大Đại 乘Thừa 中Trung 觀Quán 釋Thích 論Luận ( 第Đệ 卷Quyển 第Đệ 卷Quyển )
Quyển 0003
安An 慧Tuệ 菩Bồ 薩Tát 造Tạo 宋Tống 惟Duy 淨Tịnh 等Đẳng 譯Dịch
大Đại 乘Thừa 中trung 觀quán 釋thích 論luận 卷quyển 第đệ 十thập 二nhị 。 ▆# 。
安an 慧tuệ 菩Bồ 薩Tát 造tạo 。 百bách 。
(# 西tây 天thiên 譯dịch 經kinh 三Tam 藏Tạng 。 朝triêu 散tán 大đại 夫phu 。 試thí 鴻hồng 臚lư 卿khanh 傳truyền 梵Phạm 大đại 師sư 賜tứ 紫tử 沙Sa 門Môn 臣thần 。 法pháp 護hộ 。 奉phụng 。 詔chiếu 譯dịch )# 。
觀Quán 業Nghiệp 品Phẩm 第đệ 十thập 七thất 之chi 餘dư
或hoặc 有hữu 人nhân 言ngôn 勝thắng 義nghĩa 諦đế 中trung 業nghiệp 果quả 受thọ 者giả 此thử 皆giai 有hữu 體thể 如như 佛Phật 所sở 言ngôn 。 世thế 間gian 眾chúng 生sanh 。 無vô 明minh 所sở 覆phú 。 愛ái 結kết 所sở 纏triền 。 長trường 遠viễn 世thế 中trung 與dữ 生sanh 死tử 合hợp 不bất 知tri 先tiên 際tế 又hựu 復phục 說thuyết 言ngôn 眾chúng 生sanh 自tự 作tác 。 一nhất 切thiết 罪tội 業nghiệp 。
如như 是thị 還hoàn 復phục 自tự 受thọ 果quả 報báo 如như 有hữu 頌tụng 言ngôn 。
眾chúng 生sanh 無vô 明minh 覆phú 。 愛ái 結kết 所sở 縈oanh 纏triền 。
作tác 作tác 者giả 受thọ 者giả 。 不bất 一nhất 亦diệc 不bất 異dị 。
釋thích 曰viết 自tự 所sở 作tác 業nghiệp 自tự 受thọ 果quả 報báo 此thử 說thuyết 畢tất 竟cánh 此thử 中trung 無vô 異dị 相tướng 續tục 所sở 取thủ 果quả 及cập 受thọ 者giả 皆giai 有hữu 其kỳ 體thể 是thị 故cố 勝thắng 義nghĩa 諦đế 中trung 實thật 有hữu 業nghiệp 果quả 何hà 名danh 為vi 業nghiệp 謂vị 作tác 者giả 果quả 一nhất 切thiết 有hữu 作tác 眾chúng 生sanh 當đương 受thọ 。
論luận 者giả 言ngôn 汝nhữ 所sở 說thuyết 業nghiệp 為vi 從tùng 緣duyên 所sở 作tác 或hoặc 非phi 緣duyên 所sở 作tác 此thử 復phục 云vân 何hà 。 二nhị 俱câu 不bất 然nhiên 次thứ 下hạ 頌tụng 言ngôn 。
業nghiệp 不bất 從tùng 緣duyên 生sanh 。 不bất 從tùng 非phi 緣duyên 生sanh 。
見kiến 有hữu 業nghiệp 相tương 違vi 。 是thị 故cố 無vô 作tác 者giả 。
釋thích 曰viết 若nhược 有hữu 諸chư 業nghiệp 從tùng 緣duyên 生sanh 者giả 。 即tức 實thật 不bất 實thật 果quả 乃nãi 有hữu 所sở 起khởi 故cố 於ư 勝thắng 義nghĩa 諦đế 。 中trung 若nhược 有hữu 所sở 見kiến 。 即tức 成thành 相tương 違vi 既ký 無vô 有hữu 業nghiệp 何hà 有hữu 作tác 者giả 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
無vô 作tác 者giả 作tác 業nghiệp 。 何hà 有hữu 業nghiệp 生sanh 果quả 。
既ký 無vô 實thật 有hữu 業nghiệp 。 受thọ 者giả 當đương 何hà 有hữu 。
釋thích 曰viết 若nhược 受thọ 者giả 有hữu 體thể 此thử 因nhân 義nghĩa 不bất 成thành 。
阿a 毗tỳ 曇đàm 人nhân 言ngôn 若nhược 如như 汝nhữ 言ngôn 。 無vô 業nghiệp 無vô 果quả 。 此thử 乃nãi 謗báng 無vô 業nghiệp 果quả 即tức 成thành 邪tà 見kiến 。
