大Đại 乘Thừa 中Trung 觀Quán 釋Thích 論Luận ( 第Đệ 卷Quyển 第Đệ 卷Quyển )
Quyển 0009
安An 慧Tuệ 菩Bồ 薩Tát 造Tạo 宋Tống 惟Duy 淨Tịnh 等Đẳng 譯Dịch
大Đại 乘Thừa 中trung 觀quán 釋thích 論luận 卷quyển 第đệ 十thập 八bát 。 ▆# 。
安an 慧tuệ 菩Bồ 薩Tát 造tạo
(# 西tây 天thiên 譯dịch 經kinh 三Tam 藏Tạng 。 朝triêu 散tán 大đại 夫phu 。 試thí 鴻hồng 臚lư 卿khanh 傳truyền 梵Phạm 大đại 師sư 賜tứ 紫tử 沙Sa 門Môn 臣thần 。 法pháp 護hộ 等đẳng 。 奉phụng 。 詔chiếu 譯dịch )# 。
觀quán 諸chư 見kiến 品phẩm 。 第đệ 二nhị 十thập 七thất
復phục 有hữu 人nhân 言ngôn 勝thắng 義nghĩa 諦đế 中trung 有hữu 眾chúng 生sanh 相tướng 。 續tục 是thị 見kiến 處xứ 故cố 此thử 非phi 不bất 有hữu 相tướng 。 續tục 所sở 起khởi 是thị 故cố 今kim 此thử 自tự 體thể 相tướng 續tục 皆giai 如như 夢mộng 等đẳng 。
論luận 者giả 言ngôn 如như 汝nhữ 所sở 說thuyết 。 有hữu 其kỳ 相tương 續tục 是thị 見kiến 處xứ 者giả 此thử 非phi 道Đạo 理lý 如như 下hạ 頌tụng 言ngôn 。
過quá 去khứ 世thế 有hữu 我ngã 。 或hoặc 無vô 我ngã 等đẳng 四tứ 。
是thị 我ngã 等đẳng 諸chư 見kiến 。 依y 過quá 去khứ 世thế 起khởi 。
釋thích 曰viết 今kim 此thử 如như 是thị 即tức 起khởi 世thế 閒gian/nhàn 常thường 等đẳng 諸chư 見kiến 謂vị 世thế 閒gian/nhàn 常thường 世thế 閒gian/nhàn 無vô 常thường 亦diệc 常thường 亦diệc 無vô 常thường 。 非phi 常thường 非phi 無vô 常thường 。 如như 是thị 諸chư 見kiến 。 因nhân 見kiến 世thế 蘊uẩn 依y 過quá 去khứ 起khởi 今kim 此thử 所sở 說thuyết 過quá 去khứ 世thế 者giả 名danh 為vi 先tiên 際tế 。
次thứ 下hạ 頌tụng 言ngôn 。
又hựu 於ư 未vị 來lai 世thế 。 我ngã 不bất 見kiến 有hữu 起khởi 。
釋thích 曰viết 於ư 未vị 來lai 世thế 。 為vi 有hữu 起khởi 邪tà 為vi 無vô 起khởi 邪tà 亦diệc 有hữu 亦diệc 無vô 。 非phi 有hữu 非phi 無vô 。 邪tà 如như 是thị 即tức 起khởi 邊biên 等đẳng 諸chư 見kiến 謂vị 世thế 閒gian/nhàn 有hữu 邊biên 世thế 閒gian/nhàn 無vô 邊biên 亦diệc 有hữu 邊biên 亦diệc 無vô 邊biên 。 非phi 有hữu 邊biên 非phi 無vô 邊biên 。 如như 是thị 諸chư 見kiến 。 因nhân 見kiến 世thế 蘊uẩn 依y 未vị 來lai 起khởi 此thử 說thuyết 未vị 來lai 名danh 為vi 後hậu 際tế 。
論luận 者giả 言ngôn 此thử 言ngôn 有hữu 者giả 非phi 勝thắng 義nghĩa 諦đế 謂vị 勝thắng 義nghĩa 諦đế 中trung 諸chư 見kiến 皆giai 空không 。 復phục 云vân 何hà 有hữu 故cố 下hạ 頌tụng 文văn 證chứng 成thành 此thử 義nghĩa 。
彼bỉ 過quá 去khứ 世thế 我ngã 。 非phi 今kim 世thế 可khả 有hữu 。
釋thích 曰viết 何hà 所sở 以dĩ 邪tà 此thử 中trung 所sở 言ngôn 謂vị 過quá 去khứ 世thế 即tức 非phi 今kim 世thế 以dĩ 無vô 勤cần 力lực 而nhi 可khả 成thành 故cố 又hựu 時thời 世thế 別biệt 故cố 別biệt 業nghiệp 生sanh 故cố 如như 數số 論luận 師sư 言ngôn 彼bỉ 過quá 去khứ 世thế 。 即tức 今kim 世thế 者giả 此thử 非phi 道Đạo 理lý 汝nhữ 宗tông 大đại 諦đế 神thần 我ngã 過quá 去khứ 世thế 。 者giả 非phi 今kim 世thế 有hữu 何hà 以dĩ 故cố 無vô 差sai 別biệt 故cố 。 若nhược 無vô 差sai 別biệt 。 即tức 因nhân 果quả 不bất 異dị 是thị 義nghĩa 不bất 成thành 一nhất 切thiết 因nhân 喻dụ 而nhi 悉tất 無vô 體thể 諸chư 所sở 成thành 法pháp 時thời 非phi 時thời 。 處xử 因nhân 相tương/tướng 不bất 住trụ 亦diệc 非phi 同đồng 時thời 而nhi 有hữu 所sở 成thành 。 是thị 義nghĩa 顯hiển 明minh 又hựu 復phục 此thử 中trung 二nhị 法pháp 不bất 和hòa 合hợp 故cố 。 