大Đại 乘Thừa 中Trung 觀Quán 釋Thích 論Luận ( 第Đệ 卷Quyển 第Đệ 卷Quyển )
Quyển 0007
安An 慧Tuệ 菩Bồ 薩Tát 造Tạo 宋Tống 惟Duy 淨Tịnh 等Đẳng 譯Dịch
大Đại 乘Thừa 中trung 觀quán 釋thích 論luận 卷quyển 第đệ 十thập 六lục 。 百bách 。 ▆# ▆# 。
安an 慧tuệ 菩Bồ 薩Tát 造tạo
(# 西tây 天thiên 譯dịch 經kinh 三Tam 藏Tạng 。 朝triêu 散tán 大đại 夫phu 。 試thí 鴻hồng 臚lư 卿khanh 傳truyền 梵Phạm 大đại 師sư 賜tứ 紫tử 沙Sa 門Môn 臣thần 。 法pháp 護hộ 等đẳng 。 奉phụng 。 詔chiếu 譯dịch )# 。
觀Quán 顛Điên 倒Đảo 品Phẩm 第đệ 二nhị 十thập 三tam 之chi 餘dư
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
此thử 若nhược 無vô 有hữu 善thiện 。 當đương 云vân 何hà 有hữu 貪tham 。
又hựu 若nhược 無vô 不bất 善thiện 。 云vân 何hà 當đương 有hữu 瞋sân 。
釋thích 曰viết 若nhược 貪tham 瞋sân 無vô 體thể 癡si 亦diệc 無vô 體thể 此thử 亦diệc 無vô 別biệt 癡si 法pháp 可khả 說thuyết 。
復phục 次thứ 經kinh 部bộ 師sư 言ngôn 勝thắng 義nghĩa 諦đế 中trung 亦diệc 有hữu 顛điên 倒đảo 經kinh 中trung 有hữu 說thuyết 如như 佛Phật 所sở 言ngôn 。 若nhược 無vô 常thường 計kế 常thường 。 此thử 名danh 顛điên 倒đảo 無vô 我ngã 計kế 我ngã 。 苦khổ 中trung 計kế 樂nhạo/nhạc/lạc 不bất 淨tịnh 計kế 淨tịnh 。 皆giai 名danh 顛điên 倒đảo 於ư 無vô 常thường 等đẳng 若nhược 執chấp 無vô 常thường 此thử 非phi 顛điên 倒đảo 。
又hựu 經kinh 部bộ 師sư 此thử 中trung 意ý 言ngôn 顛điên 倒đảo 有hữu 二nhị 種chủng 一nhất 者giả 隨tùy 順thuận 生sanh 死tử 二nhị 者giả 隨tùy 順thuận 涅Niết 槃Bàn 。 若nhược 於ư 生sanh 死tử 執chấp 為vi 常thường 者giả 此thử 名danh 隨tùy 順thuận 生sanh 死tử 顛điên 倒đảo 若nhược 執chấp 無vô 常thường 此thử 名danh 隨tùy 順thuận 涅Niết 槃Bàn 。 顛điên 倒đảo 所sở 言ngôn 隨tùy 順thuận 涅Niết 槃Bàn 。 起khởi 顛điên 倒đảo 者giả 此thử 說thuyết 即tức 是thị 自tự 體thể 顛điên 倒đảo 方phương 便tiện 斷đoạn 故cố 。
論luận 者giả 言ngôn 汝nhữ 此thử 所sở 說thuyết 有hữu 何hà 義nghĩa 邪tà 下hạ 頌tụng 遣khiển 言ngôn 。
若nhược 無vô 常thường 謂vị 常thường 。 此thử 執chấp 顛điên 倒đảo 者giả 。
空không 中trung 無vô 無vô 常thường 。 何hà 有hữu 顛điên 倒đảo 執chấp 。
釋thích 曰viết 空không 中trung 無vô 彼bỉ 無vô 常thường 可khả 成thành 諸chư 法pháp 亦diệc 無vô 若nhược 彼bỉ 無vô 者giả 何hà 有hữu 常thường 法pháp 執chấp 為vi 顛điên 倒đảo 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
若nhược 無vô 常thường 謂vị 常thường 。 此thử 執chấp 顛điên 倒đảo 者giả 。
無vô 常thường 若nhược 成thành 執chấp 。 空không 何hà 非phi 顛điên 倒đảo 。
釋thích 曰viết 常thường 與dữ 無vô 常thường 。 二nhị 俱câu 無vô 故cố 此thử 中trung 意ý 者giả 無vô 常thường 及cập 空không 皆giai 是thị 顛điên 倒đảo 餘dư 無vô 我ngã 等đẳng 亦diệc 如như 是thị 說thuyết 。