論luận 者giả 言ngôn 若nhược 業nghiệp 若nhược 果quả 或hoặc 有hữu 或hoặc 無vô 此thử 不bất 可khả 說thuyết 著trước 斷đoạn 常thường 故cố 此thử 復phục 云vân 何hà 。 故cố 下hạ 頌tụng 言ngôn 。
如như 佛Phật 神thần 力lực 化hóa 。 化hóa 成thành 具cụ 足túc 相tướng 。
是thị 化hóa 復phục 起khởi 化hóa 。 初sơ 化hóa 名danh 化hóa 者giả 。
諸chư 法pháp 如như 化hóa 相tương/tướng 。 作tác 作tác 者giả 無vô 作tác 。
說thuyết 作tác 者giả 等đẳng 體thể 。 皆giai 云vân 何hà 可khả 有hữu 。
釋thích 曰viết 所sở 起khởi 化hóa 時thời 此thử 中trung 云vân 何hà 。 可khả 說thuyết 作tác 者giả 及cập 彼bỉ 作tác 業nghiệp 有hữu 實thật 體thể 性tánh 今kim 所sở 顯hiển 示thị 其kỳ 復phục 云vân 何hà 。 皆giai 如như 化hóa 相tướng 。 而nhi 無vô 有hữu 異dị 。 復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
諸chư 法pháp 無vô 有hữu 體thể 。 如như 乾càn 闥thát 婆bà 城thành 。
煩phiền 惱não 業nghiệp 及cập 身thân 。 作tác 者giả 果quả 亦diệc 然nhiên 。
釋thích 曰viết 當đương 知tri 諸chư 法pháp 。 如như 乾càn 闥thát 婆bà 城thành 。 及cập 如như 陽dương 燄diệm 夢mộng 等đẳng 諸chư 相tướng 變biến 化hóa 亦diệc 然nhiên 如như 陽dương 燄diệm 等đẳng 因nhân 緣duyên 和hòa 合hợp 。 所sở 生sanh 諸chư 法pháp 皆giai 是thị 世thế 俗tục 有hữu 所sở 成thành 立lập 。 善thiện 趣thú 惡ác 趣thú 。 眾chúng 生sanh 輪luân 迴hồi 於ư 世thế 諦đế 中trung 悉tất 有hữu 所sở 得đắc 如như 我ngã 前tiền 說thuyết 亦diệc 不bất 謗báng 無vô 作tác 者giả 作tác 業nghiệp 及cập 業nghiệp 果quả 報báo 。 是thị 故cố 所sở 說thuyết 亦diệc 無vô 過quá 失thất 。
觀Quán 法Pháp 品Phẩm 第đệ 十thập 八bát
復phục 次thứ 僧Tăng 佉khư 人nhân 言ngôn 若nhược 如như 所sở 說thuyết 業nghiệp 及cập 煩phiền 惱não 作tác 者giả 受thọ 者giả 。 皆giai 如như 乾càn 闥thát 婆bà 城thành 。 等đẳng 無vô 有hữu 實thật 者giả 。 此thử 非phi 道Đạo 理lý 然nhiên 我ngã 我ngã 所sở 而nhi 亦diệc 有hữu 體thể 諸chư 外ngoại 道đạo 計kế 有hữu 我ngã 身thân 相tướng 由do 身thân 所sở 攝nhiếp 諸chư 大đại 種chủng 與dữ 大đại 種chủng 合hợp 諸chư 根căn 與dữ 諸chư 根căn 合hợp 或hoặc 心tâm 心tâm 所sở 分phân 別biệt 。 亦diệc 然nhiên 又hựu 或hoặc 計kế 我ngã 從tùng 思tư 所sở 成thành 餘dư 心tâm 所sở 法pháp 隨tùy 應ứng 所sở 計kế 。 有hữu 我ngã 我ngã 所sở 。
論luận 者giả 言ngôn 此thử 說thuyết 即tức 是thị 於ư 諸chư 蘊uẩn 中trung 計kế 執chấp 有hữu 我ngã 論luận 者giả 頌tụng 言ngôn 。
蘊uẩn 中trung 若nhược 有hữu 我ngã 。 有hữu 即tức 生sanh 滅diệt 分phần/phân 。
