清Thanh 淨Tịnh 道Đạo 論Luận ( 第Đệ 卷Quyển 第Đệ 卷Quyển )
Quyển 0003
佛Phật 音Âm 撰Soạn 悟Ngộ 醒Tỉnh 譯Dịch
[P.491]# 第đệ 十thập 六lục 品phẩm 。 根căn 。 諦đế 之chi 解giải 釋thích 。
一nhất 。 〔# 慧tuệ 地địa 之chi 四tứ 。 二nhị 十thập 二nhị 根căn 。 之chi 解giải 釋thích 〕# 。
其kỳ 次thứ 。 界giới 之chi 後hậu 舉cử 示thị 。
根căn
者giả 。 是thị 眼nhãn 根căn 。 耳nhĩ 根căn 。 鼻tị 根căn 。 舌thiệt 根căn 。 身thân 根căn 。 意ý 根căn 。 女nữ 根căn 。 男nam 根căn 。 命mạng 根căn 。 樂nhạo/nhạc/lạc 根căn 。 苦khổ 根căn 。 喜hỷ 根căn 。 憂ưu 根căn 。 捨xả 根căn 。 信tín 根căn 。 精tinh 進tấn 根căn 。 念niệm 根căn 。 定định 根căn 。 慧tuệ 根căn 。 未vị 知tri 當đương 知tri 根căn 。 已dĩ 知tri 根căn 。 具cụ 知tri 根căn 之chi 。 二nhị 十thập 二nhị 根căn 。 〔# 二nhị 十thập 二nhị 根căn 之chi 〕# 。
〔# 一nhất 〕# 由do 義nghĩa 。 〔# 二nhị 〕# 由do 相tương/tướng 等đẳng 。 〔# 三tam 〕# 由do 順thuận 序tự 。 〔# 四tứ 〕# 由do 別biệt 。 無vô 別biệt 。
又hựu 〔# 五ngũ 〕# 由do 作tác 用dụng 。 〔# 六lục 〕# 由do 地địa 。 應ưng 識thức 知tri 決quyết 定định 說thuyết 。
其kỳ 中trung 。 〔# 一nhất 〕# 。
〔# 由do 義nghĩa 〕#
先tiên 於ư 眼nhãn 等đẳng 。 依y 見kiến 故cố 為vi 眼nhãn 等đẳng 之chi 方phương 法pháp 。 而nhi 〔# 其kỳ 義nghĩa 〕# 已dĩ 說thuyết 明minh 。 但đãn 最tối 後hậu 之chi 三tam 〔# 無vô 漏lậu 根căn 〕# 中trung 。 於ư 〔# 修tu 習tập 之chi 〕# 前tiền 分phần/phân 。
我ngã 當đương 知tri 未vị 知tri 不bất 死tử （# 甘cam 露lộ ）# 句cú 之chi 四Tứ 諦Đế 法pháp 。
而nhi 生sanh 起khởi 行hành 道Đạo 者giả 。 且thả 有hữu 成thành 〔# 其kỳ 〕# 根căn 之chi 義nghĩa 故cố 。 言ngôn 為vi 。
未vị 知tri 當đương 知tri 根căn
第đệ 二nhị 於ư 已dĩ 知tri 故cố 。 且thả 有hữu 成thành 〔# 其kỳ 〕# 根căn 故cố 為vi 。
已dĩ 知tri 根căn
第đệ 三tam 是thị 〔# 完hoàn 全toàn 〕# 具cụ 知tri 者giả 。 對đối 於ư 四Tứ 諦Đế 完hoàn 了liễu 智trí 與dữ 作tác 用dụng 者giả 。 生sanh 起khởi 漏lậu 盡tận 者giả 。 且thả 有hữu 成thành 〔# 其kỳ 〕# 根căn 之chi 義nghĩa 故cố 言ngôn 為vi 。
具cụ 知tri 根căn
其kỳ 次thứ 。 彼bỉ 等đẳng 〔# 二nhị 十thập 二nhị 根căn 〕# 之chi 。
根căn 義nghĩa
者giả 云vân 何hà 。 （# 一nhất ）# 言ngôn 帝Đế 釋Thích （# 業nghiệp ）# 相tương/tướng 義nghĩa 是thị 根căn 之chi 義nghĩa 。 （# 二nhị ）# 由do 帝Đế 釋Thích （# 世Thế 尊Tôn ）# 所sở 示thị 義nghĩa 是thị 根căn 之chi 義nghĩa 。 （# 三tam ）# 由do 帝Đế 釋Thích （# 世Thế 尊Tôn ）# 所sở 見kiến 義nghĩa 是thị 根căn 之chi 義nghĩa 。 （# 四tứ ）# 由do 帝Đế 釋Thích （# 業nghiệp ）# 生sanh 起khởi 義nghĩa 是thị 根căn 之chi 義nghĩa 。 （# 五ngũ ）# 由do 帝Đế 釋Thích （# 世Thế 尊Tôn ）# 所sở 習tập 義nghĩa 是thị 根căn 之chi 義nghĩa 。 其kỳ 一nhất 切thiết 〔# 之chi 義nghĩa 〕# 隨tùy 其kỳ 所sở 應ứng 。 而nhi 適thích 合hợp 此thử 。 即tức 世Thế 尊Tôn 。 等Đẳng 正Chánh 覺Giác 者giả 。 是thị 最tối 上thượng 之chi 自tự 在tại 者giả 故cố 為vi 帝Đế 釋Thích 。 又hựu 對đối 於ư 業nghiệp 任nhậm 何hà 者giả 皆giai 無vô 自tự 在tại 故cố 於ư 善thiện 不bất 善thiện 。 之chi 業nghiệp 亦diệc 為vi 帝Đế 釋Thích 。
[P.492]# 故cố 此thử 〔# 二nhị 十thập 二nhị 根căn 〕# 中trung 。 先tiên 由do （# 一nhất ）# 業nghiệp 生sanh 諸chư 根căn 以dĩ 善thiện 不bất 善thiện 業nghiệp 。 〔# 為vi 相tương/tướng 〕# 而nhi 表biểu 現hiện 。 又hựu （# 四tứ ）# 其kỳ 〔# 諸chư 根căn 〕# 依y 彼bỉ （# 業nghiệp ）# 而nhi 生sanh 起khởi 故cố 。 是thị 。
由do 帝Đế 釋Thích （# 業nghiệp ）# 相tương/tướng 之chi 義nghĩa 。 又hựu 依y 帝Đế 釋Thích （# 業nghiệp ）# 生sanh 起khởi 之chi 義nghĩa 。
〔# 言ngôn 為vi 〕# 根căn 。 次thứ （# 二nhị ）# 此thử 等đẳng 一nhất 切thiết 。 〔# 二nhị 十thập 二nhị 根căn 。 〕# 依y 世Thế 尊Tôn 如như 實thật 所sở 說thuyết 明minh 。 （# 三tam ）# 因nhân 正chánh 覺giác 故cố 。
