Thanh Tịnh Đạo Luận Đệ Quyển Đệ Quyển – Quyển 0007

清Thanh 淨Tịnh 道Đạo 論Luận ( 第Đệ 卷Quyển 第Đệ 卷Quyển )
Quyển 0007
佛Phật 音Âm 撰Soạn 悟Ngộ 醒Tỉnh 譯Dịch

[P.606]# 第đệ 二nhị 十thập 品phẩm 。 道đạo 非phi 道đạo 智trí 見kiến 清thanh 淨tịnh 之chi 解giải 釋thích 。

〔# 慧tuệ 體thể 之chi 三tam 。 道đạo 非phi 道đạo 智trí 見kiến 清thanh 淨tịnh 〕# 。

其kỳ 次thứ 。

知tri

此thử 是thị 道đạo 。 此thử 是thị 非phi 道đạo 。

及cập 此thử 道đạo 。 非phi 道đạo 之chi 在tại 智trí 言ngôn 為vi 。

道đạo 非phi 道đạo 智trí 見kiến 清thanh 淨tịnh

欲dục 成thành 就tựu 其kỳ 〔# 道đạo 非phi 道đạo 智trí 見kiến 清thanh 淨tịnh 〕# 者giả 。 應ưng 先tiên 依y 稱xưng 為vi 聚tụ 思tư 惟duy 之chi 方phương 法pháp 觀quán 而nhi 行hành 瑜du 伽già 。

何hà 以dĩ 故cố 。 開khai 始thỉ 觀quán 者giả 於ư 光quang 明minh 等đẳng 發phát 生sanh 時thời 即tức 生sanh 道đạo 非phi 道đạo 智trí 故cố 。 然nhiên 。 開khai 始thỉ 觀quán 者giả 於ư 發phát 生sanh 光quang 明minh 時thời 。 有hữu 道đạo 非phi 道đạo 智trí 。 聚tụ 思tư 惟duy 為vi 觀quán 之chi 最tối 初sơ 。 故cố 此thử 〔# 道đạo 。 非phi 道đạo 智trí 〕# 於ư 度độ 疑nghi 〔# 清thanh 淨tịnh 〕# 之chi 後hậu 而nhi 舉cử 示thị 。 又hựu 起khởi 度độ 徧biến 知tri 時thời 。 即tức 生sanh 起khởi 道đạo 非phi 道đạo 智trí 。 度độ 徧biến 知tri 是thị 在tại 知tri 徧biến 知tri 之chi 後hậu 。 是thị 故cố 欲dục 成thành 就tựu 其kỳ 道đạo 非phi 道đạo 智trí 見kiến 清thanh 淨tịnh 者giả 。 瑜du 伽già （# 修tu 行hành ）# 應ưng 先tiên 行hành 聚tụ 思tư 惟duy 。

〔# 三tam 徧biến 知tri 〕#

對đối 此thử 有hữu 次thứ 之chi 決quyết 定định 說thuyết 。 即tức 有hữu 知tri 徧biến 知tri 。 度độ 徧biến 知tri 。 斷đoạn 徧biến 知tri 之chi 三tam 世thế 間gian 徧biến 知tri 。 對đối 此thử 言ngôn 。

知tri 通thông 之chi 慧tuệ 依y 己kỷ 知tri 之chi 義nghĩa 為vi 智trí 。 徧biến 知tri 之chi 慧tuệ 依y 度độ 知tri 之chi 義nghĩa 為vi 智trí 。 捨xả 斷đoạn 之chi 慧tuệ 依y 徧biến 捨xả 之chi 義nghĩa 為vi 智trí 。

其kỳ 中trung 。 如như 說thuyết 。

色sắc 是thị 以dĩ 惱não 壞hoại 為vi 相tương/tướng 。 受thọ 是thị 所sở 受thọ 為vi 相tương/tướng 。

依y 觀quán 察sát 各các 各các 諸chư 法pháp 之chi 相tướng 。 而nhi 轉chuyển 起khởi 之chi 慧tuệ 言ngôn 為vi

知tri 徧biến 知tri

其kỳ 次thứ 如như 由do 。

色sắc 是thị 無vô 常thường 。 受thọ 是thị 無vô 常thường 。

之chi 方phương 法pháp 。 而nhi 舉cử 觀quán 彼bỉ 等đẳng 諸chư 法pháp 。 之chi 共cộng 相tương 而nhi 轉chuyển 起khởi 相tương/tướng 為vi 所sở 緣duyên 之chi 觀quán 慧tuệ 言ngôn 為vi 。

度độ 徧biến 知tri

其kỳ 次thứ 對đối 彼bỉ 等đẳng 〔# 色sắc 。 受thọ 等đẳng 之chi 〕# 諸chư 法pháp 。 依y 捨xả 斷đoạn 常thường 想tưởng 等đẳng 而nhi 轉chuyển 起khởi 之chi 慧tuệ 言ngôn 為vi 。

斷đoạn 徧biến 知tri

其kỳ 中trung 。 由do 諸chư 行hành 之chi 分phần 別biệt （# 名danh 色sắc 之chi 差sai 別biệt ）# 以dĩ 來lai 。 至chí 把bả 握ác 緣duyên 止chỉ 為vi 知tri 徧biến 知tri 之chi 地địa 〔# 範phạm 圍vi 〕# 。 然nhiên 。 此thử 間gian 通thông 達đạt 諸chư 法pháp 。 個cá 個cá 之chi 相tướng 為vi 主chủ 。 其kỳ 次thứ 由do 聚tụ 思tư 惟duy 以dĩ 來lai 。 至chí 生sanh 滅diệt 隨tùy 觀quán 止chỉ 為vi 度độ 徧biến 知tri 之chi 地địa 。 然nhiên 。 於ư 此thử 間gian 通thông 達đạt 〔# 諸chư 法pháp 之chi 〕# 共cộng 相tương 為vi 主chủ 。 最tối 初sơ 以dĩ 壞hoại 隨tùy 觀quán 。 其kỳ 後hậu 為vi 斷đoạn 徧biến 知tri 之chi 地địa 。 然nhiên 。 其kỳ 後hậu 隨tùy 觀quán 無vô 常thường 者giả 捨xả 斷đoạn 常thường 想tưởng 。 隨tùy 觀quán 苦khổ 者giả 以dĩ 樂lạc 想tưởng 乃nãi 至chí 隨tùy 觀quán 無vô 我ngã 者giả 斷đoạn 我ngã 想tưởng 。 厭yếm 離ly 者giả 斷đoạn 喜hỷ 。 離ly 貪tham 者giả 斷đoạn 貪tham 。 滅diệt 者giả 斷đoạn 集tập 。 捨xả 遣khiển 者giả 捨xả 斷đoạn 取thủ 。 此thử 等đẳng 三tam 徧biến 知tri 中trung 。 成thành 就tựu 把bả 握ác 諸chư 法pháp 分phân 別biệt 與dữ 緣duyên 。 此thử 瑜du 伽già 者giả 證chứng 得đắc 知tri 徧biến 知tri 。 又hựu 非phi 不bất 證chứng 得đắc 其kỳ 他tha 〔# 二nhị 徧biến 知tri 〕# 。 故cố 言ngôn 。

於ư 度độ 徧biến 知tri 生sanh 起khởi 時thời 即tức 道đạo 非phi 道đạo 智trí 生sanh 起khởi 。 度độ 徧biến 知tri 在tại 知tri 徧biến 知tri 之chi 後hậu 。 是thị 故cố 欲dục 成thành 就tựu 此thử 道đạo 非phi 道đạo 智trí 見kiến 清thanh 淨tịnh 。 應ưng 先tiên 行hành 聚tụ 思tư 惟duy 之chi 瑜du 伽già 。

〔# 一nhất 。 關quan 於ư 聚tụ 思tư 惟duy 之chi 聖thánh 典điển 〕# 。

聖thánh 典điển 中trung 有hữu 次thứ 之chi 〔# 文văn 〕# 。

云vân 何hà 歸quy 納nạp 過quá 去khứ 。 未vị 來lai 。 現hiện 在tại 之chi 諸chư 法pháp 差sai 別biệt 。 慧tuệ 為vi 思tư 惟duy 智trí 。 所sở 有hữu 色sắc 之chi 過quá 去khứ 。 未vị 來lai 。 現hiện 在tại 。 或hoặc 內nội 乃nãi 至chí 遠viễn 。 近cận 。 差sai 別biệt （# 確xác 知tri ）# 一nhất 切thiết 色sắc 無vô 常thường 為vi 一nhất 思tư 惟duy 。 差sai 別biệt 苦khổ 為vi 一nhất 思tư 惟duy 。 差sai 別biệt 無vô 我ngã 為vi 一nhất 思tư 惟duy 。 所sở 有hữu 之chi 受thọ 乃nãi 至chí 所sở 有hữu 。 之chi 識thức 乃nãi 至chí 差sai 別biệt 無vô 我ngã 為vi 一nhất 思tư 惟duy 。 以dĩ 眼nhãn 乃nãi 至chí 以dĩ 過quá 去khứ 。 未vị 來lai 。 現hiện 在tại 之chi 老lão 死tử 差sai 別biệt 無vô 常thường 為vi 一nhất 思tư 惟duy 。 苦khổ 乃nãi 至chí 差sai 別biệt 無vô 我ngã 為vi 一nhất 思tư 惟duy 。 過quá 去khứ 。 未vị 來lai 。 現hiện 在tại 之chi 色sắc 。 依y 滅diệt 盡tận 之chi 義nghĩa 為vi 無vô 常thường 。 依y 怖bố 畏úy 之chi 義nghĩa 為vi 苦khổ 。 依y 不bất 堅kiên 實thật 之chi 義nghĩa 為vi 無vô [P.608]# 我ngã 。 此thử 歸quy 納nạp 差sai 別biệt 慧tuệ 為vi 思tư 惟duy 智trí 。 受thọ 乃nãi 至chí 識thức 眼nhãn 乃nãi 至chí 老lão 死tử 。 為vi 思tư 惟duy 智trí 。 過quá 去khứ 。 未vị 來lai 。 現hiện 在tại 之chi 色sắc 為vi 無vô 常thường 。 有hữu 為vi 。 緣duyên 已dĩ 生sanh 。 盡tận 滅diệt 法pháp 。 衰suy 滅diệt 法pháp 。 離ly 貪tham 法pháp 。 滅diệt 法pháp 。 此thử 歸quy 納nạp 差sai 別biệt 慧tuệ 為vi 思tư 惟duy 智trí 。 受thọ 識thức 眼nhãn 過quá 去khứ 。 未vị 來lai 。 現hiện 在tại 之chi 老lão 死tử 為vi 無vô 常thường 。 有hữu 為vi 乃nãi 至chí 滅diệt 法pháp 。 此thử 歸quy 納nạp 差sai 別biệt 慧tuệ 為vi 思tư 惟duy 智trí 。 由do 生sanh 之chi 緣duyên 。 而nhi 有hữu 老lão 死tử 。 無vô 生sanh 之chi 時thời 。 即tức 無vô 老lão 死tử 。 此thử 歸quy 納nạp 差sai 別biệt 慧tuệ 為vi 思tư 惟duy 智trí 。 不bất 論luận 過quá 去khứ 世thế 或hoặc 未vị 來lai 世thế 由do 生sanh 之chi 緣duyên 。 而nhi 有hữu 老lão 死tử 。 無vô 生sanh 之chi 時thời 。 即tức 無vô 老lão 死tử 。 此thử 歸quy 納nạp 差sai 別biệt 慧tuệ 為vi 思tư 惟duy 智trí 。 由do 有hữu 之chi 緣duyên 而nhi 有hữu 生sanh 乃nãi 至chí 由do 無vô 明minh 之chi 緣duyên 而nhi 有hữu 行hành 。 無vô 明minh 無vô 之chi 時thời 即tức 無vô 行hành 。 此thử 歸quy 納nạp 差sai 別biệt 慧tuệ 為vi 思tư 惟duy 智trí 。 依y 知tri 之chi 義nghĩa 為vi 智trí 。 依y 知tri 解giải 之chi 義nghĩa 為vi 慧tuệ 。 故cố 歸quy 納nạp 差sai 別biệt 過quá 去khứ 。 未vị 來lai 。 現hiện 在tại 諸chư 法pháp 。 之chi 慧tuệ 言ngôn 為vi 思tư 惟duy 智trí 。

此thử 〔# 聖thánh 典điển 之chi 文văn 〕# 中trung 。 應ưng 知tri 。

眼nhãn 乃nãi 至chí 老lão 死tử

之chi 省tỉnh 略lược 文văn 。 當đương 知tri 略lược 說thuyết 。

〔# 認nhận 識thức 之chi 〕# 門môn 。 與dữ 所sở 緣duyên 共cộng 同đồng 於ư 門môn 轉chuyển 起khởi 之chi 諸chư 法pháp 。 五ngũ 蘊uẩn 。 六lục 門môn 。 六lục 所sở 緣duyên 。 六lục 識thức 。 六lục 觸xúc 。 六lục 受thọ 。 六lục 想tưởng 。 六lục 思tư 。 六lục 渴khát 愛ái 。 六lục 尋tầm 。 六lục 伺tứ 。 六lục 界giới 。 十thập 徧biến 。 三tam 十thập 二nhị 〔# 身thân 〕# 分phần/phân 。 十thập 二nhị 處xứ 。 十thập 八bát 界giới 。 二nhị 十thập 二nhị 根căn 。 三tam 界giới 。 九cửu 有hữu 。 四tứ 禪thiền 。 四tứ 無vô 量lượng 。 四tứ 〔# 無vô 色sắc 〕# 定định 。 十Thập 二Nhị 緣Duyên 起Khởi 。 支chi 之chi 此thử 等đẳng 法pháp 聚tụ 。

[P.609]# 即tức 於ư 知tri 通thông 之chi 解giải 釋thích 。 說thuyết 。

諸chư 比Bỉ 丘Khâu 。 應ưng 知tri 通thông 一nhất 切thiết 。 然nhiên 。 諸chư 比Bỉ 丘Khâu 。 云vân 何hà 應ưng 知tri 通thông 一nhất 切thiết 。 諸chư 比Bỉ 丘Khâu 。 應ưng 知tri 通thông 色sắc 眼nhãn 識thức 眼nhãn 觸xúc 依y 眼nhãn 觸xúc 之chi 緣duyên 。 所sở 生sanh 起khởi 之chi 此thử 所sở 受thọ 之chi 樂lạc 或hoặc 苦khổ 。 或hoặc 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 。 亦diệc 知tri 通thông 耳nhĩ 乃nãi 至chí 依y 意ý 觸xúc 之chi 緣duyên 所sở 生sanh 起khởi 之chi 此thử 所sở 受thọ 之chi 樂lạc 或hoặc 苦khổ 。 或hoặc 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 。 應ưng 知tri 通thông 以dĩ 色sắc 識thức 眼nhãn 以dĩ 意ý 。 以dĩ 色sắc 法pháp 。 以dĩ 眼nhãn 識thức 以dĩ 意ý 識thức 。 眼nhãn 識thức 所sở 生sanh 。 之chi 受thọ 意ý 觸xúc 所sở 生sanh 之chi 受thọ 以dĩ 色sắc 想tưởng 以dĩ 法pháp 想tưởng 以dĩ 法pháp 思tư 以dĩ 色sắc 愛ái 以dĩ 法pháp 愛ái 以dĩ 地địa 界giới 以dĩ 識thức 界giới 。 以dĩ 地địa 徧biến 以dĩ 識thức 徧biến 。 以dĩ 髮phát 乃nãi 至chí 以dĩ 腦não 。 以dĩ 眼nhãn 處xứ 以dĩ 法pháp 處xứ 。 以dĩ 眼nhãn 界giới 以dĩ 意ý 識thức 界giới 。 以dĩ 眼nhãn 根căn 以dĩ 具cụ 知tri 根căn 。 以dĩ 欲dục 界giới 。 色sắc 界giới 。 無vô 色sắc 界giới 。 以dĩ 欲dục 有hữu 。 色sắc 有hữu 。 無vô 色sắc 有hữu 。 以dĩ 想tưởng 有hữu 。 無vô 想tưởng 有hữu 。 非phi 想tưởng 非phi 非phi 想tưởng 有hữu 。 以dĩ 一nhất 蘊uẩn 有hữu 。 四tứ 蘊uẩn 有hữu 。 五ngũ 蘊uẩn 有hữu 。 以dĩ 初sơ 禪thiền 以dĩ 第đệ 四tứ 禪thiền 。 以dĩ 慈từ 心tâm 解giải 脫thoát 。 以dĩ 捨xả 心tâm 解giải 脫thoát 。 以dĩ 空Không 無Vô 邊Biên 處Xứ 定Định 。 以dĩ 非Phi 想Tưởng 非Phi 非Phi 想Tưởng 處Xứ 定định 。 以dĩ 無vô 明minh 乃nãi 至chí 應ưng 知tri 通thông 老lão 死tử 。

於ư 其kỳ 處xứ 〔# 知tri 通thông 之chi 解giải 釋thích 〕# 如như 斯tư 詳tường 說thuyết 故cố 。 於ư 此thử （# 前tiền 聖thánh 典điển 之chi 文văn ）# 依y 省tỉnh 略lược 文văn 而nhi 簡giản 略lược 一nhất 切thiết 。 又hựu 如như 斯tư 所sở 述thuật 簡giản 略lược 中trung 所sở 有hữu 。 出xuất 世thế 間gian 法Pháp 。 此thử 〔# 時thời 〕# 不bất 思tư 惟duy 故cố 。 不bất 應ưng 取thủ 於ư 此thử 論luận 中trung 。 又hựu 所sở 思tư 惟duy 者giả 之chi 中trung 。 於ư 其kỳ 人nhân 為vi 明minh 瞭# 。 所sở 容dung 易dị 把bả 握ác 者giả 。 彼bỉ 應ưng 開khai 始thỉ 思tư 惟duy 。

〔# 二nhị 。 依y 五ngũ 蘊uẩn 無vô 常thường 等đẳng 之chi 思tư 惟duy 〕# 。

〔# 一nhất 〕# 〔# 各các 思tư 惟duy 之chi 十thập 一nhất 種chủng 〕#

其kỳ 中trung 。 由do 蘊uẩn 開khai 始thỉ 〔# 思tư 惟duy 〕# 者giả 有hữu 次thứ 之chi 修tu 行hành 規quy 定định 。 說thuyết 。

所sở 有hữu 之chi 色sắc 乃nãi 至chí 差sai 別biệt 〔# 其kỳ 〕# 一nhất 切thiết 色sắc 是thị 無vô 常thường 。 為vi [P.610]# 一nhất 思tư 惟duy 。 差sai 別biệt 苦khổ 無vô 我ngã 為vi 一nhất 思tư 惟duy 。

之chi 此thử 〔# 文văn 〕# 中trung 。 比Bỉ 丘Khâu 先tiên 以dĩ 如như 斯tư 不bất 確xác 定định 之chi 一nhất 切thiết 色sắc 而nhi 說thuyết 。

所sở 有hữu 之chi 色sắc

此thử 分phân 別biệt 為vi 十thập 一nhất 部bộ 分phần/phân 。

過quá 去khứ 三tam 法pháp 及cập 四tứ 內nội 等đẳng 之chi 二nhị 法pháp 。 而nhi 。

差sai 別biệt 一nhất 切thiết 色sắc 是thị 無vô 常thường 。

即tức 思tư 惟duy 無vô 常thường 。 云vân 何hà 耶da 。 如như 後hậu 面diện 所sở 說thuyết 。 即tức 。

過quá 去khứ 。 未vị 來lai 。 現hiện 在tại 之chi 色sắc 是thị 依y 盡tận 滅diệt 義nghĩa 為vi 無vô 常thường 。

故cố

此thử

過quá 去khứ 之chi 色sắc

者giả 。 於ư 此thử 過quá 去khứ 必tất 盡tận 滅diệt 。 非phi 達đạt 此thử 有hữu 故cố 。 依y 盡tận 滅diệt 之chi 義nghĩa 為vi 無vô 常thường 。

未vị 來lai 〔# 之chi 色sắc 〕#

者giả 。 當đương 於ư 後hậu 之chi 有hữu （# 來lai 世thế ）# 而nhi 生sanh 。 此thử 亦diệc 於ư 其kỳ 處xứ （# 來lai 世thế ）# 必tất 盡tận 滅diệt 。 不bất 由do 此thử 往vãng 後hậu 有hữu 故cố 。 依y 滅diệt 盡tận 之chi 義nghĩa 為vi 無vô 常thường 。

現hiện 在tại 之chi 色sắc

者giả 。 於ư 此thử 必tất 盡tận 滅diệt 。 不bất 由do 此thử 往vãng 〔# 來lai 世thế 〕# 故cố 。 依y 盡tận 滅diệt 之chi 義nghĩa 為vi 無vô 常thường 。

內nội 〔# 之chi 色sắc 〕#

亦diệc 必tất 滅diệt 於ư 內nội 。 不bất 達đạt 至chí 外ngoại 之chi 狀trạng 態thái 故cố 。 依y 盡tận 滅diệt 之chi 義nghĩa 為vi 無vô 常thường 。

外ngoại 〔# 之chi 色sắc 〕#

者giả 。 乃nãi 至chí 。

麤thô

細tế

劣liệt

勝thắng

遠viễn

近cận 〔# 色sắc 〕#

者giả 。 於ư 其kỳ 處xứ 必tất 盡tận 滅diệt 。 不bất 到đáo 達đạt 遠viễn 之chi 狀trạng 態thái 故cố 。 依y 盡tận 滅diệt 之chi 義nghĩa 為vi 無vô 常thường 。

而nhi 思tư 惟duy 。 由do 此thử 〔# 思tư 惟duy 〕# 。

此thử 一nhất 切thiết 依y 盡tận 滅diệt 義nghĩa 為vi 無vô 常thường 。

為vi 一nhất 思tư 惟duy 。 區khu 別biệt 之chi 即tức 成thành 十thập 一nhất 種chủng 。

又hựu 其kỳ 一nhất 切thiết

依y 怖bố 畏úy 之chi 義nghĩa 為vi 苦khổ

依y 怖bố 畏úy 之chi 義nghĩa 者giả 是thị 有hữu 怖bố 畏úy 也dã 。 即tức 為vi 無vô 常thường 者giả 以dĩ 持trì 此thử 怖bố 畏úy 。 如như 於ư 師sư 子tử 喻dụ 經kinh 諸chư 天thiên 持trì 怖bố 畏úy 。 如như 斯tư 〔# 思tư 惟duy 〕# 言ngôn 。

〔# 一nhất 切thiết 〕# 依y 怖bố 畏úy 之chi 義nghĩa 為vi 苦khổ 。

為vi 一nhất 思tư 惟duy 。 區khu 別biệt 之chi 即tức 成thành 十thập 一nhất 種chủng 。

又hựu 與dữ 苦khổ 同đồng 樣# 。 一nhất 切thiết 。

依y 不bất 堅kiên 實thật 之chi 義nghĩa 為vi 無vô 我ngã

由do 不bất 堅kiên 之chi 義nghĩa 所sở 徧biến 計kế 。

我ngã

住trụ 者giả

作tác 者giả

受thọ 者giả

自tự 在tại 者giả

此thử 非phi 有hữu 堅kiên 實thật 之chi 我ngã 。 即tức 無vô 常thường 者giả 是thị 苦khổ 。 自tự 己kỷ 是thị 無vô 常thường 性tánh 。 又hựu 不bất 能năng 防phòng 生sanh 滅diệt 之chi 逼bức 惱não 。 如như 斯tư 者giả 云vân 何hà 有hữu 作tác 者giả 等đẳng 之chi 性tánh 。 故cố 宣tuyên 說thuyết 。

諸chư 比Bỉ 丘Khâu 。 若nhược 此thử 色sắc 是thị 我ngã 。 此thử 色sắc 不bất 應ưng 至chí 於ư 病bệnh 。

云vân 云vân 。 如như 斯tư 〔# 思tư 惟duy 〕# 謂vị 。

此thử 〔# 一nhất 切thiết 〕# 依y 不bất 堅kiên 實thật 之chi 義nghĩa 為vi 無vô 我ngã 。

是thị 一nhất 思tư 惟duy 。 又hựu 區khu 別biệt 之chi 即tức 成thành 十thập 一nhất 種chủng 。

[P.611]# 對đối 於ư 受thọ 亦diệc 同đồng 此thử 。

其kỳ 次thứ 決quyết 定định 無vô 常thường 是thị 有hữu 為vi 等đẳng 之chi 類loại 。 故cố 為vi 示thị 〔# 無vô 常thường 之chi 〕# 教giáo 說thuyết 。 或hoặc 為vi 示thị 依y 種chủng 種chủng 行hành 相tướng 。 作tác 意ý 之chi 轉chuyển 起khởi 。 於ư 聖thánh 典điển 更cánh 說thuyết 。

過quá 去khứ 。 未vị 來lai 。 現hiện 在tại 之chi 色sắc 是thị 無vô 常thường 。 有hữu 為vi 。 緣duyên 已dĩ 生sanh 。 盡tận 滅diệt 法pháp 。 衰suy 滅diệt 法pháp 。 離ly 貪tham 法pháp 。 滅diệt 法pháp 也dã 。

對đối 於ư 受thọ 等đẳng 亦diệc 同đồng 此thử 。

〔# 二nhị 〕# 〔# 依y 四tứ 十thập 行hành 相tương/tướng 思tư 惟duy 五ngũ 蘊uẩn 〕#

為vi 令linh 堅kiên 固cố 彼bỉ 〔# 瑜du 伽già 者giả 〕# 。 思tư 惟duy 於ư 五ngũ 蘊uẩn 是thị 無vô 常thường 。 苦khổ 。 無vô 我ngã 。 於ư 分phân 別biệt 依y 世Thế 尊Tôn 言ngôn 。