釋thích 曰viết 如như 前tiền 所sở 說thuyết 。 以dĩ 諸chư 大đại 種chủng 及cập 彼bỉ 諸chư 根căn 分phân 別biệt 有hữu 身thân 此thử 不bất 可khả 得đắc 。 隨tùy 有hữu 諸chư 蘊uẩn 生sanh 滅diệt 法pháp 成thành 此thử 無vô 常thường 義nghĩa 是thị 中trung 遮già 遣khiển 亦diệc 復phục 止chỉ 其kỳ 法pháp 差sai 別biệt 故cố 又hựu 復phục 若nhược 言ngôn 從tùng 思tư 生sanh 我ngã 即tức 離ly 苦khổ 樂lạc 等đẳng 諸chư 思tư 法pháp 中trung 無vô 別biệt 有hữu 我ngã 次thứ 第đệ 起khởi 滅diệt 云vân 何hà 可khả 見kiến 無vô 常thường 性tánh 故cố 遮già 遣khiển 常thường 性tánh 若nhược 於ư 生sanh 滅diệt 分phần/phân 中trung 有hữu 所sở 成thành 者giả 即tức 無vô 常thường 性tánh 如như 是thị 決quyết 定định 止chỉ 法pháp 自tự 相tương/tướng 是thị 故cố 非phi 大đại 種chủng 與dữ 大đại 種chủng 合hợp 非phi 諸chư 根căn 與dữ 諸chư 根căn 合hợp 非phi 識thức 住trụ 識thức 中trung 根căn 身thân 有hữu 我ngã 以dĩ 生sanh 法pháp 故cố 如như 外ngoại 大đại 種chủng 若nhược 顯hiển 明minh 所sở 說thuyết 此thử 有hữu 過quá 失thất 若nhược 不bất 明minh 說thuyết 遮già 遣khiển 法pháp 故cố 譬thí 如như 瓶bình 等đẳng 無vô 我ngã 可khả 得đắc 又hựu 若nhược 不bất 顯hiển 明minh 者giả 即tức 自tự 比tỉ 量lượng 相tương 違vi 。
復phục 次thứ 毗tỳ 婆bà 沙sa 人nhân 言ngôn 此thử 無vô 過quá 失thất 如như 是thị 異dị 蘊uẩn 別biệt 有hữu 我ngã 體thể 。
論luận 者giả 頌tụng 言ngôn 。
若nhược 異dị 蘊uẩn 有hữu 我ngã 。 有hữu 即tức 非phi 蘊uẩn 相tương/tướng 。
釋thích 曰viết 自tự 相tương/tướng 不bất 成thành 故cố 何hà 以dĩ 故cố 聚tụ 色sắc 成thành 蘊uẩn 此thử 若nhược 有hữu 異dị 即tức 應ưng 是thị 常thường 常thường 即tức 無vô 作tác 無vô 作tác 即tức 無vô 苦khổ 樂lạc 等đẳng 法pháp 。 此thử 與dữ 不bất 異dị 相tướng 違vi 以dĩ 無vô 苦khổ 樂lạc 等đẳng 違vi 順thuận 法pháp 生sanh 何hà 以dĩ 故cố 無vô 受thọ 者giả 故cố 無vô 思tư 無vô 覺giác 無vô 念niệm 無vô 見kiến 乃nãi 至chí 無vô 知tri 等đẳng 是thị 中trung 亦diệc 無vô 諸chư 法pháp 。 差sai 別biệt 若nhược 受thọ 等đẳng 有hữu 異dị 即tức 受thọ 者giả 等đẳng 此thử 中trung 不bất 成thành 此thử 乃nãi 遮già 遣khiển 無vô 彼bỉ 受thọ 者giả 毗tỳ 婆bà 沙sa 人nhân 又hựu 言ngôn 思tư 等đẳng 因nhân 思tư 應ưng 有hữu 所sở 得đắc 此thử 無vô 過quá 失thất 。
論luận 者giả 言ngôn 不bất 應ưng 因nhân 思tư 而nhi 言ngôn 有hữu 思tư 此thử 說thuyết 唯duy 有hữu 緣duyên 故cố 若nhược 有hữu 體thể 思tư 此thử 何hà 無vô 過quá 若nhược 思tư 與dữ 思tư 合hợp 有hữu 所sở 成thành 者giả 彼bỉ 思tư 等đẳng 我ngã 是thị 無vô 常thường 。 性tánh 我ngã 若nhược 是thị 常thường 此thử 即tức 止chỉ 遣khiển 法pháp 自tự 相tương/tướng 故cố 若nhược 其kỳ 思tư 等đẳng 決quyết 定định 是thị 常thường 我ngã 應ưng 非phi 思tư 若nhược 思tư 是thị 常thường 即tức 徧biến 一nhất 切thiết 若nhược 或hoặc 決quyết 定định 有hữu 所sở 成thành 義nghĩa 彼bỉ 勝thắng 論luận 師sư 計kế 思tư 為vi 我ngã 應ưng 有hữu 自tự 性tánh 云vân 何hà 此thử 中trung 。 非phi 道Đạo 理lý 邪tà 以dĩ 異dị 自tự 性tánh 中trung 有hữu 所sở 說thuyết 故cố 若nhược 尓# 即tức 中trung 論luận 所sở 言ngôn 於ư 一nhất 切thiết 法pháp 。 悉tất 不bất 應ưng 說thuyết 。