由do 帝Đế 釋Thích （# 世Thế 尊Tôn ）# 所sở 示thị 之chi 義nghĩa 。 依y 帝Đế 釋Thích （# 世Thế 尊Tôn ）# 所sở 見kiến 之chi 義nghĩa 。
〔# 言ngôn 為vi 〕# 根căn 。 又hựu （# 五ngũ ）# 彼bỉ 牟Mâu 尼Ni 帝đế 世Thế 尊Tôn 。 或hoặc 〔# 根căn 〕# 為vi 境cảnh 習tập 行hành 。 或hoặc 〔# 根căn 〕# 為vi 修tu 習tập 習tập 行hành 而nhi 所sở 習tập 行hành 故cố 。 由do 。
帝Đế 釋Thích （# 世Thế 尊Tôn ）# 所sở 習tập 之chi 義nghĩa
亦diệc 〔# 言ngôn 為vi 〕# 根căn 。
（# 六lục ）# 更cánh 稱xưng
增tăng 上thượng
〔# 力lực 〕# 。 即tức 依y 自tự 在tại 〔# 力lực 〕# 義nghĩa 之chi 此thử 等đẳng 亦diệc 〔# 言ngôn 為vi 〕# 根căn 。 即tức 對đối 眼nhãn 識thức 等đẳng 之chi 轉chuyển 起khởi 。 眼nhãn 等đẳng 之chi 成thành 就tựu 是thị 增tăng 上thượng 〔# 力lực 〕# 。 其kỳ 〔# 成thành 就tựu 〕# 銳duệ 利lợi 之chi 時thời 〔# 眼nhãn 識thức 等đẳng 之chi 轉chuyển 起khởi 亦diệc 〕# 銳duệ 利lợi 。 其kỳ 鈍độn 重trọng/trùng 之chi 時thời 是thị 為vi 鈍độn 重trọng/trùng 。 此thử 先tiên 述thuật 〔# 二nhị 十thập 二nhị 根căn 。 〕# 義nghĩa 之chi 決quyết 定định 說thuyết 。
〔# 二nhị 〕#
由do 相tương/tướng 等đẳng
由do 相tương/tướng 。 味vị 。 現hiện 起khởi 。 足túc 處xứ 而nhi 識thức 知tri 眼nhãn 等đẳng 決quyết 定định 說thuyết 之chi 義nghĩa 。 而nhi 且thả 彼bỉ 等đẳng 〔# 二nhị 十thập 二nhị 根căn 。 〕# 之chi 相tướng 等đẳng 於ư 蘊uẩn 之chi 解giải 釋thích 已dĩ 說thuyết 。 即tức 慧tuệ 根căn 〔# 三tam 無vô 漏lậu 根căn 〕# 等đẳng 之chi 四tứ 。 若nhược 依y 〔# 其kỳ 〕# 義nghĩa 者giả 是thị 不bất 外ngoại 於ư 無vô 癡si 。 其kỳ 餘dư 在tại 彼bỉ 〔# 蘊uẩn 之chi 解giải 釋thích 〕# 中trung 依y 〔# 其kỳ 〕# 自tự 性tánh 〔# 名danh 〕# 而nhi 述thuật 。
〔# 三tam 〕#
由do 順thuận 序tự
此thử 亦diệc 〔# 於ư 前tiền 說thuyết 多đa 順thuận 序tự 中trung 〕# 說thuyết 示thị 之chi 順thuận 序tự 而nhi 已dĩ 。 其kỳ 中trung 。 依y 內nội 法pháp 之chi 徧biến 知tri 而nhi 有hữu 聖thánh 地địa 之chi 獲hoạch 得đắc 故cố 。 於ư 身thân 體thể 所sở 包bao 攝nhiếp 之chi 眼nhãn 根căn 等đẳng 。 在tại 最tối 初sơ 所sở 說thuyết 示thị 。 其kỳ 彼bỉ 身thân 體thể 或hoặc 依y 法pháp 而nhi 所sở 稱xưng 女nữ 或hoặc 男nam 。 為vi 示thị 〔# 某mỗ 法pháp 〕# 於ư 此thử 有hữu 女nữ 根căn 。 男nam 根căn 。 為vi 知tri 其kỳ 〔# 男nam 女nữ 之chi 身thân 體thể 〕# 二nhị 者giả 皆giai 結kết 縛phược 於ư 命mạng 根căn 而nhi 生sanh 活hoạt 。 於ư 此thử 有hữu 命mạng 根căn 。 只chỉ 要yếu 其kỳ 〔# 命mạng 根căn 之chi 〕# 轉chuyển 起khởi 。 此thử 等đẳng 之chi 覺giác 受thọ 即tức 無vô 轉chuyển 滅diệt 。 為vi 知tri 所sở 有hữu 之chi 覺giác 受thọ 皆giai 為vi 苦khổ 。 於ư 此thử 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 根căn 等đẳng 。
其kỳ 次thứ 。 為vi 令linh 滅diệt 〔# 苦khổ 〕# 。 當đương 修tu 習tập 此thử 等đẳng 之chi 法pháp 。 為vi 示thị 行hành 道Đạo 。 於ư 此thử 有hữu 信tín 等đẳng 。 依y 此thử 〔# 信tín 等đẳng 之chi 〕# 行hành 道Đạo 而nhi 此thử 法pháp 於ư 最tối 初sơ 現hiện 前tiền 故cố 。 為vi 示thị 行hành 道Đạo 之chi 徒đồ 不bất 然nhiên 。 於ư 此thử 有hữu 未vị 知tri 當đương 知tri 根căn 。 為vi 其kỳ 〔# 未vị 知tri 當đương 知tri 根căn 。 之chi 〕# 果quả 故cố 。 又hựu 其kỳ 後hậu 當đương 修tu 習tập 故cố 。 於ư 此thử 有hữu 已dĩ 知tri 根căn 。 由do 此thử 更cánh 修tu 習tập 而nhi 有hữu 此thử 證chứng 得đắc 。 而nhi 且thả 有hữu 此thử 證chứng 等đẳng 者giả 。 為vi 知tri 其kỳ 以dĩ 上thượng 無vô 任nhậm 何hà 物vật 。 有hữu 最tối 上thượng 樂nhạo/nhạc/lạc 味vị 之chi 具cụ 知tri 根căn 於ư 最tối 後hậu 說thuyết 示thị 。 此thử 〔# 說thuyết 示thị 二nhị 十thập 二nhị 根căn 。 之chi 〕# 順thuận 序tự 。
[P.493]# 〔# 四tứ 〕#
由do 別biệt 。 無vô 別biệt 。
此thử 〔# 二nhị 十thập 二nhị 根căn 〕# 中trung 。 唯duy 命mạng 根căn 有hữu 別biệt 。 即tức 其kỳ 色sắc 命mạng 根căn 。 非phi 色sắc 命mạng 根căn 之chi 二nhị 種chủng 。 其kỳ 餘dư 為vi 無vô 別biệt 。 當đương 知tri 如như 斯tư 依y 此thử 〔# 二nhị 十thập 二nhị 根căn 之chi 〕# 別biệt 。 無vô 別biệt 之chi 決quyết 定định 說thuyết 。
