Tứ Giáo Nghi Chú Vị Bổ Phụ Hoành Ký – Quyển 0007

四Tứ 教Giáo 儀Nghi 註Chú 彙Vị 補Bổ 輔Phụ 宏Hoành 記Ký
Quyển 0007
清Thanh 性Tánh 權Quyền 記Ký

天thiên 台thai 四tứ 教giáo 儀nghi 註chú 彚# 補bổ 輔phụ 宏hoành 記ký 卷quyển 七thất 之chi 上thượng

高cao 麗lệ 沙Sa 門Môn 諦đế 觀quán 錄lục

南nam 天Thiên 竺Trúc 沙Sa 門Môn 蒙mông 潤nhuận 集tập 註chú

清thanh 比Bỉ 丘Khâu 性tánh 權quyền 彚# 補bổ 輔phụ 宏hoành 記ký

清thanh 三Tam 寶Bảo 弟đệ 子tử 錢tiền 。 /(# 。 。

天thiên 台thai 嫡đích 裔duệ 比Bỉ 丘Khâu 諦đế 閑nhàn 編biên 科khoa 參tham 梓#

△# 三tam 菩Bồ 薩Tát 二nhị 。 初sơ 標tiêu 人nhân 。

次thứ 明minh 菩Bồ 薩Tát 位vị 者giả 。

【# □# 註chú 】# 菩Bồ 薩Tát 。 具cụ 云vân 菩Bồ 提Đề 薩Tát 埵Đóa 。 摩Ma 訶Ha 薩Tát 埵Đóa 。 舊cựu 翻phiên 大Đại 道Đạo 心tâm 眾chúng 生sanh 。 亦diệc 大Đại 道Đạo 成thành 眾chúng 生sanh 。 新tân 譯dịch 云vân 覺giác 有hữu 情tình 。 以dĩ 上thượng 求cầu 佛Phật 道Đạo 。 下hạ 化hóa 眾chúng 生sanh 故cố 。 此thử 菩Bồ 薩Tát 於ư 當đương 教giáo 內nội 亦diệc 稱xưng 大Đại 乘Thừa 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 釋thích 菩Bồ 薩Tát 華hoa 梵Phạm 名danh 義nghĩa 也dã 。 初sơ 示thị 具cụ 足túc 梵Phạn 語ngữ 。 次thứ 兩lưỡng 句cú 出xuất 舊cựu 譯dịch 華hoa 言ngôn 。 舊cựu 翻phiên 大Đại 道Đạo 心tâm 眾chúng 生sanh 者giả 。 如như 四tứ 教giáo 義nghĩa 云vân 。 菩Bồ 提Đề 名danh 道đạo 。 薩tát 埵đóa 名danh 心tâm 。 摩ma 訶ha 言ngôn 大đại 。 是thị 為vi 大Đại 道Đạo 心tâm 也dã 。 此thử 似tự 約ước 自tự 行hành 翻phiên 名danh 也dã 。 大Đại 道Đạo 成thành 眾chúng 生sanh 者giả 。 如như 智trí 論luận 云vân 。 菩Bồ 提Đề 。 翻phiên 佛Phật 道Đạo 。 薩tát 埵đóa 。 翻phiên 成thành 眾chúng 生sanh 。 摩ma 訶ha 。 翻phiên 大đại 。 謂vị 此thử 人nhân 用dụng 諸chư 。 佛Phật 之chi 大Đại 道Đạo 。 以dĩ 成thành 就tựu 眾chúng 生sanh 也dã 。 此thử 似tự 約ước 化hóa 他tha 翻phiên 名danh 也dã 。 舊cựu 譯dịch 者giả 。 指chỉ 秦tần 晉tấn 而nhi 言ngôn 。 諸chư 經kinh 多đa 言ngôn 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 者giả 。 什thập 師sư 以dĩ 天Thiên 竺Trúc 語ngữ 繁phồn 。 兩lưỡng 句cú 八bát 字tự 標tiêu 名danh 。 故cố 略lược 三tam 存tồn 五ngũ 。 合hợp 兩lưỡng 為vi 一nhất 。 云vân 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 也dã 。 次thứ 二nhị 句cú 。 釋thích 新tân 譯dịch 。 然nhiên 唐đường 譯dịch 有hữu 三tam 釋thích 。 一nhất 者giả 。 覺giác 。 即tức 是thị 菩Bồ 提Đề 之chi 道đạo 。 有hữu 情tình 。 即tức 緣duyên 慮lự 之chi 情tình 。 謂vị 自tự 能năng 覺giác 悟ngộ 。 菩Bồ 提Đề 之chi 道Đạo 。 猶do 有hữu 緣duyên 慮lự 之chi 情tình 。 為vi 對đối 迷mê 眾chúng 生sanh 故cố 稱xưng 覺giác 有hữu 情tình 也dã 。 二nhị 者giả 。 覺giác 。 即tức 是thị 菩Bồ 提Đề 之chi 行hành 。 有hữu 情tình 。 乃nãi 博bác 地địa 眾chúng 生sanh 。 謂vị 此thử 人nhân 不bất 但đãn 自tự 行hành 諸chư 佛Phật 菩Bồ 提Đề 之chi 道đạo 。 又hựu 能năng 開khai 覺giác 。 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 。 所sở 謂vị 吾ngô 將tương 以dĩ 斯tư 道đạo 。 覺giác 斯tư 民dân 。 故cố 名danh 覺giác 有hữu 情tình 也dã 。 三tam 者giả 。 覺giác 即tức 所sở 求cầu 。 佛Phật 果Quả 菩Bồ 提Đề 。 有hữu 情tình 。 即tức 所sở 度độ 大đại 地địa 眾chúng 生sanh 。 謂vị 此thử 人nhân 上thượng 求cầu 佛Phật 覺giác 。 下hạ 化hóa 有hữu 情tình 。 自tự 利lợi 利lợi 人nhân 。 故cố 云vân 覺giác 有hữu 情tình 。 是thị 則tắc 約ước 上thượng 求cầu 下hạ 化hóa 一nhất 義nghĩa 而nhi 釋thích 也dã 。 又hựu 起khởi 信tín 疏sớ/sơ 亦diệc 有hữu 三tam 釋thích 。 一nhất 。 約ước 境cảnh 。 有hữu 所sở 求cầu 所sở 度độ 。 覺giác 。 即tức 所sở 求cầu 佛Phật 果Quả 菩Bồ 提Đề 。 有hữu 情tình 。 即tức 所sở 度độ 大đại 地địa 眾chúng 生sanh 。 謂vị 此thử 人nhân 以dĩ 智trí 上thượng 求cầu 佛Phật 覺giác 。 以dĩ 悲bi 下hạ 化hóa 有hữu 情tình 。 自tự 利lợi 利lợi 人nhân 。 故cố 云vân 覺giác 有hữu 情tình 。 二nhị 約ước 心tâm 。 有hữu 覺giác 悟ngộ 之chi 智trí 。 餘dư 情tình 慮lự 之chi 識thức 。 謂vị 此thử 人nhân 自tự 能năng 覺giác 悟ngộ 。 菩Bồ 提Đề 之chi 道Đạo 。 猶do 有hữu 緣duyên 慮lự 之chi 情tình 。 對đối 全toàn 迷mê 眾chúng 生sanh 。 故cố 稱xưng 覺giác 有hữu 情tình 。 三tam 。 約ước 能năng 所sở 。 有hữu 能năng 求cầu 所sở 求cầu 。 覺giác 。 即tức 所sở 求cầu 菩Bồ 提Đề 之chi 道Đạo 。 有hữu 情tình 。 即tức 能năng 求cầu 佛Phật 果Quả 之chi 人nhân 。 故cố 稱xưng 覺giác 有hữu 情tình 。 今kim 則tắc 註chú 云vân 上thượng 求cầu 等đẳng 者giả 。 乃nãi 約ước 初sơ 義nghĩa 釋thích 也dã 。 末mạt 句cú 結kết 成thành 。 言ngôn 於ư 當đương 教giáo 內nội 亦diệc 稱xưng 大Đại 乘Thừa 者giả 。 謂vị 此thử 菩Bồ 薩Tát 。 伏phục 惑hoặc 行hành 因nhân 。 望vọng 於ư 後hậu 三tam 。 雖tuy 不bất 名danh 大Đại 乘Thừa 。 若nhược 對đối 當đương 教giáo 中trung 下hạ 二Nhị 乘Thừa 。 亦diệc 可khả 稱xưng 為vi 大Đại 乘Thừa 也dã 。

【# □# 註chú 】# 。 然nhiên 此thử 菩Bồ 薩Tát 。 全toàn 不bất 斷đoạn 惑hoặc 。 三tam 祇kỳ 百bách 劫kiếp 。 伏phục 惑hoặc 行hành 因nhân 。 四tứ 教giáo 義nghĩa 三tam (# 六lục )# 云vân 。 三tam 藏tạng 正chánh 化hóa 二Nhị 乘Thừa 。 傍bàng 化hóa 菩Bồ 薩Tát 。 若nhược 說thuyết 菩Bồ 薩Tát 斷đoạn 惑hoặc 受thọ 生sanh 。 二Nhị 乘Thừa 即tức 疑nghi 。 若nhược 結kết 盡tận 而nhi 得đắc 受thọ 生sanh 者giả 。 諸chư 聲Thanh 聞Văn 人nhân 。 得đắc 羅La 漢Hán 果Quả 。 將tương 不bất 更cánh 受thọ 生sanh 耶da 。 是thị 故cố 不bất 說thuyết 。 菩Bồ 薩Tát 斷đoạn 結kết 受thọ 生sanh 也dã 。 (# 文văn )# 又hựu 妙diệu 玄huyền 五ngũ (# 十thập 二nhị )# 云vân 。 令linh 生sanh 事sự 善thiện 。 故cố 作tác 是thị 說thuyết 。 欲dục 求cầu 佛Phật 者giả 。 改cải 惡ác 從tùng 善thiện 。 (# 文văn )# 又hựu 四tứ 教giáo 義nghĩa 三tam (# 二nhị )# 云vân 。 雖tuy 修tu 性tánh 念niệm 處xứ 。 而nhi 不bất 斷đoạn 結kết 。 為vi 生sanh 三tam 界giới 。 度độ 眾chúng 生sanh 故cố 。 (# 文văn )# 由do 教giáo 不bất 詮thuyên 中trung 道đạo 應ưng 本bổn 。 故cố 留lưu 結kết 惑hoặc 受thọ 生sanh 利lợi 物vật 。 故cố 三tam 藏tạng 菩Bồ 薩Tát 不bất 斷đoạn 惑hoặc 明minh 矣hĩ (# 此thử 乃nãi 立lập 權quyền 則tắc 有hữu )# 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 明minh 菩Bồ 薩Tát 。 伏phục 惑hoặc 行hành 因nhân 所sở 以dĩ 也dã 。 初sơ 略lược 指chỉ 藏tạng 教giáo 菩Bồ 薩Tát 不bất 斷đoạn 所sở 以dĩ 。 次thứ 四tứ 教giáo 義nghĩa 下hạ 。 引dẫn 證chứng 。 文văn 有hữu 四tứ 節tiết 。 初sơ 為vi 斷đoạn 二Nhị 乘Thừa 疑nghi 。 如như 四tứ 教giáo 義nghĩa 問vấn 云vân 。 佛Phật 於ư 三tam 藏tạng 。 初sơ 開khai 三tam 乘thừa 。 大Đại 乘Thừa 最tối 勝thắng 。 何hà 不bất 以dĩ 大Đại 乘Thừa 為vi 正chánh 。 小Tiểu 乘Thừa 為vi 傍bàng 。 答đáp 。 鹿lộc 苑uyển 初sơ 轉chuyển 四Tứ 諦Đế 法Pháp 輪luân 。 拘câu 隣lân 五ngũ 人nhân 見kiến 諦Đế 成thành 道Đạo 。 八bát 萬vạn 諸chư 天thiên 。 得đắc 法Pháp 眼nhãn 淨tịnh 。 但đãn 有hữu 得đắc 道Đạo 之chi 小Tiểu 乘Thừa 。 未vị 有hữu 得đắc 道Đạo 之chi 大Đại 乘Thừa 。 故cố 以dĩ 小Tiểu 乘Thừa 為vi 正chánh 。 大Đại 乘Thừa 為vi 傍bàng 也dã 。 二nhị 為vi 逗đậu 機cơ 生sanh 善thiện 。 如như 妙diệu 玄huyền 云vân 。 今kim 明minh 漸tiệm 道đạo 之chi 初sơ 。 求cầu 佛Phật 當đương 三tam 阿a 僧tăng 祇kỳ 劫kiếp 。 修tu 六Lục 度Độ 行hành 。 百bách 劫kiếp 種chủng 相tướng 好hảo 因nhân 。 乃nãi 可khả 得đắc 佛Phật 。 欲dục 令linh 生sanh 事sự 善thiện 。 故cố 作tác 是thị 說thuyết 。 事sự 善thiện 者giả 。 即tức 有hữu 相tương/tướng 之chi 善thiện 。 如như 行hành 六Lục 度Độ 。 而nhi 不bất 能năng 達đạt 。 三tam 輪luân 體thể 空không 。 故cố 名danh 事sự 善thiện 也dã 。 故cố 作tác 是thị 說thuyết 者giả 。 謂vị 即tức 藏tạng 教giáo 求cầu 佛Phật 果Quả 人nhân 。 當đương 須tu 三tam 祇kỳ 修tu 福phước 。 百bách 劫kiếp 種chủng 相tương/tướng 。 乃nãi 可khả 得đắc 佛Phật 之chi 說thuyết 也dã 。 欲dục 求cầu 佛Phật 者giả 。 改cải 六lục 蔽tế 惡ác 。 從tùng 六Lục 度Độ 善thiện 。 則tắc 知tri 為vi 人nhân 生sanh 善thiện 。 故cố 不bất 說thuyết 菩Bồ 薩Tát 斷đoạn 惑hoặc 也dã 。 三tam 重trọng/trùng 引dẫn 四tứ 教giáo 義nghĩa 為vi 受thọ 生sanh 利lợi 物vật 。 (# 文văn )# 云vân 修tu 性tánh 念niệm 處xứ 為vi 壞hoại 屬thuộc 愛ái 魔ma 業nghiệp 。 破phá 屬thuộc 見kiến 一Nhất 切Thiết 智Trí 六lục 師sư 修tu 共cộng 念niệm 處xứ 欲dục 壞hoại 愛ái 結kết 。 破phá 神thần 通thông 六lục 師sư 。 修tu 緣duyên 念niệm 處xứ 。 為vi 一nhất 切thiết 愛ái 見kiến 。 眾chúng 生sanh 說thuyết 法Pháp 。 屬thuộc 愛ái 壞hoại 。 故cố 一nhất 切thiết 天thiên 魔ma 眷quyến 屬thuộc 壞hoại 。 見kiến 壞hoại 。 故cố 十thập 八bát 種chủng 六lục 師sư 及cập 一nhất 切thiết 外ngoại 道đạo 。 眷quyến 屬thuộc 壞hoại 也dã 。 故cố 用dụng 三tam 種chủng 念niệm 處xứ 。 行hành 六lục 波ba 羅la 密mật 。 意ý 欲dục 降hàng 伏phục 天thiên 魔ma 外ngoại 道đạo 也dã 。 又hựu 菩Bồ 薩Tát 用dụng 三tam 種chủng 念niệm 處xứ 。 行hành 六Lục 度Độ 時thời 。 雖tuy 修tu 性tánh 念niệm 處xứ 。 而nhi 不bất 斷đoạn 結kết 。 為vi 生sanh 三tam 界giới 。 度độ 眾chúng 生sanh 故cố 。 則tắc 知tri 為vi 受thọ 生sanh 利lợi 物vật 。 故cố 不bất 說thuyết 菩Bồ 薩Tát 斷đoạn 結kết 也dã 。 四tứ 約ước 教giáo 及cập 受thọ 生sanh 意ý 。 明minh 不bất 斷đoạn 惑hoặc 。 蓋cái 中trung 道Đạo 法Pháp 身thân 之chi 理lý 。 乃nãi 起khởi 應ưng 之chi 本bổn 。 彼bỉ 三tam 藏tạng 教giáo 。 既ký 不bất 詮thuyên 顯hiển 。 故cố 於ư 菩Bồ 薩Tát 不bất 論luận 斷đoạn 惑hoặc 。 又hựu 菩Bồ 薩Tát 大đại 悲bi 憐lân 憫mẫn 。 欲dục 度độ 一nhất 切thiết 。 受thọ 生sanh 死tử 苦khổ 。 教giáo 化hóa 眾chúng 生sanh 。 眾chúng 生sanh 根căn 熟thục 。 即tức 便tiện 成thành 道Đạo 。 說thuyết 三tam 乘thừa 教giáo 。 共cộng 三tam 乘thừa 人nhân 。 同đồng 入nhập 涅Niết 槃Bàn 。 若nhược 因nhân 中trung 斷đoạn 結kết 即tức 不bất 受thọ 生sanh 。 豈khởi 能năng 利lợi 物vật 。 故cố 忍nhẫn 受thọ 生sanh 死tử 。 不bất 斷đoạn 結kết 也dã 。 以dĩ 是thị 明minh 之chi 。 則tắc 知tri 不bất 說thuyết 菩Bồ 薩Tát 斷đoạn 結kết 者giả 。 良lương 有hữu 以dĩ 也dã 。 原nguyên 註chú 。 約ước 權quyền 指chỉ 明minh 則tắc 有hữu 耳nhĩ 。

【# □# 註chú 】# 若nhược 大đại 論luận 云vân 。 聲Thanh 聞Văn 人nhân 。 言ngôn 菩Bồ 薩Tát 不bất 斷đoạn 使sử 。 乃nãi 至chí 坐tọa 道Đạo 場Tràng 。 然nhiên 後hậu 斷đoạn 者giả 。 是thị 為vi 大đại 錯thác 。 又hựu 云vân 。 豈khởi 有hữu 菩Bồ 薩Tát 。 具cụ 足túc 三tam 毒độc 能năng 集tập 佛Phật 法Pháp 。 (# 文văn )# 此thử 蓋cái 龍long 樹thụ 申thân 通thông 。 摩Ma 訶Ha 衍Diên 義nghĩa 。 以dĩ 大đại 破phá 小tiểu 。 故cố 作tác 此thử 說thuyết 。 當đương 彼bỉ 鹿lộc 苑uyển 稟bẩm 教giáo 之chi 時thời 。 雖tuy 謂vị 實thật 歷lịch 三tam 祇kỳ 百bách 劫kiếp 。 伏phục 惑hoặc 不bất 斷đoạn 。 若nhược 方Phương 等Đẳng 般Bát 若Nhã 轉chuyển 入nhập 衍diễn 中trung 。 來lai 至chí 法pháp 華hoa 。 會hội 歸quy 一nhất 實thật 。 定định 無vô 始thỉ 終chung 三tam 祗chi 伏phục 惑hoặc 。 故cố 得đắc 大đại 論luận 約ước 實thật 斥xích 權quyền (# 此thử 乃nãi 斥xích 權quyền 則tắc 無vô )# 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 言ngôn 大đại 論luận 明minh 菩Bồ 薩Tát 無vô 不bất 斷đoạn 惑hoặc 之chi 義nghĩa 。 引dẫn 論luận 發phát 明minh 也dã 。 初sơ 句cú 指chỉ 聲Thanh 聞Văn 言ngôn 訛ngoa 。 次thứ 句cú 指chỉ 摩ma 訶ha 衍diễn 言ngôn 錯thác 。 又hựu 云vân 下hạ 。 責trách 詞từ 。 然nhiên 是thị 略lược 引dẫn 。 若nhược 具cụ 記ký 之chi 。 如như 文văn 云vân 。

何hà 以dĩ 故cố 。 汝nhữ 法pháp 中trung 。 說thuyết 菩Bồ 薩Tát 已dĩ 滿mãn 三tam 阿a 僧tăng 祇kỳ 劫kiếp 後hậu 。 更cánh 有hữu 百bách 劫kiếp 中trung 。 常thường 得đắc 宿Túc 命Mạng 智trí 。 自tự 憶ức 迦Ca 葉Diếp 佛Phật 時thời 。 作tác 比Bỉ 丘Khâu 。 名danh 鬱uất 多đa 羅la 。 修tu 行hành 佛Phật 法Pháp 。 云vân 何hà 今kim 六lục 年niên 苦khổ 行hạnh 。 修tu 邪tà 道Đạo 法Pháp 。 日nhật 食thực 一nhất 麻ma 一nhất 麥mạch 。 後hậu 身thân 菩Bồ 薩Tát 。 一nhất 日nhật 尚thượng 不bất 應ưng 謬mậu 。 何hà 況huống 六lục 年niên 。 瞋sân 習tập 亦diệc 然nhiên 。 從tùng 久cửu 遠viễn 世thế 時thời 。 作tác 毒độc 蛇xà 。 獵liệp 者giả 生sanh 剝bác 其kỳ 皮bì 。 猶do 尚thượng 不bất 瞋sân 。 云vân 何hà 最tối 後hậu 身thân 而nhi 瞋sân 五ngũ 人nhân 。 以dĩ 是thị 知tri 聲Thanh 聞Văn 人nhân 受thọ 佛Phật 義nghĩa 亦diệc 錯thác 。 佛Phật 以dĩ 方phương 便tiện 。 欲dục 破phá 外ngoại 道đạo 。 故cố 現hiện 六lục 年niên 苦khổ 行hạnh 。 汝nhữ 言ngôn 瞋sân 五ngũ 人nhân 者giả 。 是thị 為vi 方phương 便tiện 。 亦diệc 似tự 瞋sân 非phi 瞋sân 習tập 也dã 。 又hựu 摩ma 訶ha 衍diễn 人nhân 言ngôn 。 得đắc 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 菩Bồ 薩Tát 。 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 。 及cập 習tập 都đô 盡tận 。 亦diệc 是thị 錯thác 。 若nhược 都đô 盡tận 與dữ 佛Phật 無vô 異dị 。 亦diệc 不bất 應ưng 受thọ 法pháp 性tánh 生sanh 身thân 。 以dĩ 是thị 故cố 知tri 。 菩Bồ 薩Tát 得đắc 無Vô 生Sanh 法Pháp 忍Nhẫn 。 捨xả 生sanh 身thân 。 得đắc 法Pháp 性tánh 身thân 。 若nhược 言ngôn 至chí 坐tọa 道Đạo 場Tràng 。 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 。 及cập 習tập 俱câu 斷đoạn 。 是thị 語ngữ 亦diệc 非phi 。

何hà 以dĩ 故cố 。 若nhược 菩Bồ 薩Tát 具cụ 三tam 毒độc 者giả 。 云vân 何hà 能năng 集tập 無vô 量lượng 佛Phật 法Pháp 。 譬thí 如như 毒độc 瓶bình 。 雖tuy 著trước 甘cam 露lộ 。 皆giai 不bất 中trung 食thực 。 菩Bồ 薩Tát 集tập 諸chư 純thuần 淨tịnh 功công 德đức 。 乃nãi 得đắc 作tác 佛Phật 。 若nhược 雜tạp 三tam 毒độc 。 云vân 何hà 能năng 具cụ 足túc 清thanh 淨tịnh 。 佛Phật 法Pháp 是thị 也dã 。 此thử 蓋cái 下hạ 。 明minh 論luận 主chủ 破phá 斥xích 之chi 意ý 。 如như 四tứ 教giáo 義nghĩa 問vấn 云vân 。 智trí 論luận 何hà 意ý 。 從tùng 始thỉ 至chí 終chung 。 一nhất 一nhất 彈đàn 破phá 。 答đáp 。 龍long 樹thụ 為vi 欲dục 申thân 通thông 摩ma 訶ha 衍diễn 。 明minh 菩Bồ 薩Tát 所sở 行hành 之chi 道đạo 。 以dĩ 大đại 破phá 小tiểu 。 皆giai 可khả 破phá 也dã 。 當đương 彼bỉ 下hạ 。 轉chuyển 明minh 論luận 意ý 以dĩ 實thật 斥xích 權quyền 。 蓋cái 阿a 含hàm 會hội 上thượng 。 但đãn 止chỉ 保bảo 證chứng 真chân 空không 。 乃nãi 二Nhị 乘Thừa 所sở 慕mộ 。 而nhi 菩Bồ 薩Tát 三tam 祗chi 修tu 六Lục 度Độ 。 百bách 劫kiếp 種chủng 相tướng 好hảo 。 雖tuy 然nhiên 歷lịch 劫kiếp 伏phục 惑hoặc 修tu 因nhân 。 若nhược 至chí 方Phương 等Đẳng 。 受thọ 大đại 聖thánh 之chi 彈đàn 訶ha 。 般Bát 若Nhã 。 領lãnh 二Nhị 乘Thừa 之chi 轉chuyển 教giáo 。 則tắc 已dĩ 轉chuyển 入nhập 摩ma 訶ha 衍diễn 中trung 。 後hậu 來lai 更cánh 至chí 法pháp 華hoa 會hội 上thượng 。 聞văn 三tam 周chu 說thuyết 法Pháp 。 則tắc 三tam 乘thừa 總tổng 是thị 一Nhất 乘Thừa 。 九cửu 界giới 同đồng 歸quy 佛Phật 界giới 。 豈khởi 有hữu 三tam 祗chi 百bách 劫kiếp 伏phục 惑hoặc 之chi 事sự 。 是thị 故cố 論luận 主chủ 得đắc 可khả 以dĩ 實thật 斥xích 權quyền 。 以dĩ 大đại 破phá 小tiểu 也dã 。 末mạt 句cú 原nguyên 註chú 指chỉ 明minh 約ước 實thật 斥xích 權quyền 則tắc 無vô 耳nhĩ 。

【# □# 註chú 】# 若nhược 釋Thích 迦Ca 果quả 後hậu 權quyền 示thị 利lợi 生sanh 。 不bất 妨phương 自tự 歷lịch 三tam 祗chi 百bách 劫kiếp 。 故cố 有hữu 尸thi 棄khí 然nhiên 燈đăng 等đẳng 事sự 。 今kim 之chi 所sở 辨biện 。 且thả 順thuận 立lập 權quyền 義nghĩa 邊biên 。 故cố 約ước 鹿lộc 苑uyển 三tam 藏tạng 。 明minh 不bất 斷đoạn 惑hoặc 。 如như 法Pháp 華hoa 文văn 句cú 六lục (# 二nhị 十thập 七thất )# 引dẫn 阿a 含hàm 五ngũ 佛Phật 子tử 。 釋thích 更canh 與dữ 作tác 字tự 。 名danh 之chi 為vi 兒nhi 。 四Tứ 果Quả 支chi 佛Phật 。 名danh 真chân 佛Phật 子tử 。 菩Bồ 薩Tát 不bất 斷đoạn 惑hoặc 。 子tử 義nghĩa 未vị 成thành (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 以dĩ 菩Bồ 薩Tát 權quyền 示thị 。 明minh 所sở 辨biện 也dã 。 謂vị 我ngã 釋Thích 迦Ca 如Như 來Lai 。 因nhân 成thành 久cửu 遠viễn 之chi 實thật 修tu 果quả 成thành 久cửu 遠viễn 之chi 實thật 證chứng 。 而nhi 有hữu 三tam 祇kỳ 百bách 劫kiếp 。 伏phục 惑hoặc 行hành 因nhân 。 又hựu 有hữu 尸thi 棄khí 然nhiên 燈đăng 。 二nhị 佛Phật 授thọ 記ký 等đẳng 事sự 。 是thị 皆giai 如Như 來Lai 果quả 後hậu 權quyền 示thị 利lợi 生sanh 之chi 事sự 。 是thị 故cố 今kim 文văn 順thuận 權quyền 立lập 義nghĩa 。 以dĩ 明minh 三tam 藏tạng 菩Bồ 薩Tát 伏phục 惑hoặc 行hành 因nhân 也dã 。 如như 法Pháp 華hoa 下hạ 。 引dẫn 文văn 句cú 證chứng 菩Bồ 薩Tát 不bất 斷đoạn 惑hoặc 義nghĩa 。 謂vị 一nhất 往vãng 言ngôn 之chi 。 凡phàm 夫phu 為vi 外ngoại 子tử 。 二Nhị 乘Thừa 為vi 庶thứ 子tử 。 菩Bồ 薩Tát 為vi 真chân 子tử 。 玄huyền 文văn 云vân 。 昔tích 教giáo 五ngũ 人nhân 得đắc 真chân 無vô 漏lậu 。 名danh 佛Phật 子tử 。 菩Bồ 薩Tát 不bất 發phát 真chân 。 名danh 外ngoại 人nhân 。 釋thích 籤# 云vân 。 小Tiểu 乘Thừa 以dĩ 菩Bồ 薩Tát 為vi 似tự 子tử 。 以dĩ 聲Thanh 聞Văn 為vi 真chân 子tử 。 是thị 知tri 子tử 義nghĩa 未vị 成thành 。 由do 不bất 斷đoạn 惑hoặc 也dã 。

【# □# 註chú 】# 妙diệu 樂lạc 七thất (# 十thập 七thất )# 云vân 。 阿a 含hàm 至chí 子tử 義nghĩa 未vị 成thành 者giả 。 (# 疊điệp 疏sớ/sơ 引dẫn 經kinh )# 既ký 阿a 含hàm 中trung 亦diệc 明minh 不bất 斷đoạn 惑hoặc 菩Bồ 薩Tát 。 而nhi 大đại 論luận 斥xích 權quyền 。 非phi 謂vị 全toàn 無vô (# 此thử 會hội 經kinh 論luận 明minh 破phá 立lập 意ý 。 謂vị 非phi 但đãn 婆bà 沙sa 明minh 不bất 斷đoạn 惑hoặc 菩Bồ 薩Tát 。 而nhi 阿a 含hàm 亦diệc 明minh 。 此thử 對đối 婆bà 沙sa 而nhi 云vân 亦diệc 也dã 。 以dĩ 阿a 含hàm 會hội 同đồng 婆bà 沙sa 而nhi 判phán 大đại 論luận 。 則tắc 知tri 大đại 論luận 斥xích 權quyền 云vân 無vô 。 非phi 謂vị 全toàn 無vô 。 乃nãi 立lập 權quyền 則tắc 有hữu )# 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 以dĩ 經kinh 論luận 判phán 明minh 。 含hàm 有hữu 菩Bồ 薩Tát 少thiểu 分phần 不bất 斷đoạn 惑hoặc 也dã 。 原nguyên 註chú 正chánh 出xuất 其kỳ 意ý 。 文văn 有hữu 四tứ 段đoạn 。 初sơ 斷đoạn 文văn 意ý 。 二nhị 釋thích 亦diệc 字tự 。 三tam 正chánh 會hội 判phán 。 四tứ 推thôi 論luận 文văn 含hàm 有hữu 也dã 。 言ngôn 立lập 權quyền 則tắc 有hữu 者giả 。 別biệt 行hành 玄huyền 記ký 云vân 。 為vi 逗đậu 衍diễn 機cơ 。 須tu 破phá 三tam 藏tạng 。 非phi 是thị 廢phế 彼bỉ 教giáo 而nhi 作tác 是thị 說thuyết 也dã 。

【# □# 註chú 】# 論luận 云vân 迦ca 旃chiên 延diên 造tạo 者giả 。 從tùng 所sở 造tạo 論luận 及cập 所sở 計kế 者giả 說thuyết 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 出xuất 大đại 論luận 斥xích 權quyền 之chi 意ý 。 言ngôn 所sở 造tạo 論luận 者giả 。 即tức 迦ca 旃chiên 延diên 所sở 作tác 發phát 智trí 經kinh 八bát 乾can/kiền/càn 度độ 初sơ 品phẩm 。 是thị 世Thế 間Gian 第Đệ 一Nhất 法Pháp 。 後hậu 諸chư 弟đệ 子tử 。 為vi 後hậu 人nhân 不bất 能năng 盡tận 解giải 八bát 乾can/kiền/càn 度độ 。 故cố 作tác 鞞bệ 婆bà 沙sa 也dã 。

(# 此thử 由do 上thượng 文văn 阿a 含hàm 婆bà 沙sa 明minh 不bất 斷đoạn 惑hoặc 菩Bồ 薩Tát 。 則tắc 經kinh 論luận 相tương/tướng 符phù 。 而nhi 大đại 論luận 斥xích 之chi 者giả 。 蓋cái 斥xích 其kỳ 執chấp 權quyền 之chi 人nhân 耳nhĩ 。 故cố 曰viết 論luận 云vân 迦ca 旃chiên 延diên 造tạo 者giả 。 從tùng 所sở 造tạo 論luận 及cập 所sở 計kế 者giả 說thuyết 。 即tức 出xuất 其kỳ 斥xích 權quyền 之chi 意ý 。 蓋cái 從tùng 其kỳ 所sở 造tạo 論luận 及cập 所sở 計kế 故cố 。 大đại 論luận 謂vị 是thị 迦ca 旃chiên 延diên 造tạo 。 是thị 則tắc 大đại 論luận 斥xích 其kỳ 計kế 論luận 執chấp 權quyền 之chi 非phi 也dã )# 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 段đoạn 原nguyên 註chú 。 釋thích 妙diệu 樂lạc 出xuất 論luận 斥xích 權quyền 之chi 意ý 。 初sơ 明minh 論luận 斥xích 執chấp 權quyền 之chi 人nhân 。 蓋cái 下hạ 。 釋thích 明minh 大đại 論luận 斥xích 權quyền 之chi 意ý 。 是thị 則tắc 下hạ 。 結kết 明minh 論luận 斥xích 計kế 執chấp 之chi 非phi 也dã 。

【# □# 註chú 】# 豈khởi 以dĩ 會hội 二nhị 。 還hoàn 歸quy 阿a 含hàm 。 法pháp 華hoa 準chuẩn 舊cựu 。 十thập 二nhị 年niên 前tiền 。 一nhất 何hà 可khả 笑tiếu 。

【# ■# 備bị 】# 此thử 因nhân 判phán 藏tạng 菩Bồ 薩Tát 之chi 便tiện 。 辯biện 明minh 菩Bồ 薩Tát 當đương 分phần/phân 大đại 小tiểu 也dã 。

【# ■# 補bổ 】# 此thử 斥xích 古cổ 師sư 。 如như 妙diệu 樂lạc 十thập 車xa 之chi 難nạn/nan 。 古cổ 師sư 所sở 立lập 。 菩Bồ 薩Tát 之chi 位vị 。 全toàn 同đồng 阿a 含hàm 。 十thập 二nhị 年niên 前tiền 。 又hựu 法pháp 華hoa 會hội 三Tam 歸Quy 一nhất 。 古cổ 師sư 不bất 知tri 。 但đãn 言ngôn 會hội 二nhị 。 講giảng 時thời 但đãn 辨biện 清thanh 會hội 二nhị 二nhị 字tự 。 大đại 意ý 自tự 明minh 。

(# 此thử 由do 他tha 師sư 不bất 分phân 大đại 小tiểu 菩Bồ 薩Tát 之chi 殊thù 。 及cập 昧muội 水thủy 牛ngưu 白bạch 牛ngưu 之chi 異dị 。 謂vị 法pháp 華hoa 會hội 二Nhị 乘Thừa 。 歸quy 菩Bồ 薩Tát 。 故cố 此thử 破phá 云vân 。 豈khởi 可khả 會hội 二Nhị 乘Thừa 斷đoạn 惑hoặc 之chi 人nhân 還hoàn 歸quy 阿a 含hàm 不bất 斷đoạn 惑hoặc 菩Bồ 薩Tát 。 若nhược 以dĩ 會hội 二Nhị 乘Thừa 還hoàn 歸quy 阿a 含hàm 。 法pháp 華hoa 四tứ 十thập 餘dư 年niên 之chi 後hậu 。 開khai 顯hiển 之chi 教giáo 。 還hoàn 復phục 準chuẩn 舊cựu 十thập 二nhị 年niên 前tiền 。 阿a 含hàm 之chi 教giáo 。 故cố 云vân 一nhất 何hà 可khả 笑tiếu )# 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 釋thích 妙diệu 樂lạc 破phá 古cổ 師sư 謬mậu 說thuyết 也dã 。 蓋cái 以dĩ 菩Bồ 薩Tát 有hữu 大đại 有hữu 小tiểu 。 若nhược 三tam 藏tạng 中trung 則tắc 小tiểu 。 而nhi 方Phương 等Đẳng 以dĩ 後hậu 皆giai 大đại 也dã 。 故cố 以dĩ 水thủy 牛ngưu 喻dụ 權quyền 小tiểu 菩Bồ 薩Tát 。 白bạch 牛ngưu 喻dụ 實thật 大đại 菩Bồ 薩Tát 。 而nhi 彼bỉ 不bất 知tri 。 謬mậu 謂vị 法pháp 華hoa 會hội 二Nhị 乘Thừa 歸quy 菩Bồ 薩Tát 也dã 。

【# □# 註chú 】# 止Chỉ 觀Quán 三tam (# 十thập 六lục )# 云vân 。 煩phiền 惱não 脂chi 消tiêu 者giả 。 名danh 伏phục 為vi 消tiêu 也dã 。 故cố 別biệt 行hành 下hạ 三tam 云vân 。 但đãn 伏phục 惑hoặc 不bất 斷đoạn 。 如như 無vô 脂chi 肥phì 羊dương 。 取thủ 世thế 智trí 為vi 般Bát 若Nhã 。 即tức 此thử 意ý 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 會hội 止Chỉ 觀Quán 煩phiền 惱não 脂chi 消tiêu 之chi 意ý 。 先tiên 指chỉ 文văn 正chánh 釋thích 。 次thứ 引dẫn 別biệt 行hành 疏sớ/sơ 證chứng 成thành 。 如như 觀quán 音âm 記ký 言ngôn 。 無vô 脂chi 肥phì 羊dương 者giả 。 大đại 論luận 言ngôn 。 此thử 菩Bồ 薩Tát 雖tuy 有hữu 。 上thượng 妙diệu 五ngũ 欲dục 。 不bất 生sanh 貪tham 著trước 。 以dĩ 有hữu 無vô 常thường 等đẳng 觀quán 故cố 。 譬thí 如như 有hữu 王vương 。 有hữu 一nhất 大đại 臣thần 。 自tự 覆phú 其kỳ 罪tội 。 王vương 欲dục 罰phạt 罪tội 。 語ngữ 臣thần 言ngôn 。 若nhược 得đắc 無vô 脂chi 肥phì 羊dương 。 少thiểu 赦xá 汝nhữ 罪tội 。 大đại 臣thần 有hữu 智trí 。 以dĩ 索sách 繫hệ 羊dương 。 養dưỡng 以dĩ 水thủy 草thảo 。 日nhật 日nhật 三tam 時thời 。 以dĩ 狼lang 怖bố 之chi 。 羊dương 雖tuy 得đắc 養dưỡng 。 肥phì 而nhi 無vô 脂chi 。 以dĩ 獻hiến 於ư 王vương 。 王vương 見kiến 問vấn 言ngôn 。 云vân 何hà 得đắc 爾nhĩ 。 答đáp 以dĩ 上thượng 事sự 。 菩Bồ 薩Tát 亦diệc 爾nhĩ 。 見kiến 無vô 常thường 空không 狼lang 。 令linh 結kết 使sử 脂chi 消tiêu 。 功công 德đức 身thân 肥phì 也dã 。 是thị 乃nãi 取thủ 世thế 智trí 為vi 般Bát 若Nhã 。 即tức 此thử 以dĩ 伏phục 為vi 消tiêu 之chi 意ý 也dã 。

【# ■# 補bổ 】# 取thủ 世thế 智trí 者giả 。 以dĩ 未vị 斷đoạn 惑hoặc 。 真chân 智trí 不bất 得đắc 現hiện 前tiền 。 雖tuy 修tu 六Lục 度Độ 。 乃nãi 取thủ 有hữu 漏lậu 世thế 智trí 為vi 般Bát 若Nhã 。 即tức 此thử 伏phục 而nhi 不bất 斷đoạn 之chi 意ý 也dã 。

【# □# 註chú 】# 又hựu 俱câu 舍xá 婆bà 沙sa 意ý 云vân 。 下hạ 八bát 地địa 惑hoặc 。 初sơ 修tu 禪thiền 時thời 。 先tiên 已dĩ 斷đoạn 竟cánh 。 此thử 有hữu 漏lậu 斷đoạn 。 亦diệc 是thị 伏phục 義nghĩa (# 如như 輔phụ 行hành 三tam 下hạ 會hội 釋thích 云vân 云vân )# 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 會hội 釋thích 俱câu 舍xá 婆bà 沙sa 斷đoạn 下hạ 八bát 地địa 惑hoặc 也dã 。 蓋cái 有hữu 漏lậu 智trí 弱nhược 。 雖tuy 然nhiên 說thuyết 斷đoạn 。 其kỳ 實thật 名danh 伏phục 。 如như 輔phụ 行hành 云vân 。 三tam 十thập 四tứ 心tâm 者giả 。 今kim 取thủ 論luận 意ý 。 與dữ 諸chư 經kinh 論luận 明minh 斷đoạn 少thiểu 別biệt 。 大đại 論luận 云vân 。 下hạ 地địa 諸chư 惑hoặc 。 因nhân 時thời 未vị 斷đoạn 。 至chí 樹thụ 下hạ 時thời 。 乃nãi 以dĩ 九cửu 地địa 九cửu 品phẩm 思tư 惑hoặc 。 通thông 名danh 一nhất 九cửu 。 故cố 言ngôn 三tam 藏tạng 菩Bồ 薩Tát 。 位vị 同đồng 凡phàm 夫phu 。 以dĩ 九cửu 無vô 礙ngại 九cửu 解giải 脫thoát 。 合hợp 為vi 十thập 八bát 。 見kiến 道đạo 中trung 八bát 忍nhẫn 八bát 智trí 。 合hợp 為vi 十thập 六lục 。 并tinh 前tiền 共cộng 成thành 三tam 十thập 四tứ 心tâm 。 俱câu 舍xá 婆bà 沙sa 意ý 云vân 。 下hạ 八bát 地địa 惑hoặc 。 修tu 初sơ 禪thiền 時thời 先tiên 已dĩ 斷đoạn 竟cánh 。 唯duy 非phi 非phi 想tưởng 地địa 九cửu 品phẩm 見kiến 思tư 全toàn 在tại 。 用dụng 九cửu 無vô 礙ngại 九cửu 解giải 脫thoát 。 以dĩ 根căn 勝thắng 故cố 。 不bất 復phục 更cánh 修tu 下hạ 八bát 地địa 定định 。 不bất 同đồng 聲Thanh 聞Văn 。 亦diệc 異dị 緣Duyên 覺Giác 。 乃nãi 至chí 云vân 此thử 與dữ 俱câu 舍xá 不bất 同đồng 。 什thập 公công 翻phiên 譯dịch 。 及cập 龍long 樹thụ 意ý 。 俱câu 舍xá 應ưng 悞ngộ 不bất 同đồng 意ý 者giả 。 今kim 且thả 以dĩ 一nhất 意ý 消tiêu 通thông 。 今kim 二nhị 論luận 理lý 齊tề 。 俱câu 舍xá 取thủ 修tu 禪thiền 時thời 已dĩ 斷đoạn 惑hoặc 竟cánh 。 不bất 復phục 更cánh 斷đoạn 。 智trí 論luận 依y 餘dư 部bộ 。 雖tuy 有hữu 漏lậu 斷đoạn 。 未vị 名danh 為vi 斷đoạn 。 至chí 菩Bồ 提Đề 樹thụ 下hạ 。 但đãn 斷đoạn 非phi 想tưởng 。 八bát 地địa 俱câu 名danh 無vô 漏lậu 。 但đãn 是thị 從tùng 部bộ 得đắc 名danh 不bất 同đồng 。 故cố 使sử 二nhị 論luận 用dụng 義nghĩa 不bất 等đẳng 。

【# □# 註chú 】# 然nhiên 不bất 斷đoạn 見kiến 思tư 。 還hoàn 斷đoạn 塵trần 沙sa 否phủ/bĩ 。 答đáp 。 須tu 知tri 三tam 祇kỳ 百bách 劫kiếp 。 亦diệc 但đãn 伏phục 而nhi 不bất 斷đoạn 。 故cố 至chí 樹thụ 王vương 下hạ 斷đoạn 見kiến 思tư 時thời 。 於ư 塵trần 沙sa 法pháp 上thượng 證chứng 四tứ 真Chân 諦Đế 。 方phương 斷đoạn 塵trần 沙sa 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 料liệu 簡giản 菩Bồ 薩Tát 斷đoạn 伏phục 塵trần 沙sa 。 問vấn 中trung 承thừa 不bất 斷đoạn 見kiến 思tư 而nhi 問vấn 斷đoạn 塵trần 沙sa 者giả 。 蓋cái 見kiến 思tư 阻trở 乎hồ 空không 寂tịch 。 塵trần 沙sa 障chướng 乎hồ 化hóa 導đạo 。 是thị 則tắc 菩Bồ 薩Tát 。 不bất 斷đoạn 見kiến 思tư 則tắc 可khả 。 不bất 斷đoạn 塵trần 沙sa 則tắc 不bất 可khả 。 故cố 此thử 問vấn 之chi 。 答đáp 中trung 明minh 修tu 因nhân 時thời 。 伏phục 而nhi 不bất 斷đoạn 。 至chí 成thành 道Đạo 時thời 。 與dữ 見kiến 思tư 同đồng 斷đoạn 。 別biệt 行hành 玄huyền 云vân 。 三tam 十thập 四tứ 心tâm 正chánh 習tập 俱câu 盡tận 者giả 。 頓đốn 證chứng 羅La 漢Hán 。 及cập 以dĩ 支chi 佛Phật 。 亦diệc 三tam 十thập 四tứ 心tâm 無vô 間gian 而nhi 得đắc 。 但đãn 不bất 以dĩ 此thử 頓đốn 盡tận 正chánh 習tập 。 一nhất 言ngôn 於ư 習tập 。 有hữu 見kiến 思tư 習tập 。 塵trần 沙sa 習tập 。 菩Bồ 薩Tát 修tu 學học 。 塵trần 沙sa 法Pháp 門môn 。 治trị 其kỳ 劣liệt 慧tuệ 。 於ư 一nhất 一nhất 門môn 。 用dụng 四Tứ 諦Đế 觀quán 。 伏phục 其kỳ 正chánh 使sử 。 於ư 一nhất 一nhất 門môn 。 行hành 六Lục 度Độ 行hành 。 熏huân 見kiến 思tư 習tập 。 故cố 樹thụ 王vương 下hạ 。 三tam 十thập 四tứ 心tâm 。 於ư 塵trần 沙sa 法pháp 上thượng 。 證chứng 四tứ 真Chân 諦Đế 。 故cố 令linh 正chánh 使sử 。 及cập 二nhị 習tập 氣khí 。 俱câu 時thời 而nhi 盡tận 。 故cố 能năng 二nhị 諦đế 皆giai 究cứu 竟cánh 也dã 。 方phương 異dị 二Nhị 乘Thừa 弟đệ 子tử 。 偏thiên 障chướng 佛Phật 眼nhãn 佛Phật 智trí 也dã 。

【# □# 註chú 】# 若nhược 止Chỉ 觀Quán 三tam (# 十thập 六lục )# 云vân 。 得đắc 法Pháp 眼nhãn 。 照chiếu 俗tục 諦đế 。 (# 文văn )# 得đắc 相tương 似tự 法Pháp 眼nhãn 。 有hữu 漏lậu 智trí 照chiếu 耳nhĩ 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 釋thích 止Chỉ 觀Quán 明minh 菩Bồ 薩Tát 法Pháp 眼nhãn 照chiếu 俗tục 也dã 。 先tiên 引dẫn 文văn 。 次thứ 正chánh 釋thích 。 謂vị 菩Bồ 薩Tát 修tu 因nhân 之chi 時thời 。 所sở 得đắc 法Pháp 眼nhãn 。 雖tuy 非phi 名danh 字tự 觀quán 行hành 。 亦diệc 非phi 分phần/phân 證chứng 究cứu 竟cánh 。 但đãn 是thị 相tương 似tự 法Pháp 眼nhãn 。 於ư 俗tục 諦đế 境cảnh 上thượng 。 只chỉ 可khả 依y 稀# 而nhi 見kiến 。 彷phảng 彿phất 而nhi 知tri 。 但đãn 是thị 有hữu 漏lậu 智trí 照chiếu 。 是thị 故cố 塵trần 沙sa 但đãn 言ngôn 伏phục 而nhi 非phi 斷đoạn 也dã 。

△# 二nhị 明minh 法pháp 二nhị 。 初sơ 標tiêu 。

從tùng 初sơ 發phát 心tâm 。 緣duyên 四Tứ 諦Đế 境cảnh 。 發phát 四tứ 弘hoằng 願nguyện 。 修tu 六Lục 度Độ 行hành 。

【# □# 註chú 】# 生sanh 滅diệt 四Tứ 諦Đế 。 為vi 所sở 依y 境cảnh 。 弘hoằng 者giả 。 大đại 也dã 。 要yếu 制chế 其kỳ 心tâm 。 志chí 求cầu 滿mãn 足túc 。 名danh 為vi 誓thệ 願nguyện 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 釋thích 所sở 緣duyên 四Tứ 諦Đế 境cảnh 也dã 。 如như 前tiền 註chú 云vân 。 苦khổ 則tắc 三tam 相tương/tướng 遷thiên 移di 。 集tập 則tắc 四tứ 心tâm 流lưu 動động 。 滅diệt 則tắc 滅diệt 有hữu 還hoàn 無vô 。 道đạo 則tắc 對đối 治trị 易dị 奪đoạt 。 是thị 名danh 生sanh 滅diệt 四Tứ 諦Đế 。 此thử 三tam 藏tạng 菩Bồ 薩Tát 依y 之chi 而nhi 發phát 弘hoằng 願nguyện 也dã 。 要yếu 。 求cầu 也dã 。 世thế 出xuất 世thế 之chi 願nguyện 。 無vô 過quá 此thử 四tứ 。 故cố 謂vị 之chi 弘hoằng 。 願nguyện 而nhi 加gia 之chi 以dĩ 誓thệ 。 所sở 以dĩ 堅kiên 其kỳ 成thành 也dã 。

【# □# 註chú 】# 度độ 者giả 。 越việt 生sanh 死tử 流lưu 。 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 也dã 。 誓thệ 若nhược 無vô 境cảnh 。 名danh 為vi 狂cuồng 願nguyện 。 不bất 行hành 六Lục 度Độ 。 其kỳ 願nguyện 則tắc 虗hư 。 又hựu 此thử 化hóa 他tha 四tứ 門môn 徧biến 學học 。 異dị 乎hồ 二Nhị 乘Thừa 一nhất 門môn 自tự 行hành 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 明minh 三tam 乘thừa 廣quảng 狹hiệp 。 修tu 行hành 有hữu 異dị 。 謂vị 菩Bồ 薩Tát 乘Thừa 人nhân 。 心tâm 既ký 廣quảng 大đại 。 故cố 於ư 有hữu 等đẳng 四tứ 門môn 一nhất 一nhất 遍biến 學học 。 不bất 為vì 自tự 利lợi 。 唯duy 樂nhạo/nhạc/lạc 利lợi 人nhân 。 而nhi 二Nhị 乘Thừa 之chi 流lưu 。 心tâm 既ký 狹hiệp 劣liệt 。 行hành 亦diệc 孤cô 陋lậu 。 但đãn 依y 空không 法pháp 。 取thủ 證chứng 道Đạo 果Quả 。 唯duy 求cầu 自tự 度độ 。 不bất 欲dục 度độ 人nhân 。 自tự 其kỳ 所sở 以dĩ 有hữu 異dị 乎hồ 此thử 也dã 。

【# □# 註chú 】# 又hựu 二Nhị 乘Thừa 雖tuy 無vô 破phá 戒giới 。 乃nãi 至chí 愚ngu 癡si 。 行hành 非phi 利lợi 生sanh 。 不bất 名danh 六Lục 度Độ 。 蓋cái 奪đoạt 而nhi 言ngôn 之chi 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 明minh 二Nhị 乘Thừa 。 行hành 非phi 六Lục 度Độ 也dã 。 謂vị 一nhất 往vãng 觀quan 之chi 。 二Nhị 乘Thừa 競cạnh 競cạnh 守thủ 戒giới 。 似tự 修tu 戒giới 度độ 。 乃nãi 至chí 無vô 愚ngu 痴si 行hành 。 似tự 般Bát 若Nhã 度độ 。 稱xưng 實thật 言ngôn 之chi 。 既ký 是thị 自tự 私tư 自tự 利lợi 。 而nhi 非phi 利lợi 生sanh 行hành 業nghiệp 。 但đãn 名danh 自tự 行hành 不bất 名danh 六Lục 度Độ 。 六Lục 度Độ 者giả 。 度độ 他tha 六lục 蔽tế 也dã 。 是thị 則tắc 與dữ 之chi 則tắc 是thị 。 奪đoạt 之chi 則tắc 非phi 也dã 。

【# □# 註chú 】# 別biệt 對đối 諦đế 緣duyên 三tam 祇kỳ 百bách 劫kiếp 。 名danh 四tứ 階giai 成thành 道Đạo 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 對đối 諦đế 緣duyên 結kết 名danh 四tứ 階giai 。 謂vị 聲Thanh 聞Văn 人nhân 。 修tu 四Tứ 諦Đế 行hành 。 緣Duyên 覺Giác 人nhân 。 修tu 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 行hành 。 菩Bồ 薩Tát 人nhân 。 修tu 四tứ 階giai 行hành 。 然nhiên 此thử 四tứ 階giai 成thành 道Đạo 。 名danh 出xuất 楞lăng 伽già 。 謂vị 初sơ 僧Tăng 祇kỳ 。 二nhị 僧Tăng 祇kỳ 。 三tam 僧Tăng 祇kỳ 。 百bách 劫kiếp 種chủng 相tướng 好hảo 也dã 。

△# 二nhị 釋thích 二nhị 。 初sơ 發phát 願nguyện 修tu 行hành 二nhị 。 初sơ 發phát 願nguyện 。

一nhất 未vị 度độ 者giả 。 令linh 度độ 。 即tức 眾chúng 生sanh 無vô 邊biên 誓thệ 願nguyện 度độ 。 此thử 緣duyên 苦Khổ 諦Đế 境cảnh 。 二nhị 未vị 解giải 者giả 。 令linh 解giải 。 即tức 煩phiền 惱não 無vô 數số 誓thệ 願nguyện 斷đoạn 。 此thử 緣duyên 集Tập 諦Đế 境cảnh 。 三tam 未vị 安an 者giả 。 令linh 安an 。 即tức 法Pháp 門môn 無vô 量lượng 誓thệ 願nguyện 學học 。 此thử 緣duyên 道Đạo 諦Đế 境cảnh 。 四tứ 未vị 得đắc 涅Niết 槃Bàn 者giả 。 令linh 得đắc 涅Niết 槃Bàn 。 即tức 佛Phật 道Đạo 無vô 上thượng 誓thệ 願nguyện 成thành 。 此thử 緣duyên 滅Diệt 諦Đế 境cảnh 。

【# □# 註chú 】# 四tứ 教giáo 義nghĩa 三tam 初sơ 云vân 。 一nhất 未vị 度độ 者giả 令linh 度độ 。 即tức 是thị 度độ 天thiên 魔ma 外ngoại 道đạo 。 愛ái 見kiến 二nhị 種chủng 六lục 道đạo 眾chúng 生sanh 。 未vị 度độ 三tam 界giới 火hỏa 宅trạch 之chi 苦Khổ 諦Đế 。 令linh 得đắc 度độ 也dã 。 二nhị 未vị 解giải 者giả 令linh 解giải 。 即tức 是thị 愛ái 見kiến 二nhị 種chủng 眾chúng 生sanh 。 未vị 解giải 愛ái 見kiến 二nhị 十thập 五ngũ 有hữu 業nghiệp 。 令linh 得đắc 解giải 也dã 。 三tam 未vị 安an 者giả 令linh 安an 。 即tức 是thị 愛ái 見kiến 二nhị 種chủng 眾chúng 生sanh 。 未vị 安an 三Tam 十Thập 七Thất 品Phẩm 。 一nhất 切thiết 諸chư 道đạo 。 令linh 安an 道Đạo 諦Đế 也dã 。 四tứ 未vị 得đắc 涅Niết 槃Bàn 者giả 。 令linh 得đắc 涅Niết 槃Bàn 。 即tức 是thị 愛ái 見kiến 二nhị 種chủng 眾chúng 生sanh 。 未vị 滅diệt 二nhị 十thập 五ngũ 有hữu 。 生sanh 死tử 因nhân 果quả 。 皆giai 令linh 得đắc 滅Diệt 諦Đế 涅Niết 槃Bàn 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 以dĩ 上thượng 如như 文văn 可khả 知tri 。

△# 二nhị 修tu 行hành 二nhị 。 初sơ 結kết 前tiền 生sanh 後hậu 。

既ký 已dĩ 發phát 心tâm 。 須tu 行hàng 行hàng 填điền 願nguyện 。

【# □# 註chú 】# 觀quán 音âm 玄huyền 記ký 上thượng (# 七thất )# 云vân 。 若nhược 非phi 行hành 山sơn 。 莫mạc 填điền 願nguyện 海hải (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 釋thích 以dĩ 行hành 填điền 願nguyện 。 蓋cái 由do 觀quán 音âm 玄huyền 義nghĩa 云vân 。 欲dục 滿mãn 此thử 願nguyện 。 必tất 須tu 修tu 行hành 。 修tu 行hành 不bất 出xuất 福phước 慧tuệ 。 慧tuệ 即tức 般Bát 若Nhã 。 福phước 即tức 五ngũ 度độ 。 互hỗ 於ư 資tư 導đạo 。 以dĩ 行hành 順thuận 願nguyện 。 事sự 理lý 圓viên 足túc 。 故cố 記ký 云vân 。 若nhược 非phi 行hành 山sơn 。 莫mạc 填điền 願nguyện 海hải 。 行hành 即tức 福phước 慧tuệ 。 義nghĩa 當đương 六Lục 度Độ 。 五ngũ 資tư 於ư 慧tuệ 。 慧tuệ 導đạo 於ư 五ngũ 。 其kỳ 猶do 目mục 足túc 。 不bất 可khả 互hỗ 缺khuyết 。 五ngũ 除trừ 事sự 障chướng 。 慧tuệ 除trừ 理lý 障chướng 。 此thử 二nhị 功công 圓viên 。 悟ngộ 理lý 得đắc 事sự 矣hĩ 。

△# 二nhị 正chánh 明minh 修tu 行hành 二nhị 。 初sơ 總tổng 標tiêu 。

於ư 三tam 阿a 僧Tăng 祗chi 劫kiếp 。 修tu 六Lục 度Độ 行hành 。 百bách 劫kiếp 種chủng 相tướng 好hảo 。

【# ■# 補bổ 】# 修tu 六Lục 度Độ 行hành 者giả 。 行hành 施thí 。 乃nãi 盡tận 命mạng 傾khuynh 財tài 。 持trì 戒giới 。 則tắc 防phòng 遮già 護hộ 性tánh 。 忍nhẫn 辱nhục 。 則tắc 就tựu 刀đao 割cát 水thủy 。 精tinh 進tấn 。 則tắc 如như 救cứu 頭đầu 然nhiên 。 禪thiền 那na 。 乃nãi 四tứ 儀nghi 湛trạm 寂tịch 。 智trí 慧tuệ 。 則tắc 一nhất 念niệm 圓viên 明minh 。 大đại 願nguyện 之chi 心tâm 普phổ 被bị 。 有hữu 作tác 之chi 道đạo 徧biến 施thí 。 度độ 生sanh 死tử 流lưu 。 登đăng 涅Niết 槃Bàn 岸ngạn 。 故cố 曰viết 六Lục 度Độ 。 第đệ 一nhất 名danh 施thí 度độ 。 梵Phạn 語ngữ 檀đàn 那na 。 秦tần 言ngôn 徧biến 施thí 。 若nhược 內nội 有hữu 信tín 心tâm 。 外ngoại 有hữu 福phước 田điền 。 有hữu 財tài 物vật 。 三tam 事sự 和hòa 合hợp 。 心tâm 生sanh 捨xả 法pháp 。 能năng 破phá 慳san 貪tham 。 是thị 為vi 檀đàn 那na 。 布bố 施thí 有hữu 二nhị 。 一nhất 。 財tài 施thí 。 謂vị 飲ẩm 食thực 衣y 服phục 。 田điền 宅trạch 六lục 畜súc 。 奴nô 婢tỳ 珍trân 寶bảo 。 一nhất 切thiết 己kỷ 之chi 所sở 有hữu 資tư 生sanh 之chi 具cụ 。 以dĩ 及cập 妻thê 子tử 。 乃nãi 至chí 身thân 命mạng 。 悉tất 屬thuộc 他tha 有hữu 。 為vi 他tha 財tài 物vật 。 故cố 云vân 猶do 屬thuộc 財tài 施thí 。 有hữu 所sở 須tu 者giả 。 能năng 施thí 與dữ 之chi 。 皆giai 名danh 財tài 施thí 也dã 。 二nhị 。 法Pháp 施thí 。 若nhược 從tùng 諸chư 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 經kinh 論luận 。 及cập 善Thiện 知Tri 識Thức 。 聞văn 說thuyết 世thế 出xuất 世thế 法Pháp 。 以dĩ 清thanh 淨tịnh 心tâm 。 為vì 人nhân 演diễn 說thuyết 。 皆giai 名danh 法Pháp 施thí 也dã 。 第đệ 二nhị 名danh 戒giới 度độ 。 梵Phạn 語ngữ 尸thi 羅la 。 此thử 云vân 戒giới 。 戒giới 以dĩ 防phòng 非phi 止chỉ 惡ác 為vi 義nghĩa 。 謂vị 能năng 防phòng 惡ác 律luật 儀nghi 無vô 作tác 之chi 非phi 。 止chỉ 三tam 業nghiệp 所sở 起khởi 之chi 惡ác 也dã 。 大đại 論luận 云vân 。 云vân 何hà 為vi 戒giới 。 若nhược 惡ác 止chỉ 更cánh 不bất 作tác 。 若nhược 心tâm 生sanh 。 若nhược 口khẩu 言ngôn 。 若nhược 從tùng 他tha 受thọ 。 息tức 身thân 口khẩu 惡ác 。 是thị 為vi 戒giới 。 又hựu 戒giới 。 訓huấn 警cảnh 也dã 。 謂vị 警cảnh 策sách 三tam 業nghiệp 。 遠viễn 離ly 過quá 非phi 也dã 。 又hựu 戒giới 名danh 為vi 制chế 。 能năng 制chế 一nhất 切thiết 不bất 善thiện 法pháp 故cố 。 第đệ 三tam 名danh 忍nhẫn 辱nhục 。 梵Phạn 語ngữ 羼sằn 提đề 。 此thử 云vân 忍nhẫn 辱nhục 。 謂vị 內nội 心tâm 能năng 安an 。 忍nhẫn 外ngoại 所sở 辱nhục 之chi 境cảnh 。 故cố 名danh 忍nhẫn 辱nhục 。 忍nhẫn 辱nhục 有hữu 二nhị 。 一nhất 生sanh 忍nhẫn 。 二nhị 法Pháp 忍Nhẫn 。 生sanh 忍nhẫn 復phục 二nhị 。 一nhất 。 於ư 恭cung 敬kính 供cúng 養dường 中trung 。 能năng 忍nhẫn 不bất 着trước 。 則tắc 不bất 生sanh 憍kiêu 逸dật 也dã 。 二nhị 。 於ư 罵mạ 詈lị 打đả 害hại 中trung 能năng 忍nhẫn 。 則tắc 不bất 生sanh 瞋sân 恨hận 怨oán 惱não 也dã 。 二nhị 。 法Pháp 忍Nhẫn 亦diệc 二nhị 。 一nhất 者giả 非phi 心tâm 法pháp 。 謂vị 寒hàn 熱nhiệt 風phong 雨vũ 。 飢cơ 渴khát 老lão 病bệnh 死tử 等đẳng 。 二nhị 者giả 心tâm 法pháp 。 謂vị 瞋sân 恚khuể 憂ưu 愁sầu 。 淫dâm 欲dục 憍kiêu 慢mạn 。 諸chư 邪tà 見kiến 等đẳng 。 菩Bồ 薩Tát 於ư 此thử 二nhị 法pháp 。 皆giai 能năng 忍nhẫn 而nhi 不bất 動động 。 是thị 名danh 生sanh 法Pháp 忍Nhẫn 也dã 。 第đệ 四tứ 名danh 精tinh 進tấn 。 梵Phạm 名danh 毗tỳ 梨lê 耶da 。 此thử 云vân 精tinh 進tấn 。 欲dục 樂lạc 勤cần 行hành 善thiện 法Pháp 。 不bất 自tự 放phóng 逸dật 。 謂vị 之chi 精tinh 進tấn 。 精tinh 進tấn 有hữu 二nhị 。 一nhất 身thân 精tinh 進tấn 。 若nhược 身thân 勤cần 修tu 善thiện 法Pháp 。 行hành 道Đạo 禮lễ 拜bái 。 講giảng 說thuyết 勸khuyến 助trợ 開khai 化hóa 等đẳng 。 名danh 身thân 精tinh 進tấn 。 二nhị 心tâm 精tinh 進tấn 。 勤cần 修tu 忍nhẫn 辱nhục 禪thiền 定định 智trí 慧tuệ 等đẳng 。 是thị 名danh 心tâm 精tinh 進tấn 。 大đại 集tập 經kinh 佛Phật 言ngôn 。 精tinh 進tấn 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 始thỉ 發phát 精tinh 進tấn 。 二nhị 終chung 成thành 精tinh 進tấn 。 菩Bồ 薩Tát 以dĩ 始thỉ 發phát 精tinh 進tấn 。 習tập 成thành 一nhất 切thiết 善thiện 法Pháp 。 以dĩ 終chung 成thành 精tinh 進tấn 。 分phân 別biệt 一nhất 切thiết 法pháp 。 不bất 得đắc 自tự 性tánh 也dã 。 第đệ 五ngũ 名danh 禪thiền 度độ 。 梵Phạm 名danh 禪thiền 那na 。 此thử 言ngôn 靜tĩnh 慮lự 。 禪thiền 亦diệc 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 世thế 間gian 禪thiền 。 謂vị 根căn 本bổn 四tứ 禪thiền 。 四Tứ 無Vô 量Lượng 心Tâm 。 四tứ 無vô 色sắc 定định 等đẳng 。 是thị 名danh 凡phàm 夫phu 所sở 行hành 禪thiền 。 二nhị 出xuất 世thế 間gian 禪thiền 復phục 二nhị 。 一nhất 出xuất 世thế 間gian 禪thiền 者giả 。 謂vị 六lục 妙diệu 門môn 。 十thập 六lục 特đặc 勝thắng 。 觀quán 練luyện 熏huân 修tu 等đẳng 。 二nhị 出xuất 世thế 間gian 上thượng 上thượng 禪thiền 。 謂vị 自tự 性tánh 等đẳng 九cửu 種chủng 大đại 禪thiền 。 今kim 是thị 事sự 禪thiền 。 非phi 出xuất 世thế 間gian 上thượng 上thượng 禪thiền 也dã 。 第đệ 六lục 名danh 智Trí 度Độ 。 梵Phạn 語ngữ 般Bát 若Nhã 。 此thử 云vân 智trí 慧tuệ 。 三tam 藏tạng 菩Bồ 薩Tát 所sở 有hữu 智trí 慧tuệ 。 惟duy 照chiếu 生sanh 滅diệt 偏thiên 空không 之chi 理lý 也dã 。

【# □# 註chú 】# 輔phụ 行hành 三tam 下hạ 初sơ 云vân 。 阿a 僧Tăng 祗chi 。 此thử 翻phiên 無vô 數số 。 劫kiếp 。 翻phiên 時thời 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 釋thích 阿a 僧Tăng 祗chi 華hoa 梵Phạm 名danh 目mục 也dã 。 梵Phạn 語ngữ 僧Tăng 祗chi 。 秦tần 言ngôn 數số 。 阿a 者giả 。 秦tần 言ngôn 無vô 。 問vấn 。 幾kỷ 時thời 名danh 阿a 僧Tăng 祗chi 。 答đáp 。 大đại 論luận 云vân 。 天thiên 人nhân 中trung 能năng 知tri 算toán 數số 者giả 。 極cực 數số 不bất 能năng 知tri 。 名danh 一nhất 阿a 僧Tăng 祗chi 。 如như 十thập 千thiên 名danh 萬vạn 。 十thập 萬vạn 名danh 億ức 。 千thiên 萬vạn 億ức 名danh 那na 由do 他tha 。 千thiên 萬vạn 那na 由do 他tha 名danh 頻tần 婆bà 。 千thiên 萬vạn 頻tần 婆bà 名danh 迦ca 他tha 。 過quá 迦ca 他tha 。 名danh 阿a 僧Tăng 祗chi 。 或hoặc 翻phiên 阿a 僧tăng 企xí 耶da 。 此thử 云vân 無vô 央ương 數số 。 央ương 。 盡tận 也dã 。 劫kiếp 翻phiên 時thời 者giả 。 大đại 論luận 言ngôn 劫kiếp 波ba 。 秦tần 言ngôn 分phân 別biệt 時thời 節tiết 。 西tây 域vực 記ký 云vân 。

時thời 極cực 短đoản 者giả 。 謂vị 剎sát 那na 。 百bách 二nhị 十thập 剎sát 那na 。 為vi 一nhất 呾đát 剎sát 那na 。 六lục 十thập 呾đát 剎sát 那na 。 為vi 一nhất 臘lạp 縛phược 。 三tam 十thập 臘lạp 縛phược 。 為vi 一nhất 牟mâu 呼hô 栗lật 多đa 。 五ngũ 十thập 牟mâu 呼hô 栗lật 多đa 。 為vi 一nhất 時thời 。 二nhị 六lục 時thời 合hợp 成thành 。 一nhất 日nhật 一nhất 夜dạ 。 (# 云vân 云vân )# 俱câu 舍xá 言ngôn 。

