大Đại 乘Thừa 中Trung 觀Quán 釋Thích 論Luận ( 第Đệ 卷Quyển 第Đệ 卷Quyển )
Quyển 0002
安An 慧Tuệ 菩Bồ 薩Tát 造Tạo 宋Tống 惟Duy 淨Tịnh 等Đẳng 譯Dịch
大Đại 乘Thừa 中Trung 觀Quán 釋Thích 論Luận 卷quyển 第đệ 十thập 一nhất
安an 慧tuệ 菩Bồ 薩Tát 造tạo 。 百bách 。
(# 西tây 天thiên 譯dịch 經kinh 三Tam 藏Tạng 。 朝triêu 散tán 大đại 夫phu 。 試thí 鴻hồng 臚lư 卿khanh 傳truyền 梵Phạm 大đại 師sư 賜tứ 紫tử 沙Sa 門Môn 臣thần 。 法pháp 護hộ 。 奉phụng 。 詔chiếu 譯dịch )# 。
觀Quán 縛Phược 解Giải 品Phẩm 第đệ 十thập 六lục 之chi 餘dư
又hựu 復phục 有hữu 問vấn 若nhược 諸chư 行hành 滅diệt 及cập 眾chúng 生sanh 滅diệt 應ưng 無vô 分phân 別biệt 邪tà 。
故cố 頌tụng 荅# 言ngôn 。
彼bỉ 諸chư 行hành 無vô 滅diệt 。 此thử 云vân 何hà 可khả 有hữu 。
眾chúng 生sanh 亦diệc 無vô 滅diệt 。 復phục 云vân 何hà 可khả 有hữu 。
釋thích 曰viết 若nhược 法pháp 是thị 常thường 即tức 無vô 所sở 作tác 是thị 故cố 無vô 有hữu 。 少thiểu 法pháp 可khả 滅diệt 何hà 以dĩ 故cố 以dĩ 法pháp 常thường 故cố 若nhược 是thị 無vô 常thường 。 一nhất 向hướng 滅diệt 法pháp 此thử 即tức 不bất 有hữu 復phục 云vân 何hà 滅diệt 若nhược 常thường 無vô 常thường 俱câu 不bất 可khả 說thuyết 。 即tức 無vô 過quá 失thất 此thử 應ưng 思tư 擇trạch 或hoặc 有hữu 說thuyết 者giả 。 自tự 體thể 還hoàn 成thành 異dị 義nghĩa 可khả 觀quán 若nhược 有hữu 法pháp 可khả 滅diệt 。 何hà 不bất 有hữu 常thường 若nhược 或hoặc 言ngôn 無vô 即tức 壞hoại 法pháp 性tánh 此thử 乃nãi 成thành 斷đoạn 是thị 故cố 若nhược 有hữu 。 若nhược 無vô 不bất 可khả 說thuyết 滅diệt 。
或hoặc 有hữu 人nhân 言ngôn 所sở 言ngôn 不bất 可khả 說thuyết 者giả 。 即tức 是thị 如Như 來Lai 。 息tức 滅diệt 言ngôn 詮thuyên 是thị 中trung 為vi 復phục 有hữu 所sở 取thủ 邪tà 無vô 所sở 取thủ 邪tà 若nhược 有hữu 所sở 取thủ 云vân 何hà 。 不bất 常thường 若nhược 無vô 所sở 取thủ 此thử 即tức 成thành 斷đoạn 若nhược 復phục 決quyết 定định 不bất 可khả 說thuyết 者giả 。 即tức 諸chư 佛Phật 一Nhất 切Thiết 智Trí 。 有hữu 所sở 得đắc 法Pháp 。 此thử 中trung 相tương 違vi 不bất 能năng 遮già 遣khiển 。
論luận 者giả 言ngôn 滅diệt 即tức 解giải 脫thoát 解giải 脫thoát 。 者giả 若nhược 有hữu 我ngã 若nhược 無vô 我ngã 有hữu 即tức 是thị 常thường 若nhược 定định 無vô 說thuyết 又hựu 非phi 智trí 者giả 所sở 了liễu 知tri 故cố 。
復phục 有hữu 人nhân 言ngôn 諸chư 縛phược 解giải 者giả 謂vị 因nhân 果quả 有hữu 體thể 相tướng 續tục 轉chuyển 時thời 非phi 無vô 諸chư 行hành 以dĩ 貪tham 等đẳng 生sanh 起khởi 因nhân 法pháp 隨tùy 有hữu 此thử 即tức 名danh 縛phược 縛phược 生sanh 死tử 中trung 諸chư 徃# 來lai 者giả 又hựu 或hoặc 貪tham 等đẳng 名danh 縛phược 出xuất 世thế 閒gian/nhàn 智trí 若nhược 生sanh 起khởi 時thời 貪tham 等đẳng 息tức 滅diệt 此thử 即tức 名danh 解giải 是thị 故cố 不bất 復phục 諸chư 趣thú 受thọ 生sanh 。
論luận 者giả 頌tụng 言ngôn 。
諸chư 行hành 生sanh 滅diệt 法pháp 。 無vô 縛phược 亦diệc 無vô 解giải 。
縛phược 解giải 若nhược 有hữu 作tác 。 即tức 縛phược 解giải 不bất 生sanh 。
