大Đại 乘Thừa 中Trung 觀Quán 釋Thích 論Luận ( 第Đệ 卷Quyển 第Đệ 卷Quyển )
    Quyển 0001
    安An 慧Tuệ 菩Bồ 薩Tát 造Tạo 宋Tống 惟Duy 淨Tịnh 等Đẳng 譯Dịch

    大đại 宋tống 新tân 譯dịch 三tam 藏tạng 聖thánh 教giáo 序tự 。 跡tích 。

    太thái 宗tông 神thần 功công 聖thánh 德đức 文văn 武võ 皇hoàng 帝đế 製chế

    大đại 矣hĩ 哉tai 我ngã 佛Phật 之chi 教giáo 也dã 化hóa 導đạo 羣quần 迷mê 闡xiển 揚dương 宗tông 性tánh 廣quảng 博bác 宏hoành 辯biện 英anh 彥ngạn 莫mạc 能năng 究cứu 其kỳ 旨chỉ 精tinh 微vi 妙diệu 說thuyết 庸dong 愚ngu 豈khởi 可khả 度độ 其kỳ 源nguyên 義nghĩa 理lý 幽u 玄huyền 真chân 空không 莫mạc 測trắc 包bao 括quát 萬vạn 象tượng 譬thí 喻dụ 無vô 垠# 綜tống 法pháp 網võng 之chi 紀kỷ 綱cương 演diễn 無vô 際tế 之chi 正chánh 教giáo 拔bạt 四tứ 生sanh 於ư 苦khổ 海hải 譯dịch 三tam 藏tạng 之chi 祕bí 言ngôn 天thiên 地địa 變biến 化hóa 乎hồ 陰âm 陽dương 日nhật 月nguyệt 盈doanh 虧khuy 乎hồ 寒hàn 暑thử 大đại 則tắc 說thuyết 諸chư 善thiện 惡ác 細tế 則tắc 比tỉ 於ư 恆Hằng 沙sa 含hàm 識thức 萬vạn 端đoan 弗phất 可khả 盡tận 述thuật 若nhược 窺khuy 像tượng 法pháp 如như 影ảnh 隨tùy 形hình 。 離ly 六lục 情tình 以dĩ 長trường 存tồn 歷lịch 千thiên 劫kiếp 而nhi 可khả 久cửu 須Tu 彌Di 納nạp 藏tạng 於ư 芥giới 子tử 如Như 來Lai 坦thản 蕩đãng 於ư 無vô 邊biên 達đạt 磨ma 西tây 來lai 法pháp 傳truyền 東đông 土thổ/độ 宣tuyên 揚dương 妙diệu 理lý 順thuận 從tùng 指chỉ 歸quy 彼bỉ 岸ngạn 菩Bồ 提Đề 愛ái 河hà 生sanh 滅diệt 用dụng 行hành 於ư 五ngũ 濁trược 惡ác 趣thú 拯chửng 溺nịch 於ư 三tam 業nghiệp 途đồ 中trung 經kinh 垂thùy 世thế 以dĩ 難nạn/nan 窮cùng 道đạo 無vô 私tư 而nhi 永vĩnh 泰thái 雪Tuyết 山Sơn 貝bối 葉diệp 若nhược 銀ngân 臺đài 之chi 耀diệu 目mục 歲tuế 月nguyệt 煙yên 蘿# 起khởi 香hương 界giới 之chi 自tự 遠viễn 巍nguy 巍nguy 罕# 測trắc 杳# 杳# 難nạn/nan 名danh 所sở 以dĩ 道đạo 資tư 十thập 聖thánh 德đức 被bị 三tam 賢hiền 至chí 道đạo 起khởi 於ư 乾can/kiền/càn 元nguyên 眾chúng 妙diệu 生sanh 乎hồ 太thái 易dị 揔# 繁phồn 形hình 類loại 竅khiếu 鑿tạc 昏hôn 明minh 絕tuyệt 彼bỉ 是thị 非phi 開khai 茲tư 蒙mông 昧muội 有hữu 西tây 域vực 法Pháp 師sư 天thiên 息tức 災tai 等đẳng 常thường 持trì 四tứ 忍nhẫn 早tảo 悟ngộ 三tam 乘thừa 翻phiên 貝bối 葉diệp 之chi 真chân 詮thuyên 續tục 人nhân 天thiên 之chi 聖thánh 教giáo 芳phương 猷# 重trùng 啟khải 運vận 偶ngẫu 昌xương 時thời 潤nhuận 五ngũ 聲thanh 於ư 文văn 章chương 暢sướng 四tứ 始thỉ 於ư 風phong 律luật 堂đường 堂đường 容dung 止chỉ 穆mục 穆mục 輝huy 華hoa 曠khoáng 劫kiếp 而nhi 昏hôn 墊điếm 重trọng/trùng 明minh 玄huyền 門môn 昭chiêu 顯hiển 軌quỹ 範phạm 而nhi 彌di 光quang 妙diệu 法Pháp 淨tịnh 界giới 騰đằng 音âm 利lợi 益ích 有hữu 情tình 。 俱câu 登đăng 覺giác 岸ngạn 無vô 成thành 鄣# 礙ngại 救cứu 諸chư 疲bì 羸luy 冥minh 昧muội 慈từ 悲bi 浩hạo 汙ô 物vật 表biểu 柔nhu 伏phục 貪tham 佷hận 啟khải 滌địch 昏hôn 愚ngu 演diễn 小Tiểu 乘Thừa 聲Thanh 聞Văn 合hợp 其kỳ 儀nghi 論luận 大Đại 乘Thừa 正chánh 覺giác 立lập 其kỳ 性tánh 含hàm 靈linh 悟ngộ 而nhi 蒙mông 福phước 藏tạng 教giáo 缺khuyết 而nhi 重trọng/trùng 興hưng 幻huyễn 化hóa 迷mê 途đồ 火hỏa 宅trạch 深thâm 喻dụ 雖tuy 設thiết 其kỳ 教giáo 不bất 知tri 者giả 多đa 善thiện 念niệm 生sanh 而nhi 無vô 量lượng 潛tiềm 臻trăn 惡ác 業nghiệp 興hưng 而nhi 隨tùy 緣duyên 皆giai 墯# 調điều 御ngự 四tứ 眾chúng 積tích 行hành 十thập 方phương 澍chú 華hoa 雨vũ 於ư 金kim 輪luân 護hộ 恆Hằng 沙sa 於ư 玉ngọc 闕khuyết 有hữu 頂đảnh 之chi 風phong 不bất 可khả 壞hoại 無vô 際tế 之chi 水thủy 弗phất 能năng 漂phiêu 澄trừng 寂tịch 湛trạm 然nhiên 圓viên 明minh 清thanh 淨tịnh 。 之chi 智trí 慧tuệ 性tánh 空không 無vô 染nhiễm 妄vọng 想tưởng 解giải 脫thoát 之chi 因nhân 。 緣duyên 可khả 以dĩ 離ly 煩phiền 惱não 於ư 心tâm 田điền 可khả 以dĩ 得đắc 清thanh 涼lương 於ư 宇vũ 宙trụ 朕trẫm 慙tàm 非phi 博bác 學học 釋thích 典điển 微vi 閑nhàn 豈khởi 堪kham 序tự 文văn 以dĩ 示thị 來lai 者giả 如như 縻# 螢huỳnh 爝# 火hỏa 不bất 足túc 比tỉ 之chi 於ư 皎hiệu 日nhật 將tương 微vi 蠡lễ 量lượng 海hải 未vị 能năng 窮cùng 盡tận 於ư 深thâm 淵uyên 者giả 哉tai 。