〔# 五ngũ 〕#
由do 作tác 用dụng
云vân 何hà 是thị 諸chư 根căn 之chi 作tác 用dụng 。 先tiên 述thuật 。
眼nhãn 根căn 是thị 對đối 眼nhãn 識thức 界giới 及cập 其kỳ 相tương 應ứng 諸chư 法Pháp 。 而nhi 為vi 根căn 緣duyên 之chi 緣duyên
語ngữ 句cú 故cố 。 所sở 成thành 彼bỉ 根căn 緣duyên 之chi 〔# 作tác 用dụng 〕# 。 及cập 依y 自tự 己kỷ 之chi 銳duệ 利lợi 。 鈍độn 重trọng/trùng 等đẳng 之chi 狀trạng 態thái 。 對đối 眼nhãn 識thức 等đẳng 之chi 法pháp 稱xưng 銳duệ 利lợi 。 鈍độn 重trọng/trùng 等đẳng 。 自tự 己kỷ 令linh 影ảnh 響hưởng 行hành 相tương/tướng 之chi 〔# 作tác 用dụng 〕# 。 此thử 〔# 二nhị 〕# 是thị 眼nhãn 根căn 之chi 作tác 用dụng 。 耳nhĩ 。 鼻tị 。 舌thiệt 。 身thân 〔# 根căn 〕# 之chi 〔# 作tác 用dụng 〕# 亦diệc 如như 斯tư 。 其kỳ 次thứ 意ý 根căn 之chi 〔# 作tác 用dụng 〕# 。 於ư 俱câu 生sanh 諸chư 〔# 心tâm 所sở 〕# 法pháp 波ba 及cập 到đáo 自tự 己kỷ 之chi 勢thế 力lực 。
命mạng 根căn 之chi 〔# 作tác 用dụng 〕# 是thị 保bảo 護hộ 俱câu 生sanh 之chi 諸chư 〔# 色sắc 。 心tâm 。 心tâm 所sở 〕# 法pháp 。 女nữ 根căn 。 男nam 根căn 之chi 〔# 作tác 用dụng 〕# 是thị 管quản 理lý 女nữ 或hoặc 男nam 之chi 形hình 相tướng 。 相tướng 貌mạo 。 所sở 作tác 。 營doanh 作tác 之chi 行hành 相tương/tướng 。
樂nhạo/nhạc/lạc 。 苦khổ 。 喜hỷ 。 憂ưu 根căn 之chi 〔# 作tác 用dụng 〕# 是thị 克khắc 勝thắng 俱câu 生sanh 之chi 諸chư 〔# 心tâm 。 心tâm 所sở 〕# 法pháp 。 令linh 得đắc 如như 自tự 己kỷ 麤thô 顯hiển 之chi 行hành 相tương/tướng 。 捨xả 根căn 之chi 〔# 作tác 用dụng 〕# 是thị 。 令linh 得đắc 寂tịch 靜tĩnh 。 勝thắng 。 中trung 庸dong 之chi 行hành 相tương/tướng 。
信tín 等đẳng 〔# 五ngũ 根căn 之chi 作tác 用dụng 〕# 克khắc 勝thắng 反phản 面diện 之chi 〔# 不bất 信tín 等đẳng 〕# 。 及cập 於ư 相tương 應ứng 之chi 諸chư 〔# 心tâm 。 心tâm 所sở 〕# 法pháp 令linh 得đắc 信tín 樂nhạo 行hành 相tương/tướng 等đẳng 之chi 狀trạng 態thái 。 未vị 知tri 當đương 知tri 根căn 。 之chi 〔# 作tác 用dụng 〕# 。 以dĩ 斷đoạn 捨xả 〔# 身thân 見kiến 。 疑nghi 。 戒giới 禁cấm 取thủ 之chi 〕# 三tam 結kết 。 及cập 向hướng 其kỳ 捨xả 斷đoạn 相tương 應ứng 〔# 心tâm 。 心tâm 所sở 法pháp 〕# 。 已dĩ 知tri 根căn 之chi 〔# 作tác 用dụng 〕# 稀# 薄bạc 而nhi 捨xả 斷đoạn 欲dục 貪tham 。 瞋sân 恚khuể 等đẳng 。 及cập 於ư 俱câu 生sanh 之chi 〔# 心tâm 。 心tâm 所sở 法pháp 〕# 而nhi 波ba 及cập 影ảnh 響hưởng 到đáo 自tự 己kỷ 。 具cụ 知tri 根căn 之chi 〔# 作tác 用dụng 〕# 是thị 對đối 一nhất 切thiết 作tác 用dụng 捨xả 斷đoạn 貪tham 望vọng 。 及cập 相tương 應ứng 之chi 〔# 心tâm 。 心tâm 所sở 法pháp 〕# 令linh 向hướng 於ư 不bất 死tử （# 涅Niết 槃Bàn ）# 為vi 緣duyên 。 當đương 知tri 如như 斯tư 此thử 〔# 二nhị 十thập 二nhị 根căn 。 〕# 作tác 用dụng 之chi 決quyết 定định 說thuyết 。
〔# 六lục 〕#
由do 地địa
此thử 〔# 二nhị 十thập 二nhị 根căn 〕# 中trung 。 眼nhãn 。 耳nhĩ 。 鼻tị 。 舌thiệt 。 身thân 。 女nữ 。 男nam 。 樂nhạo/nhạc/lạc 。 苦khổ 。 憂ưu 根căn 唯duy 是thị 欲dục 界giới 。 意ý 根căn 。 命mạng 根căn 。 捨xả 根căn 及cập 信tín 。 精tinh 進tấn 。 念niệm 。 定định 。 慧tuệ 根căn 是thị 包bao 攝nhiếp 於ư 〔# 三tam 界giới 。 出xuất 世thế 間gian 之chi 〕# 四tứ 地địa 。 喜hỷ 根căn 是thị 包bao 攝nhiếp 於ư 欲dục 界giới 。 色sắc 界giới 。 出xuất 世thế 間gian 之chi 三tam 地địa 。 其kỳ 餘dư 之chi 三tam 〔# 無vô 漏lậu 根căn 〕# 唯duy 。 是thị 出xuất 世thế 間gian 。 當đương 知tri 如như 斯tư 〔# 二nhị 十thập 二nhị 根căn 。 〕# 依y 地địa 之chi 決quyết 定định 說thuyết 。 然nhiên 。 如như 是thị 識thức 知tri 。
比Bỉ 丘Khâu 數sác 數sác 悚tủng 懼cụ 〔# 無vô 常thường 等đẳng 〕# 乃nãi 住trụ 立lập 根căn 律luật 儀nghi 。