釋thích 曰viết 諸chư 行hành 自tự 體thể 相tướng 續tục 壞hoại 滅diệt 住trụ 時thời 無vô 體thể 無vô 縛phược 可khả 有hữu 如như 外ngoại 地địa 等đẳng 自tự 體thể 畢tất 竟cánh 相tương 違vi 此thử 即tức 無vô 解giải 又hựu 或hoặc 斷đoạn 法pháp 無vô 體thể 故cố 若nhược 斷đoạn 時thời 有hữu 得đắc 即tức 縛phược 解giải 相tương/tướng 二nhị 無vô 分phần/phân 位vị 是thị 故cố 無vô 縛phược 亦diệc 復phục 無vô 解giải 。
或hoặc 有hữu 人nhân 言ngôn 諸chư 行hành 生sanh 時thời 說thuyết 有hữu 縛phược 解giải 。
論luận 者giả 言ngôn 此thử 亦diệc 不bất 然nhiên 若nhược 已dĩ 生sanh 法pháp 有hữu 縛phược 解giải 者giả 如như 是thị 縛phược 解giải 二nhị 不bất 和hòa 合hợp 若nhược 言ngôn 生sanh 時thời 又hựu 復phục 無vô 性tánh 如như 前tiền 所sở 說thuyết 。 眾chúng 生sanh 亦diệc 然nhiên 無vô 縛phược 無vô 解giải 。 常thường 即tức 無vô 作tác 如như 虛hư 空không 故cố 。 若nhược 有hữu 所sở 作tác 。 即tức 非phi 是thị 常thường 亦diệc 非phi 無vô 常thường 現hiện 前tiền 壞hoại 滅diệt 。
或hoặc 有hữu 人nhân 言ngôn 諸chư 取thủ 名danh 縛phược 畢tất 竟cánh 離ly 取thủ 故cố 名danh 為vi 解giải 。
論luận 者giả 頌tụng 言ngôn 。
若nhược 因nhân 取thủ 名danh 縛phược 。 有hữu 取thủ 即tức 不bất 縛phược 。
無vô 取thủ 亦diệc 不bất 縛phược 。 何hà 分phần/phân 位vị 可khả 縛phược 。
釋thích 曰viết 無vô 染nhiễm 汙ô 取thủ 此thử 無vô 有hữu 縛phược 彼bỉ 無vô 染nhiễm 汙ô 亦diệc 即tức 不bất 有hữu 此thử 復phục 云vân 何hà 。 而nhi 此thử 無vô 取thủ 亦diệc 復phục 無vô 體thể 今kim 所sở 觀quán 察sát 亦diệc 無vô 分phần/phân 位vị 此thử 中trung 意ý 者giả 無vô 所sở 縛phược 故cố 如như 下hạ 頌tụng 言ngôn 。
有hữu 眾chúng 生sanh 可khả 縛phược 。 彼bỉ 縛phược 即tức 有hữu 體thể 。
縛phược 法pháp 彼bỉ 若nhược 無vô 。 如như 調Điều 達Đạt 所sở 縛phược 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
若nhược 先tiên 有hữu 其kỳ 縛phược 。 彼bỉ 縛phược 能năng 縛phược 身thân 。
今kim 既ký 無vô 所sở 縛phược 。 如như 去khứ 來lai 品phẩm 說thuyết 。
釋thích 曰viết 此thử 中trung 不bất 有hữu 能năng 受thọ 取thủ 者giả 以dĩ 不bất 有hữu 故cố 即tức 應ưng 無vô 有hữu 縛phược 法pháp 可khả 得đắc 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
已dĩ 縛phược 即tức 不bất 縛phược 。 未vị 縛phược 亦diệc 不bất 縛phược 。
離ly 已dĩ 縛phược 未vị 縛phược 。 縛phược 時thời 亦diệc 不bất 縛phược 。
釋thích 曰viết 由do 如như 是thị 故cố 。 無vô 已dĩ 縛phược 無vô 未vị 縛phược 亦diệc 無vô 縛phược 時thời 縛phược 法pháp 初sơ 起khởi 是thị 故cố 頌tụng 言ngôn 。
已dĩ 縛phược 即tức 不bất 解giải 。 未vị 縛phược 亦diệc 不bất 解giải 。
若nhược 縛phược 中trung 有hữu 解giải 。 縛phược 解giải 即tức 同đồng 時thời 。
釋thích 曰viết 此thử 不bất 可khả 說thuyết 縛phược 中trung 有hữu 解giải 若nhược 縛phược 法pháp 無vô 體thể 云vân 何hà 有hữu 解giải 若nhược 有hữu 縛phược 可khả 說thuyết 即tức 說thuyết 有hữu 解giải 今kim 縛phược 解giải 俱câu 無vô 二nhị 相tương 違vi 故cố 。
或hoặc 有hữu 人nhân 言ngôn 由do 有hữu 我ngã 故cố 不bất 得đắc 解giải 脫thoát 。 若nhược 諸chư 取thủ 法pháp 畢tất 竟cánh 息tức 滅diệt 此thử 即tức 解giải 脫thoát 若nhược 如như 汝nhữ 言ngôn 。 我ngã 法pháp 不bất 有hữu 云vân 何hà 乃nãi 有hữu 求cầu 解giải 脫thoát 者giả 。 彼bỉ 解giải 脫thoát 義nghĩa 。 當đương 云vân 何hà 說thuyết 。