    繼kế 作tác 聖thánh 教giáo 序tự

    真chân 宗tông 文văn 明minh 章chương 聖thánh 元nguyên 孝hiếu 皇hoàng 帝đế 製chế

    高cao 明minh 肇triệu 分phần/phân 三tam 辰thần 方phương 乃nãi 序tự 其kỳ 次thứ 厚hậu 載tái 初sơ 定định 萬vạn 彙vị 於ư 以dĩ 發phát 乎hồ 端đoan 清thanh 濁trược 之chi 體thể 既ký 彰chương 善thiện 惡ác 之chi 源nguyên 是thị 顯hiển 然nhiên 後hậu 以dĩ 文văn 物vật 立lập 其kỳ 教giáo 以dĩ 正chánh 典điển 化hóa 其kỳ 俗tục 利lợi 益ích 之chi 功công 同đồng 歸quy 於ư 理lý 於ư 是thị 乎hồ 像tượng 法pháp 來lai 於ư 西tây 國quốc 真Chân 諦Đế 流lưu 於ư 中trung 夏hạ 洞đỗng 貫quán 千thiên 古cổ 真chân 實thật 之chi 理lý 。 無vô 以dĩ 窮cùng 囊nang 括quát 九cửu 圍vi 玄huyền 妙diệu 之chi 門môn 莫mạc 能năng 究cứu 言ngôn 乎hồ 妄vọng 想tưởng 則tắc 五ngũ 蘊uẩn 皆giai 空không 現hiện 乃nãi 真chân 容dung 則tắc 一nhất 毫hào 圓viên 滿mãn 廣quảng 大đại 。 之chi 教giáo 豈khởi 能năng 紀kỷ 述thuật 者giả 哉tai 伏phục 覩đổ

    太thái 宗tông 神thần 功công 聖thánh 德đức 文văn 武võ 皇hoàng 帝đế 法pháp 性tánh 周chu 圓viên 仁nhân 慈từ 普phổ 布bố 化hóa 蠻# 貊# 則tắc 萬vạn 邦bang 輻bức 湊thấu 躋tễ 烝# 民dân 於ư 仁nhân 壽thọ 之chi 鄉hương 崇sùng 教giáo 法pháp 則tắc 四tứ 海hải 雲vân 從tùng 惠huệ 蒼thương 生sanh 於ư 富phú 庶thứ 之chi 域vực 見kiến 尊tôn 經Kinh 之chi 浩hạo 汗hãn 設thiết 方phương 便tiện 以dĩ 救cứu 沉trầm 淪luân 知tri 法Pháp 界Giới 之chi 恢khôi 宏hoành 行hành 精tinh 進tấn 而nhi 攝nhiếp 懈giải 怠đãi 乃nãi 擇trạch 其kỳ 邃thúy 宇vũ 校giáo 彼bỉ 真chân 文văn 命mạng 天Thiên 竺Trúc 之chi 高cao 僧Tăng 譯dịch 貝bối 多đa 之chi 佛Phật 語ngữ 象tượng 管quản 翻phiên 成thành 於ư 金kim 字tự 珠châu 編biên 復phục 置trí 於ư 琅lang 函hàm 龍long 宮cung 之chi 聖thánh 藻tảo 惟duy 新tân 鷲thứu 嶺lĩnh 之chi 苾Bật 芻Sô 仰ngưỡng 歎thán 由do 是thị 三tam 乘thừa 共cộng 貫quán 四Tứ 諦Đế 同đồng 圓viên 盡tận 苦khổ 空không 真chân 正chánh 之chi 言ngôn 顯hiển 祕bí 密mật 精tinh 研nghiên 之chi 義nghĩa 讚tán 相tương/tướng 相tương/tướng 乎hồ 實thật 相tướng 論luận 空không 空không 乎hồ 盡tận 空không 華hoa 嚴nghiêm 之chi 理lý 合hợp 軌quỹ 轍triệt 金kim 像tượng 之chi 教giáo 同đồng 規quy 矩củ 朕trẫm 纘# 嗣tự

    丕# 構# 恭cung 臨lâm 寶bảo 圖đồ 常thường 翼dực 翼dực 而nhi 撫phủ 兆triệu 民dân 每mỗi 兢căng 兢căng 而nhi 守thủ

    先Tiên 訓Huấn 以Dĩ 至Chí 釋Thích 典Điển 尤Vưu 未Vị 精Tinh 詳Tường 諒# 其Kỳ 幽U 深Thâm 曷Hạt 能Năng 探Thám 測Trắc 有Hữu 譯Dịch 經Kinh 西Tây 域Vực 僧Tăng 法Pháp 賢Hiền 奏Tấu 章Chương 懇Khẩn 切Thiết 致Trí 意Ý 專Chuyên 勤Cần 以Dĩ

    先tiên 皇hoàng 帝đế 大đại 闡xiển 真chân 風phong 高cao 傳truyền 佛Phật 旨chỉ 興hưng 前tiền 王vương 之chi 墜trụy 典điển 振chấn 覺giác 路lộ 之chi 頺đồi 綱cương 欲dục 旌tinh

    天thiên 造tạo 之chi 功công 庸dong 用dụng 廣quảng

    聖thánh 文văn 之chi 述thuật 作tác 請thỉnh 予# 製chế 序tự 繼kế 聖thánh 教giáo 焉yên 自tự 聖thánh 考khảo 上thượng 僊tiên 追truy 號hiệu 罔võng 息tức 政chánh 事sự 之chi 外ngoại 何hà 睱# 經kinh 心tâm 今kim 已dĩ 禫# 除trừ 思tư 臻trăn 微vi 奧áo 雖tuy 幼ấu 承thừa 慈từ 誨hối 柰nại 夙túc 乏phạp 通thông 才tài 焉yên 窮cùng 乎hồ 法pháp 海hải 之chi 津tân 涯nhai 莫mạc 造tạo 乎hồ 空không 門môn 之chi 閫khổn 域vực 略lược 敷phu 大đại 意ý 以dĩ 徇# 輿dư 情tình 蹄đề 涔# 不bất 足túc 擬nghĩ 浴dục 日nhật 之chi 波ba 尺xích 箠# 豈khởi 能năng 量lượng 昊hạo 天thiên 之chi 影ảnh 聊liêu 述thuật 短đoản 序tự 以dĩ 紀kỷ 聖thánh 功công 者giả 焉yên 。