時thời 之chi 極cực 少thiểu 名danh 剎sát 那na 。

時thời 之chi 極cực 長trường/trưởng 名danh 為vi 刧# 。

【# □# 註chú 】# 俱câu 舍xá 云vân 。 八bát 十thập 中trung 大đại 劫kiếp 。 (# 謂vị 一nhất 增tăng 一nhất 減giảm 為vi 一nhất 小tiểu 劫kiếp 二nhị 十thập 增tăng 減giảm 。 為vi 一nhất 中trung 劫kiếp 。 今kim 此thử 一nhất 增tăng 一nhất 減giảm 亦diệc 名danh 中trung 劫kiếp 。 如như 劫kiếp 章chương 。 其kỳ 小tiểu 劫kiếp 名danh 。 自tự 有hữu 十thập 種chủng 當đương 詳tường )# 大đại 劫kiếp 三tam 無vô 數số 。 謂vị 六lục 十thập 數số 中trung 第đệ 五ngũ 十thập 二nhị 數số 。 名danh 阿a 僧tăng 祇kỳ 。 謂vị 積tích 此thử 大đại 劫kiếp 成thành 無vô 數số 時thời 。 故cố 云vân 三tam 阿a 僧Tăng 祗chi (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 釋thích 三tam 。 阿a 僧tăng 祇kỳ 數số 。 乃nãi 至chí 名danh 三tam 阿a 僧tăng 祇kỳ 也dã 。 若nhược 此thử 方phương 數số 法pháp 。 秪# 有hữu 十thập 等đẳng 。 如như 黃hoàng 帝đế 算toán 經Kinh 云vân 。 億ức 。 兆triệu 。 京kinh 。 姊tỷ 。 姟cai 。 壤nhưỡng 。 溝câu 。 澗giản 。 正chánh 。 載tái 。 風phong 俗tục 通thông 云vân 。 千thiên 生sanh 萬vạn 。 萬vạn 生sanh 億ức 。 乃nãi 至chí 正chánh 生sanh 載tái 。 載tái 地địa 不bất 能năng 載tải 也dã 。 億ức 分phần/phân 四Tứ 等Đẳng 。 一nhất 以dĩ 十thập 萬vạn 為vi 億ức 。 二nhị 以dĩ 百bách 萬vạn 為vi 億ức 。 三tam 以dĩ 千thiên 萬vạn 為vi 億ức 。 四tứ 以dĩ 萬vạn 萬vạn 為vi 億ức 。 縱túng/tung 至chí 于vu 載tái 。 猶do 可khả 數số 而nhi 知tri 。 唯duy 佛Phật 法Pháp 中trung 第đệ 五ngũ 十thập 二nhị 數số 。 非phi 心tâm 力lực 能năng 及cập 。 方phương 名danh 無vô 數số 也dã 。 然nhiên 六lục 十thập 數số 中trung 。 阿a 僧tăng 祇kỳ 是thị 五ngũ 十thập 二nhị 數số 。 于vu 六lục 十thập 忘vong 失thất 餘dư 八bát 。 故cố 但đãn 出xuất 五ngũ 十thập 二nhị 名danh 耳nhĩ 。 大đại 中trung 小tiểu 劫kiếp 。 解giải 見kiến 前tiền 三tam 卷quyển 中trung 。 今kim 以dĩ 一nhất 增tăng 一nhất 減giảm 名danh 中trung 劫kiếp 者giả 。 乃nãi 依y 劫kiếp 章chương 中trung 義nghĩa 也dã 。 十thập 種chủng 小tiểu 劫kiếp 名danh 。 詳tường 法pháp 數số 云vân 。 一nhất 時thời 。 二nhị 年niên 。 三tam 月nguyệt 。 四tứ 半bán 月nguyệt 。 五ngũ 日nhật 。 六lục 夜dạ 。 七thất 剎sát 那na 。 八bát 怛đát 剎sát 那na 。 九cửu 臘lạp 縛phược 。 十thập 目mục 呼hô 剌lạt 多đa 。 是thị 也dã 。 大đại 劫kiếp 三tam 無vô 數số 者giả 。 論luận 釋thích 云vân 。 劫kiếp 性tánh 是thị 何hà 。 謂vị 唯duy 五ngũ 蘊uẩn 經kinh 說thuyết 。 三tam 劫kiếp 阿a 僧tăng 祇kỳ 耶da 。 精tinh 進tấn 修tu 行hành 。 方phương 得đắc 成thành 佛Phật 。 於ư 前tiền 所sở 說thuyết 。 四tứ 種chủng 劫kiếp 中trung 。 積tích 何hà 劫kiếp 。 成thành 三tam 劫kiếp 無vô 數số 。 累lũy/lụy/luy 前tiền 大đại 劫kiếp 為vi 十thập 百bách 千thiên 。 乃nãi 至chí 積tích 成thành 三tam 劫kiếp 無vô 數số 也dã 。 今kim 註chú 謂vị 六lục 十thập 數số 中trung 第đệ 五ngũ 十thập 二nhị 名danh 阿a 僧tăng 祇kỳ 者giả 。 翻phiên 譯dịch 名danh 義nghĩa 中trung 詳tường 載tái 。

【# □# 註chú 】# 俱câu 舍xá 問vấn 云vân 。 既ký 積tích 無vô 數số 。 何hà 復phục 言ngôn 三tam 。 答đáp 。 非phi 無vô 數số 言ngôn 。 顯hiển 不bất 可khả 數số (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 論luận 云vân 。 解giải 脫thoát 經kinh 言ngôn 。 六lục 十thập 數số 中trung 。 阿a 僧tăng 祇kỳ 耶da 是thị 其kỳ 一nhất 數số 。 云vân 何hà 六lục 十thập 。 如như 彼bỉ 經kinh 言ngôn 。 有hữu 一nhất 而nhi 無vô 餘dư 。 數số 始thỉ 為vi 一nhất 。 十thập 一nhất 為vi 十thập 。 十thập 十thập 為vi 百bách 。 十thập 百bách 為vi 千thiên 。 十thập 千thiên 為vi 萬vạn 。 十thập 萬vạn 為vi 洛lạc 叉xoa 。 乃nãi 至chí 大đại 跋bạt 羅la 欃# 為vi 阿a 僧tăng 祇kỳ 耶da 。 于vu 此thử 六lục 十thập 數số 忘vong 失thất 餘dư 八bát 。 若nhược 數số 大đại 劫kiếp 至chí 此thử 數số 中trung 阿a 僧tăng 祇kỳ 耶da 。 名danh 劫kiếp 無vô 數số 。 此thử 劫kiếp 無vô 數số 復phục 積tích 至chí 三tam 。 經kinh 中trung 說thuyết 為vi 三tam 劫kiếp 無vô 數số 。 非phi 諸chư 算toán 計kế 所sở 能năng 數sổ 知tri 。 故cố 得đắc 說thuyết 為vi 三tam 劫kiếp 無vô 數số 也dã 。

【# □# 註chú 】# 諸chư 經kinh 更cánh 有hữu 拂phất 石thạch 劫kiếp 。 芥giới 子tử 劫kiếp 。 具cụ 如như 輔phụ 行hành 一nhất 上thượng 六lục 紙chỉ 。

【# ■# 記ký 】# 輔phụ 行hành 引dẫn 金Kim 光Quang 明Minh 經Kinh 言ngôn 。 梵Phạm 天Thiên 三tam 銖thù 天thiên 衣y 。 三tam 年niên 一nhất 拂phất 。 拂phất 盡tận 畟trắc 方phương 四tứ 十thập 里lý 石thạch 。 以dĩ 為vi 小tiểu 劫kiếp 。 八bát 十thập 里lý 盡tận 。 以dĩ 為vi 中trung 劫kiếp 。 百bách 二nhị 十thập 里lý 盡tận 。 以dĩ 為vi 大đại 劫kiếp 。 不bất 於ư 如như 此thử 劫kiếp 修tu 學học 。 不bất 名danh 菩Bồ 薩Tát 。 又hựu 云vân 。 有hữu 一nhất 里lý 劫kiếp 。 二nhị 里lý 劫kiếp 。 乃nãi 至chí 萬vạn 里lý 劫kiếp 。 又hựu 云vân 有hữu 大đại 方phương 城thành 。 周chu 四tứ 十thập 里lý 。 滿mãn 中trung 芥giới 子tử 。 百bách 年niên 取thủ 一nhất 芥giới 。 芥giới 盡tận 名danh 為vi 劫kiếp 。 經kinh 劫kiếp 無vô 數số 。 名danh 阿a 僧tăng 祇kỳ 。 畟trắc 。 音âm 出xuất 。 利lợi 也dã 。

【# □# 註chú 】# 若nhược 大Đại 乘Thừa 亦diệc 有hữu 一nhất 百bách 零linh 三tam 數số (# 如như 華hoa 嚴nghiêm )# 。

【# ■# 記ký 】# 唐đường 譯dịch 華hoa 嚴nghiêm 阿a 僧tăng 祇kỳ 品phẩm 。 心Tâm 王Vương 菩Bồ 薩Tát 問vấn 佛Phật 。 云vân 何hà 阿a 僧Tăng 祗chi 。 乃nãi 至chí 不bất 可khả 說thuyết 不bất 可khả 說thuyết 。

佛Phật 言ngôn 。

一nhất 百bách 洛lạc 叉xoa 。 為vi 一nhất 俱câu 胝chi 。 俱câu 胝chi 俱câu 胝chi 。 為vi 一nhất 阿a 庾dữu 多đa 。 乃nãi 至chí 言ngôn 不bất 可khả 說thuyết 轉chuyển 。 不bất 可khả 說thuyết 轉chuyển 。 為vi 一nhất 不bất 可khả 說thuyết 不bất 可khả 說thuyết 。 此thử 又hựu 不bất 可khả 說thuyết 不bất 可khả 說thuyết 。 為vi 一nhất 不bất 可khả 說thuyết 不bất 可khả 說thuyết 轉chuyển 。 共cộng 有hữu 一nhất 百bách 二nhị 十thập 三tam 數số 是thị 也dã 。 若nhược 刊# 定định 記ký 破phá 經kinh 文văn 。 此thử 又hựu 二nhị 字tự 為vi 長trường/trưởng 。 而nhi 清thanh 涼lương 師sư 則tắc 開khai 此thử 又hựu 二nhị 字tự 贊tán 一nhất 。 不bất 可khả 說thuyết 不bất 可khả 說thuyết 。 共cộng 有hữu 四tứ 不bất 可khả 說thuyết 。 而nhi 據cứ 刊# 定định 記ký 。 唯duy 一nhất 百bách 二nhị 十thập 三tam 數số 。 據cứ 清thanh 涼lương 疏sớ/sơ 。 則tắc 有hữu 一nhất 百bách 二nhị 十thập 四tứ 數số 也dã 。

△# 二nhị 釋thích 相tương/tướng 三tam 。 初sơ 三tam 祇kỳ 行hành 因nhân 列liệt 數số 二nhị 。 初sơ 總tổng 標tiêu 。

言ngôn 三tam 阿a (# 無vô )# 僧Tăng 祇kỳ (# 數số )# 劫kiếp (# 時thời )# 者giả 。

此thử 句cú 儀nghi 文văn 標tiêu 徵trưng 可khả 知tri 。

△# 二nhị 示thị 相tương/tướng 三tam 。 初sơ 初sơ 祇kỳ 行hàng 行hàng 。

且thả 約ước 釋Thích 迦Ca 修tu 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 時thời 。 論luận 分phần/phân 限hạn 者giả 。 從tùng 古cổ 釋Thích 迦Ca 至chí 尸thi 棄khí 佛Phật 。 值trị 七thất 萬vạn 五ngũ 千thiên 佛Phật 。 名danh 初sơ 阿a 僧tăng 祇kỳ 。 從tùng 此thử 常thường 離ly 女nữ 身thân 。 及cập 四tứ 惡ác 趣thú 。 常thường 修tu 六Lục 度Độ 。 然nhiên 自tự 不bất 知tri 當đương 作tác 佛Phật 。 若nhược 望vọng 聲Thanh 聞Văn 位vị 。 即tức 五ngũ 停đình 心tâm 。 總tổng 別biệt 念niệm 處xứ (# 外ngoại 凡phàm )# 。

【# □# 註chú 】# 輔phụ 行hành 六lục 上thượng (# 十thập 三tam )# 云vân 。 彼bỉ 婆bà 沙sa 中trung 。 釋thích 菩Bồ 薩Tát 義nghĩa 。 明minh 因nhân 。 則tắc 指chỉ 釋Thích 迦Ca 三tam 祇kỳ 百bách 劫kiếp 。 明minh 果quả 。 則tắc 指chỉ 彌Di 勒Lặc 當đương 成thành 。 何hà 故cố 爾nhĩ 耶da 。 釋Thích 迦Ca 果quả 已dĩ 成thành 。 是thị 故cố 指chỉ 因nhân 行hành 。 為vi 令linh 慕mộ 果quả 而nhi 行hành 因nhân 故cố 。 彌Di 勒Lặc 因nhân 已dĩ 滿mãn 。 是thị 故cố 指chỉ 當đương 果quả 。 皆giai 使sử 觀quán 因nhân 以dĩ 知tri 果quả 故cố 。 故cố 諸chư 聖thánh 教giáo 。 並tịnh 明minh 釋Thích 迦Ca 之chi 因nhân 。 如như 說thuyết 菩Bồ 薩Tát 昔tích 苦khổ 行hạnh 等đẳng 。 並tịnh 明minh 彌Di 勒Lặc 之chi 果quả 。 如như 說thuyết 彌Di 勒Lặc 下hạ 生sanh 經kinh 等đẳng 。 (# 文văn )# 從tùng 古cổ 釋Thích 迦Ca 等đẳng 者giả 。 發phát 軫# 鈔sao 云vân 。 釋Thích 迦Ca 。 翻phiên 能năng 仁nhân 。 牟Mâu 尼Ni 。 翻phiên 寂tịch 默mặc 。 能năng 仁nhân 是thị 姓tánh 。 寂tịch 默mặc 是thị 字tự 。 姓tánh 從tùng 慈từ 悲bi 利lợi 物vật 。 字tự 取thủ 智trí 慧tuệ 冥minh 理lý 。 以dĩ 利lợi 物vật 故cố 。 不bất 住trụ 涅Niết 槃Bàn 。 以dĩ 冥minh 理lý 故cố 。 不bất 住trụ 生sanh 死tử (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 釋thích 今kim 佛Phật 修tu 因nhân 。 古cổ 佛Phật 姓tánh 字tự 。 發phát 軫# 鈔sao 。 乃nãi 吳ngô 興hưng 所sở 撰soạn 。 以dĩ 釋thích 金kim 剛cang 疏sớ/sơ 之chi 書thư 也dã 。 鈔sao 云vân 。 釋Thích 迦Ca 翻phiên 能năng 仁nhân 。 準chuẩn 本bổn 起khởi 經kinh 。 牟Mâu 尼Ni 翻phiên 寂tịch 默mặc 。 準chuẩn 本bổn 行hạnh 經kinh 。 能năng 仁nhân 是thị 姓tánh 者giả 。 長trường/trưởng 阿a 含hàm 云vân 。 昔tích 有hữu 輪Luân 王Vương 。 姓tánh 甘cam 蔗giá 氏thị 。 聽thính 次thứ 妃phi 讚tán 。 擯bấn 四tứ 太thái 子tử 。 至chí 雪Tuyết 山Sơn 北bắc 。 自tự 立lập 城thành 居cư 。 以dĩ 德đức 歸quy 人nhân 。 鬱uất 為vi 強cường/cưỡng 國quốc 。 父phụ 王vương 悔hối 召triệu 。 太thái 子tử 辭từ 過quá 不bất 還hoàn 。 父phụ 王vương 三tam 歎thán 。 我ngã 子tử 釋Thích 迦Ca 。 因nhân 此thử 命mạng 氏thị 也dã 。 寂tịch 默mặc 是thị 字tự 者giả 。 本bổn 行hạnh 經Kinh 云vân 。 又hựu 諸chư 釋Thích 種chủng 。 性tánh 憍kiêu 多đa 言ngôn 。 及cập 見kiến 太thái 子tử 。 悉tất 皆giai 默mặc 然nhiên 。 王vương 言ngôn 。 宜nghi 字tự 牟Mâu 尼Ni 也dã 。 從tùng 古cổ 釋Thích 迦Ca 者giả 。 婆bà 沙sa 云vân 。 過quá 去khứ 久cửu 遠viễn 。 人nhân 壽thọ 百bách 歲tuế 。 有hữu 佛Phật 出xuất 世thế 。 名danh 釋Thích 迦Ca 牟Mâu 尼Ni 。 剎sát 帝đế 利lợi 姓tánh 。 釋Thích 種chủng 眾chúng 生sanh 。 母mẫu 名danh 摩Ma 耶Da 。 父phụ 名danh 淨tịnh 飯phạn 。 子tử 名danh 羅La 睺Hầu 羅La 。 侍thị 者giả 。 弟đệ 子tử 。 出xuất 五ngũ 濁trược 時thời 。 皆giai 如như 今kim 佛Phật 。

時thời 彼bỉ 世Thế 尊Tôn 。 化hóa 導đạo 有hữu 情tình 。 恆hằng 涉thiệp 道đạo 路lộ 。 為vi 風phong 所sở 傷thương 。 肩kiên 背bối/bội 有hữu 疾tật 。 令linh 阿A 難Nan 陀Đà 。 往vãng 陶đào 師sư 家gia 。 求cầu 胡hồ 麻ma 油du 。 及cập 以dĩ 煖noãn 水thủy 。 為vi 吾ngô 塗đồ 洗tẩy 。

時thời 彼bỉ 侍thị 者giả 。 至chí 陶đào 師sư 家gia 。 廣quảng 贊tán 佛Phật 德đức 。 求cầu 索sách 油du 水thủy 。 彼bỉ 陶đào 師sư 者giả 。 名danh 曰viết 廣quảng 識thức 。 辦biện 胡hồ 麻ma 油du 。 及cập 以dĩ 香hương 水thủy 。 為vi 佛Phật 灌quán 洗tẩy 。 風phong 疾tật 除trừ 愈dũ 。 佛Phật 為vi 說thuyết 法Pháp 。 彼bỉ 聞văn 歡hoan 喜hỷ 。 即tức 發phát 願nguyện 言ngôn 。 願nguyện 我ngã 未vị 來lai 作tác 佛Phật 。 名danh 號hiệu 弟đệ 子tử 眷quyến 屬thuộc 時thời 處xứ 。 如như 今kim 世Thế 尊Tôn 。 等đẳng 無vô 有hữu 異dị 。 彼bỉ 陶đào 師sư 者giả 。 即tức 今kim 釋Thích 迦Ca 。 從tùng 古cổ 釋Thích 迦Ca 而nhi 發phát 心tâm 也dã 。

【# □# 註chú 】# 尸thi 棄khí 。 此thử 云vân 寶bảo 髻kế 。 非phi 七thất 佛Phật 中trung 第đệ 二nhị 尸thi 棄khí 也dã 。 緣duyên 載tái 四tứ 教giáo 義nghĩa 三tam 初sơ 。 并tinh 大đại 論luận 第đệ 三tam (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 翻phiên 譯dịch 名danh 義nghĩa 云vân 。 罽kế 那na 尸thi 棄khí 。 名danh 出xuất 俱câu 舍xá 。 大đại 論luận 名danh 剌lạt 那na 尸thi 棄khí 。 此thử 翻phiên 寶bảo 髻kế 。 亦diệc 云vân 寶bảo 頂đảnh 。 吾ngô 佛Phật 世Thế 尊Tôn 。 初sơ 僧Tăng 祇kỳ 滿mãn 時thời 。 值trị 此thử 佛Phật 。 與dữ 七thất 佛Phật 中trung 第đệ 二nhị 尸thi 棄khí 。 隔cách 二nhị 僧Tăng 祇kỳ 。 先tiên 達đạt 謂vị 同đồng 。 故cố 今kim 辨biện 異dị 也dã 。 所sở 言ngôn 七thất 佛Phật 者giả 。 賢Hiền 劫Kiếp 之chi 前tiền 九cửu 十thập 一nhất 劫kiếp 初sơ 。 有hữu 佛Phật 名danh 毗Tỳ 婆Bà 尸Thi 。 第đệ 三tam 十thập 一nhất 劫kiếp 有hữu 二nhị 佛Phật 。 一nhất 名danh 尸thi 棄khí 。 此thử 云vân 大đại 。 二nhị 名danh 鞞bệ 恕thứ 婆bà 。 附phụ 是thị 賢Hiền 劫Kiếp 中trung 有hữu 四tứ 佛Phật 。 一nhất 名danh 鳩cưu 飱# 陀đà 。 二nhị 名danh 迦Ca 那Na 伽Già 牟Mâu 尼Ni 。 三tam 名danh 迦Ca 葉Diếp 。 四tứ 名danh 釋Thích 迦Ca 牟Mâu 尼Ni 。

【# □# 註chú 】# 從tùng 此thử 常thường 離ly 女nữ 身thân 者giả 。 妙diệu 玄huyền 四tứ (# 二nhị 十thập 七thất )# 釋thích 籤# 三tam (# 十thập 五ngũ )# 四tứ 教giáo 義nghĩa 三tam (# 二nhị )# 云vân 。 第đệ 三tam 僧Tăng 祇kỳ 。 始thỉ 離ly 五ngũ 障chướng 。 一nhất 惡ác 道đạo 。 二nhị 貧bần 賤tiện 。 三tam 女nữ 身thân 。 四tứ 形hình 殘tàn 。 五ngũ 喜hỷ 忘vong 。 方phương 乃nãi 不bất 墮đọa 。 如như 戒giới 疏sớ/sơ 上thượng 三tam 云vân 。 初sơ 僧Tăng 祇kỳ 得đắc 。 五ngũ 種chủng 功công 德đức 。 一nhất 生sanh 人nhân 天thiên 。 二nhị 生sanh 富phú 貴quý 。 三tam 男nam 身thân 。 四tứ 根căn 具cụ 。 五ngũ 知tri 宿túc 命mạng 。 舊cựu 云vân 初sơ 僧Tăng 祇kỳ 有hữu 遇ngộ 緣duyên 不bất 遇ngộ 緣duyên 異dị 。 不bất 遇ngộ 違vi 緣duyên 。 即tức 離ly 五ngũ 障chướng 。 如như 戒giới 疏sớ/sơ 。 若nhược 遇ngộ 違vi 緣duyên 。 至chí 第đệ 三tam 祇kỳ 方phương 離ly 。 如như 釋thích 籤# 。 又hựu 初sơ 僧Tăng 祇kỳ 離ly 障chướng 。 且thả 約ước 功công 能năng 。 三tam 祇kỳ 方phương 離ly 。 乃nãi 據cứ 定định 位vị 。

【# ■# 記ký 】# 妙diệu 玄huyền 云vân 。 此thử 菩Bồ 薩Tát 從tùng 初sơ 。 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 起khởi 慈từ 悲bi 誓thệ 願nguyện 。 觀quán 察sát 四Tứ 諦Đế 。 以dĩ 道Đạo 諦Đế 為vi 初sơ 門môn 。 行hành 六lục 波ba 羅la 密mật 。 從tùng 初sơ 釋Thích 迦Ca 。 至chí 罽kế 那na 尸thi 棄khí 佛Phật 時thời 。 名danh 第đệ 一nhất 阿a 僧tăng 祇kỳ 。 常thường 離ly 女nữ 身thân 。 釋thích 籤# 科khoa 但đãn 曰viết 於ư 中trung 分phần/phân 凡phàm 聖thánh 位vị 。 四tứ 教giáo 義nghĩa 云vân 。 從tùng 過quá 去khứ 釋Thích 迦Ca 至chí 尸thi 棄khí 佛Phật 。 名danh 一nhất 阿a 僧tăng 祇kỳ 劫kiếp 。 從tùng 此thử 常thường 離ly 女nữ 身thân 。

爾nhĩ 時thời 不bất 知tri 當đương 作tác 佛Phật 不bất 作tác 佛Phật 。 此thử 初sơ 阿a 僧tăng 祇kỳ 劫kiếp 。 即tức 是thị 得đắc 五ngũ 停đình 心tâm 別biệt 總tổng 相tương/tướng 念niệm 之chi 位vị 。 用dụng 性tánh 念niệm 處xứ 。 共cộng 念niệm 處xứ 。 緣duyên 念niệm 處xứ 。 行hành 六Lục 度Độ 。 乃nãi 至chí 云vân 是thị 初sơ 僧Tăng 祇kỳ 劫kiếp 。 修tu 行hành 六Lục 度Độ 。 用dụng 四tứ 弘hoằng 誓thệ 。 安an 撫phủ 生sanh 死tử 眾chúng 生sanh 。 心tâm 無vô 怯khiếp 弱nhược 。 故cố 壞hoại 女nữ 人nhân 之chi 業nghiệp 。 常thường 受thọ 丈trượng 夫phu 之chi 身thân 。

爾nhĩ 時thời 未vị 發phát 煖noãn 解giải 。 位vị 在tại 外ngoại 凡phàm 。 戒giới 疏sớ/sơ 云vân 。 初sơ 僧Tăng 祇kỳ 得đắc 。 五ngũ 種chủng 功công 德đức 。 一nhất 不bất 生sanh 惡ác 道đạo 。 二nhị 不bất 生sanh 邊biên 地địa 。 三tam 諸chư 根căn 完hoàn 具cụ 。 四tứ 不bất 受thọ 女nữ 身thân 。 五ngũ 常thường 識thức 宿túc 命mạng 也dã 。 已dĩ 上thượng 所sở 記ký 。 皆giai 據cứ 方phương 冊sách 明minh 文văn 而nhi 註chú 出xuất 。 四tứ 教giáo 義nghĩa 等đẳng 說thuyết 第đệ 三tam 僧Tăng 祇kỳ 始thỉ 離ly 五ngũ 障chướng 者giả 。 或hoặc 依y 舊cựu 本bổn 亦diệc 未vị 可khả 知tri 。 又hựu 指chỉ 釋thích 戒giới 疏sớ/sơ 。 五ngũ 種chủng 功công 德đức 。 與dữ 今kim 所sở 記ký 前tiền 後hậu 辭từ 異dị 。 然nhiên 意ý 是thị 同đồng 也dã 。 舊cựu 云vân 下hạ 。 出xuất 舊cựu 會hội 釋thích 。 又hựu 下hạ 。 今kim 註chú 文văn 會hội 釋thích 。

【# ■# 補bổ 】# 問vấn 。 上thượng 引dẫn 戒giới 疏sớ/sơ 云vân 。 初sơ 僧Tăng 祇kỳ 得đắc 。 五ngũ 種chủng 功công 德đức 。 何hà 故cố 此thử 又hựu 言ngôn 離ly 障chướng 。 答đáp 。 以dĩ 離ly 障chướng 即tức 得đắc 功công 德đức 故cố 。 如như 大đại 論luận 云vân 。 若nhược 離ly 五ngũ 法pháp 。 得đắc 五ngũ 法pháp 。 是thị 名danh 菩Bồ 薩Tát 。 何hà 謂vị 五ngũ 法pháp 。 離ly 三tam 惡ác 道đạo 。 常thường 生sanh 天thiên 上thượng 人nhân 間gian 。 離ly 貧bần 窮cùng 下hạ 賤tiện 。 常thường 得đắc 尊tôn 貴quý 。 離ly 非phi 男nam 法pháp 。 常thường 得đắc 男nam 子tử 之chi 身thân 。 離ly 諸chư 形hình 殘tàn 醜xú 陋lậu 。 常thường 得đắc 諸chư 根căn 具cụ 足túc 。 離ly 喜hỷ 捨xả 忘vong 。 常thường 憶ức 宿túc 命mạng 。 得đắc 是thị 宿túc 命mạng 智trí 慧tuệ 。 常thường 離ly 一nhất 切thiết 惡ác 法pháp 。 遠viễn 捨xả 惡ác 人nhân 。 常thường 求cầu 道Đạo 法pháp 。 攝nhiếp 取thủ 弟đệ 子tử 。 如như 是thị 名danh 為vi 。 菩Bồ 薩Tát 是thị 也dã 。 離ly 喜hỷ 捨xả 忘vong 。 謂vị 離ly 妄vọng 想tưởng 分phân 別biệt 。 有hữu 了liễu 記ký 心tâm 。 而nhi 能năng 知tri 宿túc 命mạng 也dã 。

【# ■# 備bị 】# 節tiết 義nghĩa 云vân 。 從tùng 此thử 常thường 離ly 女nữ 身thân 下hạ 。 應ưng 言ngôn 妙diệu 玄huyền 四tứ 教giáo 義nghĩa 勾# 斷đoạn 。 釋thích 籤# 三tam 應ưng 移di 在tại 下hạ 。 蓋cái 釋thích 五ngũ 障chướng 文văn 。 原nguyên 在tại 釋thích 籤# 三tam 故cố 。

【# □# 註chú 】# 又hựu 文văn 句cú 二nhị (# 十thập 二nhị )# 云vân 。 不bất 生sanh 三tam 惡ác 道đạo 。 位vị 不bất 退thoái 。 不bất 生sanh 邊biên 地địa 。 諸chư 根căn 完hoàn 具cụ 。 不bất 受thọ 女nữ 身thân 。 即tức 行hành 不bất 退thoái 。 常thường 識thức 宿túc 命mạng 。 不bất 起khởi 妄vọng 想tưởng 分phân 別biệt 。 攀phàn 緣duyên 諸chư 境cảnh 。 即tức 念niệm 不bất 退thoái 。 (# 文văn )# 妙diệu 樂lạc 二nhị (# 二nhị 十thập 一nhất )# 云vân 。 第đệ 三tam 祇kỳ 時thời 。 橫hoạnh/hoành 得đắc 三tam 不bất 退thoái 故cố (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 以dĩ 。 五ngũ 種chủng 功công 德đức 。 配phối 三tam 不bất 退thoái 。 乃nãi 至chí 通thông 是thị 三tam 不bất 退thoái 也dã 。 文văn 句cú 云vân 。 約ước 位vị 行hành 念niệm 論luận 不bất 退thoái 。 應ưng 四tứ 句cú 分phân 別biệt 。 不bất 生sanh 三tam 惡ác 道đạo 。 位vị 不bất 退thoái 。 不bất 生sanh 邊biên 地địa 。 諸chư 根căn 完hoàn 具cụ 。 不bất 受thọ 女nữ 身thân 。 即tức 行hành 不bất 退thoái 。 常thường 識thức 宿túc 命mạng 。 即tức 念niệm 不bất 退thoái 。 具cụ 此thử 名danh 不bất 退thoái 地địa 三tam 藏tạng 義nghĩa 也dã 。 妙diệu 樂lạc 云vân 。 第đệ 三tam 祇kỳ 。 橫hoạnh/hoành 得đắc 三tam 不bất 退thoái 。 故cố 離ly 五ngũ 障chướng 時thời 。 三tam 義nghĩa 俱câu 得đắc 。 即tức 是thị 第đệ 三tam 僧Tăng 祇kỳ 通thông 至chí 百bách 劫kiếp 。 通thông 是thị 三tam 不bất 退thoái 也dã 。 至chí 此thử 名danh 為vi 上thượng 忍nhẫn 故cố 。 今kim 但đãn 取thủ 藏tạng 教giáo 初sơ 祇kỳ 五ngũ 功công 德đức 。 配phối 三tam 不bất 退thoái 。

【# □# 註chú 】# 成thành 論luận 以dĩ 念niệm 處xứ 為vi 位vị 不bất 退thoái 。 煖noãn 頂đảnh 為vi 行hành 不bất 退thoái 。 忍nhẫn 為vi 念niệm 不bất 退thoái 。 數số 論luận 以dĩ 下hạ 中trung 上thượng 忍nhẫn 為vi 三tam 不bất 退thoái 。 淨tịnh 名danh 疏sớ/sơ 以dĩ 煖noãn 頂đảnh 忍nhẫn 為vi 三tam 不bất 退thoái 。 各các 隨tùy 義nghĩa 對đối 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 明minh 諸chư 文văn 。 賢hiền 位vị 對đối 三tam 不bất 退thoái 。 可khả 知tri 。

【# □# 註chú 】# 然nhiên 自tự 不bất 知tri 作tác 佛Phật 。 四tứ 教giáo 義nghĩa 三tam (# 二nhị )# 云vân 。

爾nhĩ 時thời 未vị 發phát 煖noãn 解giải 。 位vị 在tại 外ngoại 凡phàm 。 故cố 不bất 自tự 知tri 己kỷ 身thân 。 當đương 作tác 佛Phật 不bất 作tác 佛Phật 。

【# ■# 記ký 】# 妙diệu 玄huyền 亦diệc 言ngôn 。 準chuẩn 望vọng 二Nhị 乘Thừa 。 位vị 在tại 五ngũ 停đình 心tâm 別biệt 總tổng 相tương/tướng 念niệm 處xứ 位vị 中trung 。 故cố 不bất 自tự 知tri 當đương 作tác 佛Phật 也dã 。

△# 二nhị 二nhị 祇kỳ 行hàng 行hàng 。

次thứ 從tùng 尸thi 棄khí 。 至chí 然Nhiên 燈Đăng 佛Phật 。 值trị 七thất 萬vạn 六lục 千thiên 佛Phật 。 名danh 第đệ 二nhị 阿a 僧tăng 祇kỳ 。 此thử 時thời 用dụng 七thất 莖hành 蓮liên 華hoa 供cúng 養dường 。 布bố 髮phát 掩yểm 泥nê 。 得đắc 授thọ 記ký 莂biệt 。 號hiệu 釋Thích 迦Ca 文Văn 。

爾nhĩ 時thời 自tự 知tri 作tác 佛Phật 。 口khẩu 未vị 能năng 說thuyết 。 若nhược 望vọng 聲Thanh 聞Văn 位vị 。 即tức 煖noãn 位vị 。

【# □# 註chú 】# 梵Phạn 語ngữ 提đề 洹hoàn 竭kiệt 。 此thử 云vân 然nhiên 燈đăng 。 大đại 論luận 云vân 。 太thái 子tử 生sanh 時thời 。 一nhất 切thiết 身thân 邊biên 。 光quang 如như 燈đăng 故cố 。 故cố 云vân 然nhiên 燈đăng 。 以dĩ 至chí 成thành 佛Phật 。 亦diệc 名danh 然nhiên 燈đăng 。 (# 文văn )# 瑞thụy 應ứng 翻phiên 為vi 錠đĩnh 光quang 。

【# ■# 記ký 】# 大đại 論luận 如như 文văn 。 瑞thụy 應ứng 下hạ 。 示thị 別biệt 翻phiên 。 有hữu 足túc 曰viết 錠đĩnh 。 無vô 足túc 曰viết 燈đăng 。 故cố 瑞thụy 應ứng 經kinh 翻phiên 為vi 錠đĩnh 光quang 。 摭# 華hoa 言ngôn 。 錠đĩnh 。 音âm 定định 。 燈đăng 屬thuộc 也dã 。 古cổ 來lai 翻phiên 譯dịch 。 回hồi 文văn 不bất 同đồng 。 語ngữ 異dị 義nghĩa 同đồng 。 故cố 須tu 從tùng 金kim 。

【# □# 註chú 】# 七thất 莖hành 華hoa 等đẳng 者giả 。 初sơ 儒nho 童đồng 為vi 五ngũ 百bách 道Đạo 士sĩ 講giảng 論luận 。 得đắc 銀ngân 錢tiền 五ngũ 百bách 。 後hậu 問vấn 王vương 家gia 女nữ 。 名danh 瞿cù 夷di 。 買mãi 得đắc 五ngũ 華hoa 。 并tinh 女nữ 寄ký 二nhị 華hoa 。 供cúng 養dường 於ư 佛Phật 。 故cố 云vân 七thất 莖hành 。 諸chư 文văn 但đãn 云vân 摩ma 納nạp 五ngũ 華hoa 奉phụng 散tán 也dã 。 如như 集tập 解giải 瑞thụy 應ứng 經kinh 。

【# ■# 補bổ 】# 因nhân 果quả 經kinh 言ngôn 。 過quá 去khứ 無vô 數số 。 阿a 僧Tăng 祗chi 劫kiếp 。 有hữu 仙tiên 名danh 善thiện 惠huệ 。

時thời 燈Đăng 照Chiếu 王Vương 。 太Thái 子tử 普Phổ 光Quang 。 啟khải 父phụ 出xuất 家gia 。 成thành 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 。 善thiện 惠huệ 初sơ 為vi 五ngũ 百bách 外ngoại 道đạo 。 講giảng 論luận 道Đạo 義nghĩa 。 各các 以dĩ 銀ngân 錢tiền 上thượng 之chi 。 當đương 往vãng 普Phổ 光Quang 佛Phật 所sở 。 欲dục 施thí 供cúng 養dường 。 見kiến 王vương 家gia 青thanh 衣y 。 持trì 七thất 莖hành 青thanh 蓮liên 華hoa 過quá 。

問vấn 言ngôn 。

此thử 華hoa 賣mại 否phủ/bĩ 。

答đáp 言ngôn 。

當đương 送tống 宮cung 內nội 。 願nguyện 以dĩ 上thượng 佛Phật 。 善thiện 惠huệ 請thỉnh 以dĩ 五ngũ 百bách 銀ngân 錢tiền 。 雇cố 五ngũ 莖hành 華hoa 供cung 佛Phật 。 青thanh 衣y 從tùng 命mạng 。 并tinh 寄ký 二nhị 華hoa 。 以dĩ 獻hiến 於ư 佛Phật 。 願nguyện 我ngã 後hậu 來lai 。 常thường 為vi 君quân 妻thê 。

時thời 王vương 及cập 臣thần 。 禮lễ 佛Phật 散tán 華hoa 。 悉tất 墮đọa 於ư 地địa 。 善thiện 惠huệ 五ngũ 華hoa 。 皆giai 住trụ 空không 中trung 。 化hóa 成thành 金kim 臺đài 。 後hậu 散tán 二nhị 華hoa 。 住trụ 佛Phật 二nhị 邊biên 。 佛Phật 讚tán 言ngôn 善thiện 惠huệ 。 汝nhữ 過quá 阿a 僧tăng 祇kỳ 劫kiếp 。 當đương 得đắc 成thành 佛Phật 。 號hiệu 釋Thích 迦Ca 牟Mâu 尼Ni 。 善thiện 惠huệ 見kiến 地địa 濁trược 濕thấp 。 心tâm 自tự 念niệm 言ngôn 。 云vân 何hà 令linh 千thiên 輻bức 輪luân 足túc 。 蹈đạo 此thử 而nhi 過quá 。 即tức 脫thoát 鹿lộc 皮bì 衣y 。 以dĩ 用dụng 布bố 施thí 。 不bất 足túc 掩yểm 泥nê 。 又hựu 解giải 髮phát 以dĩ 覆phú 之chi 。 如Như 來Lai 踐tiễn 已dĩ 。 因nhân 記ký 之chi 曰viết 。 汝nhữ 後hậu 得đắc 佛Phật 。 當đương 於ư 五ngũ 濁trược 惡ác 世thế 。 度độ 諸chư 天thiên 人nhân 。

時thời 善thiện 惠huệ 求cầu 佛Phật 出xuất 家gia 。

佛Phật 言ngôn 。

善thiện 來lai 比Bỉ 丘Khâu 。 鬚tu 髮phát 自tự 落lạc 。 袈ca 裟sa 著trước 身thân 。 即tức 成thành 沙Sa 門Môn 。 善thiện 惠huệ 命mạng 終chung 之chi 後hậu 。 上thượng 生sanh 為vì 四Tứ 天Thiên 王Vương 。 下hạ 生sanh 為vi 轉Chuyển 輪Luân 王Vương 。 乃nãi 至chí 上thượng 生sanh 第đệ 七thất 為vi 梵Phạm 王Vương 。 各các 三tam 十thập 六lục 返phản 。 或hoặc 為vi 外ngoại 道đạo 六lục 師sư 。 婆Bà 羅La 門Môn 小tiểu 王vương 。 各các 盡tận 其kỳ 壽thọ 。 不bất 可khả 稱xưng 數số 。

時thời 善thiện 惠huệ 者giả 。 即tức 我ngã 身thân 是thị 。 青thanh 衣y 女nữ 者giả 。 即tức 耶Da 輸Du 陀Đà 羅La 是thị 也dã 。

【# □# 註chú 】# 布bố 髮phát 掩yểm 泥nê 。 稽khể 首thủ 佛Phật 足túc 。 見kiến 地địa 濯trạc 濕thấp 。 即tức 解giải 皮bì 衣y 。 欲dục 以dĩ 覆phú 之chi 。 不bất 足túc 掩yểm 泥nê 。 乃nãi 解giải 髮phát 布bố 地địa 。 令linh 佛Phật 蹈đạo 而nhi 過quá 。 (# 文văn )# 得đắc 受thọ 記ký 莂biệt 等đẳng 。 瑞thụy 應ứng 經Kinh 云vân 。 佛Phật 因nhân 記ký 言ngôn 。 汝nhữ 自tự 是thị 後hậu 。 九cửu 十thập 一nhất 劫kiếp 。 劫kiếp 號hiệu 為vi 賢hiền 。 汝nhữ 當đương 作tác 佛Phật 。 號hiệu 釋Thích 迦Ca 文Văn 。 菩Bồ 薩Tát 已dĩ 得đắc 訣quyết 言ngôn 。 疑nghi 解giải 望vọng 止chỉ 。 㸌hoát 然nhiên 無vô 想tưởng 。 寂tịch 而nhi 入nhập 定định 。 便tiện 逮đãi 清thanh 淨tịnh 。 不Bất 起Khởi 法Pháp 忍Nhẫn (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 禪thiền 書thư 云vân 。 世Thế 尊Tôn 因Nhân 地Địa 。 布bố 髮phát 掩yểm 泥nê 獻hiến 華hoa 于vu 然nhiên 燈đăng 佛Phật 。 佛Phật 見kiến 布bố 髮phát 處xứ 遂toại 約ước 退thoái 眾chúng 。 乃nãi 指chỉ 地địa 云vân 。 此thử 一nhất 方phương 地địa 。 當đương 建kiến 一nhất 梵Phạm 剎sát 竟cánh 。

時thời 諸chư 天thiên 散tán 華hoa 相tương/tướng 贊tán 。 是thị 則tắc 布bố 髮phát 掩yểm 泥nê 一nhất 行hành 。 最tối 為vi 希hy 有hữu 供cúng 養dường 也dã 。 瑞thụy 應ứng 經Kinh 云vân 。 菩Bồ 薩Tát 散tán 五ngũ 華hoa 。 止chỉ 空không 中trung 。 當đương 佛Phật 上thượng 。 散tán 瞿cù 夷di 所sở 寄ký 二nhị 華hoa 。 挾hiệp 佛Phật 肩kiên 上thượng 。 佛Phật 知tri 至chí 意ý 。 贊tán 言ngôn 。 汝nhữ 無vô 數số 劫kiếp 。 所sở 學học 清thanh 淨tịnh 心tâm 。 棄khí 命mạng 捨xả 欲dục 。 守thủ 空không 不bất 起khởi 。 不bất 滅diệt 無vô 猗ỷ 之chi 慈từ 。 積tích 德đức 行hạnh 願nguyện 。 今kim 得đắc 之chi 矣hĩ 。 因nhân 記ký 云vân 云vân 。 然nhiên 劫kiếp 號hiệu 賢hiền 者giả 。 大đại 悲bi 經kinh 言ngôn 。 佛Phật 問vấn 阿A 難Nan 。 何hà 故cố 名danh 為vi 賢Hiền 劫Kiếp 。

阿A 難Nan 。 此thử 三Tam 千Thiên 大Đại 千Thiên 世Thế 界Giới 。 劫kiếp 欲dục 成thành 時thời 。 盡tận 為vi 一nhất 水thủy 。 淨Tịnh 居Cư 天thiên 子tử 。 見kiến 此thử 世thế 界giới 。 唯duy 一nhất 大đại 水thủy 。 見kiến 有hữu 千thiên 枝chi 。 諸chư 妙diệu 蓮liên 華hoa 。 一nhất 一nhất 蓮liên 華hoa 。 各các 有hữu 千thiên 葉diệp 。 甚thậm 可khả 愛ái 樂nhạo 。 天thiên 子tử 見kiến 華hoa 。 心tâm 生sanh 歡hoan 喜hỷ 。 踴dũng 躍dược 無vô 量lượng 。 而nhi 皆giai 贊tán 言ngôn 。 奇kỳ 哉tai 希hy 有hữu 。 奇kỳ 哉tai 希hy 有hữu 。 如như 此thử 劫kiếp 中trung 。 當đương 有hữu 千thiên 佛Phật 出xuất 世thế 。 以dĩ 是thị 因nhân 緣duyên 。 遂toại 名danh 為vi 賢hiền 。 是thị 則tắc 然nhiên 燈đăng 預dự 記ký 劫kiếp 號hiệu 良lương 可khả 驗nghiệm 也dã 。 佛Phật 號hiệu 釋Thích 迦Ca 文Văn 者giả 。 淨tịnh 名danh 疏sớ/sơ 云vân 。 天Thiên 竺Trúc 語ngữ 釋Thích 迦Ca 為vi 能năng 。 文văn 為vi 儒nho 。 義nghĩa 名danh 能năng 儒nho 。

【# □# 註chú 】# 妙diệu 玄huyền 七thất (# 十thập 一nhất )# 既ký 云vân 斷đoạn 惑hoặc 。 故cố 知tri 通thông 佛Phật 行hạnh 因nhân 之chi 相tướng 也dã 。 釋thích 籤# 八bát (# 三tam )# 云vân 。 然nhiên 燈đăng 授thọ 記ký 。 得đắc 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 。 故cố 知tri 是thị 通thông 佛Phật 行hạnh 因nhân 也dã (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 釋thích 明minh 。 不Bất 起Khởi 法Pháp 忍Nhẫn 。 決quyết 非phi 藏tạng 教giáo 佛Phật 果Quả 行hành 因nhân 之chi 相tướng 明minh 矣hĩ 。 妙diệu 玄huyền 明minh 四tứ 教giáo 佛Phật 果Quả 行hành 因nhân 之chi 相tướng 云vân 。 迹tích 因nhân 多đa 種chủng 。 或hoặc 言ngôn 昔tích 為vi 陶đào 師sư 。 值trị 先tiên 釋Thích 迦Ca 佛Phật 。 三tam 事sự 供cúng 養dường 。 藉tạ 草thảo 。 然nhiên 燈đăng 。 石thạch 蜜mật 漿tương 。 發phát 口khẩu 得đắc 記ký 。 父phụ 母mẫu 名danh 字tự 。 弟đệ 子tử 侍thị 人nhân 。 皆giai 如như 先tiên 佛Phật 。 是thị 初sơ 僧Tăng 祇kỳ 發phát 心tâm 。 既ký 不bất 明minh 斷đoạn 惑hoặc 。 知tri 是thị 三tam 藏tạng 行hành 因nhân 之chi 相tướng 也dã 。 或hoặc 言ngôn 昔tích 為vi 摩ma 納nạp 。 值trị 然Nhiên 燈Đăng 佛Phật 。 五ngũ 華hoa 奉phụng 散tán 。 布bố 髮phát 掩yểm 泥nê 。 躍dược 身thân 虗hư 空không 。 得đắc 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 。 佛Phật 與dữ 授thọ 記ký 。 號hiệu 釋Thích 迦Ca 文Văn 。 大đại 品phẩm 亦diệc 言ngôn 。 華hoa 嚴nghiêm 城thành 內nội 得đắc 託thác 。 義nghĩa 與dữ 此thử 同đồng 。 並tịnh 言ngôn 斷đoạn 惑hoặc 。 故cố 知tri 通thông 佛Phật 行hạnh 因nhân 之chi 相tướng 也dã 。 或hoặc 言ngôn 昔tích 為vi 寶Bảo 海Hải 梵Phạm 志Chí 。 刪san 提đề 嵐lam 國quốc 。 寶Bảo 藏Tạng 佛Phật 所sở 。 行hành 大đại 精tinh 進tấn 。 於ư 十thập 方phương 佛Phật 。 送tống 華hoa 供cúng 養dường 。 既ký 為vi 寶bảo 藏tạng 佛Phật 父phụ 。 又hựu 是thị 彌di 陀đà 之chi 師sư 。 稱xưng 其kỳ 功công 德đức 。 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 具cụ 在tại 悲bi 華hoa 經kinh 中trung 。 知tri 是thị 別biệt 圓viên 行hành 因nhân 之chi 相tướng 也dã 。 今kim 但đãn 明minh 得đắc 忍nhẫn 。 乃nãi 知tri 是thị 通thông 佛Phật 行hạnh 因nhân 之chi 相tướng 無vô 疑nghi 。 問vấn 。 瑞thụy 應ứng 經kinh 明minh 摩ma 納nạp 獻hiến 華hoa 。 然nhiên 燈đăng 。 諸chư 文văn 引dẫn 此thử 證chứng 二nhị 僧Tăng 祇kỳ 。 何hà 故cố 妙diệu 玄huyền 證chứng 通thông 佛Phật 行hạnh 因nhân 耶da 。 答đáp 。 經kinh 中trung 既ký 言ngôn 。 得đắc 不Bất 起Khởi 法Pháp 忍Nhẫn 。 三tam 藏tạng 由do 伏phục 惑hoặc 故cố 。 無vô 此thử 法Pháp 忍Nhẫn 。 故cố 證chứng 通thông 佛Phật 。 而nhi 諸chư 文văn 證chứng 二nhị 僧Tăng 祇kỳ 者giả 。 以dĩ 瑞thụy 應ứng 是thị 三tam 藏tạng 經kinh 故cố 。 淨tịnh 名danh 疏sớ/sơ 以dĩ 初sơ 祇kỳ 為vi 伏phục 。 二nhị 三tam 祇kỳ 為vi 順thuận 。 百bách 劫kiếp 為vi 無vô 生sanh 。 三tam 十thập 四tứ 心tâm 為vi 寂tịch 滅diệt 。 故cố 諸chư 文văn 中trung 證chứng 二nhị 僧Tăng 祇kỳ 也dã 。

【# □# 註chú 】# 發phát 軫# 鈔sao 據cứ 此thử 。 瑞thụy 應ứng 經kinh 屬thuộc 方Phương 等Đẳng 攝nhiếp 。 若nhược 明minh 降giáng 生sanh 之chi 相tướng 。 蓋cái 約ước 三tam 藏tạng 境cảnh 本bổn 而nhi 言ngôn 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 節tiết 與dữ 上thượng 節tiết 皆giai 帶đái 辨biện 藏tạng 通thông 教giáo 相tương/tướng 發phát 軫# 。

問vấn 言ngôn 。

若nhược 通thông 別biệt 圓viên 。 妙diệu 玄huyền 何hà 故cố 判phán 為vi 通thông 教giáo 。 答đáp 。 非phi 但đãn 通thông 二nhị 。 亦diệc 通thông 三tam 藏tạng 。 隨tùy 教giáo 所sở 說thuyết 。 淺thiển 深thâm 不bất 同đồng 。 一nhất 往vãng 。 瑞thụy 應ứng 多đa 屬thuộc 通thông 義nghĩa 。 以dĩ 得đắc 忍nhẫn 故cố 。 異dị 前tiền 三tam 藏tạng 。 不bất 說thuyết 行hành 因nhân 。 不bất 思tư 議nghị 相tướng 。 異dị 後hậu 別biệt 圓viên 。 況huống 復phục 若nhược 判phán 屬thuộc 通thông 。 必tất 兼kiêm 後hậu 二nhị 。 又hựu 言ngôn 。 餘dư 經kinh 說thuyết 遇ngộ 然nhiên 燈đăng 是thị 八bát 地địa 。 正chánh 是thị 通thông 教giáo 支chi 佛Phật 地địa 也dã 。 明minh 降giáng 生sanh 之chi 相tướng 者giả 。 瑞thụy 應ứng 言ngôn 。 自tự 夫phu 人nhân 懷hoài 妊nhâm 。 天thiên 為vi 獻hiến 飲ẩm 食thực 。 自tự 然nhiên 日nhật 至chí 。 夫phu 人nhân 得đắc 而nhi 享hưởng 之chi 。 不bất 知tri 所sở 從tùng 來lai 。 不bất 復phục 王vương 厨trù 以dĩ 為vi 苦khổ 而nhi 且thả 辛tân 。 到đáo 四tứ 月nguyệt 八bát 日nhật 夜dạ 。 明minh 星tinh 出xuất 時thời 。 化hóa 從tùng 右hữu 脅hiếp 生sanh 。 墮đọa 地địa 。 即tức 行hành 七thất 步bộ 。 舉cử 右hữu 手thủ 柱trụ 而nhi 言ngôn 曰viết 。 天thiên 上thượng 天thiên 下hạ 。 唯duy 吾ngô 獨độc 尊tôn 。 三tam 界giới 皆giai 苦khổ 。 無vô 可khả 樂lạc 者giả 。 則tắc 知tri 就tựu 三tam 藏tạng 境cảnh 本bổn 而nhi 言ngôn 也dã 。

【# □# 註chú 】# 此thử 時thời 自tự 知tri 等đẳng 者giả 。 戒giới 疏sớ/sơ 上thượng (# 三tam )# 云vân 。

爾nhĩ 時thời 雖tuy 自tự 知tri 作tác 佛Phật 。 而nhi 口khẩu 不bất 說thuyết 。 準chuẩn 位vị 。 在tại 煖Noãn 法Pháp 性tánh 地địa 。 既ký 有hữu 證chứng 法pháp 之chi 信tín 。 必tất 知tri 作tác 佛Phật 。 修tu 行hành 六Lục 度Độ 。 心tâm 未vị 分phân 明minh 。 口khẩu 不bất 向hướng 他tha 說thuyết 也dã (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 四tứ 教giáo 義nghĩa 云vân 。

爾nhĩ 時thời 菩Bồ 薩Tát 。 雖tuy 能năng 自tự 知tri 我ngã 必tất 作tác 佛Phật 。 口khẩu 不bất 稱xưng 說thuyết 。 謂vị 此thử 是thị 用dụng 煖Noãn 法Pháp 智trí 慧tuệ 。 修tu 六Lục 度Độ 也dã 。 何hà 者giả 。 因nhân 總tổng 相tương/tướng 四tứ 念niệm 處xứ 初sơ 。 所sở 得đắc 善thiện 有hữu 漏lậu 五ngũ 陰ấm 。 即tức 是thị 性tánh 地địa 順thuận 忍nhẫn 初sơ 心tâm 之chi 位vị 。 既ký 有hữu 證chứng 法pháp 之chi 信tín 。 故cố 必tất 知tri 作tác 佛Phật 。 而nhi 用dụng 煖noãn 解giải 法pháp 。 修tu 行hành 六Lục 度Độ 。 心tâm 未vị 分phân 明minh 。 不bất 向hướng 他tha 說thuyết 也dã 。

【# ■# 備bị 】# 集tập 註chú 問vấn 答đáp 云vân 。 藏tạng 加gia 行hành 。 與dữ 通thông 性tánh 地địa 齊tề 。 煖noãn 在tại 加gia 行hành 首thủ 。 故cố 約ước 藏tạng 通thông 對đối 言ngôn 耳nhĩ 。

△# 三tam 三tam 祇kỳ 行hàng 行hàng 。

次thứ 從tùng 然Nhiên 燈Đăng 佛Phật 。 至chí 毗Tỳ 婆Bà 尸Thi 佛Phật 。 七thất 萬vạn 七thất 千thiên 佛Phật 。 名danh 第đệ 三tam 阿a 僧tăng 祇kỳ 滿mãn 。 此thử 時thời 自tự 知tri 。 亦diệc 向hướng 人nhân 說thuyết 。 必tất 當đương 作tác 佛Phật 。 自tự 他tha 不bất 疑nghi 。 若nhược 望vọng 聲Thanh 聞Văn 位vị 。 即tức 頂đảnh 位vị 。

【# □# 註chú 】# 毗Tỳ 婆Bà 尸Thi 。 翻phiên 勝thắng 觀quán 。 亦diệc 云vân 徧biến 見kiến 。

【# ■# 記ký 】# 華hoa 嚴nghiêm 疏sớ/sơ 云vân 。 此thử 翻phiên 有hữu 四tứ 。 淨tịnh 觀quán 。 勝thắng 觀quán 。 勝thắng 見kiến 。 徧biến 見kiến 。 如như 月nguyệt 圓viên 智trí 滿mãn 。 是thị 徧biến 見kiến 也dã 。 魄phách 盡tận 惑hoặc 亡vong 。 是thị 淨tịnh 觀quán 也dã 。 既ký 圓viên 且thả 淨tịnh 。 是thị 勝thắng 觀quán 勝thắng 見kiến 也dã 。 名danh 義nghĩa 云vân 。 毗Tỳ 婆Bà 尸Thi 。 亦diệc 名danh 維duy 衛vệ 。 此thử 云vân 勝thắng 觀quán 。 此thử 由do 釋thích 尊tôn 於ư 毗Tỳ 婆Bà 尸Thi 佛Phật 。 初sơ 種chủng 相tướng 好hảo 。 故cố 為vi 七thất 佛Phật 之chi 首thủ 。 以dĩ 贊tán 弗phất 沙sa 。 精tinh 進tấn 力lực 故cố 。 超siêu 九cửu 大đại 劫kiếp 。 故cố 至chí 於ư 今kim 。 過quá 九cửu 十thập 一nhất 大đại 劫kiếp 也dã 。

【# ■# 補bổ 】# 七thất 佛Phật 首thủ 之chi 毗Tỳ 婆Bà 尸Thi 。 居cư 莊trang 嚴nghiêm 劫kiếp 末mạt 。 只chỉ 隔cách 一nhất 劫kiếp 。 何hà 有hữu 九cửu 十thập 一nhất 劫kiếp 。 以dĩ 義nghĩa 推thôi 之chi 。 應ưng 非phi 七thất 佛Phật 中trung 也dã 。 準chuẩn 尸thi 棄khí 佛Phật 可khả 知tri 。

【# □# 註chú 】# 優Ưu 婆Bà 塞Tắc 戒giới 經Kinh 云vân 。 於ư 迦Ca 葉Diếp 佛Phật 。 滿mãn 三tam 僧Tăng 祗chi 者giả 。 隨tùy 機cơ 異dị 說thuyết 耳nhĩ 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 明minh 戒giới 經kinh 中trung 三tam 祇kỳ 行hành 滿mãn 不bất 同đồng 。 戒giới 經kinh 第đệ 一nhất 修tu 三tam 十thập 二nhị 相tướng 業nghiệp 品phẩm 。 佛Phật 為vi 善thiện 生sanh 言ngôn 。

善thiện 男nam 子tử 。 我ngã 於ư 往vãng 昔tích 。 寶bảo 頂đảnh 佛Phật 所sở 。 滿mãn 第đệ 一nhất 阿a 僧tăng 祇kỳ 。 然Nhiên 燈Đăng 佛Phật 所sở 。 滿mãn 第đệ 二nhị 阿a 僧tăng 祇kỳ 。 迦Ca 葉Diếp 佛Phật 所sở 。 滿mãn 第đệ 三tam 阿a 僧tăng 祇kỳ 。 當đương 知tri 此thử 文văn 隨tùy 機cơ 說thuyết 耳nhĩ 。

【# ■# 補bổ 】# 統thống 紀kỷ 云vân 。 按án 戒giới 經kinh 佛Phật 言ngôn 。 我ngã 於ư 釋Thích 迦Ca 最tối 初sơ 發phát 心tâm 。 於ư 迦Ca 葉Diếp 佛Phật 。 滿mãn 三tam 僧Tăng 祇kỳ 。 竊thiết 詳tường 三tam 祇kỳ 滿mãn 時thời 。 正chánh 在tại 毗Tỳ 婆Bà 尸Thi 。 今kim 言ngôn 迦Ca 葉Diếp 者giả 。 兼kiêm 百bách 劫kiếp 種chủng 相tướng 好hảo 言ngôn 耳nhĩ 。

【# □# 註chú 】# 此thử 三tam 祇kỳ 等đẳng 義nghĩa 。 並tịnh 出xuất 大đại 論luận 。 俱câu 舍xá 婆bà 沙sa 。

【# ■# 記ký 】# 大đại 論luận 言ngôn 。 從tùng 過quá 去khứ 釋Thích 迦Ca 文Văn 佛Phật 。 到đáo 罽kế 那na 尸thi 棄khí 佛Phật 。 為vi 初sơ 阿a 僧tăng 祇kỳ 。 至chí 然Nhiên 燈Đăng 佛Phật 。 為vi 二nhị 阿a 僧Tăng 祗chi 。 至chí 毗Tỳ 婆Bà 尸Thi 佛Phật 。 為vi 三tam 阿a 僧tăng 祇kỳ 。 是thị 中trung 菩Bồ 薩Tát 種chủng 三tam 十thập 二nhị 相tướng 。 業nghiệp 因nhân 緣duyên 也dã 。 俱câu 舍xá 云vân 。 第đệ 一nhất 僧Tăng 祇kỳ 滿mãn 。 值trị 寶bảo 髻kế 佛Phật 。 第đệ 二nhị 滿mãn 。 值trị 然Nhiên 燈Đăng 佛Phật 。 第đệ 三tam 滿mãn 。 值trị 勝thắng 觀quán 佛Phật 。 是thị 知tri 大đại 論luận 名danh 罽kế 那na 尸thi 棄khí 毗Tỳ 婆Bà 尸Thi 者giả 。 或hoặc 彼bỉ 此thử 音âm 異dị 也dã 。

【# □# 註chú 】# 此thử 時thời 自tự 知tri 等đẳng 者giả 。 戒giới 疏sớ/sơ 上thượng (# 三tam )# 云vân 。 是thị 時thời 內nội 心tâm 了liễu 了liễu 。 自tự 知tri 作tác 佛Phật 。 口khẩu 自tự 發phát 言ngôn 。 準chuẩn 望vọng 位vị 。 在tại 頂Đảnh 法Pháp 位vị 中trung 。 修tu 行hành 六Lục 度Độ 。 四Tứ 諦Đế 解giải 明minh 。 如như 登đăng 山sơn 頂đảnh 。 了liễu 見kiến 四tứ 方phương 。 故cố 口khẩu 向hướng 他tha 說thuyết (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 四tứ 教giáo 義nghĩa 云vân 。 是thị 時thời 菩Bồ 薩Tát 。 內nội 心tâm 了liễu 了liễu 。 自tự 知tri 作tác 佛Phật 。 口khẩu 自tự 發phát 言ngôn 。 無vô 所sở 畏úy 難nạn 。 我ngã 於ư 來lai 世thế 。 當đương 得đắc 作tác 佛Phật 。 今kim 謂vị 此thử 是thị 頂Đảnh 法Pháp 之chi 位vị 。 行hành 六Lục 度Độ 四Tứ 諦Đế 。 觀quán 解giải 分phân 明minh 。 如như 登đăng 山sơn 頂đảnh 。 四tứ 顧cố 分phân 明minh 。 了liễu 了liễu 自tự 知tri 作tác 佛Phật 。 亦diệc 向hướng 他tha 人nhân 說thuyết 也dã 。

【# □# 註chú 】# 觀quán 音âm 玄huyền 記ký 下hạ 四tứ 云vân 。 聲Thanh 聞Văn 但đãn 於ư 一nhất 境cảnh 一nhất 門môn 修tu 念niệm 處xứ 等đẳng 。 故cố 易dị 成thành 就tựu 。 菩Bồ 薩Tát 徧biến 於ư 一nhất 切thiết 境cảnh 界giới 。 一nhất 一nhất 四tứ 門môn 。 復phục 加gia 六Lục 度Độ 。 久cửu 遠viễn 熏huân 修tu 。 使sử 一nhất 一nhất 行hành 。 攝nhiếp 諸chư 眾chúng 生sanh 。 令linh 種chủng 熟thục 脫thoát 。 故cố 三tam 祇kỳ 內nội 。 凡phàm 化hóa 幾kỷ 人nhân 。 超siêu 凡phàm 入nhập 聖thánh 。 自tự 身thân 此thử 岸ngạn 。 度độ 人nhân 彼bỉ 岸ngạn 。 故cố 經kinh 長trường/trưởng 劫kiếp 。 證chứng 位vị 猶do 下hạ (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 釋thích 望vọng 聲Thanh 聞Văn 頂đảnh 位vị 也dã 。 然nhiên 此thử 所sở 引dẫn 記ký 文văn 。 乃nãi 是thị 答đáp 辭từ 。 以dĩ 前tiền 有hữu 問vấn 言ngôn 。 聲Thanh 聞Văn 根căn 鈍độn 。 尚thượng 能năng 速tốc 入nhập 七thất 賢hiền 四tứ 聖thánh 。 菩Bồ 薩Tát 智trí 利lợi 。 何hà 故cố 三tam 祇kỳ 猶do 居cư 頂Đảnh 法Pháp 。 故cố 今kim 引dẫn 聲Thanh 聞Văn 但đãn 於ư 一nhất 境cảnh 一nhất 門môn 等đẳng 之chi 答đáp 辭từ 。 以dĩ 明minh 菩Bồ 薩Tát 望vọng 聲Thanh 聞Văn 位vị 頂Đảnh 法Pháp 位vị 也dã 。

△# 二nhị 百bách 劫kiếp 種chủng 相tướng 好hảo 因nhân 二nhị 。 初sơ 結kết 前tiền 生sanh 後hậu 。

經kinh 如như 許hứa 時thời 。 修tu 六Lục 度Độ 竟cánh 。 更cánh 住trụ 百bách 劫kiếp 種chủng 相tướng 好hảo 因nhân 。 修tu 百bách 福phước 。 成thành 一nhất 相tương/tướng 。

【# □# 註chú 】# 輔phụ 行hành 三tam 下hạ (# 三tam )# 云vân 。 過quá 三tam 祇kỳ 已dĩ 。 百bách 福phước 種chủng 相tương/tướng 。 種chủng 即tức 修tu 也dã 。 於ư 欲dục 界giới 。 人nhân 中trung 。 南nam 洲châu 。 男nam 身thân 。 佛Phật 出xuất 世thế 時thời 。 能năng 種chủng 相tương/tướng 業nghiệp 也dã 。 前tiền 後hậu 不bất 拘câu (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 四tứ 教giáo 義nghĩa 問vấn 。 菩Bồ 薩Tát 幾kỷ 時thời 種chủng 。 三tam 十thập 二nhị 相tướng 。 答đáp 。 極cực 疾tật 九cửu 十thập 一nhất 劫kiếp 。 極cực 遲trì 百bách 劫kiếp 也dã 。 而nhi 言ngôn 於ư 欲dục 界giới 人nhân 中trung 等đẳng 者giả 。 乃nãi 就tựu 迦ca 旃chiên 延diên 小Tiểu 乘Thừa 而nhi 論luận 也dã 。 大đại 論luận 述thuật 其kỳ 問vấn 云vân 。 三tam 十thập 二nhị 相tướng 業nghiệp 。 向hướng 何hà 處xứ 可khả 種chủng 。 答đáp 。 欲dục 界giới 中trung 種chủng 。 非phi 色sắc 無vô 色sắc 界giới 。 於ư 欲dục 界giới 五ngũ 道đạo 中trung 。 在tại 人nhân 道đạo 。 於ư 四tứ 洲châu 中trung 。 在tại 南nam 洲châu 。 於ư 人nhân 道đạo 中trung 。 在tại 男nam 身thân 。 於ư 時thời 中trung 。 在tại 佛Phật 出xuất 世thế 時thời 種chủng 。

何hà 以dĩ 故cố 。 緣duyên 佛Phật 身thân 得đắc 種chủng 故cố 。

又hựu 問vấn 。

於ư 三tam 業nghiệp 中trung 。 何hà 業nghiệp 種chủng 。 答đáp 。 意ý 業nghiệp 種chủng 。

何hà 以dĩ 故cố 。 意ý 業nghiệp 利lợi 故cố 。 意ý 業nghiệp 有hữu 六lục 識thức 。 何hà 識thức 種chủng 。 答đáp 。 意ý 識thức 種chủng 。

何hà 以dĩ 故cố 。 五ngũ 識thức 不bất 得đắc 分phân 別biệt 故cố 。 前tiền 後hậu 不bất 拘câu 者giả 。 大đại 論luận 言ngôn 何hà 相tương/tướng 初sơ 種chủng 。 答đáp 。 有hữu 言ngôn 足túc 下hạ 安an 立lập 相tương/tướng 先tiên 種chủng 。

何hà 以dĩ 故cố 。 先tiên 安an 立lập 。 前tiền 後hậu 能năng 種chủng 餘dư 相tương/tướng 故cố 。 有hữu 言ngôn 紺cám 青thanh 眼nhãn 相tương/tướng 初sơ 種chủng 。 得đắc 此thử 眼nhãn 相tương/tướng 。 以dĩ 大đại 悲bi 觀quán 察sát 眾chúng 生sanh 故cố 。 今kim 謂vị 。 雖tuy 有hữu 此thử 語ngữ 。 不bất 必tất 爾nhĩ 也dã 。 若nhược 相tương/tướng 因nhân 緣duyên 和hòa 合hợp 時thời 。 便tiện 是thị 初sơ 種chủng 也dã 。

【# ■# 補bổ 】# 色sắc 界giới 耽đam 樂nhạo/nhạc/lạc 。 無vô 色sắc 住trụ 定định 。 故cố 不bất 能năng 種chủng 。 欲dục 界giới 苦khổ 多đa 樂lạc 少thiểu 。 能năng 發phát 大đại 心tâm 。 修tu 行hành 六Lục 度Độ 。 餘dư 三tam 洲châu 福phước 報báo 最tối 勝thắng 。 唯duy 南nam 洲châu 福phước 壽thọ 俱câu 微vi 。 善thiện 心tâm 易dị 發phát 。 聖thánh 人nhân 化hóa 導đạo 。 必tất 生sanh 南nam 洲châu 。 女nữ 人nhân 多đa 障chướng 無vô 智trí 。 故cố 須tu 男nam 身thân 。 若nhược 非phi 佛Phật 世thế 。 則tắc 無vô 所sở 緣duyên 。 故cố 佛Phật 出xuất 世thế 時thời 。 能năng 種chủng 相tương/tướng 業nghiệp 也dã 。

【# □# 註chú 】# 百bách 福phước 成thành 一nhất 相tướng 者giả 。 四tứ 教giáo 義nghĩa 三tam (# 二nhị )# 云vân 。 修tu 行hành 六Lục 度Độ 。 成thành 百bách 福phước 德đức 。 用dụng 百bách 福phước 德đức 成thành 一nhất 相tương/tướng 。 以dĩ 為vi 三tam 十thập 二nhị 。 相tương/tướng 之chi 業nghiệp 因nhân 也dã (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 釋thích 百bách 福phước 成thành 相tương/tướng 。 乃nãi 相tướng 好hảo 之chi 因nhân 緣duyên 也dã 。 大đại 論luận 云vân 。