論luận 者giả 頌tụng 言ngôn 。
若nhược 我ngã 滅diệt 無vô 取thủ 。 我ngã 得đắc 涅Niết 槃Bàn 者giả 。
此thử 或hoặc 有hữu 彼bỉ 執chấp 。 還hoàn 成thành 執chấp 於ư 取thủ 。
復phục 有hữu 人nhân 言ngôn 諸chư 取thủ 根căn 本bổn 因nhân 我ngã 我ngã 所sở 是thị 故cố 我ngã 今kim 。 息tức 滅diệt 諸chư 取thủ 如như 薪tân 盡tận 火hỏa 滅diệt 。 有hữu 言ngôn 我ngã 滅diệt 諸chư 取thủ 當đương 得đắc 涅Niết 槃Bàn 者giả 。 其kỳ 義nghĩa 亦diệc 然nhiên 。 彼bỉ 等đẳng 意ý 者giả 因nhân 我ngã 我ngã 所sở 故cố 。 執chấp 諸chư 取thủ 由do 彼bỉ 因nhân 故cố 餘dư 取thủ 即tức 生sanh 是thị 故cố 彼bỉ 取thủ 。 不bất 得đắc 解giải 脫thoát 。
論luận 者giả 頌tụng 言ngôn 。
不bất 應ưng 捨xả 生sanh 死tử 。 不bất 應ưng 立lập 涅Niết 槃Bàn 。
有hữu 無vô 皆giai 成thành 謗báng 。 此thử 說thuyết 非phi 道Đạo 理lý 。
釋thích 曰viết 若nhược 或hoặc 諸chư 行hành 有hữu 生sanh 死tử 可khả 捨xả 有hữu 涅Niết 槃Bàn 可khả 立lập 此thử 即tức 都đô 無vô 所sở 作tác 。 可khả 得đắc 云vân 何hà 乃nãi 有hữu 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 。 二nhị 種chủng 分phân 別biệt 。
觀Quán 業Nghiệp 品Phẩm 第đệ 十thập 七thất
阿a 毗tỳ 曇đàm 人nhân 言ngôn 若nhược 勝thắng 義nghĩa 諦đế 一nhất 切thiết 皆giai 空không 。 諸chư 法pháp 無vô 體thể 者giả 如như 是thị 亦diệc 應ưng 業nghiệp 果quả 俱câu 無vô 何hà 故cố 佛Phật 說thuyết 有hữu 其kỳ 業nghiệp 果quả 如như 經kinh 頌tụng 言ngôn 。
自tự 能năng 降hàng 伏phục 心tâm 。 復phục 能năng 攝nhiếp 受thọ 佗tha 。
即tức 有hữu 慈từ 愛ái 心tâm 。 此thử 說thuyết 降hàng 伏phục 體thể 。
釋thích 曰viết 自tự 降hàng 伏phục 者giả 即tức 身thân 語ngữ 意ý 業nghiệp 。 止chỉ 諸chư 惡ác 作tác 乃nãi 能năng 攝nhiếp 佗tha 攝nhiếp 受thọ 佗tha 者giả 謂vị 行hành 布bố 施thí 利lợi 行hành 愛ái 語ngữ 救cứu 怖bố 畏úy 等đẳng 如như 是thị 所sở 作tác 。 此thử 中trung 愛ái 法pháp 所sở 成thành 名danh 之chi 為vi 慈từ 慈từ 即tức 是thị 愛ái 慈từ 者giả 柔nhu 輭nhuyễn 為vi 體thể 此thử 柔nhu 輭nhuyễn 義nghĩa 即tức 是thị 慈từ 之chi 近cận 相tương/tướng 一nhất 切thiết 皆giai 於ư 。 等đẳng 引dẫn 心tâm 攝nhiếp 此thử 有hữu 三tam 種chủng 即tức 一nhất 切thiết 法pháp 。 自tự 佗tha 種chủng 子tử 及cập 所sở 生sanh 果quả 心tâm 法pháp 所sở 攝nhiếp 最tối 勝thắng 所sở 持trì 然nhiên 後hậu 成thành 果quả 此thử 復phục 能năng 攝nhiếp 彼bỉ 一nhất 切thiết 法pháp 。 如như 有hữu 頌tụng 言ngôn 。
思tư 及cập 思tư 所sở 生sanh 。 大đại 仙tiên 所sở 說thuyết 業nghiệp 。
彼bỉ 業nghiệp 有hữu 多đa 種chủng 。 次thứ 第đệ 而nhi 分phân 別biệt 。
釋thích 曰viết 此thử 分phân 別biệt 者giả 謂vị 身thân 語ngữ 意ý 。 有hữu 三tam 種chủng 業nghiệp 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
彼bỉ 所sở 說thuyết 思tư 者giả 。 此thử 即tức 是thị 意ý 業nghiệp 。
從tùng 思tư 所sở 生sanh 者giả 。 所sở 謂vị 身thân 語ngữ 業nghiệp 。
釋thích 曰viết 語ngữ 謂vị 語ngữ 有hữu 所sở 表biểu 又hựu 復phục 別biệt 有hữu 身thân 語ngữ 二nhị 業nghiệp 謂vị 遠viễn 離ly 不bất 遠viễn 離ly 不bất 遠viễn 離ly 者giả 即tức 無vô 表biểu 想tưởng 此thử 無vô 表biểu 者giả 餘dư 處xứ 有hữu 說thuyết 名danh 不bất 遠viễn 離ly 此thử 謂vị 起khởi 思tư 善thiện 業nghiệp 我ngã 作tác 或hoặc 我ngã 不bất 作tác 普phổ 施thí 心tâm 等đẳng 此thử 名danh 遠viễn 離ly 或hoặc 不bất 遠viễn 離ly 如như 是thị 。 所sở 起khởi 此thử 即tức 說thuyết 為vi 無vô 表biểu 之chi 業nghiệp 。