徧biến 知tri 諸chư 根căn 令linh 終chung 以dĩ 滅diệt 苦khổ 。
此thử 詳tường 論luận 〔# 二nhị 十thập 二nhị 〕# 根căn 之chi 門môn 。
[P.494]# 二nhị 。 〔# 慧tuệ 地địa 之chi 五ngũ 。 四Tứ 諦Đế 之chi 解giải 釋thích 〕# 。
其kỳ 次thứ 之chi 後hậu 〔# 舉cử 示thị 〕#
諦đế
者giả 。 即tức 苦khổ 聖Thánh 諦Đế 。 苦Khổ 集Tập 聖Thánh 諦Đế 。 苦Khổ 滅Diệt 聖Thánh 諦Đế 。 苦Khổ 滅Diệt 道Đạo 聖Thánh 諦Đế 。 之chi 四tứ 聖Thánh 諦Đế 。 其kỳ 〔# 四tứ 聖Thánh 諦Đế 〕# 。
〔# 一nhất 〕# 由do 分phân 別biệt 。 〔# 二nhị 〕# 由do 語ngữ 之chi 分phần 解giải 。 〔# 三tam 〕# 由do 相tương/tướng 等đẳng 之chi 別biệt 。
又hựu 〔# 四tứ 〕# 由do 義nghĩa 與dữ 〔# 五ngũ 〕# 義nghĩa 之chi 要yếu 略lược 。 及cập 〔# 六lục 〕# 不bất 增tăng 減giảm 。
〔# 七thất 〕# 由do 順thuận 序tự 。 〔# 八bát 〕# 由do 生sanh 等đẳng 之chi 決quyết 定định 。 〔# 九cửu 〕# 由do 智trí 之chi 作tác 用dụng 。
〔# 一nhất 〇# 〕# 由do 內nội 含hàm 者giả 而nhi 區khu 別biệt 。 〔# 一nhất 一nhất 〕# 由do 譬thí 喻dụ 。 〔# 一nhất 二nhị 〕# 由do 四tứ 法pháp 。
〔# 一nhất 三tam 〕# 由do 空không 。 〔# 一nhất 四tứ 〕# 由do 一nhất 種chủng 等đẳng 。 〔# 一nhất 五ngũ 〕# 由do 同đồng 義nghĩa 。 異dị 分phần/phân 。
於ư 教giáo 順thuận 序tự 之chi 決quyết 定định 說thuyết 識thức 者giả 應ưng 當đương 知tri 。
其kỳ 中trung 。 〔# 一nhất 〕# 。
由do 分phân 別biệt
者giả 。 苦khổ 等đẳng 有hữu 各các 四tứ 之chi 如như 實thật 。 所sở 分phân 別biệt 不bất 違vi 如như 。 真chân 實thật 之chi 義nghĩa 。 此thử 依y 現hiện 觀quán 苦khổ 等đẳng 之chi 人nhân 人nhân 而nhi 應ưng 當đương 如như 是thị 現hiện 觀quán 。 所sở 謂vị 。
苦khổ 是thị 有hữu 逼bức 惱não 之chi 義nghĩa 。 有hữu 為vi 之chi 義nghĩa 。 熱nhiệt 惱não 之chi 義nghĩa 。 變biến 易dị 之chi 義nghĩa 云vân 云vân 。
此thử 等đẳng 之chi 四tứ 是thị 苦khổ 之chi 如như 實thật 。 不bất 違vi 如như 之chi 真chân 實thật 苦khổ 義nghĩa 。
於ư 集tập 有hữu 增tăng 益ích 之chi 義nghĩa 。 因nhân 緣duyên 之chi 義nghĩa 。 結kết 縛phược 之chi 義nghĩa 。 障chướng 礙ngại 之chi 義nghĩa 云vân 云vân 。 於ư 滅diệt 有hữu 出xuất 離ly 之chi 義nghĩa 。 遠viễn 離ly 之chi 義nghĩa 。 無vô 為vi 之chi 義nghĩa 。 不bất 死tử 之chi 義nghĩa 云vân 云vân 。 於ư 道đạo 有hữu 出xuất 之chi 義nghĩa 。 因nhân 之chi 義nghĩa 。 見kiến 之chi 義nghĩa 。 增tăng 上thượng 之chi 義nghĩa 云vân 云vân 。
此thử 等đẳng 之chi 四tứ 。 是thị 〔# 集tập 。 滅diệt 〕# 道đạo 之chi 如như 實thật 。 不bất 違vi 如như 。 真chân 實thật 之chi 道Đạo 義nghĩa 。 亦diệc 有hữu 〔# 說thuyết 〕# 。
苦khổ 有hữu 逼bức 惱não 之chi 義nghĩa 。 有hữu 為vi 之chi 義nghĩa 。 熱nhiệt 惱não 之chi 義nghĩa 。 變biến 異dị 之chi 義nghĩa 。 現hiện 觀quán 之chi 義nghĩa 。
當đương 知tri 依y 如như 斯tư 各các 四tứ 義nghĩa 分phân 別biệt 苦khổ 等đẳng 。 此thử 先tiên 述thuật 〔# 四Tứ 諦Đế 〕# 分phân 別biệt 之chi 決quyết 定định 說thuyết 。
〔# 二nhị 〕#
由do 語ngữ 之chi 分phần 解giải 。 相tương/tướng 等đẳng 之chi 分phần 別biệt 。
〔# 之chi 語ngữ 句cú 中trung 〕# 。 先tiên 述thuật 〔# 四Tứ 諦Đế 〕# 。
語ngữ 之chi 分phần 解giải
於ư 此thử 言ngôn 。
墮đọa
之chi 音âm 。 是thị 附phụ 有hữu 厭yếm 惡ác 之chi 意ý 。 然nhiên 。 人nhân 人nhân 對đối 厭yếm 惡ác 之chi 兒nhi 言ngôn 壞hoại 孩hài 子tử 。 其kỳ 次thứ 。
康khang
之chi 音âm 。 〔# 附phụ 有hữu 〕# 虛hư 空không 之chi 意ý 。 然nhiên 。 言ngôn 虛hư 空không 之chi 虛hư 空không 為vi 。
康khang
（# 空không ）# 。 而nhi 此thử 第đệ 一nhất 之chi 〔# 苦khổ 〕# 諦đế 。 是thị 多đa 〔# 生sanh 〕# 災tai 難nạn 之chi 處xứ 故cố 被bị 厭yếm 惡ác 。 愚ngu 人nhân 思tư 惟duy 常thường 恆hằng 。 淨tịnh 。 樂nhạo/nhạc/lạc 。 我ngã 性tánh 無vô 故cố 空không 虛hư 。 因nhân 此thử 所sở 厭yếm 惡ác 故cố 。 又hựu 空không 虛hư 故cố 言ngôn 為vi 。
苦khổ
[P.495]# 其kỳ 次thứ 言ngôn
沙sa 無vô