    大Đại 乘Thừa 中trung 觀quán 釋thích 論luận 卷quyển 第đệ 十thập 。 ▆# ▆# 。

    安an 慧tuệ 菩Bồ 薩Tát 造tạo 。 百bách 。

    (# 西tây 天thiên 譯dịch 經kinh 三Tam 藏Tạng 。 朝triêu 散tán 大đại 夫phu 。 試thí 鴻hồng 臚lư 卿khanh 傳truyền 梵Phạm 大đại 師sư 賜tứ 紫tử 沙Sa 門Môn 臣thần 。 法pháp 護hộ 。 奉phụng 。 詔chiếu 譯dịch )# 。

    觀Quán 合Hợp 品Phẩm 第đệ 十thập 四tứ

    復phục 次thứ 有hữu 外ngoại 人nhân 言ngôn 勝thắng 義nghĩa 諦đế 中trung 有hữu 其kỳ 眼nhãn 等đẳng 及cập 諸chư 行hành 法pháp 彼bỉ 說thuyết 和hòa 合hợp 如như 佛Phật 所sở 言ngôn 。 有hữu 三tam 種chủng 法pháp 。 謂vị 眼nhãn 根căn 色sắc 境cảnh 眼nhãn 識thức 合hợp 故cố 生sanh 觸xúc 由do 此thử 所sở 說thuyết 餘dư 耳nhĩ 等đẳng 法pháp 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 隨tùy 起khởi 諸chư 結kết 此thử 名danh 和hòa 合hợp 非phi 不bất 有hữu 故cố 如như 龜quy 毛mao 等đẳng 是thị 故cố 世Thế 尊Tôn 。 或hoặc 說thuyết 諸chư 法pháp 有hữu 所sở 和hòa 合hợp 。

    論luận 者giả 言ngôn 世Thế 尊Tôn 說thuyết 者giả 此thử 等đẳng 決quyết 定định 非phi 勝thắng 義nghĩa 諦đế 是thị 故cố 頌tụng 言ngôn 。

    能năng 見kiến 及cập 所sở 見kiến 。 見kiến 者giả 等đẳng 各các 異dị 。

    彼bỉ 更cánh 互hỗ 相tương 望vọng 。 一nhất 切thiết 皆giai 無vô 合hợp 。

    釋thích 曰viết 此thử 義nghĩa 即tức 是thị 二nhị 二nhị 相tương 望vọng 。

    復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。

    如như 是thị 染nhiễm 染nhiễm 者giả 。 及cập 彼bỉ 所sở 染nhiễm 法pháp 。

    瞋sân 等đẳng 餘dư 煩phiền 惱não 。 餘dư 處xứ 三tam 無vô 合hợp 。

    釋thích 曰viết 彼bỉ 一nhất 切thiết 法pháp 。 更cánh 互hỗ 相tương 望vọng 皆giai 悉tất 無vô 合hợp 何hà 所sở 以dĩ 邪tà 。

    復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。

    異dị 共cộng 異dị 有hữu 合hợp 。 彼bỉ 見kiến 等đẳng 諸chư 法pháp 。

    異dị 性tánh 無vô 所sở 有hữu 。 故cố 不bất 可khả 說thuyết 合hợp 。

    釋thích 曰viết 自tự 體thể 如như 是thị 故cố 更cánh 互hỗ 相tương 望vọng 異dị 性tánh 無vô 體thể 。

    復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。

    非phi 唯duy 見kiến 等đẳng 法pháp 。 異dị 性tánh 無vô 所sở 有hữu 。

    釋thích 曰viết 云vân 何hà 異dị 性tánh 如như 瓶bình 衣y 等đẳng 次thứ 下hạ 頌tụng 言ngôn 。

    餘dư 諸chư 法pháp 皆giai 同đồng 。 無vô 異dị 性tánh 可khả 得đắc 。

    釋thích 曰viết 此thử 等đẳng 所sở 說thuyết 非phi 語ngữ 言ngôn 中trung 而nhi 能năng 生sanh 信tín 無vô 異dị 性tánh 因nhân 。 此thử 復phục 云vân 何hà 。

    復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。

    異dị 因nhân 異dị 有hữu 異dị 。 異dị 離ly 異dị 無vô 異dị 。

    若nhược 法pháp 從tùng 因nhân 出xuất 。 彼bỉ 無vô 異dị 可khả 得đắc 。

    釋thích 曰viết 異dị 法pháp 因nhân 待đãi 異dị 法pháp 即tức 有hữu 其kỳ 異dị 此thử 義nghĩa 應ưng 知tri 法pháp 自tự 性tánh 等đẳng 云vân 何hà 有hữu 異dị 。 若nhược 先tiên 無vô 異dị 後hậu 乃nãi 因nhân 異dị 有hữu 異dị 此thử 即tức 相tương 違vi 。 亦diệc 非phi 諸chư 法pháp 有hữu 異dị 對đối 待đãi 異dị 性tánh 可khả 得đắc 此thử 應ưng 思tư 擇trạch 。

    復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。

    若nhược 異dị 異dị 於ư 異dị 。 離ly 異dị 無vô 所sở 得đắc 。

    彼bỉ 異dị 不bất 異dị 異dị 。 離ly 異dị 無vô 有hữu 異dị 。

    釋thích 曰viết 亦diệc 無vô 異dị 因nhân 對đối 待đãi 而nhi 有hữu 於ư 異dị 法pháp 中trung 離ly 無vô 所sở 得đắc 如như 火hỏa 自tự 性tánh 離ly 自tự 體thể 中trung 即tức 無vô 熱nhiệt 性tánh 譬thí 如như 瓶bình 等đẳng 離ly 於ư 自tự 體thể 不bất 見kiến 異dị 性tánh 。

    此thử 中trung 應ưng 知tri 勝thắng 義nghĩa 諦đế 中trung 無vô 有hữu 異dị 性tánh 。

    勝thắng 論luận 師sư 言ngôn 若nhược 說thuyết 異dị 性tánh 者giả 即tức 是thị 同đồng 法pháp 差sai 別biệt 功công 能năng 今kim 此thử 亦diệc 應ưng 有hữu 異dị 可khả 得đắc 如như 無vô 異dị 物vật 自tự 體thể 對đối 待đãi 。