若nhược 言ngôn 因nhân 果quả 無vô 別biệt 異dị 者giả 即tức 自tự 體thể 中trung 而nhi 有hữu 遮già 遣khiển 云vân 何hà 體thể 中trung 故cố 遮già 異dị 性tánh 而nhi 言ngôn 不bất 異dị 此thử 復phục 云vân 何hà 。 若nhược 自tự 體thể 中trung 有hữu 所sở 遮già 遣khiển 如như 是thị 應ưng 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 苦khổ 癡si 性tánh 所sở 成thành 和hòa 合hợp 若nhược 尒# 應ưng 汝nhữ 最tối 初sơ 本bổn 所sở 成thành 法pháp 即tức 是thị 樂nhạo/nhạc/lạc 苦khổ 癡si 性tánh 無vô 別biệt 何hà 以dĩ 故cố 性tánh 無vô 別biệt 故cố 若nhược 樂nhạo/nhạc/lạc 苦khổ 癡si 無vô 別biệt 異dị 者giả 汝nhữ 最tối 初sơ 諦đế 何hà 故cố 所sở 成thành 而nhi 各các 異dị 邪tà 又hựu 復phục 何hà 故cố 汝nhữ 宗tông 樂nhạo/nhạc/lạc 等đẳng 及cập 大đại 諦đế 等đẳng 神thần 我ngã 等đẳng 中trung 諸chư 根căn 大đại 種chủng 各các 有hữu 自tự 體thể 彼bỉ 大đại 諦đế 等đẳng 各các 各các 有hữu 果quả 。 既ký 容dung 別biệt 異dị 如như 是thị 即tức 應ưng 果quả 起khởi 果quả 成thành 是thị 義nghĩa 亦diệc 容dung 互hỗ 相tương 長trưởng 養dưỡng 故cố 知tri 樂nhạo/nhạc/lạc 等đẳng 及cập 大đại 諦đế 等đẳng 各các 有hữu 自tự 體thể 以dĩ 彼bỉ 樂nhạo/nhạc/lạc 等đẳng 有hữu 因nhân 和hòa 合hợp 故cố 且thả 非phi 同đồng 時thời 所sở 成thành 法pháp 中trung 何hà 等đẳng 有hữu 因nhân 何hà 等đẳng 無vô 因nhân 如như 是thị 知tri 者giả 。 所sở 作tác 如như 理lý 若nhược 汝nhữ 意ý 謂vị 樂nhạo/nhạc/lạc 等đẳng 法pháp 中trung 諸chư 樂nhạo/nhạc/lạc 等đẳng 因nhân 此thử 有hữu 異dị 者giả 彼bỉ 樂nhạo/nhạc/lạc 等đẳng 果quả 亦diệc 即tức 有hữu 異dị 故cố 非phi 因nhân 果quả 二nhị 法pháp 無vô 別biệt 若nhược 無vô 別biệt 者giả 即tức 彼bỉ 如như 是thị 所sở 起khởi 之chi 果quả 而nhi 無vô 道Đạo 理lý 何hà 以dĩ 故cố 因nhân 果quả 無vô 異dị 故cố 又hựu 差sai 別biệt 諸chư 因nhân 自tự 體thể 若nhược 一nhất 即tức 差sai 別biệt 果quả 自tự 體thể 不bất 成thành 以dĩ 果quả 所sở 成thành 諸chư 差sai 別biệt 法pháp 有hữu 多đa 種chủng 體thể 一nhất 果quả 不bất 生sanh 故cố 云vân 何hà 汝nhữ 宗tông 彼bỉ 薩tát 埵đóa 等đẳng 自tự 性tánh 互hỗ 相tương 於ư 果quả 法pháp 中trung 能năng 建kiến 立lập 邪tà 為vi 離ly 互hỗ 相tương 長trưởng 養dưỡng 性tánh 故cố 何hà 以dĩ 故cố 而nhi 彼bỉ 互hỗ 相tương 長trưởng 養dưỡng 法pháp 中trung 無vô 所sở 生sanh 故cố 。 此thử 中trung 云vân 何hà 。 如như 前tiền 所sở 說thuyết 。 大đại 諦đế 等đẳng 法pháp 如như 是thị 長trưởng 養dưỡng 即tức 有hữu 次thứ 第đệ 若nhược 一nhất 種chủng 法pháp 一nhất 種chủng 功công 用dụng 離ly 自tự 力lực 能năng 而nhi 亦diệc 互hỗ 相tương 不bất 得đắc 成thành 故cố 以dĩ 互hỗ 長trưởng 養dưỡng 彼bỉ 無vô 體thể 故cố 若nhược 尒# 即tức 應ưng 如như 是thị 。 同đồng 生sanh 我ngã 及cập 大đại 等đẳng 於ư 是thị 時thời 中trung 生sanh 成thành 果quả 義nghĩa 諸chư 長trưởng 養dưỡng 等đẳng 如như 前tiền 所sở 說thuyết 。 悉tất 無vô 體thể 故cố 如như 是thị 樂nhạo/nhạc/lạc 等đẳng 及cập 彼bỉ 地địa 等đẳng 次thứ 第đệ 同đồng 生sanh 俱câu 無vô 長trưởng 養dưỡng 又hựu 復phục 如như 前tiền 。 彼bỉ 地địa 等đẳng 法pháp 及cập 薩tát 埵đóa 等đẳng 緫# 集tập 諸chư 體thể 同đồng 一nhất 住trụ 持trì 有hữu 所sở 行hành 故cố 同đồng 時thời 成thành 辦biện 故cố 若nhược 尒# 即tức 是thị 地địa 等đẳng 諸chư 法pháp 互hỗ 相tương 長trưởng 養dưỡng 乃nãi 至chí 決quyết 定định 。 