復phục 有hữu 人nhân 言ngôn 應ưng 知tri 諸chư 法pháp 。 有hữu 其kỳ 能năng 執chấp 所sở 執chấp 執chấp 法pháp 執chấp 作tác 用dụng 等đẳng 皆giai 有hữu 體thể 故cố 若nhược 不bất 有hữu 者giả 。 應ưng 無vô 能năng 執chấp 所sở 執chấp 道Đạo 理lý 。
論luận 者giả 言ngôn 如như 汝nhữ 所sở 言ngôn 。 諸chư 有hữu 執chấp 者giả 為vi 因nhân 所sở 成thành 邪tà 為vi 復phục 別biệt 有hữu 執chấp 法pháp 成thành 邪tà 為vi 復phục 共cộng 相tương 相tương 違vi 有hữu 體thể 邪tà 若nhược 別biệt 有hữu 執chấp 者giả 即tức 彼bỉ 作tác 者giả 有hữu 何hà 體thể 邪tà 。
故cố 頌tụng 遣khiển 言ngôn 。
能năng 執chấp 業nghiệp 用dụng 境cảnh 。 此thử 等đẳng 目mục 性tánh 空không 。
皆giai 是thị 寂tịch 滅diệt 相tương/tướng 。 是thị 故cố 無vô 有hữu 執chấp 。
釋thích 曰viết 如như 其kỳ 增tăng 上thượng 所sở 說thuyết 證chứng 成thành 如như 汝nhữ 所sở 說thuyết 。 因nhân 喻dụ 無vô 體thể 謂vị 言ngôn 勝thắng 義nghĩa 諦đế 中trung 有hữu 顛điên 倒đảo 故cố 即tức 此thử 顛điên 倒đảo 與dữ 非phi 顛điên 倒đảo 言ngôn 有hữu 體thể 者giả 。
故cố 頌tụng 遣khiển 言ngôn 。
執chấp 性tánh 無vô 有hữu 故cố 。 何hà 言ngôn 邪tà 與dữ 正chánh 。
計kế 無vô 常thường 等đẳng 法pháp 。 而nhi 成thành 於ư 顛điên 倒đảo 。
釋thích 曰viết 此thử 中trung 何hà 有hữu 顛điên 倒đảo 與dữ 執chấp 俱câu 無vô 體thể 故cố 若nhược 言ngôn 有hữu 執chấp 此thử 復phục 云vân 何hà 。 謂vị 無vô 決quyết 定định 顛điên 倒đảo 可khả 成thành 以dĩ 顛điên 倒đảo 性tánh 同đồng 體thể 相tướng 違vi 故cố 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
無vô 未vị 生sanh 顛điên 倒đảo 。 及cập 已dĩ 生sanh 顛điên 倒đảo 。
亦diệc 非phi 顛điên 倒đảo 時thời 。 有hữu 顛điên 倒đảo 生sanh 起khởi 。
釋thích 曰viết 此thử 中trung 云vân 何hà 。 謂vị 離ly 性tánh 故cố 譬thí 如như 聖thánh 人nhân 若nhược 離ly 顛điên 倒đảo 及cập 不bất 顛điên 倒đảo 俱câu 無vô 體thể 故cố 若nhược 如như 汝nhữ 說thuyết 。 二nhị 俱câu 有hữu 過quá 汝nhữ 今kim 應ưng 當đương 。 遠viễn 離ly 慢mạn 心tâm 。 審thẩm 自tự 思tư 察sát 云vân 何hà 顛điên 倒đảo 。 自tự 體thể 可khả 生sanh 。
故cố 下hạ 頌tụng 言ngôn 。
未vị 生sanh 當đương 云vân 何hà 。 有hữu 顛điên 倒đảo 可khả 得đắc 。
顛điên 倒đảo 若nhược 不bất 生sanh 。 何hà 處xứ 有hữu 顛điên 倒đảo 。
此thử 復phục 云vân 何hà 。 故cố 下hạ 頌tụng 言ngôn 。
若nhược 常thường 樂lạc 我ngã 淨tịnh 。 此thử 四tứ 是thị 有hữu 者giả 。
彼bỉ 常thường 樂lạc 我ngã 淨tịnh 。 是thị 即tức 非phi 顛điên 倒đảo 。
釋thích 曰viết 此thử 中trung 意ý 者giả 謂vị 所sở 知tri 顛điên 倒đảo 故cố 此thử 中trung 所sở 言ngôn 我ngã 者giả 即tức 我ngã 等đẳng 執chấp 或hoặc 於ư 我ngã 等đẳng 四tứ 種chủng 法pháp 中trung 起khởi 顛điên 倒đảo 執chấp 此thử 名danh 顛điên 倒đảo 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
若nhược 常thường 樂lạc 我ngã 淨tịnh 。 此thử 四tứ 是thị 無vô 者giả 。
彼bỉ 無vô 常thường 苦khổ 等đẳng 。 是thị 即tức 應ưng 不bất 有hữu 。