之chi 音âm 。 於ư 集tập 合hợp 。 結kết 合hợp 等đẳng 〔# 之chi 語ngữ 〕# 以dĩ 表biểu 示thị 會hội 合hợp 之chi 意ý 。 言ngôn 〔# 。
鬱uất 睹đổ
〕# 之chi 〔# 音âm 〕# 。 此thử 於ư 生sanh 起khởi 。 上thượng 昇thăng （# 高cao ）# 等đẳng 〔# 之chi 語ngữ 〕# 。 是thị 〔# 表biểu 示thị 〕# 生sanh 起khởi 之chi 意ý 。
阿a 耶da
之chi 音âm 是thị 表biểu 示thị 原nguyên 因nhân 。 而nhi 此thử 第đệ 二nhị 之chi 〔# 集tập 〕# 諦đế 。 有hữu 與dữ 其kỳ 他tha 之chi 緣duyên 會hội 合hợp 時thời 。 為vi 生sanh 起khởi 苦khổ 之chi 原nguyên 因nhân 。 如như 斯tư 有hữu 會hội 合hợp 之chi 時thời 。 為vi 生sanh 起khởi 苦khổ 之chi 原nguyên 因nhân 故cố 言ngôn 為vi 苦khổ 之chi 。
集tập
其kỳ 次thứ 第đệ 三tam 之chi 〔# 滅diệt 〕# 諦đế 。
尼ni
之chi 音âm 是thị 〔# 表biểu 示thị 〕# 非phi 有hữu 。
羅la 達đạt
（# 縛phược 礙ngại ）# 之chi 音âm 是thị 表biểu 示thị 牢lao 獄ngục 故cố 。 於ư 此thử 稱xưng 為vi 輪luân 迴hồi 之chi 牢lao 獄ngục 。 苦khổ 之chi 縛phược 礙ngại 為vi 非phi 有hữu 。 無vô 一nhất 切thiết 處xứ 之chi 苦khổ 故cố 。 又hựu 到đáo 達đạt 此thử 〔# 滅diệt 〕# 之chi 時thời 。 稱xưng 輪luân 迴hồi 之chi 牢lao 獄ngục 。 苦khổ 之chi 縛phược 礙ngại 為vi 非phi 有hữu 。 〔# 滅diệt 是thị 〕# 對đối 治trị 其kỳ 〔# 苦khổ 〕# 故cố 。 如như 斯tư 言ngôn 苦khổ 之chi 。
滅diệt
又hựu 苦khổ 不bất 生sanh 起khởi 。 滅diệt 之chi 緣duyên 故cố 苦khổ 滅diệt 。
其kỳ 次thứ 第đệ 四tứ 之chi 〔# 道đạo 〕# 諦đế 。 是thị 此thử 為vi 所sở 緣duyên 而nhi 面diện 前tiền 〔# 其kỳ 苦khổ 滅diệt 〕# 故cố 至chí 苦khổ 之chi 滅diệt 。 為vi 得đắc 苦khổ 之chi 滅diệt 而nhi 行hành 道Đạo 。 是thị 故cố 言ngôn 至chí 苦khổ 滅diệt 之chi 。
道đạo
其kỳ 次thứ 。 佛Phật 等đẳng 之chi 聖thánh 者giả 通thông 達đạt 此thử 等đẳng 〔# 四Tứ 諦Đế 〕# 故cố 言ngôn 為vi 聖Thánh 諦Đế 。 所sở 謂vị 。
諸chư 比Bỉ 丘Khâu 。 有hữu 四Tứ 聖Thánh 諦Đế 。 云vân 何hà 乃nãi 至chí 諸chư 比Bỉ 丘Khâu 。 此thử 等đẳng 是thị 四Tứ 聖Thánh 諦Đế 。
諸chư 聖thánh 者giả 通thông 達đạt 此thử 等đẳng 故cố 言ngôn 為vi 聖Thánh 諦Đế 。 又hựu 聖thánh 者giả 之chi 諦đế 故cố 亦diệc 為vi 聖Thánh 諦Đế 。 所sở 謂vị 。
諸chư 比Bỉ 丘Khâu 。 以dĩ 含hàm 天thiên 於ư 世thế 間gian 乃nãi 至chí 含hàm 天thiên 與dữ 人nhân 之chi 眾chúng 中trung 。 如Như 來Lai 是thị 聖thánh 者giả 。 故cố 言ngôn 為vi 聖Thánh 諦Đế 。
或hoặc 又hựu 以dĩ 此thử 等đẳng 〔# 四Tứ 諦Đế 〕# 令linh 正chánh 覺giác 故cố 。 成thành 就tựu 聖thánh 者giả 之chi 位vị 而nhi 〔# 言ngôn 為vi 〕# 聖Thánh 諦Đế 。 所sở 謂vị 。
諸chư 比Bỉ 丘Khâu 。 以dĩ 此thử 等đẳng 四tứ 聖Thánh 諦Đế 於ư 如như 實thật 令linh 正chánh 覺giác 故cố 。 如Như 來Lai 。 阿A 羅La 漢Hán 。 等Đẳng 正Chánh 覺Giác 者giả 。 故cố 言ngôn 為vi 聖thánh 者giả 。
又hựu 其kỳ 次thứ 。 為vi 聖thánh 之chi 諦đế 故cố 為vi 聖Thánh 諦Đế 。 聖thánh 是thị 如như 實thật 。 不bất 違vi 如như 。 不bất 違vi 語ngữ 之chi 義nghĩa 。 所sở 謂vị 。
諸chư 比Bỉ 丘Khâu 。 此thử 等đẳng 四tứ 聖Thánh 諦Đế 。 是thị 如như 實thật 。 不bất 違vi 如như 。 真chân 實thật 也dã 。 故cố 言ngôn 為vi 聖Thánh 諦Đế 。
當đương 如như 斯tư 分phân 解giải 此thử 〔# 四Tứ 諦Đế 〕# 語ngữ 之chi 決quyết 定định 說thuyết 。
〔# 三tam 〕# 云vân 何hà
由do 相tương/tướng 等đẳng 之chi 區khu 別biệt
謂vị 此thử 〔# 四Tứ 諦Đế 〕# 中trung 。
苦Khổ 諦Đế
是thị 以dĩ 苦khổ 患hoạn 為vi 〔# 特đặc 〕# 相tương/tướng 。 熱nhiệt [P.496]# 苦khổ 為vi 味vị （# 作tác 用dụng ）# 。 轉chuyển 起khởi 為vi 現hiện 起khởi （# 現hiện 狀trạng ）# 。
集Tập 諦Đế
以dĩ 發phát 生sanh 為vi 相tương/tướng 。 不bất 令linh 斷đoạn 絕tuyệt 為vi 味vị 。 以dĩ 障chướng 礙ngại 為vi 現hiện 起khởi 。
滅Diệt 諦Đế
是thị 寂tịch 靜tĩnh 為vi 相tương/tướng 。 無vô 死tử 為vi 味vị 。 無vô 相tướng 為vi 現hiện 起khởi 。
道Đạo 諦Đế