所sở 作tác 事sự 用dụng 於ư 和hòa 合hợp 中trung 不bất 有hữu 和hòa 合hợp 所sở 成thành 。 之chi 義nghĩa 謂vị 彼bỉ 無vô 體thể 故cố 長trưởng 養dưỡng 亦diệc 無vô 體thể 若nhược 離ly 長trưởng 養dưỡng 所sở 成thành 果quả 法pháp 不bất 能năng 建kiến 立lập 由do 如như 是thị 故cố 。 若nhược 如như 所sở 說thuyết 悉tất 不bất 能năng 立lập 如như 汝nhữ 所sở 說thuyết 。 薩tát 埵đóa 之chi 言ngôn 與dữ 彼bỉ 囉ra 闍xà 怛đát 摩ma 二nhị 法pháp 開khai 示thị 所sở 行hành 乃nãi 有hữu 相tương 違vi 何hà 以dĩ 故cố 謂vị 薩tát 埵đóa 功công 用dụng 不bất 能năng 長trưởng 養dưỡng 彼bỉ 二nhị 法pháp 故cố 決quyết 定định 所sở 行hành 皆giai 不bất 有hữu 故cố 若nhược 囉ra 闍xà ▆# 摩ma 開khai 示thị 所sở 行hành 二nhị 法pháp 決quyết 定định 而nhi 不bất 有hữu 者giả 如như 是thị 果quả 起khởi 果quả 成thành 於ư 自tự 體thể 中trung 皆giai 悉tất 遮già 遣khiển 異dị 法pháp 和hòa 合hợp 於ư 自tự 體thể 中trung 悉tất 亦diệc 遮già 遣khiển 而nhi 不bất 成thành 故cố 如như 是thị 即tức 應ưng 樂nhạo/nhạc/lạc 苦khổ 癡si 果quả 亦diệc 無vô 別biệt 異dị 。 何hà 以dĩ 故cố 樂nhạo/nhạc/lạc 苦khổ 癡si 果quả 說thuyết 有hữu 異dị 故cố 如như 是thị 亦diệc 應ưng 大đại 諦đế 神thần 我ngã 果quả 體thể 有hữu 過quá 謂vị 以dĩ 樂nhạo/nhạc/lạc 苦khổ 癡si 法pháp 因nhân 果quả 無vô 異dị 如như 是thị 因nhân 果quả 。 二nhị 法pháp 無vô 體thể 豈khởi 得đắc 和hòa 合hợp 若nhược 法pháp 一nhất 處xứ 無vô 別biệt 異dị 者giả 即tức 如như 是thị 處xứ 決quyết 定định 所sở 作tác 而nhi 無vô 因nhân 果quả 不bất 有hữu 異dị 性tánh 故cố 此thử 乃nãi 因nhân 義nghĩa 不bất 成thành 一nhất 切thiết 事sự 。 用dụng 一nhất 切thiết 所sở 成thành 此thử 有hữu 何hà 義nghĩa 。 是thị 中trung 云vân 何hà 。 薩tát 埵đóa 自tự 體thể 有hữu 其kỳ 事sự 用dụng 及cập 一nhất 切thiết 果quả 又hựu 復phục 何hà 名danh 。 有hữu 一nhất 切thiết 事sự 一nhất 切thiết 自tự 體thể 如như 是thị 有hữu 者giả 。 即tức 是thị 有hữu 因nhân 及cập 有hữu 果quả 法pháp 若nhược 謂vị 因nhân 果quả 是thị 一nhất 體thể 者giả 諸chư 有hữu 縛phược 因nhân 即tức 是thị 解giải 因nhân 如như 是thị 有hữu 智trí 即tức 是thị 無vô 智trí 如như 是thị 起khởi 相tương/tướng 即tức 是thị 坐tọa 相tương/tướng 如như 是thị 善thiện 趣thú 因nhân 即tức 是thị 惡ác 趣thú 因nhân 由do 如như 是thị 故cố 。 是thị 即tức 無vô 彼bỉ 因nhân 果quả 可khả 見kiến 又hựu 復phục 亦diệc 應ưng 無vô 縛phược 無vô 解giải 。 此thử 等đẳng 皆giai 如như 諸chư 處xứ 廣quảng 說thuyết 即tức 於ư 如Như 來Lai 。 阿a 含hàm 等đẳng 中trung 一nhất 切thiết 無vô 體thể 又hựu 此thử 色sắc 依y 分phần/phân 位vị 大đại 無vô 義nghĩa 利lợi 是thị 故cố 一nhất 切thiết 。 事sự 用dụng 一nhất 切thiết 所sở 成thành 悉tất 不bất 和hòa 合hợp 亦diệc 無vô 一nhất 切thiết 。 事sự 用dụng 一nhất 切thiết 果quả 體thể 各các 別biệt 決quyết 定định 因nhân 果quả 二nhị 法pháp 和hòa 合hợp 相tương 續tục 於ư 諸chư 事sự 用dụng 果quả 體thể 亦diệc 無vô 所sở 證chứng 。 由do 是thị 因nhân 故cố 。 因nhân 果quả 差sai 別biệt 。 無vô 異dị 相tướng 續tục 而nhi 可khả 起khởi 故cố 所sở 言ngôn 一nhất 切thiết 者giả 此thử 說thuyết 即tức 是thị 詮thuyên 表biểu 之chi 義nghĩa 於ư 詮thuyên 表biểu 中trung 亦diệc 非phi 無vô 異dị 而nhi 有hữu 所sở 成thành 。 