    論luận 者giả 言ngôn 若nhược 彼bỉ 異dị 物vật 離ly 於ư 自tự 相tương/tướng 有hữu 異dị 可khả 取thủ 者giả 而nhi 彼bỉ 同đồng 法pháp 為vi 異dị 法pháp 中trung 住trụ 為vi 不bất 異dị 法pháp 住trụ 。 此thử 復phục 云vân 何hà 。

    復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。

    異dị 中trung 無vô 異dị 性tánh 。 不bất 異dị 中trung 亦diệc 無vô 。

    無vô 有hữu 異dị 性tánh 故cố 。 即tức 無vô 彼bỉ 此thử 異dị 。

    釋thích 曰viết 異dị 與dữ 異dị 性tánh 合hợp 無vô 此thử 道Đạo 理lý 異dị 與dữ 不bất 異dị 亦diệc 互hỗ 相tương 違vi 無vô 異dị 性tánh 中trung 而nhi 彼bỉ 異dị 性tánh 定định 當đương 止chỉ 遣khiển 若nhược 其kỳ 異dị 性tánh 有hữu 所sở 得đắc 者giả 。 決quyết 定định 相tương 違vi 異dị 性tánh 對đối 待đãi 有hữu 不bất 異dị 性tánh 畢tất 竟cánh 性tánh 中trung 既ký 無vô 異dị 性tánh 亦diệc 無vô 不bất 異dị 何hà 以dĩ 故cố 本bổn 無vô 異dị 性tánh 故cố 勝thắng 義nghĩa 諦đế 中trung 無vô 彼bỉ 此thử 異dị 。

    復phục 有hữu 人nhân 言ngôn 若nhược 法pháp 自tự 相tướng 。 互hỗ 相tương 衰suy 變biến 彼bỉ 有hữu 異dị 故cố 可khả 說thuyết 為vi 異dị 。

    論luận 者giả 言ngôn 若nhược 有hữu 異dị 相tướng 對đối 待đãi 彼bỉ 法pháp 此thử 即tức 可khả 說thuyết 有hữu 其kỳ 衰suy 變biến 既ký 先tiên 無vô 相tướng 後hậu 有hữu 衰suy 變biến 即tức 非phi 道Đạo 理lý 若nhược 或hoặc 先tiên 有hữu 衰suy 變biến 此thử 亦diệc 不bất 然nhiên 如như 是thị 決quyết 定định 離ly 其kỳ 衰suy 變biến 異dị 相tướng 不bất 有hữu 是thị 故cố 異dị 非phi 異dị 性tánh 無vô 有hữu 和hòa 合hợp 。

    復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。

    一nhất 法pháp 不bất 自tự 合hợp 。 異dị 法pháp 亦diệc 不bất 合hợp 。

    釋thích 曰viết 何hà 所sở 以dĩ 邪tà 合hợp 義nghĩa 無vô 體thể 故cố 異dị 中trung 即tức 無vô 異dị 法pháp 可khả 有hữu 若nhược 有hữu 異dị 性tánh 即tức 有hữu 別biệt 異dị 過quá 失thất 可khả 見kiến 是thị 故cố 無vô 有hữu 。 少thiểu 法pháp 可khả 合hợp 合hợp 法pháp 合hợp 時thời 若nhược 分phân 別biệt 者giả 合hợp 即tức 無vô 合hợp 此thử 復phục 云vân 何hà 。 次thứ 下hạ 頌tụng 言ngôn 。

    合hợp 法pháp 及cập 合hợp 時thời 。 合hợp 者giả 悉tất 皆giai 無vô 。

    釋thích 曰viết 由do 如như 是thị 故cố 。 作tác 者giả 作tác 業nghiệp 及cập 所sở 作tác 法pháp 亦diệc 悉tất 不bất 有hữu 云vân 何hà 見kiến 等đẳng 諸chư 法pháp 更cánh 互hỗ 相tương 望vọng 而nhi 有hữu 合hợp 邪tà 。

    觀Quán 性Tánh 品Phẩm 第đệ 十thập 五ngũ

    復phục 有hữu 人nhân 言ngôn 如như 汝nhữ 所sở 說thuyết 。 若nhược 自tự 分phân 別biệt 有hữu 所sở 成thành 立lập 。 彼bỉ 一nhất 切thiết 法pháp 。 有hữu 其kỳ 自tự 性tánh 皆giai 虛hư 妄vọng 法pháp 然nhiên 彼bỉ 諸chư 行hành 汝nhữ 亦diệc 說thuyết 為vi 虛hư 妄vọng 法pháp 者giả 。 即tức 能năng 成thành 所sở 成thành 而nhi 有hữu 相tương 違vi 。

    論luận 者giả 言ngôn 諸chư 法pháp 自tự 性tánh 。 若nhược 從tùng 因nhân 緣duyên 。 有hữu 所sở 生sanh 起khởi 。 彼bỉ 非phi 自tự 性tánh 以dĩ 自tự 性tánh 無vô 所sở 作tác 道Đạo 理lý 與dữ 現hiện 緣duyên 法pháp 有hữu 相tương 違vi 故cố 勝thắng 義nghĩa 諦đế 中trung 若nhược 法pháp 增tăng 相tương/tướng 自tự 相tướng 不bất 可khả 得đắc 。 故cố 無vô 分phân 別biệt 智trí 。 起khởi 時thời 如như 實thật 照chiếu 了liễu 若nhược 有hữu 所sở 得đắc 。 皆giai 是thị 世thế 俗tục 所sở 行hành 此thử 止chỉ 遣khiển 者giả 即tức 與dữ 現hiện 緣duyên 有hữu 所sở 相tương 違vi 以dĩ 不bất 生sanh 故cố 。 勝thắng 義nghĩa 諦đế 中trung 若nhược 有hữu 少thiểu 法pháp 而nhi 可khả 得đắc 者giả 。 彼bỉ 法pháp 自tự 體thể 。 悉tất 無vô 所sở 有hữu 。

    復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。

    從tùng 因nhân 緣duyên 和hòa 合hợp 。 諸chư 法pháp 即tức 無vô 生sanh 。

    釋thích 曰viết 無vô 自tự 性tánh 故cố 。 若nhược 先tiên 有hữu 自tự 性tánh 云vân 何hà 從tùng 彼bỉ 因nhân 緣duyên 所sở 成thành 。 次thứ 下hạ 頌tụng 言ngôn 。

    若nhược 從tùng 因nhân 緣duyên 生sanh 。 即tức 自tự 性tánh 有hữu 作tác 。

    此thử 中trung 應ưng 問vấn 若nhược 此thử 作tác 法pháp 有hữu 何hà 過quá 失thất 故cố 頌tụng 荅# 言ngôn 。