復phục 次thứ 有hữu 人nhân 布bố 施thí 。 是thị 三tam 十thập 二nhị 相tướng 之chi 因nhân 緣duyên 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 施thí 時thời 與dữ 心tâm 堅kiên 固cố 。 得đắc 足túc 下hạ 安an 立lập 相tương/tướng 。 施thí 時thời 五ngũ 事sự 圍vi 繞nhiễu 。 受thọ 者giả 是thị 眷quyến 屬thuộc 。 業nghiệp 因nhân 緣duyên 故cố 。 得đắc 足túc 下hạ 輪luân 相tướng 。 大đại 勇dũng 猛mãnh 力lực 施thí 故cố 。 得đắc 足túc 跟cân 廣quảng 平bình 相tương/tướng 。 施thí 攝nhiếp 人nhân 故cố 。 得đắc 足túc 下hạ 縵man 網võng 相tương/tướng 。 美mỹ 味vị 飲ẩm 食thực 施thí 故cố 。 得đắc 手thủ 足túc 柔nhu 軟nhuyễn 。 七thất 處xứ 滿mãn 相tướng 。 施thí 以dĩ 益ích 命mạng 故cố 。 得đắc 長trường/trưởng 指chỉ 身thân 不bất 曲khúc 大đại 直trực 相tương/tướng 。 施thí 時thời 言ngôn 我ngã 當đương 相tương 與dữ 。 施thí 心tâm 轉chuyển 增tăng 故cố 。 得đắc 足túc 趺phu 高cao 毛mao 上thượng 向hướng 相tương/tướng 。 施thí 時thời 受thọ 者giả 求cầu 之chi 。 一nhất 心tâm 好hảo/hiếu 聽thính 。 殷ân 勤cần 約ước 敕sắc 。 令linh 必tất 疾tật 得đắc 故cố 。 得đắc 伊y 泥nê 延diên 膊bạc 相tương/tướng 。 不bất 瞋sân 不bất 輕khinh 求cầu 者giả 故cố 。 得đắc 臂tý 長trường/trưởng 過quá 膝tất 相tương/tướng 。 如như 求cầu 者giả 意ý 。 施thí 不bất 待đãi 言ngôn 故cố 。 得đắc 陰âm 藏tàng 相tương/tướng 。 好hảo/hiếu 衣y 服phục 臥ngọa 具cụ 。 金kim 銀ngân 珍trân 寶bảo 施thí 故cố 。 得đắc 金kim 色sắc 身thân 相tương/tướng 。 薄bạc 皮bì 相tương/tướng 。 布bố 施thí 時thời 。 適thích 可khả 前tiền 人nhân 意ý 。 起khởi 自tự 在tại 業nghiệp 因nhân 緣duyên 故cố 。 得đắc 一nhất 一nhất 孔khổng 一nhất 毛mao 生sanh 。 眉mi 間gian 白bạch 毫hào 相tướng 。 乞khất 者giả 求cầu 之chi 。 即tức 言ngôn 當đương 與dữ 。 以dĩ 是thị 業nghiệp 故cố 。 得đắc 上thượng 身thân 如như 師sư 子tử 肩kiên 圓viên 相tương/tướng 。 病bệnh 者giả 施thí 藥dược 。 飢cơ 渴khát 者giả 與dữ 飲ẩm 食thực 。 起khởi 少thiểu 病bệnh 業nghiệp 因nhân 緣duyên 故cố 。 得đắc 兩lưỡng 腋dịch 下hạ 滿mãn 相tương/tướng 。 最tối 上thượng 味vị 相tướng 。 施thí 時thời 勸khuyến 人nhân 行hành 施thí 。 而nhi 安an 慰úy 之chi 。 開khai 布bố 施thí 道đạo 故cố 。 得đắc 肉nhục 髻kế 相tướng 。 身thân 圓viên 如như 泥nê 拘câu 盧lô 相tương/tướng 。 有hữu 乞khất 求cầu 者giả 。 意ý 欲dục 與dữ 時thời 。 柔nhu 軟nhuyễn 實thật 語ngữ 。 必tất 與dữ 不bất 虗hư 故cố 。 得đắc 廣quảng 長trường 舌thiệt 相tướng 。 梵Phạm 音âm 聲thanh 相tướng 。 如như 迦ca 陵lăng 頻tần 伽già 鳥điểu 聲thanh 相tương/tướng 。 施thí 時thời 如như 實thật 語ngữ 。 利lợi 益ích 語ngữ 故cố 。 得đắc 師sư 子tử 頰giáp 相tương/tướng 。 施thí 時thời 供cúng 養dường 受thọ 者giả 。 心tâm 清thanh 淨tịnh 故cố 。 得đắc 牙nha 白bạch 齒xỉ 齊tề 相tương/tướng 。 施thí 時thời 實thật 語ngữ 。 和hòa 合hợp 語ngữ 故cố 。 得đắc 齒xỉ 密mật 相tương/tướng 。 四tứ 十thập 齒xỉ 相tương/tướng 。 施thí 時thời 不bất 瞋sân 不bất 著trước 。 等đẳng 心tâm 視thị 彼bỉ 故cố 。 得đắc 青thanh 眼nhãn 相tương/tướng 。 眼nhãn 睫tiệp 如như 牛ngưu 王vương 相tương/tướng 。 是thị 為vi 種chủng 三tam 十thập 二nhị 相tướng 因nhân 緣duyên 也dã 。 然nhiên 大đại 論luận 唯duy 言ngôn 布bố 施thí 。 約ước 意ý 通thông 六lục 。 以dĩ 檀đàn 度độ 能năng 攝nhiếp 五ngũ 度độ 故cố 。 所sở 謂vị 檀đàn 義nghĩa 攝nhiếp 於ư 六lục 。 資tư 生sanh 無vô 畏úy 法pháp 。 此thử 中trung 一nhất 二nhị 三tam 。 是thị 名danh 修Tu 行Hành 住Trụ 。 是thị 也dã 。 問vấn 。 何hà 謂vị 修tu 六Lục 度Độ 。 成thành 百bách 福phước 。 答đáp 。 瑜du 伽già 論luận 云vân 。 一nhất 少thiểu 分phần 離ly 殺sát 。 乃nãi 至chí 邪tà 見kiến 為vi 一nhất 福phước 。 二nhị 多đa 分phần 離ly 殺sát 等đẳng 。 三tam 。 全toàn 分phân 離ly 殺sát 等đẳng 。 四tứ 。 少thiểu 時thời 離ly 。 五ngũ 。 多đa 時thời 離ly 。 六lục 。 盡tận 壽thọ 離ly 。 七thất 。 自tự 離ly 。 八bát 。 教giáo 人nhân 離ly 。 九cửu 。 以dĩ 無vô 量lượng 稱xưng 揚dương 讚tán 歎thán 述thuật 離ly 。 十thập 。 見kiến 離ly 殺sát 等đẳng 深thâm 心tâm 慶khánh 悅duyệt 。 大đại 生sanh 歡hoan 喜hỷ 。 十thập 門môn 各các 十thập 。 總tổng 說thuyết 為vi 百bách 福phước 行hành 。 華hoa 嚴nghiêm 鈔sao 言ngôn 。 少thiểu 分phần 者giả 。 經kinh 部bộ 許hứa 有hữu 分phần/phân 受thọ 。 或hoặc 多đa 或hoặc 全toàn 。 由do 彼bỉ 根căn 生sanh 有hữu 劣liệt 中trung 上thượng 差sai 別biệt 。 及cập 時thời 有hữu 多đa 時thời 少thiểu 時thời 等đẳng 。 少thiểu 時thời 從tùng 一nhất 日nhật 至chí 十thập 日nhật 。 多đa 時thời 謂vị 一nhất 年niên 。 乃nãi 至chí 命mạng 終chung 。 然nhiên 其kỳ 十thập 種chủng 。 分phân 為vi 四tứ 類loại 。 初sơ 三tam 十thập 據cứ 事sự 以dĩ 分phần/phân 。 次thứ 三tam 十thập 依y 時thời 有hữu 別biệt 。 次thứ 二nhị 十thập 約ước 自tự 他tha 明minh 。 後hậu 二nhị 十thập 約ước 贊tán 說thuyết 立lập 。 正chánh 約ước 行hành 時thời 。 名danh 為vi 百bách 行hành 。 約ước 所sở 生sanh 福phước 。 名danh 為vi 百bách 福phước 。 依y 百bách 福phước 成thành 一nhất 相tướng 也dã 。

△# 二nhị 別biệt 示thị 福phước 相tương/tướng 。

福phước 義nghĩa 多đa 途đồ 。 難nan 可khả 定định 判phán 。 有hữu 云vân 大Đại 千Thiên 盲manh 人nhân 治trị 差sái 。 為vi 一nhất 福phước 等đẳng 。

【# □# 註chú 】# 福phước 義nghĩa 多đa 途đồ 等đẳng 者giả 。 輔phụ 行hành 三tam 下hạ (# 三tam )# 云vân 。 問vấn 幾kỷ 許hứa 為vi 一nhất 福phước 。 乃nãi 至chí 菩Bồ 薩Tát 。 修tu 十Thập 善Thiện 各các 有hữu 五ngũ 心tâm 。 謂vị 下hạ 。 中trung 。 上thượng 。 上thượng 。 上thượng 上thượng 中trung 上thượng 。 初sơ 發phát 五ngũ 心tâm 。 乃nãi 至chí 具cụ 足túc 五ngũ 心tâm 。 如như 是thị 百bách 心tâm 。 名danh 為vi 百bách 福phước 成thành 於ư 一nhất 相tương/tướng 。 如như 是thị 至chí 三tam 十thập 二nhị 。 名danh 身thân 清thanh 淨tịnh (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 釋thích 福phước 義nghĩa 。 然nhiên 據cứ 文văn 。 是thị 指chỉ 廣quảng 示thị 別biệt 。 而nhi 註chú 釋thích 意ý 。 又hựu 似tự 通thông 明minh 福phước 量lượng 。 今kim 且thả 福phước 義nghĩa 多đa 途đồ 者giả 。 大đại 論luận 問vấn 。 幾kỷ 許hứa 名danh 一nhất 福phước 德đức 。 答đáp 。 有hữu 言ngôn 業nghiệp 報báo 。 轉Chuyển 輪Luân 聖Thánh 王Vương 。 於ư 四tứ 天thiên 下hạ 。 受thọ 樂lạc 自tự 在tại 。 名danh 一nhất 福phước 德đức 。 如như 是thị 百bách 福phước 成thành 一nhất 相tướng 。 有hữu 言ngôn 作tác 釋Thích 提Đề 桓Hoàn 因Nhân 。 於ư 二nhị 天thiên 中trung 得đắc 自tự 在tại 。 名danh 一nhất 福phước 德đức 。 有hữu 言ngôn 作tác 他Tha 化Hóa 自Tự 在Tại 天Thiên 王Vương 。 於ư 欲dục 界giới 中trung 得đắc 自tự 在tại 。 名danh 為vi 一nhất 福phước 。 有hữu 言ngôn 除trừ 補bổ 處xứ 菩Bồ 薩Tát 。 餘dư 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 所sở 得đắc 福phước 報báo 。 是thị 名danh 一nhất 福phước 。 有hữu 言ngôn 天thiên 地địa 劫kiếp 盡tận 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 共cộng 福phước 德đức 故cố 。 三Tam 千Thiên 大Đại 千Thiên 世Thế 界Giới 報báo 立lập 。 是thị 名danh 一nhất 福phước 。 有hữu 言ngôn 是thị 福phước 不bất 可khả 量lượng 。 不bất 可khả 以dĩ 譬thí 喻dụ 知tri 。 如như 三Tam 千Thiên 大Đại 千Thiên 世Thế 界Giới 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 皆giai 盲manh 無vô 目mục 。 有hữu 人nhân 能năng 治trị 令linh 差sai 。 是thị 為vi 一nhất 福phước 。 一nhất 切thiết 人nhân 皆giai 被bị 毒độc 藥dược 。 一nhất 人nhân 能năng 治trị 令linh 差sai 。 一nhất 切thiết 人nhân 應ưng 死tử 。 一nhất 人nhân 能năng 救cứu 令linh 脫thoát 。 一nhất 切thiết 人nhân 破phá 戒giới 破phá 正chánh 見kiến 。 一nhất 人nhân 能năng 教giáo 令linh 得đắc 淨tịnh 戒giới 正chánh 見kiến 。 如như 是thị 等đẳng 俱câu 為vi 一nhất 福phước 。

復phục 有hữu 人nhân 言ngôn 。 是thị 福phước 不bất 可khả 量lượng 。 不bất 可khả 以dĩ 譬thí 喻dụ 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 入nhập 第đệ 三tam 阿a 僧tăng 祇kỳ 中trung 。 心tâm 思tư 大đại 行hành 。 種chủng 是thị 三tam 十thập 二nhị 相tướng 因nhân 緣duyên 。 故cố 知tri 是thị 福phước 無vô 能năng 量lượng 。 唯duy 佛Phật 能năng 知tri 也dã 。 是thị 為vi 福phước 義nghĩa 多đa 途đồ 難nan 可khả 定định 判phán 也dã 。 今kim 儀nghi 文văn 但đãn 舉cử 一nhất 種chủng 而nhi 已dĩ 。 而nhi 註chú 云vân 。 乃nãi 至chí 修tu 十Thập 善Thiện 。 名danh 有hữu 五ngũ 心tâm 等đẳng 。 通thông 以dĩ 百bách 心tâm 。 釋thích 百bách 福phước 義nghĩa 。 乃nãi 準chuẩn 大đại 經kinh 高cao 貴quý 德đức 王vương 品phẩm 云vân 。 菩Bồ 薩Tát 修tu 清thanh 淨tịnh 身thân 者giả 。 菩Bồ 薩Tát 修tu 不bất 殺sát 戒giới 。 有hữu 五ngũ 種chủng 心tâm 。 謂vị 下hạ 。 中trung 。 上thượng 。 上thượng 上thượng 。 上thượng 中trung 上thượng 。 乃nãi 至chí 正chánh 見kiến 亦diệc 如như 是thị 。 是thị 五ngũ 十thập 心tâm 。 名danh 初sơ 發phát 心tâm 具cụ 足túc 。 決quyết 定định 成thành 五ngũ 十thập 心tâm 。 是thị 名danh 滿mãn 足túc 。 如như 是thị 百bách 心tâm 。 名danh 百bách 福phước 德đức 。 具cụ 是thị 百bách 福phước 。 成thành 於ư 一nhất 相tương/tướng 。 如như 是thị 展triển 轉chuyển 具cụ 足túc 。 成thành 就tựu 三tam 十thập 二nhị 相tướng 。 名danh 清thanh 淨tịnh 身thân 也dã 。 又hựu 此thử 百bách 心tâm 。 即tức 是thị 百bách 思tư 。 謂vị 菩Bồ 薩Tát 先tiên 以dĩ 五ngũ 十thập 思tư 治trị 身thân 。 謂vị 修tu 十Thập 善Thiện 各các 五ngũ 思tư 。 成thành 五ngũ 十thập 思tư 。 後hậu 心tâm 復phục 起khởi 五ngũ 十thập 思tư 。 令linh 圓viên 成thành 百bách 福phước 。 五ngũ 思tư 者giả 。 婆bà 沙sa 云vân 。 離ly 殺sát 思tư 。 勸khuyến 導đạo 思tư 。 讚tán 善thiện 思tư 。 隨tùy 喜hỷ 思tư 。 迴hồi 向hướng 思tư 也dã 。

【# □# 註chú 】# 觀quán 音âm 玄huyền 下hạ (# 二nhị )# 云vân 。 凡phàm 用dụng 三tam 千thiên 二nhị 百bách 福phước 。 修tu 成thành 三tam 十thập 二nhị 大đại 人nhân 相tương/tướng 。 現hiện 時thời 。 方phương 稱xưng 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。

【# ■# 記ký 】# 三tam 千thiên 二nhị 百bách 福phước 。 即tức 累lũy/lụy/luy 上thượng 百bách 福phước 。 而nhi 成thành 因nhân 性tánh 。 三tam 十thập 二nhị 相tướng 。 即tức 所sở 成thành 果quả 相tương/tướng 。 大đại 論luận 第đệ 四tứ 問vấn 。 轉Chuyển 輪Luân 聖Thánh 王Vương 。 有hữu 三tam 十thập 二nhị 相tướng 。 菩Bồ 薩Tát 亦diệc 有hữu 三tam 十thập 二nhị 相tướng 。 有hữu 何hà 差sai 別biệt 。 答đáp 。 菩Bồ 薩Tát 相tương/tướng 者giả 。 有hữu 七thất 事sự 勝thắng 。 轉Chuyển 輪Luân 聖Thánh 王Vương 。 一nhất 淨tịnh 好hảo/hiếu 。 二nhị 分phần 明minh 。 三tam 不bất 失thất 處xứ 。 四tứ 具cụ 足túc 。 五ngũ 深thâm 入nhập 。 六lục 隨tùy 智trí 慧tuệ 行hành 。 不bất 隨tùy 世thế 間gian 。 七thất 隨tùy 遠viễn 離ly 。 輪Luân 王Vương 相tương/tướng 不bất 爾nhĩ 。

又hựu 問vấn 。

菩Bồ 薩Tát 何hà 以dĩ 三tam 十thập 二nhị 相tướng 。 不bất 多đa 不bất 少thiểu 。 答đáp 。 有hữu 言ngôn 佛Phật 以dĩ 三tam 十thập 二nhị 相tướng 。 莊trang 嚴nghiêm 身thân 者giả 。 端đoan 正chánh 不bất 亂loạn 故cố 。 若nhược 少thiểu 。 身thân 不bất 端đoan 正chánh 。 若nhược 多đa 。 佛Phật 身thân 相tướng 亂loạn 。 是thị 三tam 十thập 二nhị 相tướng 。 端đoan 正chánh 不bất 亂loạn 。 不bất 可khả 益ích 。 不bất 可khả 減giảm 。 猶do 如như 佛Phật 法Pháp 。 不bất 可khả 增tăng 減giảm 。 身thân 相tướng 亦diệc 如như 是thị 。

又hựu 問vấn 。

菩Bồ 薩Tát 何hà 故cố 。 以dĩ 身thân 相tướng 嚴nghiêm 身thân 。 答đáp 。 有hữu 人nhân 見kiến 佛Phật 身thân 相tướng 。 得đắc 清thanh 淨tịnh 信tín 。 是thị 故cố 以dĩ 相tương/tướng 嚴nghiêm 身thân 。

復phục 次thứ 諸chư 佛Phật 以dĩ 一nhất 切thiết 事sự 勝thắng 。 故cố 身thân 色sắc 。 威uy 力lực 。 種chủng 相tương/tướng 。 家gia 屬thuộc 。 智trí 慧tuệ 。 禪thiền 定định 。 解giải 脫thoát 。 眾chúng 事sự 皆giai 勝thắng 。 若nhược 佛Phật 不bất 莊trang 嚴nghiêm 身thân 相tướng 。 是thị 事sự 便tiện 少thiểu 。 有hữu 言ngôn 阿a 耨nậu 菩Bồ 提Đề 住trụ 是thị 身thân 中trung 。 若nhược 身thân 相tướng 不bất 端đoan 嚴nghiêm 。 阿a 耨nậu 菩Bồ 提Đề 不bất 住trụ 此thử 身thân 中trung 。 是thị 故cố 菩Bồ 薩Tát 。 修tu 三tam 十thập 二nhị 相tướng 。 自tự 莊trang 嚴nghiêm 身thân 。 為vi 得đắc 阿a 耨nậu 菩Bồ 提Đề 也dã 。 問vấn 。 佛Phật 智trí 慧tuệ 無vô 量lượng 。 身thân 相tướng 亦diệc 應ưng 無vô 量lượng 。 何hà 以dĩ 止chỉ 同đồng 轉Chuyển 輪Luân 聖Thánh 王Vương 。 三tam 十thập 二nhị 相tướng 耶da 。 答đáp 。 不bất 多đa 不bất 少thiểu 。 義nghĩa 如như 前tiền 說thuyết 。

復phục 有hữu 人nhân 言ngôn 。 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 相tương/tướng 不bất 定định 。 如như 說thuyết 隨tùy 眾chúng 生sanh 所sở 好hiếu 。 可khả 以dĩ 引dẫn 導đạo 其kỳ 心tâm 者giả 。 故cố 為vi 現hiện 相tướng 。 若nhược 眾chúng 生sanh 不bất 貴quý 金kim 而nhi 貴quý 餘dư 色sắc 。 琉lưu 璃ly 玻pha 瓈lê 金kim 剛cang 等đẳng 。 如như 此thử 土thổ/độ 世thế 人nhân 者giả 。 佛Phật 則tắc 不bất 現hiện 金kim 色sắc 。 觀quan 其kỳ 所sở 好hiếu 。 則tắc 為vi 現hiện 色sắc 。 若nhược 眾chúng 生sanh 不bất 貴quý 纖tiêm 長trường 指chỉ 。 及cập 網võng 縵man 。 以dĩ 長trường/trưởng 指chỉ 利lợi 爪trảo 。 為vi 羅la 剎sát 相tương/tướng 。 以dĩ 網võng 縵man 為vi 水thủy 鳥điểu 相tương/tướng 。 造tạo 事sự 不bất 便tiện 。 如như 著trước 手thủ 衣y 。 何hà 用dụng 是thị 為vi 。 如như 罽kế 賓tân 國quốc 彌di 帝đế 隷lệ 力lực 利lợi 菩Bồ 薩Tát 。 手thủ 有hữu 網võng 縵man 。 父phụ 惡ác 以dĩ 為vi 怪quái 。 以dĩ 刀đao 割cát 之chi 。 言ngôn 我ngã 子tử 何hà 緣duyên 如như 鳥điểu 。 有hữu 不bất 好hảo/hiếu 肩kiên 圓viên 。 以dĩ 為vi 似tự 腫thũng 。 有hữu 以dĩ 腹phúc 不bất 現hiện 。 無vô 腹phúc 如như 餓ngạ 鬼quỷ 。 有hữu 以dĩ 青thanh 眼nhãn 為vi 不bất 好hảo/hiếu 。 但đãn 好hảo/hiếu 黑hắc 白bạch 分phân 明minh 。 是thị 故cố 佛Phật 隨tùy 眾chúng 生sanh 所sở 好hiếu 。 而nhi 為vi 現hiện 相tướng 。 如như 是thị 等đẳng 無vô 有hữu 常thường 定định 。 有hữu 言ngôn 此thử 三tam 十thập 二nhị 相tướng 。 實thật 定định 以dĩ 神thần 通thông 力lực 。 變biến 化hóa 身thân 。 隨tùy 眾chúng 所sở 好hiếu 。 而nhi 為vi 現hiện 相tướng 。 有hữu 言ngôn 。 佛Phật 有hữu 時thời 神thần 通thông 變biến 化hóa 。 有hữu 時thời 隨tùy 世thế 界giới 處xứ 生sanh 。 當đương 生sanh 處xứ 不bất 得đắc 言ngôn 。 神thần 通thông 變biến 化hóa 。 又hựu 於ư 三Tam 千Thiên 大Đại 千Thiên 世thế 界giới 中trung 。 隨tùy 可khả 度độ 眾chúng 生sanh 處xứ 生sanh 。 則tắc 為vi 現hiện 相tướng 。 如như 密mật 迹tích 經kinh 說thuyết 。 或hoặc 現hiện 金kim 色sắc 。 或hoặc 現hiện 銀ngân 色sắc 。 或hoặc 現hiện 日nhật 月nguyệt 星tinh 宿tú 色sắc 。 或hoặc 長trường 或hoặc 短đoản 。 隨tùy 可khả 引dẫn 導đạo 眾chúng 生sanh 。 則tắc 為vi 現hiện 相tướng 。 如như 人nhân 相tương/tướng 中trung 說thuyết 。 五ngũ 處xứ 長trường/trưởng 為vi 好hảo/hiếu 。 謂vị 眼nhãn 鼻tị 舌thiệt 臂tý 指chỉ 髀bễ 手thủ 足túc 相tướng 。 若nhược 輪luân 若nhược 蓮liên 華hoa 。 若nhược 貝bối 。 若nhược 日nhật 月nguyệt 。 是thị 故cố 佛Phật 手thủ 足túc 有hữu 千thiên 輻bức 輪luân 。 纖tiêm 長trường 指chỉ 。 鼻tị 高cao 好hảo/hiếu 。 舌thiệt 廣quảng 長trường 而nhi 薄bạc 。 如như 是thị 等đẳng 皆giai 勝thắng 於ư 先tiên 所sở 貴quý 者giả 。 令linh 起khởi 恭cung 敬kính 心tâm 。 有hữu 國quốc 土độ 佛Phật 為vi 現hiện 千thiên 萬vạn 相tương/tướng 。 或hoặc 無vô 量lượng 阿a 僧tăng 祇kỳ 相tương/tướng 。 或hoặc 五ngũ 六lục 三tam 四tứ 。 隨tùy 天Thiên 竺Trúc 所sở 好hiếu 。 故cố 現hiện 三tam 十thập 二nhị 相tướng 。 八bát 十thập 種chủng 好hảo 也dã 。

△# 三tam 特đặc 示thị 六Lục 度Độ 滿mãn 相tương/tướng 二nhị 。 初sơ 總tổng 牒điệp 。

修tu 行hành 六Lục 度Độ 。 各các 有hữu 滿mãn 時thời 。

【# □# 註chú 】# 六Lục 度Độ 滿mãn 文văn 。 在tại 種chủng 相tương/tướng 後hậu 者giả 。 蓋cái 種chủng 相tương/tướng 時thời 。 亦diệc 修tu 六Lục 度Độ 也dã 。

△# 二nhị 示thị 相tương/tướng 。

如như 尸thi 毗tỳ 王vương 代đại 鴿cáp 檀đàn 滿mãn 。 普phổ 明minh 王vương 捨xả 國quốc 尸thi 滿mãn 。 羼sằn 提đề 仙tiên 人nhân 為vị 歌Ca 利Lợi 王Vương 。 割cát 截tiệt 無vô 恨hận 忍nhẫn 滿mãn 。 大đại 施thí 太thái 子tử 抒trữ 海hải 。 并tinh 七thất 日nhật 翹kiều 足túc 讚tán 弗phất 沙sa 佛Phật 進tiến 滿mãn 。 尚thượng 闍xà 黎lê 鵲thước 巢sào 頂đảnh 上thượng 禪thiền 滿mãn 。 劬cù 嬪# 大đại 臣thần 分phân 閻Diêm 浮Phù 提Đề 。 七thất 分phần 息tức 諍tranh 智trí 滿mãn 。 望vọng 初sơ 聲Thanh 聞Văn 位vị 。 是thị 下hạ 忍nhẫn 位vị 。

【# □# 註chú 】# 觀quán 音âm 玄huyền 記ký 下hạ (# 三tam )# 云vân 。 割cát 截tiệt 身thân 肉nhục 。 就tựu 鷹ưng 貿mậu 鴿cáp 。 至chí 盡tận 一nhất 身thân 。 不bất 惱não 不bất 沒một 。 自tự 誓thệ 真chân 實thật 。 感cảm 身thân 平bình 復phục 。 是thị 檀đàn 滿mãn 相tương/tướng 。 尸thi 毗tỳ 翻phiên 與dữ 。 檀đàn 。 翻phiên 施thí 。

【# ■# 記ký 】# 釋Thích 迦Ca 因Nhân 地Địa 作tác 王vương 。 名danh 尸thi 毗tỳ 。 得đắc 歸quy 命mạng 救cứu 護hộ 陀đà 羅la 尼ni 。 視thị 諸chư 眾chúng 生sanh 。 如như 母mẫu 愛ái 子tử 。 是thị 時thời 天thiên 帝đế 。 知tri 命mạng 將tương 終chung 。 求cầu 佛Phật 問vấn 疑nghi 。 徧biến 求cầu 不bất 得đắc 。 卻khước 還hoàn 天thiên 宮cung 。 愁sầu 憂ưu 苦khổ 惱não 。

時thời 天thiên 巧xảo 師sư 。 名danh 毗tỳ 首thủ 羯yết 磨ma 。 問vấn 天thiên 主chủ 言ngôn 。 何hà 以dĩ 悲bi 惱não 。

答đáp 言ngôn 。

我ngã 求cầu 一Nhất 切Thiết 智Trí 人nhân 。 而nhi 不bất 能năng 得đắc 。 毗tỳ 首thủ 言ngôn 。 有hữu 大đại 菩Bồ 薩Tát 。 滿mãn 足túc 六Lục 度Độ 。 不bất 久cửu 成thành 佛Phật 。 天thiên 主chủ 以dĩ 偈kệ 答đáp 曰viết 。 菩Bồ 薩Tát 發phát 大đại 心tâm 。 魚ngư 子tử 菴am 羅la 華hoa 。 三tam 事sự 因nhân 中trung 多đa 。 及cập 其kỳ 結kết 果quả 少thiểu 。 汝nhữ 作tác 鴿cáp 。 我ngã 作tác 鷹ưng 。 汝nhữ 便tiện 詐trá 怖bố 。 入nhập 王vương 腋dịch 下hạ 。 當đương 往vãng 試thí 之chi 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 否phủ/bĩ 。 毗tỳ 首thủ 言ngôn 。 是thị 大đại 菩Bồ 薩Tát 。 云vân 何hà 以dĩ 是thị 事sự 惱não 之chi 。 帝Đế 釋Thích 言ngôn 。 我ngã 無vô 惡ác 心tâm 。 如như 金kim 須tu 試thí 。 即tức 如như 所sở 說thuyết 。 變biến 入nhập 王vương 腋dịch 。 舉cử 身thân 戰chiến 懼cụ 。 動động 目mục 作tác 聲thanh 。 眾chúng 人nhân 言ngôn 。 是thị 王vương 大đại 仁nhân 慈từ 。 一nhất 切thiết 宜nghi 救cứu 護hộ 。 如như 是thị 鴿cáp 小tiểu 鳥điểu 。 歸quy 之chi 如như 入nhập 舍xá 。 菩Bồ 薩Tát 相tương/tướng 如như 是thị 。 作tác 佛Phật 必tất 不bất 久cửu 。 鷹ưng 在tại 近cận 樹thụ 。 而nhi 語ngứ 王vương 言ngôn 。 還hoàn 我ngã 鴿cáp 來lai 。 王vương 言ngôn 。 我ngã 前tiền 受thọ 此thử 鴿cáp 。 非phi 是thị 汝nhữ 前tiền 受thọ 。 我ngã 先tiên 發phát 願nguyện 。 度độ 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 鷹ưng 言ngôn 。 欲dục 度độ 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 我ngã 非phi 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 耶da 。 何hà 以dĩ 奪đoạt 我ngã 食thực 。 王vương 言ngôn 。 汝nhữ 須tu 何hà 食thực 。 答đáp 。 我ngã 須tu 新tân 肉nhục 熱nhiệt 血huyết 。 王vương 言ngôn 。 無vô 不bất 由do 殺sát 得đắc 之chi 。 我ngã 先tiên 作tác 誓thệ 。 若nhược 有hữu 眾chúng 生sanh 。 來lai 歸quy 我ngã 者giả 。 必tất 救cứu 護hộ 之chi 。 云vân 何hà 殺sát 一nhất 與dữ 一nhất 。 思tư 惟duy 心tâm 定định 。 而nhi 說thuyết 偈kệ 言ngôn 。 是thị 我ngã 此thử 肉nhục 身thân 。 恆hằng 受thọ 老lão 病bệnh 死tử 。 不bất 久cửu 當đương 臭xú 爛lạn 。 彼bỉ 須tu 我ngã 當đương 與dữ 。 持trì 刀đao 自tự 割cát 股cổ 肉nhục 。 而nhi 授thọ 與dữ 之chi 。 鷹ưng 言ngôn 。 須tu 逐trục 道Đạo 理lý 。 弗phất 見kiến 欺khi 也dã 。 令linh 輕khinh 重trọng 等đẳng 。 王vương 言ngôn 。 持trì 秤xứng 稱xưng 之chi 。 鴿cáp 身thân 轉chuyển 重trọng 。 王vương 身thân 轉chuyển 輕khinh 。 乃nãi 至chí 王vương 身thân 割cát 盡tận 。 諸chư 臣thần 眷quyến 屬thuộc 。 卻khước 諸chư 看khán 人nhân 。 王vương 今kim 如như 此thử 。 無vô 可khả 看khán 也dã 。 王vương 言ngôn 。 任nhậm 看khán 。 若nhược 有hữu 成thành 佛Phật 道đạo 。 當đương 忍nhẫn 此thử 大đại 事sự 。 王vương 以dĩ 血huyết 塗đồ 手thủ 。 攀phàn 秤xứng 欲dục 上thượng 。 盡tận 對đối 于vu 鴿cáp 。 鷹ưng 言ngôn 。 何hà 用dụng 如như 此thử 。 以dĩ 鴿cáp 還hoàn 我ngã 。 王vương 言ngôn 。 過quá 去khứ 劫kiếp 來lai 。 喪táng 身thân 無vô 量lượng 。 今kim 是thị 求cầu 易dị 佛Phật 道Đạo 之chi 時thời 。 肉nhục 盡tận 筋cân 斷đoạn 。 欲dục 上thượng 而nhi 墮đọa 。 乃nãi 自tự 責trách 言ngôn 。 汝nhữ 須tu 堅kiên 固cố 。 勿vật 得đắc 迷mê 悶muộn 。 眾chúng 生sanh 墮đọa 憂ưu 海hải 。 應ưng 救cứu 護hộ 之chi 。 何hà 為vi 懈giải 怠đãi 。 尚thượng 不bất 及cập 地địa 獄ngục 之chi 苦khổ 。 十thập 六lục 分phần 一nhất 。 我ngã 特đặc 精tinh 進tấn 。 猶do 患hoạn 此thử 苦khổ 。 況huống 地địa 獄ngục 中trung 。 無vô 智trí 慧tuệ 者giả 。 諸chư 天thiên 贊tán 言ngôn 。 為vi 小tiểu 鳥điểu 能năng 爾nhĩ 。 況huống 其kỳ 大đại 者giả 。

時thời 大đại 地địa 六lục 動động 。 海hải 水thủy 揚dương 波ba 。 枯khô 木mộc 生sanh 華hoa 。 天thiên 雨vũ 香hương 水thủy 。 諸chư 佛Phật 來lai 贊tán 。 必tất 成thành 佛Phật 也dã 。 鷹ưng 與dữ 鴿cáp 言ngôn 。 是thị 真chân 菩Bồ 薩Tát 。 毗tỳ 首thủ 言ngôn 。 天thiên 主chủ 。 汝nhữ 有hữu 神thần 力lực 。 令linh 彼bỉ 平bình 復phục 。 帝Đế 釋Thích 言ngôn 。 不bất 須tu 我ngã 也dã 。 王vương 自tự 作tác 誓thệ 。 感cảm 發phát 一nhất 切thiết 。 即tức 語ngữ 王vương 言ngôn 。 心tâm 不bất 惱não 耶da 。 王vương 言ngôn 。 我ngã 心tâm 歡hoan 喜hỷ 。 不bất 惱não 不bất 沒một 。 帝Đế 釋Thích 言ngôn 。 誰thùy 當đương 信tín 汝nhữ 。 王vương 作tác 誓thệ 言ngôn 。 若nhược 心tâm 不bất 惱não 。 以dĩ 求cầu 佛Phật 道Đạo 者giả 。 使sử 平bình 復phục 如như 故cố 。 語ngữ 已dĩ 平bình 復phục 。 人nhân 天thiên 見kiến 之chi 。 皆giai 大đại 歡hoan 喜hỷ 。 嘆thán 不bất 曾tằng 有hữu 。 必tất 當đương 作tác 佛Phật 。 我ngã 當đương 供cúng 養dường 。

【# □# 註chú 】# 如như 須tu 陀đà 摩ma 王vương 以dĩ 身thân 就tựu 死tử 。 持trì 不bất 妄vọng 戒giới 。 是thị 尸thi 滿mãn 相tương/tướng (# 尸thi 羅la 翻phiên 好hảo/hiếu 善thiện 。 即tức 戒giới 善thiện 也dã )# 。

【# ■# 記ký 】# 須tu 陀đà 摩ma 王vương 。 有hữu 大đại 精tinh 進tấn 。 常thường 依y 實thật 語ngữ 。 欲dục 入nhập 園viên 遊du 戲hí 。 始thỉ 出xuất 城thành 門môn 。 有hữu 一nhất 婆Bà 羅La 門Môn 。 來lai 從tùng 王vương 乞khất 云vân 。 王vương 是thị 福phước 德đức 人nhân 。 憫mẫn 我ngã 貧bần 窮cùng 。 王vương 言ngôn 。 須tu 待đãi 我ngã 還hoàn 。 適thích 至chí 園viên 中trung 。 有hữu 兩lưỡng 翅sí 鳥điểu 王vương 。 名danh 曰viết 鹿lộc 足túc 。 向hướng 與dữ 山sơn 神thần 共cộng 誓thệ 。 取thủ 一nhất 千thiên 王vương 。 已dĩ 得đắc 九cửu 百bách 九cửu 十thập 九cửu 王vương 。 唯duy 少thiểu 須tu 陀đà 摩ma 王vương 。 從tùng 空không 飛phi 來lai 。 捉tróc 將tương 王vương 去khứ 。 諸chư 女nữ 哀ai 哭khốc 。 號hiệu 動động 一nhất 園viên 。 鹿lộc 足túc 捉tróc 王vương 。 至chí 所sở 住trú 處xứ 。 置trí 諸chư 王vương 中trung 。 須tu 陀đà 摩ma 王vương 涕thế 霖lâm 如như 雨vũ 。 鹿lộc 足túc 言ngôn 。 大đại 剎sát 利lợi 。 如như 何hà 啼đề 泣khấp 如như 小tiểu 兒nhi 狀trạng 。 人nhân 生sanh 有hữu 死tử 。 合hợp 會hội 有hữu 離ly 。 須tu 陀đà 答đáp 言ngôn 。 我ngã 不bất 畏úy 死tử 。 自tự 恨hận 生sanh 來lai 。 未vị 曾tằng 妄vọng 語ngữ 。 而nhi 今kim 失thất 信tín 。 是thị 故cố 懊áo 惱não 。 欲dục 與dữ 婆Bà 羅La 門Môn 行hành 施thí 。 辜cô 負phụ 宿túc 心tâm 。 自tự 招chiêu 欺khi 罪tội 耳nhĩ 。 鹿lộc 足túc 言ngôn 。 放phóng 汝nhữ 還hoàn 去khứ 。 七thất 日nhật 行hành 施thí 竟cánh 。 便tiện 來lai 就tựu 死tử 。 汝nhữ 若nhược 不bất 來lai 。 我ngã 有hữu 力lực 取thủ 。 王vương 還hoàn 。 恣tứ 心tâm 布bố 施thí 。 立lập 太thái 子tử 為vi 王vương 。 大đại 會hội 人nhân 民dân 。 王vương 乃nãi 謝tạ 言ngôn 。 我ngã 智trí 不bất 周chu 。 少thiểu 不bất 如như 法Pháp 。 便tiện 當đương 瞋sân 怒nộ 。 我ngã 今kim 身thân 非phi 己kỷ 有hữu 。 當đương 去khứ 。 人nhân 民dân 留lưu 之chi 。 願nguyện 王vương 留lưu 意ý 。 垂thùy 蔭ấm 此thử 國quốc 。 勿vật 以dĩ 鹿lộc 足túc 鬼quỷ 王vương 為vi 慮lự 也dã 。 當đương 設thiết 鐵thiết 舍xá 奇kỳ 兵binh 衛vệ 護hộ 。 鹿lộc 足túc 雖tuy 神thần 。 亦diệc 不bất 畏úy 之chi 。 王vương 說thuyết 偈kệ 言ngôn 。 實thật 語ngữ 第đệ 一nhất 戒giới 。 實thật 語ngữ 升thăng 天thiên 梯thê 。 實thật 語ngữ 小tiểu 人nhân 大đại 。 妄vọng 語ngữ 入nhập 地địa 獄ngục 。 我ngã 今kim 守thủ 實thật 語ngữ 。 寗# 失thất 身thân 壽thọ 命mạng 。 於ư 是thị 發phát 去khứ 。 至chí 鹿lộc 足túc 所sở 。 見kiến 來lai 歡hoan 喜hỷ 。 汝nhữ 實thật 語ngữ 人nhân 。 不bất 失thất 信tín 要yếu 。 人nhân 皆giai 惜tích 命mạng 。 王vương 何hà 脫thoát 竟cánh 還hoàn 來lai 。 汝nhữ 是thị 大đại 人nhân 。

時thời 須tu 陀đà 王vương 。 廣quảng 讚tán 實thật 語ngữ 。 訶ha 責trách 妄vọng 語ngữ 。 鹿lộc 足túc 聞văn 之chi 。 信tín 心tâm 清thanh 淨tịnh 。 語ngữ 須tu 陀đà 言ngôn 。 汝nhữ 能năng 說thuyết 此thử 。 今kim 相tương/tướng 放phóng 捨xả 。 各các 還hoàn 本bổn 國quốc 。 如như 是thị 語ngữ 已dĩ 。

爾nhĩ 時thời 諸chư 王vương 。 各các 承thừa 不bất 殺sát 之chi 恩ân 。 不bất 忍nhẫn 相tương/tướng 捨xả 。 共cộng 住trú 於ư 此thử 。 同đồng 立lập 一nhất 城thành 。 即tức 今kim 王Vương 舍Xá 城Thành 也dã 。 是thị 為vi 尸thi 滿mãn 相tương/tướng 。

【# ■# 備bị 】# 辨biện 訛ngoa 曰viết 。 好hảo/hiếu 善thiện 。 應ưng 云vân 性tánh 善thiện 。 性tánh 者giả 。 習tập 以dĩ 成thành 性tánh 。 以dĩ 秉bỉnh 受thọ 戒giới 法pháp 。 任nhậm 運vận 行hành 持trì 。 故cố 云vân 性tánh 善thiện 。

【# □# 註chú 】# 。 如như 忍nhẫn 辱nhục 仙tiên 人nhân 。 被bị 歌Ca 利Lợi 王Vương 。 (# 翻phiên 惡ác 世thế 無vô 道đạo )# 。 割cát 截tiệt 身thân 體thể 。 慈từ 忍nhẫn 不bất 動động 。 作tác 誓thệ 即tức 感cảm 。 血huyết 化hóa 為vi 乳nhũ 。 是thị 羼sằn 提đề 滿mãn 相tương/tướng (# 羼sằn 提đề 翻phiên 忍nhẫn 辱nhục )# 。

【# ■# 記ký 】# 如như 昔tích 忍nhẫn 辱nhục 仙tiên 人nhân 。 在tại 于vu 林lâm 間gian 。 修tu 行hành 忍nhẫn 辱nhục 。

時thời 歌Ca 利Lợi 王Vương 。 將tương 諸chư 婇thể 女nữ 。 入nhập 園viên 游du 戲hí 。 飲ẩm 食thực 訖ngật 已dĩ 。 王vương 少thiểu 睡thụy 息tức 。 諸chư 女nữ 採thải 華hoa 。 于vu 其kỳ 林lâm 間gian 。 見kiến 此thử 仙tiên 人nhân 。 恭cung 敬kính 禮lễ 拜bái 。 在tại 一nhất 面diện 立lập 。

爾nhĩ 時thời 仙tiên 人nhân 。 為vi 諸chư 婇thể 女nữ 。 讚tán 歎thán 慈từ 忍nhẫn 。 其kỳ 言ngôn 美mỹ 妙diệu 。 聽thính 者giả 忘vong 厭yếm 。 久cửu 而nhi 忘vong 去khứ 。 王vương 眠miên 覺giác 已dĩ 。 不bất 見kiến 婇thể 女nữ 。 拔bạt 劍kiếm 逐trục 蹤tung 。 見kiến 女nữ 在tại 於ư 仙tiên 人nhân 前tiền 立lập 。 嫉tật 妒đố 隆long 盛thịnh 。 恚khuể 目mục 奮phấn 劍kiếm 。 擬nghĩ 仙tiên 人nhân 言ngôn 。 汝nhữ 作tác 何hà 事sự 。

答đáp 言ngôn 。

我ngã 修tu 慈từ 忍nhẫn 。 王vương 言ngôn 。 我ngã 今kim 試thí 汝nhữ 。 當đương 以dĩ 利lợi 劍kiếm 。 截tiệt 其kỳ 手thủ 足túc 。 及cập 以dĩ 耳nhĩ 鼻tị 。 若nhược 不bất 瞋sân 者giả 。 乃nãi 知tri 修tu 忍nhẫn 。 仙tiên 言ngôn 任nhậm 意ý 。 王vương 即tức 拔bạt 劍kiếm 試thí 之chi 如như 上thượng 。

問vấn 言ngôn 。

汝nhữ 心tâm 動động 否phủ/bĩ 。 答đáp 。 心tâm 不bất 動động 也dã 。 王vương 言ngôn 。 汝nhữ 一nhất 身thân 在tại 此thử 。 無vô 有hữu 勢thế 力lực 。 雖tuy 言ngôn 不bất 動động 。 誰thùy 當đương 信tín 者giả 。 仙tiên 作tác 誓thệ 言ngôn 。 若nhược 我ngã 實thật 修tu 慈từ 忍nhẫn 者giả 。 血huyết 當đương 為vi 乳nhũ 。 誓thệ 已dĩ 。 即tức 變biến 為vi 乳nhũ 。 王vương 大đại 驚kinh 走tẩu 。 將tương 諸chư 婇thể 女nữ 而nhi 去khứ 。

時thời 林lâm 中trung 龍long 神thần 。 為vi 此thử 仙tiên 人nhân 。 雨vũ 雷lôi 電điện 霹phích 靂lịch 。 致trí 王vương 毒độc 害hại 。 遂toại 不bất 還hoàn 宮cung 。 是thị 為vi 忍nhẫn 滿mãn 相tương/tướng 。 羼sằn 。 音âm 產sản 。

【# □# 註chú 】# 如như 大đại 施thí 太thái 子tử 。 求cầu 如như 意ý 珠châu 。 雨vũ 寶bảo 濟tế 貧bần 。 得đắc 珠châu 墮đọa 海hải 。 抒trữ 海hải 取thủ 之chi 。 (# 抒trữ 音âm 汝nhữ 酌chước 取thủ 也dã )# 筋cân 骨cốt 斷đoạn 壞hoại 。 終chung 不bất 懈giải 廢phế 。 諸chư 天thiên 問vấn 之chi 。 云vân 吾ngô 生sanh 生sanh 不bất 休hưu 。 故cố 助trợ 抒trữ 海hải 。 海hải 水thủy 減giảm 半bán 。 龍long 恐khủng 海hải 乾can/kiền/càn 。 送tống 珠châu 與dữ 之chi 。 是thị 毗tỳ 離ly 耶da 滿mãn 相tương/tướng 。

【# ■# 記ký 】# 如như 好hiếu 施thí 太thái 子tử 。 求cầu 如như 意ý 珠châu 。 輔phụ 行hành 云vân 。 得đắc 珠châu 墜trụy 海hải 者giả 。 海hải 神thần 惜tích 珠châu 。 因nhân 睡thụy 以dĩ 盜đạo 其kỳ 珠châu 。 太thái 子tử 覺giác 已dĩ 。 而nhi 抒trữ 大đại 海hải 。 正chánh 使sử 筋cân 骨cốt 枯khô 盡tận 。 終chung 不bất 懈giải 廢phế 。 誓thệ 得đắc 如như 意ý 。 以dĩ 給cấp 眾chúng 生sanh 。 濟tế 其kỳ 身thân 苦khổ 。 諸chư 天thiên 問vấn 之chi 。

答đáp 言ngôn 。

生sanh 生sanh 不bất 休hưu 。 諸chư 天thiên 見kiến 此thử 精tinh 進tấn 。 助trợ 抒trữ 海hải 。 水thủy 減giảm 半bán 。 龍long 恐khủng 海hải 竭kiệt 。 送tống 珠châu 與dữ 之chi 。 是thị 為vi 精tinh 進tấn 滿mãn 相tương/tướng 。

【# □# 註chú 】# 尚thượng 闍xà 黎lê 。 (# 螺loa 髻kế 仙tiên 人nhân 名danh 也dã )# 。 得đắc 第đệ 四tứ 禪thiền 。 出xuất 入nhập 息tức 斷đoạn 。 鳥điểu 謂vị 為vi 木mộc 。 於ư 髻kế 生sanh 卵noãn 。 定định 起khởi 欲dục 行hành 。 恐khủng 鳥điểu 母mẫu 不bất 來lai 。 即tức 更cánh 入nhập 禪thiền 。 鳥điểu 飛phi 方phương 起khởi 。 是thị 禪thiền 滿mãn 相tương/tướng 。

【# ■# 記ký 】# 如như 螺loa 髻kế 仙tiên 人nhân 。 名danh 尚thượng 闍xà 黎lê 。 有hữu 人nhân 畫họa 像tượng 作tác 僧Tăng 形hình 者giả 非phi 。 得đắc 第đệ 四tứ 禪thiền 。 出xuất 入nhập 息tức 斷đoạn 。 坐tọa 一nhất 樹thụ 下hạ 。 寂tịch 然nhiên 不bất 動động 。 鳥điểu 見kiến 不bất 動động 。 謂vị 之chi 為vi 木mộc 。 即tức 於ư 仙tiên 人nhân 。 髻kế 中trung 生sanh 卵noãn 。 仙tiên 人nhân 起khởi 定định 。 覺giác 頂đảnh 上thượng 有hữu 卵noãn 。 即tức 自tự 思tư 惟duy 。 我ngã 若nhược 起khởi 行hành 。 鳥điểu 母mẫu 永vĩnh 不bất 復phục 來lai 。 鳥điểu 卵noãn 必tất 壞hoại 。 即tức 重trọng/trùng 入nhập 禪thiền 。 至chí 飛phi 去khứ 時thời 。 爾nhĩ 乃nãi 起khởi 行hành 。 是thị 為vi 禪thiền 滿mãn 相tương/tướng 。

【# □# 註chú 】# 劬cù 嬪# 大đại 臣thần 。 分phân 閻Diêm 浮Phù 提Đề 七thất 分phần 。 城thành 邑ấp 山sơn 川xuyên 均quân 故cố 。 息tức 諍tranh 。 是thị 般Bát 若Nhã 滿mãn 相tương/tướng 。

【# ■# 記ký 】# 如như 劬cù 嬪# 大đại 臣thần 。 分phân 閻Diêm 浮Phù 提Đề 地địa 。 以dĩ 為vi 七thất 分phần 。 城thành 邑ấp 聚tụ 落lạc 。 皆giai 使sử 均quân 等đẳng 。 大đại 城thành 小tiểu 城thành 及cập 以dĩ 人nhân 民dân 。 盡tận 作tác 七thất 分phần 。 七thất 國quốc 無vô 諍tranh 。 是thị 為vi 般Bát 若Nhã 滿mãn 相tương/tướng 。

【# ■# 備bị 】# 節tiết 義nghĩa 云vân 。 長trường/trưởng 阿a 含hàm 五ngũ 云vân 。 釋Thích 迦Ca 夙túc 為vi 慈từ 悲bi 王vương 。 有hữu 大đại 臣thần 之chi 子tử 。 名danh 大đại 典điển 尊tôn 。 次thứ 補bổ 父phụ 相tương/tướng 。

時thời 王vương 有hữu 六lục 剎sát 利lợi 王vương 。 典điển 尊tôn 分phân 閻Diêm 浮Phù 提Đề 。 水thủy 土thổ/độ 等đẳng 作tác 七thất 分phần 。 封phong 六lục 剎sát 利lợi 及cập 大đại 王vương 為vi 七thất 大đại 國quốc 。 有hữu 師sư 言ngôn 。 此thử 取thủ 世thế 智trí 為vi 滿mãn 相tương/tướng 。 故cố 大đại 論luận 破phá 云vân 。 初Sơ 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 尚thượng 不bất 知tri 其kỳ 邊biên 涯nhai 。 十Thập 地Địa 乃nãi 能năng 知tri 之chi 。 云vân 何hà 言ngôn 分phần/phân 大đại 地địa 作tác 七thất 分phần 為vi 般Bát 若Nhã 滿mãn 相tương/tướng 。

【# □# 註chú 】# 所sở 言ngôn 滿mãn 者giả 。 度độ 本bổn 治trị 蔽tế 。 行hành 期kỳ 滿mãn 願nguyện 。 今kim 蔽tế 已dĩ 離ly 。 與dữ 拔bạt 遂toại 心tâm 。 即tức 知tri 六Lục 度Độ 其kỳ 功công 尅khắc 滿mãn 。 (# 文văn )# 七thất 日nhật 翹kiều 足túc 等đẳng 者giả 。 觀quán 音âm 玄huyền 記ký 下hạ (# 四tứ )# 云vân 。 婆bà 沙sa 云vân 。

爾nhĩ 時thời 有hữu 佛Phật 。 號hiệu 曰viết 底để 沙sa 。 有hữu 二nhị 弟đệ 子tử 。 一nhất 名danh 釋Thích 迦Ca 。 樂nhạo/nhạc/lạc 修tu 利lợi 他tha 行hành 。 二nhị 名danh 慈Từ 氏Thị 。 樂nhạo/nhạc/lạc 修tu 自tự 利lợi 行hành 。 所sở 化hóa 機cơ 在tại 後hậu 熟thục 。 彼bỉ 佛Phật 念niệm 曰viết 。 多đa 人nhân 就tựu 一nhất 人nhân 難nạn/nan 。 一nhất 人nhân 就tựu 多đa 人nhân 則tắc 易dị 。 欲dục 令linh 釋Thích 迦Ca 先tiên 成thành 道Đạo 故cố 。 於ư 是thị 捨xả 二nhị 弟đệ 子tử 。 入nhập 至chí 山sơn 中trung 。

時thời 釋Thích 迦Ca 菩Bồ 薩Tát 。 隨tùy 後hậu 入nhập 山sơn 。 尋tầm 求cầu 本bổn 師sư 。 不bất 見kiến 蹤tung 蹟# 。 正chánh 行hạnh 之chi 次thứ 。 忽hốt 見kiến 彼bỉ 佛Phật 在tại 寶bảo 龕khám 中trung 。 入nhập 火hỏa 界giới 定định 。 威uy 光quang 赫hách 弈dịch 。 特đặc 異dị 於ư 常thường 。 行hành 次thứ 忘vong 下hạ 一nhất 足túc 。 經kinh 於ư 七thất 日nhật 。 說thuyết 於ư 一nhất 偈kệ 。 歎thán 彼bỉ 世Thế 尊Tôn 云vân 。 天thiên 地địa 此thử 界giới 多đa 聞văn 室thất 。 逝thệ 宮cung 天thiên 處xứ 十thập 方phương 無vô 。 丈trượng 夫phu 牛ngưu 王vương 大đại 沙Sa 門Môn 。 尋tầm 地địa 山sơn 林lâm 遍biến 無vô 等đẳng 。 因nhân 此thử 精tinh 進tấn 。 超siêu 於ư 九cửu 劫kiếp 。 在tại 彌Di 勒Lặc 前tiền 。 成thành 佛Phật (# 文văn )# 。

【# ■# 補bổ 】# 大đại 論luận 言ngôn 。 弗phất 沙sa 佛Phật 欲dục 觀quán 釋Thích 迦Ca 菩Bồ 薩Tát 。 心tâm 純thuần 淑thục 未vị 。 即tức 觀quán 見kiến 之chi 。 知tri 其kỳ 心tâm 未vị 純thuần 淑thục 。 而nhi 諸chư 弟đệ 子tử 心tâm 皆giai 純thuần 淑thục 。 又hựu 彌Di 勒Lặc 菩Bồ 薩Tát 。 心tâm 已dĩ 純thuần 淑thục 。 而nhi 弟đệ 子tử 未vị 純thuần 淑thục 。

時thời 弗phất 沙sa 佛Phật 。 如như 是thị 思tư 惟duy 。 一nhất 人nhân 之chi 心tâm 易dị 可khả 速tốc 化hóa 。 眾chúng 人nhân 之chi 心tâm 難nan 可khả 疾tật 治trị 。 思tư 惟duy 已dĩ 竟cánh 。 欲dục 使sử 釋Thích 迦Ca 疾tật 得đắc 成thành 佛Phật 。 上thượng 雪Tuyết 山Sơn 上thượng 。 于vu 寶bảo 窟quật 中trung 。 入nhập 火hỏa 光quang 定định 也dã 。 又hựu 言ngôn 。 釋Thích 迦Ca 菩Bồ 薩Tát 。 作tác 外ngoại 道đạo 仙tiên 人nhân 。 上thượng 山sơn 採thải 藥dược 。 是thị 弗phất 沙sa 佛Phật 。 坐tọa 寶bảo 窟quật 中trung 。 入nhập 火hỏa 光quang 定định 。 放phóng 大đại 光quang 明minh 。 見kiến 已dĩ 。 心tâm 喜hỷ 信tín 敬kính 。 翹kiều 一nhất 足túc 立lập 。 叉xoa 手thủ 向hướng 佛Phật 。 一nhất 心tâm 而nhi 觀quán 。 目mục 未vị 暫tạm 眴thuấn/huyễn 。 七thất 日nhật 七thất 夜dạ 。 一nhất 偈kệ 讚tán 佛Phật 。 天thiên 上thượng 天thiên 下hạ 無vô 如như 佛Phật 。 十thập 方phương 世thế 界giới 亦diệc 無vô 比tỉ 。 世thế 間gian 所sở 有hữu 我ngã 盡tận 見kiến 。 一nhất 切thiết 無vô 有hữu 如như 佛Phật 者giả 。 於ư 是thị 超siêu 越việt 九cửu 劫kiếp 。 故cố 九cửu 十thập 一nhất 劫kiếp 。 得đắc 阿a 耨nậu 菩Bồ 提Đề 也dã 。

【# □# 註chú 】# 是thị 下hạ 忍nhẫn 位vị 者giả 。 戒giới 疏sớ/sơ 上thượng (# 三tam )# 云vân 。 若nhược 過quá 三tam 阿a 僧tăng 祇kỳ 。 種chủng 三tam 十thập 二nhị 相tướng 業nghiệp 。 準chuẩn 望vọng 此thử 是thị 下hạ 忍nhẫn 位vị (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 。 三tam 十thập 二nhị 相tướng 。 當đương 檢kiểm 法pháp 數số 自tự 知tri 。 此thử 三tam 十thập 二nhị 通thông 云vân 相tương/tướng 者giả 。 於ư 有hữu 所sở 表biểu 。 覧# 而nhi 可khả 別biệt 。 名danh 之chi 為vi 相tương/tướng 。 如Như 來Lai 應ứng 化hóa 之chi 體thể 。 現hiện 此thử 三tam 十thập 二nhị 相tướng 。 以dĩ 表biểu 法Pháp 身thân 眾chúng 德đức 圓viên 極cực 。 使sử 見kiến 者giả 愛ái 敬kính 。 知tri 有hữu 勝thắng 德đức 可khả 崇sùng 。 人nhân 天thiên 中trung 尊tôn 。 眾chúng 聖thánh 中trung 王vương 。 故cố 現hiện 三tam 十thập 二nhị 相tướng 也dã 。 種chủng 相tương/tướng 之chi 業nghiệp 。 如như 上thượng 。 準chuẩn 位vị 是thị 下hạ 忍nhẫn 位vị 者giả 。 如như 四tứ 教giáo 義nghĩa 四tứ 云vân 。 此thử 皆giai 下hạ 忍nhẫn 智trí 慧tuệ 。 能năng 調điều 伏phục 諸chư 根căn 。 滿mãn 足túc 六Lục 度Độ 也dã 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 下hạ 忍nhẫn 智trí 慧tuệ 力lực 強cường/cưỡng 。 煩phiền 惱não 力lực 弱nhược 。 用dụng 此thử 智trí 慧tuệ 。 修tu 行hành 六Lục 度Độ 。 能năng 忍nhẫn 六lục 蔽tế 。 不bất 惜tích 身thân 命mạng 。 成thành 六Lục 度Độ 也dã 。 四tứ 波ba 羅la 密mật 滿mãn 。 是thị 性tánh 念niệm 處xứ 力lực 。 至chí 下hạ 忍nhẫn 也dã 。 禪thiền 度độ 滿mãn 。 多đa 是thị 共cộng 念niệm 處xứ 力lực 。 至chí 下hạ 忍nhẫn 也dã 。 智Trí 度Độ 滿mãn 。 是thị 緣duyên 念niệm 處xứ 力lực 至chí 下hạ 忍nhẫn 也dã 。 問vấn 。 羅La 漢Hán 尚thượng 不bất 能năng 不bất 惜tích 身thân 命mạng 。 修tu 行hành 六Lục 度Độ 。 下hạ 忍nhẫn 智trí 慧tuệ 之chi 力lực 。 何hà 能năng 成thành 六Lục 度Độ 耶da 。 答đáp 。 若nhược 無vô 慈từ 悲bi 誓thệ 願nguyện 。 并tinh 積tích 劫kiếp 修tu 行hành 之chi 力lực 。 羅La 漢Hán 智trí 慧tuệ 尚thượng 不bất 能năng 爾nhĩ 。 何hà 況huống 下hạ 忍nhẫn 。 今kim 外ngoại 緣duyên 慈từ 悲bi 誓thệ 願nguyện 。 久cửu 植thực 熏huân 修tu 。 內nội 有hữu 法Pháp 忍Nhẫn 智trí 慧tuệ 。 助trợ 破phá 六lục 蔽tế 之chi 力lực 。 故cố 菩Bồ 薩Tát 望vọng 彼bỉ 聲Thanh 聞Văn 。 是thị 下hạ 忍nhẫn 位vị 也dã 。

【# □# 註chú 】# 大đại 論luận 云vân 。 三tam 阿a 僧tăng 祇kỳ 時thời 。 六lục 波ba 羅la 密mật 者giả 。 此thử 乃nãi 事sự 禪thiền 事sự 智trí 滿mãn 耳nhĩ 。 俱câu 舍xá 云vân 。 道đạo 樹thụ 已dĩ 前tiền 。 四tứ 波ba 羅la 密mật 滿mãn 。 至chí 佛Phật 果Quả 位vị 。 二nhị 波ba 羅la 密mật 滿mãn 。 此thử 約ước 緣duyên 理lý 禪thiền 理lý 智trí 始thỉ 滿mãn 。

【# ■# 補bổ 】# 輔phụ 行hành 禪thiền 下hạ 無vô 理lý 字tự 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 釋thích 通thông 二nhị 論luận 六Lục 度Độ 滿mãn 義nghĩa 。 輔phụ 行hành 云vân 。 此thử 中trung 明minh 三tam 祇kỳ 百bách 劫kiếp 。 與dữ 俱câu 舍xá 小tiểu 異dị 。 俱câu 舍xá 則tắc 道đạo 樹thụ 前tiền 四tứ 波ba 羅la 密mật 滿mãn 。 至chí 佛Phật 位vị 二nhị 波ba 羅la 密mật 滿mãn 。 頌tụng 云vân 。 但đãn 由do 悲bi 普phổ 施thí 。 被bị 折chiết 身thân 無vô 忿phẫn 。 讚tán 歎thán 底để 沙sa 佛Phật 。 次thứ 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。 六lục 波ba 羅la 密mật 多đa 。 於ư 如như 是thị 四tứ 位vị 。 一nhất 二nhị 又hựu 一nhất 二nhị 如như 次thứ 修tu 圓viên 滿mãn 。 初sơ 一nhất 謂vị 布bố 施thí 。 次thứ 二nhị 謂vị 戒giới 忍nhẫn 。 次thứ 一nhất 謂vị 精tinh 進tấn 。 次thứ 二nhị 謂vị 禪thiền 智trí 。 如như 次thứ 對đối 四tứ 句cú 。 由do 讚tán 歎thán 底để 迦ca 。 其kỳ 超siêu 九cửu 劫kiếp 。 故cố 從tùng 毗Tỳ 婆Bà 尸Thi 佛Phật 。 九cửu 十thập 一nhất 劫kiếp 。 禪thiền 智trí 二nhị 波ba 羅la 密mật 滿mãn 。 若nhược 準chuẩn 大đại 論luận 。 三tam 阿a 僧tăng 祇kỳ 六lục 波ba 羅la 密mật 滿mãn 。 亦diệc 不bất 相tương 違vi 。 大đại 論luận 三tam 阿a 僧tăng 祇kỳ 但đãn 事sự 禪thiền 智trí 滿mãn 耳nhĩ 。 若nhược 至chí 樹thụ 王vương 下hạ 。 亦diệc 是thị 緣duyên 理lý 禪thiền 智trí 始thỉ 滿mãn 。

【# □# 註chú 】# 觀quán 音âm 玄huyền 下hạ (# 三tam )# 云vân 。 問vấn 。 依y 三tam 藏tạng 說thuyết 。 釋Thích 迦Ca 彌Di 勒Lặc 同đồng 時thời 發phát 心tâm 。 一nhất 超siêu 九cửu 劫kiếp 。 何hà 意ý 二nhị 佛Phật 俱câu 成thành 賢Hiền 劫Kiếp 中trung 佛Phật 耶da 。 答đáp 。 釋Thích 迦Ca 值trị 弗phất 沙sa 。 促xúc 百bách 劫kiếp 。 彌Di 勒Lặc 值trị 諸chư 佛Phật 。 何hà 必tất 不bất 促xúc 九cửu 十thập 一nhất 劫kiếp 耶da 。 (# 文văn )# 記ký 下hạ (# 四tứ )# 云vân 。 彌Di 勒Lặc 值trị 佛Phật 必tất 有hữu 超siêu 劫kiếp 。 恐khủng 梵Phạm 文văn 未vị 至chí (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 引dẫn 料liệu 簡giản 二nhị 佛Phật 同đồng 成thành 於ư 賢Hiền 劫Kiếp 也dã 。 且thả 據cứ 釋thích 尊tôn 超siêu 劫kiếp 。 而nhi 疑nghi 彌Di 勒Lặc 不bất 超siêu 。 何hà 得đắc 同đồng 成thành 一nhất 劫kiếp 之chi 所sở 以dĩ 也dã 。 答đáp 中trung 舉cử 釋thích 尊tôn 因nhân 中trung 值trị 弗phất 沙sa 。 得đắc 促xúc 百bách 劫kiếp 。 以dĩ 例lệ 慈Từ 氏Thị 值trị 諸chư 佛Phật 。 亦diệc 當đương 促xúc 九cửu 十thập 一nhất 劫kiếp 耳nhĩ 。 記ký 下hạ 明minh 彌Di 勒Lặc 必tất 有hữu 超siêu 劫kiếp 。 所sở 以dĩ 得đắc 同đồng 成thành 於ư 賢Hiền 劫Kiếp 中trung 也dã 。

△# 二nhị 果quả 滿mãn 願nguyện 遂toại 四tứ 。 初sơ 成thành 道Đạo 經kinh 時thời 。

次thứ 入nhập 補bổ 處xứ 。 生sanh 兜Đâu 率Suất 。 託thác 胎thai 。 出xuất 胎thai 。 出xuất 家gia 。 降hàng 魔ma 。 安an 坐tọa 不bất 動động 。 為vi 中trung 忍nhẫn 位vị 。 次thứ 一nhất 剎sát 那na 。 入nhập 上thượng 忍nhẫn 位vị 。 次thứ 一nhất 剎sát 那na 。 入nhập 世thế 第đệ 一nhất 位vị 。

【# □# 註chú 】# 補bổ 處xứ 者giả 。 前tiền 佛Phật 既ký 滅diệt 。 而nhi 此thử 菩Bồ 薩Tát 。 即tức 補bổ 其kỳ 處xứ 。 故cố 云vân 補bổ 處xứ 。 (# 文văn )# 此thử 下hạ 具cụ 八bát 相tương/tướng 。 一nhất 從tùng 兜Đâu 率Suất 天Thiên 下hạ 。 二nhị 託thác 胎thai 。 三tam 出xuất 生sanh 。 四tứ 出xuất 家gia 。 五ngũ 降hàng 魔ma 。 六lục 成thành 道Đạo 。 七thất 轉chuyển 法Pháp 輪luân 。 八bát 入nhập 涅Niết 槃Bàn 。 然nhiên 此thử 八bát 相tương 通thông 大đại 小Tiểu 乘Thừa 。 舊cựu 謂vị 大đại 無vô 降hàng 魔ma 。 了liễu 魔ma 即tức 法Pháp 界Giới 故cố 。 小tiểu 無vô 住trụ 胎thai 。 不bất 談đàm 常thường 住trụ 故cố 。 且thả 華hoa 嚴nghiêm 中trung 列liệt 降hàng 魔ma 相tương/tướng 。 豈khởi 小Tiểu 乘Thừa 耶da 。 故cố 先tiên 達đạt 云vân 。 成thành 道Đạo 必tất 降hàng 魔ma 。 託thác 胎thai 必tất 住trụ 胎thai 。 若nhược 開khai 住trụ 胎thai 。 即tức 合hợp 降hàng 魔ma 在tại 成thành 道Đạo 內nội 。 若nhược 開khai 降hàng 魔ma 。 即tức 合hợp 住trụ 胎thai 在tại 託thác 胎thai 中trung 。 但đãn 存tồn 沒một 不bất 同đồng 耳nhĩ 。

【# ■# 記ký 】# 菩Bồ 薩Tát 補bổ 處xứ 居cư 兜Đâu 率Suất 者giả 。 其kỳ 猶do 儲trữ 君quân 當đương 紹thiệu 九cửu 五ngũ 之chi 位vị 。 必tất 先tiên 暫tạm 住trụ 東đông 宮cung 也dã 。 華hoa 嚴nghiêm 經Kinh 云vân 。 菩Bồ 提Đề 樹thụ 下hạ 。 結kết 跏già 趺phu 坐tọa 。 魔ma 王vương 軍quân 眾chúng 。 其kỳ 數số 無vô 邊biên 。 種chủng 種chủng 殊thù 形hình 。 甚thậm 可khả 怖bố 畏úy 。 眾chúng 生sanh 見kiến 者giả 。 無vô 不bất 驚kinh 懾nhiếp 。 悉tất 發phát 狂cuồng 亂loạn 。 或hoặc 時thời 致trí 死tử 。 如như 是thị 魔ma 眾chúng 。 徧biến 滿mãn 虗hư 空không 。 如Như 來Lai 見kiến 之chi 。 心tâm 無vô 恐khủng 懼cụ 。 容dung 色sắc 不bất 變biến 。 一nhất 毛mao 不bất 豎thụ 。 不bất 動động 不bất 亂loạn 。 無vô 所sở 分phân 別biệt 。 寂tịch 然nhiên 清thanh 淨tịnh 。 住trụ 佛Phật 所sở 住trụ 。 具cụ 慈từ 悲bi 力lực 。 諸chư 根căn 調điều 伏phục 。 心tâm 無vô 所sở 畏úy 。 非phi 諸chư 魔ma 眾chúng 所sở 能năng 傾khuynh 動động 。 而nhi 能năng 摧tồi 伏phục 一nhất 切thiết 魔ma 軍quân 。 皆giai 使sử 迴hồi 心tâm 。 稽khể 首thủ 歸quy 依y 。 然nhiên 後hậu 復phục 以dĩ 三tam 輪luân 教giáo 化hóa 。 令linh 發phát 道Đạo 意ý 。 永vĩnh 不bất 退thoái 轉chuyển 。 當đương 知tri 是thị 文văn 列liệt 降hàng 魔ma 相tương/tướng 。 又hựu 離ly 世thế 間gian 品phẩm 亦diệc 有hữu 降hàng 魔ma 文văn 。 若nhược 言ngôn 大đại 無vô 降hàng 魔ma 。 小Tiểu 乘Thừa 則tắc 有hữu 。 而nhi 華hoa 嚴nghiêm 所sở 列liệt 之chi 文văn 。 豈khởi 是thị 小Tiểu 乘Thừa 教giáo 耶da 。 所sở 以dĩ 古cổ 明minh 大đại 小tiểu 八bát 相tương/tướng 之chi 異dị 。 乃nãi 開khai 合hợp 之chi 殊thù 耳nhĩ 。