釋thích 曰viết 應ưng 知tri 此thử 彼bỉ 俱câu 無vô 和hòa 合hợp 是thị 中trung 遮già 遣khiển 無vô 我ngã 等đẳng 故cố 此thử 中trung 意ý 者giả 若nhược 有hữu 所sở 對đối 待đãi 彼bỉ 無vô 我ngã 等đẳng 而nhi 即tức 有hữu 成thành 然nhiên 無vô 我ngã 等đẳng 別biệt 異dị 無vô 成thành 彼bỉ 我ngã 等đẳng 見kiến 即tức 非phi 顛điên 倒đảo 如như 是thị 。 常thường 等đẳng 計kế 執chấp 應ưng 斷đoạn 有hữu 何hà 功công 用dụng 得đắc 如như 是thị 邪tà 。
故cố 下hạ 頌tụng 言ngôn 。
若nhược 顛điên 倒đảo 法pháp 滅diệt 。 如như 是thị 無vô 明minh 滅diệt 。
以dĩ 無vô 明minh 滅diệt 故cố 。 諸chư 行hành 等đẳng 亦diệc 滅diệt 。
釋thích 曰viết 勝thắng 義nghĩa 諦đế 中trung 俱câu 無vô 自tự 體thể 以dĩ 性tánh 離ly 故cố 若nhược 言ngôn 煩phiền 惱não 有hữu 斷đoạn 有hữu 成thành 即tức 彼bỉ 煩phiền 惱não 為vi 有hữu 體thể 有hữu 色sắc 為vi 無vô 體thể 無vô 色sắc 應ưng 知tri 皆giai 是thị 。 一nhất 向hướng 執chấp 故cố 若nhược 言ngôn 煩phiền 惱não 有hữu 實thật 自tự 性tánh 而nhi 可khả 成thành 者giả 此thử 中trung 何hà 法pháp 有hữu 所sở 成thành 邪tà 此thử 說thuyết 畢tất 竟cánh 故cố 下hạ 頌tụng 言ngôn 。
有hữu 何hà 法pháp 可khả 斷đoạn 。 此thử 中trung 云vân 何hà 斷đoạn 。
若nhược 實thật 有hữu 自tự 性tánh 。 自tự 體thể 無vô 繫hệ 屬thuộc 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
若nhược 煩phiền 惱não 無vô 實thật 。 無vô 故cố 何hà 名danh 斷đoạn 。
離ly 有hữu 體thể 無vô 體thể 。 有hữu 何hà 法pháp 可khả 斷đoạn 。
觀Quán 聖Thánh 諦Đế 品Phẩm 第đệ 二nhị 十thập 四tứ 之chi 一nhất
復phục 次thứ 有hữu 自tự 部bộ 人nhân 說thuyết 是thị 頌tụng 言ngôn 。
若nhược 一nhất 切thiết 法pháp 空không 。 無vô 生sanh 亦diệc 無vô 滅diệt 。
以dĩ 無vô 生sanh 滅diệt 故cố 。 四tứ 聖Thánh 諦Đế 亦diệc 無vô 。
釋thích 曰viết 彼bỉ 意ý 所sở 說thuyết 以dĩ 法pháp 空không 故cố 如như 石thạch 女nữ 兒nhi 。 此thử 若nhược 無vô 者giả 即tức 有hữu 過quá 失thất 此thử 中trung 云vân 何hà 。 生sanh 法pháp 無vô 體thể 謂vị 集Tập 諦Đế 無vô 體thể 故cố 云vân 何hà 滅diệt 無vô 體thể 苦Khổ 諦Đế 無vô 體thể 故cố 若nhược 苦khổ 集tập 無vô 體thể 滅diệt 亦diệc 無vô 體thể 滅diệt 無vô 體thể 故cố 向hướng 滅diệt 道Đạo 諦Đế 而nhi 亦diệc 無vô 體thể 是thị 故cố 頌tụng 言ngôn 。
若nhược 知tri 及cập 若nhược 斷đoạn 。 修tu 證chứng 等đẳng 作tác 用dụng 。
如như 是thị 四Tứ 聖Thánh 諦Đế 。 無vô 體thể 即tức 不bất 有hữu 。
釋thích 曰viết 若nhược 苦khổ 等đẳng 聖Thánh 諦Đế 皆giai 無vô 體thể 者giả 即tức 知tri 苦khổ 斷đoạn 集tập 。 證chứng 滅diệt 修tu 道Đạo 。 而nhi 悉tất 不bất 有hữu 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
四tứ 聖Thánh 諦Đế 若nhược 無vô 。 即tức 無vô 四tứ 聖thánh 果Quả 。
苦khổ 等đẳng 諦đế 若nhược 無vô 。 亦diệc 無vô 向hướng 果quả 者giả 。
釋thích 曰viết 四tứ 聖thánh 果Quả 者giả 謂vị 湏# 陀đà 洹hoàn 等đẳng 果quả 彼bỉ 果quả 無vô 故cố 無vô 住trụ 果quả 者giả 湏# 陀đà 洹hoàn 等đẳng 四tứ 是thị 住trụ 果quả 人nhân 無vô 住trụ 果quả 故cố 亦diệc 無vô 四tứ 向hướng 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