又hựu 僧Tăng 佉khư 人nhân 言ngôn 有hữu 彼bỉ 覺giác 體thể 成thành 一nhất 思tư 相tương/tướng 我ngã 及cập 覺giác 體thể 次thứ 第đệ 不bất 壞hoại 思tư 亦diệc 非phi 無vô 。
論luận 者giả 言ngôn 若nhược 如như 此thử 說thuyết 當đương 有hữu 過quá 失thất 且thả 覺giác 與dữ 思tư 聲thanh 二nhị 無vô 異dị 性tánh 或hoặc 覺giác 體thể 合hợp 行hành 有hữu 我ngã 體thể 者giả 若nhược 無vô 覺giác 體thể 合hợp 行hành 或hoặc 但đãn 有hữu 思tư 又hựu 彼bỉ 思tư 法pháp 無vô 其kỳ 自tự 性tánh 是thị 中trung 止chỉ 遣khiển 諸chư 法pháp 自tự 體thể 或hoặc 法pháp 差sai 別biệt 此thử 即tức 異dị 思tư 有hữu 思tư 如như 是thị 決quyết 定định 思tư 無vô 別biệt 體thể 即tức 無vô 所sở 依y 及cập 所sở 緣duyên 相tương/tướng 差sai 別biệt 分phân 別biệt 若nhược 或hoặc 別biệt 異dị 有hữu 我ngã 即tức 成thành 多đa 種chủng 罪tội 咎cữu 又hựu 成thành 止chỉ 遣khiển 法pháp 差sai 別biệt 過quá 。
或hoặc 有hữu 人nhân 言ngôn 有hữu 其kỳ 現hiện 思tư 覺giác 影ảnh 像tượng 生sanh 及cập 彼bỉ 覺giác 體thể 影ảnh 像tượng 所sở 生sanh 其kỳ 二nhị 種chủng 思tư 此thử 說thuyết 為vi 思tư 以dĩ 有hữu 如như 是thị 。 異dị 境cảnh 界giới 相tương/tướng 覺giác 法pháp 境cảnh 界giới 影ảnh 像tượng 境cảnh 界giới 此thử 等đẳng 境cảnh 界giới 若nhược 無vô 所sở 了liễu 彼bỉ 即tức 無vô 思tư 丈trượng 夫phu 身thân 相tướng 從tùng 影ảnh 像tượng 生sanh 所sở 說thuyết 亦diệc 然nhiên 隨tùy 諸chư 方phương 分phần/phân 皆giai 有hữu 其kỳ 思tư 所sở 依y 影ảnh 像tượng 如như 鏡kính 照chiếu 面diện 形hình 相tướng 亦diệc 然nhiên 有hữu 其kỳ 影ảnh 像tượng 有hữu 所sở 持trì 性tánh 故cố 有hữu 我ngã 體thể 如như 是thị 即tức 。 有hữu 我ngã 及cập 我ngã 所sở 。
論luận 者giả 言ngôn 如như 彼bỉ 所sở 說thuyết 。 此thử 說thuyết 皆giai 無vô 我ngã 此thử 證chứng 成thành 故cố 下hạ 頌tụng 言ngôn 。
若nhược 或hoặc 無vô 有hữu 我ngã 。 我ngã 所sở 當đương 何hà 有hữu 。
無vô 我ngã 無vô 我ngã 所sở 。 我ngã 我ngã 所sở 即tức 滅diệt 。