【# □# 註chú 】# 若nhược 大đại 小tiểu 義nghĩa 。 約ước 真chân 中trung 分phần/phân 。 以dĩ 華hoa 嚴nghiêm 中trung 所sở 列liệt 八bát 相tương/tướng 。 是thị 大Đại 乘Thừa 故cố 。 但đãn 小Tiểu 乘Thừa 八bát 相tương/tướng 皆giai 劣liệt 。 大Đại 乘Thừa 八bát 相tương/tướng 難nan 思tư 。 若nhược 爾nhĩ 。 別biệt 相tướng 亦diệc 難nan 思tư 耶da 。 以dĩ 同đồng 詮thuyên 中trung 故cố 。 證chứng 道đạo 同đồng 圓viên 故cố 。 今kim 是thị 小Tiểu 乘Thừa 八bát 相tương/tướng 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 明minh 大đại 小tiểu 八bát 相tương/tướng 義nghĩa 別biệt 。 謂vị 大Đại 乘Thừa 八bát 相tương/tướng 。 依y 中Trung 道Đạo 妙diệu 理lý 而nhi 示thị 。 小Tiểu 乘Thừa 八bát 相tương/tướng 。 依y 偏thiên 真chân 而nhi 示thị 。 故cố 有hữu 勝thắng 劣liệt 之chi 殊thù 。 釋thích 籤# 云vân 若nhược 權quyền 教giáo 中trung 三tam 藏tạng 佛Phật 。 但đãn 云vân 八bát 相tương/tướng 。 相tương/tướng 相tương/tướng 皆giai 劣liệt 。 大Đại 乘Thừa 八bát 相tương/tướng 。 一nhất 一nhất 於ư 中trung 皆giai 具cụ 八bát 相tương/tướng 也dã 。 問vấn 。 若nhược 言ngôn 大Đại 乘Thừa 八bát 相tương/tướng 難nan 思tư 。 則tắc 別biệt 教giáo 佛Phật 八bát 相tương/tướng 亦diệc 難nan 思tư 耶da 。 答đáp 。 別biệt 教giáo 所sở 詮thuyên 但đãn 中trung 。 圓viên 教giáo 詮thuyên 不bất 但đãn 中trung 。 但đãn 不bất 但đãn 雖tuy 殊thù 。 所sở 詮thuyên 之chi 中trung 不bất 異dị 。 又hựu 別biệt 教giáo 登đăng 地địa 與dữ 圓viên 既ký 同đồng 。 佛Phật 示thị 八bát 相tương/tướng 亦diệc 難nan 思tư 也dã 。 末mạt 句cú 結kết 今kim 小Tiểu 乘Thừa 八bát 相tương/tướng 。 然nhiên 此thử 小Tiểu 乘Thừa 八bát 相tương/tướng 中trung 。 前tiền 四tứ 相tương/tướng 如như 初sơ 卷quyển 已dĩ 見kiến 。 後hậu 四tứ 相tương/tướng 在tại 下hạ 文văn 釋thích 。 若nhược 欲dục 具cụ 知tri 。 當đương 閱duyệt 四tứ 教giáo 義nghĩa 。

【# ■# 補bổ 】# 大Đại 乘Thừa 一nhất 相tương/tướng 具cụ 八bát 相tương/tướng 者giả 。 如như 華hoa 嚴nghiêm 云vân 。 菩Bồ 薩Tát 於ư 母mẫu 胎thai 中trung 。 示thị 現hiện 住trụ 兜Đâu 率Suất 初sơ 生sanh 。 為vi 童đồng 子tử 出xuất 家gia 。 苦khổ 行hạnh 。 成thành 道Đạo 。 轉chuyển 法Pháp 輪luân 。 般bát 涅Niết 槃Bàn 等đẳng 是thị 也dã 。

【# □# 註chú 】# 降hàng 魔ma 者giả 。 四tứ 教giáo 義nghĩa 三tam (# 五ngũ )# 云vân 。 即tức 於ư 菩Bồ 提Đề 樹thụ 下hạ 。 破phá 萬vạn 八bát 千thiên 億ức 魔ma 兵binh 魔ma 眾chúng 。 魔ma 王vương 敗bại 績# 。 魔ma 兵binh 退thoái 散tán (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 釋thích 第đệ 五ngũ 降hàng 魔ma 相tương/tướng 。 如như 止Chỉ 觀Quán 云vân 。 三tam 藏tạng 初sơ 伏phục 四tứ 魔ma 。 坐tọa 道Đạo 場Tràng 得đắc 菩Bồ 提Đề 道Đạo 。 破phá 煩phiền 惱não 魔ma 。 得đắc 法Pháp 性tánh 身thân 。 破phá 陰ấm 入nhập 魔ma 。 此thử 二nhị 共cộng 破phá 死tử 魔ma 。 道Đạo 樹thụ 下hạ 得đắc 。 不Bất 動Động 三Tam 昧Muội 。 變biến 三tam 玉ngọc 女nữ 。 破phá 八bát 萬vạn 億ức 兵binh 冠quan 劍kiếm 皆giai 墮đọa 者giả 。 是thị 天thiên 子tử 魔ma 。 輔phụ 行hành 引dẫn 大đại 集tập 云vân 。 天thiên 主chủ 初sơ 令linh 諸chư 軍quân 。 次thứ 遣khiển 太thái 子tử 。 次thứ 遣khiển 三tam 妃phi 。 皆giai 不bất 能năng 壞hoại 。 後hậu 自tự 領lãnh 軍quân 。 為vi 佛Phật 所sở 降giáng/hàng 。 大đại 軍quân 退thoái 散tán 。 王vương 顛điên 倒đảo 墮đọa 。 冠quan 蓋cái 劍kiếm 三tam 。 各các 在tại 一nhất 處xứ 。 今kim 更cánh 準chuẩn 瑞thụy 應ứng 經Kinh 云vân 。 魔ma 王vương 見kiến 三tam 玉ngọc 女nữ 。 不bất 能năng 嬈nhiễu 亂loạn 菩Bồ 薩Tát 。 且thả 化hóa 老lão 母mẫu 。 不bất 能năng 自tự 復phục 。 益ích 加gia 忿phẫn 怒nộ 。 更cánh 召triệu 諸chư 鬼quỷ 神thần 。 得đắc 一nhất 億ức 八bát 千thiên 萬vạn 眾chúng 。 皆giai 使sử 變biến 為vi 獅sư 子tử 。 熊hùng 罷bãi 。 虎hổ 兕hủy 。 象tượng 龍long 。 牛ngưu 馬mã 犬khuyển 豕thỉ 。 猿viên 猴hầu 之chi 形hình 。 不bất 可khả 稱xưng 言ngôn 。 蟲trùng 頭đầu 人nhân 軀khu 。 蚖ngoan 蛇xà 之chi 身thân 。 黿ngoan 之chi 首thủ 而nhi 六lục 目mục 。 或hoặc 一nhất 頸cảnh 而nhi 多đa 頭đầu 。 齒xỉ 牙nha 爪trảo 距cự 。 擔đảm 山sơn 吐thổ 火hỏa 。 雷lôi 電điện 四tứ 遶nhiễu 。 護hộ 持trì 戈qua 矛mâu 。 菩Bồ 薩Tát 慈từ 心tâm 。 不bất 驚kinh 不bất 怖bố 。 一nhất 毛mao 不bất 動động 。 光quang 顏nhan 益ích 好hảo 。 鬼quỷ 兵binh 退thoái 散tán 。 不bất 能năng 得đắc 近cận 是thị 也dã 。

【# □# 註chú 】# 安an 坐tọa 不bất 動động 等đẳng 。 四tứ 教giáo 義nghĩa 三tam (# 五ngũ )# 云vân 。 魔ma 眾chúng 散tán 已dĩ 。 攝nhiếp 心tâm 端đoan 坐tọa 。 於ư 第đệ 四tứ 禪thiền 住trụ 中trung 忍nhẫn 。 修tu 觀quán 成thành 。 中trung 忍nhẫn 一nhất 剎sát 那na 。 上thượng 忍nhẫn 一nhất 剎sát 那na 。 世Thế 第Đệ 一Nhất 法Pháp 。 一nhất 剎sát 那na (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 釋thích 安an 坐tọa 不bất 動động 。 成thành 世Thế 第Đệ 一Nhất 法Pháp 。 新tân 婆bà 沙sa 云vân 。 魔ma 王vương 見kiến 菩Bồ 薩Tát 。 坐tọa 菩Bồ 提Đề 樹thụ 下hạ 。 端đoan 身thân 不bất 動động 。 誓thệ 取thủ 菩Bồ 提Đề 。 速tốc 自tự 出xuất 宮cung 。 至chí 菩Bồ 薩Tát 所sở 。 謂vị 曰viết 剎sát 利lợi 子tử 。 可khả 起khởi 此thử 座tòa 。 今kim 五ngũ 濁trược 惡ác 世thế 。 眾chúng 生sanh 剛cang 強cường 。 定định 不bất 能năng 證chứng 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。 且thả 應ưng 現hiện 受thọ 。 轉Chuyển 輪Luân 王Vương 位vị 。 我ngã 以dĩ 七thất 寶bảo 當đương 相tương 奉phụng 獻hiến 。 菩Bồ 薩Tát 曰viết 。 汝nhữ 今kim 所sở 言ngôn 。 如như 誘dụ 童đồng 子tử 。 日nhật 月nguyệt 星tinh 辰thần 。 可khả 令linh 墮đọa 落lạc 。 山sơn 林lâm 大đại 地địa 可khả 升thăng 虗hư 空không 。 若nhược 令linh 我ngã 今kim 不bất 取thủ 大đại 覺giác 。 起khởi 此thử 座tòa 者giả 。 定định 無vô 是thị 處xứ 。 後hậu 魔ma 將tương 三tam 十thập 六lục 俱câu 胝chi 魔ma 軍quân 。 各các 現hiện 種chủng 種chủng 。 可khả 畏úy 形hình 狀trạng 。 執chấp 持trì 戰chiến 具cụ 。 色sắc 類loại 無vô 邊biên 。 徧biến 三tam 十thập 六lục 踰du 繕thiện 那na 量lượng 。 俱câu 時thời 奔bôn 趣thú 道đạo 樹thụ 下hạ 。 惱não 亂loạn 菩Bồ 薩Tát 。 皆giai 不bất 能năng 得đắc 。 身thân 心tâm 不bất 動động 。 喻dụ 如như 蘇tô 迷mê 盧lô 也dã 。 是thị 則tắc 由do 是thị 不bất 動động 。 而nhi 造tạo 成thành 世Thế 第Đệ 一Nhất 法Pháp 也dã 。

【# ■# 補bổ 】# 修tu 觀quán 者giả 。 徧biến 觀quán 上thượng 下hạ 八bát 諦đế 之chi 後hậu 。 縮súc 觀quán 減giảm 緣duyên 減giảm 行hành 。 由do 此thử 端đoan 坐tọa 修tu 觀quán 。 成thành 世thế 第đệ 一nhất 。

【# ■# 備bị 】# 辨biện 訛ngoa 曰viết 。 成thành 中trung 忍nhẫn 。 是thị 結kết 文văn 。 再tái 言ngôn 一nhất 剎sát 那na 上thượng 忍nhẫn 一nhất 剎sát 那na 。 世Thế 第Đệ 一Nhất 法Pháp 。 準chuẩn 四tứ 教giáo 義nghĩa 有hữu 曰viết 一nhất 剎sát 那na 發phát 真chân 無vô 漏lậu 。 今kim 既ký 發phát 真chân 無vô 漏lậu 。 則tắc 最tối 後hậu 一nhất 剎sát 那na 三tam 字tự 是thị 剩thặng 語ngữ 。 刻khắc 本bổn 似tự 破phá 句cú 讀đọc 。

【# □# 註chú 】# 言ngôn 剎sát 那na 者giả 。 止Chỉ 觀Quán 三tam (# 十thập 六lục )# 云vân 。 經Kinh 云vân 。 一nhất 念niệm 六lục 百bách 生sanh 滅diệt 。 成thành 論luận 師sư 云vân 一nhất 念niệm 。 六lục 十thập 剎sát 那na 。 (# 文văn )# 俱câu 舍xá 云vân 。 壯tráng 士sĩ 一nhất 彈đàn 指chỉ 。 六lục 十thập 五ngũ 剎sát 那na (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 經kinh 言ngôn 者giả 。 即tức 大đại 涅Niết 槃Bàn 經kinh 語ngữ 也dã 。 又hựu 仁nhân 王vương 云vân 。 一nhất 念niệm 中trung 有hữu 九cửu 十thập 剎sát 那na 一nhất 剎sát 那na 經kinh 九cửu 百bách 生sanh 滅diệt 。 俱câu 舍xá 云vân 。

時thời 之chi 極cực 少thiểu 名danh 剎sát 那na 。

△# 二nhị 斷đoạn 結kết 成thành 佛Phật 。

發phát 真chân 無vô 漏lậu 。 三tam 十thập 四tứ 心tâm 頓đốn 斷đoạn 見kiến 思tư 習tập 氣khí 。 坐tọa 木mộc 菩Bồ 提Đề 樹thụ 下hạ 。 生sanh 草thảo 為vi 座tòa 。 成thành 劣liệt 應ưng 丈trượng 六lục 身thân 佛Phật 。

【# □# 註chú 】# 發phát 真chân 無vô 漏lậu 等đẳng 。 輔phụ 行hành 三tam 下hạ (# 四tứ )# 引dẫn 大đại 論luận 云vân 。 下hạ 八bát 地địa 諸chư 惑hoặc 因nhân 時thời 未vị 斷đoạn 。 至chí 樹thụ 王vương 下hạ 時thời 。 乃nãi 以dĩ 九cửu 地địa 九cửu 品phẩm 思tư 惑hoặc 通thông 名danh 一nhất 九cửu 。 以dĩ 九cửu 無vô 碍# 九cửu 解giải 脫thoát 。 合hợp 為vi 十thập 八bát 。 見kiến 道đạo 中trung 八bát 忍nhẫn 八bát 智trí 。 合hợp 為vi 十thập 六lục 心tâm 。 總tổng 前tiền 合hợp 成thành 三tam 十thập 四tứ 心tâm 。

【# ■# 補bổ 】# 止Chỉ 觀Quán 明minh 三tam 十thập 四tứ 心tâm 云vân 。 只chỉ 是thị 一nhất 念niệm 從tùng 假giả 入nhập 空không 。 得đắc 慧tuệ 眼nhãn 。 照chiếu 真Chân 諦Đế 。 而nhi 得đắc 成thành 佛Phật 。 輔phụ 行hành 云vân 引dẫn 經kinh 一nhất 念niệm 六lục 百bách 生sanh 滅diệt 等đẳng 。 只chỉ 明minh 一nhất 念niệm 。 當đương 具cụ 多đa 念niệm 。 以dĩ 證chứng 無vô 間gian 三tam 十thập 四tứ 心tâm 。 未vị 足túc 為vi 妨phương 。

【# □# 註chú 】# 聲Thanh 聞Văn 見kiến 思tư 前tiền 後hậu 各các 斷đoạn 。 支chi 佛Phật 雖tuy 見kiến 思tư 頓đốn 斷đoạn 。 習tập 猶do 未vị 盡tận 。 故cố 皆giai 不bất 得đắc 論luận 三tam 十thập 四tứ 心tâm 。 三tam 藏tạng 菩Bồ 薩Tát 至chí 樹thụ 王vương 下hạ 正chánh 習tập 俱câu 盡tận 。 方phương 得đắc 論luận 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 觀quán 音âm 玄huyền 記ký 云vân 。 頓đốn 證chứng 羅La 漢Hán 及cập 以dĩ 支chi 佛Phật 。 亦diệc 三tam 十thập 四tứ 心tâm 。 無vô 間gian 而nhi 得đắc 。 但đãn 不bất 以dĩ 頓đốn 盡tận 正chánh 習tập 。 一nhất 言ngôn 於ư 習tập 。 有hữu 見kiến 思tư 習tập 。 塵trần 沙sa 習tập 。 菩Bồ 薩Tát 修tu 學học 。 塵trần 沙sa 法Pháp 門môn 。 治trị 其kỳ 劣liệt 慧tuệ 。 於ư 一nhất 一nhất 門môn 。 用dụng 四Tứ 諦Đế 觀quán 。 伏phục 其kỳ 正chánh 使sử 。 於ư 一nhất 一nhất 門môn 六Lục 度Độ 行hành 。 熏huân 見kiến 思tư 習tập 。 故cố 樹thụ 王vương 下hạ 三tam 十thập 四tứ 心tâm 。 於ư 塵trần 沙sa 法pháp 上thượng 證chứng 四tứ 真Chân 諦Đế 。 故cố 令linh 正chánh 使sử 及cập 二nhị 習tập 氣khí 。 俱câu 時thời 而nhi 盡tận 。 故cố 能năng 二nhị 諦đế 皆giai 究cứu 竟cánh 也dã 。 方phương 異dị 二Nhị 乘Thừa 弟đệ 子tử 。 獨độc 彰chương 佛Phật 眼nhãn 佛Phật 智trí 。

【# ■# 補bổ 】# 八bát 忍nhẫn 八bát 智trí 者giả 。 以dĩ 欲dục 界giới 四Tứ 諦Đế 下hạ 各các 有hữu 一nhất 忍nhẫn 一nhất 智trí 。 謂vị 苦khổ 法Pháp 忍Nhẫn 苦khổ 法pháp 智trí 等đẳng 。 上thượng 二nhị 界giới 四Tứ 諦Đế 下hạ 亦diệc 各các 有hữu 一nhất 忍nhẫn 一nhất 智trí 。 謂vị 苦khổ 類loại 忍nhẫn 苦khổ 類loại 智trí 等đẳng 。 合hợp 為vi 八bát 忍nhẫn 八bát 智trí 也dã 。 言ngôn 忍nhẫn 者giả 。 即tức 無vô 漏lậu 禪thiền 定định 。 智trí 。 即tức 無vô 漏lậu 觀quán 慧tuệ 。 無vô 間gian 道đạo 中trung 三tam 昧muội 斷đoạn 惑hoặc 名danh 忍nhẫn 。 乃nãi 即tức 慧tuệ 之chi 定định 。 解giải 脫thoát 道đạo 中trung 觀quán 慧tuệ 證chứng 理lý 名danh 智trí 。 乃nãi 即tức 定định 之chi 慧tuệ 。 此thử 忍nhẫn 智trí 具cụ 足túc 即tức 斷đoạn 見kiến 惑hoặc 。 即tức 見kiến 真chân 理lý 。 故cố 云vân 見kiến 道đạo 中trung 八bát 忍nhẫn 八bát 智trí 也dã 。 合hợp 成thành 三tam 十thập 四tứ 心tâm 者giả 。 謂vị 見kiến 道đạo 八bát 忍nhẫn 八bát 智trí 名danh 十thập 六lục 心tâm 。 修tu 道Đạo 約ước 三tam 界giới 九cửu 地địa 。 各các 有hữu 一nhất 無vô 礙ngại 一nhất 解giải 脫thoát 。 名danh 十thập 八bát 心tâm 。 見kiến 修tu 合hợp 論luận 。 共cộng 成thành 三tam 十thập 四tứ 心tâm 。 此thử 之chi 定định 慧tuệ 。 並tịnh 從tùng 無vô 始thỉ 本bổn 具cụ 無vô 漏lậu 種chủng 子tử 所sở 發phát 現hiện 行hành 。 由do 此thử 現hiện 行hành 。 能năng 證chứng 真Chân 諦Đế 我ngã 空không 真Chân 如Như 。 故cố 云vân 發phát 真chân 無vô 漏lậu 三tam 十thập 四tứ 心tâm 也dã 。 三tam 大đại 阿a 僧tăng 祇kỳ 所sở 修tu 福phước 智trí 為vi 增tăng 上thượng 緣duyên 。 無vô 始thỉ 法pháp 爾nhĩ 無vô 漏lậu 種chủng 子tử 為vi 親thân 因nhân 緣duyên 。 故cố 得đắc 頓đốn 發phát 頓đốn 斷đoạn 頓đốn 證chứng 。 然nhiên 約ước 所sở 斷đoạn 惑hoặc 品phẩm 。 分phần/phân 三tam 十thập 四tứ 心tâm 。 若nhược 約ước 能năng 斷đoạn 能năng 證chứng 。 唯duy 無vô 漏lậu 定định 慧tuệ 而nhi 已dĩ 。 所sở 證chứng 即tức 是thị 我ngã 空không 真Chân 如Như 。 亦diệc 名danh 擇trạch 滅diệt 無vô 為vi 。 無vô 為vi 真Chân 如Như 。 不bất 墮đọa 諸chư 數số 。 以dĩ 無vô 為vi 而nhi 有hữu 差sai 別biệt 。 故cố 名danh 三tam 十thập 四tứ 心tâm 也dã 。 大đại 論luận 問vấn 。 得đắc 何hà 功công 德đức 名danh 為vi 佛Phật 。 答đáp 。 得đắc 盡tận 智trí 無vô 生sanh 智trí 。 故cố 名danh 為vi 佛Phật 。 有hữu 言ngôn 得đắc 十Thập 力Lực 。 四Tứ 無Vô 所Sở 畏Úy 。 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 。 三Tam 達Đạt 無vô 礙ngại 。 三tam 意ý 止chỉ 。 三tam 意ý 止chỉ 者giả 。 一nhất 。 受thọ 教giáo 敬kính 重trọng 無vô 喜hỷ 。 二nhị 。 不bất 敬kính 重trọng 受thọ 教giáo 無vô 憂ưu 。 三tam 。 敬kính 重trọng 不bất 敬kính 重trọng 心tâm 無vô 異dị 。 大đại 慈từ 大đại 悲bi 。 三Tam 十Thập 七Thất 道Đạo 品Phẩm 。 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 總tổng 相tương/tướng 別biệt 相tướng 悉tất 知tri 。 故cố 名danh 為vi 佛Phật 。

△# 三tam 說thuyết 法Pháp 度độ 生sanh 。

受thọ 梵Phạm 王Vương 請thỉnh 。 三tam 轉chuyển 法Pháp 輪luân 。 度độ 三tam 根căn 性tánh 。

【# □# 註chú 】# 。 受thọ 梵Phạm 王Vương 請thỉnh 。 正Chánh 法Pháp 念niệm 經Kinh 云vân 。 昔tích 有hữu 國quốc 王vương 。 有hữu 二nhị 夫phu 人nhân 。 第đệ 一nhất 夫phu 人nhân 。 生sanh 一nhất 千thiên 子tử 。 試thí 當đương 來lai 成thành 佛Phật 次thứ 第đệ 。 釋Thích 迦Ca 探thám 籌trù 居cư 第đệ 四tứ 。 第đệ 二nhị 夫phu 人nhân 。 生sanh 二nhị 子tử 。 第đệ 一nhất 子tử 願nguyện 作tác 梵Phạm 王Vương 。 請thỉnh 千thiên 兄huynh 轉chuyển 法Pháp 輪luân 主chủ 。 其kỳ 次thứ 願nguyện 為vi 密mật 蹟# 金kim 剛cang 。 護hộ 千thiên 兄huynh 教giáo 。 (# 文văn )# 梵Phạm 王Vương 通thông 為vi 一nhất 代đại 請thỉnh 轉chuyển 法Pháp 輪luân 主chủ 。 今kim 別biệt 在tại 小tiểu 。

【# ■# 記ký 】# 大đại 經Kinh 云vân 。 如Như 來Lai 既ký 成thành 道Đạo 已dĩ 。 梵Phạm 王Vương 勸khuyến 請thỉnh 。 唯duy 願nguyện 如Như 來Lai 。 當đương 為vì 眾chúng 生sanh 。 廣quảng 開khai 甘cam 露lộ 。 說thuyết 無vô 上thượng 法Pháp 。

佛Phật 言ngôn 。

梵Phạm 王Vương 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 常thường 為vị 煩phiền 惱não 。 之chi 所sở 覆phú 障chướng 。 不bất 能năng 受thọ 我ngã 正Chánh 法Pháp 之chi 言ngôn 。 梵Phạm 王Vương 復phục 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 凡phàm 有hữu 三tam 種chủng 。 所sở 謂vị 利lợi 根căn 。 中trung 根căn 。 鈍độn 根căn 。 利lợi 根căn 能năng 受thọ 。 唯duy 願nguyện 為vi 說thuyết 。 佛Phật 言ngôn 梵Phạm 王Vương 。 我ngã 今kim 當đương 為vì 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 開khai 甘cam 露lộ 門môn 。 即tức 於ư 波ba 羅la 柰nại 轉chuyển 正Chánh 法Pháp 論luận 。 密mật 蹟# 金kim 剛cang 。 內nội 秘bí 外ngoại 現hiện 。 執chấp 金kim 剛cang 杵xử 。 故cố 以dĩ 立lập 名danh 。 世thế 傳truyền 樓lâu 至chí 佛Phật 非phi 也dã 。 經kinh 惟duy 一nhất 人nhân 。 今kim 於ư 寺tự 門môn 為vi 二nhị 像tượng 者giả 或hoặc 以dĩ 應ưng 願nguyện 無vô 方phương 。 多đa 亦diệc 無vô 咎cữu 。 有hữu 師sư 標tiêu 云vân 。 密mật 蹟# 一nhất 青thanh 翌# 鬢mấn 。 二nhị 樓lâu 至chí 德đức 。 辨biện 訛ngoa 曰viết 。 受thọ 梵Phạm 王Vương 請thỉnh 。 正Chánh 法Pháp 念niệm 經kinh 不bất 明minh 。 應ưng 寶bảo 積tích 經kinh 。

【# □# 註chú 】# 三tam 。 轉chuyển 法Pháp 輪luân 者giả 。 淨tịnh 名danh 經Kinh 云vân 。 三tam 轉chuyển 法Pháp 輪luân 於ư 大Đại 千Thiên 。 其kỳ 輪luân 本bổn 來lai 常thường 清thanh 淨tịnh 。 (# 文văn )# 輪luân 者giả 。 佛Phật 證chứng 四Tứ 諦Đế 法pháp 。 有hữu 可khả 轉chuyển 之chi 義nghĩa 。 故cố 名danh 為vi 輪luân 。 又hựu 能năng 壞hoại 煩phiền 惱não 。 名danh 之chi 為vi 輪luân 。 三tam 轉chuyển 者giả 。 一nhất 。 示thị 轉chuyển 。 謂vị 此thử 是thị 苦khổ 等đẳng 。 二nhị 。 勸khuyến 轉chuyển 。 謂vị 此thử 是thị 苦khổ 。 汝nhữ 應ưng 知tri 等đẳng 。 三tam 。 證chứng 轉chuyển 。 謂vị 此thử 是thị 苦khổ 。 我ngã 已dĩ 知tri 。 不bất 復phục 更cánh 知tri 等đẳng 。 乃nãi 至chí 此thử 是thị 道đạo 。 我ngã 已dĩ 修tu 。 不bất 復phục 更cánh 修tu 。 一nhất 一nhất 更cánh 生sanh 。 眼nhãn 智trí 明minh 覺giác 。 三tam 轉chuyển 則tắc 成thành 。 十Thập 二Nhị 行Hạnh 法Pháp 輪Luân 。 如như 文văn 句cú 及cập 記ký 。 釋thích 化hóa 城thành 喻dụ 品phẩm (# 云vân 云vân )# 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 釋thích 三tam 轉chuyển 法Pháp 輪luân 。 初sơ 一nhất 行hành 示thị 。 即tức 長Trưởng 者giả 子tử 寶Bảo 積Tích 說thuyết 偈kệ 。 以dĩ 歡hoan 如Như 來Lai 清thanh 淨tịnh 法Pháp 施thí 。 謂vị 三tam 轉chuyển 法Pháp 輪luân 於ư 大Đại 千Thiên 。 其kỳ 輪luân 本bổn 來lai 常thường 清thanh 淨tịnh 。 天thiên 人nhân 得đắc 道Đạo 此thử 為vi 證chứng 。 三Tam 寶Bảo 於ư 是thị 現hiện 世thế 間gian 。 次thứ 一nhất 行hành 半bán 。 釋thích 輪luân 義nghĩa 有hữu 二nhị 。 初sơ 運vận 轉chuyển 義nghĩa 。 如như 文văn 句cú 云vân 。 以dĩ 佛Phật 心tâm 中trung 化hóa 他tha 之chi 法pháp 。 度độ 入nhập 他tha 心tâm 。 名danh 轉chuyển 法Pháp 輪luân 。 次thứ 摧tồi 碾niễn 義nghĩa 。 如như 輔phụ 行hành 云vân 。 以dĩ 四Tứ 諦Đế 法Pháp 輪luân 。 度độ 與dữ 他tha 心tâm 。 摧tồi 碾niễn 結kết 惑hoặc 也dã 。 三tam 轉chuyển 下hạ 。 正chánh 明minh 三tam 轉chuyển 法Pháp 輪luân 。 一nhất 一nhất 下hạ 。 結kết 益ích 成thành 輪luân 。 如như 文văn 句cú 下hạ 。 指chỉ 文văn 正chánh 明minh 。 今kim 具cụ 記ký 之chi 。 文văn 句cú 云vân 。 轉chuyển 此thử 法pháp 度độ 入nhập 他tha 心tâm 。 令linh 彼bỉ 得đắc 悟ngộ 。 破phá 六lục 十thập 二nhị 見kiến 。 乃nãi 名danh 轉chuyển 法Pháp 輪luân 也dã 。 世thế 間gian 諸chư 法pháp 。 不bất 離ly 愛ái 見kiến 。 今kim 此thử 法Pháp 輪luân 。 超siêu 愛ái 見kiến 故cố 。 名danh 為vi 清Thanh 淨Tịnh 。 輔phụ 行hành 云vân 。 輪luân 具cụ 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 運vận 轉chuyển 義nghĩa 。 二nhị 摧tồi 碾niễn 義nghĩa 。 以dĩ 四Tứ 諦Đế 輪luân 。 轉chuyển 度độ 於ư 他tha 。 摧tồi 彼bỉ 結kết 惑hoặc 。 如như 王vương 輪luân 寶bảo 。 能năng 壞hoại 能năng 安an 。 法Pháp 輪luân 亦diệc 爾nhĩ 。 壞hoại 煩phiền 惱não 怨oán 。 安an 住trụ 諦đế 理lý 。 故cố 于vu 大Đại 千Thiên 轉chuyển 此thử 法Pháp 輪luân 。 此thử 四Tứ 諦Đế 理lý 。 體thể 無vô 結kết 惑hoặc 。 名danh 四tứ 本bổn 淨tịnh 。 又hựu 本bổn 不bất 可khả 說thuyết 。 名danh 為vi 本bổn 淨tịnh 。 為vi 破phá 他tha 惑hoặc 。 不bất 得đắc 已dĩ 而nhi 轉chuyển 也dã 。 言ngôn 示thị 者giả 。 示thị 其kỳ 相tướng 狀trạng 。 勸khuyến 者giả 。 勸khuyến 令linh 修tu 習tập 。 證chứng 者giả 。 引dẫn 己kỷ 證chứng 彼bỉ 。 十thập 二nhị 行hành 者giả 。 一nhất 約ước 教giáo 。 二nhị 約ước 行hành 。 教giáo 十thập 二nhị 者giả 。 即tức 示thị 勸khuyến 證chứng 是thị 也dã 。 行hành 十thập 二nhị 者giả 。 三tam 轉chuyển 皆giai 生sanh 。 眼nhãn 智trí 明minh 覺giác 。 教giáo 十thập 二nhị 為vi 能năng 轉chuyển 。 行hành 十thập 二nhị 為vi 所sở 轉chuyển 。 十thập 二nhị 行hành 是thị 輪luân 。 十thập 二nhị 教giáo 非phi 輪luân 。 若nhược 作tác 二nhị 輪luân 義nghĩa 。 眼nhãn 智trí 明minh 覺giác 者giả 。 約ước 四tứ 十thập 八bát 法pháp 。 開khai 此thử 四tứ 心tâm 成thành 十thập 六lục 心tâm 。 為vi 苦khổ 法Pháp 忍Nhẫn 為vi 眼nhãn 。 苦khổ 法pháp 智trí 為vi 智trí 。 比tỉ 忍nhẫn 為vi 明minh 。 比tỉ 智trí 為vi 覺giác 。 餘dư 三tam 諦đế 亦diệc 爾nhĩ 。 成thành 十thập 六lục 心tâm 。 三tam 根căn 人nhân 各các 得đắc 十thập 六lục 心tâm 。 成thành 四tứ 十thập 八bát 行hành 也dã 。 十thập 二nhị 諦đế 是thị 教giáo 法Pháp 輪luân 。 十thập 二nhị 行hành 是thị 行hành 輪luân 。 教giáo 輪luân 。 能năng 轉chuyển 唯duy 一nhất 權quyền 智trí 。 所sở 轉chuyển 則tắc 有hữu 十thập 二nhị 教giáo 也dã 。 行hành 輪luân 。 能năng 轉chuyển 之chi 教giáo 十thập 二nhị 。 所sở 轉chuyển 之chi 行hành 亦diệc 十thập 二nhị 。 或hoặc 通thông 三tam 人nhân 。 或hoặc 約ước 一nhất 人nhân 。 今kim 三tam 道đạo 中trung 。 單đơn 就tựu 見kiến 諦Đế 道đạo 中trung 三tam 人nhân 。 利lợi 根căn 聞văn 示thị 轉chuyển 即tức 生sanh 。 眼nhãn 智trí 明minh 覺giác 。 三tam 人nhân 合hợp 舉cử 。 故cố 言ngôn 十thập 二nhị 行hành 也dã 。 記ký 釋thích 云vân 。 初sơ 文văn 中trung 云vân 十thập 二nhị 行hành 者giả 。 四Tứ 諦Đế 各các 用dụng 示thị 等đẳng 為vi 教giáo 。 一nhất 轉chuyển 各các 生sanh 眼nhãn 等đẳng 為vi 行hành 。 言ngôn 能năng 所sở 者giả 。 四tứ 皆giai 佛Phật 說thuyết 曰viết 能năng 。 度độ 入nhập 彼bỉ 心tâm 曰viết 所sở 。 言ngôn 是thị 輪luân 非phi 輪luân 者giả 。 輪luân 以dĩ 摧tồi 碾niễn 為vi 義nghĩa 。 唯duy 教giáo 無vô 行hành 。 豈khởi 能năng 摧tồi 惑hoặc 。 若nhược 不bất 摧tồi 惑hoặc 。 亦diệc 無vô 輪luân 名danh 。 佛Phật 知tri 機cơ 知tri 時thời 。 亦diệc 不bất 無vô 行hành 。 而nhi 徒đồ 轉chuyển 也dã 。 今kim 言ngôn 非phi 者giả 。 教giáo 從tùng 化hóa 主chủ 。 行hành 從tùng 受thọ 者giả 。 是thị 故cố 行hành 輪luân 。 從tùng 受thọ 者giả 得đắc 。 功công 歸quy 化hóa 主chủ 。 故cố 從tùng 佛Phật 得đắc 。 以dĩ 未vị 盡tận 理lý 。 故cố 重trọng/trùng 釋thích 之chi 。 若nhược 作tác 二nhị 輪luân 教giáo 行hành 相tương/tướng 循tuần 。 共cộng 能năng 摧tồi 惑hoặc 。 況huống 復phục 教giáo 行hành 俱câu 從tùng 佛Phật 轉chuyển 。 是thị 故cố 教giáo 行hành 俱câu 得đắc 名danh 輪luân 。 但đãn 眼nhãn 智trí 等đẳng 無vô 別biệt 體thể 故cố 。 還hoàn 指chỉ 忍nhẫn 等đẳng 。 故cố 眼nhãn 等đẳng 行hành 。 約ước 於ư 諦đế 教giáo 而nhi 成thành 十thập 六lục 。 故cố 三tam 根căn 人nhân 。 聞văn 三tam 轉chuyển 教giáo 。 各các 生sanh 眼nhãn 等đẳng 成thành 四tứ 十thập 八bát 。 寬khoan 狹hiệp 中trung 。 云vân 教giáo 輪luân 等đẳng 者giả 。 是thị 化hóa 他tha 智trí 。 但đãn 屬thuộc 一nhất 權quyền 。 則tắc 能năng 轉chuyển 惟duy 一nhất 。 所sở 轉chuyển 十thập 二nhị 。 則tắc 能năng 轉chuyển 名danh 狹hiệp 體thể 寬khoan 。 所sở 轉chuyển 名danh 寬khoan 體thể 狹hiệp 。 行hành 法Pháp 輪luân 者giả 。 教giáo 是thị 能năng 詮thuyên 。 行hành 是thị 所sở 詮thuyên 故cố 行hành 隨tùy 教giáo 益ích 有hữu 十thập 二nhị 。 雖tuy 俱câu 十thập 二nhị 。 寬khoan 狹hiệp 則tắc 異dị 。 教giáo 定định 十thập 二nhị 。 行hành 生sanh 眼nhãn 等đẳng 。 若nhược 以dĩ 示thị 等đẳng 。 生sanh 於ư 眼nhãn 等đẳng 。 數số 同đồng 名danh 異dị 。 次thứ 辨biện 通thông 別biệt 中trung 。 所sở 言ngôn 或hoặc 者giả 。 不bất 定định 辭từ 也dã 。 或hoặc 三tam 人nhân 各các 聞văn 三tam 轉chuyển 。 或hoặc 一nhất 人nhân 前tiền 後hậu 聞văn 三tam 。 初sơ 雖tuy 別biệt 簡giản 。 今kim 就tựu 下hạ 。 正chánh 釋thích 。 初sơ 轉chuyển 法Pháp 輪luân 。 得đắc 見kiến 諦Đế 解giải 。 三tam 乘thừa 之chi 人nhân 方phương 有hữu 十thập 二nhị 也dã 。

【# ■# 補bổ 】# 欲dục 界giới 親thân 緣duyên 。 曰viết 眼nhãn 曰viết 智trí 。 上thượng 界giới 比tỉ 知tri 。 曰viết 明minh 曰viết 覺giác 。 如như 因nhân 眼nhãn 有hữu 明minh 。 因nhân 智trí 有hữu 覺giác 。

【# □# 註chú 】# 度độ 三tam 根căn 性tánh 。 文văn 句cú 七thất (# 十thập 七thất )# 云vân 。 為vi 聲Thanh 聞Văn 三tam 轉chuyển 。 為vi 緣Duyên 覺Giác 再tái 轉chuyển 。 為vi 菩Bồ 薩Tát 一nhất 轉chuyển 。 何hà 故cố 爾nhĩ 。 由do 根căn 利lợi 鈍độn 。 此thử 一nhất 往vãng 說thuyết 耳nhĩ 。 通thông 云vân 例lệ 皆giai 三tam 轉chuyển 。 諸chư 佛Phật 語ngữ 法pháp 。 法pháp 至chí 於ư 三tam 。 為vi 眾chúng 生sanh 有hữu 三tam 根căn 故cố (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 記ký 云vân 。 為vi 眾chúng 生sanh 有hữu 三tam 根căn 者giả 。 聲Thanh 聞Văn 乘Thừa 中trung 。 自tự 有hữu 此thử 三tam 。 故cố 於ư 鹿lộc 苑uyển 取thủ 悟ngộ 不bất 同đồng 。 大đại 論luận 婆bà 沙sa 亦diệc 云vân 三tam 根căn 。 上thượng 根căn 聞văn 初sơ 轉chuyển 。 中trung 下hạ 例lệ 知tri 。 文văn 句cú 問vấn 。 初sơ 為vi 五ngũ 人nhân 。 云vân 何hà 作tác 三tam 根căn 耶da 。

復phục 有hữu 八bát 萬vạn 諸chư 天thiên 。 何hà 故cố 無vô 三tam 根căn 。 為vi 生sanh 三tam 慧tuệ 。 三tam 根căn 。 三tam 道đạo 故cố 。 記ký 釋thích 云vân 。 問vấn 初sơ 為vi 等đẳng 者giả 。 既ký 曰viết 聲Thanh 聞Văn 自tự 有hữu 三tam 根căn 。 五ngũ 人nhân 並tịnh 是thị 聲Thanh 聞Văn 根căn 性tánh 。 既ký 具cụ 三tam 根căn 。

復phục 有hữu 諸chư 天thiên 。 何hà 意ý 無vô 三tam 。 為vi 生sanh 下hạ 。 答đáp 。 人nhân 天thiên 通thông 有hữu 三tam 義nghĩa 。 謂vị 慧tuệ 。 根căn 。 道đạo 。 聞văn 思tư 修tu 不bất 同đồng 。 是thị 三tam 慧tuệ 。 悟ngộ 有hữu 前tiền 後hậu 。 即tức 三tam 根căn 。 見kiến 修tu 無Vô 學Học 。 即tức 三tam 道đạo 。 色sắc 無vô 色sắc 般bát 。 義nghĩa 準chuẩn 亦diệc 有hữu 。 但đãn 非phi 因nhân 法Pháp 輪luân 得đắc 耳nhĩ 。

△# 四tứ 緣duyên 盡tận 入nhập 滅diệt 。

住trụ 世thế 八bát 十thập 年niên 。 現hiện 老lão 比Bỉ 丘Khâu 相tương/tướng 。 薪tân 盡tận 火hỏa 滅diệt 。 入nhập 無Vô 餘Dư 涅Niết 槃Bàn 者giả 。 即tức 三tam 藏tạng 佛Phật 果Quả 也dã 。

【# □# 註chú 】# 住trụ 世thế 八bát 十thập 年niên 。 光quang 句cú 上thượng (# 二nhị 十thập 一nhất )# 云vân 。 世thế 壽thọ 有hữu 三tam 品phẩm 。 下hạ 方phương 四tứ 十thập 。 中trung 方phương 八bát 十thập 。 上thượng 方phương 百bách 二nhị 十thập 。 下hạ 方phương 少thiểu 夭yểu 。 上thượng 方phương 太thái 老lão 。 中trung 方phương 不bất 老lão 不bất 少thiếu 。 表biểu 常thường 。 又hựu 中trung 方phương 。 表biểu 中trung 道đạo 。 佛Phật 樂nhạo/nhạc/lạc 中trung 道đạo 。 為vì 此thử 義nghĩa 故cố 。 方phương 八bát 十thập 年niên 。 也dã (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 下hạ 方phương 。 猶do 云vân 下hạ 品phẩm 。 此thử 釋thích 住trụ 世thế 八bát 十thập 年niên 。 初sơ 一nhất 行hành 。 明minh 壽thọ 有hữu 三tam 品phẩm 。 次thứ 二nhị 行hành 。 明minh 佛Phật 取thủ 中trung 品phẩm 壽thọ 。 統thống 論luận 諸chư 佛Phật 示thị 現hiện 壽thọ 量lượng 。 修tu 短đoản 不bất 定định 。 如như 佛Phật 名danh 七thất 云vân 。 梵Phạm 聲thanh 佛Phật 壽thọ 十thập 億ức 歲tuế 。 月nguyệt 面diện 修tu 壽thọ 。 一nhất 日nhật 一nhất 夜dạ 。 大đại 論luận 明minh 須tu 扇thiên/phiến 多đa 佛Phật 朝triêu 現hiện 暮mộ 寂tịch 。 阿A 彌Di 陀Đà 壽thọ 命mạng 無vô 量lượng 。 無vô 邊biên 阿a 僧tăng 祇kỳ 劫kiếp 。 而nhi 我ngã 釋Thích 迦Ca 如Như 來Lai 。 壽thọ 命mạng 不bất 滿mãn 百bách 年niên 。 然nhiên 世Thế 尊Tôn 同đồng 人nhân 中trung 壽thọ 。 應ưng 滿mãn 百bách 年niên 。 而nhi 今kim 所sở 以dĩ 不bất 滿mãn 者giả 。 為vi 留lưu 二nhị 十thập 年niên 福phước 以dĩ 庇tí 末Mạt 法Pháp 弟đệ 子tử 。 如như 大đại 集tập 月nguyệt 藏tạng 分phần/phân 十thập 云vân 。 悲bi 愍mẫn 眾chúng 生sanh 故cố 捨xả 壽thọ 。 華hoa 嚴nghiêm 疏sớ/sơ 云vân 。 見kiến 其kỳ 憍kiêu 恣tứ 。 示thị 迹tích 涅Niết 槃Bàn 。 留lưu 餘dư 福phước 教giáo 。 以dĩ 濟tế 危nguy 苦khổ 。 是thị 則tắc 世Thế 尊Tôn 示thị 現hiện 八bát 十thập 年niên 。 非phi 惟duy 表biểu 居cư 中trung 道đạo 。 第đệ 一nhất 義nghĩa 天thiên 。 抑ức 且thả 留lưu 福phước 以dĩ 庇tí 末Mạt 法Pháp 弟đệ 子tử 也dã 。

【# □# 註chú 】# 老lão 比Bỉ 丘Khâu 。 妙diệu 樂lạc 一nhất (# 二nhị 十thập 四tứ )# 云vân 。 老lão 比Bỉ 丘Khâu 者giả 。 從tùng 後hậu 異dị 故cố (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 四tứ 教giáo 各các 有hữu 身thân 像tượng 。 三tam 藏tạng 丈trượng 六lục 之chi 身thân 。 不bất 同đồng 後hậu 三tam 。 故cố 言ngôn 老lão 以dĩ 別biệt 之chi 也dã 。 阿a 含hàm 云vân 。 佛Phật 臨lâm 涅Niết 槃Bàn 。 如như 老lão 比Bỉ 丘Khâu 。 詣nghệ 純thuần 陀đà 舍xá 。

【# ■# 補bổ 】# 從tùng 後hậu 異dị 者giả 。 以dĩ 通thông 教giáo 帶đái 比Bỉ 丘Khâu 像tượng 。 別biệt 教giáo 現hiện 尊tôn 特đặc 。 故cố 言ngôn 老lão 以dĩ 甄chân 別biệt 之chi 。

【# □# 註chú 】# 薪tân 盡tận 火hỏa 滅diệt 者giả 。 佛Phật 身thân 名danh 薪tân 。 智trí 慧tuệ 名danh 火hỏa 。 身thân 滅diệt 智trí 亡vong 。 名danh 無Vô 餘Dư 涅Niết 槃Bàn 也dã 。 大Đại 乘Thừa 則tắc 云vân 機cơ 薪tân 既ký 盡tận 。 應ưng 火hỏa 云vân 亡vong 。

【# ■# 記ký 】# 佛Phật 於ư 拘câu 尸thi 那na 城thành 。 入nhập 火Hỏa 光Quang 三Tam 昧Muội 。 燒thiêu 身thân 滅diệt 度độ 。 唯duy 留lưu 舍xá 利lợi 。 為vi 人nhân 天thiên 福phước 田điền 。 身thân 智trí 俱câu 滅diệt 。 然nhiên 是thị 小tiểu 教giáo 果quả 佛Phật 無Vô 餘Dư 涅Niết 槃Bàn 相tương/tướng 也dã 。 若nhược 大Đại 乘Thừa 者giả 。 涅Niết 槃Bàn 疏sớ/sơ 云vân 。 四tứ 緣duyên 感cảm 佛Phật 。 佛Phật 則tắc 興hưng 世thế 。 四tứ 機cơ 若nhược 息tức 。 佛Phật 則tắc 唱xướng 滅diệt 。

△# 三tam 結kết 歸quy 藏tạng 教giáo 。

上thượng 來lai 所sở 釋thích 。 三tam 人nhân 修tu 行hành 證chứng 果Quả 雖tuy 則tắc 不bất 同đồng 。 然nhiên 同đồng 斷đoạn 見kiến 思tư 。 同đồng 出xuất 三tam 界giới 。 同đồng 證chứng 偏thiên 真chân 。 只chỉ 行hành 三tam 百bách 由do 旬tuần 。 入nhập 化hóa 城thành 耳nhĩ 。 略lược 明minh 藏tạng 教giáo 竟cánh 。

【# □# 註chú 】# 妙diệu 玄huyền 一nhất (# 五ngũ )# 云vân 。 三tam 因nhân 大đại 異dị 。 三tam 果quả 小tiểu 同đồng 。 (# 文văn )# 釋thích 籤# 一nhất (# 十thập 五ngũ )# 云vân 。 諦đế 緣duyên 度độ 殊thù 。 故cố 因nhân 大đại 異dị 。 俱câu 斷đoạn 見kiến 思tư 。 三tam 乘thừa 微vi 異dị 。 故cố 果quả 小tiểu 同đồng 。 (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 聲Thanh 聞Văn 。 見kiến 思tư 前tiền 後hậu 各các 斷đoạn 。 支chi 佛Phật 。 頓đốn 斷đoạn 見kiến 思tư 。 習tập 猶do 未vị 盡tận 。 菩Bồ 薩Tát 正chánh 習tập 俱câu 盡tận 。 故cố 證chứng 果Quả 小tiểu 同đồng 。

【# □# 註chú 】# 偏thiên 真chân 望vọng 大đại 說thuyết 故cố 。 三tam 百bách 由do 旬tuần 。 文văn 句cú 七thất (# 二nhị 十thập 七thất )# 約ước 三tam 義nghĩa 明minh 。 一nhất 。 約ước 生sanh 死tử 處xứ 。 以dĩ 三tam 界giới 果quả 報báo 處xứ 。 為vi 三tam 百bách 。 二nhị 。 約ước 煩phiền 惱não 謂vị 見kiến 思tư 。 三tam 。 約ước 觀quán 智trí 。 謂vị 空không 觀quán 。

【# ■# 記ký 】# 文văn 句cú 云vân 。 三tam 界giới 果quả 報báo 。 處xử 為vi 三tam 百bách 。 有hữu 餘dư 國quốc 土độ 為vi 四tứ 百bách 。 實thật 報báo 國quốc 土độ 為vi 五ngũ 百bách 。 見kiến 惑hoặc 為vi 一nhất 百bách 。 五ngũ 下hạ 分phân 為vi 二nhị 百bách 。 五ngũ 上thượng 分phân 為vi 三tam 百bách 。 塵trần 沙sa 為vi 四tứ 百bách 。 無vô 明minh 為vi 五ngũ 百bách 。 入nhập 空không 觀quán 能năng 過quá 三tam 百bách 。 人nhân 假giả 觀quán 過quá 四tứ 百bách 。 入nhập 中trung 觀quán 過quá 五ngũ 百bách 。 則tắc 知tri 小tiểu 教giáo 望vọng 大Đại 乘Thừa 中trung 道đạo 。 五ngũ 百bách 由do 旬tuần 。 而nhi 言ngôn 三tam 百bách 也dã 。

【# ■# 補bổ 】# 斷đoạn 欲dục 界giới 使sử 為vi 一nhất 百bách 。 斷đoạn 色sắc 界giới 使sử 為vi 二nhị 百bách 。 斷đoạn 無vô 色sắc 界giới 使sử 為vi 三tam 百bách 。

【# □# 註chú 】# 由do 旬tuần 。 即tức 踰du 繕thiện 那na 。 此thử 云vân 限hạn 量lượng 。 如như 此thử 方phương 之chi 驛dịch 。 大đại 論luận 云vân 。 由do 旬tuần 三tam 別biệt 。 大đại 者giả 八bát 十thập 里lý 。 中trung 者giả 六lục 十thập 里lý 。 小tiểu 者giả 四tứ 十thập 里lý (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 釋thích 由do 旬tuần 之chi 量lượng 。 初sơ 二nhị 句cú 。 會hội 梵Phạm 名danh 華hoa 。 次thứ 句cú 。 舉cử 況huống 。 大đại 論luận 下hạ 。 引dẫn 證chứng 發phát 明minh 限hạn 量lượng 。 且thả 有hữu 大đại 中trung 小tiểu 之chi 不bất 同đồng 也dã 。 略lược 明minh 藏tạng 教giáo 竟cánh 。

天thiên 台thai 四tứ 教giáo 儀nghi 註chú 彚# 補bổ 輔phụ 宏hoành 記ký 卷quyển 七thất 之chi 上thượng

天thiên 台thai 四tứ 教giáo 儀nghi 註chú 彚# 補bổ 輔phụ 宏hoành 記ký 卷quyển 七thất 之chi 下hạ

高cao 麗lệ 沙Sa 門Môn 諦đế 觀quán 錄lục

南nam 天Thiên 竺Trúc 沙Sa 門Môn 蒙mông 潤nhuận 集tập 註chú

清thanh 比Bỉ 丘Khâu 性tánh 權quyền 彚# 補bổ 輔phụ 宏hoành 記ký

清thanh 三Tam 寶Bảo 弟đệ 子tử 錢tiền 。 /(# 。 。

天thiên 台thai 嫡đích 裔duệ 比Bỉ 丘Khâu 諦đế 閑nhàn 編biên 科khoa 參tham 梓#

△# 二nhị 通thông 教giáo 三tam 。 初sơ 標tiêu 。

次thứ 明minh 通thông 教giáo 者giả 。

【# □# 註chú 】# 四tứ 教giáo 義nghĩa 一nhất (# 二nhị )# 云vân 。 此thử 教giáo 明minh 因nhân 緣duyên 即tức 空không 。 無vô 生sanh 四tứ 真Chân 諦Đế 理lý 。 是thị 摩Ma 訶Ha 衍Diên 。 之chi 初sơ 門môn 也dã 。 (# 遠viễn 通thông 常thường 住trụ 故cố )# 正chánh 為vi 菩Bồ 薩Tát 。 傍bàng 通thông 二Nhị 乘Thừa 。 (# 通thông 機cơ )# 故cố 諸chư 。 大Đại 乘Thừa 方Phương 等Đẳng 。 及cập 諸chư 般Bát 若Nhã 。 有hữu 二Nhị 乘Thừa 得đắc 道Đạo 者giả 。 為vi 同đồng 稟bẩm 此thử 教giáo 也dã (# 通thông 部bộ )# 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 釋thích 通thông 教giáo 所sở 通thông 之chi 義nghĩa 。 如như 云vân 因nhân 緣duyên 生sanh 法pháp 。 我ngã 說thuyết 即tức 空không 。 當đương 體thể 無vô 生sanh 。 而nhi 上thượng 通thông 但đãn 不bất 但đãn 中trung 道Đạo 理lý 。 乃nãi 此thử 教giáo 所sở 遠viễn 通thông 也dã 。 菩Bồ 薩Tát 二Nhị 乘Thừa 。 而nhi 分phần/phân 傍bàng 正chánh 。 乃nãi 此thử 教giáo 所sở 通thông 機cơ 也dã 。 此thử 教giáo 正chánh 為vi 菩Bồ 薩Tát 學học 。 般Bát 若Nhã 至chí 佛Phật 地địa 。 遠viễn 通thông 別biệt 圓viên 。 而nhi 有hữu 已dĩ 辦biện 支chi 佛Phật 二Nhị 乘Thừa 之chi 機cơ 。 故cố 曰viết 傍bàng 為vi 。 方Phương 等Đẳng 般Bát 若Nhã 有hữu 二Nhị 乘Thừa 稟bẩm 教giáo 得đắc 道Đạo 者giả 。 乃nãi 此thử 教giáo 所sở 通thông 部bộ 也dã 。 大đại 品phẩm 云vân 。 欲dục 得đắc 聲Thanh 聞Văn 乘Thừa 。 當đương 學học 般Bát 若Nhã 。 欲dục 得đắc 緣Duyên 覺Giác 乘Thừa 。 當đương 學học 般Bát 若Nhã 。 欲dục 得đắc 菩Bồ 薩Tát 乘thừa 。 當đương 學học 般Bát 若Nhã 。 如như 曰viết 三tam 乘thừa 同đồng 稟bẩm 般Bát 若Nhã 。 是thị 此thử 教giáo 所sở 通thông 部bộ 也dã 。 有hữu 師sư 標tiêu 云vân 。 華hoa 嚴nghiêm 不bất 共cộng 。 阿a 含hàm 唯duy 藏tạng 。 法pháp 華hoa 開khai 顯hiển 。 唯duy 方Phương 等Đẳng 般Bát 若Nhã 為vi 共cộng 。 節tiết 義nghĩa 云vân 。 因nhân 緣duyên 即tức 空không 句cú 。 是thị 傍bàng 影ảnh 大đại 論luận 。 無vô 生sanh 四Tứ 諦Đế 句cú 。 是thị 傍bàng 影ảnh 大đại 經kinh 。 四tứ 教giáo 皆giai 先tiên 提đề 此thử 宗tông 本bổn 。

【# □# 註chú 】# 問vấn 。 何hà 故cố 不bất 名danh 共cộng 教giáo 。 答đáp 。 共cộng 名danh 但đãn 得đắc 二Nhị 乘Thừa 近cận 邊biên 。 不bất 得đắc 遠viễn 邊biên 。 若nhược 立lập 通thông 名danh 。 遠viễn 近cận 俱câu 便tiện 。 言ngôn 遠viễn 便tiện 者giả 。 通thông 別biệt 通thông 圓viên 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 亦diệc 四tứ 教giáo 義nghĩa 文văn 。 料liệu 簡giản 立lập 通thông 教giáo 名danh 之chi 所sở 以dĩ 也dã 。 問vấn 中trung 以dĩ 三tam 乘thừa 共cộng 學học 此thử 教giáo 。 故cố 云vân 何hà 不bất 立lập 名danh 為vi 共cộng 。 答đáp 中trung 先tiên 明minh 立lập 共cộng 不bất 便tiện 。 次thứ 明minh 立lập 通thông 之chi 名danh 俱câu 便tiện 也dã 。

△# 二nhị 釋thích 四tứ 。 初sơ 釋thích 名danh 二nhị 。 初sơ 互hỗ 通thông 前tiền 後hậu 。

通thông 前tiền 藏tạng 教giáo 。 通thông 後hậu 別biệt 圓viên 。 故cố 名danh 通thông 教giáo 。

【# □# 註chú 】# 此thử 望vọng 前tiền 望vọng 後hậu 。 獨độc 就tựu 菩Bồ 薩Tát 釋thích 通thông 教giáo 名danh 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 標tiêu 釋thích 立lập 通thông 教giáo 之chi 名danh 。 獨độc 就tựu 菩Bồ 薩Tát 。 通thông 前tiền 所sở 以dĩ 對đối 通thông 後hậu 而nhi 立lập 也dã 。 二Nhị 乘Thừa 雖tuy 有hữu 通thông 前tiền 之chi 義nghĩa 。 而nhi 不bất 通thông 後hậu 。 則tắc 無vô 所sở 望vọng 。 故cố 并tinh 不bất 得đắc 名danh 通thông 前tiền 也dã 。

【# □# 註chú 】# 釋thích 籤# 九cửu (# 二nhị 十thập )# 云vân 。 通thông 近cận 同đồng 三tam 藏tạng 。 通thông 遠viễn 如như 別biệt 教giáo 。

【# ■# 補bổ 】# 然nhiên 通thông 教giáo 既ký 是thị 遠viễn 通thông 常thường 住trụ 。 當đương 云vân 通thông 遠viễn 如như 圓viên 教giáo 。 今kim 籤# 曰viết 如như 別biệt 教giáo 者giả 。 以dĩ 別biệt 教giáo 證chứng 道đạo 同đồng 圓viên 。 體thể 是thị 同đồng 故cố 。 有hữu 師sư 標tiêu 曰viết 。 通thông 前tiền 三tam 藏tạng 。 云vân 何hà 亦diệc 就tựu 菩Bồ 薩Tát 釋thích 名danh 。 答đáp 。 正chánh 指chỉ 當đương 教giáo 佛Phật 。 亦diệc 同đồng 三tam 藏tạng 佛Phật 歸quy 於ư 灰hôi 斷đoạn 。 然nhiên 此thử 佛Phật 豈khởi 二Nhị 乘Thừa 所sở 成thành 耶da 。 故cố 就tựu 菩Bồ 薩Tát 釋thích 。

【# □# 註chú 】# 四tứ 念niệm 處xứ 二nhị (# 句cú )# 有hữu 三tam 通thông 義nghĩa 。 一nhất 因nhân 果quả 俱câu 通thông 。 通thông 當đương 教giáo 是thị 。 二nhị 因nhân 通thông 而nhi 果quả 非phi 通thông 。 即tức 被bị 接tiếp 者giả 是thị 。 三tam 通thông 別biệt 通thông 圓viên 。 即tức 藉tạ 通thông 開khai 導đạo 人nhân 是thị 。 謂vị 別biệt 圓viên 用dụng 通thông 。 而nhi 為vi 方phương 便tiện 。 但đãn 成thành 別biệt 圓viên 因nhân 果quả 人nhân 也dã 。 此thử 三tam 通thông 義nghĩa 。 唯duy 在tại 菩Bồ 薩Tát 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 證chứng 釋thích 獨độc 就tựu 菩Bồ 薩Tát 立lập 名danh 之chi 所sở 以dĩ 也dã 。 如như 四tứ 念niệm 處xứ 云vân 。 通thông 義nghĩa 有hữu 八bát 。 謂vị 教giáo 理lý 智trí 斷đoạn 行hành 位vị 因nhân 果quả 。 教giáo 者giả 。 同đồng 稟bẩm 無vô 生sanh 之chi 說thuyết 。 理lý 者giả 。 同đồng 緣duyên 即tức 色sắc 是thị 空không 。 智trí 者giả 。 諸chư 法pháp 不bất 生sanh 般Bát 若Nhã 生sanh 。 斷đoạn 者giả 。 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 若nhược 斷đoạn 。 同đồng 是thị 無Vô 生Sanh 法Pháp 忍Nhẫn 。 行hành 者giả 。 同đồng 乘thừa 摩ma 訶ha 衍diễn 乘thừa 。 位vị 者giả 。 同đồng 是thị 乾can/kiền/càn 慧tuệ 地địa 。 乃nãi 至chí 佛Phật 地Địa 。 因nhân 者giả 。 同đồng 學học 般Bát 若Nhã 波ba 羅la 密mật 。 果quả 者giả 。 同đồng 到đáo 薩Tát 婆Bà 若Nhã 海hải 。 三tam 人nhân 八bát 義nghĩa 不bất 殊thù 。 故cố 名danh 通thông 也dã 。

復phục 次thứ 通thông 有hữu 三tam 義nghĩa 。 一nhất 因nhân 果quả 皆giai 通thông 者giả 。 如như 上thượng 八bát 義nghĩa 。 近cận 通thông 偏thiên 真chân 四tứ 枯khô 拙chuyết 度độ 。 二nhị 因nhân 通thông 果quả 不bất 通thông 者giả 。 乃nãi 是thị 別biệt 果quả 來lai 接tiếp 通thông 因nhân 。 得đắc 見kiến 佛Phật 性tánh 。 成thành 四tứ 榮vinh 雙song 樹thụ 。 三tam 通thông 別biệt 通thông 圓viên 者giả 。 別biệt 圓viên 因nhân 果quả 。 皆giai 與dữ 通thông 異dị 。 藉tạ 通thông 開khai 導đạo 。 得đắc 入nhập 別biệt 圓viên 。 因nhân 成thành 非phi 枯khô 非phi 榮vinh 雙song 樹thụ 之chi 果quả 也dã 。 然nhiên 三tam 通thông 義nghĩa 。 唯duy 就tựu 菩Bồ 薩Tát 而nhi 論luận 。

【# ■# 補bổ 】# 如như 因nhân 果quả 俱câu 通thông 一nhất 義nghĩa 。 而nhi 二Nhị 乘Thừa 應ưng 有hữu 。 唯duy 在tại 菩Bồ 薩Tát 者giả 。 以dĩ 二Nhị 乘Thừa 雖tuy 有hữu 前tiền 之chi 一nhất 義nghĩa 。 而nhi 無vô 後hậu 之chi 二nhị 義nghĩa 。 故cố 并tinh 不bất 受thọ 因nhân 果quả 之chi 名danh 也dã 。

【# □# 註chú 】# 今kim 文văn 通thông 後hậu 別biệt 圓viên 者giả 。 下hạ 文văn 釋thích 出xuất 。 雖tuy 但đãn 被bị 接tiếp 。 意ý 亦diệc 該cai 於ư 藉tạ 通thông 開khai 導đạo 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 蓋cái 通thông 教giáo 機cơ 雜tạp 。 若nhược 受thọ 別biệt 圓viên 來lai 接tiếp 。 欲dục 成thành 別biệt 圓viên 之chi 人nhân 。 必tất 當đương 藉tạ 通thông 開khai 導đạo 。 雖tuy 通thông 人nhân 被bị 別biệt 圓viên 所sở 接tiếp 。 但đãn 別biệt 圓viên 亦diệc 藉tạ 通thông 教giáo 預dự 為vi 開khai 導đạo 。 故cố 通thông 為vi 大Đại 乘Thừa 之chi 初sơ 門môn 者giả 。 良lương 有hữu 以dĩ 也dã 。 所sở 言ngôn 藉tạ 通thông 開khai 導đạo 者giả 。 拾thập 遺di 記ký 云vân 。 即tức 於ư 乾can/kiền/càn 慧tuệ 及cập 性tánh 地địa 中trung 。 聞văn 體thể 法pháp 空không 。 不bất 但đãn 空không 于vu 。 二nhị 十thập 五ngũ 有hữu 。 亦diệc 乃nãi 空không 於ư 涅Niết 槃Bàn 。 此thử 人nhân 須tu 藉tạ 通thông 教giáo 談đàm 空không 開khai 導đạo 其kỳ 心tâm 。 而nhi 了liễu 此thử 空không 體thể 是thị 中trung 道đạo 。 乃nãi 以dĩ 別biệt 圓viên 內nội 外ngoại 凡phàm 觀quán 。 同đồng 於ư 二Nhị 乘Thừa 。 歷lịch 乾can/kiền/càn 慧tuệ 地địa 。 及cập 後hậu 諸chư 地địa 。 乃nãi 至chí 十Thập 地Địa 。 即tức 成thành 別biệt 圓viên 初Sơ 地Địa 初sơ 住trụ 八bát 相tương/tướng 之chi 佛Phật 。 是thị 乃nãi 通thông 教giáo 通thông 別biệt 圓viên 之chi 義nghĩa 也dã 。 則tắc 知tri 後hậu 文văn 雖tuy 出xuất 被bị 接tiếp 之chi 機cơ 。 其kỳ 意ý 必tất 該cai 乎hồ 藉tạ 通thông 開khai 導đạo 也dã 。

△# 二nhị 當đương 教giáo 得đắc 名danh 。

又hựu 從tùng 當đương 教giáo 得đắc 名danh 。 謂vị 三tam 人nhân 同đồng 以dĩ 無vô 言ngôn 說thuyết 道Đạo 體thể 色sắc 入nhập 空không 。 故cố 名danh 通thông 教giáo 。

【# □# 註chú 】# 此thử 通thông 就tựu 三tam 乘thừa 釋thích 通thông 教giáo 名danh 。 若nhược 三tam 藏tạng 。 諦đế 緣duyên 度độ 三tam 法pháp 分phần/phân 三tam 乘thừa 。 今kim 通thông 教giáo 三tam 乘thừa 。 同đồng 觀quán 無vô 生sanh 四Tứ 諦Đế 。 同đồng 體thể 假giả 入nhập 空không 。 觀quán 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 同đồng 觀quán 六lục 波ba 羅la 密mật 見kiến 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 而nhi 分phần/phân 三tam 乘thừa 之chi 別biệt 者giả 。 但đãn 總tổng 相tương/tướng 別biệt 相tướng 等đẳng 智trí 。 斷đoạn 結kết 。 侵xâm 習tập 。 自tự 行hành 化hóa 他tha 。 根căn 性tánh 不bất 同đồng 耳nhĩ 。 言ngôn 說thuyết 是thị 事sự 。 即tức 空không 故cố 無vô 。

【# ■# 記ký 】# 三tam 人nhân 同đồng 以dĩ 無vô 言ngôn 說thuyết 道Đạo 句cú 。 四tứ 教giáo 義nghĩa 。 四tứ 念niệm 處xứ 。 廣quảng 解giải 。 四tứ 教giáo 義nghĩa 問vấn 。 菩Bồ 薩Tát 可khả 修tu 六Lục 度Độ 。 二Nhị 乘Thừa 何hà 得đắc 同đồng 觀quán 亦diệc 修tu 六Lục 度Độ 耶da 。 答đáp 。 涅Niết 槃Bàn 經Kinh 云vân 。 福phước 德đức 莊trang 嚴nghiêm 。 有hữu 為vi 有hữu 漏lậu 。 是thị 聲Thanh 聞Văn 法Pháp 。 何hà 處xứ 有hữu 慳san 貪tham 聲Thanh 聞Văn 。 破phá 戒giới 瞋sân 恚khuể 放phóng 逸dật 。 散tán 亂loạn 愚ngu 癡si 羅La 漢Hán 辟Bích 支Chi 佛Phật 耶da 。 但đãn 二Nhị 乘Thừa 不bất 能năng 。 徧biến 行hành 其kỳ 事sự 。 成thành 就tựu 眾chúng 生sanh 。 何hà 曾tằng 不bất 同đồng 修tu 六Lục 度Độ 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 。 無vô 言ngôn 說thuyết 道Đạo 而nhi 斷đoạn 結kết 耶da 。 而nhi 今kim 所sở 以dĩ 分phần/phân 三tam 乘thừa 之chi 別biệt 者giả 。 四tứ 教giáo 義nghĩa 云vân 。 三tam 乘thừa 同đồng 秉bỉnh 通thông 教giáo 。 見kiến 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 。 同đồng 斷đoạn 三tam 界giới 見kiến 思tư 。 得đắc 一Nhất 切Thiết 智Trí 。 同đồng 求cầu 有hữu 餘dư 。 無Vô 餘Dư 涅Niết 槃Bàn 。 此thử 義nghĩa 既ký 同đồng 。 而nhi 分phần/phân 三tam 乘thừa 者giả 。 聲Thanh 聞Văn 。 總tổng 相tương/tướng 體thể 法pháp 入nhập 空không 。 智trí 慧tuệ 力lực 弱nhược 。 但đãn 斷đoạn 正chánh 使sử 。 根căn 性tánh 不bất 同đồng 。 亦diệc 有hữu 慧tuệ 俱câu 二nhị 種chủng 解giải 脫thoát 。 如như 前tiền 三tam 藏tạng 教giáo 中trung 分phân 別biệt 。 緣Duyên 覺Giác 。 福phước 德đức 利lợi 根căn 。 能năng 少thiểu 分phần 別biệt 相tướng 。 體thể 法pháp 入nhập 空không 。 生sanh 無vô 佛Phật 世thế 。 不bất 因nhân 聞văn 法Pháp 。