若nhược 無vô 八bát 聖thánh 人nhân 。 是thị 即tức 無vô 僧Tăng 寶bảo 。
若nhược 無vô 四tứ 聖Thánh 諦Đế 。 亦diệc 即tức 無vô 法Pháp 寶bảo 。
釋thích 曰viết 以dĩ 無vô 向hướng 果quả 及cập 住trụ 果quả 者giả 亦diệc 無vô 和hòa 合hợp 。 僧Tăng 寶bảo 可khả 有hữu 以dĩ 無vô 因nhân 待đãi 故cố 方phương 便tiện 道đạo 不bất 成thành 又hựu 離ly 四tứ 聖Thánh 諦Đế 即tức 無vô 法Pháp 寶bảo 。
故cố 下hạ 頌tụng 言ngôn 。
若nhược 無vô 法pháp 僧Tăng 寶bảo 。 云vân 何hà 當đương 有hữu 佛Phật 。
若nhược 如như 汝nhữ 所sở 說thuyết 。 是thị 即tức 破phá 三Tam 寶Bảo 。
釋thích 曰viết 能năng 覺giác 所sở 覺giác 。 若nhược 無vô 體thể 故cố 亦diệc 無vô 有hữu 佛Phật 。 次thứ 復phục 云vân 何hà 。
故cố 下hạ 頌tụng 言ngôn 。
若nhược 因nhân 果quả 體thể 空không 。 即tức 無vô 法pháp 非phi 法pháp 。
世thế 俗tục 諸chư 所sở 行hành 。 亦diệc 破phá 一nhất 切thiết 法pháp 。
論luận 者giả 言ngôn 此thử 如như 是thị 等đẳng 。 汝nhữ 說thuyết 皆giai 非phi 彼bỉ 諸chư 法pháp 性tánh 。 即tức 是thị 空không 性tánh 空không 若nhược 不bất 有hữu 破phá 諸chư 所sở 成thành 若nhược 或hoặc 執chấp 著trước 諸chư 法pháp 。 皆giai 空không 又hựu 即tức 世thế 閒gian/nhàn 若nhược 法pháp 非phi 法pháp 。 一nhất 切thiết 所sở 作tác 。 果quả 體thể 法pháp 用dụng 耕canh 植thực 等đẳng 事sự 世thế 俗tục 所sở 行hành 皆giai 悉tất 破phá 故cố 。
故cố 下hạ 頌tụng 言ngôn 。
諸chư 法pháp 無vô 自tự 體thể 。 有hữu 執chấp 非phi 道Đạo 理lý 。
此thử 中trung 佛Phật 所sở 說thuyết 。 空không 故cố 有hữu 行hành 相tương/tướng 。
釋thích 曰viết 不bất 應ưng 如như 是thị 。 破phá 於ư 空không 義nghĩa 所sở 言ngôn 空không 義nghĩa 者giả 此thử 中trung 所sở 謂vị 空không 所sở 緣duyên 義nghĩa 離ly 色sắc 相tướng 故cố 。 而nhi 能năng 息tức 滅diệt 一nhất 切thiết 戲hí 論luận 。 以dĩ 無vô 分phân 別biệt 。 智trí 說thuyết 諸chư 行hành 相tương/tướng 煩phiền 惱não 生sanh 等đẳng 最tối 勝thắng 解giải 脫thoát 如như 是thị 空không 義nghĩa 證chứng 成thành 中trung 道đạo 遠viễn 離ly 二nhị 邊biên 是thị 中trung 亦diệc 非phi 所sở 緣duyên 相tương 應ứng 又hựu 復phục 勝thắng 義nghĩa 諦đế 中trung 諸chư 法pháp 皆giai 空không 。 離ly 二nhị 邊biên 故cố 。 諸chư 說thuyết 行hành 相tương/tướng 煩phiền 惱não 所sở 知tri 障chướng 等đẳng 皆giai 是thị 空không 義nghĩa 彼bỉ 世thế 俗tục 諦đế 色sắc 等đẳng 無vô 體thể 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
諸chư 佛Phật 依y 二nhị 諦đế 。 為vì 眾chúng 生sanh 說thuyết 法Pháp 。
一nhất 是thị 世thế 俗tục 諦đế 。 二nhị 是thị 勝thắng 義nghĩa 諦đế 。
