hội 塗đồ 山sơn 而nhi 禮lễ 卑ty 無vô 苞bao 茅mao 不bất 貢cống 罷bãi 千thiên 羽vũ 舞vũ 階giai 而nhi 乃nãi 馬mã 放phóng 華hoa 山sơn 兵binh 銷tiêu 農nông 器khí 者giả 也dã )# 。
意ý 全toàn 通thông 佇trữ 思tư 悠du 悠du
(# 陶đào 潛tiềm 詩thi 云vân 良lương 朋bằng 悠du 邈mạc 搔tao 首thủ 延diên 佇trữ 聖thánh 人nhân 以dĩ 道đạo 濟tế 天thiên 下hạ 功công 合hợp 玄huyền 穹# 登đăng 熙hi 熙hi 之chi 臺đài 居cư 仁nhân 壽thọ 之chi 域vực 悠du 邈mạc 藻tảo 忍nhẫn 虛hư 豁hoát 靈linh 擈# 自tự 然nhiên 十thập 洲châu 可khả 觀quán 三tam 山sơn 未vị 遠viễn 者giả 矣hĩ )# 。
悠du 悠du 思tư 佇trữ 通thông 全toàn 意ý
(# 悠du 悠du 邊biên 也dã 佇trữ 待đãi 也dã 遠viễn 其kỳ 思tư 慮lự 待đãi 通thông 達đạt 於ư 幽u 微vi 而nhi 全toàn 得đắc 其kỳ 玄huyền 妙diệu 之chi 意ý 焉yên )# 。
馬mã 戰chiến 閑nhàn 戈qua 順thuận 偃yển 兵binh
(# 始thỉ 定định 功công 成thành 制chế 禮lễ 作tác 樂nhạc 休hưu 牛ngưu 歸quy 馬mã 天thiên 下hạ 文văn 明minh )# 。
搜sưu 易dị 俊# 詞từ 歌ca 雪tuyết 白bạch
(# 至chí 治trị 之chi 世thế 詩thi 湏# 皆giai 歸quy 雅nhã 正chánh 之chi 道đạo 也dã )# 。
泰thái 寧ninh 還hoàn 鑑giám 照chiếu 天thiên 清thanh
(# 寰# 宇vũ 泰thái 寧ninh 金kim 鑑giám 在tại 握ác 天thiên 道đạo 得đắc 一nhất 照chiếu 臨lâm 無vô 私tư )# 。
憂ưu 分phần/phân 溥phổ 莭# 忠trung 賢hiền 進tiến
(# 人nhân 代đại 火hỏa 工công 唯duy 賢hiền 是thị 用dụng )# 。
道Đạo 理lý 深thâm 機cơ 竪thụ 有hữu 橫hoạnh/hoành
(# 至chí 公công 不bất 私tư 謂vị 之chi 道Đạo 理lý 機cơ 括quát 之chi 深thâm 也dã 縱tung 橫hoành 不bất 窮cùng 焉yên )# 。
修tu 聿# 斆# 知tri 咸hàm 庶thứ 士sĩ
(# 公công 卿khanh 大đại 夫phu 達đạt 道đạo 庶thứ 士sĩ 悉tất 尊tôn 學học 校giáo 而nhi 聿# 修tu 厥quyết 德đức )# 。
政chánh 依y 遵tuân 令linh 遠viễn 聞văn 聲thanh
(# 從tùng 上thượng 之chi 政chánh 如như 風phong 偃yển 草thảo 在tại 家gia 必tất 聞văn 在tại 邦bang 必tất 聞văn )# 。
休hưu 禎# 集tập 自tự 冝# 祥tường 應ưng 福phước 景cảnh 唯duy 多đa 眾chúng 瑞thụy 呈trình
(# 邦bang 政chánh 和hòa 而nhi 神thần 明minh 降giáng/hàng 福phước 故cố 風phong 雨vũ 以dĩ 時thời 。 星tinh 辰thần 順thuận 房phòng 群quần 瑞thụy 畢tất 呈trình 焉yên )# 。
遊du 勝thắng 遂toại 謙khiêm 能năng 讓nhượng 禮lễ 異dị 奇kỳ 終chung 大đại 可khả 揚dương 名danh
(# 端đoan 士sĩ 之chi 操thao 好hảo/hiếu 禮lễ 而nhi 能năng 謙khiêm 尊tôn 賢hiền 而nhi 克khắc 讓nhượng 秉bỉnh 奇kỳ 異dị 之chi 節tiết 以dĩ 終chung 始thỉ 不bất 渝du 則tắc 可khả 大đại 可khả 久cửu 揚dương 其kỳ 美mỹ 名danh 矣hĩ )# 。
樓lâu 朱chu 瑩oánh 曳duệ 搖dao 雲vân 細tế 殿điện 紫tử 光quang 來lai 麗lệ 日nhật 眀#
(# 皇hoàng 居cư 體thể 於ư 宸# 極cực 盖# 不bất 壯tráng 不bất 麗lệ 不bất 足túc 以dĩ 威uy 四tứ 夷di )# 。
幽u 冣# 靜tĩnh 逢phùng 相tương/tướng 雅nhã 儼nghiễm
(# 雅nhã 儼nghiễm 容dung 止chỉ 端đoan 莊trang 之chi 貌mạo 謂vị 國quốc 之chi 貴quý 遊du 太thái 學học 冑trụ 子tử 志chí 在tại 於ư 禮lễ 樂nhạo/nhạc/lạc 之chi 教giáo 性tánh 皆giai 幽u 靜tĩnh 相tương 逢phùng 而nhi 威uy 儀nghi 可khả 觀quán 焉yên )# 。
色sắc 香hương 和hòa 秀tú 競cạnh 開khai 爭tranh
(# 陽dương 春xuân 之chi 候hậu 群quần 卉hủy 茂mậu 育dục 秀tú 色sắc 繁phồn 盛thịnh 若nhược 有hữu 競cạnh 艶diễm 爭tranh 芳phương 之chi 意ý )# 。
收thu 輕khinh 霧vụ 接tiếp 高cao 中trung 得đắc 發phát 盡tận 花hoa 教giáo 樂nhạo/nhạc/lạc 信tín 誠thành
(# 苑uyển 囿# 春xuân 歸quy 烟yên 收thu 霧vụ 卷quyển 草thảo 木mộc 咸hàm 滋tư 於ư 高cao 下hạ 豚đồn 魚ngư 自tự 樂nhạo/nhạc/lạc 於ư 信tín 誠thành )# 。
酬thù 對đối 事sự 心tâm 懽# 住trụ 去khứ 一nhất 齊tề 皆giai 好hảo/hiếu 亦diệc 非phi 情tình
(# 夫phu 情tình 之chi 觸xúc 事sự 理lý 若nhược 酬thù 對đối 其kỳ 來lai 也dã 適thích 心tâm 則tắc 懽# 其kỳ 去khứ 也dã 感cảm 心tâm 則tắc 慼thích 是thị 以dĩ 聖thánh 人nhân 。 達đạt 觀quán 去khứ 來lai 無vô 心tâm 於ư 迎nghênh 善thiện 惡ác 忘vong 懷hoài 而nhi 一nhất 致trí 也dã )# 。
御Ngự 製Chế 秘Bí 藏Tạng 詮Thuyên 懷Hoài 感Cảm 廻Hồi 文Văn 五Ngũ 七Thất 言Ngôn 詩Thi 卷quyển 第đệ 三tam 十thập
Ngự Chế Bí Tạng Thuyên – Quyển 0029