或hoặc 有hữu 人nhân 言ngôn 有hữu 表biểu 者giả 謂vị 相tương 續tục 業nghiệp 無vô 表biểu 者giả 非phi 唯duy 心tâm 所sở 得đắc 乃nãi 至chí 無vô 佗tha 所sở 表biểu 如như 有hữu 頌tụng 言ngôn 。
受thọ 用dụng 故cố 生sanh 福phước 。 施thí 受thọ 用dụng 福phước 生sanh 。
非phi 福phước 亦diệc 復phục 然nhiên 。 此thử 名danh 受thọ 用dụng 義nghĩa 。
并tinh 思tư 為vi 七thất 種chủng 。 了liễu 知tri 諸chư 業nghiệp 法pháp 。
身thân 語ngữ 表biểu 無vô 表biểu 。 遠viễn 離ly 不bất 遠viễn 離ly 。
釋thích 曰viết 受thọ 用dụng 從tùng 生sanh 福phước 及cập 非phi 福phước 并tinh 思tư 成thành 七thất 法pháp 是thị 為vi 諸chư 業nghiệp 相tương/tướng 是thị 故cố 決quyết 定định 諸chư 法pháp 自tự 相tướng 。 當đương 有hữu 所sở 得đắc 業nghiệp 果quả 和hòa 合hợp 而nhi 有hữu 生sanh 死tử 。
論luận 者giả 言ngôn 亦diệc 非phi 不bất 壞hoại 。 業nghiệp 生sanh 果quả 體thể 成thành 辦biện 此thử 或hoặc 住trụ 邪tà 或hoặc 即tức 滅diệt 邪tà 此thử 復phục 云vân 何hà 。 故cố 論luận 頌tụng 言ngôn 。
業nghiệp 住trụ 至chí 果quả 熟thục 。 彼bỉ 業nghiệp 即tức 是thị 常thường 。
若nhược 滅diệt 即tức 成thành 無vô 。 云vân 何hà 有hữu 果quả 生sanh 。
釋thích 曰viết 若nhược 言ngôn 自tự 體thể 相tướng 續tục 不bất 壞hoại 後hậu 有hữu 壞hoại 者giả 此thử 無vô 因nhân 性tánh 以dĩ 有hữu 壞hoại 故cố 亦diệc 無vô 所sở 作tác 。 果quả 生sanh 道Đạo 理lý 滅diệt 即tức 無vô 體thể 故cố 。
又hựu 阿a 毗tỳ 曇đàm 人nhân 言ngôn 有hữu 相tương 續tục 故cố 有hữu 果quả 生sanh 起khởi 。
如như 我ngã 宗tông 頌tụng 言ngôn 。
若nhược 芽nha 等đẳng 相tương 續tục 。 芽nha 等đẳng 復phục 生sanh 餘dư 。
種chủng 先tiên 而nhi 果quả 後hậu 。 不bất 斷đoạn 亦diệc 不bất 常thường 。
若nhược 不bất 先tiên 植thực 種chủng 。 果quả 生sanh 即tức 不bất 能năng 。
因nhân 隨tùy 果quả 法pháp 中trung 。 從tùng 芽nha 等đẳng 相tương 續tục 。
釋thích 曰viết 果quả 生sanh 無vô 異dị 因nhân 隨tùy 果quả 中trung 是thị 故cố 種chủng 子tử 而nhi 亦diệc 不bất 斷đoạn 若nhược 果quả 生sanh 時thời 種chủng 子tử 自tự 相tương/tướng 無vô 別biệt 分phần/phân 位vị 此thử 即tức 不bất 常thường 此thử 喻dụ 可khả 成thành 所sở 喻dụ 法pháp 者giả 。
故cố 下hạ 頌tụng 言ngôn 。
若nhược 心tâm 有hữu 相tương 續tục 。 心tâm 法pháp 即tức 現hiện 轉chuyển 。
果quả 若nhược 離ly 於ư 心tâm 。 無vô 相tướng 續tục 可khả 轉chuyển 。
從tùng 心tâm 有hữu 相tương 續tục 。 從tùng 相tương 續tục 有hữu 果quả 。
業nghiệp 先tiên 而nhi 果quả 後hậu 。 不bất 斷đoạn 亦diệc 不bất 常thường 。
釋thích 曰viết 所sở 說thuyết 喻dụ 者giả 次thứ 第đệ 應ưng 知tri 。 此thử 復phục 云vân 何hà 。
故cố 下hạ 頌tụng 言ngôn 。
求cầu 法Pháp 方phương 便tiện 者giả 。 是thị 十thập 白bạch 業nghiệp 道đạo 。
此thử 世thế 及cập 佗tha 世thế 。 得đắc 五ngũ 欲dục 勝thắng 果quả 。