釋thích 曰viết 世thế 俗tục 諦đế 者giả 所sở 謂vị 世thế 閒gian/nhàn 言ngôn 說thuyết 如như 說thuyết 色sắc 等đẳng 生sanh 住trụ 滅diệt 故cố 又hựu 如như 說thuyết 言ngôn 提Đề 婆Bà 達Đạt 多Đa 。 來lai 去khứ 沒một 囉ra 賀hạ 摩ma 達đạt 多đa 解giải 脫thoát 此thử 等đẳng 世thế 閒gian/nhàn 言ngôn 說thuyết 不bất 虛hư 此thử 即tức 說thuyết 彼bỉ 是thị 名danh 世thế 俗tục 諦đế 法pháp 如như 世thế 假giả 聚tụ 等đẳng 法pháp 先tiên 無vô 體thể 故cố 勝thắng 義nghĩa 諦đế 中trung 相tương 似tự 有hữu 性tánh 有hữu 體thể 無vô 體thể 皆giai 是thị 世thế 俗tục 言ngôn 說thuyết 分phân 別biệt 無vô 始thỉ 已dĩ 來lai 。 世thế 相tương 續tục 故cố 亦diệc 無vô 少thiểu 分phần 。 假giả 聚tụ 法pháp 等đẳng 色sắc 體thể 可khả 說thuyết 本bổn 來lai 無vô 體thể 亦diệc 無vô 色sắc 法pháp 次thứ 第đệ 相tương 續tục 。 色sắc 法pháp 無vô 體thể 故cố 即tức 是thị 破phá 散tán 而nhi 彼bỉ 色sắc 法pháp 若nhược 其kỳ 無vô 體thể 即tức 破phá 散tán 者giả 是thị 故cố 非phi 彼bỉ 勝thắng 義nghĩa 諦đế 相tướng 。 所sở 言ngôn 勝thắng 義nghĩa 諦đế 者giả 如như 前tiền 所sở 說thuyết 。 不bất 隨tùy 他tha 緣duyên 息tức 諸chư 戲hí 論luận 無vô 戲hí 論luận 故cố 。 即tức 無vô 分phân 別biệt 。 無vô 種chủng 種chủng 性tánh 此thử 真chân 實thật 相tướng 名danh 勝thắng 義nghĩa 諦đế 又hựu 勝thắng 義nghĩa 諦đế 者giả 謂vị 諸chư 法pháp 因nhân 皆giai 如như 實thật 住trụ 此thử 說thuyết 名danh 諦đế 又hựu 勝thắng 義nghĩa 諦đế 者giả 謂vị 境cảnh 界giới 智trí 於ư 勝thắng 義nghĩa 諦đế 。 中trung 相tương 應ứng 和hòa 合hợp 又hựu 勝thắng 義nghĩa 諦đế 者giả 有hữu 彼bỉ 勝thắng 義nghĩa 而nhi 能năng 隨tùy 順thuận 。 無vô 生sanh 等đẳng 法pháp 宣tuyên 說thuyết 聞văn 思tư 修tu 所sở 成thành 慧tuệ 。 又hựu 勝thắng 義nghĩa 諦đế 者giả 能năng 為vi 勝thắng 義nghĩa 遮già 遣khiển 一nhất 切thiết 顛điên 倒đảo 因nhân 故cố 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
若nhược 人nhân 不bất 了liễu 知tri 。 二nhị 諦đế 差sai 別biệt 法pháp 。
彼bỉ 不bất 解giải 真chân 實thật 。 甚thậm 深thâm 佛Phật 法Pháp 義nghĩa 。
釋thích 曰viết 謂vị 於ư 法pháp 等đẳng 執chấp 意ý 深thâm 重trọng 難nan 解giải 諸chư 佛Phật 甚thậm 深thâm 法Pháp 義nghĩa 。 不bất 能năng 於ư 其kỳ 無vô 分phân 別biệt 智trí 。 所sở 行hành 境cảnh 界giới 。 有hữu 所sở 起khởi 時thời 與dữ 無vô 生sanh 滅diệt 相tương 應ứng 於ư 此thử 無vô 體thể 境cảnh 界giới 雖tuy 有hữu 所sở 得đắc 。 然nhiên 復phục 與dữ 彼bỉ 非phi 境cảnh 界giới 相tương/tướng 而nhi 共cộng 和hòa 合hợp 作tác 是thị 說thuyết 言ngôn 。 世thế 俗tục 生sanh 等đẳng 諸chư 法pháp 皆giai 無vô 起khởi 如như 是thị 執chấp 執chấp 此thử 一nhất 切thiết 皆giai 是thị 。 空không 者giả 此thử 等đẳng 所sở 計kế 不bất 解giải 諸chư 佛Phật 依y 世thế 俗tục 說thuyết 持trì 戒giới 修tu 定định 。 隨tùy 順thuận 諸chư 法pháp 。 有hữu 生sanh 住trụ 滅diệt 若nhược 謂vị 勝thắng 義nghĩa 諦đế 中trung 如như 是thị 種chủng 法pháp 計kế 為vi 有hữu 者giả 彼bỉ 即tức 不bất 解giải 真chân 實thật 之chi 義nghĩa 。 何hà 以dĩ 故cố 謂vị 諸chư 佛Phật 世Thế 尊Tôn 。 依y 止chỉ 二nhị 諦đế 。 宣tuyên 說thuyết 諸chư 法Pháp 。
如như 前tiền 頌tụng 言ngôn 。
若nhược 不bất 依y 世thế 俗tục 。 即tức 不bất 說thuyết 勝thắng 義nghĩa 。