釋thích 曰viết 如như 彼bỉ 所sở 說thuyết 。 因nhân 義nghĩa 不bất 成thành 以dĩ 無vô 因nhân 故cố 果quả 即tức 不bất 有hữu 此thử 如như 是thị 等đẳng 。 如như 前tiền 所sở 說thuyết 。 如như 實thật 伺tứ 察sát 是thị 中trung 云vân 何hà 。 和hòa 合hợp 所sở 成thành 。 若nhược 離ly 我ngã 我ngã 所sở 。 即tức 如như 所sở 生sanh 得đắc 我ngã 我ngã 所sở 一nhất 切thiết 平bình 等đẳng 。 是thị 人nhân 即tức 能năng 。 見kiến 真chân 實thật 理lý 於ư 無vô 我ngã 中trung 。 習tập 熟thục 所sở 得đắc 如như 實thật 義nghĩa 者giả 而nhi 彼bỉ 我ngã 所sở 此thử 不bất 可khả 說thuyết 何hà 以dĩ 故cố 若nhược 無vô 有hữu 我ngã 。 何hà 有hữu 我ngã 所sở 若nhược 法pháp 決quyết 定định 滅diệt 者giả 諸chư 行hành 起khởi 時thời 相tương 續tục 果quả 利lợi 畢tất 竟cánh 無vô 我ngã 。 亦diệc 無vô 我ngã 所sở 。 若nhược 佗tha 計kế 執chấp 彼bỉ 無vô 所sở 有hữu 諸chư 法pháp 。 生sanh 因nhân 因nhân 體thể 無vô 故cố 果quả 即tức 不bất 有hữu 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
諸chư 業nghiệp 煩phiền 惱não 盡tận 。 即tức 名danh 為vi 解Giải 脫Thoát 。
而nhi 彼bỉ 業nghiệp 煩phiền 惱não 。 從tùng 分phân 別biệt 中trung 生sanh 。
一nhất 法pháp 如như 是thị 故cố 。 餘dư 法pháp 亦diệc 復phục 然nhiên 。
無vô 定định 意ý 分phân 別biệt 。 無vô 定định 故cố 差sai 別biệt 。
釋thích 曰viết 諸chư 煩phiền 惱não 生sanh 。 有hữu 種chủng 種chủng 類loại 。 如như 是thị 皆giai 從tùng 分phân 別biệt 所sở 生sanh 而nhi 彼bỉ 煩phiền 惱não 染nhiễm 汙ô 心tâm 者giả 即tức 身thân 語ngữ 意ý 諸chư 所sở 作tác 業nghiệp 。 如như 佛Phật 所sở 言ngôn 。 業nghiệp 在tại 無vô 明minh 中trung 。 故cố 補bổ 特đặc 伽già 羅la 。 造tạo 非phi 福phước 行hành 若nhược 復phục 於ư 彼bỉ 分phân 別biệt 不bất 成thành 是thị 即tức 戲hí 論luận 於ư 世thế 俗tục 諦đế 。 無vô 實thật 取thủ 著trước 何hà 以dĩ 故cố 戲hí 論luận 空không 故cố 法pháp 無vô 我ngã 相tướng 。 是thị 中trung 亦diệc 滅diệt 現hiện 證chứng 之chi 法pháp 此thử 說thuyết 畢tất 竟cánh 若nhược 染nhiễm 汙ô 不bất 染nhiễm 汙ô 閒gian/nhàn 雜tạp 所sở 斷đoạn 即tức 見kiến 人nhân 無vô 我ngã 唯duy 佛Phật 世Thế 尊Tôn 。 見kiến 法pháp 無vô 我ngã 彼bỉ 得đắc 一nhất 切thiết 無vô 差sai 別biệt 故cố 。 是thị 故cố 若nhược 斷đoạn 差sai 別biệt 法pháp 者giả 隨tùy 所sở 斷đoạn 道đạo 差sai 別biệt 所sở 得đắc 故cố 佛Phật 世Thế 尊Tôn 亦diệc 說thuyết 。 有hữu 我ngã 若nhược 或hoặc 別biệt 異dị 有hữu 所sở 得đắc 者giả 。 此thử 不bất 和hòa 合hợp 即tức 成thành 相tương 違vi 如như 是thị 亦diệc 非phi 謗báng 無vô 因nhân 果quả 。 斷đoạn 心tâm 心tâm 所sở 相tương 續tục 所sở 成thành 今kim 此thử 相tương 續tục 亦diệc 無vô 有hữu 斷đoạn 是thị 故cố 如Như 來Lai 。 施thi 設thiết 有hữu 我ngã 若nhược 諸chư 眾chúng 生sanh 。 起khởi 身thân 見kiến 者giả 執chấp 有hữu 身thân 見kiến 於ư 一nhất 切thiết 。 法pháp 斷đoạn 其kỳ 根căn 本bổn 。 故cố 佛Phật 為vi 彼bỉ 說thuyết 無vô 我ngã 法pháp 。 令linh 觀quán 無vô 我ngã 不bất 應ưng 離ly 此thử 五ngũ 蘊uẩn 別biệt 取thủ 五ngũ 蘊uẩn 若nhược 能năng 成thành 熟thục 善thiện 根căn 。 