MỞ LỚN CON ĐƯỜNG
    Hòa thượng Thích Thái Hòa

     

    Ung Dung Vượt Ra Khỏi Mệnh Lệnh

    Phần nhiều những người yêu mến điều thiện và làm việc thiện, thì hay ghét điều ác và ghét những người làm việc ác; những người thích thú làm điều ác, thì họ lại ghét những người yêu mến điều thiện và làm việc thiện.

    Thương và ghét của hai hạng người như vậy, đều rơi vào những cạm bẫy của khổ đau.

    Ta thương người làm thiện mà ghét người làm ác, thì tính ghét người nơi ta càng lúc càng tăng, vì ở giữa đời người làm việc ác nhiều hơn người làm việc thiện. Và ta thương người làm thiện mà ghét người làm ác, thì tính thương người nơi ta càng ngày càng giảm, vì ở giữa đời, người làm thiện thì ít, mà người làm ác thì nhiều.

    Những bậc hiền trí trong đời, luôn luôn tự mình quán sát, thấy việc phải thì làm, thấy việc quấy thì tránh. Những hành động làm hay tránh của họ không bị điều động bởi cái thương hay cái ghét mà được điều động bởi trí.

    Do đó, trong khi làm, họ diệt trừ được tâm tham ái và trong khi tránh họ diệt trừ được tâm sân hận. Diệt trừ được tâm tham ái, nên họ không bị mắc kẹt và mù

    quáng đối với các lạc thọ. Và do diệt trừ được tâm sân hận, nên họ không bị mắc kẹt và mù quáng đối với các khổ thọ.

    Bất cứ lời nói nào khi nói ra, không bị chi phối bởi những lạc thọ hay khổ thọ, ấy là lời nói chân thực, lời nói đúng đắn, lời nói đúng với tự thân thực tại của chính nó, và ấy là lời nói có chất liệu của sự tự do hiện thực, có khả năng giúp cho mình và những người nghe tháo gỡ được những hệ lụy để hướng thượng.

    Bất cứ những hoạt động nào khi biểu hiện, không bị chi phối bởi những lạc thọ hay khổ thọ, sự biểu hiện ấy là chân thực, là đúng đắn, là thích ứng đối với tự thân của thực tại. Sự biểu hiện ấy là sự biểu hiện có chất liệu của sự tự do hiện thực, có khả năng giúp cho mình và những ai liên hệ, đều có khả năng tháo gỡ được những hệ lụy để hướng thượng.

    Và bất cứ ý nghĩ nào, vận hành trong tâm thức, chúng không bị chi phối bởi những lạc thọ hay khổ thọ, thì tâm ý vận hành ấy là chân thực, là đúng đắn, là thích ứng với tự thân của thực tại. Sự vận  hành của tâm thức ấy là sự vận hành của tâm thức tự do, vì chúng không còn bị chi phối bởi những hạt giống tham lam, sân hận, si mê và tà kiến.

    Vì vậy, ta phải biết thực tập cách nhìn các cảm giác vui và buồn hay lạc thọ và khổ thọ từ nơi tâm thức ta, để thấy rõ chúng là gì và gốc rễ của chúng là đang ở đâu và do đâu, rồi mỉm cười và ung dung vượt ra khỏi mệnh lệnh của chúng.