    自tự 性tánh 名danh 作tác 法pháp 。 云vân 何hà 當đương 可khả 得đắc 。

    自tự 性tánh 無vô 虛hư 假giả 。 離ly 佗tha 法pháp 所sở 成thành 。

    釋thích 曰viết 本bổn 非phi 自tự 性tánh 有hữu 所sở 作tác 法pháp 若nhược 有hữu 所sở 見kiến 。 及cập 有hữu 所sở 得đắc 皆giai 因nhân 緣duyên 成thành 此thử 中trung 如như 是thị 止chỉ 遣khiển 對đối 治trị 。

    論luận 者giả 言ngôn 我ngã 此thử 比tỉ 量lượng 勝thắng 義nghĩa 諦đế 中trung 自tự 性tánh 皆giai 空không 。 如như 是thị 所sở 有hữu 。 眼nhãn 等đẳng 諸chư 法pháp 應ưng 知tri 皆giai 是thị 。 因nhân 緣duyên 生sanh 性tánh 如như 幻huyễn 所sở 作tác 男nam 女nữ 等đẳng 相tướng 。 彼bỉ 相tương/tướng 若nhược 有hữu 自tự 性tánh 可khả 得đắc 即tức 非phi 因nhân 緣duyên 對đối 待đãi 所sở 成thành 如như 涅Niết 槃Bàn 等đẳng 此thử 說thuyết 即tức 與dữ 佗tha 比tỉ 量lượng 相tương 違vi 。

    或hoặc 有hữu 人nhân 言ngôn 如như 實thật 義nghĩa 者giả 且thả 如như 火hỏa 以dĩ 熱nhiệt 為vi 自tự 性tánh 若nhược 火hỏa 先tiên 從tùng 因nhân 緣duyên 所sở 生sanh 。 即tức 有hữu 所sở 作tác 乃nãi 非phi 自tự 性tánh 容dung 有hữu 所sở 作tác 道Đạo 理lý 可khả 得đắc 若nhược 尒# 火hỏa 即tức 有hữu 其kỳ 先tiên 知tri 是thị 故cố 當đương 知tri 。 諸chư 法pháp 自tự 性tánh 。 無vô 有hữu 虛hư 假giả 離ly 佗tha 法pháp 成thành 。

    復phục 有hữu 人nhân 言ngôn 諸chư 法pháp 自tự 性tánh 。 無vô 有hữu 別biệt 異dị 。 此thử 無vô 過quá 失thất 若nhược 如như 所sở 說thuyết 從tùng 因nhân 緣duyên 生sanh 。 火hỏa 之chi 熱nhiệt 性tánh 云vân 何hà 先tiên 知tri 。

    阿a 毗tỳ 曇đàm 人nhân 言ngôn 諸chư 法pháp 自tự 性tánh 。 如như 是thị 決quyết 定định 無vô 有hữu 虛hư 假giả 離ly 於ư 佗tha 法pháp 因nhân 緣duyên 所sở 成thành 。 者giả 火hỏa 之chi 熱nhiệt 性tánh 此thử 復phục 云vân 何hà 。 先tiên 有hữu 所sở 得đắc 此thử 中trung 若nhược 先tiên 有hữu 體thể 可khả 得đắc 即tức 非phi 自tự 性tánh 火hỏa 云vân 何hà 有hữu 。

    經kinh 部bộ 師sư 言ngôn 若nhược 法pháp 自tự 性tánh 無vô 有hữu 虛hư 假giả 離ly 佗tha 法pháp 成thành 此thử 中trung 決quyết 定định 或hoặc 有hữu 所sở 得đắc 。 彼bỉ 即tức 不bất 有hữu 是thị 故cố 自tự 性tánh 若nhược 或hoặc 容dung 有hữu 少thiểu 法pháp 可khả 作tác 即tức 佗tha 法pháp 對đối 待đãi 此thử 不bất 和hòa 合hợp 如như 是thị 自tự 性tánh 。 無vô 有hữu 作tác 者giả 。 此thử 復phục 云vân 何hà 。 有hữu 其kỳ 所sở 作tác 若nhược 先tiên 不bất 有hữu 因nhân 緣duyên 所sở 作tác 即tức 無vô 過quá 失thất 若nhược 先tiên 有hữu 法pháp 何hà 名danh 無vô 體thể 。

    論luận 者giả 言ngôn 此thử 說thuyết 不bất 然nhiên 何hà 以dĩ 故cố 彼bỉ 無vô 所sở 有hữu 云vân 何hà 無vô 所sở 有hữu 當đương 知tri 有hữu 作tác 皆giai 是thị 緣duyên 法pháp 對đối 待đãi 所sở 得đắc 彼bỉ 即tức 無vô 有hữu 少thiểu 法pháp 。 可khả 作tác 何hà 以dĩ 故cố 若nhược 法pháp 現hiện 轉chuyển 即tức 先tiên 不bất 有hữu 何hà 有hữu 所sở 作tác 若nhược 法pháp 現hiện 轉chuyển 此thử 復phục 云vân 何hà 。 說thuyết 名danh 所sở 作tác 若nhược 於ư 現hiện 轉chuyển 有hữu 所sở 作tác 者giả 。 其kỳ 或hoặc 先tiên 無vô 轉chuyển 時thời 容dung 有hữu 所sở 作tác 此thử 即tức 過quá 失thất 是thị 故cố 若nhược 先tiên 無vô 法pháp 即tức 無vô 所sở 作tác 如như 兔thố 角giác 等đẳng 彼bỉ 何hà 無vô 作tác 若nhược 或hoặc 作tác 者giả 有hữu 其kỳ 力lực 能năng 彼bỉ 即tức 有hữu 作tác 譬thí 如như 石thạch 女nữ 無vô 子tử 云vân 何hà 有hữu 名danh 而nhi 可khả 詮thuyên 表biểu 相tương 似tự 之chi 法pháp 能năng 與dữ 不bất 能năng 能năng 所sở 分phân 別biệt 亦diệc 非phi 不bất 有hữu 言ngôn 說thuyết 。 分phân 別biệt 何hà 以dĩ 故cố 因nhân 有hữu 說thuyết 無vô 是thị 無vô 亦diệc 不bất 可khả 得đắc 。 如như 是thị 決quyết 定định 悉tất 不bất 可khả 以dĩ 言ngôn 說thuyết 。 分phân 別biệt 設thiết 或hoặc 能năng 有hữu 物vật 性tánh 亦diệc 無vô 異dị 因nhân 異dị 法pháp 可khả 得đắc 云vân 何hà 決quyết 定định 有hữu 其kỳ 所sở 作tác 若nhược 法pháp 緣duyên 聚tụ 彼bỉ 緣duyên 差sai 別biệt 而nhi 亦diệc 不bất 成thành 以dĩ 於ư 是thị 法pháp 不bất 明minh 了liễu 故cố 即tức 於ư 是thị 中trung 。 見kiến 作tác 者giả 性tánh 譬thí 如như 空không 花hoa 是thị 故cố 勝thắng 義nghĩa 諦đế 中trung 法pháp 無vô 自tự 性tánh 勝thắng 義nghĩa 諦đế 中trung 有hữu 法pháp 皆giai 是thị 自tự 性tánh 對đối 待đãi 。