釋thích 曰viết 法pháp 依y 於ư 心tâm 種chủng 子tử 差sai 別biệt 從tùng 修tu 持trì 因nhân 為vi 法pháp 方phương 便tiện 得đắc 十Thập 善Thiện 道Đạo 果quả 法pháp 成thành 辦biện 由do 此thử 當đương 知tri 若nhược 業nghiệp 果quả 等đẳng 不bất 有hữu 合hợp 者giả 是thị 中trung 亦diệc 無vô 求cầu 法Pháp 方phương 便tiện 何hà 故cố 世Thế 尊Tôn 。 說thuyết 有hữu 果quả 法pháp 。
論luận 者giả 頌tụng 言ngôn 。
若nhược 如như 汝nhữ 所sở 說thuyết 。 次thứ 第đệ 而nhi 分phân 別biệt 。
彼bỉ 有hữu 過quá 失thất 生sanh 。 其kỳ 過quá 多đa 復phục 大đại 。
釋thích 曰viết 此thử 中trung 分phân 別biệt 非phi 有hữu 所sở 成thành 乃nãi 生sanh 過quá 失thất 我ngã 今kim 略lược 為vi 顯hiển 示thị 。 方phương 量lượng 且thả 如như 有hữu 人nhân 種chủng 地địa 獄ngục 因nhân 以dĩ 心tâm 相tương 續tục 故cố 若nhược 能năng 於ư 彼bỉ 善thiện 趣thú 受thọ 生sanh 無vô 此thử 道Đạo 理lý 種chủng 善thiện 趣thú 因nhân 惡ác 趣thú 受thọ 生sanh 亦diệc 非phi 道Đạo 。 理lý 譬thí 如như 世thế 閒gian/nhàn 植thực nễ 摩ma 種chủng 芽nha 等đẳng 相tương 續tục 即tức 不bất 能năng 生sanh 菴am 沒một 羅la 果quả 或hoặc 植thực 菴am 沒một 羅la 種chủng 亦diệc 不bất 能năng 生sanh 。 nễ 摩ma 之chi 果quả 諸chư 異dị 法pháp 體thể 各các 各các 心tâm 相tương/tướng 一nhất 切thiết 趣thú 類loại 自tự 體thể 有hữu 因nhân 善thiện 不bất 善thiện 業nghiệp 。 和hòa 合hợp 所sở 立lập 分phân 別biệt 力lực 能năng 表biểu 了liễu 有hữu 性tánh 此thử 所sở 表biểu 了liễu 因nhân 果quả 不bất 生sanh 如như 欲dục 界giới 繫hệ 心tâm 能năng 起khởi 色sắc 無vô 色sắc 界giới 。 及cập 無vô 漏lậu 界giới 心tâm 乃nãi 至chí 無vô 漏lậu 界giới 心tâm 能năng 起khởi 欲dục 色sắc 無vô 色sắc 界giới 。 心tâm 此thử 皆giai 不bất 有hữu 彼bỉ 善thiện 等đẳng 諸chư 法pháp 所sở 說thuyết 亦diệc 然nhiên 故cố 有hữu 多đa 種chủng 及cập 大đại 過quá 失thất 是thị 中trung 無vô 此thử 分phân 別biệt 道Đạo 理lý 。
復phục 次thứ 阿a 毗tỳ 曇đàm 人nhân 又hựu 引dẫn 頌tụng 言ngôn 。
今kim 我ngã 復phục 說thuyết 此thử 。 順thuận 正chánh 理lý 分phân 別biệt 。
諸chư 佛Phật 及cập 緣Duyên 覺Giác 。 聲Thanh 聞Văn 等đẳng 讚tán 說thuyết 。
不bất 失thất 如như 契khế 書thư 。 業nghiệp 如như 所sở 負phụ 財tài 。
界giới 分phân 別biệt 有hữu 四tứ 。 皆giai 自tự 性tánh 無vô 記ký 。
釋thích 曰viết 譬thí 如như 有hữu 人nhân 。 從tùng 人nhân 舉cử 債trái 先tiên 得đắc 契khế 書thư 隨tùy 諸chư 方phương 處xứ 債trái 無vô 散tán 失thất 其kỳ 後hậu 子tử 本bổn 悉tất 復phục 還hoàn 歸quy 何hà 以dĩ 故cố 以dĩ 有hữu 契khế 書thư 故cố 作tác 用dụng 果quả 成thành 無vô 復phục 有hữu 壞hoại 業nghiệp 亦diệc 如như 是thị 諸chư 相tướng 似tự 業nghiệp 所sở 謂vị 欲dục 界giới 即tức 欲dục 界giới 繫hệ 乃nãi 至chí 無vô 漏lậu 界giới 即tức 無vô 漏lậu 界giới 有hữu 作tác 善thiện 者giả 具cụ 五ngũ 種chủng 業nghiệp 復phục 次thứ 彼bỉ 不bất 失thất 法pháp 於ư 何hà 位vị 斷đoạn 邪tà 故cố 下hạ 頌tụng 言ngôn 。
見kiến 道đạo 所sở 不bất 斷đoạn 。 至chí 修tu 道Đạo 乃nãi 斷đoạn 。
是thị 故cố 不bất 失thất 法pháp 。 能năng 持trì 於ư 業nghiệp 果quả 。
釋thích 曰viết 若nhược 無vô 漏lậu 業nghiệp 無vô 漏lậu 位vị 斷đoạn 若nhược 作tác 善thiện 者giả 或hoặc 斷đoạn 不bất 善thiện 業nghiệp 故cố 。 無vô 相tướng 似tự 之chi 業nghiệp 由do 是thị 即tức 無vô 業nghiệp 果quả 隨tùy 生sanh 方phương 便tiện 因nhân 性tánh 故cố 下hạ 頌tụng 言ngôn 。