是thị 出xuất 離ly 為vi 相tương/tướng 。 捨xả 斷đoạn 煩phiền 惱não 為vi 味vị 。 〔# 依y 煩phiền 惱não 之chi 〕# 出xuất 起khởi 為vi 現hiện 起khởi 。 又hựu 於ư 順thuận 順thuận 轉chuyển 起khởi （# 苦khổ ）# 。 轉chuyển 起khởi （# 集tập ）# 。 轉chuyển 去khứ （# 滅diệt ）# 。 令linh 轉chuyển 去khứ （# 道đạo ）# 為vi 相tương/tướng 。 又hựu 以dĩ 有hữu 為vi （# 苦khổ ）# 。 渴khát 愛ái （# 集tập ）# 。 無vô 為vi （# 滅diệt ）# 。 〔# 智trí 〕# 見kiến （# 道đạo ）# 為vi 相tương/tướng 。 當đương 知tri 如như 斯tư 此thử 依y 〔# 四Tứ 諦Đế 〕# 相tương/tướng 等đẳng 區khu 別biệt 之chi 決quyết 定định 說thuyết 。
〔# 四tứ 〕# 其kỳ 次thứ 言ngôn 。
由do 義nghĩa 與dữ 要yếu 略lược 。
〔# 句cú 中trung 〕# 先tiên 由do 此thử 〔# 四Tứ 諦Đế 之chi 〕#
義nghĩa
云vân 何hà 是thị 諦đế 之chi 義nghĩa 。 有hữu 人nhân 以dĩ 慧tuệ 眼nhãn 親thân 徧biến 觀quán 察sát 。 沒một 有hữu 如như 諸chư 外ngoại 學học 之chi 如như 幻huyễn 顛điên 倒đảo 。 如như 陽dương 炎diễm 違vi 真chân 語ngữ 。 我ngã 不bất 可khả 得đắc 自tự 性tánh 。 有hữu 如như 實thật 。 不bất 顛điên 倒đảo 。 真chân 實thật 之chi 性tánh 為vi 苦khổ 患hoạn 。 發phát 生sanh 。 寂tịch 靜tĩnh 。 出xuất 離ly 之chi 〔# 四tứ 〕# 種chủng 是thị 唯duy 為vi 聖thánh 者giả 之chi 境cảnh 。 當đương 知tri 此thử 如như 火hỏa 之chi 相tướng 。 如như 世thế 間gian 之chi 自tự 然nhiên 。 如như 實thật 。 不bất 顛điên 倒đảo 。 真chân 實thật 之chi 性tánh 是thị 諦đế 之chi 義nghĩa 。 所sở 謂vị 。
諸chư 比Bỉ 丘Khâu 。 此thử 是thị 苦khổ 。 此thử 是thị 如như 實thật 。 此thử 不bất 違vi 如như 。 此thử 是thị 真chân 實thật 云vân 云vân 。
無vô 苦khổ 患hoạn 非phi 苦khổ 。 非phi 苦khổ 無vô 苦khổ 患hoạn 。
是thị 故cố 之chi 決quyết 定định 。 有hữu 苦khổ 患hoạn 是thị 諦đế 。
無vô 集tập 無vô 他tha 苦khổ 。 集tập 無vô 苦khổ 亦diệc 無vô 。
決quyết 定định 苦khổ 之chi 因nhân 。 執chấp 著trước 是thị 為vi 諦đế 。
涅Niết 槃Bàn 外ngoại 無vô 寂tịch 。 無vô 涅Niết 槃Bàn 無vô 寂tịch 。
決quyết 定định 為vi 寂tịch 靜tĩnh 。 於ư 此thử 滅diệt 為vi 諦đế 。
道đạo 外ngoại 無vô 出xuất 離ly 。 道đạo 無vô 出xuất 離ly 無vô 。
如như 實thật 出xuất 離ly 性tánh 。 於ư 此thử 道đạo 為vi 諦đế 。
如như 斯tư 苦khổ 等đẳng 四tứ 。 如như 不bất 顛điên 真chân 性tánh 。
諸chư 賢hiền 者giả 之chi 說thuyết 。 總tổng 此thử 為vi 諦đế 義nghĩa 。
當đương 知tri 依y 如như 是thị 義nghĩa 之chi 決quyết 定định 說thuyết 。
〔# 五ngũ 〕# 云vân 何hà
由do 義nghĩa 之chi 要yếu 略lược
於ư 此thử 諦đế 之chi 義nghĩa 。 用dụng 於ư 甚thậm 多đa 之chi 義nghĩa 。 謂vị 。
（# 一nhất ）#
語ngữ 諦đế 不bất 可khả 怒nộ 。
等đẳng 於ư 所sở 〔# 用dụng 〕#
語ngữ 之chi 真chân 實thật
〔# 之chi 意ý 〕# 。
（# 二nhị ）#
沙Sa 門Môn 。 婆Bà 羅La 門Môn 是thị 住trụ 立lập 於ư 諦đế 。
[P.497]# 等đẳng 於ư 〔# 用dụng 〕#
離ly 〔# 妄vọng 語ngữ 〕# 諦đế
〔# 之chi 意ý 〕# 。
（# 三tam ）#
〔# 自tự 〕# 善thiện 稱xưng 為vi 議nghị 論luận 者giả
何hà 故cố 說thuyết 種chủng 種chủng 諦đế 。
等đẳng 於ư 〔# 用dụng 〕#
見kiến 諦Đế
（# 真chân 理lý ）# 〔# 之chi 意ý 〕# 。
（# 四tứ ）#
諦đế 是thị 一nhất 而nhi 非phi 第đệ 二nhị
等đẳng 於ư
第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế
之chi 涅Niết 槃Bàn 及cập 〔# 用dụng 於ư 〕# 道đạo 〔# 之chi 意ý 〕# 。 （# 五ngũ ）# 。
四tứ 聖Thánh 諦Đế 之chi 幾kỷ 何hà 是thị 善thiện
等đẳng 於ư 〔# 用dụng 〕# 。
聖Thánh 諦Đế
〔# 之chi 意ý 〕# 。 而nhi 今kim 於ư 此thử 亦diệc 適thích 當đương 於ư 聖Thánh 諦Đế 〔# 之chi 意ý 義nghĩa 〕# 。 當đương 知tri 如như 斯tư 由do 〔# 四Tứ 諦Đế 〕# 義nghĩa 要yếu 略lược 之chi 決quyết 定định 說thuyết 。
（# 六lục ）# 其kỳ 次thứ 。
由do 不bất 增tăng 滅diệt
何hà 故cố 聖Thánh 諦Đế 唯duy 說thuyết 四tứ 。 〔# 由do 此thử 〕# 不bất 少thiểu 亦diệc 不bất 多đa 耶da 。 其kỳ 他tha 之chi 〔# 諦đế 〕# 不bất 存tồn 在tại 故cố 。 又hựu 〔# 四tứ 中trung 〕# 其kỳ 何hà 之chi 一nhất 亦diệc 不bất 得đắc 刪san 除trừ 故cố 。 即tức 由do 此thử 等đẳng 〔# 四tứ 〕# 不bất 增tăng 加gia 其kỳ 他tha 。 又hựu 此thử 等đẳng 中trung 之chi 一nhất 亦diệc 不bất 可khả 刪san 除trừ 故cố 。 所sở 謂vị 。