如như 何hà 依y 四tứ 十thập 行hành 相tương/tướng 獲hoạch 。 得đắc 隨tùy 順Thuận 忍Nhẫn 。 如như 何hà 依y 四tứ 十thập 行hành 相tương/tướng 入nhập 正chánh 決quyết 定định 耶da 。

之chi 〔# 句cú 〕# 。 謂vị 依y 四tứ 十thập 行hành 相tương/tướng 〔# 觀quán 〕# 。

五ngũ 蘊uẩn （# 一nhất ）# 是thị 無vô 常thường 。 （# 二nhị ）# 是thị 苦khổ 。 （# 三tam ）# 是thị 病bệnh 。 （# 四tứ ）# 是thị 癰ung 。 （# 五ngũ ）# 是thị 箭tiễn 。 （# 六lục ）# 是thị 痛thống 。 （# 七thất ）# 是thị 惱não 。 （# 八bát ）# 是thị 敵địch 。 （# 九cửu ）# 是thị 毀hủy 。 （# 一nhất 〇# ）# 是thị 疾tật 。 （# 一nhất 一nhất ）# 是thị 福phước 。 （# 一nhất 二nhị ）# 是thị 怖bố 畏úy 。 （# 一nhất 三tam ）# 是thị 災tai 患hoạn 。 （# 一nhất 四tứ ）# 是thị 動động 。 （# 一nhất 五ngũ ）# 是thị 壞hoại 。 （# 一nhất 六lục ）# 是thị 不bất 恆hằng 。 （# 一nhất 七thất ）# 是thị 無vô 救cứu 護hộ 所sở 。 （# 一nhất 八bát ）# 是thị 無vô 避tị 難nạn/nan 所sở 。 （# 一nhất 九cửu ）# 是thị 無vô 歸quy 依y 所sở 。 （# 二nhị 〇# ）# 是thị 空không 無vô 。 （# 二nhị 一nhất ）# 是thị 虛hư 空không 。 （# 二nhị 二nhị ）# 是thị 空không 。 （# 二nhị 三tam ）# 是thị 無vô 我ngã 。 （# 二nhị 四tứ ）# 是thị 過quá 患hoạn 。 （# 二nhị 五ngũ ）# 。 是thị 變biến 易dị 法pháp 。 （# 二nhị 六lục ）# 是thị 不bất 堅kiên 實thật 。 （# 二nhị 七thất ）# 是thị 痛thống 恨hận 。 （# 二nhị 八bát ）# 是thị 殺sát 戮lục 者giả 。 （# 二nhị 九cửu ）# 是thị 非phi 有hữu 。 （# 三tam 〇# ）# 是thị 無vô 漏lậu 。 （# 三tam 一nhất ）# 是thị 有hữu 為vi 。 （# 三tam 二nhị ）# 是thị 魔ma 食thực 。 （# 三tam 三tam ）# 是thị 生sanh 法pháp 。 （# 三tam 四tứ ）# 是thị 老lão 法pháp 。 （# 三tam 五ngũ ）# 是thị 病bệnh 法pháp 。 （# 三tam 六lục ）# 是thị 死tử 法pháp 。 （# 三tam 七thất ）# 是thị 愁sầu 法pháp 。 （# 三tam 八bát ）# 是thị 悲bi 法pháp 。 （# 三tam 九cửu ）# 是thị 惱não 法pháp 。 （# 四tứ 〇# ）# 是thị 雜tạp 染nhiễm 法pháp 。

〔# 即tức 〕# 依y 。

見kiến 五ngũ 蘊uẩn 是thị 無vô 常thường 者giả 。 獲hoạch 得đắc 隨tùy 順Thuận 忍Nhẫn 。 見kiến 五ngũ 蘊uẩn 之chi 滅diệt 。 是thị 涅Niết 槃Bàn 者giả 。 入nhập 正chánh 決quyết 定định 。

等đẳng 之chi 方phương 法pháp 。 而nhi 說thuyết 分phân 別biệt 隨tùy 順thuận 。 智trí 以dĩ 區khu 分phần/phân 〔# 四tứ 十thập 行hành 相tương/tướng 〕# 為vi 無vô 常thường 等đẳng 之chi 思tư 惟duy 。 依y 其kỳ 〔# 思tư 惟duy 〕# 亦diệc 思tư 惟duy 此thử 等đẳng 五ngũ 蘊uẩn 。 云vân 何hà 〔# 思tư 惟duy 耶da 〕# 。

曰viết 。

彼bỉ 〔# 瑜du 伽già 者giả 〕# 於ư 一nhất 一nhất 之chi 蘊uẩn 。 （# 一nhất ）# 是thị 無vô 常thường 故cố 。 因nhân 為vi 有hữu 初sơ 後hậu （# 生sanh 滅diệt ）# 故cố 為vi 。

無vô 常thường 。

（# 二nhị ）# 於ư 生sanh 滅diệt 。 所sở 逼bức 惱não 故cố 。 以dĩ 苦khổ 為vi 基cơ 故cố 為vi 。

苦khổ

（# 三tam ）# 依y 緣duyên 而nhi 使sử 活hoạt 動động 故cố 。 或hoặc 為vi 病bệnh 根căn 故cố 為vi 。

病bệnh

（# 四tứ ）# 與dữ 苦khổ 性tánh 之chi 穿xuyên 相tương 應ứng 故cố 。 流lưu 出xuất 煩phiền 惱não 之chi 不bất 淨tịnh 。 又hựu 依y 生sanh 老lão 壞hoại 而nhi 成thành 膨bành 脹trướng 。 成thành 熟thục 。 破phá 壞hoại 故cố 為vi 。

癰ung

（# 五ngũ ）# 令linh 生sanh 逼bức 惱não 故cố 。 因nhân 為vi 突đột 中trung 而nhi 難nạn/nan 拔bạt 出xuất 故cố 為vi 。

箭tiễn

（# 六lục ）# 應ưng 該cai 呵ha 責trách 故cố 。 [P.612]# 以dĩ 持trì 不bất 增tăng 大đại 。 又hựu 為vi 痛thống 之chi 基cơ 故cố 為vi 。

痛thống

（# 七thất ）# 不bất 生sanh 獨độc 立lập 性tánh 故cố 。 為vi 病bệnh 惱não 之chi 足túc 處xứ （# 直trực 接tiếp 因nhân ）# 故cố 為vi 。

惱não

（# 八bát ）# 不bất 得đắc 自tự 由do 故cố 。 又hựu 被bị 支chi 配phối 故cố 為vi 。

敵địch

（# 他tha ）# 。 （# 九cửu ）# 由do 病bệnh 老lão 死tử 所sở 毀hủy 壞hoại 故cố 為vi 。

毀hủy

（# 一nhất 〇# ）# 持trì 多đa 不bất 幸hạnh 故cố 為vi 。

疾tật

（# 一nhất 一nhất ）# 不bất 知tri 而nhi 持trì 廣quảng 大đại 之chi 不bất 利lợi 。 又hựu 為vì 一nhất 切thiết 。 災tai 禍họa 之chi 基cơ 故cố 為vi 。

禍họa

（# 一nhất 二nhị ）# 為vi 一nhất 切thiết 怖bố 畏úy 。 之chi 鑛khoáng 山sơn （# 藏tạng 處xứ ）# 。 又hựu 稱xưng 苦khổ 之chi 寂tịch 滅diệt 最tối 勝thắng 入nhập 息tức （# 聖thánh 者giả ）# 之chi 相tướng 反phản 故cố 為vi 。

怖bố 畏úy

（# 一nhất 三tam ）# 因nhân 隨tùy 結kết 甚thậm 多đa 不bất 利lợi 。 具cụ 有hữu 如như 崇sùng 之chi 過quá 失thất 。 又hựu 無vô 值trị 得đắc 忍nhẫn 受thọ 故cố 為vi 。

災tai 患hoạn

（# 一nhất 四tứ ）# 受thọ 病bệnh 老lão 死tử 及cập 利lợi 得đắc 等đẳng 之chi 世thế 間gian 法pháp 所sở 動động 搖dao 故cố 為vi 。

動động

（# 一nhất 五ngũ ）# 不bất 論luận 手thủ 要yếu 下hạ 亦diệc 不bất 能năng 下hạ 已dĩ 近cận 於ư 破phá 壞hoại 故cố 為vi 。

壞hoại

（# 一nhất 六lục ）# 落lạc 下hạ 一nhất 切thiết 位vị 。 又hựu 無vô 堅kiên 實thật 性tánh 故cố 為vi 。

不bất 恆hằng

（# 一nhất 七thất ）# 無vô 救cứu 護hộ 而nhi 不bất 得đắc 安an 穩ổn 故cố 為vi 。

無vô 救cứu 護hộ 所sở

（# 一nhất 八bát ）# 不bất 值trị 得đắc 滯trệ 著trước 故cố 。 對đối 需# 依y 靠# 之chi 人nhân 人nhân 而nhi 無vô 避tị 難nạn/nan 所sở 故cố 為vi 。

無vô 避tị 難nạn/nan 所sở

（# 一nhất 九cửu ）# 對đối 依y 止chỉ 人nhân 人nhân 而nhi 不bất 遣khiển 佈# 畏úy 故cố 為vi 。

無vô 歸quy 依y 所sở

（# 二nhị 〇# ）# 如như 所sở 徧biến 計kế 的đích 恆hằng 常thường 。 淨tịnh 。 樂nhạo/nhạc/lạc 。 我ngã 之chi 狀trạng 態thái 是thị 空không 無vô 故cố 為vi 。

空không 無vô

（# 二nhị 一nhất ）# 又hựu 同đồng 空không 無vô 故cố 為vi 。

空không 虛hư

或hoặc 少thiểu 故cố 為vi 〔# 空không 虛hư 〕# 。 然nhiên 。 如như 於ư 世thế 間gian 少thiểu 言ngôn 為vi 空không 虛hư 。 （# 二nhị 二nhị ）# 無vô 有hữu 主chủ 。 住trụ 者giả 。 作tác 者giả 。 受thọ 者giả 。 決quyết 意ý 者giả 故cố 為vi 。

空không

（# 二nhị 三tam ）# 非phi 有hữu 自tự 主chủ 故cố 為vi 。

無vô 我ngã

（# 二nhị 四tứ ）# 轉chuyển 起khởi （# 輪luân 迴hồi ）# 為vi 苦khổ 故cố 。 又hựu 於ư 苦khổ 有hữu 過quá 患hoạn 故cố 為vi 過quá 患hoạn 。 或hoặc 轉chuyển 起khởi 行hành 至chí 悲bi 慘thảm 者giả 故cố 為vi 過quá 患hoạn 。 此thử 為vi 悲bi 慘thảm 人nhân 之chi 同đồng 義nghĩa 語ngữ 。 諸chư 蘊uẩn 亦diệc 如như 悲bi 慘thảm 者giả 。 似tự 悲bi 慘thảm 者giả 故cố 為vi 過quá 患hoạn 。 （# 二nhị 五ngũ ）# 又hựu 本bổn 來lai 有hữu 老lão 與dữ 死tử 二nhị 種chủng 變biến 易dị 故cố 為vi 。

變biến 易dị 法pháp

（# 二nhị 六lục ）# 力lực 弱nhược 又hựu 如như 樹thụ 皮bì 容dung 易dị 破phá 壞hoại 故cố 為vi 。

不bất 堅kiên 實thật

（# 二nhị 七thất ）# 是thị 痛thống 因nhân 故cố 為vi 。

痛thống 根căn

（# 二nhị 八bát ）# 臉liệm 如như 朋bằng 友hữu 之chi 敵địch 人nhân 。 信tín 賴lại 〔# 色sắc 是thị 樂nhạo/nhạc/lạc 等đẳng 〕# 而nhi 被bị 辜cô 負phụ 故cố 為vi 。

殺sát 戮lục 者giả

（# 二nhị 九cửu ）# 離ly 去khứ 有hữu 或hoặc 生sanh 非phi 有hữu 故cố 為vi 。

非phi 有hữu

（# 三tam 〇# ）# 是thị 漏lậu 之chi 足túc 處xứ （# 直trực 接tiếp 因nhân ）# 故cố 為vi 。

有hữu 漏lậu

（# 三tam 一nhất ）# 依y 因nhân 緣duyên 所sở 行hành 作tác 故cố 為vi 。

有hữu 為vi

（# 三tam 二nhị ）# 是thị 死tử 魔ma 。 煩phiền 惱não 魔ma 之chi 食thực 味vị 故cố 為vi 。

魔ma 食thực

（# 三tam 三tam ～# 三tam 六lục ）# 本bổn 來lai 是thị 生sanh 。 老lão 。 病bệnh 。 死tử 故cố 為vi 。

生sanh 。 老lão 。 病bệnh 。 死tử 法pháp 。

（# 三tam 七thất ～# 三tam 九cửu ）# 是thị 愁sầu 。 悲bi 。 惱não 之chi 因nhân 故cố 為vi 。

愁sầu 。 悲bi 。 惱não 法pháp 。

（# 四tứ 〇# ）# 是thị 渴khát 愛ái 。 見kiến 。 惡ác 行hành 。 離ly 染nhiễm 之chi 境cảnh 法pháp 故cố 為vi 。

離ly 染nhiễm 法pháp

依y 如như 斯tư 所sở 說thuyết 〔# 四tứ 十thập 分phần/phân 相tương/tướng 之chi 〕# 區khu 別biệt 由do 無vô 常thường 等đẳng 之chi 思tư 惟duy 而nhi 思tư 惟duy 。

[P.613]# 即tức 於ư 此thử 〔# 四tứ 十thập 行hành 相tương/tướng 之chi 〕# 中trung 。 對đối 無vô 常thường 。 毀hủy 。 動động 。 壞hoại 。 不bất 恆hằng 。 變biến 易dị 法pháp 。 不bất 堅kiên 實thật 。 非phi 有hữu 。 有hữu 為vi 。 死tử 法pháp 之chi 此thử 一nhất 一nhất 之chi 蘊uẩn 作tác 各các 十thập 〔# 之chi 思tư 惟duy 〕# 而nhi 有hữu 五ngũ 十thập 之chi 。

無vô 常thường 隨tùy 觀quán

就tựu 於ư 敵địch 。 空không 無vô 。 空không 虛hư 。 空không 。 無vô 我ngã 之chi 此thử 一nhất 一nhất 之chi 蘊uẩn 作tác 各các 五ngũ 〔# 之chi 思tư 惟duy 〕# 而nhi 有hữu 二nhị 十thập 五ngũ 之chi 。

無vô 我ngã 隨tùy 觀quán

對đối 其kỳ 餘dư 苦khổ 。 病bệnh 等đẳng 之chi 一nhất 一nhất 蘊uẩn 作tác 各các 二nhị 十thập 五ngũ 〔# 之chi 思tư 惟duy 〕# 而nhi 有hữu 二nhị 十thập 五ngũ 之chi 。

苦khổ 隨tùy 觀quán

如như 斯tư 由do 此thử 二nhị 百bách 種chủng 之chi 無vô 常thường 等đẳng 之chi 思tư 惟duy 而nhi 進tiến 行hành 思tư 惟duy 五ngũ 蘊uẩn 彼bỉ 〔# 瑜du 伽già 者giả 〕# 。 稱xưng 此thử 方phương 法pháp 令linh 強cường/cưỡng 化hóa 無vô 常thường 。 苦khổ 。 無vô 我ngã 之chi 思tư 惟duy 。 此thử 先tiên 於ư 〔# 道đạo 非phi 道đạo 智trí 見kiến 清thanh 淨tịnh 之chi 〕# 中trung 。 順thuận 聖thánh 典điển 之chi 〔# 說thuyết 明minh 〕# 法pháp 為vi 思tư 惟duy 開khai 始thỉ 之chi 規quy 定định 。

〔# 三tam 。 色sắc 。 非phi 色sắc 之chi 思tư 惟duy 法pháp 〕# 。

〔# 一nhất 〕# 〔# 依y 九cửu 行hành 相tương/tướng 諸chư 根căn 之chi 銳duệ 利lợi 化hóa 〕#

其kỳ 次thứ 。 為vi 如như 斯tư 之chi 方phương 法pháp 觀quán 。 雖tuy 行hành 瑜du 伽già （# 修tu 行hành ）# 。 但đãn 不bất 成thành 就tựu 方phương 法pháp 觀quán 者giả 。 無vô 由do 九cửu 行hành 相tương/tướng 而nhi 銳duệ 利lợi 諸chư 根căn 。 於ư 次thứ 第đệ 觀quán 生sanh 起khởi 諸chư 蘊uẩn 之chi 盡tận 滅diệt 。 其kỳ 〔# 盡tận 滅diệt 觀quán 〕# 中trung 。 （# 一nhất ）# 依y 恭cung 敬kính 而nhi 作tác 〔# 修tu 習tập 〕# 。 （# 二nhị ）# 由do 常thường 時thời 作tác 而nhi 令linh 成thành 就tựu 。 （# 三tam ）# 由do 適thích 宜nghi 之chi 作tác 而nhi 令linh 成thành 就tựu 。 （# 四tứ ）# 取thủ 定định 之chi 相tướng 〔# 令linh 成thành 就tựu 〕# 。 （# 五ngũ ）# 順thuận 應ưng 於ư 〔# 七thất 〕# 覺giác 支chi 而nhi 令linh 〔# 成thành 就tựu 〕# 。 （# 六lục ）# 不bất 顧cố 慮lự 於ư 身thân 。 （# 七thất ）# 不bất 顧cố 慮lự 於ư 命mạng 而nhi 〔# 令linh 成thành 就tựu 〕# 。 （# 八bát ）# 其kỳ 時thời 依y 出xuất 離ly （# 定định ）# 克khắc 勝thắng 〔# 所sở 生sanh 之chi 苦khổ 而nhi 令linh 成thành 就tựu 〕# 。 （# 九cửu ）# 於ư 中trung 途đồ 不bất 中trung 止chỉ 而nhi 〔# 令linh 生sanh 〕# 。 如như 斯tư 所sở 說thuyết 九cửu 行hành 相tương/tướng 以dĩ 銳duệ 利lợi 諸chư 根căn 。 依y 地địa 徧biến 解giải 釋thích 之chi 方phương 法pháp 。 避tị 離ly 七thất 種chủng 不bất 適thích 當đương 而nhi 修tu 習tập 七thất 種chủng 適thích 宜nghi 者giả 。 應ứng 時thời 而nhi 色sắc 。

時thời 而nhi 非phi 色sắc 之chi 思tư 惟duy 。

〔# 二nhị 〕# 〔# 色sắc 之chi 思tư 惟duy 法pháp 〕#

思tư 惟duy

色sắc

者giả 。 應ưng 觀quán 色sắc 之chi 生sanh 起khởi 。 即tức 此thử 色sắc 是thị 由do 業nghiệp 等đẳng 之chi 四tứ 行hành 相tương/tướng 而nhi 生sanh 起khởi 。 其kỳ 中trung 。

（# １# ）# 〔# 業nghiệp 等đẳng 起khởi 色sắc 〕#

生sanh 起khởi 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 之chi 色sắc 。 最tối 初sơ 由do 業nghiệp 而nhi 生sanh 起khởi 。 即tức 於ư 結kết 生sanh 剎sát 那na 。 先tiên 於ư 胎thai 生sanh 〔# 有hữu 情tình 〕# 稱xưng 基cơ 。 身thân 。 〔# 男nam 女nữ 〕# 性tánh 十thập 法pháp 之chi 三tam 十thập 色sắc 。 為vi 三tam 相tương 續tục 而nhi 生sanh 起khởi 。 而nhi 其kỳ 等đẳng 〔# 三tam 十thập 法pháp 〕# 。 是thị 在tại 結kết 生sanh 心tâm 生sanh 之chi 剎sát 那na 。 或hoặc 如như 在tại 生sanh 之chi 剎sát 那na 。 或hoặc 有hữu 位vị 之chi 剎sát 那na 。 滅diệt 之chi 剎sát 那na 。 其kỳ 時thời 。 色sắc 遲trì 鈍độn 而nhi 滅diệt 及cập 沈trầm 重trọng 之chi 轉chuyển 起khởi 。 心tâm 滅diệt 迅tấn 速tốc 及cập 輕khinh 而nhi 轉chuyển 起khởi 。 故cố 說thuyết 。

諸chư 比Bỉ 丘Khâu 。 我ngã 不bất 見kiến 如như 斯tư 有hữu [P.614]# 其kỳ 他tha 〔# 任nhậm 何hà 〕# 一nhất 法pháp 輕khinh 快khoái 之chi 轉chuyển 起khởi 。 諸chư 比Bỉ 丘Khâu 。 此thử 即tức 心tâm 。

然nhiên 。 色sắc 〔# 一nhất 次thứ 〕# 持trì 續tục 之chi 間gian 。 有hữu 分phần/phân 心tâm 為vi 十thập 六lục 次thứ 之chi 生sanh 滅diệt 。 心tâm 不bất 論luận 是thị 生sanh 之chi 剎sát 那na 。 住trụ 之chi 剎sát 那na 。 滅diệt 之chi 剎sát 那na 〔# 其kỳ 持trì 續tục 之chi 長trường/trưởng 度độ 〕# 為vi 同đồng 一nhất 。 然nhiên 。 色sắc 生sanh 。 滅diệt 之chi 剎sát 那na 雖tuy 與dữ 彼bỉ 等đẳng 〔# 心tâm 之chi 生sanh 滅diệt 剎sát 那na 〕# 同đồng 一nhất 。 但đãn 住trụ 之chi 剎sát 那na 較giảo 大đại 。 十thập 六lục 心tâm 生sanh 滅diệt 之chi 間gian 轉chuyển 起khởi 〔# 存tồn 續tục 〕# 。 結kết 生sanh 心tâm 生sanh 之chi 剎sát 那na 。 依y 止chỉ 前tiền 生sanh 之chi 〔# 心tâm 〕# 基cơ 達đạt 於ư 生sanh 。 住trụ 位vị 。 而nhi 生sanh 起khởi 第đệ 二nhị 有hữu 分phần/phân 。 〔# 其kỳ 第đệ 二nhị 有hữu 分phần/phân 〕# 共cộng 生sanh 而nhi 達đạt 住trụ 〔# 位vị 〕# 。 依y 止chỉ 於ư 前tiền 生sanh 之chi 〔# 心tâm 〕# 基cơ 。 而nhi 生sanh 起khởi 第đệ 三tam 之chi 有hữu 分phần/phân 。 當đương 知tri 依y 此thử 方phương 法pháp 而nhi 心tâm 一nhất 生sanh 轉chuyển 起khởi 。 其kỳ 次thứ 臨lâm 終chung 者giả 。 唯duy 依y 至chí 住trụ 〔# 位vị 〕# 。 依y 止chỉ 前tiền 生sanh 一nhất 〔# 心tâm 〕# 基cơ 〔# 為vi 緣duyên 〕# 而nhi 生sanh 起khởi 十thập 六lục 心tâm 。 於ư 結kết 生sanh 心tâm 生sanh 之chi 剎sát 那na 令linh 生sanh 起khởi 色sắc 。 與dữ 結kết 生sanh 心tâm 以dĩ 後hậu 之chi 十thập 六lục 心tâm 共cộng 滅diệt 。 於ư 〔# 結kết 生sanh 心tâm 之chi 〕# 住trụ 剎sát 那na 令linh 生sanh 起khởi 〔# 色sắc 〕# 。 與dữ 第đệ 十thập 七thất 心tâm 生sanh 之chi 剎sát 那na 共cộng 滅diệt 。 〔# 結kết 生sanh 心tâm 之chi 〕# 滅diệt 剎sát 那na 令linh 生sanh 起khởi 〔# 色sắc 〕# 。 以dĩ 到đáo 達đạt 第đệ 十thập 七thất 心tâm 住trụ 之chi 剎sát 那na 而nhi 滅diệt 。 只chỉ 要yếu 有hữu 〔# 輪luân 迴hồi 〕# 之chi 轉chuyển 起khởi 。 即tức 於ư 如như 斯tư 轉chuyển 起khởi 。 化hóa 生sanh 〔# 有hữu 情tình 〕# 之chi 七thất 十thập 色sắc 亦diệc 同đồng 樣# 依y 七thất 相tương 續tục 而nhi 轉chuyển 起khởi 。

於ư 〔# 業nghiệp 生sanh 色sắc 之chi 轉chuyển 起khởi 〕# 。 此thử 當đương 知tri 區khu 別biệt 為vi （# 一nhất ）# 業nghiệp 。 （# 二nhị ）# 業nghiệp 等đẳng 起khởi 。 （# 三tam ）# 業nghiệp 緣duyên 。 （# 四tứ ）# 業nghiệp 緣duyên 心tâm 等đẳng 起khởi 。 （# 五ngũ ）# 業nghiệp 緣duyên 食thực 等đẳng 起khởi 。 （# 六lục ）# 業nghiệp 緣duyên 時thời 等đẳng 起khởi 。 其kỳ 中trung 。

（# 一nhất ）#

業nghiệp

是thị 善thiện 。 不bất 善thiện 之chi 思tư 。 （# 二nhị ）# 。

業nghiệp 等đẳng 起khởi

是thị 異dị 熟thục 蘊uẩn 及cập 眼nhãn 十thập 法pháp 等đẳng 為vi 正chánh 七thất 十thập 色sắc 。 （# 三tam ）# 。

業nghiệp 緣duyên

相tương/tướng 同đồng 於ư 前tiền 〔# 之chi 業nghiệp 等đẳng 起khởi 〕# 。 然nhiên 。 業nghiệp 為vi 業nghiệp 等đẳng 起khởi 之chi 支chi 持trì 緣duyên 。 （# 四tứ ）# 。