若nhược 或hoặc 各các 別biệt 決quyết 定định 境cảnh 界giới 諸chư 根căn 作tác 用dụng 皆giai 寂tịch 止chỉ 者giả 汝nhữ 宗tông 大đại 諦đế 神thần 我ngã 等đẳng 法pháp 亦diệc 應ưng 不bất 定định 無vô 因nhân 果quả 體thể 故cố 時thời 處xứ 因nhân 相tương/tướng 皆giai 無vô 果quả 利lợi 悉tất 已dĩ 遮già 故cố 於ư 一nhất 切thiết 事sự 。 一nhất 切thiết 所sở 成thành 徧biến 一nhất 切thiết 處xứ 。 若nhược 或hoặc 有hữu 者giả 此thử 復phục 何hà 義nghĩa 亦diệc 非phi 同đồng 時thời 有hữu 法pháp 所sở 成thành 是thị 義nghĩa 顯hiển 明minh 若nhược 復phục 異dị 體thể 不bất 有hữu 果quả 者giả 即tức 一nhất 切thiết 事sự 用dụng 悉tất 無vô 所sở 得đắc 。 此thử 義nghĩa 既ký 明minh 前tiền 所sở 遮già 遣khiển 悉tất 非phi 道Đạo 理lý 。
或hoặc 有hữu 人nhân 言ngôn 身thân 雖tuy 有hữu 異dị 而nhi 我ngã 是thị 一nhất 以dĩ 有hữu 我ngã 故cố 過quá 去khứ 世thế 中trung 。 有hữu 我ngã 可khả 得đắc 此thử 說thuyết 畢tất 竟cánh 如như 是thị 決quyết 定định 取thủ 差sai 別biệt 故cố 此thử 說thuyết 有hữu 取thủ 是thị 故cố 有hữu 我ngã 別biệt 異dị 所sở 成thành 。
論luận 者giả 言ngôn 取thủ 有hữu 別biệt 者giả 此thử 無vô 差sai 別biệt 何hà 以dĩ 故cố 或hoặc 謂vị 決quyết 定định 異dị 取thủ 有hữu 我ngã 者giả 下hạ 頌tụng 遣khiển 言ngôn 。
若nhược 或hoặc 離ly 於ư 取thủ 。 復phục 何hà 有hữu 我ngã 邪tà 。
又hựu 復phục 離ly 於ư 取thủ 。 無vô 處xứ 有hữu 所sở 作tác 。
釋thích 曰viết 亦diệc 非phi 有hữu 蘊uẩn 既ký 變biến 壞hoại 已dĩ 我ngã 復phục 有hữu 成thành 所sở 言ngôn 有hữu 者giả 謂vị 成thành 就tựu 義nghĩa 由do 取thủ 故cố 有hữu 我ngã 以dĩ 有hữu 我ngã 故cố 即tức 有hữu 我ngã 所sở 此thử 即tức 二nhị 種chủng 分phân 別biệt 建kiến 立lập 第đệ 三tam 分phân 別biệt 而nhi 復phục 無vô 體thể 彼bỉ 法pháp 體thể 者giả 取thủ 不bất 即tức 我ngã 謂vị 積tích 集tập 故cố 如như 外ngoại 物vật 體thể 亦diệc 非phi 別biệt 異dị 諸chư 有hữu 法pháp 體thể 所sở 作tác 壞hoại 已dĩ 而nhi 復phục 有hữu 來lai 何hà 以dĩ 故cố 若nhược 取thủ 有hữu 所sở 得đắc 云vân 何hà 有hữu 其kỳ 作tác 者giả 作tác 業nghiệp 二nhị 法pháp 差sai 別biệt 是thị 故cố 無vô 因nhân 有hữu 我ngã 可khả 得đắc 此thử 中trung 如như 是thị 廣quảng 說thuyết 。 證chứng 成thành 亦diệc 非phi 無vô 我ngã 但đãn 為vi 遮già 遣khiển 我ngã 故cố 乃nãi 說thuyết 無vô 我ngã 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
取thủ 不bất 即tức 是thị 我ngã 。 此thử 義nghĩa 已dĩ 證chứng 成thành 。
我ngã 謂vị 自tự 主chủ 宰tể 。 他tha 主chủ 宰tể 何hà 有hữu 。
釋thích 曰viết 如như 佛Phật 所sở 言ngôn 。 我ngã 若nhược 無vô 體thể 即tức 於ư 苦khổ 樂lạc 悉tất 得đắc 捨xả 離ly 由do 是thị 乃nãi 於ư 善thiện 趣thú 解giải 脫thoát 今kim 此thử 遮già 遣khiển 我ngã 語ngữ 取thủ 故cố 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
若nhược 復phục 異dị 於ư 取thủ 。 我ngã 亦diệc 不bất 可khả 得đắc 。
能năng 取thủ 所sở 取thủ 取thủ 。 此thử 皆giai 無vô 異dị 取thủ 。
釋thích 曰viết 何hà 故cố 不bất 可khả 得đắc 。 邪tà 謂vị 所sở 取thủ 中trung 無vô 能năng 取thủ 義nghĩa 離ly 差sai 別biệt 相tương/tướng 故cố 若nhược 離ly 能năng 取thủ 亦diệc 無vô 所sở 取thủ 。 謂vị 以dĩ 離ly 取thủ 無vô 異dị 取thủ 故cố 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
如như 所sở 說thuyết 正chánh 理lý 。 我ngã 不bất 即tức 是thị 取thủ 。
我ngã 不bất 異dị 於ư 取thủ 。 亦diệc 不bất 決quyết 定định 無vô 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
過quá 去khứ 世thế 有hữu 我ngã 。 非phi 今kim 世thế 可khả 得đắc 。