    復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。

    若nhược 法pháp 無vô 自tự 性tánh 。 云vân 何hà 見kiến 佗tha 性tánh 。

    自tự 性tánh 於ư 佗tha 性tánh 。 亦diệc 名danh 為vi 佗tha 性tánh 。

    釋thích 曰viết 若nhược 無vô 自tự 性tánh 即tức 無vô 佗tha 性tánh 何hà 以dĩ 故cố 若nhược 自tự 性tánh 有hữu 成thành 彼bỉ 性tánh 變biến 壞hoại 容dung 有hữu 佗tha 性tánh 既ký 無vô 自tự 性tánh 何hà 有hữu 佗tha 性tánh 此thử 復phục 云vân 何hà 。 若nhược 說thuyết 自tự 性tánh 亦diệc 名danh 佗tha 性tánh 如như 是thị 異dị 法pháp 和hòa 合hợp 生sanh 觸xúc 此thử 即tức 佗tha 性tánh 法pháp 無vô 自tự 性tánh 故cố 。 若nhược 說thuyết 有hữu 佗tha 性tánh 彼bỉ 即tức 不bất 有hữu 是thị 故cố 無vô 有hữu 。 佗tha 性tánh 此thử 亦diệc 不bất 然nhiên 何hà 以dĩ 故cố 若nhược 自tự 性tánh 若nhược 佗tha 性tánh 二nhị 俱câu 無vô 性tánh 有hữu 所sở 得đắc 者giả 。 彼bỉ 說thuyết 皆giai 空không 。

    復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。

    離ly 自tự 性tánh 佗tha 性tánh 。 復phục 云vân 何hà 有hữu 法pháp 。

    若nhược 有hữu 自tự 佗tha 性tánh 。 即tức 諸chư 法pháp 得đắc 成thành 。

    釋thích 曰viết 無vô 所sở 有hữu 故cố 。 諸chư 法pháp 自tự 性tánh 。 無vô 差sai 別biệt 中trung 。 無vô 法pháp 可khả 有hữu 此thử 中trung 若nhược 復phục 有hữu 所sở 遮già 遣khiển 如như 是thị 還hoàn 成thành 有hữu 法pháp 可khả 得đắc 。

    復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。

    有hữu 法pháp 若nhược 不bất 成thành 。 無vô 法pháp 亦diệc 不bất 成thành 。

    有hữu 壞hoại 名danh 為vi 無vô 。 世thế 人nhân 說thuyết 無vô 體thể 。

    釋thích 曰viết 此thử 說thuyết 如như 理lý 何hà 所sở 以dĩ 邪tà 法pháp 壞hoại 名danh 無vô 世thế 人nhân 說thuyết 彼bỉ 以dĩ 為vi 無vô 體thể 若nhược 無vô 法pháp 可khả 壞hoại 彼bỉ 所sở 說thuyết 無vô 亦diệc 即tức 不bất 有hữu 是thị 故cố 此thử 無vô 亦diệc 不bất 可khả 立lập 。

    復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。

    若nhược 見kiến 自tự 佗tha 性tánh 。 或hoặc 有hữu 體thể 無vô 體thể 。

    彼bỉ 則tắc 不bất 能năng 見kiến 。 如Như 來Lai 真chân 實thật 義nghĩa 。

    釋thích 曰viết 此thử 不bất 和hòa 合hợp 是thị 故cố 諸chư 佛Phật 子tử 。 等đẳng 普phổ 盡tận 世thế 閒gian/nhàn 悉tất 為vi 攝nhiếp 受thọ 而nhi 能năng 長trường 時thời 荷hà 諸chư 重trọng 擔đảm 於ư 自tự 佗tha 性tánh 悉tất 無vô 所sở 見kiến 。 以dĩ 無vô 分phân 別biệt 。 智trí 止chỉ 息tức 一nhất 切thiết 。 別biệt 異dị 所sở 起khởi 自tự 性tánh 佗tha 性tánh 此thử 云vân 何hà 知tri 。 為vi 依y 雜tạp 阿a 含hàm 等đẳng 教giáo 理lý 證chứng 成thành 是thị 故cố 頌tụng 言ngôn 。

    世Thế 尊Tôn 已dĩ 成thành 就tựu 。 離ly 有hữu 亦diệc 離ly 無vô 。

    教giáo 授thọ 迦ca 旃chiên 延diên 。 應ưng 離ly 有hữu 無vô 二nhị 。

    釋thích 曰viết 佛Phật 告cáo 迦ca 旃chiên 延diên 世thế 閒gian/nhàn 眾chúng 生sanh 依y 止chỉ 二nhị 法pháp 無vô 始thỉ 以dĩ 來lai 。 著trước 有hữu 著trước 無vô 又hựu 如như 佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。 言ngôn 世thế 閒gian/nhàn 眾chúng 生sanh 執chấp 有hữu 著trước 常thường 執chấp 無vô 著trước 斷đoạn 。

    此thử 中trung 應ưng 問vấn 若nhược 勝thắng 義nghĩa 諦đế 中trung 無vô 自tự 性tánh 等đẳng 云vân 何hà 能năng 見kiến 。 彼bỉ 真chân 實thật 義nghĩa 荅# 此thử 說thuyết 見kiến 實thật 者giả 應ưng 知tri 皆giai 是thị 。 因nhân 緣duyên 生sanh 法pháp 。 世thế 俗tục 分phần/phân 位vị 所sở 成thành 立lập 故cố 如như 實thật 觀quán 時thời 非phi 勝thắng 義nghĩa 諦đế 。

    復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。

    若nhược 自tự 性tánh 佗tha 性tánh 。 或hoặc 有hữu 體thể 無vô 體thể 。

    自tự 體thể 有hữu 異dị 性tánh 。 法pháp 即tức 不bất 可khả 得đắc 。

    釋thích 曰viết 此thử 中trung 止chỉ 遣khiển 諸chư 色sắc 相tướng 見kiến 當đương 觀quán 真chân 實thật 。