若nhược 見kiến 苦khổ 時thời 斷đoạn 。 彼bỉ 即tức 有hữu 過quá 失thất 。
有hữu 相tương 似tự 業nghiệp 故cố 。 斷đoạn 即tức 壞hoại 於ư 業nghiệp 。
釋thích 曰viết 若nhược 見kiến 苦khổ 時thời 斷đoạn 如như 是thị 餘dư 處xứ 次thứ 第đệ 叢tùng 雜tạp 而nhi 復phục 善thiện 為vi 不bất 善thiện 不bất 善thiện 為vi 善thiện 此thử 如như 是thị 等đẳng 。 即tức 有hữu 過quá 失thất 若nhược 彼bỉ 不bất 善thiện 諸chư 業nghiệp 。 法pháp 等đẳng 彼bỉ 位vị 止chỉ 時thời 彼bỉ 不bất 失thất 法pháp 即tức 成thành 相tương 違vi 是thị 故cố 阿A 羅La 漢Hán 。 於ư 見kiến 道đạo 斷đoạn 湏# 陀đà 洹hoàn 人nhân 度độ 果quả 已dĩ 斷đoạn 彼bỉ 無vô 常thường 業nghiệp 設thiết 有hữu 所sở 壞hoại 常thường 法pháp 所sở 起khởi 如như 契khế 書thư 在tại 彼bỉ 作tác 用dụng 業nghiệp 有hữu 體thể 不bất 失thất 植thực 種chủng 有hữu 果quả 現hiện 滅diệt 現hiện 成thành 有hữu 業nghiệp 道đạo 故cố 彼bỉ 即tức 不bất 滅diệt 其kỳ 不bất 善thiện 業nghiệp 法pháp 阿A 羅La 漢Hán 於ư 見kiến 道đạo 斷đoạn 湏# 陀đà 洹hoàn 人nhân 果quả 成thành 已dĩ 斷đoạn 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
一nhất 切thiết 相tương 似tự 法pháp 。 諸chư 業nghiệp 有hữu 繫hệ 屬thuộc 。
諸chư 界giới 一nhất 法pháp 生sanh 。 一nhất 業nghiệp 一nhất 法pháp 起khởi 。
釋thích 曰viết 彼bỉ 所sở 繫hệ 屬thuộc 諸chư 善thiện 等đẳng 業nghiệp 而nhi 非phi 對đối 治trị 諸chư 果quả 報báo 等đẳng 欲dục 界giới 者giả 欲dục 界giới 繫hệ 色sắc 無vô 色sắc 界giới 。 及cập 無vô 漏lậu 界giới 而nhi 彼bỉ 對đối 治trị 所sở 修tu 諸chư 戒giới 由do 斷đoạn 彼bỉ 業nghiệp 有hữu 漏lậu 業nghiệp 起khởi 非phi 不bất 繫hệ 屬thuộc 如như 思tư 俱câu 時thời 所sở 起khởi 諸chư 想tưởng 為vi 根căn 本bổn 法pháp 彼bỉ 不bất 壞hoại 業nghiệp 如như 分phần/phân 量lượng 得đắc 今kim 略lược 聊liêu 簡giản 諸chư 愚ngu 異dị 生sanh 於ư 三tam 界giới 中trung 。 一nhất 切thiết 繫hệ 屬thuộc 佛Phật 諸chư 聲Thanh 聞Văn 欲dục 界giới 繫hệ 屬thuộc 於ư 四tứ 界giới 中trung 若nhược 色sắc 有hữu 繫hệ 屬thuộc 謂vị 除trừ 欲dục 界giới 若nhược 無vô 色sắc 有hữu 繫hệ 屬thuộc 唯duy 無vô 色sắc 界giới 如như 是thị 欲dục 色sắc 二nhị 界giới 繫hệ 屬thuộc 不bất 續tục 無vô 漏lậu 界giới 以dĩ 二nhị 界giới 業nghiệp 盡tận 故cố 對đối 治trị 戒giới 無vô 體thể 非phi 無vô 色sắc 有hữu 戒giới 體thể 所sở 起khởi 業nghiệp 用dụng 可khả 得đắc 不bất 見kiến 有hữu 業nghiệp 實thật 所sở 生sanh 故cố 謂vị 見kiến 三tam 法pháp 從tùng 初sơ 起khởi 業nghiệp 至chí 彼bỉ 不bất 失thất 此thử 業nghiệp 俱câu 起khởi 皆giai 具cụ 二nhị 種chủng 謂vị 漏lậu 無vô 漏lậu 而nhi 彼bỉ 一nhất 向hướng 皆giai 有hữu 業nghiệp 果quả 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
所sở 有hữu 二nhị 種chủng 業nghiệp 。 現hiện 非phi 無vô 常thường 性tánh 。
住trụ 至chí 度độ 果quả 已dĩ 。 如như 是thị 還hoàn 復phục 生sanh 。
或hoặc 至chí 命mạng 終chung 滅diệt 。 或hoặc 至chí 度độ 果quả 滅diệt 。
此thử 無vô 漏lậu 分phân 別biệt 。 彼bỉ 相tương/tướng 亦diệc 無vô 漏lậu 。