趣thú 證chứng 一Nhất 切Thiết 智Trí 智Trí 。 彼bỉ 增tăng 上thượng 力lực 佛Phật 亦diệc 為vi 彼bỉ 顯hiển 示thị 於ư 我ngã 譬thí 如như 幻huyễn 化hóa 。 帝đế 網võng 若nhược 情tình 非phi 情tình 分phân 別biệt 建kiến 立lập 彼bỉ 即tức 世thế 俗tục 所sở 行hành 乃nãi 為vì 眾chúng 生sanh 。 說thuyết 有hữu 所sở 得đắc 。 此thử 無vô 相tướng 違vi 今kim 此thử 所sở 說thuyết 戲hí 論luận 空không 故cố 住trụ 寂tịch 滅diệt 性tánh 為vi 彼bỉ 開khai 示thị 故cố 下hạ 頌tụng 言ngôn 。
此thử 所sở 說thuyết 想tưởng 法pháp 。 想tưởng 即tức 心tâm 境cảnh 界giới 。
無vô 生sanh 亦diệc 無vô 滅diệt 。 如như 涅Niết 槃Bàn 法pháp 性tánh 。
釋thích 曰viết 此thử 所sở 說thuyết 想tưởng 謂vị 心tâm 境cảnh 界giới 有hữu 體thể 無vô 體thể 若nhược 性tánh 無vô 性tánh 皆giai 悉tất 遮già 遣khiển 住trụ 於ư 空không 性tánh 由do 如như 是thị 故cố 。 不bất 應ưng 現hiện 前tiền 所sở 作tác 應ưng 現hiện 前tiền 所sở 作tác 若nhược 事sự 若nhược 理lý 能năng 取thủ 所sở 取thủ 執chấp 著trước 戲hí 論luận 一nhất 切thiết 皆giai 息tức 能năng 知tri 所sở 知tri 離ly 諸chư 所sở 說thuyết 此thử 復phục 云vân 何hà 。 非phi 有hữu 性tánh 非phi 無vô 性tánh 此thử 說thuyết 皆giai 空không 無vô 生sanh 無vô 滅diệt 法pháp 者giả 。 非phi 有hữu 性tánh 非phi 無vô 性tánh 一nhất 切thiết 皆giai 如như 。 涅Niết 槃Bàn 法pháp 性tánh 若nhược 或hoặc 如như 是thị 所sở 顯hiển 示thị 法pháp 即tức 無vô 所sở 有hữu 。 若nhược 於ư 所sở 知tri 。 或hoặc 有hữu 所sở 說thuyết 此thử 中trung 應ưng 當đương 離ly 諸chư 所sở 作tác 何hà 以dĩ 故cố 無vô 生sanh 無vô 滅diệt 。 如như 涅Niết 槃Bàn 法pháp 性tánh 諸chư 法pháp 自tự 性tánh 。 寂tịch 滅diệt 如như 涅Niết 槃Bàn 法pháp 性tánh 又hựu 諸chư 法pháp 自tự 性tánh 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 體thể 本bổn 寂tịch 然nhiên 亦diệc 如như 涅Niết 槃Bàn 法pháp 性tánh 。
或hoặc 有hữu 人nhân 言ngôn 若nhược 一nhất 切thiết 法pháp 如như 。 涅Niết 槃Bàn 者giả 何hà 故cố 諸chư 佛Phật 虛hư 妄vọng 宣tuyên 說thuyết 斷đoạn 諸chư 煩phiền 惱não 。 依y 勝thắng 義nghĩa 諦đế 有hữu 世thế 俗tục 諦đế 若nhược 如như 此thử 者giả 。 即tức 謗báng 無vô 因nhân 果quả 。 斷đoạn 諸chư 善thiện 根căn 。 是thị 中trung 若nhược 言ngôn 一nhất 切thiết 皆giai 無vô 。 彼bỉ 世thế 俗tục 諦đế 依y 何hà 而nhi 說thuyết 然nhiên 彼bỉ 諸chư 業nghiệp 果quả 報báo 實thật 有hữu 現hiện 著trước 生sanh 死tử 起khởi 生sanh 死tử 想tưởng 而nhi 復phục 何hà 能năng 猒# 離ly 諸chư 行hành 。