時thời 至chí 道đạo 熟thục 。 自tự 然nhiên 曉hiểu 悟ngộ 見kiến 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 斷đoạn 三tam 界giới 結kết 使sử 盡tận 。 侵xâm 除trừ 習tập 氣khí 。 是thị 名danh 辟Bích 支Chi 佛Phật 乘Thừa 。 根căn 性tánh 不bất 同đồng 。 亦diệc 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 者giả 小tiểu 辟Bích 支Chi 迦ca 羅la 。 二nhị 者giả 大đại 辟Bích 支Chi 迦ca 羅la 。 已dĩ 如như 前tiền 說thuyết 。 若nhược 菩Bồ 薩Tát 。 具cụ 修tu 總tổng 相tương/tướng 別biệt 相tướng 智trí 慧tuệ 。 體thể 因nhân 緣duyên 即tức 空không 。 起khởi 大đại 悲bi 誓thệ 願nguyện 。 以dĩ 修tu 諸chư 行hành 見kiến 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 斷đoạn 界giới 內nội 煩phiền 惱não 。 用dụng 誓thệ 願nguyện 扶phù 習tập 。 還hoàn 生sanh 三tam 界giới 。 用dụng 道đạo 種chủng 智trí 。 遊du 戲hí 神thần 通thông 。 淨tịnh 佛Phật 國quốc 土độ 。 成thành 就tựu 眾chúng 生sanh 。 三tam 乘thừa 善thiện 根căn 湻# 熟thục 。 即tức 坐tọa 道Đạo 場Tràng 。 用dụng 一nhất 念niệm 相tương 應ứng 慧tuệ 。 斷đoạn 煩phiền 惱não 習tập 盡tận 。 得đắc 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 名danh 之chi 為vi 佛Phật 。 轉chuyển 生sanh 滅diệt 無vô 生sanh 二nhị 種chủng 法Pháp 輪luân 。 化hóa 三tam 乘thừa 眾chúng 生sanh 。 入nhập 無Vô 餘Dư 涅Niết 槃Bàn 。 是thị 為vi 大Đại 乘Thừa 。 則tắc 知tri 分phần/phân 三tam 乘thừa 之chi 別biệt 者giả 。 但đãn 約ước 總tổng 相tương/tướng 。 別biệt 相tướng 。 等đẳng 智trí 。 斷đoạn 結kết 。 侵xâm 習tập 。 自tự 行hành 。 化hóa 他tha 。 根căn 性tánh 不bất 同đồng 故cố 耳nhĩ 。 又hựu 妙diệu 玄huyền 云vân 。 通thông 教giáo 聲Thanh 聞Văn 。 總tổng 相tương/tướng 一nhất 門môn 。 達đạt 俗tục 即tức 真chân 。 緣Duyên 覺Giác 能năng 於ư 一nhất 門môn 總tổng 相tương/tướng 別biệt 相tướng 。 達đạt 俗tục 即tức 真chân 。 菩Bồ 薩Tát 能năng 於ư 四tứ 門môn 總tổng 相tương/tướng 別biệt 相tướng 。 達đạt 俗tục 即tức 真chân 。 又hựu 能năng 遍biến 四tứ 門môn 出xuất 假giả 。 教giáo 化hóa 眾chúng 生sanh 。 籤# 云vân 。 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 。 於ư 一nhất 門môn 總tổng 相tương/tướng 別biệt 相tướng 者giả 。 總tổng 。 謂vị 但đãn 作tác 苦khổ 集tập 觀quán 耳nhĩ 。 別biệt 謂vị 觀quán 苦khổ 七thất 支chi 。 集tập 五ngũ 支chi 。 以dĩ 自tự 行hành 故cố 。 但đãn 依y 一nhất 門môn 。 菩bồ 菩bồ 為vi 化hóa 他tha 。 故cố 於ư 四tứ 門môn 。 然nhiên 七thất 地địa 前tiền 約ước 自tự 行hành 邊biên 。 亦diệc 但đãn 一nhất 門môn 。 入nhập 假giả 方phương 便tiện 。 亦diệc 須tu 徧biến 習tập 。 正chánh 此thử 意ý 也dã 。 所sở 言ngôn 總tổng 別biệt 相tướng 等đẳng 智trí 者giả 。 經Kinh 云vân 。 初sơ 以dĩ 分phân 別biệt 諸chư 法pháp 智trí 慧tuệ 。 後hậu 用dụng 涅Niết 槃Bàn 智trí 慧tuệ 。 分phân 別biệt 諸chư 法pháp 。 是thị 別biệt 相tướng 。 涅Niết 槃Bàn 智trí 慧tuệ 是thị 總tổng 相tương/tướng 也dã 。 而nhi 三tam 人nhân 隨tùy 力lực 用dụng 之chi 。 末mạt 二nhị 句cú 。 釋thích 無vô 言ngôn 說thuyết 道Đạo 。

【# □# 註chú 】# 輔phụ 行hành 六lục 上thượng (# 十thập 六lục )# 云vân 。 通thông 人nhân 既ký 觀quán 諸chư 法pháp 如như 幻huyễn 。 幻huyễn 本bổn 不bất 生sanh 。 今kim 無vô 所sở 滅diệt 。 名danh 之chi 為vi 體thể 。 (# 文văn )# 謂vị 體thể 六lục 凡phàm 依y 正chánh 之chi 色sắc 。 如như 幻huyễn 如như 化hóa 。 當đương 體thể 即tức 空không 。 而nhi 入nhập 真chân 理lý 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 體thể 色sắc 入nhập 空không 者giả 。 四tứ 教giáo 義nghĩa 云vân 。 今kim 約ước 無vô 生sanh 四Tứ 諦Đế 。 信tín 無vô 生sanh 苦Khổ 諦Đế 者giả 。 信tín 陰ấm 入nhập 界giới 不bất 生sanh 。 如như 夢mộng 幻huyễn 響hưởng 化hóa 。 水thủy 月nguyệt 鏡kính 像tượng 。 畢tất 竟cánh 空không 無vô 所sở 有hữu 。 解giải 苦khổ 無vô 苦khổ 。 不bất 為vi 苦khổ 所sở 苦khổ 。 而nhi 有hữu 真Chân 諦Đế 。 無vô 生sanh 集tập 者giả 。 了liễu 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 業nghiệp 行hành 。 如như 夢mộng 幻huyễn 等đẳng 。 空không 無vô 所sở 有hữu 。 無vô 和hòa 合hợp 相tương/tướng 。 知tri 無vô 所sở 有hữu 。 不bất 為vị 結kết 業nghiệp 流lưu 轉chuyển 。 解giải 集tập 無vô 集tập 。 而nhi 有hữu 真Chân 諦Đế 。 無vô 生sanh 滅diệt 者giả 。 知tri 一nhất 切thiết 生sanh 滅diệt 。 法pháp 不bất 可khả 得đắc 。 設thiết 使sử 有hữu 法pháp 過quá 於ư 涅Niết 槃Bàn 。 亦diệc 如như 夢mộng 幻huyễn 。 本bổn 自tự 無vô 生sanh 。 今kim 亦diệc 無vô 滅diệt 。 若nhược 不bất 知tri 無vô 生sanh 無vô 滅diệt 。 生sanh 滅diệt 終chung 不bất 自tự 滅diệt 。 若nhược 知tri 無vô 生sanh 無vô 滅diệt 。 生sanh 滅diệt 自tự 滅diệt 。 而nhi 有hữu 真Chân 諦Đế 也dã 。 無vô 生sanh 道đạo 者giả 。 信tín 一nhất 切thiết 至chí 涅Niết 槃Bàn 道Đạo 。 皆giai 如như 夢mộng 幻huyễn 。 無vô 有hữu 二nhị 相tướng 。 若nhược 見kiến 有hữu 二nhị 。 有hữu 通thông 不bất 通thông 。 則tắc 成thành 壅ủng 塞tắc 。 若nhược 知tri 不bất 二nhị 。 不bất 見kiến 通thông 與dữ 不bất 通thông 。 任nhậm 運vận 虗hư 通thông 。 入nhập 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 是thị 則tắc 知tri 道đạo 而nhi 有hữu 真Chân 諦Đế 也dã 。 釋thích 當đương 教giáo 得đắc 名danh 竟cánh 。

△# 二nhị 顯hiển 位vị 二nhị 。 初sơ 原nguyên 當đương 教giáo 因nhân 果quả 列liệt 十thập 階giai 級cấp 四tứ 。 初sơ 略lược 標tiêu 。

依y 大đại 品phẩm 經kinh 乾can/kiền/càn 慧tuệ 等đẳng 十Thập 地Địa 。 即tức 是thị 此thử 教giáo 位vị 次thứ 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 四tứ 教giáo 義nghĩa 四tứ 云vân 。 通thông 教giáo 三tam 乘thừa 。 同đồng 觀quán 二nhị 諦đế 。 二Nhị 乘Thừa 雖tuy 觀quán 二nhị 諦đế 。 一nhất 向hướng 體thể 假giả 入nhập 空không 。 用dụng 真chân 斷đoạn 結kết 。 至chí 無Vô 學Học 果quả 。 菩Bồ 薩Tát 亦diệc 觀quán 二nhị 諦đế 。 始thỉ 從tùng 乾can/kiền/càn 慧tuệ 終chung 至chí 見kiến 地địa 。 多đa 用dụng 從tùng 假giả 入nhập 空không 觀quán 。 從tùng 薄bạc 地địa 。 學học 游du 戲hí 神thần 通thông 。 多đa 修tu 從tùng 空không 入nhập 假giả 觀quán 。 從tùng 辟Bích 支Chi 佛Phật 地Địa 。 學học 二nhị 觀quán 湻# 熟thục 雙song 照chiếu 二nhị 諦đế 。 入nhập 菩Bồ 薩Tát 地Địa 。 自tự 然nhiên 流lưu 入nhập 薩Tát 婆Bà 若Nhã 海hải 。 (# 文văn )# 問vấn 。 若nhược 爾nhĩ 。 何hà 得đắc 此thử 中trung 第đệ 九cửu 菩Bồ 薩Tát 地địa 。 方phương 云vân 從tùng 空không 入nhập 假giả 耶da 。 此thử 文văn 亦diệc 與dữ 四tứ 教giáo 義nghĩa 同đồng 。 蓋cái 前tiền 之chi 七thất 地địa 。 但đãn 明minh 三tam 乘thừa 共cộng 意ý 。 未vị 及cập 別biệt 顯hiển 菩Bồ 薩Tát 。 第đệ 八bát 支chi 佛Phật 地địa 。 亦diệc 與dữ 緣Duyên 覺Giác 共cộng 明minh 。 至chí 此thử 第đệ 九cửu 菩Bồ 薩Tát 地địa 。 方phương 別biệt 明minh 菩Bồ 薩Tát 事sự 也dã 。 此thử 乃nãi 總tổng 敘tự 之chi 詞từ 。 非phi 謂vị 菩Bồ 薩Tát 。 至chí 此thử 方phương 入nhập 假giả 也dã 。 讀đọc 者giả 詳tường 之chi 。 先tiên 以dĩ 圖đồ 示thị 之chi 。

【# ■# 記ký 】# 然nhiên 支chi 佛Phật 不bất 立lập 分phần/phân 果quả 。 此thử 中trung 何hà 故cố 亦diệc 有hữu 位vị 次thứ 。 蓋cái 支chi 佛Phật 雖tuy 無vô 分phần/phân 果quả 。 而nhi 斷đoạn 惑hoặc 亦diệc 有hữu 次thứ 第đệ 。 故cố 有hữu 位vị 次thứ 。 斷đoạn 惑hoặc 修tu 行hành 。 雖tuy 從tùng 淺thiển 至chí 深thâm 。 若nhược 證chứng 果Quả 位vị 必tất 至chí 第đệ 八bát 。 是thị 知tri 前tiền 七thất 祇kỳ 屬thuộc 於ư 因nhân 。 非phi 分phần/phân 果quả 也dã 。 又hựu 菩Bồ 薩Tát 佛Phật 地địa 名danh 異dị 二Nhị 乘Thừa 。 而nhi 言ngôn 共cộng 者giả 。 以dĩ 名danh 雖tuy 有hữu 異dị 。 同đồng 是thị 無Vô 學Học 應Ứng 供Cúng 。 得đắc 二nhị 涅Niết 槃Bàn 。 共cộng 歸quy 灰hôi 斷đoạn 。 證chứng 果Quả 是thị 一nhất 故cố 也dã 。

【# □# 註chú 】# 此thử 是thị 三tam 乘thừa 共cộng 位vị 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 判phán 圖đồ 義nghĩa 。 大đại 品phẩm 經kinh 文văn 云vân 。 從tùng 乾can/kiền/càn 慧tuệ 地địa 。 至chí 菩Bồ 薩Tát 地địa 。 皆giai 行hành 皆giai 學học 。 而nhi 不bất 取thủ 證chứng 。 佛Phật 地địa 。 亦diệc 學học 亦diệc 證chứng 。 故cố 知tri 三tam 乘thừa 共cộng 位vị 也dã 。 止Chỉ 觀Quán 云vân 。 乾can/kiền/càn 慧tuệ 地địa 。 正chánh 是thị 三tam 賢hiền 位vị 。 一nhất 五ngũ 停đình 心tâm 。 二nhị 別biệt 相tướng 念niệm 處xứ 。 三tam 總tổng 相tương/tướng 念niệm 處xứ 。 通thông 是thị 外ngoại 凡phàm 。 故cố 言ngôn 乾can/kiền/càn 慧tuệ 地địa 也dã 。 性tánh 地địa 者giả 。 即tức 四tứ 善thiện 根căn 位vị 。 以dĩ 總tổng 相tương/tướng 念niệm 處xứ 力lực 。 發phát 善thiện 有hữu 漏lậu 五ngũ 陰ấm 。 名danh 為vi 煖noãn 。 增tăng 進tiến 初sơ 中trung 後hậu 心tâm 。 得đắc 入nhập 頂đảnh 忍nhẫn 。 世Thế 第Đệ 一Nhất 法Pháp 。 通thông 名danh 內nội 凡phàm 。 故cố 言ngôn 性tánh 地địa 也dã 。 此thử 二nhị 位vị 共cộng 伏phục 見kiến 惑hoặc 。 八bát 人nhân 者giả 。 八bát 忍nhẫn 也dã 。 從tùng 世thế 第đệ 一nhất 轉chuyển 入nhập 無vô 間gian 三tam 昧muội 。 故cố 言ngôn 八bát 人nhân 也dã 。 見kiến 者giả 。 見kiến 真Chân 諦Đế 理lý 。 斷đoạn 三tam 界giới 見kiến 惑hoặc 八bát 十thập 八bát 使sử 皆giai 盡tận 也dã 。 薄bạc 者giả 除trừ 欲dục 界giới 思tư 惟duy 六lục 品phẩm 也dã 。 離ly 欲dục 者giả 。 除trừ 欲dục 界giới 九cửu 品phẩm 盡tận 也dã 。 已dĩ 辦biện 者giả 。 除trừ 色sắc 無vô 色sắc 七thất 十thập 二nhị 品phẩm 盡tận 。 如như 火hỏa 燒thiêu 木mộc 為vi 炭thán 也dã 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 者giả 。 福phước 慧tuệ 深thâm 利lợi 。 功công 德đức 力lực 大đại 。 而nhi 除trừ 習tập 未vị 盡tận 。 故cố 名danh 為vi 侵xâm 也dã 。 菩Bồ 薩Tát 地Địa 者giả 。 從tùng 空không 入nhập 假giả 。 道đạo 觀quán 雙song 流lưu 。 斷đoạn 習tập 氣khí 色sắc 心tâm 無vô 知tri 。 得đắc 法Pháp 眼nhãn 道đạo 種chủng 智trí 。 遊du 戲hí 神thần 通thông 。 淨tịnh 佛Phật 國quốc 土độ 。 學học 佛Phật 十Thập 力Lực 四Tứ 無Vô 所Sở 畏Úy 等đẳng 。 殘tàn 習tập 將tương 盡tận 。 如như 餘dư 少thiểu 灰hôi 也dã 。 佛Phật 地địa 者giả 。 大đại 功công 德đức 力lực 。 資tư 利lợi 智trí 慧tuệ 。 得đắc 一nhất 念niệm 相tương 應ứng 慧tuệ 。 習tập 氣khí 永vĩnh 盡tận 。 如như 劫kiếp 燒thiêu 火hỏa 。 無vô 炭thán 無vô 灰hôi 。 此thử 即tức 三tam 乘thừa 共cộng 十Thập 地Địa 而nhi 斷đoạn 思tư 惑hoặc 之chi 位vị 也dã 。 或hoặc 問vấn 。 輔phụ 行hành 謂vị 通thông 教giáo 二Nhị 乘Thừa 。 七thất 地địa 已dĩ 前tiền 與dữ 菩Bồ 薩Tát 共cộng 。 名danh 共cộng 聲Thanh 聞Văn 。 若nhược 爾nhĩ 。 八bát 地địa 以dĩ 上thượng 過quá 二Nhị 乘Thừa 地địa 。 何hà 故cố 亦diệc 名danh 共cộng 菩Bồ 薩Tát 耶da 。 答đáp 。 以dĩ 初sơ 名danh 後hậu 。 從tùng 本bổn 立lập 名danh 。 不bất 同đồng 別biệt 圓viên 始thỉ 終chung 別biệt 故cố 。 三tam 藏tạng 教giáo 中trung 。 雖tuy 有hữu 二Nhị 乘Thừa 。 菩Bồ 薩Tát 行hành 遠viễn 。 始thỉ 終chung 伏phục 惑hoặc 。 永vĩnh 異dị 二Nhị 乘Thừa 。 故cố 不bất 名danh 共cộng 。 不bất 聞văn 別biệt 理lý 。 復phục 非phi 不bất 共cộng 。 又hựu 問vấn 七thất 地địa 思tư 惑hoặc 已dĩ 盡tận 。 何hà 故cố 六lục 地địa 名danh 共cộng 聲Thanh 聞Văn 。 八bát 名danh 支chi 佛Phật 地địa 。 何hà 故cố 七thất 地địa 名danh 共cộng 支chi 佛Phật 耶da 。 答đáp 。 通thông 位vị 從tùng 容dung 故cố 也dã 。 節tiết 義nghĩa 云vân 。 當đương 教giáo 共cộng 位vị 。 出xuất 大đại 品phẩm 燈đăng 炬cự 深thâm 奧áo 品phẩm 。 大đại 論luận 七thất 十thập 五ngũ 卷quyển 委ủy 明minh 通thông 十Thập 地Địa 行hạnh 相tương/tướng 。

【# ■# 備bị 】# 集tập 註chú 問vấn 答đáp 。 支chi 佛Phật 八bát 地địa 所sở 侵xâm 。 乃nãi 見kiến 思tư 家gia 習tập 。 菩Bồ 薩Tát 九cửu 地địa 進tiến 侵xâm 。 乃nãi 指chỉ 出xuất 假giả 塵trần 沙sa 家gia 習tập 。 至chí 佛Phật 十Thập 地Địa 。 兩lưỡng 家gia 習tập 盡tận 。

【# □# 註chú 】# 若nhược 明minh 三tam 借tá 等đẳng 義nghĩa 者giả 。 一nhất 三tam 乘thừa 共cộng 借tá 別biệt 教giáo 始thỉ 終chung 位vị 次thứ 。 二nhị 單đơn 借tá 別biệt 教giáo 十Thập 地Địa 亦diệc 三tam 乘thừa 共cộng 。 三tam 別biệt 為vi 菩Bồ 薩Tát 借tá 別biệt 一nhất 教giáo 。 又hựu 別biệt 為vi 菩Bồ 薩Tát 立lập 忍nhẫn 名danh 。 別biệt 明minh 菩Bồ 薩Tát 燋tiều 炷chú 十Thập 地Địa 。 大đại 品phẩm 更cánh 說thuyết 十Thập 地Địa 菩Bồ 薩Tát 為vi 如như 佛Phật 。 併tinh 圖đồ 於ư 後hậu 。

【# ■# 備bị 】# 通thông 教giáo 機cơ 廣quảng 。 上thượng 明minh 三tam 乘thừa 共cộng 位vị 。 是thị 通thông 三tam 乘thừa 總tổng 判phán 。 今kim 所sở 列liệt 三tam 乘thừa 借tá 別biệt 等đẳng 。 皆giai 別biệt 判phán 內nội 三tam 乘thừa 借tá 別biệt 。 及cập 單đơn 借tá 別biệt 地địa 。 三tam 者giả 係hệ 三tam 乘thừa 共cộng 。 別biệt 為vi 菩Bồ 薩Tát 借tá 別biệt 教giáo 。 又hựu 別biệt 為vi 菩Bồ 薩Tát 立lập 忍nhẫn 。 菩Bồ 薩Tát 燋tiều 炷chú 十Thập 地Địa 。 更cánh 說thuyết 十Thập 地Địa 如như 佛Phật 。 四tứ 者giả 專chuyên 指chỉ 通thông 菩Bồ 薩Tát 論luận 。 止Chỉ 觀Quán 輔phụ 行hành 六lục 卷quyển 三tam 卷quyển 中trung 詳tường 列liệt 。

【# ■# 補bổ 】# 十Thập 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 如như 佛Phật 句cú 出xuất 大đại 品phẩm 大đại 論luận 。

【# ■# 備bị 】# 今kim 此thử 一nhất 圖đồ 。 與dữ 集tập 註chú 所sở 列liệt 少thiểu 異dị 者giả 。 依y 辨biện 訛ngoa 改cải 正chánh 。 辨biện 訛ngoa 曰viết 。 圖đồ 中trung 須tu 將tương 別biệt 歡Hoan 喜Hỷ 地Địa 等đẳng 置trí 下hạ 。 通thông 乾can/kiền/càn 慧tuệ 地địa 等đẳng 列liệt 上thượng 。 方phương 妥# 。 如như 二nhị 果quả 是thị 薄bạc 地địa 。 二nhị 向hướng 豈khởi 亦diệc 可khả 云vân 薄bạc 地địa 耶da 。 若nhược 改cải 轉chuyển 。 則tắc 不bất 妨phương 薄bạc 地địa 中trung 含hàm 有hữu 二nhị 向hướng 二nhị 果quả 。 餘dư 可khả 例lệ 知tri 。

【# ■# 補bổ 】# 止Chỉ 觀Quán 云vân 。 借tá 別biệt 教giáo 名danh 。 名danh 通thông 位vị 者giả 。 外ngoại 凡phàm 三tam 賢hiền 是thị 乾can/kiền/càn 慧tuệ 。 名danh 十thập 信tín 。 內nội 凡phàm 四tứ 善thiện 根căn 是thị 性tánh 地địa 。 名danh 十thập 住trụ 。 十thập 行hành 。 十thập 向hướng 。 八bát 人nhân 見kiến 地địa 。 是thị 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 。 名danh 歡Hoan 喜Hỷ 地Địa 。 薄bạc 地địa 是thị 斯Tư 陀Đà 含Hàm 。 有hữu 向hướng 有hữu 果quả 。 向hướng 為vi 離ly 垢cấu 地địa 。 果quả 為vi 明minh 地địa 。 離ly 欲dục 是thị 阿A 那Na 含Hàm 。 有hữu 向hướng 有hữu 果quả 。 向hướng 為vi 炎diễm 地địa 。 果quả 為vi 難nan 勝thắng 地địa 。 已dĩ 辦biện 是thị 阿A 羅La 漢Hán 。 有hữu 向hướng 有hữu 果quả 。 向hướng 為vi 現hiện 前tiền 地địa 。 果quả 為vi 遠viễn 行hành 地địa 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 為vi 不bất 動động 地địa 。 菩Bồ 薩Tát 地địa 為vi 善thiện 慧tuệ 地địa 。 或hoặc 以dĩ 菩Bồ 薩Tát 後hậu 心tâm 。 為vi 法pháp 雲vân 地địa 。 或hoặc 以dĩ 佛Phật 地địa 。 為vi 法pháp 雲vân 地địa 大đại 品phẩm 云vân 。 十Thập 地Địa 菩Bồ 薩Tát 為vi 如như 佛Phật 。 得đắc 作tác 此thử 釋thích 也dã 。 輔phụ 行hành 釋thích 云vân 。 通thông 教giáo 地địa 前tiền 。 無vô 位vị 可khả 論luận 。 故cố 借tá 別biệt 教giáo 內nội 外ngoại 凡phàm 位vị 。 但đãn 名danh 通thông 教giáo 。 初Sơ 地Địa 二Nhị 地Địa 。 通thông 教giáo 地địa 後hậu 亦diệc 無vô 復phục 位vị 。 故cố 借tá 別biệt 教giáo 法pháp 雲vân 佛Phật 地địa 。 以dĩ 名danh 通thông 教giáo 九cửu 地địa 十Thập 地Địa 。 從tùng 容dung 不bất 定định 。 故cố 有hữu 或hoặc 言ngôn 。 大đại 品phẩm 既ký 云vân 十Thập 地Địa 如như 佛Phật 。 當đương 知tri 即tức 是thị 。 別biệt 名danh 名danh 通thông 。 楞lăng 伽già 云vân 。 遠viễn 行hành 善thiện 慧tuệ 。 法pháp 雲vân 佛Phật 地địa 。 是thị 佛Phật 種chủng 性tánh 。 餘dư 者giả 悉tất 是thị 。 二Nhị 乘Thừa 種chủng 性tánh 。 此thử 亦diệc 別biệt 名danh 名danh 通thông 位vị 也dã 。 若nhược 是thị 別biệt 位vị 。 豈khởi 遠viễn 行hành 已dĩ 前tiền 屬thuộc 二Nhị 乘Thừa 耶da 。 近cận 代đại 釋thích 位vị 。 地địa 前tiền 伏phục 惑hoặc 。 正chánh 是thị 此thử 列liệt 。

【# ■# 記ký 】# 四tứ 教giáo 義nghĩa 云vân 。 約ước 名danh 別biệt 義nghĩa 通thông 辨biện 位vị 者giả 。 即tức 十thập 信tín 三tam 十thập 心tâm 十Thập 地Địa 之chi 名danh 也dã 。 鐵thiết 輪luân 位vị 。 即tức 乾can/kiền/càn 慧tuệ 地địa 伏phục 忍nhẫn 。 三tam 十thập 心tâm 。 即tức 性tánh 地địa 柔nhu 順thuận 忍nhẫn 。 八bát 人nhân 地địa 。 見kiến 地địa 。 即tức 歡Hoan 喜Hỷ 地Địa 得đắc 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 。 大đại 品phẩm 云vân 。 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 若nhược 智trí 若nhược 斷đoạn 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 無Vô 生Sanh 法Pháp 忍Nhẫn 。 薄bạc 地địa 向hướng 果quả 。 向hướng 。 即tức 離ly 垢cấu 地địa 。 果quả 。 即tức 發phát 光quang 地địa 。 大đại 品phẩm 云vân 。 斯Tư 陀Đà 含Hàm 若nhược 智trí 若nhược 斷đoạn 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 無Vô 生Sanh 法Pháp 忍Nhẫn 。 離ly 欲dục 地địa 向hướng 果quả 。 向hướng 。 即tức 炎diễm 地địa 。 果quả 。 即tức 難nan 勝thắng 地địa 。 大đại 品phẩm 云vân 。 阿A 那Na 含Hàm 智trí 斷đoạn 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 無Vô 生Sanh 法Pháp 忍Nhẫn 。 已dĩ 辦biện 地địa 向hướng 果quả 。 向hướng 。 即tức 現hiện 前tiền 。 果quả 。 是thị 遠viễn 行hành 大đại 品phẩm 云vân 。 阿A 羅La 漢Hán 智trí 斷đoạn 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 無Vô 生Sanh 法Pháp 忍Nhẫn 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 。 是thị 第đệ 八bát 不bất 動động 地địa 。 侵xâm 除trừ 習tập 氣khí 也dã 。 大đại 品phẩm 云vân 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 智trí 斷đoạn 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 無Vô 生Sanh 法Pháp 忍Nhẫn 。 菩Bồ 薩Tát 地địa 。 即tức 第đệ 九cửu 善thiện 慧tuệ 地địa 。 佛Phật 地địa 。 即tức 第đệ 十thập 法pháp 雲vân 地địa 。 當đương 知tri 如như 佛Phật 坐tọa 道Đạo 場Tràng 時thời 。 以dĩ 一nhất 念niệm 相tương 應ứng 慧tuệ 。 斷đoạn 煩phiền 惱não 障chướng 法pháp 障chướng 習tập 氣khí 盡tận 。 化hóa 一nhất 切thiết 有hữu 緣duyên 眾chúng 生sanh 竟cánh 。 入nhập 無Vô 餘Dư 涅Niết 槃Bàn 。 如như 薪tân 盡tận 火hỏa 滅diệt 。 八bát 相tương/tướng 成thành 道Đạo 。 是thị 則tắc 用dụng 別biệt 教giáo 名danh 。 以dĩ 辨biện 通thông 教giáo 位vị 也dã 。

【# ■# 補bổ 】# 通thông 教giáo 名danh 借tá 位vị 者giả 。 指chỉ 南nam 集tập 云vân 。 初sơ 借tá 位vị 之chi 意ý 。 佛Phật 教giáo 被bị 機cơ 。 機cơ 樂nhạo/nhạc/lạc 別biệt 位vị 名danh 通thông 。 佛Phật 說thuyết 義nghĩa 通thông 名danh 別biệt 。 旨chỉ 蘊uẩn 秘bí 結kết 。 古cổ 執chấp 有hữu 情tình 。 勞lao 我ngã 天thiên 台thai 。 申thân 通thông 經kinh 論luận 。 七thất 地địa 齊tề 於ư 羅La 漢Hán 。 別biệt 義nghĩa 難nạn/nan 收thu 。 四tứ 地địa 斷đoạn 惑hoặc 證chứng 真chân 。 通thông 無vô 此thử 語ngữ 。 四tứ 善thiện 屬thuộc 於ư 行hành 向hướng 。 伏phục 惑hoặc 在tại 於ư 地địa 前tiền 。 二nhị 教giáo 不bất 收thu 。 諸chư 部bộ 奚hề 判phán 。 故cố 立lập 借tá 別biệt 名danh 通thông 。 以dĩ 為vi 通thông 經Kinh 法Pháp 式thức 。 二nhị 借tá 位vị 所sở 依y 。 問vấn 。 雖tuy 曰viết 通thông 經kinh 。 憑bằng 於ư 何hà 典điển 。 答đáp 。 仁nhân 王vương 四tứ 地địa 斷đoạn 見kiến 。 大đại 品phẩm 十Thập 地Địa 如như 佛Phật 。 楞lăng 伽già 種chủng 性tánh 有hữu 無vô 。 輕khinh 毛mao 六lục 心tâm 退thoái 等đẳng 。 此thử 等đẳng 經kinh 文văn 。 位vị 名danh 在tại 別biệt 。 義nghĩa 乃nãi 屬thuộc 通thông 。 若nhược 非phi 借tá 別biệt 名danh 通thông 。 為vi 何hà 教giáo 收thu 耶da 。 集tập 註chú 問vấn 。 藏tạng 通thông 三tam 乘thừa 。 同đồng 斷đoạn 見kiến 思tư 。 既ký 可khả 借tá 別biệt 名danh 通thông 。 安an 知tri 非phi 借tá 別biệt 名danh 藏tạng 耶da 。 答đáp 。 通thông 屬thuộc 大Đại 乘Thừa 。 原nguyên 有hữu 通thông 後hậu 之chi 義nghĩa 。 且thả 三tam 乘thừa 共cộng 行hành 。 故cố 借tá 於ư 可khả 借tá 耳nhĩ 。 藏tạng 一nhất 向hướng 是thị 小tiểu 。 無vô 通thông 後hậu 義nghĩa 。 三tam 乘thừa 差sai 別biệt 。 而nhi 菩Bồ 薩Tát 因nhân 不bất 斷đoạn 惑hoặc 。 何hà 可khả 借tá 耶da 。

(# 單đơn 借tá 十Thập 地Địa 。 既ký 乾can/kiền/càn 慧tuệ 斷đoạn 見kiến 。 何hà 位vị 伏phục 惑hoặc 。 如như 輔phụ 行hành 六lục 上thượng 八bát 云vân 。 彼bỉ 此thử 地địa 前tiền 通thông 為vi 伏phục 惑hoặc 。 通thông 雖tuy 無vô 位vị 。 即tức 未vị 斷đoạn 惑hoặc 不bất 入nhập 地địa 故cố 。 文văn 意ý 指chỉ 地địa 前tiền 修tu 觀quán 伏phục 惑hoặc 也dã 。 妙diệu 樂lạc 二nhị （# 二nhị 十thập 一nhất ）# 云vân 。 或hoặc 指chỉ 地địa 前tiền 假giả 立lập 七thất 賢hiền （# 文văn ）# )# 。

【# ■# 補bổ 】# 若nhược 見kiến 此thử 別biệt 名danh 判phán 三tam 人nhân 通thông 位vị 者giả 。 初Sơ 地Địa 斷đoạn 見kiến 。 二nhị 地địa 斷đoạn 欲dục 一nhất 二nhị 品phẩm 思tư 。 三tam 地địa 斷đoạn 六lục 品phẩm 。 四tứ 地địa 斷đoạn 七thất 八bát 品phẩm 。 五ngũ 地địa 斷đoạn 九cửu 品phẩm 。 六lục 地địa 斷đoạn 七thất 十thập 一nhất 品phẩm 。 七thất 地địa 斷đoạn 七thất 十thập 二nhị 品phẩm 思tư 。 八bát 地địa 已dĩ 上thượng 。 侵xâm 習tập 斷đoạn 無vô 知tri 等đẳng 。 例lệ 前tiền 支chi 佛Phật 發phát 真chân 無vô 漏lậu 。 侵xâm 除trừ 習tập 氣khí 。 如như 燒thiêu 木mộc 成thành 炭thán 等đẳng 是thị 也dã 。 輔phụ 行hành 釋thích 云vân 。 單đơn 借tá 別biệt 十Thập 地Địa 名danh 通thông 十Thập 地Địa 。 則tắc 彼bỉ 此thử 地địa 前tiền 通thông 為vi 伏phục 惑hoặc 。 通thông 雖tuy 斷đoạn 惑hoặc 。 即tức 未vị 斷đoạn 惑hoặc 。 以dĩ 不bất 入nhập 地địa 故cố 。 此thử 單đơn 借tá 別biệt 十Thập 地Địa 。 意ý 在tại 引dẫn 通thông 入nhập 別biệt 。 與dữ 前tiền 共cộng 借tá 不bất 同đồng 。 又hựu 初Sơ 地Địa 斷đoạn 見kiến 。 三tam 教giáo 不bất 收thu 。 若nhược 說thuyết 別biệt 。 初Sơ 地Địa 是thị 破phá 無vô 明minh 。 若nhược 說thuyết 圓viên 。 初sơ 住trụ 即tức 證chứng 中trung 道đạo 。 若nhược 說thuyết 藏tạng 。 而nhi 無vô 十Thập 地Địa 名danh 目mục 。 所sở 以dĩ 三tam 教giáo 不bất 收thu 。 故cố 用dụng 通thông 教giáo 三tam 義nghĩa 而nhi 收thu 之chi 。 是thị 故cố 初Sơ 地Địa 斷đoạn 見kiến 。 名danh 乾can 慧tuệ 地địa 也dã 。

【# ■# 備bị 】# 辨biện 訛ngoa 曰viết 。 圖đồ 中trung 八bát 人nhân 。 人nhân 字tự 。 當đương 心tâm 字tự 。 以dĩ 經kinh 中trung 明minh 三Tam 地Địa 四Tứ 地Địa 。 斷đoạn 見kiến 不bất 同đồng 故cố 。 今kim 文văn 中trung 開khai 為vi 多đa 位vị 。 如như 仁nhân 王vương 明minh 四tứ 地địa 斷đoạn 見kiến 。 故cố 將tương 此thử 四tứ 忍nhẫn 對đối 歡hoan 喜hỷ 。 四Tứ 智Trí 對đối 離ly 垢cấu 。 或hoặc 有hữu 經kinh 中trung 明minh 三tam 地địa 斷đoạn 見kiến 。 則tắc 將tương 四tứ 忍nhẫn 四Tứ 智Trí 合hợp 為vi 八bát 心tâm 對đối 於ư 初Sơ 地Địa 。 故cố 知tri 是thị 八bát 心tâm 也dã 。 若nhược 八bát 人nhân 乃nãi 是thị 十thập 五ngũ 心tâm 。 不bất 當đương 以dĩ 十thập 五ngũ 心tâm 。 更cánh 立lập 十thập 五ngũ 心tâm 對đối 於ư 二nhị 地địa 。 豈khởi 非phi 繁phồn 重trọng/trùng 。 私tư 謂vị 。 集tập 註chú 圖đồ 說thuyết 。 本bổn 於ư 止Chỉ 觀Quán 。

【# ■# 記ký 】# 止Chỉ 觀Quán 云vân 。 四tứ 借tá 別biệt 教giáo 名danh 。 名danh 通thông 教giáo 菩Bồ 薩Tát 位vị 。 乾can/kiền/càn 慧tuệ 。 是thị 外ngoại 凡phàm 。 性tánh 地địa 。 是thị 內nội 凡phàm 。 八bát 人nhân 。 為vi 初Sơ 地Địa 。 十thập 五ngũ 心tâm 。 為vi 二nhị 地địa 。 十thập 六lục 心tâm 。 為vi 三tam 地địa 。 此thử 三tam 皆giai 不bất 出xuất 觀quán 。 而nhi 斷đoạn 見kiến 惑hoặc 。 四tứ 忍nhẫn 為vi 初Sơ 地Địa 。 四Tứ 智Trí 為vi 二nhị 地địa 。 四tứ 比tỉ 忍nhẫn 為vi 三tam 地địa 。 四tứ 比tỉ 智trí 為vi 四tứ 地địa 。 此thử 四tứ 皆giai 不bất 出xuất 觀quán 而nhi 斷đoạn 見kiến 惑hoặc 。 薄bạc 即tức 五ngũ 地địa 斷đoạn 六lục 品phẩm 思tư 。 離ly 欲dục 即tức 六lục 地địa 斷đoạn 九cửu 品phẩm 思tư 。 已dĩ 辦biện 即tức 七thất 地địa 斷đoạn 色sắc 無vô 色sắc 思tư 盡tận 。 支chi 佛Phật 即tức 八Bát 地Địa 至chí 十Thập 地Địa 。 斷đoạn 習tập 無vô 知tri 。 玄huyền 義nghĩa 問vấn 。 初Sơ 地Địa 至chí 七Thất 地Địa 對đối 果quả 。 出xuất 何hà 經kinh 論luận 。 答đáp 。 經kinh 論luận 非phi 不bất 對đối 當đương 。 但đãn 高cao 下hạ 不bất 同đồng 。 人nhân 師sư 對đối 之chi 有hữu 異dị 。 或hoặc 用dụng 見kiến 地địa 。 止chỉ 對đối 初Sơ 地Địa 。 如như 今kim 所sở 用dụng 。 或hoặc 向hướng 取thủ 初sơ 三tam 地địa 。 併tinh 對đối 初Sơ 地Địa 。 仁nhân 王vương 明minh 四tứ 地địa 。 併tinh 對đối 初Sơ 地Địa 。 此thử 難nạn/nan 定định 判phán 。 但đãn 通thông 教giáo 見kiến 地địa 。 本bổn 是thị 無vô 間gian 之chi 道đạo 。 不bất 出xuất 觀quán 證chứng 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 。 豈khởi 得đắc 初Sơ 地Địa 斷đoạn 見kiến 。 乃nãi 至chí 三tam 地địa 或hoặc 曰viết 四tứ 地địa 耶da 。 若nhược 斷đoạn 別biệt 惑hoặc 。 不bất 共cộng 二Nhị 乘Thừa 。 此thử 義nghĩa 有hữu 之chi 。 又hựu 或hoặc 言ngôn 六lục 地địa 斷đoạn 結kết 齊tề 羅La 漢Hán 。 或hoặc 曰viết 七thất 地địa 。 此thử 乃nãi 定định 執chấp 。 前tiền 後hậu 兩lưỡng 果quả 。 經kinh 論luận 對đối 皆giai 不bất 定định 。 中trung 間gian 可khả 以dĩ 義nghĩa 得đắc 。 今kim 依y 義nghĩa 推thôi 。 不bất 可khả 定định 執chấp 。

【# ■# 備bị 】# 玄huyền 義nghĩa 問vấn 一nhất 節tiết 。 本bổn 三tam 乘thừa 共cộng 借tá 別biệt 教giáo 圖đồ 下hạ 。 今kim 列liệt 於ư 此thử 者giả 。 以dĩ 三tam 四tứ 地địa 斷đoạn 見kiến 本bổn 圖đồ 下hạ 標tiêu 故cố 也dã 。 三tam 四tứ 地địa 不bất 出xuất 觀quán 斷đoạn 見kiến 。 解giải 見kiến 下hạ 。

【# ■# 補bổ 】# 輔phụ 行hành 云vân 。 此thử 單đơn 約ước 菩Bồ 薩Tát 。 故cố 修tu 觀quán 斷đoạn 惑hoặc 不bất 同đồng 。 此thử 中trung 八bát 忍nhẫn 為vi 初Sơ 地Địa 。 不bất 可khả 曰viết 八bát 忍nhẫn 具cụ 足túc 。 當đương 指chỉ 初sơ 入nhập 無vô 間gian 三tam 昧muội 。 忍nhẫn 智trí 初sơ 發phát 之chi 時thời 而nhi 言ngôn 。 若nhược 曰viết 八bát 忍nhẫn 具cụ 足túc 。 則tắc 是thị 十thập 五ngũ 心tâm 為vi 二nhị 地địa 矣hĩ 。 既ký 入nhập 無vô 間gian 三tam 昧muội 。 從tùng 初sơ 忍nhẫn 乃nãi 至chí 八bát 忍nhẫn 。 皆giai 屬thuộc 八bát 人nhân 地địa 故cố 。 又hựu 止Chỉ 觀Quán 中trung 問vấn 。 三tam 乘thừa 共cộng 斷đoạn 。 其kỳ 義nghĩa 已dĩ 顯hiển 。 用dụng 何hà 為vi 據cứ 。 更cánh 獨độc 開khai 菩Bồ 薩Tát 地địa 耶da 。 輔phụ 行hành 云vân 。 問vấn 者giả 三tam 乘thừa 共cộng 位vị 。 借tá 義nghĩa 已dĩ 成thành 。 別biệt 立lập 菩Bồ 薩Tát 。 恐khủng 無vô 誠thành 證chứng 。 答đáp 。 大đại 論luận 判phán 三tam 處xứ 燋tiều 炷chú 。 有hữu 三tam 種chủng 菩Bồ 薩Tát 斷đoạn 惑hoặc 。 乾can/kiền/càn 慧tuệ 是thị 伏phục 惑hoặc 。 尚thượng 得đắc 為vi 初sơ 炎diễm 。 今kim 取thủ 八bát 人nhân 斷đoạn 真chân 為vi 初sơ 炎diễm 。 有hữu 何hà 不bất 可khả 。 荊kinh 溪khê 釋thích 答đáp 意ý 。 經kinh 論luận 各các 有hữu 明minh 文văn 。 並tịnh 語ngữ 菩Bồ 薩Tát 智trí 斷đoạn 。 初sơ 引dẫn 大đại 論luận 三tam 處xứ 燋tiều 炷chú 者giả 。 意ý 引dẫn 乾can/kiền/càn 慧tuệ 別biệt 在tại 菩Bồ 薩Tát 斷đoạn 惑hoặc 之chi 位vị 。 若nhược 共cộng 二Nhị 乘Thừa 。 不bất 名danh 初sơ 炎diễm 。 初sơ 炎diễm 即tức 是thị 斷đoạn 位vị 故cố 也dã 。 論luận 別biệt 立lập 菩Bồ 薩Tát 。 故cố 以dĩ 初Sơ 地Địa 為vi 斷đoạn 位vị 。 故cố 大đại 論luận 燈đăng 炷chú 品phẩm 十Thập 地Địa 有hữu 二nhị (# 云vân 云vân )# 如như 後hậu 文văn 引dẫn 。

【# ■# 記ký 】# 四tứ 教giáo 義nghĩa 引dẫn 大đại 論luận 云vân 。 聲Thanh 聞Văn 法Pháp 中trung 。 名danh 乾can 慧tuệ 地địa 。 於ư 菩Bồ 薩Tát 法Pháp 。 即tức 是thị 伏phục 忍nhẫn 。 聲Thanh 聞Văn 性tánh 地địa 。 菩Bồ 薩Tát 柔nhu 順thuận 忍nhẫn 。 聲Thanh 聞Văn 八bát 人nhân 地địa 。 菩Bồ 薩Tát 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 。 聲Thanh 聞Văn 見kiến 地địa 。 菩Bồ 薩Tát 亦diệc 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 。 聲Thanh 聞Văn 薄bạc 地địa 。 菩Bồ 薩Tát 遊du 戲hí 神thần 通thông 。 聲Thanh 聞Văn 離ly 欲dục 地địa 。 菩Bồ 薩Tát 名danh 離ly 欲dục 清thanh 淨tịnh 。 阿A 羅La 漢Hán 地địa 。 於ư 聲Thanh 聞Văn 法Pháp 中trung 。 即tức 是thị 佛Phật 地địa 。 而nhi 三tam 藏tạng 佛Phật 三tam 十thập 四tứ 心tâm 發phát 真chân 無vô 漏lậu 。 斷đoạn 三tam 界giới 結kết 盡tận 。 與dữ 羅La 漢Hán 齊tề 也dã 。 大đại 品phẩm 云vân 。 阿A 羅La 漢Hán 若nhược 智trí 若nhược 斷đoạn 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 無Vô 生Sanh 法Pháp 忍Nhẫn 。 乃nãi 至chí 辟Bích 支Chi 佛Phật 。 若nhược 智trí 若nhược 斷đoạn 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 無Vô 生Sanh 法Pháp 忍Nhẫn 。 即tức 對đối 菩Bồ 薩Tát 八bát 地địa 。 侵xâm 除trừ 習tập 氣khí 。 九cửu 過quá 辟Bích 支Chi 佛Phật 地Địa 。 入nhập 菩Bồ 薩Tát 位vị 者giả 。 即tức 九cửu 地địa 十Thập 地Địa 是thị 。 則tắc 十Thập 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 當đương 知tri 如như 佛Phật 也dã 。 玄huyền 文văn 云vân 。 初sơ 就tựu 三tam 乘thừa 共cộng 位vị 中trung 菩Bồ 薩Tát 別biệt 立lập 忍nhẫn 名danh 。 而nhi 義nghĩa 通thông 二nhị 。 用dụng 別biệt 教giáo 名danh 。 名danh 別biệt 義nghĩa 通thông 。 通thông 義nghĩa 已dĩ 如như 前tiền 說thuyết 。 別biệt 立lập 者giả 。 別biệt 為vi 菩Bồ 薩Tát 立lập 伏phục 忍nhẫn 柔nhu 順thuận 忍nhẫn 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 之chi 名danh 也dã 。 乾can/kiền/càn 慧tuệ 地địa 三tam 人nhân 同đồng 伏phục 見kiến 惑hoặc 。 而nhi 菩Bồ 薩Tát 更cánh 加gia 伏phục 忍nhẫn 之chi 名danh 者giả 。 菩Bồ 薩Tát 信tín 因nhân 緣duyên 即tức 空không 。 而nhi 於ư 無vô 生sanh 四Tứ 諦Đế 。 降hàng 伏phục 其kỳ 心tâm 。 起khởi 四Tứ 弘Hoằng 誓Thệ 願Nguyện 。 雖tuy 知tri 眾chúng 生sanh 如như 虗hư 空không 。 而nhi 發phát 心tâm 度độ 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 欲dục 度độ 眾chúng 生sanh 。 如như 欲dục 度độ 虗hư 空không 。 故cố 金kim 剛cang 般Bát 若Nhã 云vân 。 菩Bồ 薩Tát 如như 是thị 。 降hàng 伏phục 其kỳ 心tâm 。 所sở 謂vị 滅diệt 度độ 無vô 量lượng 眾chúng 生sanh 。 實thật 無vô 眾chúng 生sanh 。 得đắc 滅diệt 度độ 者giả 。 次thứ 三tam 誓thệ 願nguyện 降hàng 伏phục 其kỳ 心tâm 亦diệc 如như 是thị 。 是thị 為vi 菩Bồ 薩Tát 。 在tại 乾can/kiền/càn 慧tuệ 地địa 。 修tu 停đình 心tâm 別biệt 總tổng 相tương/tướng 念niệm 處xứ 觀quán 時thời 。 異dị 於ư 二Nhị 乘Thừa 。 故cố 別biệt 稱xưng 伏phục 忍nhẫn 。

復phục 次thứ 三tam 乘thừa 人nhân 同đồng 發phát 善thiện 有hữu 漏lậu 五ngũ 陰ấm 。 生sanh 相tương 似tự 解giải 。 皆giai 伏phục 見kiến 惑hoặc 。 順thuận 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 而nhi 菩Bồ 薩Tát 獨độc 受thọ 柔nhu 順thuận 忍nhẫn 名danh 者giả 。 菩Bồ 薩Tát 非phi 但đãn 伏phục 結kết 順thuận 理lý 。 又hựu 能năng 為vì 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 伏phục 心tâm 徧biến 行hành 六Lục 度Độ 。 一nhất 切thiết 事sự 中trung 。 福phước 慧tuệ 皆giai 令linh 究cứu 竟cánh 。 如như 三tam 藏tạng 菩Bồ 薩Tát 於ư 中trung 。 忍nhẫn 中trung 三tam 僧Tăng 祇kỳ 行hành 六Lục 度Độ 。 不bất 惜tích 身thân 命mạng 。 今kim 菩Bồ 薩Tát 亦diệc 如như 是thị 。 以dĩ 空không 無vô 相tướng 願nguyện 。 調điều 伏phục 諸chư 根căn 。 為vì 眾chúng 生sanh 故cố 。 滿mãn 足túc 六Lục 度Độ 。 故cố 名danh 順thuận 忍nhẫn 也dã 。

復phục 次thứ 三tam 乘thừa 人nhân 同đồng 發phát 真chân 無vô 漏lậu 。 若nhược 智trí 若nhược 斷đoạn 。 同đồng 名danh 無vô 生sanh 。 而nhi 菩Bồ 薩Tát 獨độc 受thọ 無Vô 生Sanh 法Pháp 忍Nhẫn 名danh 者giả 。 以dĩ 其kỳ 見kiến 諦Đế 理lý 。 斷đoạn 結kết 使sử 。 不bất 生sanh 取thủ 證chứng 之chi 心tâm 。 故cố 別biệt 受thọ 無Vô 生Sanh 法Pháp 忍Nhẫn 之chi 名danh 也dã 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 若nhược 生sanh 取thủ 證chứng 之chi 心tâm 。 即tức 墮đọa 二Nhị 乘Thừa 之chi 地địa 。 不bất 得đắc 入nhập 菩Bồ 薩Tát 第đệ 九cửu 地địa 。 而nhi 別biệt 為vi 立lập 忍nhẫn 名danh 。 良lương 有hữu 以dĩ 也dã 。

復phục 次thứ 三tam 乘thừa 人nhân 同đồng 得đắc 神thần 通thông 。 二Nhị 乘Thừa 不bất 能năng 。 用dụng 神thần 通thông 成thành 就tựu 眾chúng 生sanh 。 淨tịnh 佛Phật 國quốc 土độ 。 故cố 不bất 得đắc 游du 戲hí 之chi 名danh 也dã 。 阿A 那Na 含Hàm 雖tuy 斷đoạn 五ngũ 下hạ 分phần/phân 結kết 。 不bất 能năng 捨xả 深thâm 禪thiền 定định 。 來lai 生sanh 欲dục 界giới 。 和hòa 光quang 利lợi 物vật 。 而nhi 不bất 同đồng 塵trần 。 故cố 不bất 得đắc 離ly 欲dục 清thanh 淨tịnh 之chi 名danh 也dã 。 止Chỉ 觀Quán 問vấn 。 三tam 乘thừa 人nhân 智trí 斷đoạn 既ký 齊tề 。 何hà 故cố 二Nhị 乘Thừa 名danh 智trí 斷đoạn 。 菩Bồ 薩Tát 名danh 法Pháp 忍Nhẫn 。 答đáp 。 忍nhẫn 。 因nhân 也dã 。 智trí 。 果quả 也dã 。 故cố 十thập 五ngũ 心tâm 名danh 忍nhẫn 。 十thập 六lục 心tâm 名danh 智trí 。 又hựu 二Nhị 乘Thừa 取thủ 證chứng 。 宜nghi 判phán 智trí 斷đoạn 。 菩Bồ 薩Tát 望vọng 佛Phật 猶do 居cư 因nhân 位vị 。 但đãn 受thọ 忍nhẫn 名danh 。 又hựu 菩Bồ 薩Tát 一nhất 品phẩm 思tư 盡tận 。 即tức 一nhất 分phần/phân 自tự 在tại 生sanh 。 品phẩm 品phẩm 死tử 。 品phẩm 品phẩm 生sanh 。 能năng 忍nhẫn 生sanh 死tử 勞lao 苦khổ 。 不bất 入nhập 涅Niết 槃Bàn 。 故cố 名danh 忍nhẫn 也dã 。

【# □# 註chú 】# 別biệt 明minh 菩Bồ 薩Tát 燋tiều 炷chú 十Thập 地Địa 。 妙diệu 玄huyền 四tứ (# 三tam 十thập 一nhất )# 云vân 。 別biệt 圓viên 各các 逗đậu 一nhất 種chủng 根căn 性tánh 。 故cố 用dụng 發phát 真chân 為vi 初sơ 燄diệm 。 (# 別biệt 初Sơ 地Địa 圓viên 初sơ 住trụ )# 通thông 教giáo 為vi 逗đậu 多đa 種chủng 根căn 性tánh 。 所sở 謂vị 別biệt 圓viên 入nhập 通thông 。 故cố 含hàm 容dung 取thủ 乾can/kiền/càn 慧tuệ 耳nhĩ 。

【# ■# 記ký 】# 通thông 教giáo 機cơ 雜tạp 。 而nhi 乾can/kiền/càn 慧tuệ 中trung 尤vưu 雜tạp 。 取thủ 多đa 所sở 含hàm 容dung 之chi 意ý 。 故cố 以dĩ 未vị 發phát 真chân 為vi 初sơ 焰diễm 。 四tứ 念niệm 處xứ 云vân 以dĩ 相tương 似tự 燈đăng 炷chú 為vi 初sơ 燄diệm 耳nhĩ 。 尋tầm 常thường 謂vị 別biệt 圓viên 入nhập 通thông 多đa 約ước 被bị 接tiếp 言ngôn 之chi 。 今kim 言ngôn 別biệt 圓viên 入nhập 通thông 者giả 。 通thông 之chi 一nhất 字tự 。 指chỉ 通thông 教giáo 中trung 當đương 教giáo 之chi 機cơ 。 別biệt 圓viên 入nhập 通thông 。 指chỉ 通thông 別biệt 通thông 圓viên 之chi 機cơ 。 故cố 云vân 三tam 教giáo 含hàm 容dung 通thông 說thuyết 。 非phi 秪# 約ước 被bị 接tiếp 言ngôn 也dã 。

【# □# 註chú 】# 若nhược 鈍độn 根căn 者giả 。 八bát 人nhân 見kiến 地địa 是thị 初sơ 燄diệm 。 利lợi 者giả 。 於ư 乾can/kiền/càn 慧tuệ 即tức 能năng 斷đoạn 結kết 即tức 是thị 初sơ 燄diệm (# 已dĩ 上thượng 皆giai 妙diệu 玄huyền 之chi 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 上thượng 二nhị 節tiết 文văn 。 俱câu 釋thích 菩Bồ 薩Tát 燋tiều 炷chú 十Thập 地Địa 。 初sơ 一nhất 句cú 。 牒điệp 前tiền 標tiêu 示thị 。 妙diệu 玄huyền 下hạ 。 明minh 通thông 教giáo 乾can/kiền/càn 慧tuệ 為vi 菩Bồ 薩Tát 初sơ 燄diệm 。 然nhiên 此thử 所sở 引dẫn 。 乃nãi 是thị 答đáp 辭từ 。 因nhân 文văn 前tiền 問vấn 。 大đại 論luận 三tam 處xứ 明minh 初sơ 燄diệm 。 約ước 別biệt 圓viên 。 皆giai 取thủ 發phát 真chân 為vi 初sơ 燄diệm 。 通thông 教giáo 何hà 意ý 取thủ 乾can/kiền/càn 慧tuệ 為vi 初sơ 燄diệm 耶da 。 答đáp 。 別biệt 圓viên 各các 逗đậu 一nhất 種chủng 根căn 性tánh 。 如như 文văn (# 云vân 云vân )# 。 又hựu 輔phụ 行hành 云vân 。 大đại 論luận 三tam 處xứ 燋tiều 炷chú 者giả 。 意ý 引dẫn 乾can/kiền/càn 慧tuệ 別biệt 在tại 菩Bồ 薩Tát 斷đoạn 惑hoặc 之chi 位vị 。 若nhược 共cộng 二Nhị 乘Thừa 。 不bất 名danh 初sơ 燄diệm 。 初sơ 燄diệm 即tức 是thị 斷đoạn 位vị 故cố 也dã 。 論luận 別biệt 立lập 菩Bồ 薩Tát 。 故cố 以dĩ 初Sơ 地Địa 而nhi 為vi 斷đoạn 位vị 。 故cố 大đại 論luận 七thất 十thập 八bát 燈đăng 炷chú 品phẩm 云vân 。 十Thập 地Địa 有hữu 二nhị 。 一nhất 菩Bồ 薩Tát 初Sơ 地Địa 為vi 初sơ 燄diệm 。 二nhị 聲Thanh 聞Văn 見kiến 地địa 為vi 初sơ 燄diệm 。 若nhược 獨độc 菩Bồ 薩Tát 地địa 。 即tức 歡Hoan 喜Hỷ 地Địa 為vi 初sơ 燄diệm 。 論luận 文văn 既ký 以dĩ 菩Bồ 薩Tát 初Sơ 地Địa 而nhi 為vi 初sơ 燄diệm 。 故cố 今kim 取thủ 之chi 以dĩ 為vi 況huống 釋thích 。 於ư 共cộng 伏phục 道đạo 尚thượng 得đắc 以dĩ 為vi 菩Bồ 薩Tát 初sơ 燄diệm 。 今kim 但đãn 退thoái 取thủ 共cộng 斷đoạn 位vị 者giả 為vi 獨độc 菩Bồ 薩Tát 初sơ 燄diệm 。 有hữu 何hà 不bất 可khả 。 故cố 知tri 此thử 文văn 別biệt 判phán 通thông 教giáo 菩Bồ 薩Tát 位vị 也dã 。

(# 大đại 品phẩm 云vân 。 初Sơ 地Địa 燋tiều 炷chú 。 大đại 論luận 明minh 三tam 處xứ 初sơ 燄diệm 。 燄diệm 約ước 能năng 照chiếu 。 譬thí 智trí 。 炷chú 約ước 所sở 照chiếu 。 譬thí 惑hoặc 。 三tam 處xứ 者giả 。 通thông 別biệt 圓viên 也dã 。 三tam 教giáo 含hàm 容dung 通thông 說thuyết 。 故cố 曰viết 別biệt 圓viên 入nhập 通thông 。 非phi 被bị 接tiếp 意ý )# 。

【# ■# 備bị 】# 此thử 段đoạn 小tiểu 註chú 本bổn 在tại 儀nghi 文văn 乾can/kiền/càn 慧tuệ 地địa 耳nhĩ 下hạ 。 因nhân 記ký 文văn 長trường/trưởng 。 消tiêu 釋thích 未vị 便tiện 。 故cố 列liệt 於ư 後hậu 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 段đoạn 小tiểu 註chú 。 釋thích 明minh 含hàm 容dung 取thủ 乾can/kiền/càn 慧tuệ 意ý 。 大đại 品phẩm 明minh 第đệ 一nhất 地địa 燋tiều 炷chú 者giả 。 經kinh 深thâm 奧áo 品phẩm 云vân 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 白bạch 佛Phật 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 菩Bồ 薩Tát 用dụng 初sơ 心tâm 得đắc 阿a 耨nậu 菩Bồ 提Đề 。 用dụng 後hậu 心tâm 得đắc 。

世Thế 尊Tôn 。 是thị 前tiền 心tâm 不bất 至chí 後hậu 心tâm 。 後hậu 心tâm 不bất 至chí 前tiền 心tâm 。

世Thế 尊Tôn 。 如như 是thị 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 不bất 俱câu 。 云vân 何hà 善thiện 根căn 增tăng 益ích 。 若nhược 善thiện 根căn 不bất 增tăng 。 云vân 何hà 當đương 得đắc 菩Bồ 提Đề 。

佛Phật 告cáo 須Tu 菩Bồ 提Đề 。

譬thí 如như 然nhiên 燈đăng 。 為vi 用dụng 初sơ 燄diệm 燋tiều 炷chú 。 為vi 用dụng 後hậu 燄diệm 燋tiều 炷chú 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 非phi 初sơ 燄diệm 燋tiều 炷chú 。 亦diệc 非phi 離ly 初sơ 燄diệm 。 非phi 後hậu 燄diệm 燋tiều 炷chú 。 亦diệc 非phi 離ly 後hậu 燄diệm 。 佛Phật 言ngôn 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 於ư 意ý 云vân 何hà 。 炷chú 為vi 焦tiêu 否phủ/bĩ 。

世Thế 尊Tôn 。 炷chú 實thật 焦tiêu 。

佛Phật 告cáo 須Tu 菩Bồ 提Đề 。

菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 如như 是thị 不bất 用dụng 初sơ 心tâm 得đắc 菩Bồ 提Đề 。 亦diệc 不bất 離ly 初sơ 心tâm 。 不bất 用dụng 後hậu 心tâm 得đắc 菩Bồ 提Đề 。 亦diệc 不bất 離ly 後hậu 心tâm 。 菩Bồ 薩Tát 始thỉ 發phát 意ý 。 行hành 般Bát 若Nhã 波ba 羅la 密mật 。 具cụ 足túc 十Thập 地Địa 。 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 大đại 論luận 釋thích 云vân 。 燈đăng 。 譬thí 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 。 炷chú 。 喻dụ 無vô 明minh 煩phiền 惱não 。 燄diệm 。 如như 初Sơ 地Địa 相tương 應ứng 智trí 慧tuệ 。 乃nãi 至chí 金Kim 剛Cang 三Tam 昧Muội 。 相tương 應ứng 智trí 慧tuệ 。 焦tiêu 無vô 明minh 等đẳng 煩phiền 惱não 炷chú 。 亦diệc 非phi 初sơ 心tâm 智trí 燄diệm 。 亦diệc 非phi 後hậu 心tâm 智trí 燄diệm 。 而nhi 無vô 明minh 等đẳng 煩phiền 惱não 焦tiêu 炷chú 盡tận 。 得đắc 成thành 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。 是thị 則tắc 以dĩ 論luận 中trung 釋thích 經kinh 。 則tắc 知tri 大đại 品phẩm 明minh 初Sơ 地Địa 焦tiêu 炷chú 意ý 也dã 。 大đại 論luận 明minh 三tam 處xứ 初sơ 燄diệm 者giả 。 四tứ 念niệm 處xứ 云vân 。 大đại 論luận 釋thích 燈đăng 炷chú 品phẩm 云vân 。 有hữu 人nhân 言ngôn 。 乾can/kiền/càn 慧tuệ 為vi 初sơ 燄diệm 。 佛Phật 地địa 為vi 後hậu 燄diệm 。 有hữu 言ngôn 歡Hoan 喜Hỷ 地Địa 為vi 初sơ 燄diệm 。 佛Phật 地địa 為vi 後hậu 燄diệm 。 如như 此thử 解giải 釋thích 不bất 同đồng 者giả 。 恐khủng 是thị 諸chư 大Đại 乘Thừa 師sư 釋thích 滿mãn 字tự 教giáo 門môn 。 三tam 教giáo 名danh 位vị 不bất 同đồng 。 各các 取thủ 此thử 意ý 。 以dĩ 釋thích 初sơ 後hậu 燄diệm 也dã 。 若nhược 言ngôn 二nhị 地địa 是thị 菩Bồ 薩Tát 斷đoạn 道đạo 者giả 。 此thử 取thủ 性tánh 地địa 為vi 斷đoạn 道đạo 。 至chí 六lục 地địa 與dữ 羅La 漢Hán 齊tề 。 或hoặc 取thủ 八bát 人nhân 地địa 是thị 斷đoạn 道đạo 。 此thử 以dĩ 三tam 地địa 為vi 斷đoạn 道đạo 。 七thất 地địa 齊tề 羅La 漢Hán 。 今kim 不bất 取thủ 二nhị 地địa 三tam 地địa 。 乃nãi 取thủ 乾can/kiền/càn 慧tuệ 者giả 。 故cố 知tri 是thị 通thông 三tam 人nhân 之chi 初sơ 。 以dĩ 似tự 道đạo 為vi 初sơ 燄diệm 耳nhĩ 。 有hữu 言ngôn 歡hoan 喜hỷ 為vi 初sơ 燄diệm 。 佛Phật 地địa 為vi 後hậu 燄diệm 者giả 。 此thử 約ước 別biệt 教giáo 初Sơ 地Địa 斷đoạn 道đạo 為vi 初sơ 燄diệm 。 別biệt 教giáo 登đăng 地địa 見kiến 常thường 住trụ 理lý 。 斷đoạn 無vô 明minh 。 見kiến 中trung 道đạo 。 故cố 以dĩ 歡hoan 喜hỷ 為vi 初sơ 燄diệm 也dã 。 有hữu 言ngôn 初sơ 住trụ 為vi 初sơ 燄diệm 。 佛Phật 地địa 為vi 後hậu 燄diệm 者giả 。 是thị 圓viên 教giáo 意ý 。 以dĩ 圓viên 教giáo 登đăng 住trụ 是thị 中trung 道đạo 佛Phật 性tánh 。 斷đoạn 一nhất 品phẩm 無vô 明minh 故cố 。 此thử 是thị 通thông 教giáo 通thông 別biệt 通thông 圓viên 之chi 義nghĩa 也dã 。

【# □# 註chú 】# 且thả 乾can/kiền/càn 慧tuệ 初sơ 燄diệm 。 三tam 通thông 言ngôn 之chi 。 是thị 何hà 根căn 性tánh 。 須tu 知tri 論luận 釋thích 焦tiêu 炷chú 。 雖tuy 通thông 三tam 教giáo 。 乾can/kiền/càn 慧tuệ 初sơ 燄diệm 自tự 是thị 一nhất 途đồ 。 不bất 必tất 三tam 通thông 收thu 。 以dĩ 通thông 教giáo 機cơ 雜tạp 故cố 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 揀giản 明minh 乾can/kiền/càn 慧tuệ 非phi 三tam 通thông 也dã 。 先tiên 問vấn 。 次thứ 答đáp 。 如như 文văn 可khả 知tri 。 三tam 通thông 者giả 。 即tức 上thượng 文văn 所sở 謂vị 因nhân 果quả 俱câu 通thông 。 因nhân 通thông 非phi 果quả 通thông 。 通thông 別biệt 通thông 圓viên 是thị 也dã 。 言ngôn 不bất 必tất 三tam 通thông 收thu 者giả 。 謂vị 因nhân 果quả 俱câu 通thông 之chi 機cơ 。 初Sơ 地Địa 不bất 能năng 斷đoạn 結kết 。 因nhân 通thông 非phi 果quả 通thông 之chi 機cơ 。 三Tam 地Địa 四Tứ 地Địa 。 方phương 能năng 斷đoạn 結kết 。 藉tạ 通thông 開khai 導đạo 之chi 機cơ 。 亦diệc 非phi 能năng 初sơ 心tâm 斷đoạn 結kết 。 是thị 故cố 乾can/kiền/càn 慧tuệ 初sơ 燄diệm 。 自tự 是thị 通thông 之chi 當đương 教giáo 一nhất 途đồ 。 不bất 必tất 三tam 通thông 收thu 也dã 。

【# □# 註chú 】# 又hựu 乾can/kiền/càn 慧tuệ 初sơ 燄diệm 。 何hà 位vị 伏phục 惑hoặc 。 例lệ 如như 單đơn 借tá 十Thập 地Địa 。 如như 輔phụ 行hành 。 或hoặc 云vân 利lợi 根căn 。 即tức 伏phục 即tức 斷đoạn 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 料liệu 簡giản 乾can/kiền/càn 慧tuệ 初sơ 燄diệm 伏phục 惑hoặc 也dã 。 問vấn 。 乾can/kiền/càn 慧tuệ 初sơ 燄diệm 。 既ký 是thị 斷đoạn 惑hoặc 。 將tương 何hà 位vị 而nhi 為vi 伏phục 惑hoặc 耶da 。 問vấn 中trung 約ước 位vị 問vấn 伏phục 惑hoặc 。 答đáp 中trung 舉cử 單đơn 借tá 十Thập 地Địa 。 意ý 明minh 乾can/kiền/càn 慧tuệ 如như 別biệt 教giáo 歡Hoan 喜Hỷ 地Địa 斷đoạn 見kiến 。 則tắc 以dĩ 地địa 前tiền 為vi 伏phục 惑hoặc 位vị 也dã 。 如như 輔phụ 行hành 者giả 。 如như 上thượng 圖đồ 中trung 引dẫn 文văn 可khả 知tri 。 或hoặc 云vân 下hạ 。 更cánh 指chỉ 一nhất 釋thích 。

【# ■# 補bổ 】# 然nhiên 此thử 中trung 論luận 伏phục 惑hoặc 位vị 者giả 。 若nhược 云vân 逗đậu 多đa 種chủng 根căn 性tánh 。 含hàm 容dung 取thủ 乾can/kiền/càn 慧tuệ 為vi 初sơ 燄diệm 。 其kỳ 意ý 則tắc 寬khoan 。 故cố 得đắc 例lệ 前tiền 借tá 十Thập 地Địa 。 地địa 前tiền 立lập 伏phục 惑hoặc 位vị 也dã 。 若nhược 云vân 鈍độn 根căn 。 八bát 人nhân 見kiến 地địa 是thị 初sơ 燄diệm 。 利lợi 根căn 。 於ư 乾can/kiền/càn 慧tuệ 地địa 即tức 能năng 斷đoạn 結kết 。 即tức 是thị 初sơ 燄diệm 。 此thử 則tắc 地địa 前tiền 不bất 須tu 更cánh 立lập 。

何hà 以dĩ 故cố 。 乾can/kiền/càn 慧tuệ 本bổn 是thị 伏phục 惑hoặc 之chi 位vị 。 但đãn 利lợi 根căn 之chi 人nhân 。 即tức 伏phục 即tức 斷đoạn 。 故cố 以dĩ 為vi 初sơ 燄diệm 。 若nhược 更cánh 立lập 伏phục 惑hoặc 位vị 。 不bất 名danh 乾can/kiền/càn 慧tuệ 為vi 初sơ 燄diệm 矣hĩ 。 良lương 由do 前tiền 文văn 單đơn 借tá 十Thập 地Địa 。 無vô 論luận 機cơ 之chi 利lợi 鈍độn 。 但đãn 未vị 斷đoạn 惑hoặc 。 而nhi 不bất 入nhập 位vị 。 故cố 地địa 前tiền 更cánh 須tu 立lập 地địa 。 即tức 更cánh 立lập 伏phục 惑hoặc 位vị 。 此thử 中trung 不bất 然nhiên 。 故cố 立lập 為vi 不bất 立lập 。 意ý 存tồn 兩lưỡng 向hướng 。

【# □# 註chú 】# 大đại 品phẩm 更cánh 說thuyết 十Thập 地Địa 菩Bồ 薩Tát 為vi 如như 佛Phật 。 輔phụ 行hành 明minh 通thông 二nhị 種chủng 如như 佛Phật 。 以dĩ 釋thích 大đại 品phẩm 。 一nhất 別biệt 為vi 菩Bồ 薩Tát 立lập 忍nhẫn 名danh 。 第đệ 十thập 亦diệc 名danh 菩Bồ 薩Tát 地địa 。 對đối 共cộng 佛Phật 地địa 故cố 云vân 如như 也dã 。 又hựu 被bị 接tiếp 人nhân 至chí 十Thập 地Địa 。 破phá 無vô 明minh 。 能năng 八bát 相tương/tướng 作tác 佛Phật 。 似tự 通thông 教giáo 佛Phật 。 故cố 云vân 如như 也dã 。 釋thích 籤# 亦diệc 明minh 圓viên 教giáo 觀quán 行hành 如như 佛Phật 。 相tương 似tự 如như 佛Phật 。 但đãn 非phi 今kim 通thông 教giáo 所sở 論luận 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 釋thích 經kinh 說thuyết 十Thập 地Địa 菩Bồ 薩Tát 為vi 如như 佛Phật 。 初sơ 一nhất 句cú 。 牒điệp 前tiền 標tiêu 示thị 。 以dĩ 大đại 品phẩm 經Kinh 云vân 。 菩Bồ 薩Tát 住trụ 十Thập 地Địa 中trung 。 當đương 知tri 如như 佛Phật 。 謂vị 若nhược 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 具cụ 足túc 六lục (# 波ba 羅la )# 密mật 。 四tứ 念niệm 處xứ 。 乃nãi 至chí 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 。 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 具cụ 足túc 圓viên 滿mãn 。 斷đoạn 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 及cập 習tập 。 是thị 為vi 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 住trụ 十Thập 地Địa 中trung 當đương 知tri 如như 佛Phật 。 論luận 釋thích 云vân 。 當đương 知tri 如như 佛Phật 者giả 。 菩Bồ 薩Tát 坐tọa 如như 是thị 樹thụ 下hạ 。 入nhập 第đệ 十Thập 地Địa 名danh 法Pháp 雲Vân 地Địa 。 譬thí 如như 大đại 雲vân 。 澍chú 雨vũ 連liên 下hạ 無vô 間gian 。 心tâm 自tự 然nhiên 生sanh 無vô 量lượng 無vô 邊biên 。 清thanh 淨tịnh 諸chư 佛Phật 法Pháp 。 念niệm 念niệm 無vô 間gian 。