釋thích 曰viết 度độ 果quả 者giả 謂vị 至chí 作tác 證chứng 時thời 斷đoạn 何hà 故cố 作tác 證chứng 時thời 斷đoạn 謂vị 所sở 繫hệ 屬thuộc 滅diệt 有hữu 漏lậu 成thành 熟thục 滅diệt 此thử 等đẳng 分phân 別biệt 皆giai 是thị 近cận 相tương/tướng 由do 是thị 故cố 有hữu 。 彼bỉ 不bất 失thất 法pháp 能năng 令linh 眾chúng 生sanh 。 受thọ 彼bỉ 種chủng 種chủng 界giới 趣thú 方phương 處xứ 分phần/phân 量lượng 形hình 色sắc 苦khổ 樂lạc 等đẳng 法pháp 。 差sai 別biệt 分phân 別biệt 有hữu 業nghiệp 果quả 報báo 此thử 不bất 相tương 違vi 如như 有hữu 頌tụng 言ngôn 。
雖tuy 空không 亦diệc 不bất 斷đoạn 。 生sanh 死tử 亦diệc 不bất 常thường 。
業nghiệp 果quả 報báo 不bất 失thất 。 此thử 法pháp 佛Phật 所sở 說thuyết 。
釋thích 曰viết 此thử 中trung 應ưng 知tri 若nhược 業nghiệp 與dữ 果quả 合hợp 界giới 趣thú 等đẳng 分phân 別biệt 無vô 分phần/phân 位vị 者giả 即tức 波ba 一nhất 性tánh 異dị 性tánh 皆giai 不bất 可khả 說thuyết 。 所sở 言ngôn 空không 者giả 即tức 是thị 分phân 別biệt 我ngã 空không 以dĩ 補bổ 特đặc 伽già 羅la 。 無vô 有hữu 分phần/phân 位vị 此thử 不bất 可khả 說thuyết 故cố 名danh 為vi 空không 有hữu 亦diệc 不bất 常thường 又hựu 壞hoại 故cố 名danh 空không 空không 亦diệc 不bất 斷đoạn 又hựu 生sanh 死tử 所sở 起khởi 諸chư 趣thú 相tương 續tục 種chúng 植thực 先tiên 業nghiệp 三tam 有hữu 隨tùy 生sanh 此thử 亦diệc 不bất 常thường 煩phiền 惱não 業nghiệp 盡tận 不bất 有hữu 名danh 空không 空không 亦diệc 不bất 斷đoạn 亦diệc 非phi 先tiên 世thế 不bất 起khởi 業nghiệp 因nhân 是thị 業nghiệp 不bất 壞hoại 有hữu 業nghiệp 有hữu 報báo 。 方phương 便tiện 因nhân 性tánh 有hữu 如như 是thị 法pháp 。 是thị 故cố 世Thế 尊Tôn 。 以dĩ 無vô 礙ngại 智trí 。 方phương 便tiện 宣tuyên 說thuyết 。 彼bỉ 一nhất 切thiết 法pháp 。
論luận 者giả 言ngôn 如như 汝nhữ 分phân 別biệt 所sở 說thuyết 不bất 善thiện 以dĩ 不bất 可khả 分phân 別biệt 。 相tương 續tục 業nghiệp 生sanh 故cố 。
論luận 者giả 頌tụng 言ngôn 。
諸chư 業nghiệp 本bổn 不bất 生sanh 。 非phi 伺tứ 察sát 可khả 得đắc 。
業nghiệp 力lực 心tâm 相tương 續tục 。 業nghiệp 果quả 二nhị 俱câu 壞hoại 。
釋thích 曰viết 此thử 云vân 何hà 知tri 。 業nghiệp 有hữu 壞hoại 邪tà 以dĩ 無vô 自tự 性tánh 故cố 。 若nhược 彼bỉ 諸chư 法pháp 。 無vô 有hữu 自tự 性tánh 。 即tức 彼bỉ 自tự 性tánh 如như 兔thố 角giác 等đẳng 亦diệc 如như 業nghiệp 等đẳng 是thị 故cố 應ưng 知tri 。 無vô 業nghiệp 可khả 有hữu 若nhược 實thật 有hữu 業nghiệp 生sanh 可khả 說thuyết 不bất 壞hoại 如như 佛Phật 所sở 言ngôn 。 無vô 業nghiệp 可khả 壞hoại 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
若nhược 業nghiệp 本bổn 不bất 生sanh 。 業nghiệp 云vân 何hà 有hữu 壞hoại 。
若nhược 其kỳ 有hữu 所sở 生sanh 。 彼bỉ 云vân 何hà 不bất 壞hoại 。
釋thích 曰viết 是thị 故cố 佛Phật 說thuyết 。 無vô 所sở 生sanh 故cố 。 無vô 業nghiệp 可khả 壞hoại 當đương 知tri 有hữu 生sanh 。 壞hoại 即tức 隨tùy 有hữu 若nhược 其kỳ 無vô 生sanh 即tức 無vô 有hữu 壞hoại 何hà 以dĩ 故cố 無vô 常thường 性tánh 故cố 亦diệc 無vô 業nghiệp 生sanh 分phần/phân 位vị 可khả 說thuyết 若nhược 畢tất 竟cánh 滅diệt 此thử 中trung 云vân 何hà 。 有hữu 業nghiệp 可khả 壞hoại 亦diệc 復phục 云vân 何hà 有hữu 果quả 生sanh 起khởi 如như 汝nhữ 先tiên 說thuyết 有hữu 業nghiệp 不bất 壞hoại 此thử 中trung 亦diệc 無vô 業nghiệp 與dữ 果quả 合hợp 如như 是thị 決quyết 定định 有hữu 所sở 合hợp 者giả 然nhiên 以dĩ 無vô 生sanh 亦diệc 無vô 所sở 壞hoại 。 如như 上thượng 所sở 說thuyết 。 諸chư 法pháp 次thứ 第đệ 悉tất 無vô 所sở 壞hoại 已dĩ 生sanh 諸chư 法pháp 種chủng 種chủng 分phần/phân 位vị 以dĩ 無vô 壞hoại 故cố 若nhược 業nghiệp 若nhược 果quả 二nhị 俱câu 不bất 生sanh 。