過quá 去khứ 世thế 無vô 我ngã 。 亦diệc 非phi 今kim 可khả 得đắc 。
釋thích 曰viết 今kim 此thử 證chứng 成thành 復phục 何hà 義nghĩa 邪tà 。
次thứ 下hạ 頌tụng 言ngôn 。
今kim 世thế 過quá 去khứ 世thế 。 無vô 別biệt 異dị 可khả 得đắc 。
若nhược 此thử 有hữu 別biệt 異dị 。 見kiến 世thế 緣duyên 不bất 成thành 。
釋thích 曰viết 若nhược 離ly 於ư 此thử 有hữu 異dị 可khả 成thành 即tức 離ly 於ư 彼bỉ 亦diệc 異dị 可khả 成thành 何hà 以dĩ 故cố 若nhược 此thử 世thế 異dị 彼bỉ 有hữu 所sở 起khởi 者giả 即tức 彼bỉ 如như 是thị 有hữu 生sanh 無vô 死tử 謂vị 前tiền 世thế 有hữu 死tử 此thử 世thế 有hữu 生sanh 前tiền 若nhược 無vô 死tử 此thử 亦diệc 無vô 生sanh 以dĩ 前tiền 世thế 死tử 是thị 此thử 世thế 生sanh 。
復phục 有hữu 人nhân 言ngôn 或hoặc 別biệt 異dị 法pháp 有hữu 別biệt 異dị 性tánh 彼bỉ 法pháp 雖tuy 壞hoại 相tương 續tục 得đắc 成thành 。
論luận 者giả 言ngôn 先tiên 世thế 我ngã 體thể 若nhược 已dĩ 斷đoạn 者giả 與dữ 此thử 相tương 違vi 何hà 以dĩ 故cố 諸chư 業nghiệp 壞hoại 故cố 又hựu 此thử 人nhân 造tạo 因nhân 彼bỉ 人nhân 受thọ 果quả 造tạo 因nhân 者giả 異dị 受thọ 果quả 者giả 異dị 此thử 如như 是thị 等đẳng 。 皆giai 有hữu 過quá 失thất 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
若nhược 先tiên 世thế 造tạo 業nghiệp 。 後hậu 世thế 當đương 受thọ 果quả 。
此thử 若nhược 無vô 所sở 生sanh 。 是thị 中trung 有hữu 過quá 失thất 。
釋thích 曰viết 若nhược 異dị 作tác 異dị 受thọ 此thử 非phi 道Đạo 理lý 何hà 所sở 以dĩ 邪tà 下hạ 頌tụng 荅# 言ngôn 。
我ngã 本bổn 造tạo 作tác 成thành 。 無vô 體thể 亦diệc 如như 瓶bình 。
煩phiền 惱não 業nghiệp 因nhân 空không 。 所sở 生sanh 無vô 因nhân 故cố 。
釋thích 曰viết 謂vị 由do 先tiên 有hữu 所sở 積tích 集tập 故cố 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
過quá 去khứ 起khởi 是thị 見kiến 。 我ngã 為vi 有hữu 為vi 無vô 。
此thử 二nhị 俱câu 不bất 俱câu 。 是thị 皆giai 無vô 所sở 有hữu 。
釋thích 曰viết 如như 其kỳ 所sở 說thuyết 。 審thẩm 諦đế 觀quán 察sát 。 乃nãi 以dĩ 多đa 種chủng 開khai 示thị 其kỳ 義nghĩa 今kim 此thử 遮già 遣khiển 依y 止chỉ 未vị 來lai 而nhi 起khởi 諸chư 見kiến 未vị 來lai 有hữu 我ngã 或hoặc 無vô 我ngã 邪tà 如như 是thị 諸chư 見kiến 。 皆giai 同đồng 過quá 去khứ 然nhiên 後hậu 一nhất 性tánh 異dị 性tánh 俱câu 不bất 俱câu 等đẳng 此thử 中trung 皆giai 止chỉ 此thử 復phục 云vân 何hà 。 故cố 下hạ 頌tụng 言ngôn 。
若nhược 天thiên 即tức 是thị 人nhân 。 天thiên 有hữu 乃nãi 為vi 常thường 。
此thử 有hữu 即tức 不bất 生sanh 。 天thiên 有hữu 是thị 常thường 故cố 。
釋thích 曰viết 如như 是thị 有hữu 法pháp 此thử 即tức 不bất 生sanh 以dĩ 天thiên 有hữu 故cố 所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 若nhược 法pháp 有hữu 生sanh 即tức 無vô 其kỳ 常thường 是thị 故cố 未vị 來lai 世thế 中trung 。 不bất 見kiến 有hữu 我ngã 。 亦diệc 不bất 見kiến 無vô 。 我ngã 此thử 俱câu 有hữu 過quá 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
若nhược 天thiên 與dữ 人nhân 異dị 。 異dị 即tức 成thành 無vô 常thường 。
天thiên 與dữ 人nhân 異dị 故cố 。 相tương 續tục 無vô 所sở 有hữu 。
釋thích 曰viết 若nhược 人nhân 身thân 生sanh 即tức 天thiên 身thân 壞hoại 此thử 云vân 何hà 有hữu 以dĩ 異dị 性tánh 故cố 如như 提Đề 婆Bà 達Đạt 多Đa 。 與dữ 演Diễn 若Nhã 達Đạt 多Đa 。 二nhị 蘊uẩn 各các 異dị 於ư 異dị 性tánh 中trung 即tức 不bất 見kiến 有hữu 相tướng 續tục 可khả 得đắc 。