爾nhĩ 時thời 菩Bồ 薩Tát 作tác 是thị 念niệm 。 欲dục 界giới 魔ma 王vương 。 心tâm 未vị 降hàng 伏phục 。 放phóng 眉mi 間gian 光quang 。 令linh 百bách 億ức 魔ma 宮cung 。 闇ám 蔽tế 不bất 現hiện 。 魔ma 即tức 嗔sân 惱não 。 集tập 其kỳ 兵binh 眾chúng 來lai 逼bức 菩Bồ 薩Tát 。 菩Bồ 薩Tát 降hàng 伏phục 魔ma 已dĩ 。 十thập 方phương 諸chư 佛Phật 。 慶khánh 其kỳ 功công 勳huân 。 皆giai 放phóng 眉mi 間gian 光quang 。 從tùng 菩Bồ 薩Tát 頂đảnh 入nhập 。 是thị 時thời 十Thập 地Địa 所sở 得đắc 功công 德đức 。 變biến 為vi 佛Phật 法Pháp 。 斷đoạn 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 習tập 。 得đắc 無vô 礙ngại 解giải 脫thoát 。 具cụ 足túc 十Thập 力Lực 。 四Tứ 無Vô 所Sở 畏Úy 。 四Tứ 無Vô 礙Ngại 智Trí 。 十thập 八bát 十thập 共cộng 法pháp 。 大đại 慈từ 大đại 悲bi 。 等đẳng 無vô 量lượng 佛Phật 法Pháp 。 地địa 六lục 種chủng 動động 。 天thiên 雨vũ 華hoa 香hương 。 諸chư 菩Bồ 薩Tát 天thiên 人nhân 。 皆giai 合hợp 掌chưởng 讚tán 歎thán 。 是thị 時thời 放phóng 大đại 光quang 明minh 。 遍biến 照chiếu 十thập 方phương 。 無vô 量lượng 世thế 界giới 。 十thập 方phương 諸chư 佛Phật 。 菩Bồ 薩Tát 天thiên 人nhân 。 大đại 聲thanh 唱xướng 言ngôn 。 某mỗ 方phương 某mỗ 國quốc 某mỗ 甲giáp 菩Bồ 薩Tát 。 坐tọa 於ư 道Đạo 場Tràng 。 成thành 具cụ 佛Phật 事sự 。 是thị 其kỳ 光quang 明minh 。 是thị 名danh 十Thập 地Địa 當đương 知tri 如như 佛Phật 也dã 。 輔phụ 行hành 下hạ 。 引dẫn 荊kinh 溪khê 明minh 通thông 教giáo 二nhị 種chủng 如như 佛Phật 。 以dĩ 釋thích 大đại 品phẩm 經kinh 十Thập 地Địa 如như 佛Phật 。 初sơ 種chủng 可khả 知tri 。 二nhị 種chủng 。 如như 文văn 云vân 。 若nhược 被bị 接tiếp 者giả 至chí 此thử 既ký 破phá 一nhất 品phẩm 無vô 明minh 。 亦diệc 能năng 八bát 相tương/tướng 。 如như 彼bỉ 八bát 相tương/tướng 。 故cố 云vân 如như 佛Phật 也dã 。 對đối 共cộng 佛Phật 地địa 句cú 。 謂vị 通thông 教giáo 第đệ 十Thập 地Địa 。 名danh 為vi 佛Phật 地Địa 。 對đối 三tam 乘thừa 之chi 共cộng 佛Phật 地địa 。 而nhi 曰viết 如như 也dã 。 似tự 通thông 佛Phật 句cú 。 謂vị 被bị 接tiếp 之chi 人nhân 。 能năng 破phá 無vô 明minh 。 無vô 明minh 破phá 已dĩ 。 如như 彼bỉ 通thông 佛Phật 。 同đồng 得đắc 八bát 相tương/tướng 。 故cố 名danh 如như 也dã 。 釋thích 籤# 下hạ 。 明minh 圓viên 教giáo 亦diệc 有hữu 二nhị 種chủng 如như 佛Phật 。 文văn 云vân 。 若nhược 入nhập 圓viên 教giáo 。 假giả 使sử 住trụ 前tiền 。 亦diệc 得đắc 通thông 名danh 坐tọa 道Đạo 場Tràng 也dã 。 即tức 是thị 相tương 似tự 如như 佛Phật 。 觀quán 行hành 如như 佛Phật 。 然nhiên 彼bỉ 文văn 意ý 。 為vi 異dị 別biệt 教giáo 教giáo 道đạo 言ngôn 耳nhĩ 。 非phi 今kim 通thông 教giáo 所sở 論luận 之chi 如như 佛Phật 。

△# 二nhị 詳tường 示thị 二nhị 。 初sơ 因Nhân 地Địa 列liệt 名danh 八bát 。 初sơ 名danh 乾can 慧tuệ 地địa 。

一nhất 乾can/kiền/càn 慧tuệ 地địa 。 未vị 有hữu 理lý 水thủy 。 故cố 得đắc 其kỳ 名danh 。 即tức 外ngoại 凡phàm 位vị 。 與dữ 藏tạng 教giáo 五ngũ 停đình 心tâm 總tổng 別biệt 等đẳng 三tam 位vị 齊tề 。

【# □# 註chú 】# 三tam 乘thừa 之chi 初sơ 。 同đồng 名danh 乾can/kiền/càn 慧tuệ 。 用dụng 體thể 法pháp 念niệm 處xứ 等đẳng 觀quán 。 雖tuy 未vị 得đắc 煖Noãn 法Pháp 相tương 似tự 理lý 水thủy 。 而nhi 總tổng 相tương/tướng 智trí 慧tuệ 深thâm 利lợi 。 故cố 稱xưng 乾can/kiền/càn 慧tuệ 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 釋thích 得đắc 名danh 乾can 慧tuệ 地địa 者giả 。 謂vị 雖tuy 有hữu 能năng 觀quán 之chi 智trí 。 然nhiên 所sở 照chiếu 之chi 惑hoặc 火hỏa 未vị 亡vong 。 真Chân 諦Đế 之chi 理lý 水thủy 未vị 顯hiển 。 既ký 未vị 有hữu 理lý 水thủy 。 乾can 有hữu 其kỳ 慧tuệ 。 故cố 得đắc 乾can/kiền/càn 慧tuệ 之chi 名danh 也dã 。 是thị 知tri 惑hoặc 喻dụ 如như 火hỏa 。 理lý 譬thí 如như 水thủy 。 惑hoặc 亡vong 理lý 顯hiển 。 猶do 水thủy 之chi 尅khắc 火hỏa 也dã 。 妙diệu 玄huyền 明minh 三tam 乘thừa 共cộng 十Thập 地Địa 。 第đệ 一nhất 名danh 乾can 慧tuệ 地địa 者giả 。 三tam 乘thừa 之chi 初sơ 。 同đồng 名danh 乾can/kiền/càn 慧tuệ 。 即tức 是thị 體thể 法pháp 五ngũ 停đình 心tâm 總tổng 相tương/tướng 別biệt 相tướng 。 四Tứ 念Niệm 處Xứ 觀quán 。 事sự 相tướng 不bất 異dị 三tam 藏tạng 。 此thử 三tam 階giai 法Pháp 門môn 。 體thể 陰ấm 入nhập 界giới 。 如như 幻huyễn 如như 化hóa 。 總tổng 破phá 見kiến 愛ái 八bát 倒đảo 。 名danh 身thân 念niệm 處xứ 。 受thọ 心tâm 法pháp 。 亦diệc 如như 是thị 。 住trụ 是thị 觀quán 中trung 。 修tu 正chánh 勤cần 如như 意ý 。 根Căn 力Lực 覺Giác 道Đạo 。 雖tuy 未vị 得đắc 煖Noãn 法Pháp 相tương 似tự 理lý 水thủy 。 而nhi 總tổng 相tương/tướng 智trí 慧tuệ 深thâm 利lợi 故cố 。 體thể 法pháp 停đình 心tâm 別biệt 總tổng 二nhị 相tương/tướng 念niệm 處xứ 觀quán 。 出xuất 四tứ 教giáo 義nghĩa 二nhị 廣quảng 明minh 。 須tu 者giả 往vãng 檢kiểm 。

△# 二nhị 明minh 性tánh 地địa 。

二nhị 性tánh 地địa 。 相tương 似tự 得đắc 法Pháp 性tánh 水thủy 。 伏phục 見kiến 思tư 惑hoặc 。 即tức 內nội 凡phàm 位vị 。 與dữ 藏tạng 教giáo 四tứ 善thiện 根căn 齊tề 。

【# □# 註chú 】# 性tánh 地địa 中trung 無vô 生sanh 方phương 便tiện 。 解giải 慧tuệ 善thiện 巧xảo 。 轉chuyển 勝thắng 於ư 前tiền 。 得đắc 相tương 似tự 無vô 漏lậu 性tánh 水thủy 。 故cố 言ngôn 性tánh 地địa 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 妙diệu 玄huyền 云vân 。 性tánh 地địa 者giả 。 得đắc 過quá 乾can/kiền/càn 慧tuệ 。 得đắc 煖noãn 已dĩ 。 能năng 增tăng 進tiến 初sơ 中trung 後hậu 心tâm 。 入nhập 頂Đảnh 法Pháp 乃nãi 至chí 。 世Thế 第Đệ 一Nhất 法Pháp 。 皆giai 名danh 性tánh 地địa 。 性tánh 地địa 中trung 無vô 生sanh 方phương 便tiện 解giải 慧tuệ 善thiện 巧xảo 。 轉chuyển 勝thắng 於ư 前tiền 。 言ngôn 勝thắng 前tiền 者giả 。 如như 解giải 苦khổ 無vô 苦khổ 。 而nhi 有hữu 真Chân 諦Đế 。 以dĩ 陰ấm 入nhập 界giới 不bất 生sanh 。 皆giai 如như 夢mộng 幻huyễn 響hưởng 化hóa 。 水thủy 月nguyệt 鏡kính 像tượng 。 畢tất 竟cánh 空không 無vô 所sở 有hữu 故cố 也dã 。 解giải 集tập 無vô 集tập 而nhi 有hữu 真Chân 諦Đế 。 以dĩ 了liễu 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 。 業nghiệp 行hành 皆giai 如như 夢mộng 幻huyễn 等đẳng 故cố 。 解giải 滅diệt 本bổn 自tự 不bất 生sanh 。 今kim 亦diệc 無vô 滅diệt 。 而nhi 有hữu 真Chân 諦Đế 。 以dĩ 知tri 一nhất 切thiết 。 生sanh 滅diệt 之chi 法pháp 。 皆giai 不bất 可khả 得đắc 。 故cố 使sử 有hữu 法pháp 過quá 於ư 涅Niết 槃Bàn 。 亦diệc 如như 夢mộng 幻huyễn 等đẳng 故cố 。 知tri 道đạo 有hữu 道đạo 而nhi 有hữu 真Chân 諦Đế 。 信tín 一nhất 切thiết 至chí 涅Niết 槃Bàn 道Đạo 。 皆giai 如như 夢mộng 幻huyễn 。 等đẳng 無vô 有hữu 二nhị 相tương/tướng 。 則tắc 任nhậm 運vận 虗hư 通thông 。 入nhập 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 得đắc 相tương 似tự 無vô 漏lậu 性tánh 水thủy 。 故cố 言ngôn 性tánh 地địa 也dã 。

△# 三tam 二nhị 地địa 並tịnh 明minh 。 言ngôn 並tịnh 明minh 者giả 。 以dĩ 此thử 二nhị 位vị 。 同đồng 入nhập 無vô 間gian 三tam 昧muội 。 同đồng 斷đoạn 見kiến 惑hoặc 。 所sở 以dĩ 同đồng 為vi 發phát 明minh 也dã 。

三tam 八bát 人nhân 地địa 四tứ 見kiến 地địa 。 此thử 二nhị 位vị 入nhập 無vô 間gian 三tam 昧muội 。 斷đoạn 三tam 界giới 八bát 十thập 八bát 使sử 見kiến 盡tận 。 發phát 真chân 無vô 漏lậu 。 見kiến 真Chân 諦Đế 理lý 。 與dữ 藏tạng 教giáo 初sơ 果quả 齊tề 。

【# □# 註chú 】# 三tam 乘thừa 信tín 法pháp 二nhị 行hành 。 體thể 見kiến 假giả 以dĩ 發phát 真chân 斷đoạn 惑hoặc 。 在tại 無vô 間gian 三tam 昧muội 中trung 。 八bát 忍nhẫn 具cụ 足túc 。 智trí 少thiểu 一nhất 分phần/phân 。 故cố 名danh 八bát 人nhân 位vị 也dã 。 (# 即tức 八bát 忍nhẫn 也dã )# 三tam 乘thừa 同đồng 見kiến 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 無vô 生sanh 四Tứ 諦Đế 之chi 理lý 。 同đồng 斷đoạn 見kiến 惑hoặc 八bát 十thập 八bát 使sử 盡tận 也dã 。

【# ■# 補bổ 】# 此thử 明minh 得đắc 名danh 八bát 人nhân 見kiến 地địa 也dã 。 初sơ 三tam 乘thừa 下hạ 。 釋thích 八bát 人nhân 地địa 。 次thứ 三tam 乘thừa 下hạ 。 釋thích 見kiến 地địa 也dã 。 八bát 人nhân 位vị 中trung 。 只chỉ 具cụ 八bát 忍nhẫn 七thất 智trí 。 但đãn 是thị 十thập 五ngũ 心tâm 。 少thiểu 一nhất 道đạo 比tỉ 智trí 。 故cố 曰viết 八bát 忍nhẫn 具cụ 足túc 。 智trí 少thiểu 一nhất 分phần/phân 。 即tức 以dĩ 具cụ 足túc 立lập 名danh 。 故cố 名danh 八bát 人nhân 地địa 。 至chí 十thập 六lục 心tâm 滿mãn 。 即tức 入nhập 見kiến 道đạo 。 名danh 見kiến 地địa 也dã 。

【# □# 註chú 】# 無vô 間gian 。 三tam 昧muội 等đẳng 者giả 。 止Chỉ 觀Quán 六lục (# 六lục )# 云vân 。 若nhược 言ngôn 三tam 地địa 者giả 。 據cứ 斷đoạn 見kiến 初sơ 。 言ngôn 四tứ 地địa 者giả 。 據cứ 斷đoạn 見kiến 後hậu 。 皆giai 不bất 出xuất 觀quán (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 釋thích 二nhị 位vị 無vô 間gian 三tam 昧muội 斷đoạn 見kiến 也dã 。 止Chỉ 觀Quán 云vân 。 別biệt 名danh 名danh 通thông 家gia 共cộng 位vị 者giả 。 舊cựu 云vân 三tam 地địa 斷đoạn 見kiến 。 或hoặc 云vân 四tứ 地địa 斷đoạn 見kiến 。 或hoặc 言ngôn 六lục 地địa 斷đoạn 思tư 盡tận 。 或hoặc 言ngôn 七thất 地địa 斷đoạn 思tư 盡tận 。 今kim 覈# 此thử 語ngữ 。 若nhược 云vân 三Tam 地Địa 四Tứ 地Địa 。 皆giai 斷đoạn 見kiến 者giả 。 此thử 師sư 不bất 解giải 通thông 教giáo 義nghĩa 。 三tam 乘thừa 共cộng 位vị 。 同đồng 入nhập 無vô 間gian 三tam 昧muội 。 不bất 出xuất 入nhập 觀quán 而nhi 斷đoạn 見kiến 。 那na 忽hốt 用dụng 三Tam 地Địa 四Tứ 地Địa 斷đoạn 見kiến 耶da 。 若nhược 但đãn 取thủ 三tam 地địa 斷đoạn 見kiến 者giả 。 四tứ 地địa 應ưng 斷đoạn 思tư 。 若nhược 但đãn 取thủ 四tứ 地địa 斷đoạn 見kiến 者giả 。 三tam 地địa 應ưng 未vị 斷đoạn 見kiến 。 若nhược 用dụng 兩lưỡng 地địa 斷đoạn 見kiến 。 為vi 出xuất 入nhập 觀quán 。 為vi 不bất 出xuất 入nhập 觀quán 。 若nhược 不bất 出xuất 入nhập 觀quán 。 則tắc 無vô 兩lưỡng 地địa 。 若nhược 用dụng 兩lưỡng 地địa 斷đoạn 見kiến 為vi 出xuất 入nhập 觀quán 。 非phi 斷đoạn 見kiến 位vị 。 人nhân 師sư 救cứu 云vân 。 經kinh 說thuyết 如như 此thử 。 蓋cái 由do 此thử 師sư 不bất 解giải 經kinh 意ý 。 今kim 言ngôn 經kinh 借tá 別biệt 教giáo 之chi 意ý 。 以dĩ 顯hiển 通thông 教giáo 耳nhĩ 。 然nhiên 別biệt 見kiến 義nghĩa 長trường/trưởng 。 論luận 三Tam 地Địa 四Tứ 地Địa 。 通thông 見kiến 義nghĩa 短đoản 。 不bất 出xuất 入nhập 觀quán 。 但đãn 名danh 可khả 借tá 別biệt 。 義nghĩa 必tất 依y 通thông 。 若nhược 作tác 不bất 出xuất 入nhập 觀quán 釋thích 者giả 。 如như 言ngôn 三tam 地địa 者giả 。 據cứ 斷đoạn 見kiến 初sơ 。 言ngôn 四tứ 地địa 者giả 。 據cứ 斷đoạn 見kiến 後hậu 。 皆giai 不bất 出xuất 觀quán 。 例lệ 如như 十thập 六lục 心tâm 。 或hoặc 言ngôn 是thị 見kiến 道đạo 。 或hoặc 言ngôn 是thị 思tư 道đạo 。 是thị 則tắc 無vô 間gian 三tam 昧muội 者giả 。 三tam 四tứ 二nhị 地địa 。 以dĩ 斷đoạn 見kiến 初sơ 後hậu 分phân 之chi 。 雖tuy 分phần/phân 二nhị 地địa 。 觀quán 智trí 無vô 有hữu 間gián 斷đoạn 。 故cố 云vân 無vô 間gian 也dã 。

【# □# 註chú 】# 輔phụ 行hành 六lục 上thượng (# 七thất )# 云vân 。 通thông 雖tuy 二nhị 地địa 。 斷đoạn 時thời 仍nhưng 促xúc 。 三tam 乘thừa 共cộng 故cố 。 雖tuy 促xúc 復phục 長trường/trưởng 。 是thị 故cố 雖tuy 分phần/phân 。 三Tam 地Địa 四Tứ 地Địa 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 釋thích 通thông 教giáo 斷đoạn 見kiến 須tu 分phần/phân 三tam 四tứ 兩lưỡng 地địa 也dã 。 輔phụ 行hành 問vấn 。 當đương 通thông 教giáo 中trung 。 判phán 斷đoạn 見kiến 位vị 。 自tự 分phần/phân 二nhị 地địa 。 何hà 須tu 破phá 他tha 。 自tự 立lập 借tá 別biệt 。 立lập 斷đoạn 見kiến 位vị 。 還hoàn 同đồng 通thông 教giáo 。 答đáp 。 只chỉ 緣duyên 同đồng 通thông 。 故cố 得đắc 名danh 通thông 。 通thông 雖tuy 二nhị 地địa 。 斷đoạn 時thời 仍nhưng 促xúc 。 三tam 乘thừa 共cộng 故cố 。 雖tuy 促xúc 復phục 長trường/trưởng 。 是thị 故cố 雖tuy 分phần/phân 。 三Tam 地Địa 四Tứ 地Địa 。 或hoặc 時thời 借tá 別biệt 。 別biệt 見kiến 更cánh 長trường/trưởng 。 仍nhưng 有hữu 二nhị 意ý 。 若nhược 約ước 理lý 說thuyết 。 通thông 至chí 佛Phật 地địa 。 若nhược 約ước 教giáo 道đạo 。 云vân 三tam 四tứ 地địa 。 雖tuy 二nhị 意ý 殊thù 。 見kiến 義nghĩa 並tịnh 長trường/trưởng 。 以dĩ 別biệt 長trường/trưởng 故cố 。 故cố 借tá 教giáo 道đạo 判phán 兩lưỡng 地địa 斷đoạn 見kiến 之chi 義nghĩa 無vô 爽sảng 。 若nhược 依y 通thông 義nghĩa 。 云vân 不bất 出xuất 觀quán 。 若nhược 依y 別biệt 義nghĩa 。 地địa 地địa 皆giai 能năng 破phá 見kiến 。 以dĩ 此thử 為vi 異dị 。 以dĩ 別biệt 長trường/trưởng 故cố 。 故cố 後hậu 兩lưỡng 番phiên 通thông 用dụng 四tứ 地địa 皆giai 斷đoạn 見kiến 位vị 。 人nhân 多đa 不bất 見kiến 。 謂vị 通thông 義nghĩa 足túc 。 何hà 須tu 借tá 別biệt 。

△# 四tứ 明minh 薄bạc 地địa 。

五ngũ 薄bạc 地địa 斷đoạn 欲dục 界giới 九cửu 品phẩm 思tư 前tiền 六lục 品phẩm 。 與dữ 藏tạng 教giáo 二nhị 果quả 齊tề 。

【# □# 註chú 】# 體thể 愛ái 假giả 即tức 真chân 。 發phát 六lục 品phẩm 無vô 礙ngại 。 斷đoạn 欲dục 界giới 六lục 品phẩm 。 證chứng 第đệ 六lục 解giải 脫thoát 。 欲dục 界giới 煩phiền 惱não 輕khinh 薄bạc 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 明minh 得đắc 名danh 薄bạc 地địa 也dã 。 言ngôn 薄bạc 者giả 。 厚hậu 之chi 待đãi 也dã 。 以dĩ 前tiền 三tam 四tứ 二nhị 地địa 。 惟duy 斷đoạn 見kiến 惑hoặc 。 思tư 惑hoặc 全toàn 在tại 。 猶do 冰băng 之chi 堅kiên 厚hậu 也dã 。 至chí 此thử 第đệ 五Ngũ 地Địa 中trung 。 不bất 但đãn 斷đoạn 見kiến 。 復phục 能năng 進tiến 斷đoạn 欲dục 界giới 九cửu 品phẩm 思tư 惑hoặc 中trung 前tiền 之chi 六lục 品phẩm 。 正chánh 與dữ 藏tạng 教giáo 二nhị 果quả 位vị 等đẳng 。 以dĩ 其kỳ 欲dục 界giới 。 之chi 煩phiền 惱não 輕khinh 微vi 。 猶do 冰băng 之chi 少thiểu 薄bạc 。 故cố 名danh 為vi 薄bạc 地địa 也dã 。

△# 五ngũ 明minh 離ly 欲dục 地địa 。

六lục 離ly 欲dục 地địa 。 斷đoạn 欲dục 界giới 九cửu 品phẩm 思tư 盡tận 。 與dữ 藏tạng 教giáo 三tam 果quả 齊tề 。

【# □# 註chú 】# 禮lễ 愛ái 假giả 即tức 真chân 。 斷đoạn 欲dục 界giới 五ngũ 下hạ 分phần 結kết 盡tận 。 離ly 欲dục 界giới 煩phiền 惱não 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 明minh 得đắc 名danh 離ly 欲dục 也dã 。 言ngôn 五ngũ 下hạ 分phần/phân 者giả 。 一nhất 身thân 見kiến 。 二nhị 戒giới 取thủ 。 三tam 疑nghi 使sử 。 四tứ 貪tham 使sử 。 五ngũ 瞋sân 使sử 。 是thị 也dã 。 見kiến 四tứ 卷quyển 廣quảng 明minh 。

△# 六lục 明minh 已dĩ 辦biện 地địa 。

七thất 已dĩ 辦biện 地địa 。 斷đoạn 三tam 界giới 見kiến 思tư 惑hoặc 盡tận 。 但đãn 斷đoạn 正chánh 使sử 。 不bất 能năng 侵xâm 習tập 。 如như 燒thiêu 木mộc 成thành 炭thán 。 與dữ 藏tạng 教giáo 四Tứ 果Quả 齊tề 。 聲Thanh 聞Văn 位vị 。 齊tề 此thử 。

【# □# 註chú 】# 三tam 乘thừa 之chi 人nhân 。 體thể 色sắc 無vô 色sắc 愛ái 即tức 真chân 。 斷đoạn 五ngũ 上thượng 分phần/phân 結kết 七thất 十thập 二nhị 品phẩm 思tư 盡tận 也dã 。 斷đoạn 三tam 界giới 事sự 惑hoặc 究cứu 竟cánh 。 故cố 言ngôn 已dĩ 辦biện 地địa (# 文văn )# 。

【# ■# 補bổ 】# 此thử 明minh 得đắc 名danh 已dĩ 辨biện 也dã 。 言ngôn 已dĩ 辦biện 者giả 。 以dĩ 三tam 界giới 事sự 惑hoặc 斷đoạn 盡tận 。 無vô 功công 可khả 用dụng 。 如như 云vân 所sở 作tác 已dĩ 辦biện 也dã 。 見kiến 思tư 曰viết 事sự 障chướng 。 無vô 明minh 曰viết 理lý 障chướng 。 以dĩ 無vô 明minh 理lý 障chướng 。 對đối 見kiến 思tư 事sự 障chướng 。 故cố 曰viết 事sự 惑hoặc 。 事sự 惑hoặc 者giả 。 即tức 五ngũ 上thượng 分phần/phân 也dã 。 五ngũ 上thượng 分phần/phân 者giả 。 一nhất 掉trạo 舉cử 。 二nhị 慢mạn 。 三tam 無vô 明minh 。 四tứ 色sắc 染nhiễm 。 五ngũ 無vô 色sắc 染nhiễm 。 斷đoạn 此thử 究cứu 竟cánh 。 則tắc 名danh 所sở 作tác 已dĩ 辦biện 也dã 。

【# □# 註chú 】# 燒thiêu 木mộc 成thành 炭thán 。 四tứ 教giáo 義nghĩa 三tam (# 十thập 二nhị )# 引dẫn 智trí 論luận 云vân 。 聲Thanh 聞Văn 智trí 慧tuệ 力lực 弱nhược 。 如như 小tiểu 火hỏa 燒thiêu 木mộc 。 雖tuy 然nhiên 。 猶do 有hữu 炭thán 在tại 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 釋thích 斷đoạn 正chánh 使sử 不bất 能năng 侵xâm 習tập 氣khí 也dã 。 言ngôn 習tập 氣khí 者giả 。 煩phiền 惱não 殘tàn 習tập 也dã 。 如như 乳nhũ 母mẫu 衣y 。 久cửu 故cố 垢cấu 著trước 。 以dĩ 灰hôi 淨tịnh 浣hoán 。 雖tuy 無vô 有hữu 垢cấu 。 垢cấu 氣khí 猶do 在tại 。 衣y 如như 聖thánh 人nhân 心tâm 。 垢cấu 如như 諸chư 煩phiền 惱não 。 雖tuy 以dĩ 智trí 水thủy 浣hoán 。 煩phiền 惱não 氣khí 猶do 在tại 。 如như 難Nan 陀Đà 。 淫dâm 習tập 重trọng 故cố 。 雖tuy 得đắc 阿A 羅La 漢Hán 道Đạo 。 於ư 男nam 女nữ 大đại 眾chúng 中trung 坐tọa 。 眼nhãn 先tiên 視thị 女nữ 眾chúng 。 而nhi 與dữ 之chi 言ngôn 語ngữ 說thuyết 法Pháp 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 瞋sân 習tập 重trọng 故cố 。 聞văn 佛Phật 言ngôn 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 食thực 不bất 淨tịnh 食thực 。 即tức 便tiện 吐thổ 食thực 。 終chung 不bất 復phục 受thọ 請thỉnh 。 摩Ma 訶Ha 迦Ca 葉Diếp 。 瞋sân 習tập 重trọng 故cố 。 佛Phật 滅diệt 度độ 後hậu 。 集tập 法pháp 之chi 時thời 。 敕sắc 令linh 阿A 難Nan 入nhập 突đột 吉cát 羅la 罪tội 懺sám 悔hối 。 而nhi 復phục 自tự 牽khiên 阿A 難Nan 手thủ 出xuất 。 不bất 共cộng 住trú 。 言ngôn 汝nhữ 漏lậu 未vị 盡tận 。 不bất 得đắc 以dĩ 不bất 淨tịnh 人nhân 而nhi 集tập 佛Phật 法Pháp 。 畢Tất 陵Lăng 伽Già 婆Bà 蹉Sa 。 罵mạ 河hà 神thần 為vi 小tiểu 婢tỳ 。 慢mạn 習tập 重trọng 也dã 。 摩ma 頭đầu 婆bà 私tư 咤trá 。 或hoặc 時thời 從tùng 衣y 架# 踔xước 上thượng 樑lương 。 或hoặc 樑lương 至chí 棚# 。 或hoặc 棚# 至chí 閣các 等đẳng 。 掉trạo 戲hí 習tập 重trọng 也dã 。 如như 是thị 等đẳng 聖thánh 人nhân 。 雖tuy 漏lậu 盡tận 。 尚thượng 有hữu 習tập 在tại 。 如như 火hỏa 焚phần 薪tân 。 炭thán 猶do 存tồn 也dã 。

【# □# 註chú 】# 聲Thanh 聞Văn 位vị 齊tề 此thử 者giả 。 輔phụ 行hành 六lục 上thượng (# 七thất )# 云vân 。 通thông 教giáo 二Nhị 乘Thừa 。 七thất 地địa 已dĩ 前tiền 與dữ 菩Bồ 薩Tát 共cộng 。 名danh 共cộng 聲Thanh 聞Văn 。 若nhược 爾nhĩ 。 八bát 地địa 已dĩ 上thượng 。 過quá 二Nhị 乘Thừa 地địa 。 何hà 故cố 亦diệc 名danh 共cộng 菩Bồ 薩Tát 耶da 。 答đáp 。 以dĩ 初sơ 名danh 後hậu 。 從tùng 本bổn 立lập 名danh 。 不bất 同đồng 別biệt 圓viên 始thỉ 終chung 別biệt 故cố 。

【# ■# 記ký 】# 輔phụ 行hành 又hựu 問vấn 。 藏tạng 教giáo 亦diệc 共cộng 聲Thanh 聞Văn 。 何hà 不bất 立lập 共cộng 名danh 。 答đáp 。 三tam 藏tạng 教giáo 中trung 。 雖tuy 有hữu 三tam 乘thừa 。 菩Bồ 薩Tát 行hành 遠viễn 。 始thỉ 終chung 伏phục 惑hoặc 永vĩnh 異dị 二Nhị 乘Thừa 。 故cố 不bất 名danh 共cộng 。 不bất 聞văn 別biệt 理lý 。 復phục 非phi 不bất 共cộng 。 則tắc 顯hiển 通thông 教giáo 菩Bồ 薩Tát 斷đoạn 盡tận 正chánh 使sử 。 故cố 與dữ 二Nhị 乘Thừa 齊tề 。 復phục 聞văn 別biệt 理lý 。 得đắc 受thọ 別biệt 接tiếp 。 共cộng 與dữ 不bất 共cộng 。 皆giai 可khả 以dĩ 說thuyết 。 不bất 同đồng 三tam 藏tạng 也dã 。

△# 七thất 明minh 支chi 佛Phật 地địa 。

八bát 辟Bích 支Chi 佛Phật 地Địa 。 更cánh 侵xâm 習tập 氣khí 。 如như 燒thiêu 炭thán 成thành 灰hôi 。

【# □# 註chú 】# 緣Duyên 覺Giác 發phát 真chân 無vô 漏lậu 。 功công 德đức 力lực 大đại 。 故cố 能năng 侵xâm 除trừ 習tập 氣khí 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 侵xâm 者giả 損tổn 也dã 。 習tập 氣khí 未vị 盡tận 。 故cố 但đãn 言ngôn 侵xâm 之chi 損tổn 之chi 。 而nhi 使sử 之chi 盡tận 也dã 。

【# □# 註chú 】# 燒thiêu 炭thán 成thành 灰hôi 者giả 。 四tứ 教giáo 義nghĩa 三tam (# 十thập 二nhị )# 引dẫn 大đại 論luận 云vân 。 緣Duyên 覺Giác 智trí 慧tuệ 力lực 勝thắng 。 如như 大đại 火hỏa 燒thiêu 木mộc 。 木mộc 然nhiên 炭thán 盡tận 。 餘dư 有hữu 灰hôi 在tại 。

【# ■# 記ký 】# 經Kinh 云vân 。 譬thí 如như 窮cùng 人nhân 。 負phụ 他tha 錢tiền 債trái 。 雖tuy 債trái 欲dục 畢tất 。 餘dư 未vị 畢tất 故cố 。 猶do 繫hệ 在tại 獄ngục 。 而nhi 不bất 得đắc 脫thoát 。 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 以dĩ 有hữu 愛ái 習tập 餘dư 氣khí 。 所sở 以dĩ 不bất 得đắc 。 成thành 菩Bồ 提Đề 也dã 。

△# 八bát 明minh 菩Bồ 薩Tát 地địa 。

九cửu 菩Bồ 薩Tát 地địa 。 正chánh 使sử 斷đoạn 盡tận 。 與dữ 二Nhị 乘Thừa 同đồng 。 扶phù 習tập 潤nhuận 生sanh 。 道đạo 觀quán 雙song 流lưu 。 游du 戲hí 神thần 通thông 。 淨tịnh 佛Phật 國quốc 土độ 。

【# □# 註chú 】# 從tùng 空không 入nhập 假giả 。 道đạo 觀quán 雙song 流lưu 。 深thâm 觀quán 二nhị 諦đế 。 進tiến 斷đoạn 習tập 氣khí 色sắc 心tâm 無vô 知tri 。 得đắc 法Pháp 眼nhãn 。 道đạo 種chủng 智trí 。 游du 戲hí 神thần 通thông 。 淨tịnh 佛Phật 國quốc 土độ 。 成thành 就tựu 眾chúng 生sanh 。 學học 佛Phật 十Thập 力Lực 。 四Tứ 無Vô 所Sở 畏Úy 。 斷đoạn 習tập 氣khí 將tương 盡tận 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 明minh 菩Bồ 薩Tát 。 修tu 學học 佛Phật 道Đạo 。 正chánh 習tập 雙song 除trừ 。 儼nghiễm 超siêu 二Nhị 乘Thừa 之chi 像tượng 。 乃nãi 三tam 乘thừa 中trung 之chi 傑kiệt 士sĩ 。 所sở 謂vị 出xuất 類loại 拔bạt 萃tụy 者giả 也dã 。 言ngôn 。 從tùng 空không 等đẳng 者giả 。 二Nhị 乘Thừa 慧tuệ 眼nhãn 了liễu 空không 。 惟duy 觀quán 真Chân 諦Đế 。 菩Bồ 薩Tát 法Pháp 眼nhãn 照chiếu 假giả 。 能năng 觀quán 俗tục 諦đế 。 所sở 以dĩ 從tùng 空không 。 亦diệc 能năng 入nhập 假giả 也dã 。 道đạo 。 謂vị 化hóa 道đạo 。 即tức 慈từ 悲bi 利lợi 物vật 。 觀quán 。 謂vị 空không 觀quán 。 即tức 鑑giám 理lý 自tự 利lợi 。 所sở 謂vị 悲bi 智trí 雙song 融dung 。 真chân 俗tục 並tịnh 運vận 也dã 。 色sắc 心tâm 無vô 知tri 。 即tức 塵trần 沙sa 障chướng 習tập 。 五ngũ 眼nhãn 中trung 。 法Pháp 眼nhãn 能năng 觀quán 俗tục 。 三tam 智trí 中trung 。 道đạo 種chủng 能năng 照chiếu 俗tục 。 下hạ 別biệt 教giáo 住trụ 行hành 向hướng 中trung 解giải 。 通thông 教giáo 菩Bồ 薩Tát 。 與dữ 別biệt 教giáo 菩Bồ 薩Tát 。 斷đoạn 習tập 及cập 得đắc 眼nhãn 智trí 。 逈huýnh 有hữu 淺thiển 深thâm 麤thô 細tế 不bất 同đồng 。 然nhiên 觀quán 空không 自tự 利lợi 。 觀quán 俗tục 利lợi 他tha 。 亦diệc 能năng 進tiến 斷đoạn 塵trần 沙sa 。 得đắc 法Pháp 眼nhãn 。 證chứng 道đạo 種chủng 智trí 也dã 。 成thành 就tựu 眾chúng 生sanh 。 即tức 下hạ 以dĩ 布bố 施thí 攝nhiếp 。 眾chúng 生sanh 來lai 生sanh 其kỳ 國quốc 等đẳng 。 佛Phật 十Thập 力Lực 者giả 。 法Pháp 界Giới 次thứ 第đệ 云vân 。 此thử 十thập 通thông 名danh 力lực 者giả 。 即tức 諸chư 佛Phật 所sở 得đắc 如như 實thật 智trí 用dụng 。 通thông 達đạt 一nhất 切thiết 。 了liễu 了liễu 分phân 明minh 。 無vô 能năng 壞hoại 。 無vô 能năng 勝thắng 。 故cố 名danh 力lực 也dã 。 大đại 菩Bồ 薩Tát 亦diệc 分phần/phân 得đắc 此thử 智trí 力lực 。 比tỉ 佛Phật 小tiểu 劣liệt 。 故cố 不bất 受thọ 名danh 。 十Thập 力Lực 者giả 。 是thị 處xứ 非phi 處xứ 力lực 。 業nghiệp 智trí 力lực 。 定định 力lực 。 根căn 力lực 。 欲dục 力lực 。 性tánh 力lực 。 至chí 處xứ 道Đạo 力lực 。 宿túc 命mạng 力lực 。 天thiên 眼nhãn 力lực 。 漏lậu 盡tận 力lực 。 四Tứ 無Vô 所Sở 畏Úy 者giả 。 一nhất 一Nhất 切Thiết 智Trí 無vô 所sở 畏úy 。 二nhị 漏lậu 盡tận 。 三tam 說thuyết 障chướng 道đạo 。 四tứ 說thuyết 盡tận 苦khổ 道đạo 無vô 所sở 畏úy 。 此thử 四tứ 通thông 名danh 無vô 畏úy 者giả 。 於ư 大đại 眾chúng 中trung 。 廣quảng 說thuyết 自tự 他tha 智trí 斷đoạn 。 既ký 決quyết 定định 無vô 失thất 。 則tắc 無vô 恐khủng 懼cụ 之chi 相tướng 。 故cố 稱xưng 無vô 所sở 畏úy 也dã 。 言ngôn 斷đoạn 習tập 將tương 盡tận 者giả 。 既ký 之chi 曰viết 將tương 。 當đương 知tri 未vị 全toàn 盡tận 也dã 。 須tu 知tri 此thử 菩Bồ 薩Tát 盡tận 習tập 。 必tất 在tại 七thất 寶bảo 菩Bồ 提Đề 樹thụ 下hạ 。 機cơ 緣duyên 熟thục 時thời 。 以dĩ 一nhất 念niệm 相tương 應ứng 慧tuệ 。 而nhi 頓đốn 斷đoạn 也dã 。

【# ■# 備bị 】# 問vấn 。 藏tạng 通thông 菩Bồ 薩Tát 既ký 同đồng 不bất 見kiến 中trung 。 何hà 以dĩ 一nhất 留lưu 惑hoặc 。 一nhất 斷đoạn 惑hoặc 。 答đáp 。 藏tạng 通thông 雖tuy 同đồng 不bất 見kiến 中trung 。 藏tạng 則tắc 正chánh 化hóa 二Nhị 乘Thừa 。 若nhược 云vân 菩Bồ 薩Tát 斷đoạn 惑hoặc 。 二Nhị 乘Thừa 大đại 恐khủng 。 故cố 須tu 留lưu 也dã 。 通thông 則tắc 正chánh 化hóa 菩Bồ 薩Tát 。 不bất 妨phương 明minh 言ngôn 斷đoạn 惑hoặc 。

【# □# 註chú 】# 扶phù 習tập 潤nhuận 生sanh 者giả 。 輔phụ 行hành 五ngũ 下hạ (# 二nhị 十thập 四tứ )# 云vân 。 大đại 品phẩm 云vân 。 留lưu 餘dư 殘tàn 習tập 。 以dĩ 誓thệ 願nguyện 力lực 。 及cập 扶phù 餘dư 習tập 。 而nhi 生sanh 三tam 界giới 。 利lợi 樂lạc 有hữu 情tình 。 (# 文văn )# 此thử 教giáo 亦diệc 無vô 中trung 道đạo 應ưng 本bổn 。 以dĩ 誓thệ 扶phù 習tập 。 而nhi 生sanh 三tam 界giới 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 明minh 扶phù 習tập 潤nhuận 生sanh 。 初sơ 二nhị 行hành 。 舉cử 輔phụ 行hành 引dẫn 經kinh 正chánh 釋thích 。 次thứ 一nhất 行hành 。 明minh 扶phù 習tập 潤nhuận 生sanh 之chi 故cố 。 亦diệc 是thị 兼kiêm 藏tạng 教giáo 菩Bồ 薩Tát 而nhi 言ngôn 。 妙diệu 記ký 云vân 。 兩lưỡng 教giáo 入nhập 滅diệt 。 無vô 未vị 來lai 化hóa 。 玄huyền 文văn 云vân 。 藏tạng 通thông 等đẳng 聖thánh 。 亦diệc 得đắc 有hữu 應ưng 。 但đãn 是thị 作tác 意ý 神thần 通thông 。 譬thí 如như 圖đồ 寫tả 。 作tác 意ý 乃nãi 成thành 。 覈# 論luận 無vô 本bổn 。 何hà 者giả 。 灰hôi 身thân 泯mẫn 智trí 。 無vô 常thường 住trụ 本bổn 。 約ước 何hà 起khởi 應ưng 是thị 也dã 。

【# ■# 備bị 】# 問vấn 。 正chánh 使sử 牽khiên 生sanh 死tử 。 習tập 氣khí 不bất 牽khiên 生sanh 死tử 。 何hà 以dĩ 言ngôn 扶phù 習tập 而nhi 潤nhuận 生sanh 耶da 。 答đáp 。 菩Bồ 薩Tát 生sanh 三tam 界giới 。 當đương 以dĩ 誓thệ 願nguyện 為vi 正chánh 。 扶phù 習tập 為vi 傍bàng 。 所sở 以dĩ 扶phù 習tập 者giả 。 不bất 過quá 為vi 受thọ 生sanh 緣duyên 耳nhĩ 。 不bất 必tất 定định 如như 凡phàm 夫phu 以dĩ 使sử 為vi 牽khiên 生sanh 。 習tập 不bất 牽khiên 生sanh 為vi 難nạn/nan 也dã 。 若nhược 不bất 留lưu 此thử 殘tàn 習tập 。 便tiện 登đăng 佛Phật 地địa 。 何hà 以dĩ 長trường/trưởng 能năng 出xuất 假giả 度độ 生sanh 耶da 。

【# □# 註chú 】# 道đạo 觀quán 雙song 流lưu 者giả 。 道đạo 。 謂vị 化hóa 道đạo 。 觀quán 。 謂vị 空không 觀quán 。 帶đái 空không 出xuất 假giả 。 故cố 曰viết 雙song 流lưu 。

【# ■# 記ký 】# 化hóa 道đạo 。 即tức 修tu 行hành 六Lục 度Độ 。 空không 觀quán 。 即tức 體thể 達đạt 法pháp 空không 。 空không 假giả 並tịnh 行hành 。 故cố 曰viết 雙song 流lưu 也dã 。

【# □# 註chú 】# 游du 戲hí 神thần 通thông 者giả 。 游du 諸chư 世thế 間gian 。 譬thí 如như 兒nhi 戲hí 。 亦diệc 如như 幻huyễn 師sư 。 種chủng 種chủng 變biến 現hiện 。 神thần 名danh 天thiên 心tâm 。 通thông 名danh 慧tuệ 性tánh 。 天thiên 然nhiên 之chi 慧tuệ 。 徹triệt 照chiếu 無vô 礙ngại 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 釋thích 游du 戲hí 神thần 通thông 。 初sơ 二nhị 句cú 。 釋thích 游du 戲hí 義nghĩa 。 諸chư 世thế 間gian 。 即tức 器khí 。 有hữu 情tình 。 正chánh 覺giác 。 三tam 世thế 間gian 也dã 。 菩Bồ 薩Tát 游du 三tam 世thế 間gian 。 行hành 來lai 往vãng 返phản 。 其kỳ 猶do 兒nhi 童đồng 嬉hi 戲hí 。 不bất 作tác 意ý 分phân 別biệt 也dã 。 次thứ 二nhị 句cú 。 喻dụ 神thần 通thông 義nghĩa 。 謂vị 幻huyễn 師sư 以dĩ 幻huyễn 咒chú 力lực 。 幻huyễn 造tạo 種chủng 種chủng 之chi 事sự 。 或hoặc 拈niêm 莖hành 草thảo 。 幻huyễn 成thành 為vi 人nhân 。 或hoặc 舉cử 幅# 巾cân 。 變biến 為vi 匹thất 馬mã 。 今kim 菩Bồ 薩Tát 承thừa 禪thiền 定định 力lực 。 種chủng 種chủng 變biến 現hiện 。 或hoặc 小tiểu 中trung 現hiện 大đại 。 大đại 中trung 現hiện 小tiểu 。 亦diệc 如như 幻huyễn 師sư 也dã 。 末mạt 四tứ 句cú 。 約ước 法pháp 正chánh 釋thích 。 即tức 瓔anh 珞lạc 經Kinh 云vân 。 神thần 名danh 天thiên 心tâm 。 通thông 名danh 慧tuệ 性tánh 。 天thiên 然nhiên 之chi 慧tuệ 。 徹triệt 照chiếu 無vô 礙ngại 。 當đương 知tri 天thiên 然nhiên 慧tuệ 性tánh 。 與dữ 六lục 法pháp 相tướng 應ưng 。 即tức 能năng 轉chuyển 變biến 自tự 在tại 。 故cố 曰viết 神thần 通thông 也dã 。

【# □# 註chú 】# 淨tịnh 佛Phật 國quốc 土độ 者giả 。 一nhất 切thiết 諸chư 行hành 。 無vô 非phi 菩Bồ 薩Tát 淨tịnh 土độ 之chi 行hạnh 。 如như 以dĩ 布bố 施thí 攝nhiếp 眾chúng 生sanh 。 菩Bồ 薩Tát 成thành 佛Phật 時thời 。 布bố 施thí 眾chúng 生sanh 。 來lai 生sanh 其kỳ 國quốc 等đẳng 是thị 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 淨tịnh 名danh 經Kinh 云vân 。 佛Phật 為vi 寶bảo 積tích 。 廣quảng 明minh 眾chúng 行hành 。 為vi 淨tịnh 土độ 因nhân 。 如như 云vân 布bố 施thí 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 淨tịnh 土độ 。 菩Bồ 薩Tát 成thành 佛Phật 時thời 。 一nhất 切thiết 能năng 捨xả 眾chúng 生sanh 。 來lai 生sanh 其kỳ 國quốc 。 持trì 戒giới 是thị 菩Bồ 薩Tát 淨tịnh 土độ 。 成thành 佛Phật 時thời 。 行hành 十Thập 善Thiện 滿mãn 願nguyện 眾chúng 生sanh 。 來lai 生sanh 其kỳ 國quốc 。 忍nhẫn 辱nhục 是thị 淨tịnh 土độ 。 成thành 佛Phật 時thời 。 三tam 十thập 二nhị 相tướng 。 莊trang 嚴nghiêm 眾chúng 生sanh 。 來lai 生sanh 其kỳ 國quốc 。 精tinh 進tấn 是thị 淨tịnh 土độ 。 成thành 佛Phật 時thời 。 勤cần 修tu 一nhất 切thiết 。 功công 德đức 眾chúng 生sanh 。 來lai 生sanh 其kỳ 國quốc 。 禪thiền 定định 是thị 淨tịnh 土độ 。 成thành 佛Phật 時thời 。 攝nhiếp 心tâm 不bất 亂loạn 眾chúng 生sanh 。 來lai 生sanh 其kỳ 國quốc 。 智trí 慧tuệ 是thị 淨tịnh 土độ 。 成thành 佛Phật 時thời 。 正chánh 定định 眾chúng 生sanh 。 來lai 生sanh 其kỳ 國quốc 。 四tứ 無vô 量lượng 。 四tứ 攝nhiếp 法pháp 。 一nhất 切thiết 方phương 便tiện 。 三Tam 十Thập 七Thất 道Đạo 品Phẩm 。 回hồi 向hướng 心tâm 。 說thuyết 除trừ 八bát 難nạn 。 自tự 守thủ 戒giới 行hạnh 。 不bất 譏cơ 彼bỉ 闕khuyết 。 十Thập 善Thiện 法pháp 等đẳng 。 皆giai 是thị 菩Bồ 薩Tát 淨tịnh 土độ 。 菩Bồ 薩Tát 成thành 佛Phật 時thời 。 乃nãi 至chí 命mạng 終chung 不bất 中trung 夭yểu 。 大đại 富phú 梵Phạm 行hạnh 。 所sở 言ngôn 誠thành 諦đế 。 常thường 以dĩ 軟nhuyễn 語ngữ 。 眷quyến 屬thuộc 不bất 離ly 。 善thiện 和hòa 諍tranh 訟tụng 。 言ngôn 必tất 饒nhiêu 益ích 。 不bất 嫉tật 不bất 恚khuể 。 正chánh 見kiến 眾chúng 生sanh 。 來lai 生sanh 其kỳ 國quốc 是thị 也dã 。 輔phụ 行hành 云vân 。 淨tịnh 佛Phật 國quốc 土độ 者giả 。 通thông 教giáo 出xuất 假giả 菩Bồ 薩Tát 。 亦diệc 為vì 眾chúng 生sanh 。 作tác 淨tịnh 土độ 因nhân 。 處xứ 處xứ 結kết 緣duyên 。 眾chúng 生sanh 機cơ 熟thục 。 斷đoạn 習tập 成thành 佛Phật 。 名danh 淨tịnh 佛Phật 土độ 。 結kết 緣duyên 之chi 時thời 。 名danh 淨tịnh 土độ 行hành 。 故cố 淨tịnh 名danh 經Kinh 云vân 。 菩Bồ 薩Tát 取thủ 於ư 淨tịnh 土độ 。 皆giai 為vì 饒nhiêu 益ích 。 諸chư 眾chúng 生sanh 故cố 。 乃nãi 至chí 布bố 施thí 是thị 淨tịnh 土độ 。 成thành 佛Phật 時thời 。 一nhất 切thiết 能năng 捨xả 眾chúng 生sanh 。 來lai 生sanh 其kỳ 國quốc 。 結kết 緣duyên 時thời 。 以dĩ 布bố 施thí 攝nhiếp 。 成thành 佛Phật 時thời 。 地địa 多đa 珍trân 寶bảo 。 諸chư 所sở 捨xả 者giả 。 同đồng 生sanh 其kỳ 土thổ/độ 。 而nhi 受thọ 五ngũ 種chủng 布bố 施thí 化hóa 益ích 。 由do 攝nhiếp 生sanh 有hữu 五ngũ 差sai 故cố 。 所sở 謂vị 人nhân 天thiên 及cập 以dĩ 四tứ 教giáo 。 一nhất 切thiết 諸chư 行hành 。 無vô 非phi 菩Bồ 薩Tát 淨tịnh 土độ 之chi 行hạnh 。 故cố 有hữu 四tứ 土thổ/độ 橫hoạnh/hoành 豎thụ 攝nhiếp 物vật 。 是thị 則tắc 淨tịnh 土độ 義nghĩa 通thông 諸chư 教giáo 。 今kim 文văn 且thả 依y 通thông 教giáo 菩Bồ 薩Tát 斷đoạn 餘dư 殘tàn 習tập 。 為vi 淨tịnh 土độ 果quả 。 但đãn 是thị 異dị 于vu 二Nhị 乘Thừa 而nhi 已dĩ 。

△# 二nhị 果quả 地địa 顯hiển 義nghĩa 三tam 。 初sơ 明minh 成thành 佛Phật 。

十thập 佛Phật 地địa 。 機cơ 緣duyên 若nhược 熟thục 。 以dĩ 一nhất 念niệm 相tương 應ứng 慧tuệ 。 頓đốn 斷đoạn 殘tàn 習tập 。 坐tọa 七thất 寶bảo 菩Bồ 提Đề 樹thụ 下hạ 。 以dĩ 天thiên 衣y 為vi 座tòa 。 現hiện 帶đái 劣liệt 勝thắng 應ưng 身thân 成thành 佛Phật 。

【# □# 註chú 】# 上thượng 釋thích 諸chư 位vị 。 具cụ 如như 妙diệu 玄huyền 四tứ (# 二nhị 十thập 八bát )# 。

【# ■# 記ký 】# 妙diệu 玄huyền 云vân 。 大đại 功công 德đức 力lực 。 資tư 智trí 慧tuệ 。 一nhất 念niệm 相tương 應ứng 慧tuệ 。 觀quán 真Chân 諦Đế 究cứu 竟cánh 。 習tập 亦diệc 究cứu 竟cánh 。 如như 劫kiếp 火hỏa 燒thiêu 木mộc 。 無vô 復phục 炭thán 灰hôi 。 喻dụ 習tập 究cứu 竟cánh 。 如như 象tượng 渡độ 河hà 。 到đáo 於ư 邊biên 底để 。 喻dụ 真chân 究cứu 竟cánh 。 雖tuy 菩Bồ 薩Tát 佛Phật 。 名danh 異dị 二Nhị 乘Thừa 。 俱câu 觀quán 無vô 生sanh 體thể 法pháp 。 同đồng 是thị 無Vô 學Học 。 得đắc 一nhất 涅Niết 槃Bàn 。 共cộng 歸quy 灰hôi 斷đoạn 。 證chứng 果Quả 處xứ 一nhất 。 故cố 稱xưng 為vi 通thông 也dã 。

【# □# 註chú 】# 過quá 菩Bồ 薩Tát 地địa 。 則tắc 入nhập 佛Phật 地địa 。 用dụng 誓thệ 扶phù 餘dư 習tập 。 生sanh 閻Diêm 浮Phù 提Đề 。 八bát 相tương/tướng 成thành 道Đạo 。 五ngũ 相tương/tướng 同đồng 三tam 藏tạng 。 唯duy 六lục 成thành 道Đạo 樹thụ 下hạ 。 得đắc 一nhất 念niệm 相tương 應ứng 慧tuệ 。 與dữ 無vô 生sanh 四Tứ 諦Đế 理lý 相tương 應ứng 。 斷đoạn 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 習tập 盡tận 。 具cụ 足túc 力Lực 、 無Vô 畏Úy 等đẳng 。 名danh 之chi 為vi 佛Phật 。

【# ■# 記ký 】# 一nhất 念niệm 相tương 應ứng 者giả 。 眾chúng 生sanh 機cơ 緣duyên 既ký 熟thục 。 即tức 一nhất 念niệm 空không 慧tuệ 與dữ 無vô 生sanh 理lý 相tương 應ứng 。 習tập 盡tận 成thành 佛Phật 。 妙diệu 玄huyền 云vân 。 藏tạng 佛Phật 因nhân 伏phục 果quả 斷đoạn 。 通thông 佛Phật 因nhân 果quả 俱câu 斷đoạn 。 藏tạng 佛Phật 一nhất 日nhật 三tam 時thời 照chiếu 機cơ 。 通thông 佛Phật 即tức 俗tục 而nhi 真chân 照chiếu 不bất 須tu 入nhập 。

【# □# 註chú 】# 頓đốn 斷đoạn 殘tàn 習tập 者giả 。 觀quán 音âm 玄huyền 記ký 下hạ (# 五ngũ )# 云vân 。 前tiền 斷đoạn 正chánh 使sử 。 今kim 侵xâm 二nhị 習tập 。 至chí 於ư 佛Phật 地Địa 。 見kiến 思tư 習tập 盡tận 。 真Chân 諦Đế 究cứu 竟cánh 。 塵trần 沙sa 習tập 盡tận 。 俗tục 諦đế 究cứu 竟cánh 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 菩Bồ 薩Tát 從tùng 已dĩ 辦biện 地địa 。 留lưu 習tập 潤nhuận 生sanh 。 用dụng 慈từ 悲bi 道đạo 。 與dữ 真chân 空không 觀quán 。 雙song 行hành 化hóa 物vật 。 造tạo 到đáo 佛Phật 位vị 。 頓đốn 斷đoạn 殘tàn 習tập 也dã 。

【# □# 註chú 】# 七thất 寶bảo 天thiên 衣y 者giả 。 表biểu 殊thù 勝thắng 自tự 然nhiên 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 大đại 品phẩm 云vân 。 我ngã 當đương 於ư 菩Bồ 提Đề 樹thụ 下hạ 。 從tùng 四Tứ 天Thiên 王Vương 天thiên 。 乃nãi 至chí 阿A 迦Ca 膩Nị 吒Tra 天Thiên 。 以dĩ 天thiên 衣y 為vi 座tòa 。 當đương 學học 般Bát 若Nhã 。 大đại 論luận 申thân 明minh 生sanh 身thân 佛Phật 把bả 草thảo 樹thụ 下hạ 。 法pháp 性tánh 生sanh 身thân 。 佛Phật 天thiên 衣y 為vi 座tòa 。 成thành 佛Phật 時thời 。 諸chư 天thiên 龍long 等đẳng 。 各các 以dĩ 妙diệu 衣y 為vi 座tòa 。 欲dục 界giới 天thiên 衣y 。 從tùng 樹thụ 邊biên 生sanh 。 無vô 縷lũ 無vô 織chức 。 譬thí 如như 薄bạc 冰băng 。 光quang 曜diệu 明minh 淨tịnh 。 有hữu 種chủng 種chủng 色sắc 。 色sắc 界giới 天thiên 衣y 。 純thuần 金kim 色sắc 光quang 明minh 。 如như 是thị 等đẳng 寶bảo 衣y 敷phu 座tòa 。 菩Bồ 薩Tát 坐tọa 上thượng 。 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 所sở 謂vị 寶bảo 樹thụ 。 表biểu 殊thù 勝thắng 。 天thiên 衣y 。 表biểu 自tự 然nhiên 也dã 。

【# □# 註chú 】# 現hiện 帶đái 劣liệt 勝thắng 應ưng 者giả 。 通thông 佛Phật 亦diệc 是thị 丈trượng 六lục 之chi 身thân 。 或hoặc 十thập 里lý 。 百bách 億ức 。 神thần 通thông 變biến 現hiện 耳nhĩ 。 住trụ 空không 故cố 劣liệt 。 住trụ 中trung 故cố 勝thắng 。 以dĩ 通thông 教giáo 有hữu 合hợp 身thân 義nghĩa 。 故cố 云vân 帶đái 劣liệt 勝thắng 應ưng 。

【# ■# 記ký 】# 仁nhân 王vương 疏sớ/sơ 云vân 。 帶đái 丈trượng 六lục 像tượng 。 現hiện 尊tôn 特đặc 身thân 。 樹thụ 下hạ 一nhất 念niệm 相tương 應ứng 。 斷đoạn 餘dư 殘tàn 習tập 。 即tức 通thông 教giáo 佛Phật 。 自tự 覺giác 覺giác 他tha 。 則tắc 神thần 通thông 變biến 現hiện 。 有hữu 十thập 里lý 百bách 億ức 神thần 通thông 身thân 量lượng 也dã 。 金kim 光quang 明minh 疏sớ/sơ 云vân 。 丈trượng 六lục 身thân 佛Phật 。 住trụ 真Chân 諦Đế 。 丈trượng 六lục 尊tôn 特đặc 合hợp 身thân 佛Phật 。 雙song 住trụ 真chân 中trung 。 尊tôn 特đặc 身thân 佛Phật 。 雙song 住trụ 俗tục 中trung 。 法Pháp 身thân 佛Phật 。 住trụ 中trung 道đạo 。 此thử 依y 二nhị 理lý 。 故cố 有hữu 二nhị 佛Phật 。 則tắc 知tri 通thông 佛Phật 住trụ 空không 故cố 劣liệt 。 住trụ 中trung 故cố 勝thắng 也dã 。 然nhiên 通thông 佛Phật 有hữu 合hợp 身thân 佛Phật 義nghĩa 者giả 。 神thần 寶bảo 記ký 云vân 。 即tức 三tam 藏tạng 佛Phật 。 示thị 成thành 道Đạo 相tương/tướng 。 帶đái 丈trượng 六lục 像tượng 。 現hiện 尊tôn 特đặc 身thân 者giả 。 通thông 被bị 衍diễn 門môn 。 有hữu 利lợi 鈍độn 二nhị 機cơ 。 故cố 所sở 見kiến 相tương/tướng 。 勝thắng 劣liệt 不bất 同đồng 。 所sở 謂vị 合hợp 身thân 尊tôn 特đặc 者giả 是thị 也dã 。 而nhi 實thật 一nhất 佛Phật 。 機cơ 見kiến 有hữu 異dị 。 非phi 謂vị 大đại 邊biên 存tồn 小tiểu 名danh 為vi 帶đái 也dã 。 言ngôn 合hợp 言ngôn 共cộng 。 亦diệc 義nghĩa 云vân 爾nhĩ 。 舊cựu 多đa 錯thác 解giải 。 故cố 略lược 云vân 之chi 。

【# ■# 補bổ 】# 光quang 明minh 記ký 云vân 。 通thông 教giáo 觀quán 既ký 體thể 法pháp 。 顯hiển 二nhị 種chủng 空không 。 謂vị 但đãn 不bất 但đãn 。 鈍độn 根căn 菩Bồ 薩Tát 同đồng 二Nhị 乘Thừa 人nhân 。 唯duy 見kiến 但đãn 空không 。 無vô 中trung 實thật 故cố 。 非phi 色sắc 心tâm 本bổn 。 故cố 佛Phật 元nguyên 由do 誓thệ 扶phù 殘tàn 習tập 。 幻huyễn 出xuất 身thân 智trí 。 終chung 歸quy 灰hôi 斷đoạn 。 色sắc 有hữu 分phân 齊tề 。 故cố 曰viết 丈trượng 六lục 。 利lợi 根căn 受thọ 別biệt 圓viên 接tiếp 。 解giải 不bất 但đãn 空không 。 空không 是thị 本bổn 覺giác 中trung 實thật 之chi 體thể 。 是thị 妙diệu 色sắc 身thân 。 佛Phật 慧tuệ 證chứng 得đắc 。 所sở 有hữu 身thân 智trí 。 稱xưng 體thể 無vô 邊biên 。 故cố 名danh 尊tôn 特đặc 。 尊tôn 重trọng 奇kỳ 特đặc 。 亦diệc 名danh 根căn 身thân 。 只chỉ 一nhất 佛Phật 身thân 。 由do 利lợi 鈍độn 機cơ 見kiến 二nhị 種chủng 狀trạng 。 故cố 曰viết 合hợp 身thân 。 通thông 教giáo 佛Phật 身thân 。 須tu 作tác 此thử 辯biện 應ưng 了liễu 利lợi 根căn 見kiến 佛Phật 。 縱túng/tung 高cao 十thập 里lý 。 乃nãi 至chí 百bách 億ức 。 以dĩ 依y 但đãn 空không 。 亦diệc 非phi 尊tôn 特đặc 。 有hữu 分phân 齊tề 故cố 。 若nhược 利lợi 人nhân 見kiến 。 丈trượng 六lục 八bát 尺xích 。 既ký 依y 中trung 道đạo 。 亦diệc 無vô 分phân 齊tề 也dã 。

【# □# 註chú 】# 舊cựu 問vấn 。 別biệt 圓viên 成thành 道Đạo 。 在tại 初sơ 寂tịch 場tràng 。 鹿lộc 苑uyển 。 唯duy 明minh 三tam 藏tạng 成thành 佛Phật 。 今kim 通thông 教giáo 佛Phật 。 於ư 何hà 處xứ 成thành 。 如như 法Pháp 師sư 云vân 。 只chỉ 一nhất 金kim 剛cang 土thổ/độ 臺đài 成thành 道Đạo 。 四tứ 機cơ 所sở 見kiến 不bất 同đồng 。 若nhược 寂tịch 場tràng 鹿lộc 苑uyển 。 自tự 論luận 大đại 小tiểu 兩lưỡng 始thỉ 。 轉chuyển 法Pháp 輪luân 處xứ 。 不bất 可khả 以dĩ 難nạn/nan 成thành 道Đạo 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 料liệu 簡giản 通thông 佛Phật 成thành 道Đạo 處xứ 。 初sơ 行hành 半bán 。 舉cử 舊cựu 難nạn/nan 。 如như 法Pháp 師sư 下hạ 。 正chánh 示thị 釋thích 。 像tượng 法pháp 決quyết 疑nghi 經Kinh 云vân 。 一nhất 切thiết 大đại 眾chúng 。 所sở 見kiến 不bất 同đồng 。 或hoặc 見kiến 娑sa 羅la 林lâm 地địa 。 悉tất 是thị 土thổ/độ 沙sa 草thảo 木mộc 石thạch 壁bích 。 或hoặc 見kiến 七thất 寶bảo 。 清thanh 淨tịnh 莊trang 嚴nghiêm 。 或hoặc 見kiến 此thử 林lâm 是thị 諸chư 佛Phật 游du 行hành 處xứ 。 或hoặc 見kiến 此thử 林lâm 即tức 。 諸chư 佛Phật 境cảnh 界giới 。 真chân 實thật 法pháp 體thể 。 例lệ 知tri 此thử 義nghĩa 。 四tứ 見kiến 不bất 同đồng 。 以dĩ 證chứng 四tứ 教giáo 佛Phật 成thành 道Đạo 處xứ 。 無vô 別biệt 約ước 機cơ 見kiến 有hữu 異dị 也dã 。

【# ■# 補bổ 】# 金kim 剛cang 土thổ/độ 臺đài 。 大đại 論luận 云vân 。 菩Bồ 薩Tát 成thành 佛Phật 時thời 。 實thật 於ư 智trí 慧tuệ 身thân 。 是thị 時thời 坐tọa 處xứ 。 變biến 為vi 金kim 剛cang 。 有hữu 言ngôn 。 土thổ/độ 在tại 金kim 輪luân 上thượng 。 金kim 輪luân 在tại 金kim 剛cang 上thượng 。 從tùng 金kim 剛cang 際tế 出xuất 。 如như 蓮liên 臺đài 直trực 上thượng 。 持trì 菩Bồ 薩Tát 坐tọa 處xứ 。 令linh 不bất 陷hãm 沒một 。 名danh 為vi 金kim 剛cang 。 有hữu 師sư 標tiêu 四tứ 機cơ 所sở 見kiến 不bất 同đồng 者giả 。 大đại 經kinh 疏sớ/sơ 云vân 。 勝thắng 天thiên 中trung 王vương 。 初sơ 坐tọa 樹thụ 下hạ 。 有hữu 四tứ 種chủng 相tương/tướng 。 或hoặc 見kiến 坐tọa 吉cát 祥tường 草thảo 。 或hoặc 見kiến 坐tọa 天thiên 衣y 。 或hoặc 見kiến 坐tọa 七thất 寶bảo 。 或hoặc 見kiến 坐tọa 虗hư 空không 。

△# 二nhị 明minh 說thuyết 法Pháp 。

為vi 三tam 乘thừa 根căn 性tánh 。 轉chuyển 無vô 生sanh 四Tứ 諦Đế 法Pháp 輪luân 。

【# □# 註chú 】# 然nhiên 通thông 教giáo 佛Phật 。 合hợp 但đãn 明minh 成thành 道Đạo 等đẳng 者giả 。 以dĩ 由do 此thử 三tam 。

稍sảo 異dị 三tam 藏tạng 。 前tiền 五ngũ 不bất 異dị 。 故cố 略lược 不bất 論luận 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 節tiết 註chú 文văn 。 雖tuy 明minh 前tiền 之chi 五ngũ 相tương/tướng 。 與dữ 三tam 藏tạng 同đồng 。 後hậu 之chi 三tam 相tương/tướng 。 與dữ 三tam 藏tạng 異dị 。 亦diệc 可khả 且thả 作tác 別biệt 釋thích 說thuyết 法Pháp 相tương/tướng 。 不bất 然nhiên 。 應ưng 在tại 釋thích 涅Niết 槃Bàn 相tương/tướng 後hậu 通thông 明minh 也dã 。 故cố 今kim 權quyền 作tác 說thuyết 法Pháp 一nhất 相tương/tướng 而nhi 釋thích 焉yên 。 文văn 句cú 云vân 。 成thành 道Đạo 如như 上thượng 註chú 。 涅Niết 槃Bàn 如như 後hậu 文văn 。 七thất 轉chuyển 法Pháp 輪luân 者giả 。 權quyền 智trí 。 開khai 三tam 藏tạng 生sanh 滅diệt 。 四Tứ 諦Đế 法Pháp 輪luân 。 實thật 智trí 。 說thuyết 摩Ma 訶Ha 衍Diên 。 無vô 生sanh 四Tứ 諦Đế 法Pháp 輪luân 。 被bị 通thông 教giáo 三tam 乘thừa 人nhân 也dã 。

△# 三Tam 明Minh 涅Niết 槃Bàn 。

緣duyên 盡tận 入nhập 滅diệt 。 正chánh 習tập 俱câu 除trừ 。 如như 炭thán 灰hôi 俱câu 盡tận 。

【# □# 註chú 】# 緣duyên 盡tận 入nhập 滅diệt 者giả 。 第đệ 八bát 涅Niết 槃Bàn 相tương/tướng 。 玅# 玄huyền 四tứ (# 三tam 十thập )# 云vân 。 雙song 樹thụ 入nhập 無Vô 餘Dư 涅Niết 槃Bàn 。 薪tân 盡tận 火hỏa 滅diệt 。 留lưu 舍xá 利lợi 為vị 一nhất 切thiết 人nhân 。 天thiên 福phước 田điền 也dã 。