論luận 者giả 言ngôn 老lão 死tử 等đẳng 法pháp 此thử 非phi 不bất 實thật 若nhược 不bất 現hiện 著trước 生sanh 死tử 即tức 不bất 應ưng 說thuyết 。 諸chư 法pháp 無vô 我ngã 。 為vi 令linh 彼bỉ 等đẳng 斷đoạn 煩phiền 惱não 障chướng 是thị 故cố 頌tụng 言ngôn 。
一nhất 切thiết 實thật 不bất 實thật 。
釋thích 曰viết 色sắc 等đẳng 五ngũ 蘊uẩn 自tự 體thể 無vô 實thật 而nhi 我ngã 我ngã 所sở 亦diệc 復phục 無vô 實thật 故cố 應ưng 為vi 說thuyết 諸chư 法pháp 。 無vô 我ngã 空không 性tánh 所sở 行hành 又hựu 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 為vi 斷đoạn 所sở 知tri 障chướng 故cố 次thứ 下hạ 頌tụng 言ngôn 。
非phi 實thật 非phi 不bất 實thật 。
釋thích 曰viết 此thử 中trung 意ý 者giả 勝thắng 義nghĩa 諦đế 中trung 彼bỉ 一nhất 切thiết 法pháp 。 如như 幻huyễn 如như 燄diệm 如như 影ảnh 像tượng 等đẳng 次thứ 下hạ 頌tụng 言ngôn 。
亦diệc 實thật 亦diệc 不bất 實thật 。 此thử 即tức 諸chư 佛Phật 教giáo 。
釋thích 曰viết 此thử 或hoặc 所sở 說thuyết 如như 其kỳ 道Đạo 理lý 今kim 此thử 意ý 者giả 但đãn 為vì 利lợi 益ích 。 眾chúng 生sanh 隨tùy 樂nhạo/nhạc/lạc 分phân 別biệt 亦diệc 不bất 虛hư 妄vọng 或hoặc 有hữu 問vấn 言ngôn 。 若nhược 或hoặc 遮già 遣khiển 佗tha 所sở 分phân 別biệt 諸chư 有hữu 句cú 義nghĩa 但đãn 行hành 真chân 實thật 法Pháp 者giả 。 然nhiên 諸chư 所sở 說thuyết 皆giai 有hữu 彼bỉ 相tương/tướng 此thử 名danh 若nhược 唯duy 遮già 遣khiển 句cú 義nghĩa 即tức 有hữu 彼bỉ 此thử 相tương 違vi 此thử 若nhược 棄khí 捨xả 即tức 無vô 所sở 取thủ 此thử 又hựu 何hà 名danh 開khai 顯hiển 真chân 實thật 互hỗ 相tương 違vi 故cố 。
論luận 者giả 荅# 言ngôn 然nhiên 為vi 息tức 除trừ 怖bố 名danh 句cú 者giả 故cố 作tác 是thị 說thuyết 。 若nhược 起khởi 正chánh 智trí 如như 實thật 伺tứ 察sát 即tức 於ư 諸chư 法pháp 。 決quyết 定định 除trừ 疑nghi 故cố 論luận 頌tụng 言ngôn 。
若nhược 佗tha 信tín 寂tịch 靜tĩnh 。 無vô 戲hí 論luận 所sở 戲hí 。
無vô 異dị 無vô 分phân 別biệt 。 此thử 即tức 真chân 實thật 相tướng 。
釋thích 曰viết 阿A 那Na 含Hàm 人nhân 。 不bất 隨tùy 佗tha 信tín 不bất 隨tùy 佗tha 信tín 者giả 謂vị 離ly 有hữu 性tánh 無vô 性tánh 。 故cố 得đắc 寂tịch 靜tĩnh 於ư 理lý 事sự 中trung 無vô 能năng 取thủ 所sở 取thủ 。 離ly 諸chư 執chấp 著trước 復phục 名danh 近cận 寂tịch 不bất 為vi 戲hí 論luận 之chi 所sở 戲hí 論luận 亦diệc 無vô 對đối 礙ngại 此thử 復phục 無vô 尋tầm 實thật 無vô 分phân 別biệt 。 無vô 差sai 別biệt 義nghĩa 無vô 種chủng 種chủng 性tánh 若nhược 無vô 分phân 別biệt 。 即tức 無vô 戲hí 論luận 之chi 所sở 戲hí 論luận 乃nãi 名danh 寂tịch 靜tĩnh 若nhược 彼bỉ 寂tịch 靜tĩnh 即tức 入nhập 無vô 分phân 別biệt 正chánh 智trí 境cảnh 界giới 若nhược 入nhập 無vô 分phân 別biệt 正chánh 智trí 境cảnh 界giới 即tức 不bất 隨tùy 佗tha 信tín 若nhược 彼bỉ 如như 是thị 即tức 能năng 。 