業nghiệp 緣duyên 心tâm 等đẳng 起khởi

是thị 由do 異dị 熟thục 心tâm 等đẳng 起khởi 之chi 色sắc 。 （# 五ngũ ）# 。

業nghiệp 緣duyên 食thực 等đẳng 起khởi

於ư 業nghiệp 等đẳng 起khởi 中trung 而nhi 達đạt 於ư 住trụ 〔# 位vị 〕# 之chi 食thực 素tố 。 令linh 等đẳng 起khởi 其kỳ 他tha 之chi 食thực 素tố 第đệ 八bát 為vi 〔# 其kỳ 第đệ 八bát 食thực 素tố 〕# 。 又hựu 於ư 〔# 業nghiệp 緣duyên 食thực 等đẳng 起khởi 〕# 中trung 。 〔# 食thực 素tố 〕# 結kết 合hợp 四tứ 或hoặc 五ngũ 而nhi 轉chuyển 起khởi 。 （# 六lục ）# 。

業nghiệp 緣duyên 時thời 節tiết 等đẳng 起khởi

是thị 業nghiệp 生sanh 之chi 火hỏa 界giới 達đạt 於ư 住trụ 〔# 位vị 〕# 。 令linh 等đẳng 起khởi 時thời 節tiết 等đẳng 起khởi 之chi 食thực 素tố 第đệ 八bát 〔# 為vi 其kỳ 第đệ 八bát 食thực 素tố 〕# 。 或hoặc 於ư 〔# 業nghiệp 緣duyên 時thời 節tiết 等đẳng 起khởi 〕# 中trung 。

時thời 節tiết （# 火hỏa 界giới ）# 〔# 達đạt 於ư 住trụ 位vị 〕# 。 〔# 令linh 等đẳng 起khởi 〕# 其kỳ 他tha 食thực 素tố 第đệ 八bát 。 如như 斯tư 而nhi 〔# 火hỏa 界giới 〕# 結kết 合hợp 四tứ 或hoặc 五ngũ 而nhi 轉chuyển 起khởi 。 當đương 知tri 如như 斯tư 先tiên 述thuật 業nghiệp 生sanh 色sắc 之chi 生sanh 起khởi 。

[P.615]# （# ２# ）# 〔# 心tâm 等đẳng 起khởi 色sắc 〕#

當đương 知tri 於ư 心tâm 生sanh 起khởi 亦diệc 區khu 別biệt （# 一nhất ）# 心tâm 。 （# 二nhị ）# 心tâm 等đẳng 起khởi 。 （# 三tam ）# 心tâm 緣duyên 。 （# 四tứ ）# 心tâm 緣duyên 食thực 等đẳng 起khởi 。 （# 五ngũ ）# 心tâm 緣duyên 時thời 節tiết 等đẳng 起khởi 。 其kỳ 中trung 。 （# 一nhất ）# 。

心tâm

是thị 八bát 十thập 一nhất 心tâm 。 其kỳ 中trung 。

三tam 十thập 二nhị 心tâm 。 二nhị 十thập 六lục 〔# 心tâm 〕# 。 十thập 九cửu 〔# 心tâm 〕# 。 十thập 六lục 〔# 心tâm 〕# 是thị 。

色sắc 。 威uy 儀nghi 。 表biểu 等đẳng 之chi 令linh 生sanh 者giả 。 不bất 令linh 生sanh 者giả 。

即tức 欲dục 界giới 之chi 八bát 善thiện 。 十thập 二nhị 不bất 善thiện 。 除trừ 意ý 界giới 之chi 十thập 〔# 欲dục 界giới 〕# 唯duy 作tác 。 善thiện 唯duy 作tác 之chi 二nhị 神thần 通thông 心tâm 合hợp 為vi 三tam 十thập 二nhị 心tâm 。 令linh 生sanh 色sắc 及cập 〔# 行hành 。 住trụ 。 坐tọa 。 臥ngọa 〕# 之chi 四tứ 威uy 儀nghi 及cập 〔# 身thân 。 語ngữ 之chi 〕# 二nhị 表biểu 。 除trừ 去khứ 異dị 熟thục 其kỳ 餘dư 之chi 十thập 色sắc 界giới 〔# 心tâm 〕# 。 八bát 無vô 色sắc 界giới 〔# 心tâm 〕# 及cập 八bát 出xuất 世thế 間gian 心tâm 。 共cộng 二nhị 十thập 六lục 心tâm 。 是thị 生sanh 起khởi 色sắc 。 及cập 威uy 儀nghi 而nhi 〔# 不bất 生sanh 〕# 表biểu 。 欲dục 界giới 之chi 十thập 有hữu 分phần/phân 心tâm 。 色sắc 界giới 之chi 五ngũ 〔# 有hữu 分phần/phân 心tâm 〕# 。 三tam 〔# 異dị 熟thục 〕# 意ý 界giới 。 一nhất 異dị 熟thục 無vô 因nhân 喜hỷ 俱câu 意ý 識thức 界giới 等đẳng 之chi 十thập 九cửu 心tâm 。 是thị 僅cận 生sanh 起khởi 色sắc 而nhi 不bất 〔# 生sanh 起khởi 〕# 威uy 儀nghi 及cập 表biểu 。 二nhị 之chi 〔# 前tiền 〕# 五ngũ 識thức 。 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 。 之chi 結kết 生sanh 心tâm 。 漏lậu 盡tận 者giả 之chi 死tử 心tâm 。 四tứ 無vô 色sắc 〔# 界giới 〕# 異dị 熟thục 共cộng 十thập 六lục 心tâm 。 皆giai 不bất 生sanh 起khởi 色sắc 。 威uy 儀nghi 及cập 表biểu 。 而nhi 此thử 〔# 諸chư 心tâm 〕# 中trung 。 所sở 生sanh 之chi 色sắc 不bất 在tại 住trụ 之chi 剎sát 那na 。 又hựu 不bất 在tại 滅diệt 之chi 剎sát 那na 。 然nhiên 。 其kỳ 〔# 住trụ 或hoặc 滅diệt 之chi 〕# 時thời 。 心tâm 之chi 力lực 量lượng 弱nhược 。 但đãn 於ư 生sanh 之chi 剎sát 那na 〔# 心tâm 〕# 力lực 量lượng 強cường/cưỡng 。 故cố 〔# 心tâm 〕# 於ư 其kỳ 〔# 生sanh 之chi 剎sát 那na 〕# 時thời 。 依y 止chỉ 於ư 前tiền 生sanh 之chi 〔# 心tâm 〕# 基cơ （# 所sở 依y ）# 而nhi 起khởi 色sắc 。 （# 二nhị ）# 。

心tâm 等đẳng 起khởi 。

是thị 三tam 非phi 色sắc 蘊uẩn 及cập 聲thanh 九cửu 法pháp 。 身thân 表biểu 。 語ngữ 表biểu 。 虛hư 空không 界giới 。 〔# 色sắc 〕# 輕khinh 快khoái 性tánh 。 柔nhu 軟nhuyễn 性tánh 。 適thích 業nghiệp 性tánh 。 積tích 集tập 。 相tương 續tục 之chi 十thập 七thất 種chủng 色sắc 。 （# 三tam ）# 。

心tâm 緣duyên

是thị 。

後hậu 生sanh 之chi 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。 對đối 前tiền 生sanh 之chi 此thử 身thân 〔# 是thị 後hậu 生sanh 緣duyên 為vi 緣duyên 〕# 。

及cập 依y 此thử 所sở 說thuyết 〔# 業nghiệp 。 心tâm 。 食thực 。

時thời 節tiết 之chi 〕# 四Tứ 等Đẳng 起khởi 色sắc 。 （# 四tứ ）# 。

心tâm 緣duyên 食thực 等đẳng 起khởi

於ư 心tâm 等đẳng 起khởi 色sắc 之chi 食thực 素tố 達đạt 於ư 住trụ 〔# 位vị 〕# 。 而nhi 令linh 等đẳng 起khởi 其kỳ 他tha 之chi 食thực 素tố 第đệ 八bát 。 如như 斯tư 〔# 食thực 素tố 〕# 令linh 結kết 合hợp 二nhị 。 三tam 轉chuyển 起khởi 。 （# 五ngũ ）# 。

心tâm 緣duyên 時thời [P.616]# 節tiết 等đẳng 起khởi

是thị 心tâm 等đẳng 起khởi 之chi 時thời 節tiết （# 火hỏa 界giới ）# 達đạt 於ư 住trụ 〔# 位vị 〕# 而nhi 令linh 等đẳng 起khởi 其kỳ 他tha 食thực 素tố 第đệ 八bát 。 如như 斯tư 〔# 火hỏa 界giới 〕# 結kết 合hợp 二nhị 。 三tam 轉chuyển 起khởi 。 當đương 知tri 如như 斯tư 心tâm 生sanh 色sắc 之chi 生sanh 起khởi 。

（# ３# ）# 〔# 食thực 等đẳng 起khởi 色sắc 〕#

於ư 食thực 生sanh 亦diệc 應ưng 知tri 區khu 別biệt 。

（# 一nhất ）# 食thực 。 （# 二nhị ）# 食thực 等đẳng 起khởi 。 （# 三tam ）# 食thực 緣duyên 。 （# 四tứ ）# 食thực 緣duyên 食thực 等đẳng 起khởi 。 （# 五ngũ ）# 食thực 緣duyên 時thời 節tiết 等đẳng 起khởi 。 其kỳ 中trung 。

（# 一nhất ）#

食thực

是thị 段đoạn 食thực 。 （# 二nhị ）# 。

食thực 等đẳng 起khởi

是thị 有hữu 執chấp 受thọ （# 屬thuộc 於ư 身thân 體thể ）# 之chi 業nghiệp 生sanh 色sắc 得đắc 到đáo 緣duyên 。 住trụ 立lập 其kỳ 中trung 而nhi 達đạt 住trụ 〔# 位vị 〕# 由do 食thực 素tố 所sở 等đẳng 起khởi 食thực 素tố 第đệ 八bát 。 虛hư 空không 界giới 。 〔# 色sắc 〕# 輕khinh 快khoái 性tánh 。 柔nhu 軟nhuyễn 性tánh 。 適thích 業nghiệp 性tánh 。 積tích 集tập 。 相tương 續tục 之chi 十thập 四tứ 種chủng 色sắc 。 （# 三tam ）# 。

食thực 緣duyên

如như 斯tư 說thuyết 。

段đoạn 食thực 對đối 此thử 身thân 而nhi 食thực 緣duyên 為vi 緣duyên 。

依y 四Tứ 等Đẳng 起khởi 為vi 〔# 段đoạn 〕# 色sắc 。 （# 四tứ ）# 。

食thực 緣duyên 食thực 等đẳng 起khởi

於ư 食thực 等đẳng 起khởi 色sắc 之chi 食thực 素tố 達đạt 於ư 住trụ 〔# 位vị 〕# 。 而nhi 等đẳng 起khởi 其kỳ 他tha 之chi 食thực 素tố 第đệ 八bát 。 於ư 〔# 食thực 素tố 第đệ 八bát 〕# 之chi 食thực 素tố 亦diệc 〔# 等đẳng 起khởi 其kỳ 他tha 食thực 素tố 第đệ 八bát 〕# 。 如như 斯tư 〔# 食thực 素tố 〕# 結kết 合hợp 十thập 〔# 或hoặc 〕# 十thập 二nhị 次thứ 之chi 轉chuyển 起khởi 。 一nhất 日nhật 所sở 食thực 之chi 食thực 以dĩ 支chi 持trì 七thất 日nhật 間gian 之chi 〔# 身thân 體thể 〕# 。 又hựu 天thiên 之chi 食thực 素tố 可khả 支chi 持trì 一nhất 。 二nhị 個cá 月nguyệt 。 母mẫu 所sở 食thực 之chi 食thực 亦diệc 循tuần 環hoàn 於ư 〔# 胎thai 〕# 兒nhi 之chi 身thân 體thể 令linh 等đẳng 起khởi 色sắc 。 所sở 塗đồ 於ư 身thân 體thể 。 之chi 食thực 亦diệc 令linh 等đẳng 起khởi 食thực 。 業nghiệp 生sanh 色sắc 是thị 言ngôn 有hữu 執chấp 受thọ （# 屬thuộc 於ư 身thân 體thể ）# 之chi 色sắc 。 此thử 亦diệc 達đạt 於ư 住trụ 〔# 位vị 〕# 而nhi 令linh 等đẳng 起khởi 色sắc 。 又hựu 於ư 此thử 〔# 等đẳng 起khởi 色sắc 〕# 中trung 。 食thực 素tố 亦diệc 等đẳng 起khởi 其kỳ 他tha 〔# 之chi 色sắc 〕# 。 如như 斯tư 〔# 食thực 素tố 〕# 結kết 四tứ 或hoặc 五ngũ 而nhi 轉chuyển 起khởi 。 （# 五ngũ ）# 。

食thực 緣duyên 時thời 節tiết 等đẳng 起khởi

是thị 食thực 等đẳng 起khởi 之chi 火hỏa 界giới 達đạt 於ư 住trụ 〔# 位vị 〕# 。 而nhi 等đẳng 起khởi 時thời 節tiết 等đẳng 起khởi 之chi 食thực 素tố 第đệ 八bát 。 其kỳ 時thời 此thử 食thực 對đối 於ư 諸chư 食thực 等đẳng 起khởi 〔# 色sắc 〕# 是thị 以dĩ 令linh 生sanh 者giả 為vi 緣duyên 。 對đối 其kỳ 餘dư 〔# 之chi 業nghiệp 。 心tâm 。

時thời 節tiết 等đẳng 起khởi 色sắc 〕# 以dĩ 依y 止chỉ 。 食thực 。 有hữu 。 不bất 離ly 去khứ 〔# 緣duyên 〕# 為vi 〔# 緣duyên 〕# 。 當đương 知tri 如như 斯tư 食thực 生sanh 色sắc 之chi 生sanh 起khởi 。

（# ４# ）# 〔# 時thời 節tiết 等đẳng 起khởi 色sắc 〕#

於ư 時thời 節tiết 生sanh 亦diệc 應ưng 知tri 區khu 別biệt 。

（# 一nhất ）# 時thời 節tiết 。 （# 二nhị ）# 時thời 節tiết 等đẳng 起khởi 。 （# 三tam ）# 時thời 節tiết 緣duyên 。 （# 四tứ ）# 時thời 節tiết 緣duyên 時thời 節tiết 等đẳng 起khởi 。 （# 五ngũ ）# 時thời 節tiết 緣duyên 食thực 等đẳng 起khởi 。 其kỳ 中trung 。 （# 一nhất ）# 。

時thời 節tiết

由do 〔# 業nghiệp 。 心tâm 。 食thực 。

時thời 節tiết 之chi 〕# 四Tứ 等Đẳng 起khởi 為vi 火hỏa 界giới 。 而nhi 此thử 為vi 暑thử 熱nhiệt 時thời 節tiết 。 寒hàn 冷lãnh 時thời 節tiết 之chi 二nhị 種chủng 。 （# 二nhị ）# 。

時thời 節tiết 等đẳng 起khởi

是thị 由do 四Tứ 等Đẳng 起khởi 之chi 有hữu 執chấp 受thọ （# 身thân 體thể 中trung ）# 之chi 時thời 節tiết （# 火hỏa 界giới ）# 得đắc 到đáo 緣duyên 而nhi 達đạt 住trụ 〔# 位vị 〕# 。 於ư [P.617]# 身thân 體thể 令linh 等đẳng 起khởi 色sắc 。 其kỳ 〔# 等đẳng 起khởi 之chi 色sắc 〕# 。 為vi 聲thanh 九cửu 法pháp 。 虛hư 空không 界giới 。 〔# 色sắc 〕# 輕khinh 快khoái 性tánh 。 柔nhu 軟nhuyễn 性tánh 。 適thích 業nghiệp 性tánh 。 積tích 集tập 。 相tương 續tục 之chi 十thập 五ngũ 種chủng 。 （# 三tam ）# 。

時thời 節tiết 緣duyên

時thời 節tiết （# 火hỏa 界giới ）# 由do 四Tứ 等Đẳng 起khởi 色sắc 之chi 轉chuyển 起khởi 及cập 對đối 滅diệt 亡vong 為vi 緣duyên 。 （# 四tứ ）# 。

時thời 節tiết 緣duyên 時thời 節tiết 等đẳng 起khởi

是thị 時thời 節tiết 等đẳng 起khởi 之chi 火hỏa 界giới 達đạt 於ư 住trụ 〔# 位vị 〕# 。 而nhi 等đẳng 起khởi 其kỳ 他tha 食thực 素tố 第đệ 八bát 。 其kỳ 〔# 食thực 素tố 第đệ 八bát 〕# 中trung 之chi 時thời 節tiết 亦diệc 〔# 等đẳng 起khởi 其kỳ 他tha 之chi 食thực 素tố 第đệ 八bát 〕# 。 如như 斯tư 時thời 節tiết 等đẳng 起khởi 〔# 色sắc 〕# 在tại 無vô 執chấp 受thọ 分phần/phân （# 非phi 情tình 物vật ）# 於ư 長trường 時thời 常thường 轉chuyển 起khởi 。 （# 五ngũ ）# 。

時thời 節tiết 緣duyên 食thực 等đẳng 起khởi

是thị 時thời 節tiết 等đẳng 起khởi 之chi 食thực 素tố 達đạt 於ư 住trụ 〔# 位vị 〕# 。 而nhi 等đẳng 起khởi 其kỳ 他tha 食thực 素tố 第đệ 八bát 。 其kỳ 〔# 食thực 素tố 第đệ 八bát 〕# 中trung 之chi 食thực 素tố 亦diệc 〔# 生sanh 起khởi 其kỳ 他tha 之chi 食thực 素tố 第đệ 八bát 〕# 。 如như 斯tư 〔# 食thực 素tố 〕# 結kết 合hợp 十thập 或hoặc 十thập 二nhị 次thứ 之chi 轉chuyển 起khởi 。 此thử 時thời 。 此thử 時thời 節tiết 對đối 於ư 時thời 節tiết 等đẳng 起khởi 〔# 色sắc 〕# 是thị 令linh 生sanh 者giả 為vi 緣duyên 。 對đối 其kỳ 餘dư 〔# 之chi 業nghiệp 。 心tâm 。 食thực 等đẳng 起khởi 色sắc 〕# 是thị 以dĩ 依y 止chỉ 。 有hữu 。 不bất 離ly 去khứ 〔# 緣duyên 〕# 為vi 〔# 緣duyên 〕# 。 當đương 知tri 如như 斯tư 時thời 節tiết 生sanh 色sắc 之chi 生sanh 起khởi 。

觀quán 如như 斯tư 色sắc 之chi 生sanh 起khởi 者giả 。 言ngôn 。

於ư 時thời 思tư 惟duy 色sắc 。

〔# 三tam 〕# 〔# 非phi 色sắc 之chi 思tư 惟duy 法pháp 〕#

思tư 惟duy 於ư 色sắc 。 正chánh 如như 〔# 觀quán 〕# 色sắc 之chi 〔# 生sanh 起khởi 〕# 。 同đồng 樣# 思tư 惟duy 。

非phi 色sắc

亦diệc 應ưng 觀quán 色sắc 之chi 生sanh 起khởi 。 而nhi 其kỳ 〔# 非phi 色sắc 〕# 若nhược 依y 世thế 間gian 心tâm 之chi 生sanh 起khởi 者giả 即tức 為vi 八bát 十thập 一nhất 。 即tức 為vi 此thử 非phi 色sắc 者giả 。

（# １# ）# 〔# 結kết 生sanh 之chi 時thời 〕#

先tiên 於ư 前tiền 有hữu 依y 行hành 之chi 業nghiệp 而nhi 〔# 結kết 果quả 於ư 今kim 世thế 〕# 之chi 結kết 生sanh 。 為vi 十thập 九cửu 種chủng 之chi 心tâm 生sanh 起khởi 而nhi 生sanh 。 而nhi 其kỳ 生sanh 起khởi 之chi 行hành 相tương/tướng 。 應ưng 知tri 同đồng 於ư 緣duyên 起khởi 。 解giải 釋thích 所sở 說thuyết 。 其kỳ 〔# 十thập 九cửu 心tâm 〕# 。 由do 結kết 生sanh 心tâm 之chi 後hậu 為vi 有hữu 分phần/phân 而nhi 〔# 轉chuyển 起khởi 〕# 。 命mạng 終chung 之chi 時thời 。 為vi 死tử 〔# 心tâm 〕# 而nhi 〔# 轉chuyển 起khởi 〕# 。 其kỳ 〔# 十thập 九cửu 心tâm 〕# 中trung 。 欲dục 界giới 〔# 心tâm 〕# 於ư 六lục 門môn 有hữu 強cường 力lực 所sở 緣duyên 時thời 。 為vi 彼bỉ 所sở 緣duyên 〔# 心tâm 〕# 而nhi 〔# 轉chuyển 起khởi 〕# 。

（# ２# ）# 〔# 轉chuyển 起khởi 之chi 時thời 〕#

其kỳ 次thứ 於ư 轉chuyển 起khởi 。 因nhân 眼nhãn 無vô 破phá 壞hoại 。 且thả 諸chư 色sắc 境cảnh 現hiện 來lai 視thị 野dã 之chi 前tiền 。 依y 止chỉ 於ư 光quang 明minh 。 作tác 意ý 為vi 因nhân 。 眼nhãn 識thức 與dữ 諸chư 相tướng 應ưng 法pháp 共cộng 生sanh 起khởi 。 即tức 眼nhãn 淨tịnh 住trụ 之chi 剎sát 那na 達đạt 於ư 住trụ 〔# 位vị 〕# 。 唯duy 色sắc 觸xúc 擊kích 於ư 眼nhãn 。 其kỳ 〔# 色sắc 〕# 觸xúc 擊kích 之chi 時thời 。 有hữu 分phần/phân 二nhị 次thứ 生sanh 而nhi 滅diệt 。 由do 此thử 同đồng 以dĩ 〔# 色sắc 〕# 為vi 所sở 緣duyên 。 唯duy 作tác 意ý 界giới 是thị 以dĩ 轉chuyển 向hướng 作tác 用dụng 為vi 果quả 而nhi 生sanh 起khởi 。 之chi 後hậu 見kiến 其kỳ 同đồng 色sắc 。 〔# 生sanh 起khởi 〕# 善thiện 異dị 熟thục 或hoặc 不bất 善thiện 異dị 熟thục 之chi 眼nhãn 識thức 。 由do 此thử [P.618]# 領lãnh 受thọ 其kỳ 同đồng 色sắc 而nhi 〔# 生sanh 起khởi 〕# 異dị 熟thục 意ý 界giới 。 由do 此thử 推thôi 度độ 其kỳ 同đồng 色sắc 而nhi 〔# 生sanh 起khởi 〕# 異dị 熟thục 無vô 因nhân 意ý 識thức 界giới 。 由do 此thử 確xác 定định 其kỳ 同đồng 色sắc 而nhi 〔# 生sanh 起khởi 〕# 唯duy 作tác 無vô 因nhân 捨xả 俱câu 意ý 識thức 界giới 。 由do 此thử 更cánh 於ư 欲dục 界giới 之chi 善thiện 。 不bất 善thiện 。 唯duy 作tác 心tâm 中trung 之chi 一nhất 或hoặc 捨xả 俱câu 無vô 因nhân 心tâm 。 〔# 生sanh 起khởi 〕# 五ngũ 或hoặc 七thất 〔# 剎sát 那na 〕# 之chi 速tốc 行hành 。 由do 此thử 在tại 欲dục 界giới 之chi 有hữu 情tình 於ư 十thập 一nhất 彼bỉ 所sở 緣duyên 心tâm 中trung 。 適thích 應ưng 於ư 速tốc 行hành 。 〔# 生sanh 起khởi 〕# 任nhậm 何hà 之chi 彼bỉ 所sở 緣duyên 。 於ư 其kỳ 餘dư 〔# 耳nhĩ 。 鼻tị 等đẳng 之chi 〕# 門môn 亦diệc 同đồng 此thử 。 其kỳ 次thứ 於ư 意ý 門môn 亦diệc 生sanh 起khởi 大đại 心tâm （# 上thượng 二nhị 界giới 心tâm ）# 。 當đương 知tri 於ư 如như 斯tư 六lục 門môn 非phi 色sắc 之chi 生sanh 起khởi 。

觀quán 如như 斯tư 非phi 色sắc 之chi 生sanh 起khởi 者giả 。 言ngôn 。

於ư 時thời 思tư 惟duy 非phi 色sắc 。

〔# 四tứ 。 三tam 相tương/tướng 之chi 提đề 起khởi 〕# 。

如như 斯tư 某mỗ 〔# 瑜du 伽già 〕# 者giả 於ư 時thời 思tư 惟duy 色sắc 。 於ư 時thời 思tư 惟duy 非phi 色sắc 。 以dĩ 提đề 起khởi 〔# 無vô 常thường 。 苦khổ 。 無vô 我ngã 之chi 〕# 三tam 相tương/tướng 。 於ư 次thứ 第đệ 行hành 道Đạo 。 成thành 就tựu 慧tuệ 之chi 修tu 習tập 。

其kỳ 他tha 之chi 〔# 瑜du 伽già 〕# 者giả 。 依y 色sắc 之chi 七thất 法pháp 。 非phi 色sắc 之chi 七thất 法pháp 提đề 起khởi 三tam 相tương/tướng 而nhi 思tư 惟duy 諸chư 行hành 。