【# ■# 補bổ 】# 緣duyên 盡tận 入nhập 滅diệt 者giả 。 則tắc 同đồng 大Đại 乘Thừa 機cơ 薪tân 既ký 盡tận 。 應ưng 火hỏa 云vân 亡vong 之chi 義nghĩa 。 此thử 約ước 利lợi 根căn 所sở 見kiến 也dã 。 又hựu 緣duyên 盡tận 入nhập 滅diệt 。 亦diệc 可khả 約ước 兩lưỡng 意ý 釋thích 。 若nhược 言ngôn 機cơ 緣duyên 未vị 熟thục 。 故cố 扶phù 習tập 潤nhuận 生sanh 。 機cơ 緣duyên 熟thục 已dĩ 。 斷đoạn 餘dư 殘tàn 習tập 。 今kim 緣duyên 盡tận 入nhập 滅diệt 。 仍nhưng 屬thuộc 當đương 教giáo 鈍độn 根căn 所sở 見kiến 。 若nhược 知tri 中trung 道đạo 應ưng 本bổn 。 屬thuộc 利lợi 根căn 所sở 見kiến 也dã 。 所sở 言ngôn 雙song 樹thụ 者giả 。 林lâm 中trung 。 四tứ 方phương 。 方phương 各các 雙song 樹thụ 。 四tứ 方phương 共cộng 有hữu 四tứ 雙song 八bát 株chu 。 樹thụ 曰viết 娑sa 羅la 。 如Như 來Lai 於ư 此thử 。 入nhập 涅Niết 槃Bàn 已dĩ 。 東đông 西tây 二nhị 雙song 。 南nam 北bắc 二nhị 雙song 。 合hợp 為vi 一nhất 樹thụ 。 垂thùy 蔭ấm 寶bảo 牀sàng 。 蓋cái 於ư 如Như 來Lai 。 慘thảm 然nhiên 變biến 白bạch 。 猶do 如như 白bạch 鶴hạc 。 既ký 八bát 隻chỉ 合hợp 為vi 二nhị 樹thụ 。 故cố 云vân 雙song 樹thụ 入nhập 無Vô 餘Dư 涅Niết 槃Bàn 也dã 。 薪tân 盡tận 火hỏa 滅diệt 者giả 。 謂vị 如Như 來Lai 之chi 身thân 。 既ký 入nhập 七thất 寶bảo 金kim 棺quan 。 四Tứ 天Thiên 王Vương 各các 持trì 天thiên 上thượng 旃chiên 檀đàn 沉trầm 水thủy 。 各các 五ngũ 百bách 根căn 。 乃nãi 至chí 第đệ 六lục 諸chư 天thiên 。 世thế 間gian 大đại 眾chúng 。 各các 持trì 旃chiên 檀đàn 沉trầm 水thủy 。 至chí 茶trà 毗tỳ 所sở 。 以dĩ 妙diệu 香hương 木mộc 。 成thành 大đại 香hương 樓lâu 。 舉cử 棺quan 樓lâu 上thượng 。 直trực 至chí 迦Ca 葉Diếp 禮lễ 讚tán 竟cánh 。 從tùng 心tâm 胸hung 中trung 。 火hỏa 湧dũng 棺quan 外ngoại 。 漸tiệm 漸tiệm 茶trà 毗tỳ 。 經kinh 于vu 七thất 日nhật 。 香hương 樓lâu 乃nãi 盡tận 。 即tức 是thị 薪tân 盡tận 火hỏa 滅diệt 之chi 相tướng 。 若nhược 鈍độn 根căn 所sở 見kiến 。 乃nãi 身thân 滅diệt 智trí 亡vong 。 若nhược 利lợi 根căn 所sở 見kiến 。 是thị 機cơ 薪tân 既ký 盡tận 。 應ưng 火hỏa 云vân 亡vong 也dã 。 留lưu 舍xá 利lợi 為vi 人nhân 天thiên 福phước 田điền 者giả 。 梵Phạn 語ngữ 舍xá 利lợi 。 此thử 云vân 骨cốt 身thân 。 是thị 戒giới 定định 慧tuệ 。 之chi 所sở 熏huân 修tu 。 究cứu 其kỳ 為vi 義nghĩa 。 別biệt 有hữu 生sanh 法pháp 全toàn 碎toái 之chi 辯biện 。 如như 云vân 我ngã 不bất 滅diệt 度độ 常thường 在tại 靈linh 山sơn 。 此thử 非phi 法Pháp 身thân 全toàn 身thân 乎hồ 。 今kim 論luận 涅Niết 槃Bàn 之chi 後hậu 。 八bát 萬vạn 四tứ 千thiên 。 則tắc 唯duy 示thị 生sanh 碎toái 二nhị 身thân 爾nhĩ 。 故cố 如Như 來Lai 茶trà 毗tỳ 。 始thỉ 經kinh 七thất 日nhật 。 帝Đế 釋Thích 開khai 棺quan 取thủ 佛Phật 右hữu 牙nha 。 天thiên 上thượng 起khởi 塔tháp 。 有hữu 二nhị 疾tật 捷tiệp 羅la 剎sát 。 盜đạo 取thủ 佛Phật 牙nha 一nhất 雙song 。

時thời 城thành 內nội 大đại 眾chúng 。 收thu 取thủ 舍xá 利lợi 。 滿mãn 八bát 金kim 壜# 。 入nhập 拘câu 尸thi 城thành 七thất 日nhật 供cúng 養dường 。

時thời 八bát 國quốc 王vương 。 共cộng 來lai 爭tranh 求cầu 舍xá 利lợi 。 有hữu 大đại 臣thần 。 優ưu 波ba 吉cát 。 諫gián 八bát 國quốc 王vương 。

時thời 帝Đế 釋Thích 化hóa 作tác 人nhân 語ngữ 。 我ngã 等đẳng 諸chư 天thiên 。 亦diệc 應ưng 有hữu 分phần 。 若nhược 不bất 見kiến 與dữ 。 力lực 足túc 於ư 敵địch 。

時thời 優ưu 波ba 吉cát 告cáo 言ngôn 。 諸chư 君quân 且thả 止chỉ 。 此thử 舍xá 利lợi 宜nghi 共cộng 分phân 之chi 。 何hà 須tu 見kiến 諍tranh 。 即tức 分phần/phân 舍xá 利lợi 為vi 三tam 分phần/phân 。 一nhất 分phần/phân 諸chư 天thiên 。 一nhất 分phần/phân 八bát 王vương 。 一nhất 分phần/phân 龍long 王vương 。 於ư 是thị 各các 還hoàn 本bổn 國quốc 。 起khởi 塔tháp 供cúng 養dường 。

【# □# 註chú 】# 正chánh 習tập 俱câu 除trừ 。 兼kiêm 前tiền 總tổng 舉cử 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 釋thích 正chánh 習tập 俱câu 除trừ 。 蓋cái 前tiền 七thất 地địa 。 已dĩ 斷đoạn 正chánh 使sử 。 八bát 地địa 。 更cánh 侵xâm 習tập 氣khí 。 九cửu 地địa 。 進tiến 斷đoạn 習tập 氣khí 。 并tinh 斷đoạn 色sắc 心tâm 無vô 知tri 。 則tắc 此thử 十Thập 地Địa 。 只chỉ 是thị 頓đốn 斷đoạn 。 而nhi 留lưu 餘dư 殘tàn 習tập 氣khí 。 而nhi 言ngôn 正chánh 習tập 俱câu 除trừ 者giả 。 乃nãi 兼kiêm 前tiền 而nhi 總tổng 舉cử 也dã 。

【# □# 註chú 】# 炭thán 灰hôi 俱câu 盡tận 。 四tứ 教giáo 義nghĩa 三tam (# 十thập 三tam )# 云vân 。 諸chư 佛Phật 智trí 慧tuệ 力lực 大đại 。 如như 劫kiếp 燒thiêu 火hỏa 炭thán 灰hôi 俱câu 盡tận 。

【# ■# 記ký 】# 以dĩ 炭thán 喻dụ 正chánh 使sử 。 灰hôi 喻dụ 習tập 氣khí 。 謂vị 佛Phật 正chánh 習tập 。 永vĩnh 盡tận 無vô 餘dư 。 譬thí 如như 劫kiếp 火hỏa 燒thiêu 須Tu 彌Di 山Sơn 。 一nhất 切thiết 大đại 地địa 都đô 盡tận 。 無vô 炭thán 無vô 煙yên 。

△# 三tam 引dẫn 證chứng 。

經Kinh 云vân 。 三tam 獸thú 渡độ 河hà 。 謂vị 象tượng 馬mã 兔thố 也dã 。 喻dụ 斷đoạn 惑hoặc 不bất 同đồng 故cố 。 又hựu 經Kinh 云vân 。 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 三tam 乘thừa 皆giai 得đắc 。 亦diệc 不bất 名danh 佛Phật 。 即tức 此thử 教giáo 也dã 。

【# □# 註chú 】# 河hà 喻dụ 空không 理lý 。 菩Bồ 薩Tát 正chánh 習tập 俱câu 盡tận 。 如như 象tượng 得đắc 底để 。 支chi 佛Phật 侵xâm 習tập 。 如như 馬mã 次thứ 深thâm 。 聲Thanh 聞Văn 斷đoạn 正chánh 使sử 。 如như 兔thố 最tối 淺thiển 。 如như 涅Niết 槃Bàn 經kinh 。

【# ■# 記ký 】# 大đại 經Kinh 云vân 。 是thị 實thật 相tướng 法pháp 。 界giới 究cứu 竟cánh 智trí 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 空không 。 下hạ 智trí 觀quán 。 聲Thanh 聞Văn 得đắc 。 中trung 智trí 觀quán 。 緣Duyên 覺Giác 得đắc 。 上thượng 智trí 觀quán 。 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 得đắc 。 疏sớ/sơ 云vân 。 古cổ 來lai 有hữu 解giải 。 謂vị 三tam 乘thừa 觀quán 異dị 。 今kim 明minh 三tam 乘thừa 同đồng 觀quán 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 空không 。 但đãn 智trí 有hữu 上thượng 中trung 下hạ 。 成thành 三tam 乘thừa 別biệt 。 例lệ 如như 三tam 獸thú 渡độ 河hà 。 得đắc 水thủy 深thâm 淺thiển 。 三tam 乘thừa 同đồng 觀quán 中trung 道đạo 。 深thâm 智trí 。 即tức 得đắc 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。 淺thiển 智trí 。 但đãn 得đắc 支chi 佛Phật 。 聲Thanh 聞Văn 菩Bồ 提Đề 。 輔phụ 行hành 云vân 。 三tam 乘thừa 如như 獸thú 。 真chân 空không 如như 水thủy 底để 。 象tượng 雖tuy 得đắc 底để 。 仍nhưng 分phần/phân 二nhị 別biệt 。 小tiểu 象tượng 得đắc 泥nê 。 通thông 菩Bồ 薩Tát 也dã 。 大đại 象tượng 得đắc 底để 。 即tức 見kiến 不bất 空không 。 不bất 空không 。

復phục 有hữu 二nhị 種chủng 。 謂vị 但đãn 不bất 但đãn 也dã 。 又hựu 戒giới 經Kinh 云vân 。 如như 恆Hằng 河Hà 水thủy 。 三tam 獸thú 皆giai 渡độ 。 兔thố 不bất 至chí 底để 。 浮phù 水thủy 而nhi 過quá 。 馬mã 或hoặc 至chí 底để 。 或hoặc 不bất 至chí 底để 。 象tượng 則tắc 至chí 底để 。 即tức 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 河hà 也dã 。 聲Thanh 聞Văn 如như 兔thố 。 緣Duyên 覺Giác 如như 馬mã 。 如Như 來Lai 猶do 象tượng 。 今kim 借tá 此thử 意ý 。 證chứng 成thành 通thông 教giáo 三tam 乘thừa 同đồng 稟bẩm 。 同đồng 作tác 是thị 解giải 。 解giải 有hữu 淺thiển 深thâm 。 故cố 成thành 三tam 乘thừa 也dã 。

【# □# 註chú 】# 又hựu 經Kinh 云vân 者giả 。 文văn 出xuất 華hoa 嚴nghiêm 。 彼bỉ 云vân 諸chư 法pháp 實thật 性tánh 相tướng 。 三tam 乘thừa 亦diệc 皆giai 得đắc 。 而nhi 不bất 名danh 為vi 佛Phật 。 幻huyễn 有hữu 之chi 俗tục 。 名danh 為vi 諸chư 法pháp 。 即tức 空không 之chi 理lý 。 名danh 為vi 實thật 相tướng 。 乃nãi 真chân 空không 實thật 相tướng 也dã 。 菩Bồ 薩Tát 至chí 果quả 名danh 佛Phật 。 言ngôn 不bất 名danh 佛Phật 者giả 。 以dĩ 中trung 奪đoạt 偏thiên 耳nhĩ 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 釋thích 華hoa 嚴nghiêm 文văn 也dã 。 初sơ 一nhất 行hành 引dẫn 文văn 。 次thứ 二nhị 行hành 釋thích 義nghĩa 。 然nhiên 是thị 晉tấn 譯dịch 之chi 文văn 也dã 。 若nhược 唐đường 譯dịch 第đệ 八bát 地địa 四tứ 勸khuyến 文văn 。 則tắc 云vân 善thiện 男nam 子tử 。 此thử 諸chư 法pháp 之chi 性tánh 。 若nhược 佛Phật 出xuất 世thế 。 若nhược 不bất 出xuất 世thế 。 常thường 住trụ 不bất 異dị 。 諸chư 佛Phật 不bất 以dĩ 。 得đắc 此thử 法pháp 故cố 。 名danh 為vi 如Như 來Lai 。 一nhất 切thiết 二Nhị 乘Thừa 亦diệc 能năng 得đắc 此thử 。 無vô 分phân 別biệt 法pháp 。 頌tụng 云vân 。 法pháp 性tánh 真chân 常thường 離ly 心tâm 念niệm 。 二Nhị 乘Thừa 於ư 此thử 亦diệc 能năng 得đắc 。 不bất 以dĩ 此thử 故cố 為vi 世Thế 尊Tôn 。 但đãn 以dĩ 甚thậm 深thâm 無Vô 礙Ngại 智Trí 。 當đương 知tri 二nhị 譯dịch 。 文văn 異dị 義nghĩa 同đồng 。 皆giai 以dĩ 中trung 奪đoạt 偏thiên 也dã 。

【# □# 註chú 】# 彼bỉ 經kinh 不bất 共cộng 二Nhị 乘Thừa 。 那na 作tác 此thử 說thuyết 。 如như 拾thập 遺di 記ký 云vân 。 彼bỉ 部bộ 雖tuy 無vô 小tiểu 機cơ 稟bẩm 教giáo 。 何hà 妨phương 說thuyết 於ư 三tam 乘thừa 麤thô 淺thiển 。 顯hiển 圓viên 佛Phật 乘thừa 。 (# 文văn )# 彼bỉ 後hậu 分phần/phân 經kinh 明minh 四tứ 乘thừa 品phẩm 。 故cố 斥xích 三tam 乘thừa 非phi 佛Phật 乘thừa 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 料liệu 簡giản 引dẫn 結kết 也dã 。 初sơ 二nhị 句cú 。 約ước 意ý 推thôi 經kinh 不bất 斥xích 三tam 乘thừa 非phi 佛Phật 為vi 簡giản 。 如như 拾thập 遺di 下hạ 。 引dẫn 釋thích 。 以dĩ 明minh 不bất 妨phương 說thuyết 小tiểu 以dĩ 顯hiển 佛Phật 乘thừa 。 彼bỉ 後hậu 分phần/phân 下hạ 。 結kết 明minh 華hoa 嚴nghiêm 斥xích 三tam 非phi 佛Phật 。 四tứ 乘thừa 者giả 。 四tứ 聖thánh 法Pháp 界Giới 也dã 。

△# 四tứ 會hội 同đồng 。

此thử 教giáo 三tam 乘thừa 。 因nhân 同đồng 果quả 異dị 。 證chứng 果Quả 雖tuy 異dị 。 同đồng 斷đoạn 見kiến 思tư 。 同đồng 出xuất 分phân 段đoạn 。 同đồng 證chứng 偏thiên 真chân 。

【# □# 註chú 】# 三tam 因nhân 大đại 同đồng 。 三tam 果quả 小tiểu 異dị 。 異dị 則tắc 習tập 盡tận 不bất 等đẳng 。 同đồng 乃nãi 共cộng 觀quán 即tức 空không 。 不bất 同đồng 三tam 藏tạng 諦đế 緣duyên 度độ 別biệt 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 料liệu 簡giản 同đồng 異dị 也dã 。 初sơ 二nhị 句cú 。 泛phiếm 釋thích 。 次thứ 二nhị 句cú 。 轉chuyển 釋thích 。 謂vị 聲Thanh 聞Văn 果quả 。 但đãn 斷đoạn 見kiến 思tư 正chánh 使sử 。 支chi 佛Phật 果Quả 。 更cánh 能năng 侵xâm 除trừ 習tập 氣khí 。 菩Bồ 薩Tát 果quả 。 斷đoạn 盡tận 正chánh 習tập 。 更cánh 破phá 塵trần 沙sa 。 如như 斯tư 不bất 等đẳng 。 此thử 其kỳ 所sở 以dĩ 果quả 有hữu 小tiểu 異dị 也dã 。 共cộng 觀quán 即tức 空không 者giả 。 而nhi 此thử 三tam 乘thừa 同đồng 以dĩ 無vô 言ngôn 說thuyết 道Đạo 。 體thể 色sắc 入nhập 空không 。 故cố 云vân 同đồng 也dã 。

【# □# 註chú 】# 分phân 段đoạn 者giả 。 支chi 分phần/phân 形hình 段đoạn 。 三tam 界giới 生sanh 死tử 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 支chi 形hình 者giả 。 他tha 非phi 我ngã 身thân 。 我ngã 非phi 他tha 身thân 。 彼bỉ 此thử 各các 別biệt 也dã 。 分phân 段đoạn 者giả 。 即tức 分phần/phân 限hạn 也dã 。 如như 欲dục 界giới 分phần/phân 限hạn 。 不bất 過quá 百bách 歲tuế 。 乃nãi 至chí 非phi 非phi 想tưởng 天thiên 壽thọ 。 縱túng/tung 饒nhiêu 八bát 萬vạn 四tứ 千thiên 大đại 劫kiếp 。 亦diệc 是thị 分phần/phân 限hạn 。 下hạ 界giới 以dĩ 年niên 計kế 。 上thượng 界giới 以dĩ 劫kiếp 計kế 。 既ký 墮đọa 於ư 數số 。 奚hề 嘗thường 越việt 限hạn 。 故cố 曰viết 分phân 段đoạn 也dã 。

△# 二nhị 因nhân 根căn 機cơ 利lợi 鈍độn 前tiền 後hậu 互hỗ 通thông 二nhị 。 初sơ 略lược 標tiêu 。

然nhiên 於ư 菩Bồ 薩Tát 中trung 。 有hữu 二nhị 種chủng 。 謂vị 利lợi 鈍độn 。

【# □# 註chú 】# 此thử 約ước 接tiếp 不bất 接tiếp 。 而nhi 分phần/phân 利lợi 鈍độn 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 總tổng 明minh 。 根căn 有hữu 利lợi 鈍độn 。 所sở 以dĩ 有hữu 接tiếp 與dữ 不bất 接tiếp 之chi 殊thù 。 以dĩ 此thử 教giáo 乃nãi 大Đại 乘Thừa 之chi 初sơ 門môn 。 接tiếp 者giả 引dẫn 也dã 。 其kỳ 問vấn 最tối 利lợi 一nhất 類loại 。 受thọ 圓viên 人nhân 接tiếp 。 引dẫn 入nhập 於ư 圓viên 。 其kỳ 稍sảo 利lợi 者giả 。 受thọ 別biệt 人nhân 接tiếp 。 引dẫn 入nhập 於ư 別biệt 。 其kỳ 鈍độn 根căn 人nhân 。 不bất 能năng 受thọ 接tiếp 。 故cố 云vân 不bất 接tiếp 也dã 。

△# 二nhị 詳tường 示thị 二nhị 。 初sơ 鈍độn 通thông 三tam 藏tạng 。

鈍độn 則tắc 但đãn 見kiến 偏thiên 空không 。 不bất 見kiến 不bất 空không 。 止chỉ 成thành 當đương 教giáo 果quả 頭đầu 佛Phật 。 行hành 因nhân 雖tuy 殊thù 。 果quả 與dữ 藏tạng 教giáo 齊tề 。 故cố 言ngôn 通thông 前tiền 。

【# □# 註chú 】# 修tu 因nhân 克khắc 果quả 。 果quả 在tại 於ư 上thượng 。 故cố 曰viết 果quả 頭đầu 。 通thông 教giáo 菩Bồ 薩Tát 。 扶phù 習tập 潤nhuận 生sanh 。 雖tuy 異dị 藏tạng 教giáo 。 伏phục 惑hoặc 行hành 因nhân 。 斷đoạn 惑hoặc 證chứng 理lý 不bất 別biệt 。 故cố 言ngôn 通thông 前tiền 。 結kết 釋thích 前tiền 文văn 。 通thông 前tiền 藏tạng 教giáo 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 明minh 結kết 釋thích 通thông 前tiền 。 文văn 並tịnh 可khả 知tri 。 言ngôn 行hạnh 因nhân 殊thù 者giả 。 通thông 教giáo 扶phù 習tập 潤nhuận 生sanh 。 藏tạng 教giáo 伏phục 惑hoặc 行hành 因nhân 故cố 。 至chí 於ư 果quả 上thượng 。 斷đoạn 惑hoặc 證chứng 理lý 。 藏tạng 通thông 無vô 二nhị 。 故cố 得đắc 通thông 前tiền 也dã 。

△# 二nhị 利lợi 通thông 別biệt 圓viên 二nhị 。 初sơ 正chánh 釋thích 。

若nhược 利lợi 根căn 菩Bồ 薩Tát 。 非phi 但đãn 見kiến 空không 。 兼kiêm 見kiến 不bất 空không 。 不bất 空không 即tức 中trung 道đạo 。 分phần/phân 二nhị 種chủng 。 謂vị 但đãn 。 不bất 但đãn 。 若nhược 見kiến 但đãn 中trung 。 別biệt 教giáo 來lai 接tiếp 。 若nhược 見kiến 不bất 但đãn 中trung 。 圓viên 教giáo 來lai 接tiếp 。 故cố 言ngôn 通thông 後hậu 。

【# □# 註chú 】# 利lợi 根căn 被bị 接tiếp 。 被bị 字tự 去khứ 聲thanh 。 如Như 來Lai 被bị 下hạ 之chi 義nghĩa 。 此thử 約ước 應ưng 說thuyết 。 如như 云vân 說thuyết 圓viên 中trung 道đạo 。 被bị 而nhi 覆phú 之chi 也dã 。 若nhược 上thượng 聲thanh 呼hô 。 此thử 就tựu 機cơ 論luận 。 如như 云vân 通thông 教giáo 利lợi 根căn 。 被bị 別biệt 圓viên 接tiếp 。 接tiếp 。 即tức 點điểm 示thị 。 接tiếp 入nhập 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 釋thích 利lợi 根căn 被bị 接tiếp 之chi 義nghĩa 有hữu 二nhị 。 一nhất 者giả 。 約ước 佛Phật 加gia 被bị 論luận 。 二nhị 者giả 。 約ước 機cơ 可khả 被bị 論luận 。 加gia 被bị 者giả 。 如Như 來Lai 蒙mông 覆phú 被bị 接tiếp 。 引dẫn 導đạo 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 至chí 但đãn 不bất 但đãn 二nhị 種chủng 中trung 道đạo 之chi 中trung 。 不bất 令linh 沉trầm 滯trệ 於ư 偏thiên 真chân 也dã 。 可khả 被bị 者giả 。 眾chúng 生sanh 根căn 利lợi 。 始thỉ 可khả 受thọ 接tiếp 於ư 別biệt 圓viên 也dã 。

【# □# 註chú 】# 然nhiên 被bị 接tiếp 義nghĩa 。 散tán 出xuất 諸chư 經kinh 。 大đại 品phẩm 八bát 地địa 聞văn 中trung 。 大đại 經kinh 空không 不bất 空không 。 一nhất 切thiết 法pháp 趣thú 。 非phi 漏lậu 非phi 無vô 漏lậu 。 楞lăng 伽già 三tam 種chủng 意ý 生sanh 身thân 。 大đại 經kinh 三tam 十thập 六lục 文văn 末mạt 。 一nhất 生sanh 二nhị 生sanh 等đẳng 。 若nhược 具cụ 明minh 者giả 。 謂vị 大đại 經kinh 十thập 二nhị 。 明minh 四Tứ 諦Đế 後hậu 。 列liệt 八bát 二nhị 諦đế 。 章chương 安an 作tác 七thất 二nhị 諦đế 消tiêu 之chi 。 初sơ 一nhất 是thị 總tổng 。 餘dư 七thất 是thị 別biệt 。 此thử 於ư 四tứ 正chánh 。 復phục 論luận 三tam 接tiếp 。 故cố 名danh 七thất 種chủng 二nhị 諦đế 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 示thị 明minh 諸chư 經kinh 被bị 接tiếp 之chi 義nghĩa 。 大đại 品phẩm 八bát 地địa 聞văn 中trung 者giả 。 此thử 的đích 示thị 般Bát 若Nhã 經kinh 被bị 接tiếp 義nghĩa 。 問vấn 。 從tùng 七thất 地địa 八bát 地địa 。 觀quán 常thường 住trụ 。 破phá 無vô 明minh 。 是thị 何hà 教giáo 之chi 位vị 。 答đáp 。 非phi 通thông 非phi 別biệt 。 是thị 別biệt 接tiếp 通thông 。 何hà 者giả 。 以dĩ 通thông 教giáo 始thỉ 終chung 不bất 明minh 常thường 。 何hà 得đắc 中trung 間gian 而nhi 破phá 無vô 明minh 。 別biệt 教giáo 初sơ 心tâm 知tri 常thường 。 初Sơ 地Địa 破phá 無vô 明minh 。 云vân 何hà 八bát 地địa 始thỉ 破phá 無vô 明minh 。 既ký 八bát 地địa 聞văn 中trung 道đạo 。 始thỉ 破phá 無vô 明minh 。 則tắc 知tri 是thị 通thông 下hạ 根căn 被bị 接tiếp 之chi 義nghĩa 也dã 。 止Chỉ 觀Quán 云vân 。 初sơ 空không 假giả 二nhị 觀quán 。 破phá 俗tục 上thượng 惑hoặc 。 方phương 聞văn 中trung 道đạo 。 仍nhưng 須tu 修tu 觀quán 破phá 無vô 明minh 。 能năng 八bát 相tương/tướng 作tác 佛Phật 。 此thử 佛Phật 是thị 果quả 。 仍nhưng 前tiền 二nhị 觀quán 為vi 因nhân 。 故cố 言ngôn 以dĩ 別biệt 接tiếp 通thông 耳nhĩ 。 輔phụ 行hành 云vân 。 若nhược 初sơ 後hậu 不bất 聞văn 中trung 。 全toàn 屬thuộc 前tiền 二nhị 。 若nhược 從tùng 初sơ 即tức 聞văn 。 全toàn 屬thuộc 後hậu 兩lưỡng 。

復phục 有hữu 一nhất 人nhân 。 破phá 二nhị 惑hoặc 盡tận 。 至chí 八bát 地địa 方phương 聞văn 中trung 道đạo 。 聞văn 已dĩ 修tu 觀quán 破phá 無vô 明minh 。 得đắc 法Pháp 身thân 本bổn 。 八bát 相tương/tướng 作tác 佛Phật 。 雖tuy 見kiến 中trung 道đạo 。 必tất 假giả 通thông 教giáo 空không 假giả 二nhị 觀quán 為vi 前tiền 方phương 便tiện 。 待đãi 別biệt 理lý 接tiếp 之chi 方phương 聞văn 。 此thử 乃nãi 別biệt 接tiếp 通thông 意ý 也dã 。 大đại 經kinh 空không 不bất 空không 。 一nhất 切thiết 法pháp 趣thú 。 非phi 漏lậu 非phi 無vô 漏lậu 者giả 。 此thử 撮toát 示thị 經kinh 文văn 被bị 接tiếp 義nghĩa 。 詳tường 解giải 見kiến 下hạ 節tiết 記ký 中trung 妙diệu 玄huyền 云vân 。 其kỳ 相tướng 云vân 何hà 。 至chí 所sở 聞văn 不bất 同đồng 止chỉ 。 乃nãi 明minh 別biệt 圓viên 接tiếp 通thông 意ý 也dã 。 楞lăng 伽già 三tam 種chủng 意ý 生sanh 身thân 者giả 。 經Kinh 云vân 。 所sở 謂vị 三tam 昧muội 。 樂nhạo/nhạc/lạc 正chánh 受thọ 意ý 生sanh 身thân 。 覺giác 法pháp 自tự 性tánh 性tánh 意ý 生sanh 身thân 。 種chủng 類loại 俱câu 生sanh 無vô 行hành 作tác 意ý 生sanh 身thân 。 法pháp 數số 釋thích 云vân 。 通thông 教giáo 菩Bồ 薩Tát 得đắc 如Như 幻Huyễn 三Tam 昧Muội 。 隨tùy 意ý 無vô 疑nghi 。 意ý 欲dục 至chí 。 身thân 亦diệc 至chí 。 名danh 意ý 生sanh 。 一nhất 三tam 昧muội 樂nhạo/nhạc/lạc 正chánh 受thọ 意ý 生sanh 身thân 者giả 。 三tam 昧muội 。 翻phiên 正chánh 受thọ 。 異dị 苦khổ 樂lạc 受thọ 故cố 。 通thông 教giáo 三tam 四tứ 。 五Ngũ 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 得đắc 真chân 空không 寂tịch 滅diệt 樂nhạo/nhạc/lạc 。 普phổ 入nhập 一nhất 切thiết 佛Phật 剎sát 。 隨tùy 意ý 無vô 礙ngại 也dã 。 二nhị 覺giác 法pháp 自tự 性tánh 性tánh 意ý 生sanh 身thân 者giả 。 八Bát 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 覺giác 了liễu 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 自tự 性tánh 之chi 性tánh 。 如như 幻huyễn 如như 化hóa 。 悉tất 無vô 所sở 有hữu 。 以dĩ 無vô 量lượng 神thần 力lực 。 普phổ 入nhập 一nhất 切thiết 佛Phật 剎sát 。 迅tấn 疾tật 如như 意ý 。 自tự 在tại 無vô 礙ngại 也dã 。 三tam 種chủng 類loại 俱câu 生sanh 無vô 行hành 作tác 意ý 生sanh 身thân 者giả 。 九cửu 地địa 十Thập 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 覺giác 知tri 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 皆giai 是thị 佛Phật 法Pháp 。 一nhất 身thân 無vô 量lượng 身thân 。 一nhất 時thời 普phổ 現hiện 。 如như 鏡kính 中trung 像tượng 。 隨tùy 諸chư 種chủng 類loại 而nhi 得đắc 俱câu 生sanh 。 雖tuy 現hiện 眾chúng 像tượng 。 而nhi 無vô 作tác 為vi 也dã 。 按án 釋thích 中trung 一nhất 身thân 無vô 量lượng 身thân 。 即tức 種chủng 類loại 意ý 。 普phổ 現hiện 。 即tức 俱câu 生sanh 意ý 。 又hựu 輔phụ 行hành 云vân 。 一nhất 三tam 昧muội 樂nhạo/nhạc/lạc 意ý 成thành 身thân 。 即tức 三tam 四tứ 五ngũ 地địa 。 心tâm 寂tịch 不bất 動động 也dã 。 二nhị 覺giác 法pháp 自tự 性tánh 意ý 成thành 身thân 。 即tức 八bát 地địa 。 普phổ 入nhập 佛Phật 剎sát 。 故cố 以dĩ 法pháp 為vi 自tự 性tánh 。 三tam 種chủng 類loại 俱câu 生sanh 無vô 作tác 意ý 成thành 身thân 。 謂vị 了liễu 佛Phật 證chứng 法pháp 。 成thành 之chi 與dữ 生sanh 。 並tịnh 從tùng 果quả 說thuyết 。 此thử 約ước 通thông 教giáo 。 及cập 以dĩ 接tiếp 別biệt 。 初sơ 文văn 雖tuy 云vân 五ngũ 地địa 。 亦diệc 兼kiêm 七thất 地địa 。 即tức 入nhập 空không 位vị 也dã 。 八bát 地địa 當đương 入nhập 假giả 位vị 。 種chủng 類loại 俱câu 生sanh 者giả 。 了liễu 佛Phật 證chứng 法pháp 。 即tức 是thị 入nhập 中trung 。 屬thuộc 佛Phật 種chủng 類loại 。 未vị 必tất 自tự 證chứng 。 若nhược 接tiếp 入nhập 別biệt 。 七thất 地địa 已dĩ 前tiền 。 入nhập 別biệt 十thập 住trụ 。 八bát 地địa 已dĩ 去khứ 。 接tiếp 入nhập 十thập 行hành 。 知tri 佛Phật 證chứng 法pháp 。 入nhập 十thập 回hồi 向hướng 。 並tịnh 非phi 證chứng 道đạo 。 故cố 名danh 意ý 生sanh 也dã 。 大đại 經kinh 一nhất 生sanh 二nhị 生sanh 者giả 。 此thử 的đích 示thị 經kinh 文văn 被bị 接tiếp 義nghĩa 。 經kinh 中trung 佛Phật 為vi 須tu 跋bạt 那na 言ngôn 。 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 皆giai 是thị 虗hư 假giả 。 隨tùy 其kỳ 滅diệt 處xứ 。 是thị 名danh 實thật 相tướng 。 是thị 名danh 法Pháp 界Giới 等đẳng 。 下hạ 智trí 觀quán 故cố 。 得đắc 聲Thanh 聞Văn 菩Bồ 提Đề 。 中trung 智trí 觀quán 故cố 。 得đắc 緣Duyên 覺Giác 菩Bồ 提Đề 。 上thượng 智trí 觀quán 故cố 。 得đắc 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。 說thuyết 是thị 法Pháp 時thời 。 十thập 千thiên 菩Bồ 薩Tát 。 得đắc 一nhất 生sanh 實thật 相tướng 。 萬vạn 五ngũ 千thiên 菩Bồ 薩Tát 。 得đắc 二nhị 生sanh 法Pháp 界Giới 。 疏sớ/sơ 曰viết 。 一nhất 生sanh 實thật 相tướng 二nhị 生sanh 法Pháp 界Giới 者giả 。 謂vị 十Thập 地Địa 補bổ 處xứ 大Đại 士Sĩ 為vi 一nhất 生sanh 。 九cửu 地địa 則tắc 二nhị 生sanh 也dã 。 亦diệc 如như 法Pháp 華hoa 損tổn 生sanh 義nghĩa 意ý 章chương 安an 云vân 。 三tam 乘thừa 同đồng 觀quán 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 智trí 解giải 不bất 同đồng 。 一nhất 生sanh 二nhị 生sanh 。 是thị 破phá 無vô 明minh 一nhất 品phẩm 二nhị 品phẩm 。 實thật 相tướng 。 是thị 別biệt 理lý 。 法Pháp 界Giới 。 是thị 圓viên 理lý 。 即tức 利lợi 根căn 接tiếp 入nhập 別biệt 圓viên 也dã 。 若nhược 具cụ 明minh 下hạ 。 具cụ 指chỉ 大đại 經kinh 及cập 疏sớ/sơ 三tam 接tiếp 義nghĩa 。 經kinh 明minh 四Tứ 諦Đế 後hậu 列liệt 八bát 二nhị 諦đế 者giả 。 聖thánh 行hành 品phẩm 。 佛Phật 為vì 迦Ca 葉Diếp 。 菩Bồ 薩Tát 廣quảng 明minh 四Tứ 諦Đế 已dĩ 。 又hựu 為vi 文Văn 殊Thù 菩Bồ 薩Tát 說thuyết 八bát 種chủng 二nhị 諦đế 。 謂vị 隨tùy 順thuận 眾chúng 生sanh 。 說thuyết 有hữu 二nhị 諦đế 。 一nhất 者giả 世thế 法pháp 。 二nhị 者giả 出xuất 世thế 法pháp 。

善thiện 男nam 子tử 。 為vi 出xuất 世thế 人nhân 之chi 所sở 知tri 者giả 。 名danh 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦đế 。 世thế 人nhân 知tri 者giả 。 名danh 世thế 諦đế 。

善thiện 男nam 子tử 。 五ngũ 陰ấm 和hòa 合hợp 。 稱xưng 某mỗ 甲giáp 凡phàm 夫phu 。 眾chúng 生sanh 隨tùy 其kỳ 所sở 稱xưng 。 是thị 名danh 世thế 諦đế 。 解giải 陰ấm 無vô 某mỗ 甲giáp 名danh 字tự 。 離ly 陰ấm 亦diệc 無vô 出xuất 世thế 之chi 人nhân 。 如như 其kỳ 性tánh 相tướng 而nhi 能năng 知tri 之chi 。 名danh 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦đế 。

復phục 次thứ 善thiện 男nam 子tử 。 或hoặc 復phục 有hữu 法pháp 。 有hữu 名danh 無vô 實thật 者giả 。 即tức 是thị 世thế 諦đế 。 有hữu 名danh 有hữu 實thật 者giả 。 即tức 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 。

善thiện 男nam 子tử 。 如như 我ngã 眾chúng 生sanh 。 壽thọ 命mạng 知tri 見kiến 。 養dưỡng 育dục 丈trượng 夫phu 。 作tác 者giả 受thọ 者giả 。 熱nhiệt 時thời 之chi 燄diệm 。 乾càn 闥thát 婆bà 城thành 。 龜quy 毛mao 兔thố 角giác 。 旋toàn 火hỏa 之chi 輪luân 。 諸chư 陰ấm 界giới 入nhập 。 是thị 名danh 世thế 諦đế 。 苦Khổ 集Tập 滅Diệt 道Đạo 。 名danh 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦đế 。

善thiện 男nam 子tử 。 世thế 法pháp 有hữu 五ngũ 。 一nhất 名danh 世thế 。 二nhị 句cú 世thế 。 三tam 縛phược 世thế 。 四tứ 法pháp 世thế 。 五ngũ 執chấp 着trước 世thế 。

善thiện 男nam 子tử 。 男nam 女nữ 瓶bình 衣y 。 車xa 乘thừa 屋ốc 舍xá 。 如như 是thị 等đẳng 物vật 。 是thị 名danh 名danh 世thế 。 四tứ 句cú 一nhất 偈kệ 。 如như 是thị 等đẳng 偈kệ 。 名danh 為vi 句cú 世thế 。 捲quyển 合hợp 繫hệ 結kết 。 束thúc 縛phược 合hợp 掌chưởng 。 名danh 為vi 縛phược 世thế 。 鳴minh 椎chùy 集tập 僧Tăng 。 嚴nghiêm 鼓cổ 誡giới 兵binh 。 吹xuy 貝bối 知tri 時thời 。 名danh 為vi 法pháp 世thế 。 如như 望vọng 遠viễn 人nhân 。 有hữu 染nhiễm 衣y 者giả 。 生sanh 想tưởng 執chấp 著trước 。 言ngôn 是thị 沙Sa 門Môn 。 非phi 婆Bà 羅La 門Môn 。 見kiến 有hữu 結kết 繩thằng 。 橫hoạnh/hoành 佩bội 身thân 上thượng 。 便tiện 生sanh 念niệm 言ngôn 。 是thị 婆Bà 羅La 門Môn 。 非phi 沙Sa 門Môn 也dã 。 是thị 名danh 執chấp 著trước 世thế 。 如như 是thị 五ngũ 種chủng 。 是thị 為vi 世thế 法pháp 。

善thiện 男nam 子tử 。 若nhược 有hữu 眾chúng 生sanh 。 於ư 如như 是thị 五ngũ 法Pháp 。 心tâm 無vô 煩phiền 惱não 。 如như 實thật 而nhi 知tri 。 是thị 名danh 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 。

復phục 次thứ 善thiện 男nam 子tử 。 若nhược 燒thiêu 若nhược 割cát 。 若nhược 死tử 若nhược 壞hoại 。 是thị 名danh 世thế 諦đế 。 無vô 燒thiêu 無vô 割cát 。 無vô 死tử 無vô 壞hoại 。 是thị 則tắc 名danh 為vi 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 。

復phục 次thứ 有hữu 八bát 苦khổ 相tương/tướng 。 名danh 為vi 世thế 諦đế 。 無vô 生sanh 老lão 病bệnh 死tử 。 無vô 愛ái 別biệt 離ly 。 無vô 怨oán 憎tăng 會hội 。 無vô 求cầu 不bất 得đắc 。 無vô 五ngũ 陰ấm 盛thịnh 。 名danh 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦đế 。

復phục 次thứ 譬thí 如như 一nhất 人nhân 。 多đa 有hữu 所sở 能năng 。 若nhược 其kỳ 走tẩu 時thời 。 則tắc 名danh 走tẩu 者giả 。 或hoặc 收thu 刈ngải 時thời 。 復phục 名danh 刈ngải 者giả 。 或hoặc 作tác 飲ẩm 食thực 。 名danh 作tác 食thực 者giả 。 若nhược 治trị 材tài 木mộc 。 則tắc 名danh 工công 匠tượng 。 鍛đoán 金kim 銀ngân 時thời 。 名danh 金kim 銀ngân 師sư 。 如như 是thị 一nhất 人nhân 。 有hữu 多đa 名danh 字tự 。 法Pháp 亦diệc 如như 是thị 。 其kỳ 實thật 是thị 一nhất 。 而nhi 有hữu 多đa 名danh 。 依y 因nhân 父phụ 母mẫu 和hòa 合hợp 而nhi 生sanh 。 是thị 名danh 世thế 諦đế 。 而nhi 知tri 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 和hòa 合hợp 生sanh 者giả 。 名danh 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 是thị 為vi 經kinh 列liệt 八bát 二nhị 諦đế 也dã 。 章chương 安an 作tác 七thất 二nhị 諦đế 消tiêu 者giả 。 涅Niết 槃Bàn 疏sớ/sơ 云vân 。 若nhược 隨tùy 言ngôn 說thuyết 。 凡phàm 有hữu 八bát 種chủng 。 一nhất 世thế 出xuất 世thế 。 二nhị 名danh 無vô 名danh 。 三tam 實thật 不bất 實thật 。 四tứ 定định 不bất 定định 。 五ngũ 法pháp 不bất 法pháp 。 六lục 燒thiêu 不bất 燒thiêu 。 七thất 苦khổ 不bất 苦khổ 。 八bát 和hòa 合hợp 也dã 。 今kim 明minh 大đại 師sư 有hữu 七thất 二nhị 諦đế 。 名danh 雖tuy 不bất 同đồng 。 其kỳ 義nghĩa 可khả 會hội 。 一nhất 生sanh 滅diệt 。 二nhị 無vô 生sanh 。 三tam 單đơn 俗tục 複phức 真chân 。 四tứ 單đơn 俗tục 單đơn 中trung 。 五ngũ 複phức 俗tục 單đơn 中trung 。 六lục 複phức 俗tục 複phức 中trung 。 七thất 圓viên 二nhị 諦đế 。 若nhược 依y 法pháp 華hoa 玄huyền 文văn 。 名danh 相tướng 稍sảo 別biệt 。 義nghĩa 意ý 必tất 同đồng 。 讀đọc 者giả 應ưng 知tri 。 就tựu 一nhất 種chủng 中trung 。 復phục 各các 三tam 種chủng 。 謂vị 隨tùy 情tình 。 隨tùy 智trí 。 隨tùy 情tình 智trí 。 今kim 欲dục 以dĩ 彼bỉ 七thất 種chủng 二nhị 諦đế 。 求cầu 釋thích 此thử 文văn 。 佛Phật 旨chỉ 難nan 知tri 。 且thả 出xuất 一nhất 師sư 之chi 見kiến 。 八bát 種chủng 不bất 同đồng 。 即tức 名danh 八bát 文văn 。 初sơ 約ước 世thế 出xuất 世thế 兩lưỡng 人nhân 判phán 二nhị 諦đế 者giả 。 通thông 冠quan 下hạ 七thất 。 一nhất 一nhất 二nhị 諦đế 。 各các 有hữu 此thử 意ý 。 世thế 情tình 多đa 想tưởng 。 束thúc 為vi 世thế 諦đế 。 聖thánh 智trí 多đa 知tri 。 束thúc 為vi 真Chân 諦Đế 。 此thử 即tức 隨tùy 情tình 智trí 判phán 二nhị 諦đế 也dã 。 二nhị 約ước 名danh 無vô 名danh 判phán 。 五ngũ 陰ấm 和hòa 合hợp 。 攬lãm 陰ấm 名danh 生sanh 。 即tức 世thế 諦đế 。 即tức 陰ấm 離ly 陰ấm 。 如như 性tánh 知tri 之chi 性tánh 。 即tức 真Chân 諦Đế 。 此thử 約ước 有hữu 作tác 四Tứ 諦Đế 立lập 也dã 。 三tam 或hoặc 復phục 有hữu 法pháp 有hữu 名danh 無vô 實thật 者giả 。 他tha 曰viết 世thế 諦đế 。 有hữu 名danh 名danh 名danh 。 於ư 體thể 物vật 應ưng 。 於ư 名danh 真Chân 諦Đế 。 但đãn 有hữu 名danh 無vô 實thật 。 今kim 文văn 反phản 此thử 。 世thế 但đãn 虗hư 名danh 無vô 實thật 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 與dữ 法pháp 相tướng 稱xưng 。 即tức 是thị 真Chân 諦Đế 。 不bất 能năng 即tức 色sắc 是thị 空không 。 故cố 有hữu 名danh 無vô 實thật 。 能năng 即tức 色sắc 名danh 空không 。 故cố 有hữu 實thật 有hữu 名danh 。 此thử 約ước 無vô 生sanh 四Tứ 諦Đế 立lập 也dã 。 四tứ 眾chúng 生sanh 壽thọ 命mạng 。 如như 旋toàn 火hỏa 輪luân 。 此thử 單đơn 俗tục 複phức 真chân 以dĩ 論luận 二nhị 諦đế 。 假giả 名danh 幻huyễn 化hóa 。 熱nhiệt 燄diệm 火hỏa 輪luân 。 但đãn 有hữu 其kỳ 名danh 。 而nhi 無vô 其kỳ 實thật 。 稱xưng 世thế 流lưu 布bố 。 即tức 是thị 世thế 諦đế 。 真chân 與dữ 中trung 合hợp 。 共cộng 為vi 真Chân 諦Đế 。 若nhược 單đơn 以dĩ 真chân 為vi 第đệ 一nhất 義nghĩa 者giả 。 不bất 得đắc 言ngôn 苦Khổ 集Tập 滅Diệt 道Đạo 。 是thị 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 俱câu 指chỉ 四Tứ 諦Đế 。 即tức 真chân 中trung 合hợp 。 此thử 名danh 無vô 量lượng 四Tứ 諦Đế 中trung 。 若nhược 真chân 若nhược 中trung 。 同đồng 為vi 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 。 前tiền 文văn 曰viết 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 無vô 量lượng 無vô 邊biên 。 不bất 可khả 稱xưng 說thuyết 也dã 。 五ngũ 世thế 法pháp 五ngũ 種chủng 去khứ 。 此thử 約ước 單đơn 俗tục 單đơn 中trung 以dĩ 明minh 二nhị 諦đế 。 上thượng 以dĩ 熱nhiệt 燄diệm 火hỏa 輪luân 五ngũ 譬thí 。 以dĩ 譬thí 人nhân 我ngã 為vi 世thế 諦đế 。 今kim 以dĩ 五ngũ 法pháp 為vi 世thế 諦đế 。 五ngũ 法pháp 如như 燄diệm 輪luân 。 燄diệm 輪luân 譬thí 法pháp 。 法pháp 譬thí 互hỗ 舉cử 。 同đồng 是thị 單đơn 俗tục 。 心tâm 無vô 顛điên 倒đảo 。 如như 實thật 知tri 之chi 。 即tức 單đơn 指chỉ 中trung 道đạo 以dĩ 為vi 如như 實thật 。 此thử 名danh 有hữu 作tác 無vô 生sanh 等đẳng 苦khổ 集tập 為vi 俗tục 。 指chỉ 下hạ 文văn 一nhất 實thật 諦đế 為vi 真chân 也dã 。 六lục 若nhược 燒thiêu 若nhược 割cát 去khứ 。 此thử 約ước 複phức 俗tục 單đơn 中trung 以dĩ 明minh 二nhị 諦đế 。 若nhược 燒thiêu 若nhược 死tử 。 此thử 明minh 體thể 法pháp 始thỉ 終chung 。 若nhược 割cát 若nhược 壞hoại 。 此thử 明minh 析tích 法pháp 始thỉ 終chung 。 即tức 以dĩ 兩lưỡng 始thỉ 為vi 有hữu 。 兩lưỡng 終chung 為vi 無vô 。 此thử 之chi 有hữu 無vô 合hợp 之chi 為vi 俗tục 。 即tức 是thị 複phức 俗tục 。 單đơn 指chỉ 中trung 道đạo 。 非phi 有hữu 非phi 無vô 。 故cố 無vô 燒thiêu 割cát 。 即tức 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 此thử 明minh 上thượng 有hữu 作tác 無vô 生sanh 之chi 真chân 俗tục 。 同đồng 名danh 為vi 俗tục 。 指chỉ 下hạ 文văn 一nhất 實thật 諦đế 以dĩ 為vi 真chân 也dã 。 七thất 有hữu 八bát 苦khổ 去khứ 。 此thử 約ước 複phức 俗tục 複phức 中trung 以dĩ 明minh 二nhị 諦đế 。 複phức 俗tục 。 如như 向hướng 言ngôn 。 複phức 中trung 者giả 。 非phi 單đơn 指chỉ 理lý 。 即tức 事sự 而nhi 理lý 。 法Pháp 界Giới 圓viên 備bị 為vi 複phức 中trung 。 此thử 合hợp 上thượng 來lai 有hữu 作tác 無vô 生sanh 真chân 之chi 與dữ 俗tục 。 皆giai 名danh 為vi 俗tục 。 指chỉ 下hạ 一nhất 實thật 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 而nhi 為vi 真Chân 諦Đế 。 文văn 雖tuy 不bất 顯hiển 。 義nghĩa 推thôi 自tự 成thành 。 然nhiên 此thử 一nhất 番phiên 。 猶do 是thị 複phức 俗tục 複phức 中trung 二nhị 諦đế 也dã 。 八bát 復phục 次thứ 下hạ 。 先tiên 譬thí 。 次thứ 合hợp 。 明minh 圓viên 二nhị 諦đế 。 真chân 俗tục 相tương/tướng 即tức 。 皆giai 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 譬thí 如như 父phụ 母mẫu 。 和hòa 合hợp 生sanh 子tử 。 一nhất 人nhân 多đa 能năng 。 以dĩ 譬thí 圓viên 俗tục 。 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 和hòa 合hợp 三tam 道đạo 。 即tức 是thị 三tam 德đức 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 以dĩ 顯hiển 圓viên 真chân 。 是thị 名danh 不bất 可khả 思tư 議nghị 二nhị 諦đế 。 一nhất 切thiết 二nhị 諦đế 。 悉tất 入nhập 此thử 中trung 。 方phương 便tiện 隨tùy 俗tục 。 說thuyết 諸chư 二nhị 諦đế 。 無vô 量lượng 無vô 邊biên 。 止chỉ 論luận 七thất 種chủng 。 何hà 足túc 驚kinh 怪quái 。 能năng 如như 是thị 知tri 。 名danh 慧tuệ 聖thánh 行hành 。 古cổ 來lai 皆giai 悉tất 此thử 二nhị 諦đế 文văn 。 今kim 用dụng 天thiên 台thai 七thất 種chủng 二nhị 諦đế 。 來lai 釋thích 八bát 番phiên 。 義nghĩa 則tắc 相tương 應ứng 。 真chân 順thuận 聖thánh 慧tuệ 也dã 。 由do 是thị 故cố 釋thích 籤# 云vân 。 若nhược 欲dục 憑bằng 教giáo 者giả 。 然nhiên 此thử 七thất 文văn 。 散tán 在tại 諸chư 經kinh 。 無vô 一nhất 處xứ 具cụ 出xuất 。 唯duy 大đại 經kinh 十thập 二nhị 。 列liệt 八bát 二nhị 諦đế 。 章chương 安an 作tác 七thất 二nhị 諦đế 消tiêu 之chi 。 初sơ 一nhất 是thị 總tổng 。 餘dư 七thất 是thị 別biệt 。 初sơ 曰viết 如như 出xuất 世thế 人nhân 。 心tâm 所sở 見kiến 者giả 。 名danh 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 世thế 人nhân 心tâm 所sở 見kiến 者giả 。 名danh 世thế 諦đế 。 疏sớ/sơ 曰viết 。 總tổng 冠quan 諸chư 諦đế 。 世thế 情tình 多đa 種chủng 。 束thúc 為vi 世thế 諦đế 。 聖thánh 智trí 多đa 知tri 。 束thúc 為vi 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 。 即tức 是thị 諸chư 教giáo 隨tùy 情tình 智trí 說thuyết 也dã 。 經Kinh 云vân 五ngũ 陰ấm 和hòa 合hợp 稱xưng 某mỗ 甲giáp 。 名danh 世thế 諦đế 。 解giải 陰ấm 無vô 陰ấm 。 亦diệc 無vô 名danh 字tự 。 離ly 陰ấm 亦diệc 無vô 。 名danh 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 陰ấm 是thị 實thật 法pháp 。 某mỗ 甲giáp 是thị 假giả 名danh 。 即tức 實thật 有hữu 俗tục 諦đế 也dã 。 無vô 陰ấm 無vô 名danh 。 即tức 假giả 實thật 空không 。 若nhược 離ly 陰ấm 者giả 。 名danh 太thái 虗hư 空không 。 是thị 故cố 離ly 陰ấm 。 亦diệc 無vô 某mỗ 甲giáp 及cập 二nhị 諦đế 名danh 。 疏sớ/sơ 云vân 名danh 無vô 名danh 二nhị 諦đế 也dã 。 世thế 諦đế 有hữu 名danh 。 真Chân 諦Đế 無vô 名danh 。 即tức 生sanh 滅diệt 二nhị 諦đế 也dã 。 又hựu 經Kinh 云vân 。 或hoặc 有hữu 法pháp 有hữu 名danh 有hữu 實thật 。 是thị 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 或hoặc 有hữu 法pháp 有hữu 名danh 無vô 實thật 。 是thị 名danh 世thế 諦đế 。 幻huyễn 化hóa 假giả 名danh 。 即tức 空không 故cố 實thật 。 即tức 真Chân 諦Đế 也dã 。 只chỉ 指chỉ 幻huyễn 化hóa 。 但đãn 有hữu 假giả 名danh 。 故cố 名danh 世thế 諦đế 。 故cố 疏sớ/sơ 云vân 實thật 不bất 實thật 二nhị 諦đế 也dã 。 真chân 實thật 幻huyễn 化hóa 不bất 實thật 也dã 。 即tức 無vô 生sanh 二nhị 諦đế 也dã 。 經Kinh 云vân 。 如như 我ngã 人nhân 眾chúng 生sanh 。 壽thọ 命mạng 知tri 見kiến 。 乃nãi 至chí 如như 龜quy 毛mao 兔thố 角giác 等đẳng 。 陰ấm 界giới 入nhập 名danh 世thế 諦đế 。 苦Khổ 集Tập 滅Diệt 道Đạo 名danh 真Chân 諦Đế 。 兔thố 角giác 之chi 俗tục 。 與dữ 前tiền 不bất 殊thù 。 故cố 成thành 單đơn 俗tục 。 四Tứ 諦Đế 義nghĩa 含hàm 。 共cộng 為vi 真Chân 諦Đế 。 即tức 是thị 含hàm 中trung 真Chân 諦Đế 也dã 。 故cố 疏sớ/sơ 云vân 。 定định 不bất 定định 二nhị 諦đế 也dã 。 即tức 單đơn 俗tục 複phức 真chân 。 俗tục 是thị 不bất 定định 。 中trung 道đạo 是thị 定định 。 又hựu 經Kinh 云vân 。 名danh 世thế 句cú 世thế 等đẳng 五ngũ 法pháp 。 是thị 名danh 世thế 諦đế 。 於ư 五ngũ 法pháp 中trung 。 心tâm 無vô 顛điên 倒đảo 。 是thị 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦đế 。 五ngũ 種chủng 世thế 法pháp 。 名danh 與dữ 前tiền 異dị 。 大đại 意ý 不bất 別biệt 。 亦diệc 是thị 單đơn 俗tục 。 於ư 世thế 無vô 倒đảo 。 謂vị 見kiến 實thật 相tướng 。 教giáo 道đạo 但đãn 中trung 。 雖tuy 未vị 究cứu 竟cánh 。 此thử 中trung 究cứu 竟cánh 。 望vọng 前tiền 故cố 實thật 。 故cố 疏sớ/sơ 云vân 。 法pháp 不bất 法pháp 二nhị 諦đế 也dã 。 法pháp 謂vị 實thật 相tướng 。 不bất 法pháp 謂vị 俗tục 。 亦diệc 是thị 含hàm 中trung 二nhị 諦đế 也dã 。 又hựu 經Kinh 云vân 。 燒thiêu 割cát 死tử 壞hoại 是thị 世thế 諦đế 。 無vô 燒thiêu 割cát 等đẳng 。 是thị 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 地địa 前tiền 方phương 便tiện 皆giai 屬thuộc 無vô 常thường 。 故cố 可khả 燒thiêu 。 登đăng 地địa 見kiến 常thường 。 故cố 無vô 燒thiêu 等đẳng 。 故cố 疏sớ/sơ 云vân 。 燒thiêu 不bất 燒thiêu 二nhị 諦đế 也dã 。 無vô 常thường 可khả 燒thiêu 。 常thường 不bất 可khả 燒thiêu 。 複phức 俗tục 單đơn 中trung 二nhị 諦đế 也dã 。 經Kinh 云vân 。 有hữu 八bát 種chủng 苦khổ 。 是thị 名danh 世thế 諦đế 。 無vô 八bát 種chủng 苦khổ 。 故cố 是thị 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 八bát 苦khổ 無vô 常thường 。 同đồng 前tiền 燒thiêu 義nghĩa 。 無vô 八bát 苦khổ 真chân 。 即tức 是thị 實thật 相tướng 。 故cố 疏sớ/sơ 云vân 苦khổ 不bất 苦khổ 二nhị 諦đế 也dã 。 亦diệc 是thị 複phức 俗tục 單đơn 中trung 。 教giáo 道đạo 有hữu 苦khổ 。 圓viên 中trung 無vô 苦khổ 。 經Kinh 云vân 。 如như 一nhất 人nhân 有hữu 多đa 名danh 字tự 。 依y 父phụ 母mẫu 生sanh 。 名danh 世thế 諦đế 。 依y 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 和hòa 合hợp 生sanh 者giả 。 名danh 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦đế 。 依y 父phụ 母mẫu 生sanh 。 即tức 十thập 二nhị 緣duyên 。 而nhi 分phần/phân 二nhị 者giả 。 以dĩ 大đại 經kinh 明minh 十thập 二nhị 緣duyên 即tức 佛Phật 性tánh 故cố 。 且thả 據cứ 顯hiển 說thuyết 。 即tức 以dĩ 佛Phật 性tánh 。 而nhi 為vi 真Chân 諦Đế 。 依y 父phụ 母mẫu 生sanh 。 即tức 是thị 無vô 明minh 。 名danh 為vi 世thế 諦đế 。 故cố 疏sớ/sơ 云vân 。 和hòa 合hợp 二nhị 諦đế 。 真chân 俗tục 不bất 二nhị 。 故cố 名danh 和hòa 合hợp 。 複phức 俗tục 複phức 中trung 二nhị 諦đế 也dã 。 此thử 於ư 四tứ 正chánh 。 復phục 論luận 三tam 接tiếp 。 故cố 名danh 七thất 種chủng 二nhị 諦đế 者giả 。 四tứ 正chánh 。 即tức 一nhất 藏tạng 。 二nhị 通thông 。 五ngũ 別biệt 。 七thất 圓viên 。 四tứ 種chủng 。 正chánh 明minh 藏tạng 通thông 別biệt 圓viên 四tứ 教giáo 二nhị 諦đế 。 三tam 接tiếp 。 即tức 三tam 四tứ 六lục 三tam 種chủng 。 三tam 是thị 別biệt 接tiếp 通thông 。 四tứ 是thị 圓viên 接tiếp 通thông 。 六lục 是thị 圓viên 接tiếp 別biệt 。 如như 妙diệu 玄huyền 云vân 。 一nhất 實thật 有hữu 為vi 俗tục 。 實thật 有hữu 滅diệt 為vi 真chân 。 二nhị 幻huyễn 有hữu 為vi 俗tục 。 即tức 幻huyễn 有hữu 空không 為vi 真chân 。 三tam 幻huyễn 有hữu 為vi 俗tục 。 即tức 幻huyễn 有hữu 空không 不bất 空không 共cộng 為vi 真chân 。 四tứ 幻huyễn 有hữu 為vi 俗tục 。 幻huyễn 有hữu 即tức 空không 不bất 空không 一nhất 切thiết 法pháp 趣thú 空không 不bất 空không 為vi 真chân 。 五ngũ 幻huyễn 有hữu 。 幻huyễn 有hữu 即tức 空không 。 皆giai 名danh 為vi 俗tục 。 不bất 有hữu 不bất 空không 為vi 真chân 。 六lục 幻huyễn 有hữu 。 幻huyễn 有hữu 即tức 空không 皆giai 名danh 為vi 俗tục 。 不bất 有hữu 不bất 空không 。 一nhất 切thiết 法pháp 趣thú 不bất 有hữu 不bất 空không 為vi 真chân 。 七thất 幻huyễn 有hữu 。 幻huyễn 有hữu 即tức 空không 皆giai 為vi 俗tục 。 一nhất 切thiết 法pháp 趣thú 有hữu 。 趣thú 空không 。 趣thú 不bất 有hữu 不bất 空không 。 為vi 真chân 也dã 。 一nhất 實thật 有hữu 二nhị 諦đế 者giả 。 一nhất 切thiết 依y 正chánh 色sắc 心tâm 陰ấm 界giới 入nhập 等đẳng 。 皆giai 是thị 實thật 法pháp 。 實thật 法pháp 所sở 成thành 森sâm 羅la 萬vạn 品phẩm 。 皆giai 名danh 為vi 俗tục 。 方phương 便tiện 修tu 道Đạo 滅diệt 此thử 俗tục 已dĩ 。 乃nãi 得đắc 會hội 真chân 。 乃nãi 至chí 云vân 病bệnh 中trung 無vô 藥dược 。 文văn 字tự 中trung 無vô 菩Bồ 提Đề 。 皆giai 此thử 意ý 也dã 。 二nhị 幻huyễn 有hữu 空không 二nhị 諦đế 者giả 。 斥xích 前tiền 意ý 也dã 。 何hà 者giả 。 實thật 有hữu 時thời 無vô 真chân 。 滅diệt 有hữu 時thời 無vô 俗tục 。 二nhị 諦đế 義nghĩa 不bất 成thành 。 若nhược 明minh 幻huyễn 有hữu 者giả 。 幻huyễn 有hữu 是thị 俗tục 。 幻huyễn 有hữu 不bất 可khả 得đắc 即tức 俗tục 而nhi 真chân 。 乃nãi 至chí 云vân 是thị 名danh 幻huyễn 有hữu 無vô 二nhị 諦đế 也dã 。 通thông 人nhân 隨tùy 智trí 照chiếu 真chân 。 與dữ 前tiền 不bất 異dị 。 隨tùy 智trí 照chiếu 俗tục 不bất 同đồng 。 何hà 者giả 。 通thông 教giáo 觀quán 巧xảo 。 復phục 局cục 照chiếu 俗tục 亦diệc 巧xảo 。 卻khước 尋tầm 本bổn 俗tục 。 名danh 為vi 復phục 局cục 。 析tích 空không 體thể 空không 。 觀quán 門môn 各các 異dị 。 故cố 稱xưng 局cục 也dã 。 三tam 幻huyễn 有hữu 空không 不bất 空không 二nhị 諦đế 者giả 。 俗tục 不bất 異dị 前tiền 。 真chân 則tắc 三tam 種chủng 不bất 同đồng 。 一nhất 俗tục 隨tùy 三tam 真chân 。 即tức 成thành 三tam 種chủng 二nhị 諦đế 。 其kỳ 相tướng 云vân 何hà 。 如như 大đại 品phẩm 明minh 非phi 漏lậu 非phi 無vô 漏lậu 等đẳng 。 大đại 經kinh 明minh 空không 不bất 空không 等đẳng 。

復phục 次thứ 約ước 一nhất 切thiết 法pháp 趣thú 非phi 漏lậu 非phi 無vô 漏lậu 等đẳng 。 解giải 見kiến 下hạ 節tiết 記ký 中trung 其kỳ 相tướng 云vân 何hà 起khởi 。 至chí 具cụ 一nhất 切thiết 法pháp 也dã 止chỉ 。 是thị 故cố 說thuyết 此thử 一nhất 俗tục 。 隨tùy 三tam 真chân 轉chuyển 。 或hoặc 對đối 單đơn 真chân 。 或hoặc 對đối 複phức 真chân 。 或hoặc 對đối 不bất 思tư 議nghị 真chân 。 乃nãi 至chí 云vân 若nhược 隨tùy 智trí 證chứng 。 俗tục 隨tùy 智trí 轉chuyển 。 智trí 證chứng 偏thiên 真chân 。 即tức 成thành 通thông 教giáo 二nhị 諦đế 。 智trí 證chứng 不bất 空không 真chân 。 即tức 成thành 別biệt 入nhập 通thông 二nhị 諦đế 。 智trí 證chứng 一nhất 切thiết 法pháp 。 趣thú 不bất 空không 真chân 。 即tức 成thành 圓viên 入nhập 通thông 二nhị 諦đế 。 三tam 人nhân 入nhập 真chân 之chi 智trí 不bất 同đồng 。 復phục 局cục 照chiếu 俗tục 亦diệc 異dị 也dã 。 四tứ 一nhất 切thiết 法pháp 趣thú 空không 不bất 空không 二nhị 諦đế 。 并tinh 入nhập 此thử 文văn 中trung 釋thích 。 即tức 圓viên 入nhập 通thông 二nhị 諦đế 也dã 。 五ngũ 幻huyễn 有hữu 無vô 為vi 俗tục 。 不bất 有hữu 不bất 無vô 為vi 真chân 。 有hữu 無vô 二nhị 。 故cố 為vi 俗tục 。 中trung 道đạo 不bất 有hữu 不bất 無vô 。 不bất 二nhị 為vi 真chân 。 六lục 圓viên 入nhập 別biệt 二nhị 諦đế 者giả 。 俗tục 與dữ 別biệt 同đồng 。 同đồng 觀quán 幻huyễn 有hữu 之chi 俗tục 。 真Chân 諦Đế 則tắc 異dị 。 謂vị 一nhất 邊biên 但đãn 中trung 。 一nhất 邊biên 不bất 但đãn 中trung 。 故cố 云vân 異dị 也dã 。 別biệt 人nhân 謂vị 不bất 空không 。 但đãn 理lý 而nhi 已dĩ 。 欲dục 顯hiển 此thử 理lý 。 地địa 前tiền 先tiên 修tu 諸chư 行hành 。 登đăng 地địa 方phương 顯hiển 中trung 道đạo 。 雖tuy 緣duyên 修tu 方phương 便tiện 。 故cố 言ngôn 一nhất 切thiết 。 法pháp 趣thú 不bất 空không 。 圓viên 人nhân 聞văn 不bất 空không 理lý 。 即tức 至chí 具cụ 一nhất 切thiết 佛Phật 。 法pháp 無vô 有hữu 缺khuyết 減giảm 。 故cố 言ngôn 一nhất 切thiết 。 法pháp 趣thú 不bất 空không 也dã 。 七thất 圓viên 教giáo 二nhị 諦đế 者giả 。 直trực 說thuyết 不bất 思tư 議nghị 二nhị 諦đế 也dã 。 言ngôn 直trực 說thuyết 者giả 。 即tức 事sự 顯hiển 理lý 。 三tam 千thiên 歸quy 于vu 一nhất 念niệm 。

即tức 理lý 明minh 事sự 。 三tam 千thiên 性tánh 相tướng 宛uyển 然nhiên 是thị 也dã 。 真chân 即tức 是thị 俗tục 。 俗tục 即tức 是thị 真chân 。 如như 如như 意ý 珠châu 。 珠châu 體thể 本bổn 空không 。 即tức 是thị 真Chân 諦Đế 。 而nhi 能năng 雨vũ 寶bảo 。 即tức 俗tục 諦đế 也dã 。 珠châu 以dĩ 譬thí 真chân 。 用dụng 以dĩ 譬thí 俗tục 。 即tức 珠châu 是thị 用dụng 。 即tức 用dụng 是thị 珠châu 。 不bất 二nhị 而nhi 二nhị 。 分phần/phân 真chân 俗tục 耳nhĩ 。 已dĩ 上thượng 撮toát 略lược 妙diệu 玄huyền 之chi 文văn 。 是thị 為vi 七thất 種chủng 。 二nhị 諦đế 四tứ 為vi 正chánh 。 三tam 論luận 接tiếp 也dã 。