或hoặc 有hữu 人nhân 言ngôn 若nhược 法pháp 不bất 生sanh 。 者giả 彼bỉ 過quá 去khứ 未vị 來lai 。 諸chư 有hữu 物vật 體thể 亦diệc 應ưng 不bất 生sanh 不bất 生sanh 諸chư 業nghiệp 無vô 自tự 性tánh 故cố 。 如như 論luận 者giả 先tiên 說thuyết 業nghiệp 無vô 自tự 性tánh 無vô 生sanh 。 法pháp 可khả 立lập 者giả 諸chư 修tu 涅Niết 槃Bàn 道Đạo 者giả 。 名danh 住trụ 梵Phạm 行hạnh 離ly 涅Niết 槃Bàn 道Đạo 有hữu 所sở 修tu 者giả 名danh 住trụ 非phi 梵Phạm 行hạnh 若nhược 非phi 梵Phạm 行hạnh 者giả 。 或hoặc 得đắc 涅Niết 槃Bàn 修tu 梵Phạm 行hạnh 者giả 。 應ưng 墮đọa 地địa 獄ngục 。 此thử 即tức 壞hoại 世thế 閒gian/nhàn 法pháp 所sở 作tác 相tương 違vi 若nhược 業nghiệp 是thị 無vô 作tác 即tức 耕canh 植thực 等đẳng 世thế 閒gian/nhàn 法pháp 壞hoại 如như 是thị 亦diệc 應ưng 所sở 作tác 罪tội 福phước 。 相tương 對đối 不bất 有hữu 世thế 閒gian/nhàn 何hà 言ngôn 此thử 作tác 福phước 者giả 此thử 造tạo 罪tội 者giả 。
論luận 者giả 頌tụng 言ngôn 。
若nhược 法pháp 有hữu 自tự 體thể 。 有hữu 業nghiệp 而nhi 可khả 住trụ 。
二nhị 世thế 受thọ 報báo 已dĩ 。 彼bỉ 業nghiệp 還hoàn 復phục 在tại 。
釋thích 曰viết 業nghiệp 若nhược 有hữu 體thể 彼bỉ 受thọ 報báo 已dĩ 而nhi 還hoàn 復phục 在tại 若nhược 無vô 自tự 體thể 差sai 別biệt 可khả 有hữu 如như 汝nhữ 先tiên 說thuyết 差sai 別biệt 所sở 得đắc 即tức 成thành 過quá 失thất 。
阿a 毗tỳ 曇đàm 人nhân 言ngôn 勝thắng 義nghĩa 諦đế 中trung 定định 有hữu 諸chư 業nghiệp 有hữu 煩phiền 惱não 體thể 為vi 彼bỉ 因nhân 故cố 若nhược 有hữu 其kỳ 因nhân 業nghiệp 非phi 不bất 有hữu 。
論luận 者giả 頌tụng 言ngôn 。
此thử 諸chư 業nghiệp 煩phiền 惱não 。 業nghiệp 因nhân 煩phiền 惱não 成thành 。
彼bỉ 煩phiền 惱não 無vô 實thật 。 業nghiệp 云vân 何hà 有hữu 實thật 。
釋thích 曰viết 勝thắng 義nghĩa 諦đế 中trung 若nhược 有hữu 煩phiền 惱não 自tự 性tánh 即tức 彼bỉ 自tự 性tánh 著trước 於ư 常thường 法pháp 以dĩ 無vô 所sở 生sanh 。 前tiền 已dĩ 遮già 遣khiển 如như 是thị 此thử 中trung 因nhân 義nghĩa 不bất 成thành 遮già 遣khiển 相tương 似tự 性tánh 故cố 。
或hoặc 有hữu 人nhân 言ngôn 勝thắng 義nghĩa 諦đế 中trung 有hữu 業nghiệp 煩phiền 惱não 而nhi 為vi 身thân 因nhân 身thân 果quả 有hữu 故cố 。
論luận 者giả 頌tụng 言ngôn 。
若nhược 說thuyết 業nghiệp 煩phiền 惱não 。 以dĩ 為vi 身thân 因nhân 者giả 。
業nghiệp 煩phiền 惱não 自tự 空không 。 身thân 因nhân 復phục 何hà 有hữu 。
釋thích 曰viết 說thuyết 身thân 因nhân 者giả 是thị 世thế 俗tục 諦đế 非phi 勝thắng 義nghĩa 諦đế 勝thắng 義nghĩa 諦đế 中trung 業nghiệp 煩phiền 惱não 空không 此thử 中trung 所sở 說thuyết 因nhân 義nghĩa 不bất 成thành 。
大Đại 乘Thừa 中Trung 觀Quán 釋Thích 論Luận 卷quyển 第đệ 十thập 一nhất
甲giáp 辰thần 歲tuế 高cao 麗lệ 國quốc 大đại 藏tạng 都đô 監giám 奉phụng
敕sắc 彫điêu 造tạo