不bất 得đắc 勝thắng 義nghĩa 故cố 。 即tức 不bất 證chứng 涅Niết 槃Bàn 。
釋thích 曰viết 勝thắng 義nghĩa 諦đế 中trung 超siêu 越việt 一nhất 切thiết 。 語ngữ 言ngôn 境cảnh 界giới 若nhược 復phục 遮già 遣khiển 世thế 俗tục 諦đế 中trung 一nhất 切thiết 物vật 體thể 此thử 即tức 亦diệc 復phục 不bất 證chứng 勝thắng 義nghĩa 謂vị 以dĩ 勝thắng 義nghĩa 諦đế 。 中trung 方phương 便tiện 宣tuyên 說thuyết 有hữu 世thế 俗tục 諦đế 是thị 故cố 今kim 此thử 依y 勝thắng 義nghĩa 諦đế 宣tuyên 說thuyết 世thế 俗tục 諸chư 有hữu 行hành 相tương/tướng 。
復phục 次thứ 有hữu 外ngoại 人nhân 言ngôn 諸chư 物vật 體thể 皆giai 空không 謂vị 見kiến 諸chư 蘊uẩn 自tự 體thể 空không 故cố 或hoặc 即tức 蘊uẩn 有hữu 空không 或hoặc 異dị 蘊uẩn 有hữu 空không 或hoặc 蘊uẩn 中trung 有hữu 空không 。
論luận 者giả 言ngôn 汝nhữ 如như 是thị 見kiến 皆giai 增tăng 上thượng 慢mạn 不bất 正chánh 見kiến 故cố 以dĩ 此thử 惡ác 見kiến 壞hoại 於ư 空không 義nghĩa 如như 是thị 亦diệc 能năng 於ư 無vô 分phân 別biệt 。 慧tuệ 命mạng 作tác 諸chư 障chướng 難nạn 云vân 何hà 壞hoại 邪tà 。
故cố 頌tụng 遣khiển 言ngôn 。
咒chú 師sư 法pháp 不bất 成thành 。 不bất 善thiện 攝nhiếp 蛇xà 毒độc 。
惡ác 見kiến 壞hoại 於ư 空không 。 其kỳ 義nghĩa 亦diệc 如như 是thị 。
釋thích 曰viết 咒chú 法pháp 不bất 成thành 自tự 害hại 其kỳ 命mạng 。 空không 見kiến 亦diệc 然nhiên 此thử 中trung 所sở 說thuyết 如như 下hạ 頌tụng 言ngôn 。
故cố 諸chư 佛Phật 世Thế 尊Tôn 。 不bất 欲dục 為vi 說thuyết 法Pháp 。
眾chúng 生sanh 不bất 能năng 解giải 。 以dĩ 法pháp 為vi 非phi 法pháp 。
於ư 甚thậm 深thâm 空không 義nghĩa 。 而nhi 實thật 不bất 能năng 入nhập 。
以dĩ 如như 是thị 因nhân 故cố 。 不bất 壞hoại 復phục 云vân 何hà 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
汝nhữ 謂vị 我ngã 著trước 空không 。 不bất 空không 亦diệc 不bất 有hữu 。
以dĩ 空không 不bất 有hữu 故cố 。 不bất 應ưng 生sanh 毀hủy 責trách 。
釋thích 曰viết 著trước 空không 之chi 過quá 還hoàn 歸quy 於ư 汝nhữ 若nhược 他tha 所sở 計kế 自tự 體thể 有hữu 成thành 者giả 非phi 正chánh 理lý 門môn 皆giai 是thị 計kế 執chấp 成thành 斷đoạn 空không 故cố 是thị 故cố 諸chư 法pháp 。 自tự 體thể 無vô 性tánh 亦diệc 非phi 有hữu 空không 。 勝thắng 義nghĩa 諦đế 中trung 自tự 體thể 無vô 性tánh 故cố 。 此thử 復phục 云vân 何hà 。
故cố 下hạ 頌tụng 言ngôn 。
以dĩ 有hữu 空không 義nghĩa 故cố 。 一nhất 切thiết 法pháp 得đắc 成thành 。
若nhược 不bất 有hữu 空không 者giả 。 一nhất 切thiết 法pháp 不bất 成thành 。
釋thích 曰viết 一nhất 切thiết 法pháp 者giả 。 謂vị 世thế 出xuất 世thế 閒gian/nhàn 諸chư 所sở 有hữu 法pháp 。 勝thắng 義nghĩa 諦đế 中trung 有hữu 體thể 無vô 體thể 皆giai 離ly 自tự 性tánh 譬thí 如như 幻huyễn 士sĩ 。 有hữu 為vi 法pháp 中trung 生sanh 滅diệt 對đối 待đãi 四tứ 聖Thánh 諦Đế 等đẳng 一nhất 切thiết 皆giai 成thành 世thế 俗tục 法pháp 中trung 亦diệc 非phi 有hữu 滅diệt 此thử 等đẳng 諸chư 義nghĩa 。 如như 前tiền 廣quảng 說thuyết 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