    如như 尊tôn 者giả 提đề 婆bà 所sở 說thuyết 頌tụng 言ngôn 。

    從tùng 識thức 種chủng 子tử 生sanh 。 成thành 三tam 有hữu 境cảnh 界giới 。

    見kiến 境cảnh 界giới 無vô 我ngã 。 三tam 有hữu 種chủng 子tử 滅diệt 。

    論luận 者giả 言ngôn 若nhược 法pháp 自tự 體thể 有hữu 異dị 性tánh 者giả 亦diệc 應ưng 決quyết 定định 有hữu 法pháp 可khả 得đắc 何hà 以dĩ 故cố 諸chư 法pháp 自tự 體thể 若nhược 離ly 因nhân 緣duyên 。 無vô 所sở 得đắc 故cố 。 此thử 中trung 意ý 者giả 無vô 所sở 作tác 性tánh 。

    復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。

    若nhược 見kiến 彼bỉ 異dị 性tánh 。 非phi 諸chư 法pháp 有hữu 體thể 。

    云vân 何hà 自tự 體thể 無vô 。 異dị 性tánh 當đương 可khả 得đắc 。

    釋thích 曰viết 若nhược 著trước 於ư 有hữu 此thử 成thành 過quá 失thất 若nhược 法pháp 自tự 體thể 有hữu 性tánh 可khả 得đắc 即tức 非phi 因nhân 緣duyên 以dĩ 先tiên 無vô 法pháp 有hữu 所sở 造tạo 作tác 。 若nhược 彼bỉ 自tự 相tương/tướng 息tức 滅diệt 後hậu 有hữu 所sở 得đắc 。 此thử 亦diệc 不bất 然nhiên 如như 先tiên 意ý 樂nhạo/nhạc/lạc 因nhân 緣duyên 所sở 作tác 此thử 中trung 亦diệc 復phục 無vô 所sở 詮thuyên 表biểu 云vân 何hà 自tự 性tánh 所sở 成thành 而nhi 有hữu 異dị 性tánh 可khả 得đắc 亦diệc 非phi 性tánh 與dữ 無vô 性tánh 相tướng 對đối 和hòa 合hợp 此thử 中trung 若nhược 法pháp 不bất 滅diệt 後hậu 有hữu 所sở 得đắc 。 彼bỉ 亦diệc 不bất 有hữu 云vân 何hà 自tự 體thể 實thật 有hữu 異dị 性tánh 可khả 得đắc 亦diệc 非phi 有hữu 法pháp 自tự 色sắc 相tướng 中trung 自tự 體thể 有hữu 實thật 亦diệc 非phi 無vô 法pháp 相tướng 。 中trung 異dị 性tánh 和hòa 合hợp 何hà 以dĩ 故cố 性tánh 與dữ 無vô 性tánh 二nhị 相tương 違vi 故cố 。

    復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。

    言ngôn 有hữu 即tức 著trước 常thường 。 言ngôn 無vô 即tức 斷đoạn 見kiến 。

    是thị 故cố 有hữu 無vô 性tánh 。 智trí 者giả 無vô 依y 著trước 。

    釋thích 曰viết 此thử 中trung 云vân 何hà 。 著trước 有hữu 無vô 性tánh 墮đọa 。 斷đoạn 常thường 見kiến 故cố 。

    復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。

    若nhược 法pháp 有hữu 自tự 性tánh 。 非phi 無vô 即tức 是thị 常thường 。

    先tiên 有hữu 而nhi 今kim 無vô 。 此thử 還hoàn 成thành 斷đoạn 見kiến 。

    釋thích 曰viết 法pháp 無vô 自tự 性tánh 亦diệc 復phục 非phi 彼bỉ 。 無vô 性tánh 可khả 得đắc 以dĩ 離ly 所sở 作tác 性tánh 故cố 若nhược 執chấp 有hữu 性tánh 乃nãi 著trước 常thường 見kiến 若nhược 法pháp 先tiên 有hữu 而nhi 今kim 無vô 者giả 此thử 即tức 壞hoại 法pháp 亦diệc 成thành 斷đoạn 見kiến 若nhược 尒# 即tức 於ư 一nhất 切thiết 。 愛ái 非phi 愛ái 果quả 。 所sở 得đắc 悉tất 壞hoại 墮đọa 斷đoạn 常thường 見kiến 世thế 法pháp 相tướng 違vi 是thị 故cố 應ưng 知tri 。 若nhược 見kiến 諸chư 法pháp 。 無vô 有hữu 自tự 性tánh 。 即tức 見kiến 真chân 實thật 此thử 即tức 證chứng 成thành 中trung 道đạo 之chi 義nghĩa 。

    觀Quán 縛Phược 解Giải 品Phẩm 第đệ 十thập 六lục

    此thử 中trung 應ưng 問vấn 云vân 何hà 諸chư 法pháp 。 於ư 勝thắng 義nghĩa 諦đế 。 有hữu 性tánh 無vô 性tánh 。 二nhị 俱câu 無vô 體thể 若nhược 其kỳ 然nhiên 者giả 。 即tức 無vô 生sanh 死tử 亦diệc 無vô 涅Niết 槃Bàn 無vô 縛phược 無vô 解giải 。 以dĩ 勝thắng 義nghĩa 諦đế 。 中trung 諸chư 法pháp 無vô 性tánh 。 故cố 如như 是thị 即tức 應ưng 一nhất 切thiết 皆giai 無vô 。 此thử 云vân 何hà 說thuyết 眾chúng 生sanh 於ư 彼bỉ 諸chư 趣thú 徃# 來lai 數sác 數sác 生sanh 滅diệt 荅# 若nhược 言ngôn 諸chư 行hành 或hoặc 彼bỉ 眾chúng 生sanh 有hữu 徃# 來lai 者giả 此thử 所sở 分phân 別biệt 為vi 是thị 常thường 邪tà 為vi 無vô 常thường 邪tà 二nhị 俱câu 不bất 然nhiên 故cố 下hạ 頌tụng 言ngôn 。

    諸chư 行hành 若nhược 輪luân 轉chuyển 。 常thường 即tức 無vô 徃# 來lai 。

    無vô 常thường 無vô 徃# 來lai 。 眾chúng 生sanh 亦diệc 同đồng 等đẳng 。

    釋thích 曰viết 若nhược 是thị 常thường 者giả 。 即tức 無vô 所sở 作tác 生sanh 滅diệt 無vô 性tánh 故cố 又hựu 常thường 即tức 畢tất 竟cánh 寂tịch 滅diệt 。 性tánh 故cố 若nhược 無vô 常thường 者giả 。 已dĩ 滅diệt 諸chư 法pháp 不bất 復phục 生sanh 故cố 。

    路lộ 伽già 邪tà 陀đà 。 人nhân 言ngôn 汝nhữ 說thuyết 諸chư 行hành 及cập 彼bỉ 眾chúng 生sanh 無vô 徃# 來lai 者giả 成thành 我ngã 所sở 成thành 何hà 以dĩ 故cố 實thật 無vô 佗tha 世thế 來lai 生sanh 此thử 世thế 亦diệc 無vô 此thử 世thế 復phục 還hoàn 佗tha 世thế 如như 我ngã 宗tông 頌tụng 言ngôn 。