一nhất 。 〔# 由do 色sắc 之chi 七thất 法pháp 〕# 。

其kỳ 中trung 。 謂vị 依y 〔# 一nhất 〕# 由do 取thủ 捨xả 。 〔# 二nhị 〕# 由do 齡linh 之chi 增tăng 大đại 而nhi 滅diệt 沒một 。 〔# 三tam 〕# 由do 食thực 所sở 成thành 。 〔# 四tứ 〕# 由do 時thời 節tiết 所sở 成thành 。 〔# 五ngũ 〕# 由do 業nghiệp 生sanh 。 〔# 六lục 〕# 由do 心tâm 等đẳng 起khởi 。 〔# 七thất 〕# 由do 法pháp 性tánh 色sắc 。 由do 此thử 等đẳng 〔# 七thất 〕# 行hành 相tương/tướng 提đề 起khởi 三tam 相tương/tướng 而nhi 思tư 惟duy 。 云vân 。

由do 提đề 起khởi 色sắc 之chi 七thất 法pháp 而nhi 思tư 惟duy 。

故cố 諸chư 古cổ 人nhân 言ngôn 。

由do 取thủ 捨xả 年niên 齡linh 增tăng 大đại 而nhi 滅diệt 沒một 。

由do 食thực 。

時thời 節tiết 。 業nghiệp 及cập 心tâm 。

以dĩ 法pháp 性tánh 之chi 色sắc 依y 七thất 種chủng 詳tường 細tế 而nhi 觀quán 。

〔# 一nhất 〕# 〔# 由do 取thủ 捨xả 〕#

其kỳ 中trung 。 取thủ 是thị 結kết 生sanh 。 捨xả 為vi 死tử 。 斯tư 瑜du 伽già 者giả 。 由do 於ư 此thử 等đẳng 之chi 取thủ 捨xả 。 〔# 由do 生sanh 至chí 死tử 〕# 區khu 分phần/phân 一nhất 百bách 年niên 。 而nhi 提đề 起khởi 諸chư 行hành 中trung 之chi 三tam 相tương/tướng 。

何hà 以dĩ 故cố 。 此thử 〔# 一nhất 生sanh 〕# 中trung 之chi 一nhất 切thiết 諸chư 行hành 是thị 無vô 常thường 。 何hà 故cố 耶da 。 生sanh 滅diệt 之chi 轉chuyển 起khởi 。 變biến 易dị 。 暫tạm 時thời 。 常thường 之chi 反phản 對đối 故cố 。 又hựu 生sanh 之chi 諸chư 行hành 達đạt 於ư 住trụ 〔# 位vị 〕# 。 在tại 住trụ 為vi 老lão 所sở 惱não 。 達đạt 於ư 老lão 〔# 位vị 〕# 而nhi 必tất 壞hoại 。 故cố 數sác 數sác 受thọ 逼bức 惱não 故cố 。 有hữu 苦khổ 。 為vi 苦khổ 之chi 基cơ 。 樂nhạo/nhạc/lạc 之chi 反phản 對đối 故cố 為vi 苦khổ 。 又hựu 生sanh 之chi 諸chư 行hành 欲dục 勿vật 達đạt 住trụ 〔# 位vị 〕# 。 達đạt 住trụ 之chi 諸chư 行hành 而nhi 欲dục 勿vật 達đạt 老lão 。 達đạt 老lão 〔# 位vị 〕# 之chi 〔# 諸chư 行hành 〕# 謂vị 不bất 欲dục 壞hoại 。 對đối 此thử 等đẳng 〔# 生sanh 。 住trụ 。 老lão 之chi 〕# 三tam 處xứ 之chi 任nhậm 何hà 之chi 一nhất 。 亦diệc 不bất 得đắc 自tự 在tại 。 斯tư 為vi 無vô 自tự 在tại 力lực 故cố 為vi 空không 。 非phi 主chủ 。 不bất 自tự 在tại 。 我ngã 之chi 反phản 對đối 。 是thị 故cố 為vi 無vô 我ngã 。

[P.619]# 〔# 二nhị 〕# 〔# 由do 齡linh 之chi 增tăng 大đại 而nhi 滅diệt 沒một 〕#

如như 斯tư 取thủ 捨xả 區khu 分phần/phân 百bách 年niên 。 於ư 色sắc 提đề 起khởi 三tam 相tương/tướng 已dĩ 。 由do 此thử 更cánh 由do 齡linh 之chi 增tăng 大đại 滅diệt 沒một 而nhi 起khởi 〔# 色sắc 之chi 三tam 相tương/tướng 〕# 。 其kỳ 中trung 。 所sở 謂vị 齡linh 之chi 增tăng 大đại 滅diệt 沒một 。 齡linh 之chi 增tăng 大đại 。 增tăng 長trưởng 為vi 色sắc 之chi 滅diệt 沒một 。 由do 此thử 提đề 起khởi 三tam 相tương/tướng 之chi 義nghĩa 。 云vân 何hà 。

（# 一nhất ）# 彼bỉ 〔# 瑜du 伽già 者giả 〕# 此thử 百bách 年niên 區khu 分phân 為vi 初sơ 齡linh 。 中trung 齡linh 。 後hậu 齡linh 之chi 三tam 齡linh 。 其kỳ 中trung 。 最tối 初sơ 之chi 三tam 十thập 三tam 年niên 謂vị 初sơ 齡linh 。 其kỳ 後hậu 之chi 三tam 十thập 四tứ 年niên 謂vị 中trung 齡linh 。 其kỳ 後hậu 之chi 三tam 十thập 三tam 年niên 謂vị 後hậu 齡linh 。 依y 此thử 等đẳng 三tam 齡linh 而nhi 區khu 分phần/phân 。

於ư 初sơ 齡linh 轉chuyển 起khởi 之chi 色sắc 不bất 達đạt 中trung 齡linh 而nhi 在tại 其kỳ 處xứ 〔# 初sơ 齡linh 〕# 必tất 滅diệt 。 故cố 為vi 無vô 常thường 。 無vô 常thường 即tức 是thị 苦khổ 。 苦khổ 故cố 是thị 無vô 我ngã 。 於ư 中trung 齡linh 轉chuyển 起khởi 之chi 〔# 色sắc 〕# 亦diệc 不bất 達đạt 後hậu 齡linh 而nhi 在tại 其kỳ 處xứ 必tất 滅diệt 。 故cố 此thử 亦diệc 是thị 無vô 常thường 。 苦khổ 。 無vô 我ngã 。 於ư 後hậu 齡linh 三tam 十thập 三tam 年niên 間gian 轉chuyển 起khởi 之chi 色sắc 亦diệc 無vô 至chí 死tử 後hậu 之chi 能năng 力lực 。 故cố 此thử 亦diệc 是thị 無vô 常thường 。 苦khổ 。 無vô 我ngã 。

以dĩ 提đề 起khởi 三tam 相tương/tướng 。

（# 二nhị ）# 如như 斯tư 由do 初sơ 齡linh 而nhi 齡linh 之chi 增tăng 大đại 而nhi 滅diệt 沒một 。 以dĩ 提đề 起khởi 三tam 相tương/tướng 已dĩ 。 而nhi 更cánh 分phân 為vi 〔# 一nhất 〕# 鈍độn 十thập 年niên 。 〔# 二nhị 〕# 戲hí 十thập 年niên 。 〔# 三tam 〕# 色sắc 十thập 年niên 。 〔# 四tứ 〕# 力lực 十thập 年niên 。 〔# 五ngũ 〕# 慧tuệ 十thập 年niên 。 〔# 六lục 〕# 退thoái 十thập 年niên 。 〔# 七thất 〕# 傾khuynh 十thập 年niên 。 〔# 八bát 〕# 曲khúc 十thập 年niên 。 〔# 九cửu 〕# 蒙mông 十thập 年niên 。 〔# 一nhất 〇# 〕# 臥ngọa 十thập 年niên 。 依y 此thử 等đẳng 十thập 之chi 十thập 年niên 齡linh 之chi 增tăng 大đại 而nhi 滅diệt 沒một 。 以dĩ 提đề 起khởi 三tam 相tương/tướng 。

其kỳ 〔# 十thập 之chi 〕# 十thập 年niên 。 〔# 一nhất 〕# 壽thọ 命mạng 百bách 年niên 。 之chi 人nhân 以dĩ 最tối 初sơ 十thập 年niên 謂vị 。

鈍độn 十thập 年niên

然nhiên 。 其kỳ 時thời 。 彼bỉ 為vi 魯lỗ 鈍độn 。 不bất 安an 定định 之chi 童đồng 子tử 。 〔# 二nhị 〕# 其kỳ 後hậu 十thập 年niên 謂vị 。

戲hí 十thập 年niên

然nhiên 。 其kỳ 時thời 。 彼bỉ 多đa 為vi 遊du 戲hí 。 〔# 三tam 〕# 其kỳ 後hậu 之chi 十thập 〔# 年niên 〕# 謂vị 。

色sắc 十thập 年niên

然nhiên 。 其kỳ 時thời 。 彼bỉ 之chi 色sắc 澤trạch 達đạt 至chí 廣quảng 大đại 。 〔# 四tứ 〕# 其kỳ 後hậu 之chi 十thập 〔# 年niên 〕# 謂vị 。

力lực 十thập 年niên

然nhiên 。 其kỳ 時thời 。 彼bỉ 之chi 力lực 。 體thể 力lực 達đạt 至chí 廣quảng 大đại 。 〔# 五ngũ 〕# 其kỳ 後hậu 之chi 十thập 〔# 年niên 〕# 謂vị 。

慧tuệ 十thập 年niên

然nhiên 。 其kỳ 時thời 。 彼bỉ 之chi 慧tuệ 善thiện 住trụ 立lập 。 雖tuy 生sanh 來lai 是thị 劣liệt 慧tuệ 者giả 。 但đãn 其kỳ 時thời 能năng 生sanh 起khởi 多đa 少thiểu 之chi 慧tuệ 。 〔# 六lục 〕# 其kỳ 後hậu 之chi 十thập 〔# 年niên 〕# 謂vị 。

退thoái 十thập 年niên

然nhiên 。 其kỳ 時thời 。 於ư 彼bỉ 之chi 戲hí 樂lạc 。 色sắc 。 力lực 。 慧tuệ 滅diệt 退thoái 。 〔# 七thất 〕# 其kỳ 後hậu 之chi 十thập 〔# 年niên 〕# [P.620]# 謂vị 。

傾khuynh 十thập 年niên

然nhiên 。 其kỳ 時thời 。 彼bỉ 身thân 體thể 傾khuynh 於ư 前tiền 。 〔# 八bát 〕# 其kỳ 後hậu 之chi 十thập 〔# 年niên 〕# 謂vị 。

曲khúc 十thập 年niên

然nhiên 。 其kỳ 時thời 。 彼bỉ 之chi 身thân 體thể 如như 鋤# 端đoan 之chi 曲khúc 。 〔# 九cửu 〕# 其kỳ 後hậu 之chi 十thập 〔# 年niên 〕# 謂vị 。

蒙mông 十thập 年niên

然nhiên 。 其kỳ 時thời 。 彼bỉ 蒙mông 昧muội 所sở 為vi 片phiến 刻khắc 而nhi 忘vong 記ký 了liễu 。 〔# 一nhất 〇# 〕# 其kỳ 後hậu 之chi 十thập 〔# 年niên 〕# 謂vị 。

臥ngọa 十thập 年niên

然nhiên 。 百bách 歲tuế 者giả 為vi 多đa 臥ngọa 。

於ư 此thử 瑜du 伽già 者giả 。 此thử 等đẳng 〔# 十thập 之chi 〕# 十thập 年niên 由do 齡linh 之chi 增tăng 大đại 而nhi 滅diệt 沒một 。 應ưng 提đề 起khởi 三tam 相tương/tướng 。 作tác 如như 次thứ 觀quán 察sát 。

於ư 第đệ 一nhất 之chi 十thập 年niên 轉chuyển 起khởi 之chi 色sắc 。 不bất 能năng 達đạt 第đệ 二nhị 之chi 十thập 年niên 。 必tất 於ư 其kỳ 處xứ 〔# 第đệ 一nhất 之chi 十thập 年niên 〕# 滅diệt 。 故cố 〔# 第đệ 一nhất 之chi 十thập 年niên 之chi 色sắc 〕# 是thị 無vô 常thường 。 苦khổ 。 無vô 我ngã 。 第đệ 二nhị 之chi 十thập 年niên 乃nãi 至chí 第đệ 九cửu 。 之chi 十thập 年niên 轉chuyển 起khởi 之chi 色sắc 。 不bất 能năng 達đạt 第đệ 十thập 之chi 十thập 年niên 而nhi 必tất 於ư 其kỳ 處xứ 滅diệt 。 第đệ 十thập 之chi 十thập 年niên 轉chuyển 起khởi 之chi 色sắc 。 不bất 能năng 達đạt 再tái 有hữu （# 來lai 世thế ）# 。 必tất 於ư 此thử 世thế 滅diệt 。 故cố 此thử 亦diệc 是thị 無vô 常thường 。 苦khổ 。 無vô 我ngã 。

如như 斯tư 提đề 起khởi 三tam 相tương/tướng 。

（# 三tam ）# 如như 斯tư 十thập 年niên 由do 齡linh 之chi 增tăng 大đại 而nhi 滅diệt 沒một 。 提đề 起khởi 三tam 相tương/tướng 已dĩ 。 更cánh 以dĩ 一nhất 百bách 年niên 分phân 為vi 五ngũ 年niên 之chi 二nhị 十thập 部bộ 分phần/phân 。 齡linh 之chi 增tăng 大đại 而nhi 滅diệt 沒một 以dĩ 提đề 起khởi 三tam 相tương/tướng 。 云vân 何hà 。 即tức 彼bỉ 如như 次thứ 觀quán 察sát 。

於ư 第đệ 一nhất 之chi 五ngũ 年niên 轉chuyển 起khởi 之chi 色sắc 。 不bất 能năng 達đạt 第đệ 二nhị 之chi 五ngũ 年niên 。 必tất 於ư 其kỳ 處xứ 滅diệt 。 故cố 此thử 亦diệc 是thị 無vô 常thường 。 苦khổ 。 無vô 我ngã 。 於ư 第đệ 二nhị 之chi 五ngũ 年niên 轉chuyển 起khởi 之chi 色sắc 乃nãi 至chí 於ư 第đệ 十thập 九cửu 之chi 五ngũ 年niên 轉chuyển 起khởi 之chi 色sắc 。 不bất 能năng 達đạt 第đệ 二nhị 十thập 之chi 五ngũ 年niên 。 必tất 於ư 其kỳ 處xứ 滅diệt 。 於ư 第đệ 二nhị 十thập 之chi 五ngũ 年niên 轉chuyển 起khởi 之chi 色sắc 。 不bất 能năng 達đạt 至chí 死tử 後hậu 。 故cố 此thử 亦diệc 是thị 無vô 常thường 。 苦khổ 。 無vô 我ngã 。

（# 四tứ ）# 如như 斯tư 從tùng 二nhị 十thập 部bộ 分phần/phân 。 由do 齡linh 之chi 增tăng 大đại 而nhi 滅diệt 沒một 。 以dĩ 提đề 起khởi 三tam 相tương/tướng 已dĩ 。 更cánh 於ư 二nhị 十thập 五ngũ 部bộ 分phần/phân 。 分phân 為vi 四tứ 年niên 。 四tứ 年niên 〔# 由do 齡linh 之chi 增tăng 大đại 而nhi 滅diệt 沒một 。 〕# 提đề 起khởi 三tam 相tương/tướng 。 （# 五ngũ ）# 其kỳ 次thứ 三tam 十thập 三tam 部bộ 分phần/phân 。 分phân 為vi 三tam 年niên 三tam 年niên 。 （# 六lục ）# 其kỳ 次thứ 。 以dĩ 五ngũ 十thập 部bộ 分phần/phân 。 分phân 為vi 二nhị 年niên 二nhị 年niên 。 （# 七thất ）# 以dĩ 一nhất 百bách 部bộ 分phần/phân 。 分phân 為vi 一nhất 年niên 一nhất 年niên 。 （# 八bát ）# 更cánh 於ư 各các 一nhất 年niên 分phân 為vi 三tam 部bộ 分phần/phân 。 依y 雨vũ 期kỳ 。 冬đông 期kỳ 。 夏hạ 期kỳ 之chi 三tam 時thời 節tiết 中trung 之chi 一nhất 一nhất 時thời 節tiết 。 其kỳ 齡linh 增tăng 大đại 而nhi 滅diệt 沒một 。 提đề 起khởi 色sắc 中trung 之chi 三tam 相tương/tướng 。 云vân 何hà 。

於ư 雨vũ 期kỳ 四tứ 個cá 月nguyệt 間gian 轉chuyển 起khởi 之chi 色sắc 不bất 能năng 達đạt 至chí 冬đông 期kỳ 。 必tất 於ư 其kỳ 處xứ 滅diệt 。 冬đông 期kỳ 轉chuyển 起khởi 之chi 色sắc 。 不bất 能năng 達đạt 至chí 夏hạ 期kỳ 。 必tất 於ư 其kỳ 處xứ 滅diệt 。 更cánh 於ư 夏hạ 期kỳ 轉chuyển 起khởi 之chi 色sắc 。 不bất [P.621]# 能năng 達đạt 至chí 雨vũ 期kỳ 。 必tất 於ư 其kỳ 處xứ 滅diệt 。 故cố 是thị 無vô 常thường 。 苦khổ 。 無vô 我ngã 。

（# 九cửu ）# 如như 斯tư 提đề 起khởi 已dĩ 。 更cánh 以dĩ 一nhất 年niên 分phân 為vi 六lục 部bộ 分phần/phân 。

雨vũ 季quý 二nhị 個cá 月nguyệt 間gian 轉chuyển 起khởi 之chi 色sắc 。 不bất 達đạt 秋thu 季quý 。 必tất 於ư 其kỳ 處xứ 滅diệt 。 於ư 秋thu 季quý 轉chuyển 起khởi 之chi 色sắc 。 不bất 達đạt 冬đông 季quý 乃nãi 至chí 冬đông 季quý 轉chuyển 起khởi 之chi 色sắc 。 不bất 達đạt 冷lãnh 季quý 於ư 冷lãnh 季quý 轉chuyển 起khởi 之chi 色sắc 。 不bất 達đạt 春xuân 季quý 於ư 春xuân 季quý 轉chuyển 起khởi 之chi 色sắc 。 不bất 達đạt 夏hạ 季quý 更cánh 於ư 夏hạ 季quý 轉chuyển 起khởi 之chi 色sắc 。 不bất 達đạt 至chí 雨vũ 季quý 。 必tất 於ư 其kỳ 處xứ 滅diệt 。 故cố 是thị 無vô 常thường 。 苦khổ 。 無vô 我ngã 。

如như 斯tư 於ư 其kỳ 齡linh 之chi 增tăng 大đại 而nhi 滅diệt 沒một 之chi 色sắc 。 提đề 起khởi 三tam 相tương/tướng 。

（# 一nhất 〇# ）# 如như 斯tư 提đề 起khởi 已dĩ 。 更cánh 於ư 〔# 一nhất 個cá 月nguyệt 區khu 分phân 為vi 〕# 黑hắc 。 白bạch 分phần/phân 。

於ư 黑hắc 分phần/phân 轉chuyển 起khởi 之chi 色sắc 不bất 達đạt 白bạch 分phần/phân 。 於ư 白bạch 分phần/phân 轉chuyển 起khởi 之chi 色sắc 不bất 達đạt 黑hắc 分phần/phân 。 必tất 於ư 其kỳ 處xứ 滅diệt 。 故cố 是thị 無vô 常thường 。 苦khổ 。 無vô 我ngã 。

以dĩ 提đề 起khởi 三tam 相tương/tướng 。 （# 一nhất 一nhất ）# 由do 此thử 依y 晝trú 夜dạ 之chi 〔# 區khu 分phần/phân 〕# 。

夜dạ 轉chuyển 起khởi 之chi 色sắc 不bất 達đạt 於ư 晝trú 。 必tất 於ư 其kỳ 處xứ 滅diệt 。 晝trú 轉chuyển 起khởi 之chi 色sắc 不bất 達đạt 於ư 夜dạ 。 必tất 於ư 其kỳ 處xứ 滅diệt 。 故cố 是thị 無vô 常thường 。 苦khổ 。 無vô 我ngã 。

以dĩ 提đề 起khởi 三tam 相tương/tướng 。 （# 一nhất 二nhị ）# 由do 此thử 其kỳ 一nhất 晝trú 夜dạ 分phân 為vi 早tảo 晨thần 等đẳng 六lục 部bộ 分phần/phân 。

早tảo 上thượng 轉chuyển 起khởi 之chi 色sắc 不bất 達đạt 中trung 午ngọ 。 中trung 午ngọ 轉chuyển 起khởi 之chi 色sắc 〔# 不bất 達đạt 〕# 日nhật 暮mộ 。 日nhật 暮mộ 轉chuyển 起khởi 之chi 色sắc 〔# 不bất 達đạt 〕# 初sơ 夜dạ 。 初sơ 夜dạ 轉chuyển 起khởi 之chi 色sắc 〔# 不bất 達đạt 〕# 中trung 夜dạ 。 中trung 夜dạ 轉chuyển 起khởi 之chi 色sắc 不bất 達đạt 後hậu 夜dạ 。 必tất 於ư 其kỳ 處xứ 滅diệt 。 更cánh 於ư 後hậu 夜dạ 。 轉chuyển 起khởi 之chi 色sắc 不bất 達đạt 早tảo 晨thần 。 必tất 於ư 其kỳ 處xứ 滅diệt 。 故cố 是thị 無vô 常thường 。 苦khổ 。 無vô 我ngã 。

以dĩ 提đề 起khởi 三tam 相tương/tướng 。

（# 一nhất 三tam ）# 如như 斯tư 提đề 起khởi 已dĩ 。 同đồng 樣# 之chi 色sắc 〔# 區khu 分phần/phân 〕# 為vi 往vãng 。 復phục 。 前tiền 視thị 。 後hậu 視thị 。 屈khuất 。 伸thân 。

於ư 往vãng 轉chuyển 起khởi 之chi 色sắc 不bất 達đạt 還hoàn 時thời 。 必tất 於ư 其kỳ 處xứ 滅diệt 。 於ư 還hoàn 時thời 轉chuyển 起khởi 之chi 色sắc 〔# 不bất 達đạt 〕# 前tiền 視thị 。 於ư 前tiền 視thị 轉chuyển 起khởi 之chi 色sắc 〔# 不bất 達đạt 〕# 後hậu 視thị 。 於ư 後hậu 視thị 轉chuyển 起khởi 之chi 色sắc 〔# 不bất 達đạt 〕# 屈khuất 時thời 。 於ư 屈khuất 時thời 轉chuyển 起khởi 之chi 色sắc 不bất 達đạt 伸thân 時thời 。 必tất 於ư 其kỳ 處xứ 滅diệt 。 故cố 是thị 無vô 常thường 。 苦khổ 。 無vô 我ngã 。

以dĩ 提đề 起khởi 三tam 相tương/tướng 。

（# 一nhất 四tứ ）# 更cánh 步bộ 行hành 之chi 一nhất 步bộ 時thời 分phân 為vi 。

舉cử 足túc 。 前tiền 步bộ 。 伸thân 步bộ 。 下hạ 足túc 。 著trước 足túc 。 蹶quyết 地địa 之chi 六lục 部bộ 分phần/phân 。

其kỳ 中trung 。

舉cử 足túc

是thị 足túc 由do 地địa 舉cử 起khởi 。

前tiền 步bộ

是thị 舉cử 足túc 向hướng 前tiền 。

伸thân 步bộ

是thị 見kiến 有hữu 否phủ/bĩ 〔# 木mộc 株chu 。 刺thứ 。 [P.622]# 蛇xà 〕# 等đẳng 之chi 任nhậm 何hà 物vật 。 足túc 即tức 於ư 此thử 處xứ 。 彼bỉ 處xứ 避tị 開khai 。

下hạ 足túc

是thị 向hướng 下hạ 。

著trước 足túc

是thị 〔# 足túc 〕# 踏đạp 至chí 地địa 面diện 。

蹶quyết 地địa

是thị 再tái 舉cử 足túc 時thời 一nhất 足túc 踏đạp 緊khẩn 於ư 地địa 。 其kỳ 中trung 。 於ư 舉cử 足túc 時thời 。 地địa 界giới 與dữ 水thủy 界giới 之chi 二nhị 界giới 劣liệt 而nhi 鈍độn 。 其kỳ 他tha 之chi 〔# 火hỏa 。 風phong 之chi 〕# 二nhị 〔# 界giới 〕# 優ưu 而nhi 力lực 強cường/cưỡng 。 於ư 前tiền 步bộ 。 伸thân 步bộ 亦diệc 然nhiên 。 於ư 下hạ 足túc 時thời 火hỏa 界giới 與dữ 風phong 界giới 之chi 二nhị 界giới 劣liệt 而nhi 鈍độn 。 其kỳ 他tha 之chi 二nhị 〔# 界giới 〕# 優ưu 而nhi 力lực 強cường/cưỡng 。 著trước 足túc 。 蹶quyết 地địa 亦diệc 然nhiên 。

如như 斯tư 分phân 為vi 六lục 部bộ 分phần/phân 。 彼bỉ 於ư 其kỳ 齡linh 之chi 增tăng 大đại 而nhi 滅diệt 沒một 之chi 色sắc 提đề 起khởi 三tam 相tương/tướng 。 云vân 何hà 。 彼bỉ 如như 斯tư 觀quán 察sát 。