復phục 有hữu 人nhân 言ngôn 亦diệc 有hữu 天thiên 身thân 亦diệc 有hữu 人nhân 身thân 。
故cố 頌tụng 遣khiển 言ngôn 。
若nhược 天thiên 是thị 一nhất 分phần/phân 。 人nhân 亦diệc 是thị 一nhất 分phần/phân 。
即tức 常thường 無vô 常thường 二nhị 。 成thành 一nhất 處xứ 不bất 然nhiên 。
釋thích 曰viết 若nhược 如như 是thị 有hữu 亦diệc 天thiên 亦diệc 人nhân 者giả 彼bỉ 有hữu 過quá 失thất 是thị 即tức 半bán 身thân 有hữu 所sở 成thành 故cố 。
復phục 有hữu 人nhân 言ngôn 此thử 中trung 非phi 常thường 非phi 無vô 常thường 。 是thị 可khả 有hữu 邪tà 。
故cố 頌tụng 遣khiển 言ngôn 。
若nhược 常thường 與dữ 無vô 常thường 。 是thị 二nhị 可khả 成thành 者giả 。
非phi 常thường 非phi 無vô 常thường 。 隨tùy 所sở 欲dục 應ưng 成thành 。
釋thích 曰viết 今kim 此thử 遮già 遣khiển 所sở 說thuyết 成thành 義nghĩa 此thử 中trung 意ý 者giả 即tức 彼bỉ 如như 是thị 轉chuyển 復phục 難nan 解giải 何hà 以dĩ 故cố 若nhược 天thiên 界giới 人nhân 界giới 。 何hà 有hữu 所sở 來lai 若nhược 天thiên 若nhược 人nhân 。 亦diệc 復phục 有hữu 其kỳ 何hà 趣thú 可khả 去khứ 若nhược 或hoặc 有hữu 其kỳ 天thiên 等đẳng 同đồng 分phần/phân 我ngã 即tức 無vô 始thỉ 而nhi 乃nãi 有hữu 常thường 非phi 有hữu 一nhất 法pháp 來lai 去khứ 可khả 成thành 所sở 有hữu 眾chúng 生sanh 。 及cập 補bổ 特đặc 伽già 羅la 。 如như 前tiền 所sở 說thuyết 。 悉tất 已dĩ 遮già 止chỉ 是thị 故cố 此thử 中trung 。 所sở 說thuyết 亦diệc 無vô 常thường 法pháp 可khả 得đắc 以dĩ 非phi 道đạo 。 理lý 故cố 無vô 有hữu 常thường 故cố 又hựu 復phục 常thường 法pháp 無vô 對đối 待đãi 因nhân 故cố 是thị 故cố 無vô 常thường 不bất 能năng 有hữu 成thành 又hựu 復phục 離ly 彼bỉ 常thường 無vô 常thường 法pháp 復phục 有hữu 何hà 法Pháp 。 而nhi 得đắc 起khởi 邪tà 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
依y 先tiên 際tế 所sở 起khởi 。 常thường 等đẳng 四tứ 見kiến 無vô 。
後hậu 邊biên 等đẳng 四tứ 見kiến 。 伺tứ 察sát 亦diệc 皆giai 無vô 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
若nhược 世thế 閒gian/nhàn 有hữu 邊biên 。 云vân 何hà 有hữu 後hậu 世thế 。
若nhược 世thế 閒gian/nhàn 無vô 邊biên 。 云vân 何hà 有hữu 後hậu 世thế 。
釋thích 曰viết 言ngôn 有hữu 邊biên 者giả 譬thí 如như 世thế 閒gian/nhàn 焚phần 燒thiêu 種chủng 子tử 不bất 復phục 有hữu 其kỳ 相tương 續tục 和hòa 合hợp 是thị 故cố 亦diệc 無vô 後hậu 世thế 。 可khả 有hữu 言ngôn 無vô 邊biên 者giả 。 亦diệc 無vô 種chủng 類loại 所sở 作tác 果quả 故cố 是thị 故cố 邊biên 無vô 邊biên 二nhị 而nhi 悉tất 不bất 有hữu 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
此thử 諸chư 蘊uẩn 相tương 續tục 。 如như 世thế 然nhiên 燈đăng 燄diệm 。
以dĩ 是thị 故cố 世thế 閒gian/nhàn 。 邊biên 無vô 邊biên 不bất 然nhiên 。
釋thích 曰viết 此thử 復phục 云vân 何hà 。 若nhược 先tiên 蘊uẩn 已dĩ 壞hoại 不bất 因nhân 是thị 蘊uẩn 後hậu 蘊uẩn 復phục 生sanh 此thử 即tức 說thuyết 為vi 世thế 閒gian/nhàn 有hữu 邊biên 謂vị 諸chư 蘊uẩn 已dĩ 滅diệt 無vô 和hòa 合hợp 故cố 若nhược 先tiên 蘊uẩn 不bất 壞hoại 亦diệc 不bất 因nhân 是thị 蘊uẩn 後hậu 蘊uẩn 不bất 生sanh 此thử 即tức 說thuyết 為vi 世thế 閒gian/nhàn 無vô 邊biên 謂vị 以dĩ 先tiên 蘊uẩn 一nhất 切thiết 分phần/phân 位vị 二nhị 俱câu 不bất 見kiến 是thị 故cố 世thế 閒gian/nhàn 有hữu 邊biên 無vô 邊biên 。 此thử 皆giai 不bất 有hữu 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