    汝nhữ 今kim 且thả 觀quán 如như 是thị 人nhân 。 諸chư 根căn 圓viên 具cụ 及cập 所sở 行hành 。

    又hựu 若nhược 說thuyết 彼bỉ 有hữu 多đa 聞văn 。 或hoặc 為vi 惡ác 獸thú 所sở 食thực 噉đạm 。

    恣tứ 佗tha 所sở 食thực 為vi 所sở 棄khí 。 過quá 去khứ 佗tha 身thân 彼bỉ 即tức 無vô 。

    不bất 還hoàn 後hậu 世thế 無vô 怖bố 心tâm 。 應ưng 知tri 此thử 身thân 唯duy 行hành 聚tụ 。

    此thử 中trung 意ý 者giả 若nhược 有hữu 覺giác 常thường 住trụ 即tức 非phi 如như 是thị 眾chúng 生sanh 。 及cập 行hành 可khả 說thuyết 徃# 來lai 故cố 我ngã 所sở 說thuyết 應ưng 如như 是thị 行hành 。 若nhược 有hữu 人nhân 言ngôn 。 此thử 生sanh 之chi 前tiền 有hữu 過quá 去khứ 生sanh 而nhi 可khả 為vi 因nhân 此thử 不bất 遮già 遣khiển 何hà 以dĩ 故cố 如như 入nhập 胎thai 初sơ 覺giác 決quyết 定định 自tự 體thể 相tướng 續tục 有hữu 入nhập 次thứ 前tiền 覺giác 心tâm 不bất 離ly 境cảnh 界giới 有hữu 能năng 取thủ 故cố 如như 後hậu 起khởi 覺giác 我ngã 宗tông 說thuyết 者giả 此thử 亦diệc 不bất 然nhiên 且thả 非phi 今kim 生sanh 離ly 眼nhãn 等đẳng 所sở 依y 決quyết 定định 有hữu 覺giác 若nhược 有hữu 覺giác 心tâm 次thứ 於ư 入nhập 胎thai 初sơ 覺giác 即tức 眼nhãn 等đẳng 所sở 依y 定định 有hữu 所sở 得đắc 以dĩ 先tiên 有hữu 故cố 若nhược 尒# 即tức 有hữu 無vô 始thỉ 徃# 來lai 生sanh 死tử 隨tùy 轉chuyển 彼bỉ 未vị 來lai 生sanh 亦diệc 可khả 相tương/tướng 因nhân 未vị 死tử 有hữu 覺giác 如như 現hiện 起khởi 覺giác 若nhược 有hữu 覺giác 相tương 續tục 可khả 為vi 因nhân 者giả 又hựu 離ly 彼bỉ 所sở 依y 無vô 相tướng 續tục 覺giác 何hà 以dĩ 故cố 唯duy 有hữu 一nhất 覺giác 乃nãi 至chí 未vị 終chung 常thường 如như 是thị 住trụ 故cố 。

    論luận 者giả 言ngôn 汝nhữ 此thử 所sở 說thuyết 譬thí 喻dụ 無vô 體thể 亦diệc 非phi 道Đạo 理lý 何hà 以dĩ 故cố 且thả 如như 提Đề 婆Bà 達Đạt 多Đa 。 於ư 相tương 續tục 中trung 色sắc 覺giác 與dữ 聲thanh 覺giác 彼bỉ 非phi 不bất 異dị 境cảnh 界giới 別biệt 故cố 如như 佗tha 人nhân 相tương 續tục 覺giác 。

    復phục 有hữu 人nhân 言ngôn 彼bỉ 諸chư 取thủ 法pháp 若nhược 一nhất 若nhược 異dị 常thường 與dữ 無vô 常thường 。 皆giai 不bất 可khả 說thuyết 。

    論luận 者giả 言ngôn 諸chư 取thủ 徃# 來lai 常thường 與dữ 無vô 常thường 。 俱câu 成thành 過quá 失thất 何hà 所sở 以dĩ 邪tà 故cố 下hạ 頌tụng 言ngôn 。

    人nhân 若nhược 有hữu 徃# 來lai 。 於ư 蘊uẩn 處xứ 界giới 中trung 。

    五ngũ 種chủng 推thôi 求cầu 無vô 。 誰thùy 受thọ 徃# 來lai 者giả 。

    釋thích 曰viết 非phi 蘊uẩn 處xứ 界giới 諸chư 色sắc 法pháp 中trung 有hữu 相tương/tướng 可khả 取thủ 離ly 行hành 及cập 識thức 審thẩm 細tế 推thôi 求cầu 悉tất 不bất 可khả 得đắc 。 如như 石thạch 女nữ 子tử 五ngũ 種chủng 推thôi 求cầu 彼bỉ 說thuyết 徃# 來lai 。 亦diệc 不bất 可khả 得đắc 。

    此thử 中trung 應ưng 問vấn 若nhược 如như 所sở 說thuyết 此thử 蘊uẩn 之chi 外ngoại 無vô 別biệt 蘊uẩn 體thể 亦diệc 不bất 即tức 此thử 蘊uẩn 者giả 云vân 何hà 如Như 來Lai 。 亦diệc 具cụ 五ngũ 蘊uẩn 故cố 頌tụng 荅# 言ngôn 。

    能năng 取thủ 及cập 所sở 取thủ 。 無vô 諸chư 有hữu 徃# 來lai 。

    無vô 有hữu 即tức 無vô 取thủ 。 何hà 有hữu 徃# 來lai 者giả 。

    釋thích 曰viết 若nhược 先tiên 離ly 取thủ 即tức 復phục 無vô 取thủ 亦diệc 非phi 同đồng 時thời 取thủ 體thể 可khả 生sanh 彼bỉ 不bất 同đồng 時thời 性tánh 無vô 有hữu 可khả 立lập 或hoặc 復phục 離ly 體thể 而nhi 不bất 有hữu 故cố 此thử 義nghĩa 即tức 是thị 無vô 別biệt 有hữu 取thủ 以dĩ 眾chúng 生sanh 無vô 體thể 故cố 此thử 中trung 意ý 者giả 如như 是thị 即tức 無vô 能năng 取thủ 所sở 取thủ 。 由do 此thử 亦diệc 無vô 生sanh 死tử 可khả 得đắc 。

    大Đại 乘Thừa 中Trung 觀Quán 釋Thích 論Luận 卷quyển 第đệ 十thập

    甲giáp 辰thần 歲tuế 高cao 麗lệ 國quốc 大đại 藏tạng 都đô 監giám 奉phụng

    敕sắc 彫điêu 造tạo

      ,