【# □# 註chú 】# 古cổ 來lai 二nhị 十thập 三tam 家gia 。 明minh 乎hồ 二nhị 諦đế 。 唯duy 莊trang 嚴nghiêm 。 開khai 善thiện 。 擅thiện 風phong 流lưu 之chi 名danh 。 莊trang 嚴nghiêm 謂vị 佛Phật 果Quả 出xuất 二nhị 諦đế 外ngoại 。 (# 即tức 今kim 被bị 接tiếp )# 開khai 善thiện 謂vị 佛Phật 果Quả 不bất 出xuất 二nhị 諦đế 。 (# 通thông 當đương 教giáo 佛Phật )# 吾ngô 祖tổ 曲khúc 盡tận 如Như 來Lai 逗đậu 機cơ 設thiết 化hóa 之chi 相tướng 。 故cố 明minh 被bị 接tiếp 。 則tắc 於ư 諸chư 經kinh 無vô 所sở 壅ủng 矣hĩ 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 示thị 古cổ 今kim 諸chư 師sư 發phát 明minh 二nhị 諦đế 之chi 義nghĩa 。 有hữu 所sở 未vị 盡tận 善thiện 矣hĩ 。 初sơ 一nhất 句cú 。 通thông 示thị 。 次thứ 一nhất 句cú 。 別biệt 美mỹ 。 莊trang 嚴nghiêm 下hạ 。 出xuất 二nhị 師sư 義nghĩa 之chi 所sở 歸quy 也dã 。 然nhiên 莊trang 嚴nghiêm 立lập 義nghĩa 。 乃nãi 據cứ 利lợi 根căn 。 即tức 今kim 被bị 接tiếp 者giả 也dã 。 開khai 善thiện 立lập 義nghĩa 。 乃nãi 就tựu 鈍độn 根căn 。 故cố 是thị 通thông 教giáo 佛Phật 果Quả 也dã 。 吾ngô 祖tổ 下hạ 。 明minh 天thiên 台thai 智trí 眼nhãn 。 卓trác 越việt 古cổ 今kim 。 為vi 判phán 教giáo 之chi 獨độc 步bộ 也dã 。 是thị 故cố 二nhị 諦đế 被bị 接tiếp 。 義nghĩa 合hợp 佛Phật 經Kinh 。 如như 止Chỉ 觀Quán 三tam 云vân 。 通thông 教giáo 三tam 乘thừa 。 二Nhị 乘Thừa 體thể 假giả 入nhập 空không 。 只chỉ 入nhập 但đãn 空không 。 不bất 能năng 從tùng 但đãn 空không 入nhập 假giả 。 無vô 化hóa 他tha 用dụng 。 菩Bồ 薩Tát 體thể 假giả 入nhập 但đãn 空không 。 能năng 從tùng 但đãn 空không 入nhập 假giả 。 化hóa 度độ 眾chúng 生sanh 。 上thượng 根căn 菩Bồ 薩Tát 。 體thể 假giả 入nhập 空không 。 前tiền 入nhập 但đãn 空không 。 次thứ 入nhập 不bất 但đãn 空không 。 則tắc 破phá 無vô 明minh 。 見kiến 佛Phật 性tánh 。 與dữ 前tiền 真chân 永vĩnh 別biệt 。 豈khởi 可khả 用dụng 為vi 一nhất 真Chân 諦Đế 也dã 。 莊trang 嚴nghiêm 師sư 謂vị 三tam 界giới 集Tập 諦Đế 。 是thị 招chiêu 依y 正chánh 色sắc 心tâm 。 有hữu 漏lậu 之chi 俗tục 。 佛Phật 果Quả 無vô 漏lậu 。 不bất 招chiêu 依y 正chánh 色sắc 心tâm 。 出xuất 俗tục 諦đế 外ngoại 。 而nhi 有hữu 真Chân 諦Đế 。 一nhất 見kiến 。 不bất 復phục 更cánh 見kiến 。 故cố 出xuất 二nhị 諦đế 之chi 外ngoại 。 今kim 云vân 此thử 義nghĩa 但đãn 得đắc 片phiến 意ý 。 而nhi 作tác 義nghĩa 不bất 成thành 。 不bất 知tri 佛Phật 智trí 別biệt 照chiếu 何hà 境cảnh 。 別biệt 斷đoạn 何hà 惑hoặc 。 若nhược 得đắc 今kim 義nghĩa 。 出xuất 外ngoại 意ý 則tắc 成thành 。 開khai 善thiện 師sư 謂vị 體thể 見kiến 思tư 之chi 俗tục 。 當đương 俗tục 即tức 空không 之chi 真chân 。 是thị 故cố 佛Phật 果Quả 不bất 出xuất 二nhị 諦đế 外ngoại 也dã 。 今kim 云vân 此thử 義nghĩa 若nhược 不bất 能năng 動động 。 則tắc 異dị 二Nhị 乘Thừa 作tác 意ý 復phục 不bất 成thành 。 若nhược 得đắc 此thử 意ý 。 不bất 出xuất 義nghĩa 亦diệc 成thành 矣hĩ 。 古cổ 來lai 名danh 此thử 為vi 風phong 流lưu 二nhị 諦đế 。 義nghĩa 在tại 此thử 但đãn 空không 不bất 但đãn 空không 。 合hợp 時thời 祇kỳ 是thị 一nhất 真Chân 諦Đế 。 離ly 時thời 卻khước 成thành 兩lưỡng 真Chân 諦Đế 。 與dữ 三tam 藏tạng 家gia 異dị 。 彼bỉ 三tam 藏tạng 第đệ 三tam 諦đế 。 但đãn 有hữu 中trung 道đạo 名danh 。 無vô 別biệt 有hữu 體thể 。 眼nhãn 無vô 別biệt 見kiến 。 智trí 無vô 別biệt 知tri 。 今kim 則tắc 不bất 爾nhĩ 。 但đãn 三tam 諦đế 亦diệc 名danh 真Chân 諦Đế 。 亦diệc 名danh 中trung 道đạo 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 。 有hữu 別biệt 體thể 。 別biệt 見kiến 。 別biệt 知tri 。 是thị 為vi 通thông 教giáo 二nhị 諦đế 三tam 諦đế 合hợp 離ly 之chi 相tướng 也dã 。 輔phụ 行hành 云vân 。 莊trang 嚴nghiêm 云vân 出xuất 。 開khai 善thiện 云vân 不bất 出xuất 。 此thử 由do 三tam 乘thừa 共cộng 學học 菩Bồ 薩Tát 有hữu 但đãn 不bất 但đãn 。 古cổ 人nhân 不bất 曉hiểu 利lợi 鈍độn 兩lưỡng 根căn 。 但đãn 諍tranh 佛Phật 果Quả 出xuất 與dữ 不bất 出xuất 。 終chung 未vị 見kiến 今kim 開khai 合hợp 之chi 意ý 。 故cố 使sử 二nhị 家gia 各các 明minh 已dĩ 計kế 。 今kim 文văn 並tịnh 破phá 是thị 故cố 皆giai 云vân 作tác 意ý 不bất 成thành 。 故cố 知tri 二nhị 家gia 。 各các 得đắc 今kim 文văn 利lợi 鈍độn 一nhất 。 邊biên 。 所sở 以dĩ 云vân 片phiến 意ý 也dã 。 又hựu 不bất 能năng 知tri 出xuất 外ngoại 。 別biệt 照chiếu 中trung 道đạo 之chi 境cảnh 。 用dụng 中trung 道đạo 智trí 進tiến 破phá 無vô 明minh 。 故cố 云vân 片phiến 意ý 。 若nhược 不bất 能năng 知tri 鈍độn 根căn 依y 教giáo 。 與dữ 二Nhị 乘Thừa 同đồng 證chứng 真Chân 諦Đế 。 是thị 亦diệc 但đãn 得đắc 片phiến 意ý 。 若nhược 全toàn 得đắc 今kim 意ý 。 出xuất 與dữ 不bất 出xuất 義nghĩa 悉tất 成thành 矣hĩ 。 是thị 故cố 古cổ 人nhân 雙song 美mỹ 二nhị 家gia 。 目mục 此thử 二nhị 諦đế 而nhi 曰viết 風phong 流lưu 。 言ngôn 風phong 流lưu 者giả 。 動động 止chỉ 合hợp 儀nghi 。 出xuất 入nhập 無vô 失thất 也dã 。 若nhược 依y 今kim 用dụng 含hàm 中trung 二nhị 諦đế 。 進tiến 退thoái 咸hàm 美mỹ 。 風phong 流lưu 有hữu 餘dư 。 故cố 云vân 吾ngô 祖tổ 曲khúc 盡tận 如Như 來Lai 逗đậu 機cơ 設thiết 化hóa 之chi 相tướng 者giả 。 良lương 有hữu 以dĩ 也dã 。

【# ■# 補bổ 】# 涅Niết 槃Bàn 玄huyền 云vân 莊trang 嚴nghiêm 謂vị 。 佛Phật 果Quả 出xuất 二nhị 諦đế 外ngoại 。 非phi 真chân 俗tục 攝nhiếp 。 凡phàm 夫phu 以dĩ 惑hoặc 因nhân 感cảm 果quả 。 是thị 虗hư 浮phù 世thế 諦đế 。 假giả 體thể 即tức 空không 。 故cố 是thị 真Chân 諦Đế 。 佛Phật 果Quả 非phi 惑hoặc 因nhân 所sở 感cảm 。 故cố 非phi 世thế 諦đế 。 不bất 可khả 復phục 空không 。 故cố 非phi 真Chân 諦Đế 。 引dẫn 仁nhân 王vương 經Kinh 云vân 。 超siêu 度độ 世thế 諦đế 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦đế 。 住trụ 第đệ 十thập 一nhất 薩tát 雲vân 若nhược 地địa 是thị 也dã 。 開khai 善thiện 謂vị 。 佛Phật 果Quả 不bất 出xuất 二nhị 諦đế 。 佛Phật 果Quả 涅Niết 槃Bàn 還hoàn 為vi 二nhị 諦đế 所sở 攝nhiếp 。 體thể 是thị 續tục 待đãi 二nhị 假giả 。 故cố 是thị 世thế 諦đế 。 即tức 此thử 二nhị 假giả 可khả 空không 。 故cố 是thị 真Chân 諦Đế 。 佛Phật 果Quả 靈linh 智trí 。 亦diệc 復phục 冥minh 真chân 也dã 。

【# □# 註chú 】# 古cổ 明minh 被bị 接tiếp 。 不bất 出xuất 三tam 義nghĩa 。 以dĩ 含hàm 中trung 為vi 發phát 源nguyên 。 點điểm 示thị 為vi 機cơ 要yếu 。 發phát 習tập 為vi 根căn 性tánh 。 以dĩ 通thông 教giáo 巧xảo 故cố 。 一nhất 真chân 含hàm 二nhị 中trung 。 利lợi 根căn 菩Bồ 薩Tát 纔tài 證chứng 真chân 空không 。 即tức 為vi 點điểm 示thị 。 如như 妙diệu 玄huyền 明minh 別biệt 接tiếp 通thông 中trung 。 寄ký 三tam 法pháp 以dĩ 示thị 三tam 根căn 解giải 源nguyên 。 謂vị 非phi 漏lậu 非phi 無vô 漏lậu 。 空không 不bất 空không 。 一nhất 切thiết 法pháp 趣thú 。 如như 釋thích 籤# 三tam (# 十thập 九cửu )# 具cụ 釋thích 。 然nhiên 由do 利lợi 根căn 發phát 昔tích 所sở 習tập 。 方phương 可khả 點điểm 示thị 。 若nhược 鈍độn 根căn 菩Bồ 薩Tát 。 同đồng 二Nhị 乘Thừa 人nhân 。 直trực 至chí 法pháp 華hoa 。 方phương 乃nãi 被bị 會hội 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 示thị 古cổ 明minh 被bị 接tiếp 而nhi 有hữu 三tam 義nghĩa 也dã 。 初sơ 句cú 。 總tổng 標tiêu 三tam 義nghĩa 。 次thứ 三tam 句cú 。 別biệt 列liệt 三tam 義nghĩa 。 次thứ 五ngũ 行hành 。 貫quán 釋thích 三tam 義nghĩa 也dã 。 言ngôn 一nhất 真chân 含hàm 二nhị 中trung 者giả 。 如như 云vân 幻huyễn 有hữu 即tức 空không 不bất 空không 共cộng 為vi 真chân 。 此thử 真chân 含hàm 但đãn 中trung 也dã 。 幻huyễn 有hữu 即tức 空không 不bất 空không 。 一nhất 切thiết 法pháp 趣thú 空không 不bất 空không 為vi 真chân 。 此thử 真chân 含hàm 不bất 但đãn 中trung 。 是thị 為vi 通thông 教giáo 一nhất 真chân 含hàm 二nhị 中trung 為vi 發phát 源nguyên 也dã 。 利lợi 根căn 纔tài 證chứng 真chân 空không 即tức 為vi 點điểm 示thị 者giả 。 此thử 釋thích 點điểm 示thị 為vi 機cơ 要yếu 。 不bất 使sử 利lợi 根căn 耽đam 着trước 真chân 空không 。 令linh 成thành 別biệt 圓viên 中trung 聖thánh 人nhân 也dã 。 如như 妙diệu 玄huyền 下hạ 。 引dẫn 證chứng 點điểm 示thị 。 妙diệu 玄huyền 云vân 。 一nhất 俗tục 隨tùy 三tam 真chân 轉chuyển 。 即tức 成thành 三tam 種chủng 。 其kỳ 相tướng 云vân 何hà 。 如như 大đại 品phẩm 明minh 非phi 漏lậu 非phi 無vô 漏lậu 。 初sơ 人nhân 謂vị 非phi 漏lậu 。 是thị 非phi 俗tục 。 非phi 無vô 漏lậu 。 是thị 遣khiển 著trước 。 何hà 者giả 。 緣duyên 無vô 漏lậu 生sanh 著trước 。 如như 緣duyên 滅diệt 生sanh 使sử 。 破phá 著trước 還hoàn 入nhập 無vô 漏lậu 。 此thử 是thị 一nhất 番phiên 二nhị 諦đế 也dã 。 次thứ 人nhân 聞văn 非phi 漏lậu 非phi 無vô 漏lậu 。 謂vị 非phi 二nhị 邊biên 別biệt 顯hiển 中trung 理lý 。 中trung 理lý 為vi 真chân 。 又hựu 是thị 一nhất 番phiên 二nhị 諦đế 也dã 。 後hậu 人nhân 聞văn 非phi 漏lậu 非phi 無vô 漏lậu 。 即tức 知tri 雙song 非phi 。 正chánh 顯hiển 中trung 道đạo 。 中trung 道Đạo 法Pháp 界giới 。 力lực 用dụng 廣quảng 大đại 。 與dữ 虗hư 空không 等đẳng 。 一nhất 切thiết 法pháp 趣thú 非phi 有hữu 漏lậu 非phi 無vô 漏lậu 。 此thử 又hựu 一nhất 番phiên 二nhị 諦đế 也dã 。 初sơ 番phiên 即tức 單đơn 真chân 單đơn 俗tục 通thông 二nhị 諦đế 也dã 。 二nhị 番phiên 即tức 別biệt 接tiếp 通thông 含hàm 中trung 入nhập 真chân 二nhị 諦đế 也dã 。 三tam 番phiên 即tức 圓viên 接tiếp 通thông 含hàm 不bất 思tư 議nghị 中trung 。 入nhập 真chân 二nhị 諦đế 也dã 。 大đại 經Kinh 云vân 。 聲Thanh 聞Văn 但đãn 見kiến 於ư 空không 。 不bất 見kiến 不bất 空không 。 智trí 者giả 見kiến 空không 。 及cập 與dữ 不bất 空không 。 即tức 是thị 此thử 意ý 。 二Nhị 乘Thừa 謂vị 著trước 此thử 空không 。 破phá 著trước 空không 。 故cố 言ngôn 不bất 空không 。 空không 著trước 若nhược 破phá 。 但đãn 見kiến 空không 。 不bất 見kiến 不bất 空không 也dã 。 利lợi 人nhân 謂vị 不bất 空không 即tức 妙diệu 有hữu 。 故cố 言ngôn 不bất 空không 。 利lợi 利lợi 人nhân 聞văn 不bất 空không 。 謂vị 是thị 如Như 來Lai 藏tạng 。 一nhất 切thiết 法pháp 趣thú 如Như 來Lai 藏tạng 。 還hoàn 約ước 空không 不bất 空không 。 即tức 有hữu 三tam 種chủng 。

復phục 次thứ 約ước 一nhất 切thiết 法pháp 趣thú 非phi 漏lậu 非phi 無vô 漏lậu 。 顯hiển 三tam 種chủng 異dị 者giả 。 初sơ 人nhân 聞văn 一nhất 切thiết 法pháp 。 趣thú 非phi 漏lậu 非phi 無vô 漏lậu 者giả 。 謂vị 諸chư 法pháp 不bất 離ly 空không 。 周chu 行hành 十thập 方phương 界giới 。 還hoàn 如như 瓶bình 中trung 如như 。 瓶bình 喻dụ 於ư 人nhân 。 人nhân 中trung 之chi 空không 。 不bất 異dị 十thập 方phương 之chi 空không 。 十thập 方phương 之chi 空không 。 不bất 異dị 瓶bình 內nội 之chi 空không 。 故cố 十thập 方phương 空không 。 皆giai 趣thú 瓶bình 空không 也dã 。 次thứ 人nhân 聞văn 趣thú 。 知tri 此thử 中trung 理lý 。 須tu 一nhất 切thiết 行hành 來lai 趣thú 發phát 之chi 。 一nhất 切thiết 行hành 者giả 。 即tức 是thị 方phương 便tiện 之chi 空không 假giả 。 要yếu 知tri 地địa 前tiền 之chi 行hành 。 而nhi 趣thú 發phát 此thử 中trung 道đạo 。 乃nãi 是thị 緣duyên 修tu 。 以dĩ 顯hiển 真chân 修tu 。 所sở 謂vị 緣duyên 修tu 滿mãn 時thời 。 真chân 修tu 自tự 顯hiển 也dã 。 後hậu 人nhân 聞văn 一nhất 切thiết 法pháp 趣thú 。 即tức 非phi 漏lậu 非phi 無vô 漏lậu 。 具cụ 一nhất 切thiết 法pháp 也dã 。 如như 釋thích 籤# 具cụ 釋thích 者giả 。 文văn 云vân 。 通thông 寄ký 三tam 法pháp 。 以dĩ 辨biện 其kỳ 相tương/tướng 。 漏lậu 無vô 漏lậu 。 本bổn 是thị 通thông 法pháp 。 為vi 成thành 接tiếp 義nghĩa 。 故cố 立lập 雙song 非phi 。 空không 不bất 空không 。 本bổn 是thị 別biệt 法pháp 。 一nhất 切thiết 法pháp 趣thú 。 本bổn 是thị 圓viên 法pháp 。 於ư 一nhất 一nhất 法pháp 。 各các 有hữu 三tam 人nhân 取thủ 解giải 不bất 同đồng 者giả 。 良lương 由do 機cơ 發phát 有hữu 異dị 。 故cố 所sở 聞văn 不bất 同đồng 。 乃nãi 至chí 別biệt 圓viên 機cơ 發phát 。 對đối 鈍độn 住trụ 空không 。 故cố 成thành 三tam 別biệt 。 是thị 以dĩ 釋thích 後hậu 二nhị 接tiếp 。 須tu 對đối 通thông 鈍độn 。 共cộng 成thành 三tam 人nhân 同đồng 聽thính 異dị 聞văn 。 此thử 言ngôn 是thị 證chứng 。 何hà 言ngôn 聞văn 耶da 。 以dĩ 利lợi 根căn 隨tùy 聞văn 隨tùy 證chứng 故cố 。 故cố 約ước 漏lậu 等đẳng 以dĩ 示thị 解giải 源nguyên 。 若nhược 得đắc 此thử 意ý 。 於ư 一nhất 切thiết 法pháp 。 自tự 在tại 無vô 礙ngại 。 是thị 為vi 點điểm 示thị 機cơ 要yếu 義nghĩa 也dã 。 然nhiên 由do 下hạ 。 釋thích 發phát 習tập 為vi 根căn 性tánh 。 籤# 云vân 。 通thông 教giáo 菩Bồ 薩Tát 。 由do 根căn 利lợi 鈍độn 。 發phát 習tập 不bất 同đồng 。 若nhược 發phát 昔tích 生sanh 所sở 習tập 別biệt 解giải 。 能năng 解giải 但đãn 中trung 。 方phương 可khả 點điểm 示thị 受thọ 別biệt 教giáo 接tiếp 。 或hoặc 發phát 昔tích 生sanh 所sở 習tập 圓viên 解giải 。 能năng 解giải 不bất 但đãn 中trung 者giả 。 方phương 可khả 點điểm 示thị 受thọ 圓viên 教giáo 接tiếp 。 此thử 是thị 利lợi 根căn 。 雖tuy 同đồng 觀quán 幻huyễn 有hữu 之chi 俗tục 。 而nhi 契khế 真chân 各các 異dị 。 故cố 爾nhĩ 前tiền 接tiếp 入nhập 中trung 道đạo 。 但đãn 鈍độn 根căn 同đồng 於ư 二Nhị 乘Thừa 。 直trực 至chí 法pháp 華hoa 會hội 上thượng 方phương 乃nãi 被bị 會hội 。 是thị 為vi 以dĩ 發phát 習tập 為vi 根căn 性tánh 也dã 。

【# □# 註chú 】# 非phi 但đãn 見kiến 空không 等đẳng 者giả 。 止Chỉ 觀Quán 三tam (# 十thập 六lục )# 引dẫn 大đại 經Kinh 云vân 。 二Nhị 乘Thừa 之chi 人nhân 。 但đãn 見kiến 於ư 空không 。 不bất 見kiến 不bất 空không 。 智trí 者giả 非phi 但đãn 見kiến 空không 。 能năng 見kiến 不bất 空không 。 不bất 空không 。 即tức 大đại 涅Niết 槃Bàn (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 輔phụ 行hành 云vân 。 智trí 者giả 。 即tức 是thị 利lợi 根căn 。 見kiến 中trung 。 名danh 見kiến 不bất 空không 。 不bất 空không 。 即tức 是thị 不bất 但đãn 空không 也dã 。 三tam 德đức 具cụ 足túc 。 名danh 大đại 涅Niết 槃Bàn 。

【# □# 註chú 】# 離ly 邊biên 名danh 但đãn 。 即tức 邊biên 名danh 不bất 但đãn 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 釋thích 但đãn 中trung 不bất 但đãn 中trung 之chi 異dị 。 言ngôn 但đãn 中trung 者giả 。 必tất 離ly 二nhị 邊biên 之chi 空không 有hữu 。 獨độc 顯hiển 一nhất 中trung 。 假giả 喻dụ 發phát 明minh 。 如như 離ly 卻khước 虗hư 空không 。 別biệt 指chỉ 一nhất 月nguyệt 也dã 。 言ngôn 不bất 但đãn 中trung 者giả 。 不bất 須tu 離ly 二nhị 邊biên 空không 有hữu 。 別biệt 顯hiển 中trung 道đạo 。 當đương 須tu 指chỉ 邊biên 即tức 中trung 。 離ly 邊biên 空không 有hữu 。 中trung 亦diệc 不bất 可khả 得đắc 也dã 。 如như 離ly 卻khước 虗hư 空không 。 何hà 處xứ 更cánh 有hữu 。 月nguyệt 可khả 指chỉ 示thị 。 此thử 明minh 別biệt 人nhân 入nhập 中trung 。 但đãn 解giải 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 。 真Chân 如Như 不bất 具cụ 諸chư 法pháp 。 故cố 云vân 但đãn 中trung 。 圓viên 人nhân 不bất 然nhiên 。 了liễu 知tri 心tâm 佛Phật 眾chúng 生sanh 。 三tam 無vô 差sai 別biệt 。 一nhất 色sắc 一nhất 香hương 。 無vô 非phi 中trung 道đạo 。 譬thí 如như 食thực 蜜mật 。 中trung 邊biên 皆giai 甜điềm 。 故cố 曰viết 不bất 但đãn 中trung 也dã 。

△# 二nhị 揀giản 位vị 二nhị 。 初sơ 問vấn 。

問vấn 。 何hà 位vị 受thọ 接tiếp 。 接tiếp 入nhập 何hà 位vị 。

【# □# 註chú 】# 初sơ 問vấn 所sở 接tiếp 。 次thứ 問vấn 能năng 接tiếp 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 釋thích 問vấn 意ý 。 言ngôn 所sở 接tiếp 者giả 。 指chỉ 通thông 教giáo 利lợi 根căn 人nhân 也dã 。 能năng 接tiếp 者giả 。 指chỉ 如Như 來Lai 以dĩ 圓viên 別biệt 二nhị 法pháp 接tiếp 引dẫn 通thông 教giáo 二nhị 種chủng 利lợi 人nhân 也dã 。 何hà 位vị 者giả 。 意ý 謂vị 但đãn 不bất 知tri 何hà 位vị 之chi 人nhân 。 可khả 以dĩ 受thọ 上thượng 二nhị 教giáo 之chi 所sở 接tiếp 引dẫn 耶da 。 設thiết 蒙mông 接tiếp 入nhập 。 又hựu 不bất 知tri 於ư 二nhị 教giáo 中trung 可khả 居cư 何hà 位vị 耶da 。

△# 二nhị 答đáp 二nhị 。 初sơ 答đáp 通thông 定định 三tam 根căn 。

答đáp 。 受thọ 接tiếp 人nhân 三tam 根căn 不bất 同đồng 。 若nhược 上thượng 根căn 三Tam 地Địa 四Tứ 地Địa 被bị 接tiếp 。 中trung 根căn 之chi 人nhân 五ngũ 地địa 六lục 地địa 。 下hạ 根căn 之chi 人nhân 七thất 地địa 八bát 地địa 。

【# □# 註chú 】# 答đáp 中trung 就tựu 被bị 接tiếp 機cơ 。 發phát 習tập 遲trì 速tốc 。 以dĩ 論luận 三tam 根căn 。 輔phụ 行hành 以dĩ 四tứ 地địa 為vi 上thượng 。 六lục 七thất 為vi 中trung 。 八bát 九cửu 為vi 下hạ 。 今kim 進tiến 一nhất 位vị 者giả 。 教giáo 位vị 從tùng 容dung 。 文văn 或hoặc 進tiến 退thoái 故cố 。 此thử 答đáp 初sơ 問vấn 。

【# ■# 補bổ 】# 此thử 明minh 以dĩ 答đáp 初sơ 問vấn 也dã 。 初sơ 三tam 句cú 。 釋thích 三tam 根căn 意ý 。 輔phụ 行hành 下hạ 。 對đối 明minh 今kim 文văn 三tam 根căn 。 末mạt 句cú 。 結kết 答đáp 。 三tam 四tứ 地địa 者giả 。 即tức 八bát 人nhân 見kiến 地địa 也dã 。 此thử 位vị 斷đoạn 見kiến 惑hoặc 盡tận 。 見kiến 真chân 空không 理lý 。 但đãn 利lợi 者giả 。 於ư 十thập 五ngũ 心tâm 。 即tức 得đắc 見kiến 道đạo 。 鈍độn 者giả 。 待đãi 十thập 六lục 心tâm 滿mãn 。 方phương 能năng 見kiến 道đạo 。 故cố 成thành 二nhị 位vị 。 然nhiên 此thử 二nhị 地địa 所sở 以dĩ 被bị 接tiếp 者giả 。 蓋cái 上thượng 根căn 一nhất 見kiến 一nhất 切thiết 見kiến 。 非phi 但đãn 見kiến 空không 。 亦diệc 見kiến 不bất 空không 。 既ký 見kiến 不bất 空không 。 故cố 能năng 被bị 接tiếp 也dã 。 五ngũ 地địa 斷đoạn 欲dục 六lục 品phẩm 思tư 。 六lục 地địa 斷đoạn 下hạ 九cửu 品phẩm 思tư 盡tận 。 既ký 斷đoạn 欲dục 思tư 。 或hoặc 始thỉ 見kiến 不bất 空không 而nhi 受thọ 接tiếp 。 故cố 判phán 屬thuộc 中trung 根căn 也dã 。 七thất 地địa 斷đoạn 思tư 盡tận 。 八bát 地địa 侵xâm 習tập 氣khí 。 此thử 既ký 待đãi 見kiến 思tư 盡tận 。 方phương 解giải 不bất 空không 。 故cố 是thị 下hạ 根căn 也dã 。 止Chỉ 觀Quán 云vân 。 破phá 見kiến 思tư 惑hoặc 盡tận 。 到đáo 八bát 地địa 。 方phương 為vi 說thuyết 真chân 內nội 之chi 中trung 。 故cố 云vân 智trí 者giả 見kiến 空không 。 及cập 與dữ 不bất 空không 。 被bị 接tiếp 方phương 聞văn 。 輔phụ 行hành 云vân 八bát 地địa 方phương 接tiếp 者giả 。 此thử 據cứ 下hạ 根căn 。 問vấn 。 何hà 故cố 須tu 知tri 第đệ 八bát 方phương 接tiếp 。 答đáp 。 為vi 欲dục 示thị 真chân 內nội 之chi 中trung 故cố 。 故cố 待đãi 證chứng 空không 。 方phương 為vi 點điểm 示thị 。 令linh 深thâm 觀quán 空không 。 即tức 見kiến 不bất 空không 。 若nhược 爾nhĩ 。 中trung 上thượng 二nhị 根căn 。 其kỳ 義nghĩa 云vân 何hà 。 答đáp 。 中trung 上thượng 二nhị 根căn 。 亦diệc 見kiến 真chân 已dĩ 方phương 示thị 中trung 空không 。 但đãn 前tiền 二nhị 根căn 真chân 空không 尚thượng 淺thiển 。 是thị 故cố 說thuyết 教giáo 多đa 附phụ 下hạ 根căn 也dã 。

△# 二nhị 答đáp 入nhập 位vị 真chân 似tự 。

所sở 接tiếp 之chi 教giáo 。 真chân 似tự 不bất 同đồng 。 若nhược 似tự 位vị 被bị 接tiếp 。 別biệt 十thập 迴hồi 向hướng 。 圓viên 十thập 信tín 位vị 。 若nhược 真chân 位vị 受thọ 接tiếp 。 別biệt 初Sơ 地Địa 。 圓viên 初sơ 住trụ 。

【# □# 註chú 】# 所sở 接tiếp 之chi 教giáo 等đẳng 者giả 。 答đáp 次thứ 問vấn 也dã 。 所sở 。 即tức 語ngữ 辭từ 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 明minh 以dĩ 答đáp 次thứ 問vấn 也dã 。 然nhiên 上thượng 所sở 之chi 一nhất 字tự 。 是thị 語ngữ 助trợ 辭từ 。 非phi 能năng 所sở 之chi 所sở 也dã 。

【# □# 註chú 】# 別biệt 向hướng 圓viên 信tín 。 按án 位vị 接tiếp 也dã 。 別biệt 地địa 圓viên 住trụ 。 勝thắng 進tiến 接tiếp 也dã 。

【# ■# 補bổ 】# 此thử 明minh 所sở 接tiếp 之chi 教giáo 。 有hữu 似tự 位vị 真chân 位vị 之chi 不bất 同đồng 。 似tự 位vị 者giả 。 相tương 似tự 之chi 位vị 也dã 。 謂vị 通thông 斷đoạn 見kiến 思tư 。 被bị 別biệt 十thập 向hướng 所sở 接tiếp 。 乃nãi 至chí 修tu 中trung 道đạo 。 伏phục 無vô 明minh 。 被bị 圓viên 十thập 信tín 所sở 接tiếp 。 以dĩ 別biệt 十thập 向hướng 。 圓viên 十thập 信tín 。 俱câu 為vi 相tương 似tự 。 皆giai 斷đoạn 見kiến 思tư 之chi 位vị 。 今kim 欲dục 接tiếp 斷đoạn 見kiến 思tư 之chi 人nhân 。 故cố 以dĩ 別biệt 向hướng 圓viên 信tín 之chi 教giáo 被bị 而nhi 覆phú 之chi 。 則tắc 所sở 接tiếp 者giả 。 按án 其kỳ 位vị 而nhi 成thành 別biệt 圓viên 中trung 人nhân 。 故cố 曰viết 按án 位vị 接tiếp 也dã 。 真chân 位vị 者giả 。 分phần/phân 真chân 之chi 位vị 也dã 。 謂vị 通thông 教giáo 斷đoạn 惑hoặc 。 但đãn 斷đoạn 見kiến 思tư 。 若nhược 與dữ 後hậu 二nhị 教giáo 按án 而nhi 論luận 之chi 。 但đãn 是thị 相tương 似tự 。 以dĩ 其kỳ 根căn 利lợi 能năng 見kiến 不bất 空không 。 今kim 欲dục 接tiếp 引dẫn 。 而nhi 以dĩ 別biệt 地địa 圓viên 住trụ 之chi 教giáo 被bị 而nhi 覆phú 之chi 。 則tắc 所sở 接tiếp 者giả 。 隨tùy 其kỳ 勝thắng 進tiến 而nhi 成thành 別biệt 圓viên 中trung 人nhân 。 蓋cái 別biệt 教giáo 登đăng 地địa 已dĩ 上thượng 。 圓viên 入nhập 初sơ 住trụ 已dĩ 去khứ 。 皆giai 屬thuộc 分phần/phân 真chân 。 俱câu 是thị 破phá 無vô 明minh 之chi 位vị 。 以dĩ 破phá 無vô 明minh 之chi 深thâm 位vị 。 而nhi 接tiếp 斷đoạn 見kiến 思tư 之chi 淺thiển 位vị 。 故cố 云vân 勝thắng 進tiến 接tiếp 也dã 。

【# □# 註chú 】# 據cứ 上thượng 似tự 位vị 被bị 接tiếp 。 真chân 位vị 受thọ 接tiếp 。 應ưng 作tác 被bị 字tự 。 蓋cái 以dĩ 能năng 從tùng 所sở 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 釋thích 真chân 位vị 受thọ 接tiếp 之chi 受thọ 字tự 。 依y 義nghĩa 當đương 用dụng 被bị 字tự 為vi 妥# 。 何hà 者giả 。 謂vị 上thượng 似tự 位vị 被bị 接tiếp 。 乃nãi 覆phú 被bị 之chi 被bị 而nhi 為vi 能năng 接tiếp 。 故cố 下hạ 真chân 位vị 受thọ 接tiếp 之chi 受thọ 字tự 。 亦diệc 應ưng 作tác 覆phú 被bị 之chi 被bị 字tự 。 方phương 得đắc 同đồng 為vi 能năng 接tiếp 。 而nhi 儀nghi 文văn 云vân 受thọ 接tiếp 者giả 。 蓋cái 以dĩ 能năng 接tiếp 之chi 位vị 次thứ 。 從tùng 所sở 接tiếp 之chi 三tam 根căn 也dã 。

【# □# 註chú 】# 輔phụ 行hành 三tam 下hạ (# 八bát )# 云vân 。 若nhược 接tiếp 入nhập 教giáo 道đạo 。 在tại 迴hồi 向hướng 中trung 。 若nhược 接tiếp 入nhập 證chứng 道đạo 。 即tức 在tại 初Sơ 地Địa 。 若nhược 接tiếp 入nhập 圓viên 。 亦diệc 分phần/phân 教giáo 證chứng 。 比tỉ 說thuyết 可khả 知tri (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 言ngôn 教giáo 道đạo 證chứng 道đạo 者giả 。 能năng 詮thuyên 之chi 教giáo 。 為vi 教giáo 道đạo 。 以dĩ 言ngôn 說thuyết 有hữu 次thứ 第đệ 故cố 。 所sở 證chứng 之chi 理lý 。 為vi 證chứng 道đạo 。 以dĩ 真chân 理lý 無vô 二nhị 故cố 。 別biệt 教giáo 三tam 賢hiền 位vị 中trung 。 未vị 破phá 無vô 明minh 。 還hoàn 須tu 修tu 證chứng 。 修tu 必tất 次thứ 第đệ 修tu 。 證chứng 必tất 次thứ 第đệ 證chứng 。 故cố 屬thuộc 教giáo 道đạo 。 一nhất 登đăng 初Sơ 地Địa 。 已dĩ 破phá 無vô 明minh 。 親thân 證chứng 真Chân 如Như 。 故cố 屬thuộc 證chứng 道đạo 。 若nhược 接tiếp 入nhập 圓viên 亦diệc 分phần/phân 教giáo 證chứng 者giả 。 蓋cái 圓viên 教giáo 本bổn 無vô 教giáo 證chứng 之chi 別biệt 。 設thiết 欲dục 分phân 之chi 。 則tắc 比tỉ 別biệt 教giáo 之chi 說thuyết 可khả 知tri 。 例lệ 謂vị 。 接tiếp 入nhập 教giáo 道đạo 在tại 六lục 根căn 清thanh 淨tịnh 中trung 。 接tiếp 入nhập 證chứng 道đạo 。 即tức 在tại 初sơ 住trụ 。 故cố 云vân 比tỉ 說thuyết 可khả 知tri 。

【# □# 註chú 】# 又hựu 別biệt 圓viên 接tiếp 通thông 。 接tiếp 聖thánh 不bất 接tiếp 賢hiền 。 接tiếp 真chân 不bất 接tiếp 俗tục 。 若nhược 圓viên 接tiếp 別biệt 。 接tiếp 俗tục 不bất 接tiếp 真chân 。 接tiếp 賢hiền 不bất 接tiếp 聖thánh 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 料liệu 簡giản 圓viên 接tiếp 通thông 別biệt 。 各các 有hữu 當đương 接tiếp 不bất 接tiếp 之chi 殊thù 也dã 。 且thả 如như 通thông 教giáo 三Tam 地Địa 四Tứ 地Địa 已dĩ 後hậu 。 既ký 得đắc 斷đoạn 惑hoặc 。 故cố 稱xưng 為vi 聖thánh 。 初Sơ 地Địa 二Nhị 地Địa 。 全toàn 不bất 斷đoạn 惑hoặc 。 僅cận 能năng 稱xưng 賢hiền 。 見kiến 尚thượng 不bất 斷đoạn 。 安an 論luận 被bị 接tiếp 。 故cố 云vân 接tiếp 聖thánh 不bất 接tiếp 賢hiền 也dã 。 前tiền 二nhị 地địa 為vi 俗tục 。 後hậu 七thất 地địa 為vi 真chân 。 惟duy 除trừ 佛Phật 地địa 。 前tiền 二nhị 既ký 不bất 被bị 接tiếp 。 故cố 曰viết 接tiếp 真chân 不bất 接tiếp 俗tục 也dã 。 別biệt 教giáo 前tiền 四tứ 十thập 位vị 。 無vô 明minh 未vị 破phá 總tổng 名danh 為vi 俗tục 。 登đăng 地địa 已dĩ 後hậu 。 分phần/phân 破phá 無vô 明minh 。 俱câu 名danh 為vi 真chân 言ngôn 。 接tiếp 俗tục 不bất 接tiếp 真chân 者giả 。 真chân 是thị 證chứng 道đạo 同đồng 圓viên 。 故cố 不bất 須tu 接tiếp 。 故cố 其kỳ 所sở 接tiếp 者giả 。 唯duy 俗tục 而nhi 已dĩ 。 俗tục 即tức 賢hiền 。 真chân 即tức 聖thánh 也dã 。 別biệt 教giáo 亦diệc 有hữu 三tam 根căn 不bất 同đồng 。 上thượng 根căn 。 信tín 住trụ 便tiện 能năng 被bị 接tiếp 。 中trung 根căn 十thập 行hành 方phương 堪kham 被bị 接tiếp 。 下hạ 根căn 。 必tất 待đãi 十thập 向hướng 纔tài 可khả 被bị 接tiếp 。 此thử 則tắc 約ước 教giáo 分phân 齊tề 。 得đắc 受thọ 接tiếp 義nghĩa 。 故cố 圓viên 來lai 接tiếp 。 而nhi 聖thánh 真chân 位vị 。 則tắc 如như 初Sơ 地Địa 。 已dĩ 破phá 無vô 明minh 。 已dĩ 成thành 真chân 因nhân 。 任nhậm 運vận 流lưu 入nhập 。 何hà 須tu 更cánh 接tiếp 。 是thị 故cố 圓viên 所sở 不bất 接tiếp 也dã 。

【# □# 註chú 】# 又hựu 妙diệu 玄huyền 順thuận 能năng 詮thuyên 教giáo 。 約ước 教giáo 道đạo 邊biên 。 具cụ 明minh 三tam 接tiếp 。 止Chỉ 觀Quán 為vi 成thành 觀quán 故cố 。 從tùng 所sở 詮thuyên 理lý 。 約ước 證chứng 道đạo 邊biên 。 唯duy 明minh 一nhất 接tiếp 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 明minh 二nhị 部bộ 論luận 接tiếp 。 三tam 一nhất 不bất 同đồng 也dã 。 止Chỉ 觀Quán 問vấn 。 何hà 以dĩ 別biệt 接tiếp 通thông 。 而nhi 不bất 云vân 接tiếp 藏tạng 耶da 。 答đáp 。 由do 別biệt 教giáo 初sơ 修tu 空không 假giả 二nhị 觀quán 。 破phá 真chân 俗tục 二nhị 諦đế 惑hoặc 盡tận 。 方phương 聞văn 中trung 道đạo 。 仍nhưng 須tu 修tu 觀quán 破phá 無vô 明minh 八bát 相tương/tướng 作tác 佛Phật 。 此thử 佛Phật 是thị 果quả 。 仍nhưng 須tu 前tiền 觀quán 為vi 因nhân 。 故cố 言ngôn 以dĩ 別biệt 接tiếp 通thông 耳nhĩ 。 輔phụ 行hành 釋thích 問vấn 意ý 云vân 。 何hà 獨độc 接tiếp 通thông 。 而nhi 不bất 云vân 接tiếp 藏tạng 。 何hà 獨độc 別biệt 接tiếp 。 而nhi 不bất 云vân 圓viên 接tiếp 。 答đáp 意ý 云vân 。 通thông 須tu 別biệt 接tiếp 。 以dĩ 機cơ 別biệt 故cố 。 若nhược 初sơ 後hậu 不bất 聞văn 。 全toàn 屬thuộc 前tiền 二nhị 。 若nhược 從tùng 初sơ 即tức 聞văn 。 全toàn 屬thuộc 後hậu 兩lưỡng 。

復phục 有hữu 一nhất 人nhân 。 破phá 二nhị 惑hoặc 盡tận 。 至chí 八bát 地địa 方phương 聞văn 中trung 修tu 觀quán 。 進tiến 破phá 無vô 明minh 。 得đắc 法Pháp 身thân 本bổn 。 八bát 相tương/tướng 作tác 佛Phật 。 雖tuy 見kiến 中trung 道đạo 。 必tất 借tá 通thông 教giáo 空không 假giả 二nhị 觀quán 。 為vi 前tiền 進tiến 之chi 方phương 便tiện 。 亦diệc 必tất 待đãi 別biệt 教giáo 之chi 理lý 接tiếp 之chi 方phương 聞văn 。 今kim 言ngôn 別biệt 接tiếp 者giả 。 應ưng 具cụ 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 別biệt 教giáo 。 教giáo 鄰lân 近cận 故cố 。 二nhị 別biệt 理lý 。 理lý 異dị 真chân 故cố 。 輔phụ 行hành 又hựu 云vân 。 玄huyền 文văn 以dĩ 圓viên 接tiếp 通thông 別biệt 者giả 。 分phân 為vi 教giáo 證chứng 。 行hành 位vị 別biệt 故cố 。 今kim 不bất 云vân 者giả 。 約ước 證chứng 道đạo 故cố 。 但đãn 約ước 觀quán 故cố 。 釋thích 籤# 云vân 。 若nhược 止Chỉ 觀Quán 中trung 。 為vi 成thành 理lý 觀quán 。 但đãn 以dĩ 界giới 外ngoại 理lý 。 接tiếp 界giới 內nội 理lý 。 通thông 別biệt 兩lưỡng 教giáo 。 是thị 明minh 二nhị 理lý 之chi 交giao 際tế 。 故cố 明minh 別biệt 接tiếp 通thông 耳nhĩ 。 今kim 玄huyền 文văn 前tiền 六lục 重trọng/trùng 。 仍nhưng 存tồn 教giáo 道đạo 。 故cố 有hữu 圓viên 接tiếp 通thông 別biệt 二nhị 意ý 。 實thật 道đạo 只chỉ 因nhân 圓viên 理lý 接tiếp 權quyền 。 故cố 釋thích 今kim 文văn 應ưng 須tu 教giáo 道đạo 。 復phục 以dĩ 圓viên 中trung 接tiếp 但đãn 中trung 也dã 。 六lục 重trọng/trùng 者giả 。 一nhất 藏tạng 。 二nhị 通thông 。 三tam 別biệt 接tiếp 通thông 。 四tứ 圓viên 接tiếp 通thông 。 五ngũ 別biệt 。 六lục 圓viên 接tiếp 別biệt 。 止Chỉ 觀Quán 輔phụ 行hành 會hội 三tam 。 更cánh 有hữu 明minh 不bất 接tiếp 藏tạng 。 圓viên 不bất 接tiếp 之chi 文văn 。 須tu 者giả 檢kiểm 詳tường 可khả 也dã 。

【# □# 註chú 】# 然nhiên 圓viên 頓đốn 止Chỉ 觀Quán 。 亦diệc 明minh 被bị 接tiếp 者giả 。 為vi 知tri 通thông 塞tắc 。 復phục 以dĩ 思tư 議nghị 。 顯hiển 不bất 思tư 議nghị 也dã 。 如như 輔phụ 行hành 三tam (# 十thập 七thất )# 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 點điểm 示thị 圓viên 頓đốn 止Chỉ 觀Quán 明minh 接tiếp 。 另# 有hữu 一nhất 意ý 。 非phi 可khả 與dữ 前tiền 節tiết 同đồng 年niên 語ngữ 也dã 。 蓋cái 此thử 圓viên 頓đốn 止Chỉ 觀Quán 。 曾tằng 經Kinh 法Pháp 華hoa 開khai 顯hiển 。 唯duy 此thử 一nhất 事sự 實thật 。 餘dư 二nhị 則tắc 非phi 真chân 。 有hữu 何hà 接tiếp 與dữ 不bất 接tiếp 。 以dĩ 前tiền 之chi 三tam 教giáo 有hữu 隔cách 礙ngại 取thủ 捨xả 。 今kim 之chi 法Pháp 門môn 。 唯duy 觀quán 吾ngô 人nhân 一nhất 念niệm 之chi 心tâm 。 亡vong 能năng 所sở 。 絕tuyệt 對đối 待đãi 。 能năng 所sở 不bất 二nhị 。 理lý 智trí 一nhất 如như 。 反phản 觀quán 山sơn 河hà 大đại 地địa 。 猶do 如như 大đại 圓viên 鏡kính 智trí 。 以dĩ 己kỷ 心tâm 所sở 。 名danh 之chi 曰viết 通thông 。 內nội 心tâm 少thiểu 有hữu [糸*系]# 毫hào 隔cách 礙ngại 。 名danh 之chi 為vi 塞tắc 。 故cố 此thử 法Pháp 門môn 。 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 只chỉ 此thử 一nhất 念niệm 原nguyên 具cụ 三tam 千thiên 性tánh 相tướng 。 百bách 界giới 千thiên 如như 。 上thượng 與dữ 諸chư 佛Phật 平bình 等đẳng 。 下hạ 與dữ 眾chúng 生sanh 一nhất 如như 。 如như 心tâm 亦diệc 復phục 爾nhĩ 。 如như 佛Phật 眾chúng 生sanh 然nhiên 。 故cố 名danh 不bất 可khả 思tư 議nghị 也dã 。 又hựu 修tu 止Chỉ 觀Quán 時thời 。 於ư 真chân 生sanh 著trước 名danh 塞tắc 。 能năng 達đạt 於ư 中trung 名danh 通thông 。 真chân 是thị 界giới 內nội 權quyền 理lý 。 名danh 可khả 思tư 議nghị 。 中trung 是thị 界giới 外ngoại 實thật 理lý 。 名danh 不bất 可khả 思tư 議nghị 也dã 。 輔phụ 行hành 問vấn 。 玄huyền 文văn 云vân 接tiếp 非phi 會hội 義nghĩa 。 今kim 約ước 法pháp 華hoa 。 只chỉ 應ưng 論luận 會hội 。 何hà 故cố 論luận 接tiếp 。 答đáp 。 前tiền 後hậu 諸chư 文văn 。 會hội 義nghĩa 非phi 一nhất 。 今kim 論luận 修tu 觀quán 。 亦diệc 可khả 重trọng/trùng 述thuật 法pháp 華hoa 前tiền 教giáo 。 以dĩ 例lệ 行hành 人nhân 。 通thông 塞tắc 之chi 相tướng 。 論luận 於ư 教giáo 門môn 有hữu 通thông 塞tắc 相tương/tướng 。 故cố 須tu 明minh 之chi 。 如như 此thử 明minh 接tiếp 。 未vị 妨phương 於ư 會hội 。 況huống 接tiếp 在tại 菩Bồ 薩Tát 。 與dữ 會hội 不bất 殊thù 。 又hựu 前tiền 後hậu 文văn 處xứ 處xứ 皆giai 明minh 可khả 思tư 議nghị 等đẳng 。 但đãn 為vi 顯hiển 於ư 不bất 思tư 議nghị 故cố 。 前tiền 待đãi 後hậu 絕tuyệt 。 次thứ 第đệ 應ưng 然nhiên 。 何hà 須tu 問vấn 言ngôn 。 不bất 應ưng 論luận 接tiếp 。

△# 三tam 揀giản 異dị 藏tạng 通thông 二nhị 。 初sơ 問vấn 。

問vấn 。 此thử 藏tạng 通thông 二nhị 教giáo 。 同đồng 是thị 三tam 乘thừa 。 同đồng 斷đoạn 四tứ 住trụ 。 止chỉ 出xuất 三tam 界giới 。 同đồng 證chứng 偏thiên 真chân 。 同đồng 行hành 三tam 百bách 由do 旬tuần 。 同đồng 入nhập 化hóa 城thành 。 何hà 故cố 分phần/phân 二nhị 。

△# 二nhị 答đáp 二nhị 。 初sơ 縱túng/tung 許hứa 。

答đáp 。 誠thành 如như 所sở 問vấn 。

△# 二nhị 裁tài 奪đoạt 二nhị 。 初sơ 辨biện 析tích 同đồng 中trung 有hữu 異dị 。

然nhiên 同đồng 而nhi 不bất 同đồng 。 所sở 證chứng 雖tuy 同đồng 。 大đại 小tiểu 巧xảo 拙chuyết 永vĩnh 異dị 。 此thử 之chi 二nhị 教giáo 。 是thị 界giới 內nội 教giáo 。

△# 二nhị 正chánh 釋thích 異dị 之chi 所sở 以dĩ 二nhị 。 初sơ 明minh 藏tạng 教giáo 之chi 拙chuyết 。

藏tạng 是thị 界giới 內nội 小tiểu 拙chuyết 。 不bất 通thông 於ư 大đại 。 故cố 小tiểu 。 折chiết 色sắc 入nhập 空không 。 故cố 拙chuyết 。 此thử 教giáo 三tam 人nhân 。 雖tuy 當đương 教giáo 內nội 有hữu 上thượng 中trung 下hạ 異dị 。 望vọng 通thông 三tam 人nhân 。 則tắc 一nhất 概khái 鈍độn 根căn 。 故cố 須tu 析tích 破phá 也dã 。

【# □# 註chú 】# 然nhiên 藏tạng 通thông 三tam 乘thừa 。 斷đoạn 惑hoặc 出xuất 界giới 證chứng 理lý 雖tuy 同đồng 。 教giáo 行hành 有hữu 異dị 。 大đại 小tiểu 。 約ước 小tiểu 衍diễn 。 巧xảo 拙chuyết 。 論luận 體thể 析tích 。 對đối 界giới 外ngoại 方phương 便tiện 等đẳng 土thổ/độ 。 名danh 界giới 內nội 教giáo 。 以dĩ 此thử 二nhị 教giáo 化hóa 界giới 內nội 也dã 。 不bất 通thông 於ư 大đại 。 故cố 小tiểu 。 不bất 能năng 遠viễn 通thông 常thường 住trụ 故cố 。 析tích 色sắc 入nhập 空không 者giả 。 外ngoại 計kế 鄰lân 虗hư 。 不bất 出xuất 斷đoạn 常thường 。 今kim 總tổng 觀quán 色sắc 心tâm 生sanh 滅diệt 。 非phi 斷đoạn 非phi 常thường 。 對đối 破phá 外ngoại 道đạo 。 汝nhữ 說thuyết 非phi 正chánh 。 如như 止Chỉ 觀Quán 三tam (# 二nhị 十thập 六lục )# 輔phụ 行hành 三tam 下hạ (# 二nhị 十thập 四tứ )# 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 明minh 藏tạng 通thông 鈍độn 者giả 似tự 同đồng 。 利lợi 者giả 碩# 異dị 也dã 。 然nhiên 藏tạng 教giáo 教giáo 是thị 生sanh 滅diệt 。 通thông 教giáo 教giáo 是thị 無vô 生sanh 。 藏tạng 教giáo 觀quán 是thị 析tích 空không 。 通thông 教giáo 觀quán 是thị 體thể 空không 。 故cố 云vân 教giáo 行hành 有hữu 異dị 也dã 。 大đại 小tiểu 約ước 小tiểu 衍diễn 者giả 。 是thị 轉chuyển 釋thích 教giáo 異dị 。 謂vị 藏tạng 是thị 小tiểu 教giáo 。 通thông 是thị 衍diễn 門môn 。 是thị 為vi 教giáo 之chi 大đại 小tiểu 有hữu 異dị 也dã 。 巧xảo 拙chuyết 論luận 體thể 析tích 者giả 。 是thị 轉chuyển 釋thích 行hành 異dị 。 謂vị 藏tạng 人nhân 析tích 色sắc 明minh 空không 。 通thông 人nhân 體thể 色sắc 明minh 空không 。 是thị 為vi 行hành 之chi 巧xảo 拙chuyết 有hữu 異dị 也dã 。 言ngôn 對đối 界giới 外ngoại 名danh 界giới 內nội 教giáo 者giả 。 蓋cái 四tứ 土thổ/độ 言ngôn 之chi 。 藏tạng 通thông 二nhị 教giáo 。 但đãn 化hóa 凡phàm 聖thánh 同đồng 居cư 土thổ/độ 六lục 凡phàm 法Pháp 界Giới 也dã 。 別biệt 圓viên 二nhị 教giáo 。 兼kiêm 化hóa 方phương 便tiện 實thật 報báo 寂tịch 光quang 三tam 土thổ/độ 。 四tứ 聖thánh 法Pháp 界Giới 也dã 。 故cố 知tri 藏tạng 通thông 對đối 別biệt 圓viên 界giới 外ngoại 教giáo 。 而nhi 名danh 界giới 內nội 教giáo 也dã 。 言ngôn 不bất 能năng 遠viễn 通thông 常thường 住trụ 者giả 。 常thường 住trụ 。 乃nãi 大Đại 乘Thừa 中Trung 道Đạo 妙diệu 理lý 。 有hữu 五ngũ 百bách 由do 旬tuần 之chi 遠viễn 。 而nhi 藏tạng 乘thừa 界giới 內nội 之chi 教giáo 既ký 不bất 能năng 通thông 。 故cố 是thị 小tiểu 也dã 。 析tích 色sắc 入nhập 空không 一nhất 節tiết 。 正chánh 明minh 藏tạng 人nhân 觀quán 行hành 之chi 拙chuyết 。 初sơ 二nhị 句cú 。 出xuất 外ngoại 計kế 。 今kim 總tổng 下hạ 。 明minh 藏tạng 行hành 雖tuy 拙chuyết 。 亦diệc 能năng 破phá 邪tà 。 末mạt 二nhị 句cú 。 引dẫn 證chứng 。 如như 止Chỉ 觀Quán 破phá 外ngoại 鄰lân 虗hư 云vân 。 此thử 塵trần 為vi 有hữu 為vi 無vô 。 若nhược 有hữu 極cực 微vi 色sắc 。 則tắc 有hữu 十thập 方phương 分phần/phân 。 若nhược 無vô 極cực 微vi 色sắc 。 則tắc 無vô 十thập 方phương 分phần/phân 。 若nhược 析tích 極cực 微vi 色sắc 不bất 盡tận 。 則tắc 成thành 常thường 見kiến 有hữu 見kiến 。 若nhược 析tích 盡tận 。 則tắc 成thành 斷đoạn 見kiến 無vô 見kiến 。 此thử 外ngoại 道đạo 析tích 色sắc 也dã 。 析tích 心tâm 亦diệc 如như 是thị 。 若nhược 有hữu 若nhược 無vô 。 皆giai 墮đọa 斷đoạn 常thường 也dã 。 三tam 藏tạng 析tích 法pháp 觀quán 云vân 。 色sắc 若nhược 麤thô 若nhược 細tế 。 總tổng 而nhi 觀quán 之chi 。 無vô 常thường 無vô 我ngã 。 以dĩ 色sắc 從tùng 無vô 明minh 生sanh 。 無vô 明minh 不bất 實thật 。 麤thô 細tế 皆giai 假giả 。 假giả 故cố 。 無vô 常thường 無vô 性tánh 。 即tức 得đắc 入nhập 空không 。 又hựu 介giới 爾nhĩ 心tâm 起khởi 。 必tất 藉tạ 根căn 塵trần 。 無vô 一nhất 法pháp 不bất 從tùng 緣duyên 生sanh 。 從tùng 緣duyên 生sanh 者giả 。 皆giai 悉tất 無vô 常thường 。 或hoặc 言ngôn 一nhất 念niệm 。 六lục 十thập 剎sát 那na 。 或hoặc 言ngôn 百bách 億ức 剎sát 那na 。 剎sát 那na 不bất 住trụ 。 念niệm 念niệm 無vô 常thường 。 乃nãi 至chí 云vân 是thị 名danh 析tích 色sắc 觀quán 意ý 也dã 。 析tích 名danh 。 本bổn 於ư 外ngoại 道đạo 。 對đối 破phá 邪tà 析tích 。 而nhi 名danh 正chánh 析tích 。 何hà 但đãn 外ngoại 邪tà 。 應ưng 須tu 正chánh 析tích 。 乃nãi 至chí 圓viên 教giáo 四tứ 門môn 生sanh 著trước 。 亦diệc 須tu 析tích 破phá 也dã 。 輔phụ 行hành 釋thích 云vân 。 方phương 分phần/phân 者giả 。 無vô 塵trần 而nhi 已dĩ 。 有hữu 必tất 是thị 色sắc 。 色sắc 必tất 有hữu 方phương 。 方phương 必tất 有hữu 分phần/phân 。 有hữu 十thập 方phương 分phần/phân 。 次thứ 破phá 其kỳ 更cánh 析tích 極cực 微vi 。 析tích 故cố 則tắc 盡tận 。 若nhược 一nhất 塵trần 可khả 盡tận 。 諸chư 塵trần 皆giai 可khả 盡tận 。 若nhược 可khả 盡tận 者giả 。 如như 何hà 和hòa 合hợp 而nhi 成thành 於ư 身thân 。 若nhược 不bất 盡tận 者giả 。 一nhất 塵trần 是thị 常thường 。 諸chư 塵trần 皆giai 常thường 。 若nhược 是thị 常thường 者giả 。 身thân 不bất 應ưng 滅diệt 。 故cố 非phi 佛Phật 法Pháp 正chánh 析tích 相tương/tướng 也dã 。 析tích 心tâm 亦diệc 爾nhĩ 。 若nhược 一nhất 剎sát 那na 心tâm 。 不bất 可khả 盡tận 者giả 。 如như 何hà 後hậu 剎sát 那na 生sanh 。 後hậu 剎sát 那na 生sanh 。 前tiền 心tâm 必tất 滅diệt 。 若nhược 永vĩnh 滅diệt 者giả 。 如như 何hà 復phục 有hữu 後hậu 心tâm 而nhi 生sanh 。 故cố 知tri 剎sát 那na 。 念niệm 念niệm 生sanh 滅diệt 。 非phi 斷đoạn 非phi 常thường 。 今kim 三tam 藏tạng 析tích 法pháp 。 亦diệc 先tiên 觀quán 色sắc 。 次thứ 觀quán 心tâm 。 觀quán 色sắc 心tâm 時thời 。 但đãn 觀quán 麤thô 細tế 。 無vô 常thường 無vô 我ngã 。 不bất 須tu 云vân 盡tận 及cập 以dĩ 不bất 盡tận 。 謂vị 從tùng 過quá 去khứ 一nhất 念niệm 無vô 明minh 。 而nhi 生sanh 諸chư 行hành 。 復phục 由do 至chí 中trung 陰ấm 時thời 。 我ngã 無vô 明minh 心tâm 。 復phục 與dữ 父phụ 母mẫu 無vô 明minh 心tâm 合hợp 。 生sanh 於ư 色sắc 身thân 。 依y 報báo 亦diệc 由do 共cộng 無vô 明minh 業nghiệp 同đồng 感cảm 。 是thị 故cố 依y 正chánh 。 莫mạc 不bất 皆giai 由do 無vô 明minh 而nhi 生sanh 。 無vô 明minh 之chi 體thể 。 從tùng 因nhân 緣duyên 有hữu 。 故cố 使sử 造tạo 色sắc 。 亦diệc 從tùng 因nhân 緣duyên 。 當đương 知tri 因nhân 果quả 。 皆giai 是thị 無vô 常thường 。 如như 何hà 計kế 之chi 為vi 盡tận 不bất 盡tận 。 觀quán 心tâm 亦diệc 爾nhĩ 。 過quá 去khứ 剎sát 那na 。 感cảm 今kim 剎sát 那na 。 況huống 今kim 剎sát 那na 。 復phục 對đối 外ngoại 境cảnh 因nhân 緣duyên 故cố 有hữu 。 是thị 故cố 念niệm 念niệm 。 皆giai 悉tất 無vô 常thường 。 如như 是thị 推thôi 時thời 。 何hà 但đãn 識thức 與dữ 色sắc 心tâm 無vô 常thường 。 進tiến 推thôi 心tâm 念niệm 本bổn 來lai 非phi 有hữu 。 乃nãi 見kiến 法pháp 性tánh 真Chân 如Như 常thường 住trụ 。 然nhiên 此thử 析tích 名danh 。 本bổn 於ư 外ngoại 道đạo 。 今kim 觀quán 無vô 常thường 。 亦diệc 名danh 析tích 者giả 。 已dĩ 上thượng 俱câu 是thị 輔phụ 行hành 之chi 文văn 。 原nguyên 是thị 對đối 破phá 外ngoại 道đạo 。 汝nhữ 析tích 非phi 正chánh 。

△# 二nhị 明minh 通thông 教giáo 之chi 巧xảo 二nhị 。 初sơ 正chánh 明minh 巧xảo 大đại 。

通thông 教giáo 。 則tắc 界giới 內nội 大đại 巧xảo 。 大đại 。 謂vị 大Đại 乘Thừa 初sơ 門môn 故cố 。 巧xảo 謂vị 體thể 色sắc 入nhập 空không 故cố 。 雖tuy 當đương 教giáo 中trung 三tam 人nhân 。 有hữu 上thượng 中trung 下hạ 異dị 。 若nhược 望vọng 藏tạng 教giáo 。 則tắc 一nhất 概khái 為vi 利lợi 。

【# □# 註chú 】# 通thông 後hậu 別biệt 圓viên 。 故cố 是thị 初sơ 門môn 。 了liễu 知tri 諸chư 法pháp 。 如như 幻huyễn 如như 化hóa 。 當đương 體thể 即tức 空không 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 明minh 通thông 人nhân 之chi 巧xảo 。 故cố 能năng 為vi 大Đại 乘Thừa 之chi 初sơ 門môn 也dã 。 以dĩ 其kỳ 能năng 了liễu 達đạt 諸chư 法pháp 。 如như 夢mộng 幻huyễn 泡bào 影ảnh 。 鏡kính 像tượng 水thủy 月nguyệt 。 竟cánh 無vô 所sở 得đắc 。 當đương 體thể 全toàn 空không 。 是thị 故cố 別biệt 圓viên 藉tạ 此thử 開khai 導đạo 。

△# 二nhị 兼kiêm 容dung 攝nhiếp 小tiểu 二nhị 。 初sơ 疑nghi 問vấn 。

問vấn 。 教giáo 既ký 大Đại 乘Thừa 。 何hà 故cố 有hữu 二Nhị 乘Thừa 之chi 人nhân 。

【# ■# 記ký 】# 問vấn 意ý 通thông 教giáo 既ký 稱xưng 大Đại 乘Thừa 初sơ 門môn 。 其kỳ 所sở 被bị 之chi 機cơ 。 必tất 然nhiên 自tự 他tha 雙song 利lợi 之chi 大Đại 士Sĩ 。 何hà 以dĩ 而nhi 有hữu 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 。 獨độc 善thiện 之chi 流lưu 耶da 。

△# 二nhị 釋thích 答đáp 。

答đáp 朱chu 雀tước 門môn 中trung 。 何hà 妨phương 庶thứ 民dân 出xuất 入nhập 。 故cố 人nhân 雖tuy 有hữu 小tiểu 。 教giáo 定định 是thị 大đại 。 大Đại 乘Thừa 兼kiêm 小tiểu 。 漸tiệm 引dẫn 入nhập 實thật 。 豈khởi 不bất 巧xảo 哉tai 。

【# □# 註chú 】# 天thiên 子tử 南nam 門môn 。 謂vị 之chi 朱chu 雀tước 。 漸tiệm 引dẫn 入nhập 實thật 。 明minh 佛Phật 意ý 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 以dĩ 佛Phật 意ý 釋thích 明minh 漸tiệm 引dẫn 入nhập 實thật 。 如như 云vân 先tiên 以dĩ 欲dục 鈎câu 牽khiên 。 後hậu 令linh 入nhập 佛Phật 智trí 之chi 意ý 。 如như 止Chỉ 觀Quán 云vân 。 如như 朱chu 雀tước 門môn 。 天thiên 子tử 所sở 立lập 。 正chánh 通thông 王vương 事sự 。 不bất 妨phương 羣quần 小tiểu 出xuất 入nhập 。 雖tuy 是thị 小tiểu 人nhân 終chung 是thị 天thiên 子tử 門môn 也dã 。 今kim 摩ma 訶ha 衍diễn 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 正chánh 為vi 菩Bồ 薩Tát 體thể 法pháp 入nhập 空không 。 雖tuy 有hữu 小Tiểu 乘Thừa 。 終chung 名danh 為vi 大đại 也dã 。 當đương 知tri 大Đại 乘Thừa 。 教giáo 門môn 有hữu 小tiểu 人nhân 出xuất 入nhập 者giả 。 蓋cái 在tại 轉chuyển 小tiểu 成thành 大đại 也dã 。 漸tiệm 引dẫn 入nhập 實thật 者giả 。 謂vị 漸tiệm 次thứ 接tiếp 引dẫn 。 令linh 其kỳ 造tạo 詣nghệ 入nhập 於ư 圓viên 實thật 之chi 地địa 。 是thị 則tắc 雖tuy 小tiểu 是thị 大đại 。 故cố 其kỳ 通thông 教giáo 二Nhị 乘Thừa 人nhân 。 之chi 所sở 修tu 行hành 。 亦diệc 得đắc 名danh 為vi 巧xảo 度độ 也dã 。 言ngôn 天thiên 子tử 南nam 門môn 謂vị 之chi 朱chu 雀tước 者giả 。 國quốc 王vương 而nhi 曰viết 天thiên 子tử 。 言ngôn 非phi 凡phàm 品phẩm 也dã 。 以dĩ 有hữu 覆phú 護hộ 之chi 德đức 。 仁nhân 育dục 之chi 恩ân 。 正chánh 如như 天thiên 之chi 子tử 也dã 。 故cố 諺ngạn 云vân 。 萬vạn 靈linh 振chấn 護hộ 者giả 。 聖thánh 天thiên 子tử 也dã 。 以dĩ 所sở 居cư 之chi 都đô 。 四tứ 方phương 四tứ 門môn 。 各các 有hữu 其kỳ 名danh 。 東đông 曰viết 青thanh 龍long 。 西tây 曰viết 白bạch 虎hổ 。 南nam 曰viết 朱chu 雀tước 。 北bắc 曰viết 玄huyền 武võ 。 今kim 舉cử 正chánh 陽dương 之chi 南nam 門môn 。 況huống 通thông 教giáo 大Đại 乘Thừa 之chi 初sơ 門môn 。 而nhi 有hữu 大đại 小tiểu 同đồng 出xuất 入nhập 也dã 。

△# 四tứ 結kết 所sở 屬thuộc 文văn 。

般Bát 若Nhã 方Phương 等Đẳng 。 部bộ 內nội 共cộng 般Bát 若Nhã 等đẳng 。 即tức 此thử 教giáo 也dã 。

【# □# 註chú 】# 釋thích 籤# 四tứ (# 十thập 九cửu )# 云vân 。 不bất 同đồng 三tam 藏tạng 四tứ 阿a 含hàm 等đẳng 別biệt 有hữu 部bộ 帙# 。 今kim 以dĩ 諸chư 部bộ 方Phương 等Đẳng 諸chư 般Bát 若Nhã 中trung 。 但đãn 是thị 三tam 乘thừa 共cộng 行hành 。 即tức 判phán 屬thuộc 通thông 。 (# 文văn )# 今kim 文văn 通thông 指chỉ 般Bát 若Nhã 方Phương 等Đẳng 下hạ 但đãn 云vân 共cộng 般Bát 若Nhã 等đẳng 。 蓋cái 方Phương 等Đẳng 彈đàn 斥xích 。 共cộng 義nghĩa 稍sảo 疎sơ 故cố 。

【# ■# 記ký 】# 儀nghi 文văn 云vân 般Bát 若Nhã 方Phương 等Đẳng 部bộ 內nội 共cộng 般Bát 若Nhã 等đẳng 者giả 。 非phi 是thị 局cục 指chỉ 般Bát 若Nhã 中trung 三tam 乘thừa 共cộng 聞văn 者giả 為vi 共cộng 般Bát 若Nhã 。 意ý 取thủ 方Phương 等Đẳng 般Bát 若Nhã 二nhị 時thời 部bộ 內nội 。 三tam 乘thừa 共cộng 聞văn 者giả 俱câu 名danh 共cộng 般Bát 若Nhã 耳nhĩ 。 如như 輔phụ 行hành 云vân 。 雖tuy 無vô 別biệt 部bộ 共cộng 般Bát 若Nhã 文văn 。 但đãn 取thủ 方Phương 等Đẳng 般Bát 若Nhã 中trung 。 或hoặc 一nhất 時thời 。 一nhất 會hội 。 一nhất 章chương 。 獨độc 明minh 共cộng 意ý 。 其kỳ 流lưu 亦diệc 多đa 。 今kim 觀quán 此thử 文văn 。 則tắc 知tri 方Phương 等Đẳng 部bộ 內nội 。 亦diệc 有hữu 共cộng 般Bát 若Nhã 者giả 。 即tức 此thử 教giáo 所sở 屬thuộc 之chi 文văn 也dã 。 註chú 中trung 引dẫn 釋thích 籤# 以dĩ 證chứng 成thành 。 言ngôn 不bất 同đồng 三tam 藏tạng 等đẳng 者giả 。 以dĩ 三tam 藏tạng 之chi 教giáo 。 有hữu 四tứ 阿A 含Hàm 。 等đẳng 為vi 部bộ 帙# 。 今kim 此thử 通thông 教giáo 無vô 別biệt 部bộ 帙# 。 是thị 故cố 於ư 二nhị 時thời 中trung 三tam 乘thừa 共cộng 聞văn 者giả 。 判phán 屬thuộc 於ư 通thông 。 而nhi 今kim 不bất 曰viết 共cộng 方Phương 等Đẳng 。 而nhi 曰viết 共cộng 般Bát 若Nhã 者giả 。 蓋cái 方Phương 等Đẳng 重trọng/trùng 在tại 彈đàn 斥xích 。 共cộng 義nghĩa 稍sảo 疎sơ 。 而nhi 般Bát 若Nhã 之chi 空không 宗tông 。 正chánh 當đương 教giáo 之chi 妙diệu 旨chỉ 。 以dĩ 是thị 則tắc 曰viết 共cộng 般Bát 若Nhã 者giả 。 盡tận 善thiện 也dã 已dĩ 。

△# 三tam 結kết 。

略lược 明minh 通thông 教giáo 竟cánh 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 句cú 總tổng 結kết 通thông 教giáo 全toàn 文văn 。 言ngôn 略lược 明minh 者giả 。 以dĩ 通thông 教giáo 前tiền 後hậu 融dung 通thông 。 大đại 小tiểu 不bất 壅ủng 。 焉yên 能năng 盡tận 剖phẫu 其kỳ 奧áo 。 亦diệc 不bất 過quá 略lược 為vi 消tiêu 顯hiển 而nhi 已dĩ 。

天thiên 台thai 四tứ 教giáo 儀nghi 註chú 彚# 補bổ 輔phụ 宏hoành 記ký 卷quyển 七thất 之chi 下hạ