若nhược 一nhất 分phần/phân 有hữu 邊biên 。 若nhược 一nhất 分phần/phân 無vô 邊biên 。
邊biên 無vô 邊biên 共cộng 有hữu 。 世thế 閒gian/nhàn 非phi 道Đạo 理lý 。
釋thích 曰viết 若nhược 我ngã 是thị 一nhất 亦diệc 不bất 可khả 得đắc 。 此thử 復phục 云vân 何hà 。
故cố 頌tụng 遣khiển 言ngôn 。
云vân 何hà 一nhất 取thủ 者giả 。 一nhất 分phân 是thị 有hữu 壞hoại 。
云vân 何hà 一nhất 所sở 取thủ 。 一nhất 分phân 是thị 不bất 壞hoại 。
釋thích 曰viết 壞hoại 及cập 不bất 壞hoại 各các 一nhất 分phần/phân 者giả 皆giai 非phi 道Đạo 理lý 。
此thử 中trung 意ý 者giả 若nhược 言ngôn 二nhị 分phần 亦diệc 悉tất 止chỉ 遣khiển 。
復phục 有hữu 人nhân 言ngôn 非phi 有hữu 邊biên 非phi 無vô 邊biên 。 應ưng 可khả 有hữu 邪tà 。
故cố 頌tụng 荅# 言ngôn 。
若nhược 有hữu 邊biên 無vô 邊biên 。 是thị 二nhị 可khả 成thành 者giả 。
非phi 有hữu 非phi 無vô 邊biên 。 隨tùy 所sở 欲dục 應ưng 成thành 。
釋thích 曰viết 此thử 中trung 何hà 故cố 湏# 止chỉ 遣khiển 邪tà 謂vị 若nhược 有hữu 所sở 得đắc 。 即tức 有hữu 過quá 失thất 其kỳ 或hoặc 無vô 者giả 又hựu 復phục 云vân 何hà 。 如như 是thị 若nhược 有hữu 。 決quyết 定định 所sở 得đắc 此thử 即tức 離ly 於ư 中trung 論luận 所sở 說thuyết 若nhược 或hoặc 無vô 所sở 得đắc 。 者giả 云vân 何hà 於ư 彼bỉ 。 實thật 不bất 實thật 法pháp 。 中trung 有hữu 遮già 遣khiển 邪tà 若nhược 汝nhữ 所sở 樂lạc 乃nãi 至chí 眾chúng 生sanh 。 有hữu 所sở 得đắc 者giả 。 即tức 非phi 中trung 論luận 所sở 說thuyết 有hữu 相tương 違vi 故cố 由do 此thử 應ưng 知tri 。 世thế 俗tục 諦đế 中trung 即tức 有hữu 所sở 得đắc 。 勝thắng 義nghĩa 諦đế 中trung 一nhất 切thiết 遮già 遣khiển 雖tuy 言ngôn 無vô 所sở 得đắc 於ư 佗tha 所sở 得đắc 亦diệc 容dung 有hữu 成thành 非phi 悉tất 遮già 遣khiển 謂vị 於ư 和hòa 合hợp 有hữu 相tương 違vi 故cố 若nhược 尒# 即tức 於ư 比tỉ 量lượng 而nhi 不bất 相tương 違vi 。 但đãn 於ư 勝thắng 義nghĩa 諦đế 。 分phần/phân 各các 別biệt 遮già 遣khiển 有hữu 所sở 得đắc 故cố 。 世thế 俗tục 法pháp 中trung 非phi 離ly 所sở 作tác 謂vị 與dữ 世thế 俗tục 一nhất 向hướng 義nghĩa 邊biên 諸chư 緣duyên 生sanh 法pháp 。 不bất 相tương 違vi 故cố 若nhược 謂vị 定định 實thật 有hữu 所sở 得đắc 者giả 。 亦diệc 非phi 道Đạo 理lý 何hà 以dĩ 故cố 見kiến 量lượng 相tương 違vi 故cố 此thử 中trung 應ưng 問vấn 若nhược 尒# 於ư 有hữu 分phần/phân 中trung 豈khởi 不bất 相tương 違vi 荅# 見kiến 量lượng 無vô 所sở 得đắc 故cố 。 此thử 無vô 過quá 失thất 是thị 故cố 應ưng 知tri 。 諸chư 言ngôn 自tự 者giả 皆giai 見kiến 量lượng 攝nhiếp 此thử 即tức 是thị 為vi 。 不bất 顛điên 倒đảo 說thuyết 此thử 復phục 云vân 何hà 。 能năng 了liễu 知tri 邪tà 謂vị 於ư 二nhị 中trung 若nhược 了liễu 不bất 二nhị 即tức 無vô 虛hư 誑cuống 若nhược 於ư 見kiến 量lượng 比tỉ 量lượng 法pháp 中trung 了liễu 達đạt 見kiến 量lượng 比tỉ 量lượng 之chi 義nghĩa 是thị 為vi 正chánh 說thuyết 。 於ư 諸chư 分phần/phân 位vị 中trung 若nhược 微vi 細tế 若nhược 廣quảng 多đa 一nhất 切thiết 義nghĩa 門môn 得đắc 決quyết 定định 見kiến 量lượng 者giả 彼bỉ 見kiến 量lượng 智trí 於ư 一nhất 切thiết 因nhân 及cập 彼bỉ 一nhất 切thiết 。 