諸chư 比Bỉ 丘Khâu 。 於ư 此thử 沙Sa 門Môn 或hoặc 婆Bà 羅La 門Môn 。 主chủ 張trương 。
此thử 非phi 苦khổ 聖Thánh 諦Đế 。 他tha 是thị 苦khổ 聖Thánh 諦Đế 。 我ngã 除trừ 去khứ 此thử 苦Khổ 聖Thánh 諦Đế 。 而nhi 施thi 設thiết 其kỳ 他tha 之chi 苦khổ 聖Thánh 諦Đế 。
應ưng 無vô 此thử 道Đạo 理lý 。
又hựu 所sở 謂vị 。
諸chư 比Bỉ 丘Khâu 。 何hà 等đẳng 彼bỉ 沙Sa 門Môn 。 婆Bà 羅La 門Môn 。 雖tuy 如như 斯tư 言ngôn 。
依y 沙Sa 門Môn 瞿Cù 曇Đàm 所sở 。 說thuyết 示thị 者giả 非phi 第đệ 一nhất 之chi 苦khổ 聖Thánh 諦Đế 。 我ngã 排bài 拒cự 此thử 第đệ 一nhất 之chi 苦khổ 聖Thánh 諦Đế 。 以dĩ 施thi 設thiết 其kỳ 他tha 之chi 第đệ 一nhất 苦khổ 聖Thánh 諦Đế 。
但đãn 無vô 有hữu 此thử 道Đạo 理lý 。
又hựu 世Thế 尊Tôn 說thuyết 〔# 事sự 情tình 之chi 〕# 轉chuyển 起khởi 時thời 。 以dĩ 共cộng 說thuyết 其kỳ 因nhân 。 又hựu 〔# 說thuyết 事sự 情tình 之chi 〕# 轉chuyển 去khứ 〔# 時thời 〕# 。 共cộng 〔# 述thuật 〕# 其kỳ 方phương 便tiện 。 如như 斯tư 轉chuyển 起khởi 與dữ 轉chuyển 去khứ 之chi 此thử 兩lưỡng 者giả 之chi 因nhân 。 結kết 果quả 成thành 為vi 此thử 〔# 四tứ 〕# 故cố 唯duy 說thuyết 四tứ 。 又hựu 應ưng 徧biến 知tri （# 苦khổ ）# 。 捨xả 斷đoạn （# 集tập ）# 。 令linh 作tác 證chứng （# 滅diệt ）# 。 應ưng 修tu 習tập （# 道đạo ）# 。 〔# 依y 〕# 渴khát 愛ái 之chi 事sự 。 渴khát 愛ái 。 渴khát 愛ái 之chi 滅diệt 。 渴khát 愛ái 滅diệt 之chi 方phương 便tiện 。 依y 阿a 賴lại 耶da （# 執chấp 著trước ）# 。 阿a 賴lại 耶da 之chi 喜hỷ 。 阿a 賴lại 耶da 之chi 破phá 害hại 。 阿a 賴lại 耶da 破phá 害hại 之chi 方phương 便tiện 而nhi 說thuyết 。 示thị 亦diệc 唯duy 是thị 四tứ 。 當đương 知tri 如như 斯tư 依y 〔# 四Tứ 諦Đế 〕# 不bất 增tăng 減giảm 之chi 決quyết 定định 說thuyết 。
〔# 七thất 〕#
由do 順thuận 序tự
此thử 亦diệc 如như 〔# 前tiền 述thuật 多đa 順thuận 序tự 中trung 〕# 。 唯duy 順thuận 序tự 之chi 說thuyết 示thị 。 於ư 此thử 是thị 麤thô 故cố 。 又hựu 於ư 一nhất 切thiết 。 有hữu 情tình 共cộng 通thông 容dung 易dị 識thức 知tri 故cố 。 最tối 初sơ 說thuyết 苦Khổ 聖Thánh 諦Đế 。 〔# 次thứ 〕# 為vi 示thị 〔# 苦khổ 之chi 〕# 因nhân 。 其kỳ 後hậu 〔# 說thuyết 〕# 集Tập 諦Đế 。 為vi 知tri 因nhân 之chi 滅diệt 故cố 有hữu 果quả 之chi 滅diệt 。 其kỳ 次thứ 而nhi 〔# 說thuyết 〕# 滅Diệt 諦Đế 。 為vi 示thị 證chứng 得đắc 其kỳ 〔# 滅diệt 〕# 之chi 方phương 便tiện 而nhi 最tối 後hậu 〔# 說thuyết 〕# 道Đạo 諦Đế 。
[P.498]# 又hựu 有hữu 繫hệ 縛phược 於ư 樂nhạo/nhạc/lạc 之chi 樂lạc 味vị 之chi 諸chư 有hữu 情tình 而nhi 〔# 對đối 無vô 常thường 等đẳng 〕# 為vi 使sử 生sanh 悚tủng 懼cụ 。 於ư 最tối 初sơ 說thuyết 苦khổ 。 其kỳ 〔# 苦khổ 〕# 非phi 無vô 作tác 而nhi 來lai 。 非phi 由do 自tự 在tại 〔# 天thiên 〕# 之chi 化hóa 作tác 等đẳng 而nhi 〔# 生sanh 〕# 。 為vi 使sử 知tri 由do 此thử 〔# 集tập 〕# 而nhi 生sanh 。 故cố 其kỳ 後hậu 〔# 說thuyết 〕# 集tập 。 由do 此thử 克khắc 勝thắng 有hữu 因nhân 之chi 苦khổ 。 悚tủng 懼cụ （# 厭yếm 離ly ）# 〔# 無vô 常thường 。 苦khổ 等đẳng 〕# 。 於ư 有hữu 意ý 欣hân 求cầu 苦khổ 出xuất 離ly 之chi 人nhân 人nhân 以dĩ 示thị 出xuất 離ly 。 為vi 令linh 生sanh 樂nhạo/nhạc/lạc 味vị 而nhi 〔# 說thuyết 〕# 滅diệt 。 為vi 〔# 使sử 彼bỉ 等đẳng 〕# 證chứng 得đắc 滅diệt 。 到đáo 達đạt 於ư 滅diệt 而nhi 〔# 最tối 後hậu 說thuyết 示thị 〕# 道đạo 。 當đương 知tri 如như 斯tư 〔# 說thuyết 示thị 此thử 四Tứ 聖Thánh 諦Đế 。 〕# 順thuận 序tự 之chi 決quyết 定định 說thuyết 。
〔# 八bát 〕#
由do 生sanh 等đẳng 之chi 決quyết 定định
世Thế 尊Tôn 解giải 釋thích 彼bỉ 聖Thánh 諦Đế 。 一nhất 。 苦khổ 之chi 解giải 釋thích 。 （# 一nhất ）# 。