汝nhữ 今kim 自tự 有hữu 過quá 。 而nhi 返phản 謂vị 我ngã 有hữu 。
譬thí 如như 乘thừa 馬mã 人nhân 。 自tự 忘vong 其kỳ 所sở 乘thừa 。
釋thích 曰viết 如như 此thử 中trung 說thuyết 一nhất 切thiết 無vô 生sanh 皆giai 悉tất 空không 故cố 應ưng 如như 是thị 解giải 。 諸chư 說thuyết 亦diệc 然nhiên 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
汝nhữ 若nhược 見kiến 諸chư 法pháp 。 皆giai 有hữu 自tự 體thể 者giả 。
法pháp 若nhược 非phi 因nhân 緣duyên 。 還hoàn 成thành 汝nhữ 自tự 見kiến 。
釋thích 曰viết 若nhược 見kiến 諸chư 法pháp 。 有hữu 自tự 體thể 時thời 即tức 緣duyên 無vô 對đối 待đãi 。 此thử 復phục 云vân 何hà 。
故cố 下hạ 頌tụng 言ngôn 。
因nhân 果quả 有hữu 定định 性tánh 。 作tác 作tác 者giả 亦diệc 然nhiên 。
乃nãi 至chí 生sanh 滅diệt 等đẳng 。 汝nhữ 悉tất 破phá 果quả 法pháp 。
釋thích 曰viết 此thử 即tức 因nhân 緣duyên 二nhị 無vô 對đối 待đãi 而nhi 可khả 得đắc 故cố 。 如như 空không 花hoa 等đẳng 諸chư 法pháp 無vô 體thể 自tự 性tánh 空không 故cố 。 於ư 中trung 起khởi 相tương/tướng 自tự 生sanh 怖bố 畏úy 。 若nhược 離ly 怖bố 者giả 。 其kỳ 復phục 云vân 何hà 。
故cố 下hạ 頌tụng 言ngôn 。
若nhược 從tùng 因nhân 緣duyên 生sanh 。 諸chư 法pháp 即tức 無vô 體thể 。
緣duyên 亦diệc 是thị 假giả 名danh 。 非phi 一nhất 異dị 可khả 有hữu 。
釋thích 曰viết 勝thắng 義nghĩa 諦đế 中trung 緣duyên 即tức 非phi 緣duyên 於ư 無vô 生sanh 中trung 。 自tự 生sanh 怖bố 畏úy 。 但đãn 依y 世thế 俗tục 而nhi 有hữu 所sở 成thành 。 是thị 中trung 亦diệc 無vô 自tự 體thể 可khả 生sanh 所sở 見kiến 皆giai 空không 勝thắng 義nghĩa 諦đế 中trung 離ly 自tự 性tánh 故cố 。 諸chư 有hữu 施thi 設thiết 世thế 出xuất 世thế 閒gian/nhàn 所sở 成thành 諸chư 法pháp 但đãn 為vi 世thế 閒gian/nhàn 假giả 有hữu 所sở 得đắc 若nhược 中trung 道đạo 義nghĩa 生sanh 即tức 無vô 生sanh 是thị 中trung 亦diệc 無vô 二nhị 邊biên 可khả 離ly 若nhược 如như 是thị 解giải 即tức 因nhân 緣duyên 法pháp 亦diệc 定định 有hữu 因nhân 然nhiên 本bổn 無vô 生sanh 自tự 性tánh 空không 故cố 。 是thị 中trung 亦diệc 無vô 生sanh 法pháp 可khả 有hữu 設thiết 使sử 勤cần 勞lao 施thi 設thiết 所sở 成thành 皆giai 如như 兔thố 角giác 體thể 不bất 有hữu 故cố 此thử 即tức 證chứng 成thành 中trung 道đạo 之chi 義nghĩa 離ly 二nhị 邊biên 故cố 。 是thị 故cố 當đương 知tri 。 諸chư 法pháp 自tự 體thể 一nhất 切thiết 有hữu 生sanh 皆giai 非phi 道Đạo 理lý 若nhược 或hoặc 執chấp 彼bỉ 無vô 自tự 性tánh 。 者giả 亦diệc 非phi 道Đạo 理lý 若nhược 謂vị 諸chư 法pháp 非phi 因nhân 緣duyên 生sanh 即tức 彼bỉ 自tự 性tánh 定định 無vô 所sở 作tác 或hoặc 謂vị 無vô 所sở 作tác 者giả 。 即tức 彼bỉ 諸chư 法pháp 時thời 處xứ 力lực 能năng 決quyết 定định 不bất 有hữu 以dĩ 無vô 差sai 別biệt 。 故cố 或hoặc 謂vị 諸chư 法pháp 常thường 有hữu 自tự 體thể 此thử 亦diệc 不bất 然nhiên 。