得đắc 見kiến 真chân 實thật 之chi 相tướng 。 由do 如như 是thị 故cố 。 越việt 語ngữ 言ngôn 道đạo 若nhược 或hoặc 著trước 佗tha 分phân 別biệt 句cú 義nghĩa 。 是thị 故cố 遮già 遣khiển 現hiện 前tiền 所sở 成thành 彼bỉ 即tức 無vô 住trụ 是thị 故cố 前tiền 說thuyết 即tức 無vô 相tướng 違vi 又hựu 復phục 顯hiển 示thị 實thật 相tướng 故cố 論luận 頌tụng 言ngôn 。
若nhược 法pháp 從tùng 緣duyên 有hữu 。 而nhi 不bất 即tức 是thị 因nhân 。
亦diệc 不bất 異dị 於ư 因nhân 。 故cố 非phi 常thường 非phi 斷đoạn 。
釋thích 曰viết 若nhược 因nhân 若nhược 果quả 。 此thử 中trung 遮già 遣khiển 因nhân 果quả 性tánh 故cố 譬thí 如như 世thế 閒gian/nhàn 非phi 即tức 種chủng 有hữu 芽nha 非phi 離ly 種chủng 有hữu 芽nha 此thử 有hữu 不bất 常thường 若nhược 種chủng 子tử 壞hoại 滅diệt 有hữu 芽nha 生sanh 起khởi 又hựu 於ư 相tương 續tục 中trung 因nhân 法pháp 不bất 住trụ 若nhược 果quả 生sanh 起khởi 亦diệc 無vô 異dị 法pháp 可khả 生sanh 。 是thị 故cố 不bất 斷đoạn 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
無vô 一nhất 義nghĩa 多đa 義nghĩa 。 不bất 斷đoạn 亦diệc 不bất 常thường 。
此thử 諸chư 佛Phật 世Thế 尊Tôn 。 正Chánh 法Pháp 甘cam 露lộ 句cú 。
釋thích 曰viết 若nhược 於ư 諸chư 佛Phật 正chánh 教giáo 。 法pháp 中trung 獲hoạch 得đắc 最tối 上thượng 。 甘cam 露lộ 法Pháp 味vị 。 此thử 修tu 行hành 者giả 於ư 現hiện 生sanh 中trung 而nhi 獲hoạch 勝thắng 果quả 若nhược 或hoặc 諸chư 行hành 未vị 圓viên 於ư 如như 是thị 法Pháp 。 未vị 成thành 辦biện 者giả 於ư 後hậu 生sanh 中trung 。 決quyết 定định 當đương 得đắc 。 若nhược 或hoặc 於ư 佛Phật 教giáo 中trung 。 所sở 作tác 習tập 熟thục 設thiết 值trị 佛Phật 不bất 出xuất 世thế 或hoặc 聲Thanh 聞Văn 滅diệt 盡tận 而nhi 彼bỉ 勝thắng 緣duyên 亦diệc 復phục 不bất 空không 隨tùy 諸chư 生sanh 中trung 正chánh 智trí 常thường 轉chuyển 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
正chánh 覺giác 不bất 出xuất 世thế 。 聲Thanh 聞Văn 復phục 滅diệt 盡tận 。
彼bỉ 緣Duyên 覺Giác 正chánh 智trí 。 從tùng 於ư 猒# 離ly 生sanh 。
釋thích 曰viết 由do 其kỳ 宿túc 昔tích 習tập 熟thục 為vi 因nhân 緣Duyên 覺Giác 乃nãi 起khởi 猒# 離ly 之chi 智trí 此thử 即tức 是thị 為vi 。 不bất 隨tùy 佗tha 信tín 由do 如như 是thị 故cố 。 於ư 此thử 如Như 來Lai 。 正chánh 教giáo 法pháp 中trung 獲hoạch 真chân 寂tịch 靜tĩnh 如như 理lý 修tu 行hành 。 所sở 得đắc 不bất 虛hư 。
大Đại 乘Thừa 中Trung 觀Quán 釋Thích 論Luận 卷quyển 第đệ 十thập 二nhị
甲giáp 辰thần 歲tuế 高cao 麗lệ 國quốc 大đại 藏tạng 都đô 監giám 奉phụng
敕sắc 彫điêu 造tạo