世thế 俗tục 法pháp 中trung 無vô 不bất 了liễu 達đạt 然nhiên 於ư 一nhất 切thiết 以dĩ 見kiến 量lượng 所sở 證chứng 皆giai 如như 夢mộng 幻huyễn 。 如như 乾càn 闥thát 婆bà 城thành 。 等đẳng 若nhược 於ư 一nhất 切thiết 。 不bất 如như 實thật 義nghĩa 中trung 皆giai 非phi 見kiến 量lượng 此thử 說thuyết 正chánh 理lý 若nhược 於ư 形hình 顯hiển 色sắc 等đẳng 所sở 取thủ 相tương/tướng 中trung 先tiên 所sở 慣quán 習tập 諸chư 思tư 念niệm 事sự 於ư 夢mộng 所sở 見kiến 此thử 等đẳng 皆giai 如như 盲manh 人nhân 觀quán 色sắc 由do 此thử 應ưng 知tri 。 世thế 閒gian/nhàn 一nhất 切thiết 此thử 彼bỉ 所sở 取thủ 皆giai 如như 夢mộng 中trung 昔tích 慣quán 習tập 事sự 及cập 睡thụy 眠miên 人nhân 慣quán 習tập 思tư 念niệm 有hữu 何hà 差sai 別biệt 。 但đãn 從tùng 徃# 昔tích 習tập 念niệm 而nhi 有hữu 沉trầm 於ư 夢mộng 寐mị 覺giác 已dĩ 即tức 無vô 世thế 閒gian/nhàn 一nhất 切thiết 悉tất 無vô 。 所sở 得đắc 於ư 見kiến 生sanh 中trung 有hữu 所sở 得đắc 相tương/tướng 起khởi 分phân 別biệt 者giả 。 皆giai 如như 夢mộng 等đẳng 若nhược 於ư 夢mộng 中trung 。 所sở 見kiến 色sắc 像tượng 此thử 亦diệc 非phi 無vô 又hựu 過quá 去khứ 生sanh 中trung 。 已dĩ 起khởi 別biệt 異dị 一nhất 切thiết 色sắc 像tượng 。 與dữ 見kiến 生sanh 中trung 夢mộng 中trung 起khởi 者giả 而nhi 各các 有hữu 異dị 。 不bất 和hòa 合hợp 故cố 。 如như 三tam 摩ma 地địa 所sở 生sanh 大đại 種chủng 所sở 成thành 三tam 摩ma 地địa 境cảnh 界giới 此thử 相tương 似tự 者giả 形hình 顯hiển 色sắc 等đẳng 所sở 成thành 亦diệc 然nhiên 是thị 故cố 一nhất 切thiết 。 境cảnh 界giới 無vô 實thật 皆giai 是thị 夢mộng 中trung 意ý 識thức 所sở 起khởi 此thử 即tức 比tỉ 量lượng 之chi 名danh 如như 比tỉ 量lượng 義nghĩa 而nhi 不bất 相tương 違vi 。 此thử 如như 是thị 等đẳng 。 廣quảng 說thuyết 證chứng 成thành 如Như 來Lai 決quyết 定định 一nhất 切thiết 所sở 說thuyết 。 無vô 不bất 和hòa 合hợp 是thị 故cố 世thế 俗tục 勝thắng 義nghĩa 。 一nhất 切thiết 所sở 說thuyết 。 於ư 彼bỉ 世thế 俗tục 勝thắng 義nghĩa 。 諦đế 中trung 俱câu 不bất 相tương 違vi 今kim 此thử 應ưng 知tri 。 諸chư 見kiến 不bất 生sanh 下hạ 頌tụng 所sở 說thuyết 如như 是thị 證chứng 成thành 。
當đương 知tri 一nhất 切thiết 法pháp 。 常thường 等đẳng 皆giai 空không 性tánh 。
何hà 人nhân 以dĩ 何hà 緣duyên 。 何hà 處xứ 生sanh 是thị 見kiến 。
釋thích 曰viết 此thử 中trung 亦diệc 無vô 諸chư 見kiến 所sở 起khởi 一nhất 切thiết 。 境cảnh 界giới 作tác 者giả 作tác 業nghiệp 此thử 等đẳng 諸chư 法pháp 。 皆giai 是thị 無vô 生sanh 如như 是thị 一nhất 切thiết 。 種chủng 種chủng 分phân 別biệt 。 所sở 生sanh 諸chư 見kiến 起khởi 多đa 種chủng 苦khổ 及cập 多đa 種chủng 類loại 若nhược 能năng 了liễu 知tri 。 無vô 種chủng 類loại 已dĩ 普phổ 徧biến 世thế 閒gian/nhàn 起khởi 大đại 悲bi 心tâm 。 皆giai 如như 親thân 友hữu 緫# 結kết 頌tụng 曰viết 。
佛Phật 為vi 世thế 閒gián 斷đoạn 諸chư 見kiến 。 宣tuyên 說thuyết 一nhất 切thiết 微vi 妙diệu 法Pháp 。
起khởi 悲bi 愍mẫn 心tâm 利lợi 眾chúng 生sanh 。 稽khể 首thủ 瞿Cù 曇Đàm 大đại 聖Thánh 主Chủ 。
大Đại 乘Thừa 中Trung 觀Quán 釋Thích 論Luận 卷quyển 第đệ 十thập 八bát
甲giáp 辰thần 歲tuế 高cao 麗lệ 國quốc 大đại 藏tạng 都đô 監giám 奉phụng
敕sắc 彫điêu 造tạo
Đại Thừa Trung Quán Thích Luận Đệ Quyển Đệ Quyển – Quyển 0007