於ư 舉cử 足túc 轉chuyển 起khởi 諸chư 界giới 及cập 所sở 造tạo 色sắc 。 此thử 等đẳng 之chi 諸chư 法pháp 皆giai 不bất 達đạt 前tiền 步bộ 。 必tất 於ư 其kỳ 處xứ （# 舉cử 足túc ）# 滅diệt 。 故cố 是thị 無vô 常thường 。 苦khổ 。 無vô 我ngã 。 又hựu 於ư 前tiền 步bộ 轉chuyển 起khởi 之chi 〔# 色sắc 不bất 達đạt 〕# 伸thân 步bộ 。 於ư 伸thân 步bộ 轉chuyển 起khởi 之chi 〔# 色sắc 不bất 達đạt 〕# 下hạ 足túc 。 於ư 下hạ 足túc 轉chuyển 起khởi 之chi 〔# 色sắc 不bất 達đạt 〕# 著trước 足túc 。 於ư 著trước 足túc 轉chuyển 起khởi 之chi 〔# 色sắc 〕# 不bất 達đạt 蹶quyết 地địa 。 必tất 於ư 其kỳ 處xứ 滅diệt 。 如như 斯tư 其kỳ 時thời 各các 各các 生sanh 起khởi 之chi 〔# 色sắc 〕# 不bất 達đạt 其kỳ 他tha 部bộ 分phần/phân 。 於ư 其kỳ 時thời 所sở 區khu 分phân 為vi 節tiết 節tiết 。 結kết 結kết 。 區khu 區khu 之chi 諸chư 行hành 。 恰kháp 如như 令linh 熱nhiệt 之chi 瓦ngõa 〔# 炒sao 〕# 器khí 投đầu 入nhập 胡hồ 麻ma 粒lạp 發phát 出xuất 吧# 之chi 吧# 之chi 的đích 聲thanh 音âm 〔# 而nhi 區khu 分phân 之chi 〕# 。 故cố 〔# 此thử 色sắc 〕# 是thị 無vô 常thường 。 苦khổ 。 無vô 我ngã 。

如như 斯tư 成thành 為vi 節tiết 節tiết 以dĩ 觀quán 諸chư 行hành 之chi 彼bỉ 〔# 瑜du 伽già 者giả 〕# 。 思tư 惟duy 於ư 色sắc 是thị 成thành 為vi 甚thậm 微vi 細tế 。

而nhi 就tựu 其kỳ 〔# 思tư 惟duy 〕# 之chi 微vi 細tế 有hữu 如như 次thứ 之chi 譬thí 喻dụ 。 即tức 使sử 用dụng 慣quán 木mộc 。 藁# 火hỏa 炬cự 之chi 田điền 舍xá 人nhân 未vị 曾tằng 見kiến 過quá 燈đăng 火hỏa 。 或hoặc 來lai 城thành 市thị 見kiến 到đáo 店điếm 內nội 燈đăng 火hỏa 之chi 光quang 輝huy 。 或hoặc 問vấn 人nhân 曰viết 。

如như 斯tư 美mỹ 麗lệ 之chi 物vật 是thị 何hà 耶da 。

彼bỉ 答đáp 〔# 田điền 舍xá 人nhân 〕# 曰viết 。

此thử 有hữu 何hà 美mỹ 麗lệ 。 此thử 是thị 燈đăng 火hỏa 而nhi 已dĩ 。 若nhược 盡tận 燈đăng 心tâm 者giả 。 其kỳ 〔# 燈đăng 火hỏa 之chi 〕# 滅diệt 去khứ 。 連liên 路lộ 亦diệc 認nhận 不bất 得đắc 。

其kỳ 他tha 之chi 〔# 第đệ 三tam 者giả 〕# 向hướng 彼bỉ 言ngôn 。

汝nhữ 〔# 此thử 說thuyết 〕# 尚thượng 粗thô 淺thiển 。 不bất 論luận 如như 何hà 。 此thử 燈đăng 心tâm 次thứ 第đệ 燃nhiên 燒thiêu 燈đăng 焰diễm 不bất 能năng 達đạt 三tam 分phân 之chi 一nhất 其kỳ 他tha 處xứ 所sở 之chi 部bộ 分phần/phân 。 燈đăng 焰diễm 必tất 滅diệt 。

更cánh 他tha 者giả 如như 斯tư 言ngôn 。

汝nhữ 〔# 此thử 說thuyết 〕# 亦diệc 粗thô 淺thiển 。 不bất 論luận 如như 何hà 。 因nhân 為vi 燈đăng 焰diễm 於ư 不bất 達đạt 於ư 〔# 燈đăng 心tâm 〕# 一nhất 指chỉ 〔# 長trường/trưởng 之chi 〕# 間gian 半bán 指chỉ 之chi 間gian 一nhất 線tuyến 〔# 幅# 〕# 之chi 處xứ 。 細tế 絲ti 之chi 處xứ 不bất 及cập 其kỳ 他tha 細tế 絲ti 〔# 之chi 幅# 距cự 離ly 〕# 之chi 處xứ 而nhi 消tiêu 滅diệt 。

除trừ 去khứ 細tế 絲ti 〔# 之chi 幅# 〕# 即tức 不bất 能năng 認nhận 知tri 燈đăng 焰diễm 。

[P.623]# 此thử 〔# 譬thí 喻dụ 〕# 中trung 。

若nhược 油du 盡tận 。 燈đăng 心tâm 盡tận 者giả 。 燈đăng 火hỏa 滅diệt 去khứ 連liên 路lộ 亦diệc 認nhận 不bất 得đắc 。

之chi 人nhân 智trí 。 如như 瑜du 伽già 者giả 取thủ 捨xả （# 由do 生sanh 至chí 死tử ）# 區khu 分phần/phân 百bách 年niên （# 單đơn 位vị ）# 之chi 色sắc 以dĩ 提đề 起khởi 三tam 相tương/tướng 。 謂vị 。

在tại 燈đăng 心tâm 三tam 分phân 之chi 一nhất 燈đăng 焰diễm 不bất 達đạt 餘dư 他tha 之chi 部bộ 分phần/phân 即tức 滅diệt 。

之chi 人nhân 智trí 。 如như 瑜du 伽già 者giả 區khu 分phần/phân 百bách 年niên 為vi 三tam 分phân 之chi 一nhất 之chi 部bộ 分phần/phân 於ư 齡linh 增tăng 大đại 而nhi 滅diệt 沒một 之chi 色sắc 提đề 起khởi 三tam 相tương/tướng 。

燈đăng 焰diễm 不bất 達đạt 於ư 〔# 燈đăng 心tâm 〕# 一nhất 指chỉ 之chi 間gian 之chi 餘dư 他tha 〔# 部bộ 分phần/phân 〕# 即tức 滅diệt

之chi 人nhân 智trí 。 如như 瑜du 伽già 者giả 於ư 區khu 分phần/phân 十thập 年niên 。 五ngũ 年niên 。 三tam 年niên 。 二nhị 年niên 。 一nhất 年niên 之chi 色sắc 提đề 起khởi 三tam 相tương/tướng 。

燈đăng 焰diễm 不bất 達đạt 〔# 燈đăng 心tâm 〕# 半bán 指chỉ 之chi 間gian 之chi 餘dư 地địa 〔# 部bộ 分phần/phân 〕# 即tức 滅diệt

之chi 人nhân 智trí 。 如như 瑜du 伽già 者giả 於ư 一nhất 年niên 別biệt 為vi 三tam 分phần/phân 或hoặc 六lục 分phần 而nhi 區khu 分phần/phân 四tứ 個cá 月nguyệt 二nhị 個cá 月nguyệt 之chi 色sắc 提đề 起khởi 三tam 相tương/tướng 。

燈đăng 焰diễm 不bất 達đạt 於ư 一nhất 粗thô 絲ti 〔# 幅# 〕# 度độ 處xứ 之chi 餘dư 他tha 〔# 部bộ 分phần/phân 〕# 即tức 滅diệt

之chi 人nhân 智trí 。 如như 瑜du 伽già 者giả 由do 黑hắc 分phần/phân 。 白bạch 分phần/phân 或hoặc 晝trú 夜dạ 。 或hoặc 一nhất 晝trú 夜dạ 區khu 分phân 為vi 六lục 分phần 而nhi 早tảo 晨thần 時thời 等đẳng 之chi 色sắc 提đề 起khởi 三tam 相tương/tướng 。

燈đăng 焰diễm 不bất 達đạt 於ư 細tế 絲ti 〔# 幅# 〕# 度độ 處xứ 之chi 餘dư 他tha 〔# 部bộ 分phần/phân 〕# 即tức 滅diệt

之chi 人nhân 智trí 。 瑜du 伽già 者giả 由do 復phục 〔# 還hoàn 〕# 等đẳng 於ư 色sắc 區khu 分phần/phân 舉cử 足túc 等đẳng 之chi 一nhất 一nhất 部bộ 分phần/phân 提đề 起khởi 三tam 相tương/tướng 。

〔# 三tam 〕# 〔# 由do 食thực 所sở 成thành 〕#

彼bỉ 由do 如như 斯tư 種chủng 種chủng 行hành 相tướng 。 於ư 齡linh 之chi 增tăng 大đại 而nhi 滅diệt 沒một 之chi 提đề 起khởi 三tam 相tương/tướng 已dĩ 。 更cánh 分phân 別biệt 其kỳ 同đồng 色sắc 。 為vi 食thực 所sở 成thành 等đẳng 之chi 四tứ 部bộ 分phần/phân 。 於ư 一nhất 一nhất 之chi 。 部bộ 分phần/phân 提đề 起khởi 三tam 相tương/tướng 。 其kỳ 中trung 。 在tại 彼bỉ 〔# 瑜du 伽già 者giả 〕# 。 食thực 所sở 成thành 色sắc 依y 饑cơ 餓ngạ 及cập 飽bão 滿mãn 而nhi 明minh 瞭# 。 於ư 饑cơ 餓ngạ 時thời 之chi 等đẳng 起khởi 色sắc 如như 萎nuy 。 疲bì 。 燒thiêu 之chi 木mộc 株chu 。 又hựu 如như 潛tiềm 於ư 炭thán 籠lung 中trung 之chi 烏ô 鴉# 。 其kỳ 色sắc 惡ác 形hình 惡ác 。 於ư 飽bão 滿mãn 時thời 之chi 等đẳng 起khởi 〔# 色sắc 〕# 是thị 肥phì 滿mãn 。 柔nhu 軟nhuyễn 。 潤nhuận 澤trạch 。 快khoái 觸xúc 。 彼bỉ 〔# 瑜du 伽già 者giả 〕# 要yếu 把bả 握ác 其kỳ 〔# 色sắc 〕# 。 如như 斯tư 其kỳ 處xứ 。

於ư 饑cơ 餓ngạ 時thời 轉chuyển 起khởi 之chi 色sắc 不bất 達đạt 飽bão 滿mãn 。 而nhi 在tại 此thử 必tất 滅diệt 。 於ư 飽bão 滿mãn 時thời 等đẳng 起khởi 之chi 〔# 色sắc 〕# 亦diệc 不bất 達đạt 饑cơ 餓ngạ 時thời 。 在tại 此thử 必tất 滅diệt 。 故cố 是thị 無vô 常thường 。 苦khổ 。 無vô 我ngã 。

以dĩ 提đề 起khởi 三tam 相tương/tướng 。

[P.624]# 〔# 四tứ 〕# 〔# 由do 時thời 節tiết 所sở 成thành 〕#

時thời 節tiết 所sở 成thành 是thị 由do 寒hàn 冷lãnh 。 暑thử 熱nhiệt 而nhi 明minh 瞭# 。 即tức 於ư 暑thử 熱nhiệt 時thời 所sở 等đẳng 起khởi 之chi 色sắc 是thị 萎nuy 。 疲bì 而nhi 醜xú 。 寒hàn 冷lãnh 時thời 所sở 等đẳng 起khởi 之chi 色sắc 是thị 肥phì 滿mãn 。 柔nhu 軟nhuyễn 。 潤nhuận 澤trạch 。 快khoái 觸xúc 。 彼bỉ 〔# 瑜du 伽già 者giả 〕# 把bả 握ác 其kỳ 〔# 色sắc 〕# 於ư 如như 斯tư 其kỳ 處xứ 。

暑thử 熱nhiệt 時thời 所sở 轉chuyển 起khởi 之chi 色sắc 不bất 達đạt 於ư 寒hàn 冷lãnh 之chi 時thời 。 必tất 於ư 此thử 而nhi 滅diệt 。 於ư 寒hàn 冷lãnh 時thời 所sở 等đẳng 起khởi 之chi 色sắc 不bất 達đạt 暑thử 熱nhiệt 時thời 。 必tất 於ư 此thử 滅diệt 。 故cố 是thị 無vô 常thường 。 苦khổ 。 無vô 我ngã 。

以dĩ 提đề 起khởi 三tam 相tương/tướng 。

〔# 五ngũ 〕# 〔# 由do 業nghiệp 生sanh 〕#

業nghiệp 生sanh 〔# 色sắc 〕# 是thị 由do 六lục 處xứ 門môn 而nhi 明minh 瞭# 。 即tức 於ư 眼nhãn 門môn 是thị 眼nhãn 。 身thân 。 〔# 男nam 女nữ 〕# 性tánh 十thập 法pháp 之chi 三tam 十thập 業nghiệp 生sanh 色sắc 。 又hựu 支chi 持trì 彼bỉ 等đẳng 之chi 時thời 節tiết 。 心tâm 。 食thực 等đẳng 起khởi 〔# 之chi 食thực 素tố 第đệ 八bát 〕# 有hữu 二nhị 十thập 四tứ 。 〔# 計kế 〕# 為vi 五ngũ 十thập 四tứ 〔# 色sắc 〕# 。 於ư 耳nhĩ 。 鼻tị 。 舌thiệt 門môn 亦diệc 同đồng 樣# 。 於ư 身thân 門môn 是thị 由do 身thân 。 性tánh 十thập 法pháp 及cập 時thời 節tiết 等đẳng 起khởi 等đẳng 〔# 之chi 二nhị 十thập 四tứ 色sắc 〕# 而nhi 有hữu 四tứ 十thập 四tứ 〔# 色sắc 〕# 。 於ư 意ý 門môn 是thị 心tâm 基cơ 。 身thân 。 性tánh 十thập 法pháp 及cập 時thời 節tiết 等đẳng 起khởi 等đẳng 〔# 之chi 二nhị 十thập 四tứ 色sắc 〕# 而nhi 為vi 五ngũ 十thập 四tứ 〔# 色sắc 〕# 。 彼bỉ 〔# 瑜du 伽già 者giả 〕# 把bả 握ác 其kỳ 一nhất 切thiết 色sắc 。 如như 是thị 其kỳ 處xứ 。

於ư 眼nhãn 門môn 轉chuyển 起khởi 之chi 色sắc 不bất 達đạt 於ư 耳nhĩ 門môn 。 必tất 於ư 此thử 而nhi 滅diệt 。 於ư 耳nhĩ 門môn 轉chuyển 起khởi 之chi 色sắc 〔# 不bất 達đạt 〕# 於ư 鼻tị 門môn 。 於ư 鼻tị 門môn 轉chuyển 起khởi 之chi 色sắc 〔# 不bất 達đạt 〕# 於ư 舌thiệt 門môn 。 於ư 舌thiệt 門môn 轉chuyển 起khởi 之chi 色sắc 〔# 不bất 達đạt 〕# 於ư 身thân 門môn 。 於ư 身thân 門môn 轉chuyển 起khởi 之chi 色sắc 不bất 達đạt 於ư 意ý 門môn 。 必tất 於ư 此thử 而nhi 滅diệt 。 故cố 是thị 無vô 常thường 。 苦khổ 。 無vô 我ngã 。

以dĩ 提đề 起khởi 三tam 相tương/tướng 。

〔# 六lục 〕# 〔# 由do 心tâm 等đẳng 起khởi 〕#

心tâm 等đẳng 起khởi 〔# 色sắc 〕# 是thị 從tùng 喜hỷ 。 憂ưu 而nhi 明minh 瞭# 。 即tức 於ư 喜hỷ 時thời 生sanh 起khởi 之chi 色sắc 是thị 潤nhuận 澤trạch 。 柔nhu 軟nhuyễn 。 快khoái 觸xúc 。 於ư 憂ưu 時thời 生sanh 起khởi 之chi 〔# 色sắc 〕# 是thị 萎nuy 。 疲bì 而nhi 醜xú 。 彼bỉ 〔# 瑜du 伽già 者giả 〕# 把bả 握ác 其kỳ 色sắc 。 如như 斯tư 其kỳ 處xứ 。

喜hỷ 時thời 轉chuyển 起khởi 之chi 色sắc 不bất 達đạt 於ư 憂ưu 時thời 。 必tất 於ư 此thử 而nhi 滅diệt 。 憂ưu 時thời 轉chuyển 起khởi 之chi 色sắc 不bất 達đạt 於ư 喜hỷ 時thời 。 必tất 於ư 此thử 而nhi 滅diệt 。 故cố 是thị 無vô 常thường 。 苦khổ 。 無vô 我ngã 。

以dĩ 提đề 起khởi 三tam 相tương/tướng 。 如như 斯tư 把bả 握ác 心tâm 等đẳng 起khởi 色sắc 。 於ư 其kỳ 處xứ 進tiến 行hành 提đề 起khởi 三tam 相tương/tướng 。 彼bỉ 〔# 瑜du 伽già 者giả 〕# 即tức 明minh 白bạch 次thứ 之chi 義nghĩa 。

命mạng 與dữ 身thân 體thể 受thọ 苦khổ 樂lạc 。 不bất 過quá 只chỉ 與dữ 一nhất 心tâm 〔# 剎sát 那na 〕# 。

相tương 應ứng 而nhi 已dĩ 。 剎sát 那na 迅tấn 速tốc 而nhi 轉chuyển 。

即tức 有hữu 八bát 萬vạn 四tứ 千thiên 。 小tiểu 劫kiếp 之chi 間gian 所sở 存tồn 續tục 之chi 諸chư 天thiên 。

彼bỉ 等đẳng 亦diệc 不bất 能năng 二nhị 心tâm 一nhất 起khởi 生sanh 存tồn 。

[P.625]# 此thử 世thế 之chi 死tử 者giả 或hoặc 生sanh 者giả 之chi 諸chư 蘊uẩn 。

已dĩ 滅diệt 沒một 。 不bất 等đẳng 於ư 已dĩ 往vãng 結kết 生sanh 。

前tiền 破phá 壞hoại 之chi 〔# 諸chư 蘊uẩn 〕# 。 未vị 來lai 破phá 壞hoại 之chi 〔# 諸chư 蘊uẩn 〕# 。

此thử 中trung 間gian 滅diệt 之chi 〔# 諸chư 蘊uẩn 〕# 亦diệc 無vô 別biệt 異dị 。 於ư 〔# 壞hoại 〕# 相tương/tướng 。

〔# 心tâm 〕# 不bất 生sanh 者giả 即tức 無vô 生sanh 。 〔# 心tâm 〕# 現hiện 起khởi 而nhi 有hữu 生sanh 存tồn 。

心tâm 之chi 滅diệt 故cố 世thế 間gian 滅diệt 。 〔# 此thử 〕# 是thị 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 之chi 施thi 設thiết 。

已dĩ 壞hoại 者giả 不bất 止chỉ 住trụ 。 亦diệc 無vô 積tích 聚tụ 於ư 未vị 來lai 。

雖tuy 現hiện 在tại 唯duy 存tồn 續tục 但đãn 如như 錐trùy 尖tiêm 之chi 芥giới 子tử 粒lạp 。

彼bỉ 現hiện 生sanh 之chi 諸chư 法pháp 。 已dĩ 預dự 定định 要yếu 壞hoại 滅diệt 。

〔# 彼bỉ 等đẳng 〕# 存tồn 續tục 之chi 壞hoại 滅diệt 法pháp 。 不bất 雜tạp 於ư 前tiền 〔# 滅diệt 〕# 之chi 〔# 法pháp 〕# 。

不bất 見kiến 破phá 壞hoại 來lai 。 不bất 見kiến 從tùng 何hà 去khứ 。

如như 空không 中trung 起khởi 電điện 光quang 。 〔# 須tu 臾du 〕# 而nhi 生sanh 滅diệt 。

〔# 七thất 〕# 〔# 由do 法pháp 性tánh 色sắc 〕#

如như 斯tư 於ư 食thực 所sở 成thành 〔# 色sắc 〕# 等đẳng 提đề 起khởi 三tam 相tương/tướng 已dĩ 。 〔# 瑜du 伽già 者giả 〕# 更cánh 於ư 法pháp 性tánh 色sắc 提đề 起khởi 三tam 相tương/tướng 。 所sở 謂vị 。

法pháp 性tánh 色sắc

是thị 於ư 外ngoại 界giới 與dữ 根căn 無vô 關quan 係hệ 。 如như 鐵thiết 。 銅đồng 。 錫tích 。 鉛duyên 。 金kim 。 銀ngân 。 真chân 珠châu 。 寶bảo 珠châu 。 瑠lưu 璃ly 。 螺loa 貝bối （# 車xa 渠cừ ）# 。 寶bảo 石thạch 。 珊san 瑚hô 。 赤xích 玉ngọc 。 瑪mã 瑙não 。 土thổ/độ 地địa 。 岩# 石thạch 。 山sơn 。 草thảo 。 樹thụ 。 蔓mạn 草thảo 等đẳng 。 是thị 成thành 劫kiếp 以dĩ 來lai 生sanh 起khởi 之chi 色sắc 。 於ư 彼bỉ 〔# 瑜du 伽già 者giả 〕# 由do 無vô 憂ưu 樹thụ 之chi 芽nha 等đẳng 而nhi 明minh 瞭# 。 即tức 無vô 憂ưu 樹thụ 之chi 芽nha 最tối 初sơ 是thị 淡đạm 紅hồng 色sắc 。 由do 此thử 經Kinh 過quá 二nhị 三tam 日nhật 。 而nhi 成thành 濃nồng 紅hồng 色sắc 。 再tái 經kinh 過quá 二nhị 三tam 日nhật 。 便tiện 成thành 暗ám 紅hồng 色sắc 。 由do 此thử 成thành 嫩# 色sắc 。 幼ấu 葉diệp 色sắc 。 成thành 綠lục 葉diệp 色sắc 。 由do 此thử 而nhi 成thành 青thanh 葉diệp 色sắc 。 由do 此thử 青thanh 葉diệp 色sắc 之chi 時thời 以dĩ 後hậu 相tương 續tục 繼kế 續tục 同đồng 樣# 之chi 色sắc 。 在tại 年niên 內nội 即tức 成thành 黃hoàng 葉diệp 離ly 枝chi 而nhi 落lạc 。 彼bỉ 〔# 瑜du 伽già 者giả 〕# 把bả 握ác 此thử 。 如như 斯tư 其kỳ 處xứ 。

於ư 淡đạm 紅hồng 色sắc 之chi 時thời 轉chuyển 起khởi 之chi 色sắc 不bất 達đạt 於ư 濃nồng 紅hồng 色sắc 時thời 而nhi 必tất 滅diệt 。 於ư 濃nồng 紅hồng 色sắc 時thời 轉chuyển 起khởi 之chi 色sắc 〔# 不bất 達đạt 〕# 於ư 暗ám 紅hồng 色sắc 時thời 。 暗ám 紅hồng 色sắc 時thời 轉chuyển 起khởi 之chi 色sắc 〔# 不bất 達đạt 〕# 於ư 嫩# 芽nha 色sắc 時thời 。 嫩# 芽nha 色sắc 時thời 轉chuyển 起khởi 之chi 〔# 色sắc 不bất 達đạt 〕# 於ư 幼ấu 葉diệp 色sắc 之chi 時thời 。 幼ấu 葉diệp 色sắc 之chi 時thời 轉chuyển 起khởi 之chi 〔# 色sắc 不bất 達đạt 〕# 於ư 綠lục 葉diệp 色sắc 之chi 時thời 。 綠lục 葉diệp 色sắc 時thời 轉chuyển 起khởi 之chi 〔# 色sắc 不bất 達đạt 〕# 於ư 青thanh 葉diệp 之chi [P.626]# 時thời 。 青thanh 葉diệp 時thời 轉chuyển 起khởi 之chi 〔# 色sắc 不bất 達đạt 〕# 於ư 黃hoàng 葉diệp 之chi 時thời 。 黃hoàng 葉diệp 時thời 轉chuyển 起khởi 之chi 〔# 色sắc 〕# 不bất 達đạt 於ư 離ly 枝chi 落lạc 下hạ 時thời 必tất 滅diệt 。 故cố 此thử 是thị 無vô 常thường 。 苦khổ 。 無vô 我ngã 。

以dĩ 提đề 起khởi 三tam 相tương/tướng 。 由do 此thử 方phương 法pháp 思tư 惟duy 一nhất 切thiết 法pháp 性tánh 。

如như 斯tư 先tiên 由do 色sắc 七thất 法pháp 提đề 起khởi 三tam 相tương/tướng 而nhi 思tư 惟duy 諸chư 行hành 。

二nhị 。 〔# 由do 非phi 色sắc 之chi 七thất 法pháp 〕# 。

其kỳ 次thứ 。 關quan 於ư 說thuyết 。

由do 非phi 色sắc 之chi 七thất 法pháp 。

有hữu 次thứ 之chi 論luận 母mẫu 。

〔# 一nhất 〕# 由do 聚tụ 。 〔# 二nhị 〕# 由do 雙song 。 〔# 三tam 〕# 由do 剎sát 那na 。 〔# 四tứ 〕# 由do 順thuận 序tự 。 〔# 五ngũ 〕# 由do 見kiến 之chi 除trừ 去khứ 。 〔# 六lục 〕# 由do 慢mạn 之chi 除trừ 去khứ 。 〔# 七thất 〕# 由do 取thủ 掉trạo 欲dục 求cầu 。

〔# 一nhất 〕#

其kỳ 中trung 。

由do 聚tụ

觸xúc 為vi 第đệ 五ngũ 之chi 法pháp 。

〔# 識thức 。 受thọ 。 想tưởng 。 思tư 。 觸xúc 〕# 。 云vân 何hà 由do 聚tụ 而nhi 思tư 惟duy 耶da 。 於ư 此thử 比Bỉ 丘Khâu 如như 次thứ 觀quán 察sát 。