故cố 下hạ 頌tụng 言ngôn 。
若nhược 不bất 從tùng 緣duyên 生sanh 。 無vô 少thiểu 法pháp 可khả 有hữu 。
由do 從tùng 緣duyên 生sanh 故cố 。 彼bỉ 皆giai 如như 幻huyễn 士sĩ 。
釋thích 曰viết 此thử 中trung 意ý 者giả 無vô 自tự 性tánh 故cố 。 今kim 此thử 若nhược 謂vị 諸chư 法pháp 常thường 有hữu 自tự 體thể 可khả 得đắc 還hoàn 成thành 過quá 失thất 。
故cố 下hạ 頌tụng 言ngôn 。
若nhược 一nhất 切thiết 不bất 空không 。 無vô 生sanh 亦diệc 無vô 滅diệt 。
以dĩ 無vô 生sanh 滅diệt 故cố 。 四tứ 聖Thánh 諦Đế 亦diệc 無vô 。
釋thích 曰viết 若nhược 生sanh 滅diệt 無vô 體thể 。 此thử 復phục 云vân 何hà 。
故cố 下hạ 頌tụng 言ngôn 。
若nhược 不bất 從tùng 緣duyên 生sanh 。 云vân 何hà 當đương 有hữu 苦khổ 。
無vô 常thường 是thị 苦khổ 義nghĩa 。 彼bỉ 體thể 無vô 所sở 有hữu 。
釋thích 曰viết 何hà 所sở 以dĩ 邪tà 。 無vô 所sở 得đắc 故cố 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
苦khổ 體thể 若nhược 不bất 有hữu 。 云vân 何hà 當đương 有hữu 集tập 。
是thị 故cố 若nhược 無vô 集tập 。 此thử 即tức 破phá 於ư 空không 。
釋thích 曰viết 彼bỉ 法pháp 自tự 體thể 因nhân 無vô 對đối 待đãi 滅diệt 亦diệc 無vô 體thể 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
苦khổ 若nhược 有hữu 定định 性tánh 。 自tự 性tánh 無vô 所sở 作tác 。
自tự 體thể 若nhược 有hữu 著trước 。 此thử 即tức 破phá 於ư 滅diệt 。
釋thích 曰viết 云vân 何hà 定định 住trụ 法pháp 中trung 有hữu 滅diệt 可khả 成thành 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
道đạo 若nhược 有hữu 定định 性tánh 。 修tu 即tức 不bất 可khả 得đắc 。
道đạo 若nhược 是thị 可khả 修tu 。 定định 性tánh 無vô 所sở 有hữu 。
釋thích 曰viết 諸chư 法pháp 若nhược 於ư 彼bỉ 善thiện 法Pháp 中trung 有hữu 所sở 生sanh 起khởi 。 有hữu 即tức 無vô 常thường 然nhiên 彼bỉ 諸chư 法pháp 。 若nhược 有hữu 自tự 體thể 即tức 無vô 所sở 得đắc 。 諸chư 法pháp 亦diệc 無vô 生sanh 法pháp 可khả 成thành 謂vị 以dĩ 生sanh 法pháp 無vô 自tự 體thể 故cố 亦diệc 不bất 離ly 所sở 修tu 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
若nhược 彼bỉ 苦khổ 與dữ 集tập 。 及cập 滅diệt 無vô 所sở 有hữu 。
而nhi 滅diệt 苦khổ 道Đạo 諦Đế 。 云vân 何hà 當đương 可khả 得đắc 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
若nhược 苦khổ 法pháp 不bất 生sanh 。 滅diệt 法pháp 云vân 何hà 有hữu 。
苦khổ 自tự 體thể 無vô 知tri 。 彼bỉ 法pháp 復phục 云vân 何hà 。
釋thích 曰viết 若nhược 苦khổ 自tự 體thể 不bất 隨tùy 知tri 者giả 是thị 即tức 不bất 能năng 了liễu 知tri 。 苦Khổ 諦Đế 作tác 者giả 自tự 體thể 亦diệc 隨tùy 住trụ 故cố 。
大Đại 乘Thừa 中Trung 觀Quán 釋Thích 論Luận 卷quyển 第đệ 十thập 六lục
甲giáp 辰thần 歲tuế 高cao 麗lệ 國quốc 大đại 藏tạng 都đô 監giám 奉phụng
敕sắc 彫điêu 造tạo
Đại Thừa Trung Quán Thích Luận Đệ Quyển Đệ Quyển – Quyển 0005