思tư 惟duy 此thử 等đẳng 之chi 髮phát 是thị 無vô 常thường 。 苦khổ 。 無vô 我ngã 時thời 而nhi 生sanh 起khởi 所sở 觸xúc 為vi 第đệ 五ngũ 法pháp 。 又hựu 此thử 等đẳng 之chi 毛mao 乃nãi 至chí 思tư 惟duy 。 腦não 是thị 無vô 常thường 。 苦khổ 。 無vô 我ngã 之chi 時thời 。 所sở 生sanh 起khởi 觸xúc 為vi 第đệ 五ngũ 法pháp 。 彼bỉ 一nhất 切thiết 不bất 達đạt 餘dư 他tha 〔# 之chi 狀trạng 態thái 〕# 成thành 為vi 節tiết 節tiết 區khu 區khu 而nhi 滅diệt 亡vong 。 恰kháp 如như 所sở 熱nhiệt 之chi 瓦ngõa 〔# 炒sao 〕# 器khí 投đầu 入nhập 胡hồ 麻ma 粒lạp 發phát 出xuất 吧# 之chi 吧# 之chi 之chi 音âm 聲thanh 而nhi 〔# 燒thiêu 〕# 。 故cố 是thị 無vô 常thường 。 苦khổ 。 無vô 我ngã 。

此thử 是thị 先tiên 由do 清thanh 淨tịnh 說thuyết 之chi 方phương 法pháp 。 其kỳ 次thứ 聖thánh 種chủng 說thuyết 中trung 。 前tiền 色sắc 之chi 七thất 法pháp 於ư 七thất 處xứ 〔# 思tư 惟duy 〕# 。

色sắc 是thị 無vô 常thường 。 苦khổ 。 無vô 我ngã 。

以dĩ 轉chuyển 起khởi 之chi 心tâm 亦diệc 由do 次thứ 〔# 剎sát 那na 〕# 之chi 心tâm 。 思tư 惟duy 無vô 常thường 。 苦khổ 。 無vô 我ngã 。 言ngôn 為vi 由do 聚tụ 而nhi 思tư 惟duy 。 於ư 〔# 此thử 聖thánh 種chủng 說thuyết 之chi 思tư 惟duy 比tỉ 前tiền 者giả 〕# 更cánh 妥# 當đương 。 故cố 其kỳ 他tha 〔# 以dĩ 下hạ 六lục 法pháp 〕# 亦diệc 由do 同đồng 此thử 方phương 法pháp 而nhi 分phân 別biệt 。

〔# 二nhị 〕#

由do 雙song

於ư 此thử 比Bỉ 丘Khâu 取thủ 捨xả 色sắc （# 由do 生sanh 至chí 死tử 之chi 色sắc ）# 。 思tư 惟duy 無vô 常thường 。 苦khổ 。 無vô 我ngã 。 其kỳ 〔# 思tư 惟duy 〕# 心tâm 亦diệc 由do 次thứ 〔# 剎sát 那na 〕# 之chi 心tâm 。 思tư 惟duy 無vô 常thường 。 苦khổ 。 無vô 我ngã 。 齡linh 增tăng 大đại 而nhi 滅diệt 沒một 之chi 色sắc 。 食thực 所sở 成thành 〔# 色sắc 〕# 。

時thời 節tiết 所sở 成thành 〔# 色sắc 〕# 。 業nghiệp 生sanh 〔# 色sắc 〕# 。 心tâm 等đẳng 起khởi 〔# 色sắc 〕# 。 法pháp 性tánh 色sắc 是thị 思tư 惟duy 為vi 無vô 常thường 。 苦khổ 。 無vô 我ngã 。 其kỳ 〔# 思tư 惟duy 〕# 心tâm 亦diệc 由do 次thứ 〔# 剎sát 那na 〕# 心tâm 而nhi 。 思tư 惟duy 無vô 常thường 。 苦khổ 。 無vô 我ngã 。 言ngôn 斯tư 由do 雙song 而nhi 思tư 惟duy 。

〔# 三tam 〕#

由do 剎sát 那na

於ư 此thử 比Bỉ 丘Khâu 取thủ 捨xả 色sắc 以dĩ 。 思tư 惟duy 無vô 常thường 。 苦khổ 。 無vô 我ngã 。 彼bỉ 〔# 思tư 惟duy 〕# 第đệ 一nhất 心tâm 由do 第đệ 二nhị 心tâm 。 彼bỉ 第đệ 二nhị 〔# 心tâm 〕# 由do 第đệ 三tam 〔# 心tâm 〕# 。 彼bỉ 第đệ 三tam 〔# 心tâm 〕# 由do 第đệ 四tứ 〔# 心tâm 〕# 。 彼bỉ 第đệ 四tứ 〔# 心tâm 〕# 由do 第đệ 五ngũ 〔# 心tâm 〕# 。 思tư 惟duy 各các 各các 是thị 無vô 常thường 。 苦khổ 。 無vô 我ngã 。 齡linh 增tăng 大đại 而nhi 滅diệt 沒một 之chi 色sắc 。 食thực 所sở 成thành 〔# 色sắc 〕# 。

時thời [P.627]# 節tiết 所sở 成thành 〔# 色sắc 〕# 。 業nghiệp 所sở 生sanh 〔# 色sắc 〕# 。 心tâm 等đẳng 起khởi 〔# 色sắc 〕# 。 法pháp 性tánh 色sắc 。 思tư 惟duy 無vô 常thường 。 苦khổ 。 無vô 我ngã 。 其kỳ 〔# 思tư 惟duy 〕# 第đệ 一nhất 心tâm 由do 第đệ 二nhị 心tâm 。 彼bỉ 第đệ 二nhị 由do 第đệ 三tam 。 彼bỉ 第đệ 三tam 由do 第đệ 四tứ 。 彼bỉ 第đệ 四tứ 由do 第đệ 五ngũ 。 思tư 惟duy 各các 各các 為vi 無vô 常thường 。 苦khổ 。 無vô 我ngã 。 如như 斯tư 色sắc 之chi 把bả 握ác 以dĩ 後hậu 之chi 四tứ 〔# 心tâm 〕# 思tư 惟duy 。 言ngôn 為vi 剎sát 那na 思tư 惟duy 。

〔# 四tứ 〕#

由do 順thuận 序tự

取thủ 捨xả 色sắc 思tư 惟duy 無vô 常thường 。 苦khổ 。 無vô 我ngã 。 其kỳ 〔# 思tư 惟duy 〕# 第đệ 一nhất 心tâm 由do 第đệ 二nhị 心tâm 。 彼bỉ 第đệ 二nhị 由do 第đệ 三tam 。 彼bỉ 第đệ 三tam 由do 第đệ 四tứ 乃nãi 至chí 彼bỉ 第đệ 十thập 由do 第đệ 十thập 一nhất 。 思tư 惟duy 各các 各các 為vi 無vô 常thường 。 苦khổ 。 無vô 我ngã 。 齡linh 增tăng 大đại 而nhi 滅diệt 沒một 之chi 色sắc 。 食thực 所sở 成thành 〔# 色sắc 〕# 。

時thời 節tiết 所sở 成thành 〔# 色sắc 〕# 。 業nghiệp 生sanh 〔# 色sắc 〕# 。 心tâm 等đẳng 起khởi 〔# 色sắc 〕# 。 法pháp 性tánh 色sắc 以dĩ 思tư 惟duy 為vi 無vô 常thường 。 苦khổ 。 無vô 我ngã 。 其kỳ 〔# 思tư 惟duy 之chi 〕# 第đệ 一nhất 心tâm 由do 第đệ 二nhị 心tâm 。 彼bỉ 第đệ 二nhị 由do 第đệ 三tam 乃nãi 至chí 彼bỉ 第đệ 十thập 由do 第đệ 十thập 一nhất 。 由do 斯tư 順thuận 次thứ 之chi 觀quán 而nhi 一nhất 日nhật 中trung 亦diệc 應ưng 思tư 惟duy 各các 各các 無vô 常thường 。 苦khổ 。 無vô 我ngã 。 然nhiên 。 至chí 第đệ 十thập 心tâm 之chi 思tư 惟duy 止chỉ 。 若nhược 熟thục 達đạt 色sắc 之chi 業nghiệp 處xứ 或hoặc 非phi 色sắc 之chi 業nghiệp 處xứ 者giả 。 其kỳ 時thời 應ưng 唯duy 第đệ 十thập 〔# 心tâm 〕# 為vi 止chỉ 。 是thị 〔# 於ư 聖thánh 種chủng 說thuyết 〕# 所sở 說thuyết 。 如như 斯tư 思tư 惟duy 言ngôn 為vi 由do 順thuận 次thứ 之chi 思tư 惟duy 。

〔# 五ngũ 〕#

由do 見kiến 之chi 除trừ 去khứ

〔# 六lục 〕#

由do 慢mạn 之chi 除trừ 滅diệt

〔# 七thất 〕#

由do 取thủ 掉trạo 欲dục 求cầu

此thử 第đệ 三tam 者giả 沒một 有hữu 別biệt 別biệt 之chi 思tư 惟duy 法pháp 。 而nhi 把bả 握ác 前tiền 面diện 所sở 述thuật 之chi 色sắc 。 今kim 又hựu 把bả 握ác 非phi 色sắc 。 觀quán 其kỳ 〔# 色sắc 。 非phi 色sắc 〕# 者giả 。 於ư 色sắc 。 非phi 色sắc 之chi 以dĩ 外ngoại 不bất 見kiến 有hữu 其kỳ 他tha 之chi 有hữu 情tình 。 不bất 見kiến 有hữu 情tình 故cố 。 於ư 此thử 除trừ 去khứ 有hữu 情tình 想tưởng 。 除trừ 去khứ 有hữu 情tình 想tưởng 已dĩ 。 由do 心tâm 把bả 握ác 諸chư 行hành 者giả 。 即tức 不bất 生sanh 起khởi 見kiến 。 見kiến 不bất 生sanh 起khởi 之chi 時thời 。 言ngôn 為vi 除trừ 去khứ 見kiến 。 除trừ 去khứ 見kiến 已dĩ 。 由do 心tâm 把bả 握ác 諸chư 行hành 者giả 。 即tức 不bất 生sanh 起khởi 慢mạn 。 慢mạn 不bất 生sanh 起khởi 之chi 時thời 。 言ngôn 為vi 除trừ 去khứ 慢mạn 。 慢mạn 除trừ 去khứ 已dĩ 。 由do 心tâm 把bả 握ác 諸chư 行hành 者giả 。 即tức 不bất 生sanh 起khởi 渴khát 愛ái 。 渴khát 愛ái 不bất 生sanh 起khởi 之chi 時thời 。 言ngôn 為vi 取thủ 掉trạo 欲dục 求cầu 。 以dĩ 上thượng 先tiên 於ư 清thanh 淨tịnh 說thuyết 而nhi 說thuyết 。

其kỳ 次thứ 。 於ư 聖thánh 種chủng 說thuyết 。 言ngôn 。

見kiến 之chi 除trừ 去khứ 。 慢mạn 之chi 除trừ 去khứ 。 欲dục 求cầu 之chi 取thủ 掉trạo 。

以dĩ 舉cử 出xuất 論luận 母mẫu 之chi 後hậu 。 現hiện 示thị 其kỳ 次thứ 之chi 方phương 法pháp 。 〔# 即tức 〕# 理lý 解giải 為vi 。

我ngã 作tác 觀quán

我ngã 之chi 觀quán （# 毘Tỳ 鉢Bát 舍Xá 那Na ）#

者giả 。 即tức 不bất 是thị 見kiến 之chi 除trừ 去khứ 。 然nhiên 。 理lý 解giải 為vi 。

唯duy 諸chư 行hành 以dĩ 觀quán 。 思tư 惟duy 。 確xác 知tri 。 把bả 握ác 。 分phân 別biệt 諸chư 行hành 。

者giả 。 成thành 為vi 見kiến 之chi 除trừ 去khứ 。 理lý 解giải 為vi 。

我ngã 善thiện 觀quán

我ngã 快khoái 觀quán

者giả 。 不bất 成thành 為vi 慢mạn 之chi 除trừ 去khứ 。 然nhiên 。 理lý 解giải 為vi 。

唯duy 諸chư 行hành 以dĩ 觀quán 。 思tư 惟duy 。 [P.628]# 確xác 知tri 。 把bả 握ác 。 分phân 別biệt 諸chư 行hành 。

者giả 。 乃nãi 成thành 為vi 慢mạn 之chi 除trừ 去khứ 。 作tác 。

我ngã 得đắc 觀quán

而nhi 樂nhạo/nhạc/lạc 味vị 觀quán 者giả 。 不bất 成thành 欲dục 求cầu 之chi 取thủ 掉trạo 。 然nhiên 。 理lý 解giải 為vi 。

唯duy 諸chư 行hành 以dĩ 觀quán 。 思tư 惟duy 。 確xác 知tri 。 把bả 握ác 。 分phân 別biệt 諸chư 行hành 。

者giả 。 可khả 成thành 欲dục 求cầu 之chi 取thủ 掉trạo 。 然nhiên 。

若nhược 諸chư 行hành 是thị 我ngã 者giả 。 我ngã 是thị 可khả 以dĩ 了liễu 解giải 。 但đãn 〔# 此thử 〕# 非phi 我ngã 而nhi 理lý 解giải 為vi 我ngã 。 故cố 彼bỉ 等đẳng 〔# 諸chư 行hành 〕# 由do 不bất 自tự 在tại 之chi 義nghĩa 而nhi 為vi 無vô 我ngã 。 由do 有hữu 已dĩ 而nhi 無vô 之chi 義nghĩa 為vi 無vô 常thường 。 由do 生sanh 滅diệt 逼bức 惱não 之chi 義nghĩa 為vi 苦khổ 。

作tác 是thị 見kiến 者giả 。 為vi 見kiến 之chi 除trừ 去khứ 。

若nhược 諸chư 行hành 是thị 常thường 者giả 。 則tắc 可khả 以dĩ 了liễu 解giải 為vi 常thường 。 但đãn 〔# 此thử 〕# 非phi 常thường 而nhi 理lý 解giải 為vi 常thường 。 故cố 彼bỉ 等đẳng 〔# 諸chư 行hành 〕# 由do 有hữu 已dĩ 而nhi 無vô 之chi 義nghĩa 為vi 無vô 常thường 。 由do 生sanh 滅diệt 逼bức 惱não 之chi 義nghĩa 為vi 苦khổ 。 由do 不bất 自tự 在tại 之chi 義nghĩa 為vi 無vô 我ngã 。

作tác 是thị 見kiến 者giả 。 為vi 慢mạn 之chi 除trừ 滅diệt 。

若nhược 諸chư 行hành 是thị 樂nhạo/nhạc/lạc 者giả 。 則tắc 可khả 了liễu 解giải 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 但đãn 〔# 其kỳ 〕# 苦khổ 理lý 解giải 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 故cố 彼bỉ 等đẳng 〔# 諸chư 行hành 〕# 由do 生sanh 滅diệt 逼bức 惱não 之chi 義nghĩa 為vi 苦khổ 。 由do 有hữu 已dĩ 而nhi 無vô 之chi 義nghĩa 為vi 無vô 常thường 。 由do 不bất 自tự 在tại 之chi 義nghĩa 為vi 無vô 我ngã 。

作tác 是thị 見kiến 者giả 。 為vi 欲dục 求cầu 之chi 取thủ 掉trạo 。 如như 斯tư 見kiến 諸chư 是thị 無vô 我ngã 者giả 。 為vi 見kiến 之chi 除trừ 去khứ 。 見kiến 無vô 常thường 者giả 。 為vi 慢mạn 之chi 除trừ 去khứ 。 見kiến 苦khổ 者giả 為vi 欲dục 求cầu 之chi 取thủ 掉trạo 。 如như 斯tư 此thử 〔# 三tam 種chủng 之chi 〕# 觀quán 於ư 各các 自tự 為vi 〔# 任nhậm 務vụ 之chi 主chủ 角giác 〕# 。

如như 斯tư 由do 非phi 色sắc 之chi 七thất 法pháp 提đề 起khởi 三tam 相tương/tướng 以dĩ 思tư 惟duy 諸chư 行hành 。 如như 以dĩ 上thượng 之chi 彼bỉ 〔# 瑜du 伽già 者giả 〕# 熟thục 達đạt 色sắc 之chi 業nghiệp 處xứ 。 非phi 色sắc 之chi 業nghiệp 處xứ 。

〔# 五ngũ 。 十thập 八bát 大đại 觀quán 〕# 。

彼bỉ 如như 斯tư 通thông 達đạt 色sắc 。 非phi 色sắc 之chi 業nghiệp 處xứ 。 更cánh 於ư 壞hoại 隨tùy 觀quán 以dĩ 後hậu 。 由do 斷đoạn 徧biến 知tri 而nhi 得đắc 一nhất 切thiết 行hành 。 相tương/tướng 之chi 十thập 八bát 大đại 觀quán 。 先tiên 通thông 達đạt 其kỳ 等đẳng 〔# 十thập 八bát 大đại 觀quán 〕# 之chi 一nhất 部bộ 分phần/phân 者giả 。 即tức 捨xả 斷đoạn 各các 面diện 之chi 諸chư 行hành 。 十thập 八bát 大đại 觀quán 是thị 無vô 常thường 隨tùy 觀quán 等đẳng 之chi 慧tuệ 。 其kỳ 中trung 。

（# 一nhất ）# 修tu 習tập 無vô 常thường 隨tùy 觀quán 者giả 捨xả 斷đoạn 常thường 想tưởng 。 （# 二nhị ）# 修tu [P.629]# 習tập 苦khổ 隨tùy 觀quán 者giả 捨xả 斷đoạn 樂lạc 想tưởng 。 （# 三tam ）# 修tu 習tập 無vô 我ngã 。 隨tùy 觀quán 者giả 捨xả 斷đoạn 我ngã 想tưởng 。 （# 四tứ ）# 修tu 習tập 厭yếm 離ly 隨tùy 觀quán 者giả 捨xả 斷đoạn 觀quán 喜hỷ 。 （# 五ngũ ）# 修tu 習tập 離ly 貪tham 隨tùy 觀quán 者giả 捨xả 斷đoạn 貪tham 。 （# 六lục ）# 修tu 習tập 滅diệt 隨tùy 觀quán 者giả 捨xả 斷đoạn 集tập 。 （# 七thất ）# 修tu 習tập 捨xả 隨tùy 觀quán 者giả 捨xả 斷đoạn 取thủ 。 （# 八bát ）# 修tu 習tập 滅diệt 盡tận 隨tùy 觀quán 者giả 捨xả 斷đoạn 厚hậu 想tưởng 。 （# 九cửu ）# 修tu 習tập 衰suy 滅diệt 隨tùy 觀quán 者giả 捨xả 斷đoạn 增tăng 益ích 。 （# 十thập ）# 修tu 習tập 變biến 易dị 隨tùy 觀quán 者giả 捨xả 斷đoạn 恆hằng 想tưởng 。 （# 一nhất 一nhất ）# 修tu 習tập 無vô 相tướng 隨tùy 觀quán 者giả 捨xả 斷đoạn 相tương/tướng 。 （# 一nhất 二nhị ）# 修tu 習tập 無vô 願nguyện 隨tùy 觀quán 者giả 捨xả 斷đoạn 願nguyện 想tưởng 。 （# 一nhất 三tam ）# 修tu 習tập 空không 隨tùy 觀quán 者giả 捨xả 斷đoạn 住trụ 著trước 想tưởng 。 （# 一nhất 四tứ ）# 修tu 習tập 增tăng 上thượng 慧tuệ 法pháp 觀quán 者giả 捨xả 斷đoạn 取thủ 堅kiên 實thật 住trụ 著trước 。 （# 一nhất 五ngũ ）# 修tu 習tập 如như 實thật 智trí 見kiến 者giả 捨xả 斷đoạn 癡si 蒙mông 住trụ 著trước 。 （# 一nhất 六lục ）# 修tu 習tập 過quá 患hoạn 隨tùy 觀quán 者giả 捨xả 斷đoạn 執chấp 住trụ 著trước 。 （# 一nhất 七thất ）# 修tu 習tập 省tỉnh 察sát 隨tùy 觀quán 者giả 捨xả 斷đoạn 不bất 省tỉnh 察sát 。 （# 一nhất 八bát ）# 修tu 習tập 還hoàn 滅diệt 隨tùy 觀quán 者giả 捨xả 斷đoạn 結kết 縛phược 住trụ 著trước 。

此thử 〔# 瑜du 伽già 〕# 者giả 由do 無vô 常thường 等đẳng 之chi 三tam 相tương/tướng 既ký 見kiến 諸chư 行hành 故cố 。 其kỳ 等đẳng 〔# 十thập 八bát 大đại 觀quán 之chi 〕# 中trung 。 能năng 通thông 達đạt 。

無vô 常thường 〔# 隨tùy 觀quán 〕# 。 苦khổ 〔# 隨tùy 觀quán 〕# 。 無vô 我ngã 隨tùy 觀quán 。

〔# 之chi 三tam 觀quán 〕# 。 又hựu 無vô 常thường 隨tùy 觀quán 及cập 。

無vô 相tướng 隨tùy 觀quán

者giả 。 此thử 等đẳng 〔# 二nhị 〕# 法pháp 。 義nghĩa 一nhất 而nhi 文văn 異dị 。 同đồng 樣# 於ư 苦khổ 隨tùy 觀quán 及cập 。

無vô 願nguyện 隨tùy 觀quán

者giả 。 此thử 等đẳng 〔# 二nhị 〕# 法pháp 。 亦diệc 是thị 義nghĩa 一nhất 而nhi 文văn 異dị 。 無vô 我ngã 隨tùy 觀quán 及cập 。

空không 隨tùy 觀quán

者giả 。 此thử 等đẳng 〔# 二nhị 〕# 法pháp 。 亦diệc 言ngôn 義nghĩa 一nhất 而nhi 文văn 義nghĩa 。 故cố 既ký 通thông 達đạt 其kỳ 等đẳng 〔# 無vô 相tướng 。 無vô 願nguyện 。 空không 隨tùy 觀quán 之chi 三tam 觀quán 〕# 。 其kỳ 次thứ 一nhất 切thiết 之chi 觀quán 是thị 。

增tăng 上thượng 慧tuệ 法pháp 觀quán

如như 實thật 智trí 見kiến

是thị 度độ 疑nghi 清thanh 淨tịnh 中trung 所sở 攝nhiếp 。 如như 斯tư 既ký 通thông 達đạt 此thử 〔# 增tăng 上thượng 慧tuệ 法pháp 觀quán 。 如như 實thật 智trí 見kiến 之chi 〕# 二nhị 觀quán 。 其kỳ 餘dư 〔# 十thập 〕# 隨tùy 觀quán 智trí 中trung 。 有hữu 既ký 通thông 達đạt 者giả 亦diệc 有hữu 未vị 所sở 通thông 達đạt 。 其kỳ 等đẳng 之chi 分phần 別biệt 於ư 後hậu 明minh 之chi 。 然nhiên 。 關quan 於ư 既ký 所sở 通thông 達đạt 者giả 。 言ngôn 。

通thông 達đạt 如như 斯tư 色sắc 。 非phi 色sắc 之chi 業nghiệp 處xứ 。 更cánh 於ư 壞hoại 隨tùy 觀quán 以dĩ 後hậu 由do 斷đoạn 徧biến 知tri 應ưng 得đắc 一nhất 切thiết 行hành 。 相tương/tướng 之chi 十thập 八bát 大đại 觀quán 。 於ư 此thử 先tiên 通thông 達đạt 其kỳ 等đẳng 〔# 十thập 八bát 大đại 觀quán 〕# 之chi 一nhất 部bộ 分phần/phân 者giả 。 捨xả 斷đoạn 其kỳ 相tương 反phản 之chi 諸chư 法pháp 。

〔# 六lục 。 生sanh 滅diệt 隨tùy 觀quán 智trí 〕# 。

如như 斯tư 由do 捨xả 斷đoạn 無vô 常thường 觀quán 等đẳng 相tương 反phản 之chi 常thường 想tưởng 等đẳng 而nhi 智trí 清thanh 淨tịnh 之chi 彼bỉ 〔# 瑜du 伽già 者giả 〕# 。 至chí 思tư 惟duy 智trí 之chi 彼bỉ 岸ngạn （# 最tối 極cực ）# 。 思tư 惟duy 智trí 之chi 後hậu 所sở 說thuyết 。

現hiện 在tại 諸chư 法pháp 。 變biến 易dị 隨tùy 觀quán 之chi 慧tuệ 。 是thị [P.630]# 生sanh 滅diệt 隨tùy 觀quán 之chi 智trí 。

為vi 證chứng 得đắc 彼bỉ 生sanh 滅diệt 隨tùy 觀quán 而nhi 開khai 始thỉ 瑜du 伽già 者giả 。 其kỳ 開khai 始thỉ 先tiên 從tùng 簡giản 略lược 開khai 始thỉ 。 此thử 有hữu 就tựu 次thứ 聖thánh 典điển 之chi 〔# 文văn 〕# 。

現hiện 在tại 諸chư 法pháp 。 變biến 易dị 隨tùy 觀quán 之chi 慧tuệ 。 云vân 何hà 是thị 生sanh 。 滅diệt 隨tùy 觀quán 之chi 智trí 。 生sanh 色sắc 為vi 現hiện 在tại 。 其kỳ 〔# 生sanh 色sắc 〕# 之chi 生sanh 起khởi 相tương/tướng 是thị 生sanh 。 變biến 易dị 相tương/tướng 是thị 滅diệt 。 隨tùy 觀quán 是thị 智trí 。 生sanh 受thọ 想tưởng 行hành 識thức 。 生sanh 眼nhãn 生sanh 有hữu 是thị 現hiện 在tại 。 其kỳ 生sanh 起khởi 相tương/tướng 是thị 生sanh 。 隨tùy 觀quán 是thị 智trí 。

彼bỉ 〔# 瑜du 伽già 者giả 〕# 由do 此thử 聖thánh 典điển 之chi 論luận 法pháp 而nhi 生sanh 。 〔# 正chánh 觀quán 〕# 名danh 色sắc 之chi 生sanh 起khởi 相tương/tướng 。 生sanh 。 生sanh 起khởi 。 更canh 新tân 行hành 相tương/tướng 為vi 生sanh 。 正chánh 觀quán 變biến 易dị 相tương/tướng 。 盡tận 滅diệt 。 破phá 壞hoại 為vi 滅diệt 。 彼bỉ 如như 次thứ 知tri 解giải 。

此thử 名danh 色sắc 於ư 生sanh 起khởi 之chi 前tiền 未vị 生sanh 起khởi 〔# 名danh 色sắc 之chi 〕# 聚tụ 。 又hựu 不bất 成thành 為vi 集tập 類loại 。 進tiến 行hành 生sanh 起khởi 者giả 是thị 〔# 名danh 色sắc 之chi 〕# 聚tụ 。 沒một 有hữu 由do 集tập 積tích 而nhi 來lai 。 進tiến 行hành 滅diệt 者giả 沒một 有hữu 至chí 〔# 四tứ 〕# 方phương 〔# 四tứ 〕# 維duy 〔# 或hoặc 方phương 向hướng 〕# 。 已dĩ 滅diệt 者giả 沒một 有hữu 〔# 名danh 色sắc 之chi 〕# 聚tụ 於ư 某mỗ 處xứ 。 無vô 集tập 積tích 。 無vô 蓄súc 積tích 而nhi 無vô 藏tạng 置trí 。 但đãn 譬thí 喻dụ 進tiến 行hành 奏tấu 琵tỳ 琶bà 時thời 。 生sanh 起khởi 之chi 聲thanh 音âm 。 於ư 生sanh 起khởi 以dĩ 前tiền 染nhiễm 有hữu 集tập 積tích 。 進tiến 行hành 生sanh 起khởi 之chi 〔# 音âm 〕# 亦diệc 無vô 由do 集tập 積tích 而nhi 來lai 。 進tiến 行hành 滅diệt 亦diệc 無vô 至chí 〔# 四tứ 〕# 方phương 〔# 四tứ 〕# 維duy 〔# 或hoặc 方phương 向hướng 〕# 。 已dĩ 滅diệt 者giả 亦diệc 無vô 積tích 集tập 在tại 何hà 處xứ 。 唯duy 琵tỳ 琶bà 。 弦huyền 及cập 人nhân 之chi 適thích 當đương 勞lao 力lực 為vi 緣duyên 。 〔# 音âm 〕# 於ư 前tiền 無vô 而nhi 生sanh 。 有hữu 已dĩ 而nhi 滅diệt 去khứ 。 如như 斯tư 一nhất 切thiết 色sắc 。 非phi 色sắc 之chi 法pháp 於ư 前tiền 無vô 而nhi 生sanh 。 有hữu 已dĩ 而nhi 滅diệt 去khứ 。

〔# 一nhất 〕# 〔# 五ngũ 蘊uẩn 之chi 生sanh 滅diệt 觀quán 。 五ngũ 十thập 相tương/tướng 〕# 。

如như 以dĩ 上thượng 簡giản 略lược 行hành 生sanh 滅diệt 之chi 作tác 意ý 已dĩ 。 更cánh 於ư 此thử 生sanh 滅diệt 智trí 之chi 分phần 別biệt 。

觀quán 無vô 明minh 之chi 集tập （# 原nguyên 因nhân ）# 而nhi 有hữu 色sắc 之chi 集tập 。 由do 緣duyên 之chi 集tập 義nghĩa 而nhi 色sắc 蘊uẩn 生sanh 。 觀quán 渴khát 之chi 集tập 由do 業nghiệp 之chi 集tập 由do 食thực 之chi 集tập 而nhi 有hữu 色sắc 之chi 集tập 。 由do 緣duyên 之chi 集tập 而nhi 色sắc 蘊uẩn 之chi 生sanh 起khởi 。 觀quán 生sanh 起khởi 之chi 相tướng 。 而nhi 亦diệc 觀quán 色sắc 蘊uẩn 之chi 生sanh 。 觀quán 色sắc 蘊uẩn 之chi 集tập 而nhi 觀quán 此thử 等đẳng 五ngũ 相tương/tướng 。 觀quán 無vô 明minh 之chi 滅diệt 而nhi 有hữu 色sắc 之chi 滅diệt 。 由do 緣duyên 之chi 滅diệt 義nghĩa 而nhi 色sắc 蘊uẩn 之chi 滅diệt 。 觀quán 渴khát 愛ái 之chi 滅diệt 業nghiệp 之chi 滅diệt 由do 食thực 之chi 滅diệt 而nhi 有hữu 色sắc 之chi 滅diệt 。 由do 緣duyên 之chi 滅diệt 義nghĩa 而nhi 有hữu 色sắc 蘊uẩn 之chi 滅diệt 。 [P.631]# 觀quán 變biến 易dị 之chi 相tướng 而nhi 亦diệc 觀quán 色sắc 蘊uẩn 之chi 滅diệt 。 觀quán 色sắc 蘊uẩn 之chi 滅diệt 而nhi 觀quán 此thử 等đẳng 五ngũ 相tương/tướng 。

而nhi 〔# 說thuyết 〕# 。 又hựu 。

觀quán 由do 無vô 明minh 之chi 集tập 而nhi 有hữu 受thọ 之chi 集tập 。 由do 緣duyên 之chi 集tập 義nghĩa 而nhi 受thọ 蘊uẩn 之chi 生sanh 。 觀quán 由do 渴khát 愛ái 之chi 集tập 業nghiệp 之chi 集tập 由do 觸xúc 之chi 集tập 而nhi 有hữu 受thọ 之chi 集tập 。 由do 緣duyên 之chi 集tập 義nghĩa 而nhi 受thọ 蘊uẩn 生sanh 。 觀quán 生sanh 起khởi 之chi 相tướng 。 而nhi 亦diệc 觀quán 受thọ 蘊uẩn 之chi 生sanh 。 觀quán 受thọ 蘊uẩn 之chi 集tập 而nhi 觀quán 此thử 等đẳng 五ngũ 相tương/tướng 。 觀quán 由do 無vô 明minh 之chi 滅diệt 由do 渴khát 受thọ 之chi 滅diệt 由do 業nghiệp 之chi 滅diệt 由do 觸xúc 之chi 滅diệt 而nhi 有hữu 受thọ 之chi 滅diệt 。 由do 緣duyên 滅diệt 之chi 義nghĩa 而nhi 受thọ 蘊uẩn 滅diệt 。 觀quán 變biến 易dị 之chi 相tướng 而nhi 亦diệc 觀quán 受thọ 蘊uẩn 之chi 滅diệt 。 觀quán 受thọ 蘊uẩn 之chi 滅diệt 而nhi 觀quán 此thử 等đẳng 五ngũ 相tương/tướng 。

如như 就tựu 於ư 受thọ 。 就tựu 於ư 想tưởng 。 行hành 。 識thức 蘊uẩn 亦diệc 然nhiên 。 但đãn 有hữu 次thứ 之chi 相tướng 異dị 。

識thức 蘊uẩn 是thị 〔# 受thọ 蘊uẩn 〕# 為vi 觸xúc 處xứ 。 有hữu 。

由do 有hữu 色sắc 之chi 集tập 由do 名danh 色sắc 之chi 滅diệt 。

如như 斯tư 一nhất 一nhất 蘊uẩn 之chi 生sanh 滅diệt 觀quán 有hữu 十thập 種chủng 。 說thuyết 〔# 五ngũ 蘊uẩn 全toàn 部bộ 〕# 有hữu 五ngũ 十thập 相tương/tướng 。 由do 其kỳ 等đẳng 〔# 諸chư 相tướng 〕# 。

如như 是thị 為vi 色sắc 之chi 生sanh 。 如như 是thị 為vi 色sắc 之chi 滅diệt 。 如như 是thị 色sắc 生sanh 起khởi 。 如như 是thị 色sắc 滅diệt 去khứ 。

由do 〔# 生sanh 滅diệt 之chi 〕# 緣duyên 。 又hựu 由do 剎sát 那na 。 於ư 詳tường 細tế 行hành 作tác 意ý 。

〔# 二nhị 〕# 〔# 由do 緣duyên 與dữ 剎sát 那na 之chi 生sanh 滅diệt 觀quán 〕#

如như 斯tư 作tác 意ý 之chi 彼bỉ 〔# 瑜du 伽già 者giả 〕# 。

此thử 等đẳng 諸chư 法pháp 。 實thật 前tiền 無vô 而nhi 生sanh 。 有hữu 已dĩ 而nhi 滅diệt 去khứ 。

其kỳ 智trí 益ích 為vi 明minh 淨tịnh 。 如như 斯tư 由do 緣duyên 與dữ 剎sát 那na 二nhị 種chủng 以dĩ 觀quán 生sanh 滅diệt 。 彼bỉ 得đắc 明minh 瞭# 諦đế 。 緣duyên 起khởi 種chủng 種chủng 之chi 理lý 與dữ 相tương/tướng 。

（# 一nhất ）# 〔# 四Tứ 諦Đế 之chi 理lý 〕#

彼bỉ 所sở 觀quán 。

由do 無vô 明minh 之chi 集tập 而nhi 有hữu 諸chư 蘊uẩn 之chi 集tập 。 由do 無vô 明minh 之chi 滅diệt 而nhi 有hữu 諸chư 蘊uẩn 之chi 滅diệt 。

之chi 〔# 觀quán 〕# 。 是thị 彼bỉ 由do 緣duyên 之chi 生sanh 滅diệt 觀quán 。 其kỳ 次thứ 觀quán 生sanh 起khởi 之chi 相tướng 。 變biến 易dị 之chi 相tướng 而nhi 觀quán 諸chư 蘊uẩn 之chi 生sanh 滅diệt 。 彼bỉ 所sở 〔# 觀quán 〕# 是thị 剎sát 那na 生sanh 滅diệt 觀quán 。 然nhiên 。 於ư 生sanh 起khởi 之chi 剎sát 那na 有hữu 。 生sanh 起khởi 之chi 相tướng 。 於ư 破phá 壞hoại 之chi 剎sát 那na 有hữu 變biến 易dị 之chi 相tướng 。 如như 斯tư 由do 緣duyên 與dữ 剎sát 那na 二nhị 種chủng 觀quán 生sanh 滅diệt 之chi 彼bỉ 〔# 瑜du 伽già 者giả 〕# 。 因nhân 為vi 觀quán 由do 緣duyên 而nhi 生sanh 而nhi 了liễu 覺giác 生sanh 〔# 因nhân 〕# 故cố 。 [P.632]# 得đắc 明minh 瞭# 。

集Tập 諦Đế

因nhân 為vi 觀quán 由do 剎sát 那na 生sanh 而nhi 了liễu 覺giác 生sanh 苦khổ 故cố 。 得đắc 明minh 瞭# 。

苦Khổ 諦Đế

因nhân 為vi 觀quán 由do 緣duyên 之chi 滅diệt 。 為vi 緣duyên 不bất 生sanh 起khởi 於ư 緣duyên 之chi 具cụ 者giả 而nhi 覺giác 了liễu 不bất 生sanh 起khởi 故cố 。 得đắc 明minh 瞭# 。

滅Diệt 諦Đế

因nhân 為vi 觀quán 由do 剎sát 那na 滅diệt 而nhi 覺giác 了liễu 死tử 苦khổ 故cố 。 得đắc 明minh 瞭# 。

苦Khổ 諦Đế

其kỳ 次thứ 彼bỉ 〔# 瑜du 伽già 者giả 〕# 觀quán 〔# 緣duyên 與dữ 剎sát 那na 之chi 〕# 生sanh 滅diệt 。 所sở 〔# 觀quán 〕# 是thị 此thử 世thế 間gian 之chi 道đạo 。 故cố 對đối 其kỳ 〔# 道đạo 〕# 除trừ 去khứ 癡si 惑hoặc 故cố 。 〔# 彼bỉ 〕# 得đắc 明minh 瞭# 。

道Đạo 諦Đế

（# 二nhị ）# 〔# 緣duyên 起khởi 等đẳng 之chi 種chủng 種chủng 理lý 〕#

其kỳ 次thứ 。 因nhân 為vi 觀quán 由do 緣duyên 之chi 生sanh 而nhi 覺giác 了liễu 。

此thử 有hữu 故cố 彼bỉ 有hữu

故cố 。 於ư 彼bỉ 得đắc 明minh 瞭# 。

順thuận 之chi 緣duyên 起khởi

因nhân 為vi 觀quán 由do 緣duyên 之chi 滅diệt 而nhi 覺giác 了liễu 。

此thử 滅diệt 故cố 彼bỉ 滅diệt

故cố 。 彼bỉ 得đắc 明minh 瞭# 。

逆nghịch 之chi 緣duyên 起khởi

其kỳ 次thứ 因nhân 為vi 觀quán 由do 剎sát 那na 滅diệt 而nhi 覺giác 了liễu 有hữu 為vi 相tương/tướng 故cố 。 彼bỉ 得đắc 明minh 瞭# 。

緣duyên 已dĩ 生sanh 之chi 諸chư 法pháp

因nhân 為vi 有hữu 為vi 是thị 有hữu 生sanh 滅diệt 而nhi 成thành 為vi 緣duyên 已dĩ 生sanh 。 又hựu 因nhân 為vi 觀quán 由do 緣duyên 之chi 生sanh 。 以dĩ 因nhân 果quả 之chi 結kết 合hợp 而nhi 覺giác 了liễu 相tương 續tục 之chi 。 不bất 斷đoạn 絕tuyệt 故cố 。 得đắc 明minh 瞭# 〔# 因nhân 果quả 之chi 〕# 。

同đồng 一nhất 理lý

如như 斯tư 〔# 彼bỉ 〕# 更cánh 能năng 捨xả 斷đoạn 斷đoạn 見kiến 。 因nhân 為vi 觀quán 由do 剎sát 那na 之chi 生sanh 。 覺giác 了liễu 新tân 新tân 生sanh 起khởi 故cố 。 得đắc 明minh 瞭# 〔# 因nhân 果quả 〕# 。

別biệt 異dị 之chi 理lý

如như 斯tư 〔# 彼bỉ 〕# 更cánh 能năng 捨xả 斷đoạn 常thường 見kiến 。 又hựu 因nhân 為vi 觀quán 由do 緣duyên 之chi 生sanh 滅diệt 而nhi 覺giác 了liễu 諸chư 法pháp 。 之chi 不bất 自tự 在tại 故cố 。 得đắc 明minh 瞭# 無vô 〔# 自tự 由do 〕# 。

作tác 務vụ 之chi 理lý

如như 斯tư 彼bỉ 更cánh 能năng 捨xả 斷đoạn 我ngã 見kiến 。 其kỳ 次thứ 因nhân 為vi 觀quán 由do 緣duyên 之chi 生sanh 滅diệt 而nhi 覺giác 了liễu 隨tùy 順thuận 於ư 緣duyên 而nhi 果quả 之chi 生sanh 起khởi 故cố 。 得đắc 明minh 瞭# 。

如như 是thị 法pháp 性tánh 之chi 理lý

如như 斯tư 〔# 彼bỉ 〕# 更cánh 能năng 捨xả 斷đoạn 無vô 作tác 見kiến 。 又hựu 因nhân 為vi 觀quán 由do 緣duyên 之chi 生sanh 而nhi 覺giác 了liễu 諸chư 法pháp 。 無vô 自tự 力lực 關quan 係hệ 於ư 緣duyên 之chi 生sanh 起khởi 故cố 。 得đắc 明minh 瞭# 。

無vô 我ngã 相tương/tướng

因nhân 為vi 觀quán 由do 剎sát 那na 之chi 生sanh 滅diệt 而nhi 覺giác 了liễu 有hữu 已dĩ 而nhi 無vô 故cố 。 又hựu 覺giác 了liễu 前tiền 際tế 後hậu 際tế 之chi 別biệt 故cố 。 得đắc 明minh 瞭# 。

無vô 常thường 相tương/tướng

又hựu 〔# 因nhân 為vi 觀quán 剎sát 那na 之chi 生sanh 滅diệt 〕# 而nhi 覺giác 了liễu 由do 生sanh 滅diệt 之chi 逼bức 惱não 故cố 。 得đắc 明minh 瞭# 。

苦khổ 相tương/tướng

又hựu 〔# 因nhân 為vi 觀quán 剎sát 那na 之chi 生sanh 滅diệt 〕# 而nhi 覺giác 了liễu 生sanh 滅diệt 之chi 區khu 別biệt 故cố 。 彼bỉ 得đắc 明minh 瞭# 。

自tự 性tánh 相tướng

得đắc 〔# 明minh 瞭# 〕# 自tự 性tánh 相tướng 之chi 時thời 覺giác 了liễu 生sanh 之chi 剎sát 那na 〔# 即tức 無vô 有hữu 〕# 滅diệt 。 滅diệt 之chi 剎sát 那na 。 無vô 有hữu 生sanh 故cố 。 得đắc 明minh 瞭# 。

有hữu 為vi 相tương/tướng 之chi 為vi 暫tạm 時thời

[P.633]# 如như 斯tư 得đắc 明minh 瞭# 諦đế 。 緣duyên 起khởi 種chủng 種chủng 之chi 理lý 及cập 相tương/tướng 之chi 彼bỉ 〔# 瑜du 伽già 者giả 〕# 。 實thật 如như 斯tư 〔# 知tri 〕# 。 此thử 等đẳng 諸chư 法pháp 。 未vị 曾tằng 生sanh 起khởi 者giả 生sanh 起khởi 。 已dĩ 生sanh 起khởi 者giả 滅diệt 故cố 。 常thường 新tân 新tân 現hiện 起khởi 諸chư 行hành 。 不bất 僅cận 是thị 常thường 新tân 〔# 現hiện 起khởi 〕# 。 如như 日nhật 出xuất 時thời 之chi 露lộ 珠châu 。 如như 水thủy 泡bào 。 如như 棍# 棒bổng 劃hoạch 水thủy 之chi 跡tích 。 如như 尖tiêm 錐trùy 之chi 芥giới 子tử 粒lạp 。 如như 電điện 光quang 。 為vi 暫tạm 〔# 之chi 現hiện 起khởi 而nhi 已dĩ 〕# 。 又hựu 如như 幻huyễn 。 陽dương 炎diễm 。 夢mộng 境cảnh 。 旋toàn 火hỏa 輪luân 。 蜃# 氣khí 樓lâu 。 泡bào 沫mạt 。 芭ba 蕉tiêu 等đẳng 。 無vô 堅kiên 實thật 。 無vô 體thể 之chi 現hiện 起khởi 。 以dĩ 上thượng 此thử 〔# 瑜du 伽già 〕# 者giả 。 通thông 達đạt 唯duy 衰suy 滅diệt 法pháp 生sanh 起khởi 。 生sanh 起khởi 至chí 衰suy 滅diệt 此thử 行hành 相tương/tướng 。 正chánh 有hữu 五ngũ 十thập 之chi 相tướng 而nhi 得đắc 。

生sanh 滅diệt 隨tùy 觀quán

而nhi 證chứng 得đắc 初sơ 步bộ 之chi 觀quán 智trí 。 證chứng 得đắc 此thử 〔# 生sanh 滅diệt 隨tùy 觀quán 智trí 〕# 故cố 。 〔# 彼bỉ 〕# 稱xưng 為vi 初sơ 觀quán 者giả 。

〔# 七thất 。 十thập 之chi 觀quán 隨tùy 染nhiễm 〕# 。

其kỳ 次thứ 。 初sơ 步bộ 之chi 初sơ 觀quán 者giả 。 能năng 生sanh 起khởi 十thập 之chi 觀quán 隨tùy 染nhiễm 。 即tức 得đắc 通thông 達đạt 觀quán 隨tùy 染nhiễm 已dĩ 。 聖thánh 弟đệ 子tử 於ư 邪tà 行hành 道đạo 及cập 放phóng 棄khí 業nghiệp 處xứ 之chi 懈giải 怠đãi 者giả 是thị 。 不bất 得đắc 生sanh 起khởi 。 唯duy 正chánh 行hạnh 道đạo 。 如như 理lý 加gia 行hành 之chi 初sơ 觀quán 善thiện 男nam 子tử 僅cận 得đắc 生sanh 起khởi 。 然nhiên 者giả 。 其kỳ 等đẳng 十thập 隨tùy 染nhiễm 者giả 云vân 何hà 。 〔# 一nhất 〕# 光quang 明minh 。 〔# 二nhị 〕# 智trí 。 〔# 三tam 〕# 喜hỷ 。 〔# 四tứ 〕# 輕khinh 安an 。 〔# 五ngũ 〕# 樂nhạo/nhạc/lạc 。 〔# 六lục 〕# 勝thắng 解giải 。 〔# 七thất 〕# 策sách 勵lệ 。 〔# 八bát 〕# 現hiện 起khởi 。 〔# 九cửu 〕# 捨xả 。 〔# 一nhất 〇# 〕# 欲dục 求cầu 。 即tức 如như 次thứ 說thuyết 。

如như 何hà 於ư 法pháp 之chi 掉trạo 舉cử 而nhi 有hữu 異dị 執chấp 意ý 者giả 。 於ư 無vô 常thường 作tác 意ý 者giả 生sanh 起khởi 光quang 明minh 。 〔# 彼bỉ 於ư 〕# 。

光quang 明minh 法pháp

而nhi 顧cố 念niệm （# 作tác 意ý ）# 光quang 明minh 。 由do 此thử 而nhi （# 生sanh ）# 之chi 散tán 亂loạn 為vi 掉trạo 舉cử 。 其kỳ 掉trạo 舉cử 而nhi 有hữu 異dị 執chấp 之chi 意ý 者giả 。 不bất 如như 實thật 知tri 。 解giải 現hiện 起khởi 無vô 常thường 之chi 〔# 法pháp 〕# 〔# 不bất 如như 實thật 知tri 。 解giải 〕# 是thị 苦khổ 。 不bất 如như 實thật 知tri 。 解giải 現hiện 起khởi 之chi 〔# 法pháp 〕# 是thị 無vô 我ngã 。 又hựu 作tác 意ý 是thị 無vô 常thường 者giả 。 智trí 即tức 生sanh 起khởi 喜hỷ 輕khinh 安an 樂lạc 勝thắng 解giải 策sách 勵lệ 捨xả 生sanh 起khởi 欲dục 。 〔# 彼bỉ 以dĩ 為vi 〕# 顧cố 念niệm 欲dục 而nhi 。

欲dục 是thị 〔# 如như 〕# 法pháp

由do 此thử 而nhi 〔# 生sanh 〕# 散tán 亂loạn 為vi [P.634]# 掉trạo 舉cử 。 由do 其kỳ 掉trạo 舉cử 而nhi 有hữu 異dị 執chấp 之chi 意ý 者giả 。 不bất 如như 實thật 知tri 。 解giải 現hiện 起khởi 之chi 〔# 法pháp 〕# 是thị 無vô 常thường 〔# 不bất 如như 實thật 知tri 。 解giải 〕# 是thị 苦khổ 。 不bất 如như 實thật 知tri 。 解giải 現hiện 起khởi 之chi 〔# 法pháp 〕# 是thị 無vô 我ngã 。

〔# 一nhất 〕#

其kỳ 中trung 。

光quang 明minh

是thị 以dĩ 觀quán 而nhi 生sanh 之chi 光quang 明minh 。 其kỳ 生sanh 起khởi 時thời 。 瑜du 伽già 行hành 者giả 。

實thật 從tùng 今kim 以dĩ 前tiền 。 斯tư 類loại 之chi 光quang 明minh 未vị 曾tằng 生sanh 起khởi 於ư 我ngã 之chi 前tiền 。 確xác 實thật 得đắc 〔# 聖thánh 〕# 道đạo 。 證chứng 得đắc 〔# 聖thánh 〕# 果quả 。

而nhi 於ư 非phi 道đạo 〔# 解giải 〕# 作tác 道đạo 。 非phi 果quả 為vi 果quả 。 以dĩ 非phi 道đạo 為vi 道đạo 。 非phi 果quả 為vi 果quả 。 言ngôn 彼bỉ 之chi 觀quán 道đạo 墮đọa 於ư 邪tà 迷mê 。 放phóng 棄khí 自tự 己kỷ 之chi 根căn 本bổn 業nghiệp 處xứ 而nhi 唯duy 樂nhạo/nhạc/lạc 味vị 光quang 明minh 而nhi 坐tọa 。 然nhiên 。 此thử 光quang 明minh 某mỗ 比Bỉ 丘Khâu 唯duy 生sanh 起khởi 照chiếu 於ư 結kết 跏già 之chi 處xứ 。 有hữu 某mỗ 〔# 比Bỉ 丘Khâu 唯duy 照chiếu 於ư 〕# 室thất 內nội 。 有hữu 某mỗ 〔# 比Bỉ 丘Khâu 唯duy 照chiếu 於ư 〕# 室thất 外ngoại 。 有hữu 某mỗ 〔# 比Bỉ 丘Khâu 照chiếu 〕# 精tinh 舍xá 之chi 全toàn 部bộ 。 一nhất 拘câu 盧lô 舍xá （# 四tứ 分phần 之chi 一nhất 由do 旬tuần ）# 。 半bán 由do 旬tuần 。 一nhất 由do 旬tuần 。 二nhị 由do 旬tuần 。 三tam 由do 旬tuần 乃nãi 至chí 有hữu 某mỗ 〔# 比Bỉ 丘Khâu 〕# 由do 地địa 面diện 〔# 生sanh 起khởi 照chiếu 〕# 作tác 至chí 阿A 迦Ca 膩Nị 吒Tra 。 梵Phạm 天Thiên 之chi 一nhất 世thế 間gian 。 又hựu 世Thế 尊Tôn 有hữu 生sanh 起khởi 照chiếu 一nhất 萬vạn 之chi 世thế 界giới 。 關quan 於ư 如như 斯tư 此thử 〔# 光quang 明minh 〕# 之chi 不bất 同đồng 如như 次thứ 之chi 故cố 事sự 。

據cứ 傳truyền 質chất 多đa 羅la 山sơn 之chi 卓trác 義nghĩa 屈khuất 達đạt 啟khải 哈# （# 有hữu 二nhị 家gia 之chi ）# 內nội 坐tọa 二nhị 人nhân 長trưởng 老lão 。 其kỳ 日nhật 是thị 黑hắc 分phân 之chi 布bố 薩tát 日nhật 。 四tứ 方phương 蔽tế 著trước 雨vũ 雲vân 。 至chí 夜dạ 分phân 實thật 為vi 具cụ 四tứ 支chi 之chi 黑hắc 闇ám 。

時thời 一nhất 人nhân 長trưởng 老lão 言ngôn 。

尊tôn 師sư 。 我ngã 今kim 見kiến 塔tháp 廟miếu 庭đình 師sư 子tử 座tòa （# 佛Phật 座tòa ）# 五ngũ 色sắc 之chi 華hoa 。

今kim 一nhất 人nhân 言ngôn 彼bỉ 。

友hữu 。 汝nhữ 之chi 言ngôn 非phi 是thị 希hy 有hữu 。 我ngã 今kim 見kiến 大đại 海hải 一nhất 由do 旬tuần 處xứ 之chi 魚ngư 鼈miết 。

而nhi 此thử 觀quán 隨tùy 染nhiễm 多đa 於ư 得đắc 止Chỉ 觀Quán 而nhi 生sanh 起khởi 。 彼bỉ 以dĩ 定định 鎮trấn 伏phục 諸chư 煩phiền 惱não 。 不bất 現hiện 行hành 故cố 。 心tâm 起khởi 。

我ngã 是thị 阿A 羅La 漢Hán 。

此thử 恰kháp 如như 住trụ 鬱uất 奢xa 耶da 瓦ngõa 利lợi 伽già 之chi 摩ma 訶ha 那na 伽già 長trưởng 老lão 。 如như 於ư 奧áo 加gia 那na 加gia 之chi 摩ma 訶ha 達đạt 多đa 長trưởng 老lão 。 又hựu 住trụ 於ư 質chất 多đa 羅la 山sơn 之chi 尼ni 加gia 邊biên 那na 加gia 。 吧# 達đạt 那na 伽già 羅la （# 精tinh 勤cần 家gia ）# 之chi 周chu 羅la 須tu 摩ma 那na 長trưởng 老lão 。

其kỳ 中trung 。 為vi 說thuyết 明minh 此thử 一nhất 故cố 事sự 。 據cứ 說thuyết 。 住trụ 於ư 達đạt 蘭lan 加gia 羅la 之chi 曇đàm 摩ma 陳trần 那na 長trưởng 老lão 。 一nhất 人nhân 達đạt 無vô 礙ngại 解giải 。 為vi 大đại 比Bỉ 丘Khâu 眾chúng 。 之chi 教giáo 誡giới 者giả 。 是thị 大đại 漏lậu 盡tận 者giả 。 彼bỉ 某mỗ 日nhật 坐tọa 於ư 自tự 己kỷ 之chi 晝trú 〔# 住trụ 〕# 處xứ 。 顧cố 念niệm [P.635]# （# 作tác 意ý ）# 。

我ngã 等đẳng 之chi 阿a 闍xà 梨lê 住trụ 鬱uất 奢xa 耶da 。 瓦ngõa 利lợi 伽già 之chi 摩ma 訶ha 那na 伽già 長trưởng 老lão 。 得đắc 完hoàn 成thành 沙Sa 門Môn 之chi 所sở 作tác 否phủ/bĩ 。

彼bỉ 見kiến 他tha 〔# 還hoàn 在tại 〕# 凡phàm 夫phu 位vị 。 知tri 。

我ngã 若nhược 不bất 往vãng 〔# 彼bỉ 處xứ 〕# 。 彼bỉ 當đương 為vi 凡phàm 夫phu 而nhi 命mạng 終chung 。

以dĩ 神thần 變biến 飛phi 於ư 空không 中trung 。 下hạ 立lập 於ư 長trưởng 老lão 晝trú 〔# 住trụ 〕# 處xứ 之chi 坐tọa 前tiền 。 禮lễ 拜bái 而nhi 〔# 為vi 弟đệ 子tử 之chi 〕# 務vụ 已dĩ 。 坐tọa 於ư 一nhất 面diện 。 言ngôn 。

曇đàm 摩ma 陳trần 那na 。 汝nhữ 。 何hà 以dĩ 非phi 時thời 而nhi 來lai 耶da 。

曰viết 。

尊tôn 師sư 。 我ngã 為vi 質chất 問vấn 而nhi 來lai 。

如như 斯tư 言ngôn 。

汝nhữ 問vấn 。 知tri 者giả 則tắc 說thuyết 。

而nhi 作tác 一nhất 千thiên 之chi 質chất 問vấn 。 長trưởng 老lão 對đối 所sở 問vấn 之chi 問vấn 而nhi 無vô 遲trì 滯trệ 地địa 說thuyết 明minh 。 如như 斯tư 言ngôn 。

尊tôn 師sư 。 尊tôn 師sư 之chi 智trí 過quá 於ư 銳duệ 利lợi 。 何hà 時thời 尊tôn 師sư 證chứng 得đắc 此thử 〔# 無vô 礙ngại 解giải 之chi 〕# 法pháp 耶da 。

言ngôn 。

汝nhữ 。 從tùng 今kim 為vi 六lục 十thập 年niên 前tiền 。

尊tôn 師sư 。 請thỉnh 行hành 〔# 神thần 變biến 〕# 定định 。

汝nhữ 。 此thử 非phi 難nạn/nan 事sự 。

然nhiên 。 尊tôn 師sư 。 請thỉnh 化hóa 作tác 一nhất 頭đầu 象tượng 。

長trưởng 老lão 即tức 化hóa 作tác 純thuần 白bạch 之chi 象tượng 。

尊tôn 師sư 。 今kim 使sử 豎thụ 立lập 其kỳ 耳nhĩ 。 伸thân 尾vĩ 。 鼻tị 入nhập 口khẩu 中trung 作tác 可khả 怕phạ 之chi 吼hống 聲thanh 。 令linh 作tác 奔bôn 騰đằng 向hướng 尊tôn 師sư 來lai 。

長trưởng 老lão 如như 是thị 做tố 。 見kiến 此thử 突đột 然nhiên 進tiến 來lai 之chi 可khả 怕phạ 行hành 相tương/tướng 。 起khởi 而nhi 逃đào 走tẩu 。 此thử 象tượng 便tiện 伸thân 手thủ 〔# 鼻tị 〕# 執chấp 漏lậu 盡tận 長trưởng 老lão 之chi 衣y 端đoan 。 言ngôn 。

尊tôn 師sư 。 於ư 漏lậu 盡tận 者giả 有hữu 畏úy 懼cụ 耶da 。

彼bỉ 其kỳ 時thời 知tri 自tự 己kỷ 是thị 凡phàm 夫phu 。 言ngôn 。

汝nhữ 曇đàm 摩ma 陳trần 那na 。 為vi 我ngã 救cứu 助trợ 者giả 。

即tức 蹲tồn 坐tọa 於ư 〔# 漏lậu 盡tận 長trưởng 老lão 之chi 〕# 足túc 下hạ 。

尊tôn 師sư 。 我ngã 為vi 尊tôn 師sư 之chi 救cứu 助trợ 而nhi 來lai 。 請thỉnh 勿vật 憂ưu 慮lự 。

而nhi 說thuyết 業nghiệp 處xứ （# 禪thiền 定định 之chi 對đối 象tượng ）# 。 長trưởng 老lão 把bả 持trì 業nghiệp 處xứ 。 於ư 經kinh 行hành 處xứ 。 上thượng 在tại 第đệ 三tam 步bộ 即tức 達đạt 最tối 上thượng 果quả 之chi 阿A 羅La 漢Hán 位vị 。 此thử 長trưởng 老lão 是thị 瞋sân 行hành 者giả 。 如như 斯tư 〔# 瞋sân 行hành 之chi 〕# 比Bỉ 丘Khâu 〔# 恐khủng 〕# 動động 搖dao 於ư 光quang 明minh （# 化hóa 作tác 物vật ）# 。

〔# 二nhị 〕#

智trí

是thị 觀quán 智trí 。 曰viết 。

考khảo 量lượng 。 推thôi 知tri 色sắc 。 非phi 色sắc 法pháp 彼bỉ 〔# 瑜du 伽già 者giả 〕# 。 所sở 放phóng 如như 帝đế 金kim 剛cang （# 電điện 光quang ）# 。 不bất 鈍độn 有hữu 速tốc 力lực 。 銳duệ 利lợi 。 健kiện 。 極cực 明minh 淨tịnh 之chi 智trí 生sanh 起khởi 。

〔# 三tam 〕#

喜hỷ

是thị 觀quán 之chi 喜hỷ 。 曰viết 。 彼bỉ 〔# 瑜du 伽già 者giả 〕# 於ư 其kỳ 時thời 。 所sở 說thuyết 小tiểu 喜hỷ 。 剎sát 那na 喜hỷ 。 繼kế 起khởi 喜hỷ 。 踊dũng 躍dược 喜hỷ 。 徧biến 滿mãn 喜hỷ 之chi 五ngũ 種chủng 喜hỷ 。 充sung 滿mãn 全toàn 身thân 而nhi 生sanh 起khởi 。

[P.636]# 〔# 四tứ 〕#

輕khinh 安an

是thị 觀quán 之chi 輕khinh 安an 。 曰viết 。 彼bỉ 〔# 瑜du 伽già 者giả 〕# 於ư 其kỳ 時thời 。 坐tọa 於ư 夜dạ 〔# 住trụ 之chi 〕# 處xứ 或hoặc 晝trú 〔# 住trụ 之chi 〕# 處xứ 。 無vô 身thân 心tâm 之chi 不bất 安an 。 無vô 重trọng/trùng 苦khổ 。 無vô 有hữu 不bất 適thích 業nghiệp 。 無vô 病bệnh 患hoạn 。 無vô 屈khuất 曲khúc 而nhi 彼bỉ 之chi 專chuyên 身thân 心tâm 安an 息tức 。 輕khinh 快khoái 。 柔nhu 軟nhuyễn 。 適thích 業nghiệp 。 極cực 明minh 淨tịnh 。 端đoan 直trực 。 彼bỉ 以dĩ 此thử 等đẳng 之chi 輕khinh 安an 等đẳng 把bả 取thủ 身thân 心tâm 。 其kỳ 時thời 經kinh 驗nghiệm 非phi 世thế 人nhân 之chi 喜hỷ 。 對đối 此thử 如như 次thứ 說thuyết 。

入nhập 空không 閑nhàn 處xứ 心tâm 寂tịch 靜tĩnh 之chi 比Bỉ 丘Khâu 。

若nhược 觀quán 正Chánh 法Pháp 。 於ư 〔# 彼bỉ 〕# 有hữu 非phi 世thế 人nhân 之chi 喜hỷ 。

思tư 惟duy 〔# 彼bỉ 〕# 諸chư 蘊uẩn 之chi 生sanh 滅diệt 故cố 。

得đắc 喜hỷ 悅duyệt 。 此thử 為vi 諸chư 識thức 者giả 之chi 甘cam 露lộ 也dã 。

如như 斯tư 彼bỉ 成thành 就tựu 此thử 非phi 世thế 人nhân 之chi 喜hỷ 。 為vi 輕khinh 快khoái 性tánh 等đẳng 與dữ 相tương 應ứng 。 生sanh 起khởi 輕khinh 安an 。

〔# 五ngũ 〕#

樂nhạo/nhạc/lạc

是thị 觀quán 之chi 樂lạc 。 曰viết 。 彼bỉ 〔# 瑜du 伽già 者giả 〕# 於ư 其kỳ 時thời 。 有hữu 極cực 勝thắng 妙diệu 現hiện 流lưu 於ư 全toàn 身thân 而nhi 生sanh 起khởi 樂nhạo/nhạc/lạc 。

〔# 六lục 〕#

勝thắng 解giải

是thị 信tín 。 然nhiên 。 彼bỉ 與dữ 觀quán 相tương 應ứng 。 極cực 心tâm 。 心tâm 所sở 之chi 信tín 樂nhạo 。 生sanh 起khởi 強cường 力lực 之chi 信tín 。

〔# 七thất 〕#

策sách 勵lệ

是thị 精tinh 進tấn 。 然nhiên 。 彼bỉ 與dữ 觀quán 相tương 應ứng 。 不bất 弛thỉ 緩hoãn 。 不bất 過quá 勤cần 。 令linh 善thiện 策sách 勵lệ 生sanh 起khởi 精tinh 進tấn 。

〔# 八bát 〕#

現hiện 起khởi

為vi 念niệm 。 然nhiên 。 彼bỉ 與dữ 觀quán 相tương 應ứng 。 善thiện 現hiện 起khởi 。 善thiện 住trụ 立lập 。 善thiện 安an 立lập 而nhi 不bất 動động 。 如như 山sơn 王vương （# 雪Tuyết 山Sơn ）# 而nhi 生sanh 起khởi 念niệm 。 彼bỉ 顧cố 念niệm 。 專chuyên 念niệm 。 作tác 意ý 。 觀quán 察sát 任nhậm 何hà 處xứ 。 於ư 一nhất 切thiết 處xứ 。 〔# 於ư 此thử 〕# 跳khiêu 入nhập 。 跳khiêu 出xuất 依y 彼bỉ 念niệm 而nhi 現hiện 起khởi 。 恰kháp 如như 天thiên 眼nhãn 者giả 〔# 現hiện 起khởi 〕# 他tha 世thế 間gian 。

〔# 九cửu 〕#

捨xả

是thị 觀quán 之chi 捨xả 及cập 轉chuyển 向hướng （# 顧cố 念niệm ）# 之chi 捨xả 。 然nhiên 。 其kỳ 時thời 。 彼bỉ 對đối 一nhất 切thiết 諸chư 行hành 。 為vi 無vô 關quan 心tâm 。 觀quán 之chi 捨xả 亦diệc 強cường 力lực 生sanh 起khởi 。 又hựu 於ư 意ý 門môn 轉chuyển 向hướng 之chi 捨xả 亦diệc 〔# 強cường 力lực 生sanh 起khởi 〕# 。 即tức 其kỳ 〔# 轉chuyển 向hướng 之chi 捨xả 〕# 。 顧cố 念niệm 各các 各các 之chi 處xứ 彼bỉ 〔# 瑜du 伽già 者giả 〕# 放phóng 出xuất 如như 帝đế 金kim 剛cang （# 電điện 光quang ）# 。 如như 木mộc 葉diệp 之chi 包bao 投đầu 入nhập 熱nhiệt 鐵thiết 鏝# 。 其kỳ 作tác 用dụng 健kiện 而nhi 銳duệ 利lợi 。

〔# 一nhất 〇# 〕#

欲dục

是thị 觀quán 之chi 欲dục 求cầu 。 然nhiên 。 彼bỉ 如như 斯tư 依y 光quang 明minh 等đẳng 所sở 嚴nghiêm 飾sức 之chi 觀quán 而nhi 作tác 執chấp 著trước （# 期kỳ 待đãi ）# 。 生sanh 起khởi 欲dục 求cầu 。 有hữu 微vi 細tế 而nhi 寂tịch 靜tĩnh 之chi 行hành 相tương/tướng 。 此thử 欲dục 求cầu 。 作tác 為vi 煩phiền 惱não 而nhi 把bả 握ác 尚thượng 且thả 不bất 可khả 能năng 。 又hựu 光quang [P.637]# 明minh 時thời 同đồng 樣# 。 此thử 等đẳng 〔# 隨tùy 染nhiễm 〕# 之chi 中trung 於ư 任nhậm 何hà 之chi 生sanh 起khởi 時thời 。 瑜du 伽già 者giả 想tưởng 。

實thật 由do 今kim 以dĩ 前tiền 我ngã 未vị 曾tằng 生sanh 起khởi 如như 斯tư 類loại 之chi 光quang 明minh 如như 斯tư 類loại 之chi 喜hỷ 我ngã 未vị 曾tằng 生sanh 起khởi 輕khinh 安an 。 樂nhạo/nhạc/lạc 。 勝thắng 解giải 。 策sách 勵lệ 。 現hiện 起khởi 。 捨xả 。 欲dục 求cầu 。 我ngã 確xác 實thật 得đắc 〔# 聖thánh 〕# 道đạo 。 得đắc 〔# 聖thánh 〕# 果quả 。

若nhược 以dĩ 非phi 道đạo 了liễu 解giải 為vi 道đạo 。 非phi 果quả 了liễu 解giải 為vi 果quả 。 〔# 了liễu 解giải 〕# 非phi 道đạo 為vi 道đạo 。 了liễu 解giải 非phi 果quả 為vi 果quả 者giả 。 彼bỉ 〔# 瑜du 伽già 者giả 〕# 之chi 觀quán 道đạo 言ngôn 為vi 邪tà 道đạo 。 彼bỉ 放phóng 棄khí 自tự 己kỷ 根căn 本bổn 之chi 業nghiệp 處xứ 。 唯duy 為vi 欲dục 求cầu 之chi 樂lạc 味vị 而nhi 坐tọa 。

此thử 〔# 觀quán 隨tùy 染nhiễm 之chi 〕# 中trung 。 光quang 明minh 等đẳng 是thị 隨tùy 染nhiễm 之chi 基cơ 故cố 言ngôn 為vi 隨tùy 染nhiễm 。 並tịnh 非phi 不bất 善thiện 之chi 義nghĩa 故cố 。 然nhiên 。 欲dục 求cầu 是thị 隨tùy 染nhiễm 。 且thả 為vi 隨tùy 染nhiễm 之chi 基cơ 。 若nhược 依y 其kỳ 基cơ 者giả 此thử 等đẳng 有hữu 十thập 。 然nhiên 。 若nhược 依y 執chấp 則tắc 為vi 三tam 十thập 。 云vân 何hà 。 因nhân 我ngã 執chấp 光quang 明minh 之chi 生sanh 起khởi 者giả 為vi 見kiến 執chấp 。 執chấp 實thật 可khả 意ý 之chi 光quang 明minh 生sanh 起khởi 者giả 為vi 慢mạn 執chấp 。 樂nhạo/nhạc/lạc 味vị 光quang 明minh 者giả 為vi 愛ái 執chấp 。 如như 斯tư 於ư 光quang 明minh 為vi 見kiến 。 慢mạn 。 愛ái 之chi 三tam 執chấp 。 其kỳ 餘dư 者giả 亦diệc 同đồng 樣# 。 由do 如như 斯tư 執chấp 者giả 正chánh 為vi 三tam 十thập 之chi 隨tùy 染nhiễm 。 不bất 善thiện 巧xảo 。 不bất 聰thông 明minh 其kỳ 等đẳng 〔# 隨tùy 染nhiễm 〕# 之chi 瑜du 伽già 者giả 。 〔# 遭tao 遇ngộ 〕# 光quang 明minh 等đẳng 而nhi 動động 搖dao 心tâm 亂loạn 。 以dĩ 光quang 明minh 等đẳng 之chi 一nhất 一nhất 正chánh 觀quán 。

此thử 是thị 我ngã 所sở 。 此thử 是thị 我ngã 。 此thử 我ngã 是thị 我ngã 。

故cố 諸chư 古cổ 人nhân 言ngôn 。

有hữu 光quang 明minh 智trí 喜hỷ 時thời 〔# 依y 隨tùy 染nhiễm 而nhi 〕# 動động 搖dao 。

有hữu 輕khinh 安an 樂lạc 時thời 。 由do 其kỳ 等đẳng 心tâm 震chấn 動động 。

有hữu 勝thắng 解giải 策sách 勵lệ 現hiện 起khởi 時thời 〔# 心tâm 〕# 動động 。

有hữu 〔# 觀quán 〕# 捨xả 轉chuyển 向hướng 捨xả 欲dục 求cầu 時thời 亦diệc 〔# 動động 搖dao 〕# 。

然nhiên 。 〔# 於ư 隨tùy 染nhiễm 〕# 具cụ 善thiện 巧xảo 。 聰thông 明minh 。 覺giác 慧tuệ 之chi 瑜du 伽già 者giả 。 光quang 時thời 等đẳng 之chi 生sanh 起khởi 時thời 。 能năng 以dĩ 慧tuệ 分phân 別biệt 。 考khảo 察sát 。 或hoặc 思tư 惟duy 。

於ư 我ngã 生sanh 起khởi 光quang 明minh 。 而nhi 且thả 此thử 是thị 無vô 常thường 。 有hữu 為vi 。 緣duyên 已dĩ 生sanh 。 滅diệt 盡tận 法pháp 。 衰suy 滅diệt 法pháp 。 離ly 貪tham 法pháp 。 滅diệt 法pháp 也dã 。

〔# 正chánh 觀quán 察sát 〕# 。

若nhược 光quang 明minh 是thị 我ngã 。 〔# 其kỳ 〕# 我ngã 即tức 可khả 了liễu 解giải 。 然nhiên 。 此thử 是thị 無vô 我ngã 而nhi 執chấp 為vi 我ngã 。 故cố 由do 不bất 自tự 在tại 之chi 義nghĩa 為vi 無vô 我ngã 。 由do 有hữu 已dĩ 而nhi 無vô 之chi 義nghĩa 為vi 無vô 常thường 。 由do 生sanh 滅diệt 逼bức 惱não 之chi 義nghĩa 為vi 苦khổ 。

應ưng 由do 說thuyết 非phi 色sắc 之chi 七thất 法pháp 而nhi 詳tường 知tri 。 如như 於ư 光quang 明minh 。 於ư 其kỳ 他tha 亦diệc 同đồng 樣# 。 彼bỉ 如như 斯tư 考khảo 察sát 已dĩ 。 正chánh 觀quán 光quang 明minh 。

此thử 非phi 我ngã 所sở 。 此thử 非phi 我ngã 。 此thử 我ngã 非phi 是thị 我ngã 。

以dĩ 智trí 乃nãi 至chí 以dĩ 欲dục 求cầu 正chánh 觀quán 。

此thử 非phi 我ngã 所sở 。 此thử 非phi 我ngã 。 此thử 我ngã 非phi 是thị 我ngã 。

如như 是thị 正chánh 觀quán 者giả 。 對đối 於ư 光quang 明minh 等đẳng 。 而nhi 不bất 動động 搖dao 。 不bất 震chấn 動động 。 故cố 諸chư 古cổ 人nhân 言ngôn 。

此thử 等đẳng 之chi 十thập 處xứ 以dĩ 慧tuệ 徧biến 思tư 擇trạch 者giả

善thiện 巧xảo 法pháp 掉trạo 舉cử 。 不bất 至chí 於ư 散tán 亂loạn 。

彼bỉ 如như 斯tư 不bất 至chí 散tán 亂loạn 。 彼bỉ 離ly 縛phược 彼bỉ 三tam 十thập 種chủng 隨tùy 染nhiễm 之chi 縛phược 。

光quang 明minh 等đẳng 之chi 法pháp 非phi 是thị 道đạo 。 解giải 脫thoát 隨tùy 染nhiễm 而nhi 行hành 〔# 正chánh 〕# 道đạo 之chi 觀quán 智trí 是thị 道đạo 。

以dĩ 差sai 別biệt （# 確xác 知tri ）# 道đạo 與dữ 非phi 道đạo 。 如như 斯tư 。

此thử 是thị 道đạo 。 此thử 是thị 非phi 道đạo 。

以dĩ 知tri 道đạo 非phi 道đạo 。 當đương 知tri 以dĩ 智trí 為vi 道đạo 非phi 道đạo 智trí 見kiến 清thanh 淨tịnh 。

〔# 三tam 諦đế 之chi 差sai 別biệt 〕#

於ư 以dĩ 上thượng 彼bỉ 〔# 瑜du 伽già 者giả 〕# 應ưng 作tác 三tam 諦đế 之chi 差sai 別biệt （# 確xác 知tri ）# 。 云vân 何hà 。 先tiên 於ư 見kiến 清thanh 淨tịnh 差sai 別biệt 名danh 色sắc 而nhi 為vi 。

苦Khổ 諦Đế

之chi 差sai 別biệt 。 於ư 度độ 疑nghi 清thanh 淨tịnh 由do 緣duyên 之chi 把bả 握ác 為vi 。

集Tập 諦Đế

之chi 差sai 別biệt 。 於ư 此thử 道đạo 非phi 道đạo 智trí 見kiến 清thanh 淨tịnh 。 由do 正Chánh 道Đạo 之chi 強cường/cưỡng 調điều 作tác 。

道Đạo 諦Đế

之chi 差sai 別biệt 。 如như 斯tư 先tiên 依y 世thế 間gian 智trí 而nhi 作tác 三tam 諦đế 之chi 差sai 別biệt 。

此thử 為vi 使sử 善thiện 人nhân 喜hỷ 悅duyệt 。 造tạo 清thanh 淨tịnh 道đạo 〔# 論luận 〕# 。 解giải 釋thích 慧tuệ 修tu 習tập 論luận 中trung 之chi 道đạo 非phi 道đạo 智trí 見kiến 清thanh 淨tịnh 。

名danh 第đệ 二nhị 十thập 品phẩm 。