生sanh 亦diệc 苦khổ 。 （# 二nhị ）# 老lão 亦diệc 苦khổ 。 （# 三tam ）# 死tử 亦diệc 苦khổ 。 （# 四tứ ）# 愁sầu 。 （# 五ngũ ）# 悲bi 。 （# 六lục ）# 苦khổ 。 （# 七thất ）# 憂ưu 。 （# 八bát ）# 惱não 亦diệc 苦khổ 。 （# 九cửu ）# 怨oán 憎tăng 之chi 會hội 合hợp 亦diệc 苦khổ 。 （# 一nhất 〇# ）# 可khả 愛ái 之chi 別biệt 離ly 亦diệc 苦khổ 。 （# 一nhất 一nhất ）# 欲dục 求cầu 不bất 得đắc 亦diệc 苦khổ 。 （# 一nhất 二nhị ）# 略lược 而nhi 言ngôn 之chi 。 五ngũ 取thủ 蘊uẩn 亦diệc 苦khổ 。
〔# 說thuyết 〕# 此thử 十thập 二nhị 法pháp 。 二nhị 。 集tập 之chi 解giải 釋thích 。
〔# 集tập 者giả 〕# 持trì 再tái 有hữu 。 伴bạn 喜hỷ 貪tham 。 於ư 此thử 處xứ 彼bỉ 處xứ 所sở 歡hoan 喜hỷ 之chi 渴khát 愛ái 。 所sở 謂vị （# 一nhất ）# 欲dục 愛ái 。 （# 二nhị ）# 有hữu 愛ái 。 （# 三tam ）# 無vô 有hữu 愛ái 。
〔# 說thuyết 〕# 此thử 三tam 種chủng 之chi 渴khát 愛ái 。 三tam 。 滅diệt 之chi 解giải 釋thích 。
〔# 滅diệt 者giả 〕# 此thử 彼bỉ 渴khát 愛ái 無vô 殘tàn 餘dư 離ly 貪tham 。 滅diệt 。 捨xả 。 捨xả 遣khiển 。 脫thoát 。 無vô 執chấp 著trước 。
若nhược 如như 斯tư 之chi 義nghĩa 。 〔# 說thuyết 〕# 唯duy 一nhất 之chi 涅Niết 槃Bàn 。 四tứ 。 道đạo 之chi 解giải 釋thích 。
云vân 何hà 至chí 苦khổ 滅diệt 行hành 道Đạo 之chi 聖Thánh 諦Đế 。 此thử 即tức 八Bát 支Chi 聖Thánh 道Đạo 。 所sở 謂vị （# 一nhất ）# 正chánh 見kiến 乃nãi 至chí （# 八bát ）# 正chánh 定định 。
〔# 說thuyết 〕# 斯tư 八bát 法pháp 。 於ư 此thử 四Tứ 諦Đế 之chi 解giải 釋thích 。 說thuyết 生sanh 等đẳng 之chi 法pháp 。 當đương 知tri 由do 其kỳ 生sanh 等đẳng 之chi 決quyết 定định 是thị 此thử 〔# 四Tứ 諦Đế 之chi 〕# 決quyết 定định 說thuyết 。
〔# 一nhất 。 苦khổ 之chi 解giải 釋thích 〕# 。
（# 一nhất ）#
〔# 生sanh 亦diệc 苦khổ 〕#
此thử
生sanh 之chi 語ngữ
有hữu 多đa 義nghĩa 。 即tức （# 一nhất ）# 言ngôn 。
亦diệc 有hữu 一nhất 生sanh 。 亦diệc 有hữu 二nhị 生sanh 。
時thời 是thị 述thuật 。
有hữu
〔# 之chi 意ý 〕# 。 （# 二nhị ）# 言ngôn 。
毘tỳ 舍xá 佉khư 。 名danh 尼ni 乾can/kiền/càn 之chi 沙Sa 門Môn 有hữu 生sanh （# 種chủng ）# 。
時thời 是thị 述thuật 。
部bộ 類loại
〔# 之chi 意ý 〕# 。 （# 三tam ）# 言ngôn 。
生sanh 是thị 二nhị 蘊uẩn 所sở 攝nhiếp 。
時thời 是thị 述thuật 。
有hữu 為vi 相tương/tướng
之chi 〔# 意ý 〕# 。 （# 四tứ ）# 言ngôn 。
於ư 母mẫu 胎thai 中trung 。 最tối 初sơ 心tâm 生sanh 起khởi 。 識thức 最tối 初sơ 現hiện 前tiền 者giả 。 由do 此thử 而nhi 〔# 言ngôn 〕# 彼bỉ 之chi 生sanh 。
時thời 是thị 〔# 述thuật 〕# 。
結kết 生sanh
〔# 之chi [P.499]# 意ý 〕# 。 （# 五ngũ ）# 言ngôn 。
阿A 難Nan 。 菩Bồ 薩Tát 於ư 正chánh 生sanh 。
時thời 是thị 〔# 述thuật 〕# 。
出xuất 生sanh
〔# 之chi 意ý 〕# 。 （# 六lục ）# 言ngôn 。
生sanh 說thuyết （# 系hệ 統thống 說thuyết ）# 〔# 彼bỉ 〕# 不bất 被bị 排bài 斥xích 為vi 〔# 不bất 純thuần 〕# 彼bỉ 不bất 被bị 非phi 難nạn/nan 。
時thời 是thị 〔# 述thuật 〕# 。
家gia
〔# 系hệ 之chi 意ý 〕# 。 （# 七thất ）# 言ngôn 。
大đại 姊tỷ 。 我ngã 由do 聖thánh 之chi 生sanh 而nhi 生sanh 。
時thời 是thị 〔# 述thuật 〕# 。
聖thánh 戒giới
〔# 之chi 意ý 〕# 。 於ư 此thử 〔# 言ngôn 生sanh 者giả 〕# 是thị 此thử 胎thai 生sanh 者giả 。 結kết 生sanh （# 入nhập 胎thai ）# 至chí 以dĩ 後hậu 出xuất 母mẫu 胎thai 止chỉ 。 就tựu 轉chuyển 起khởi 〔# 胎thai 生sanh 者giả 之chi 〕# 諸chư 蘊uẩn 而nhi 〔# 言ngôn 〕# 。 當đương 知tri 其kỳ 他tha 之chi 〔# 濕thấp 生sanh 。 卵noãn 生sanh 。 化hóa 生sanh 〕# 者giả 。 唯duy 就tựu 結kết 生sanh 蘊uẩn 而nhi 〔# 言ngôn 〕# 。 以dĩ 上thượng 是thị 此thử 經Kinh 典điển 之chi 說thuyết 。
其kỳ 次thứ 。 若nhược 依y 阿a 毘tỳ 達đạt 磨ma 〔# 之chi 說thuyết 〕# 。 是thị 生sanh 於ư 彼bỉ 彼bỉ 之chi 處xứ 。 各các 各các 有hữu 情tình 。 所sở 現hiện 前tiền 諸chư 蘊uẩn 之chi 最tối 初sơ 現hiện 前tiền 而nhi 名danh 為vi 生sanh 。 而nhi 且thả 此thử 。
生sanh
是thị 各các 各các 於ư 有hữu 之chi 最tối 初sơ 出xuất 生sanh 為vi 相tương/tướng 。 出xuất 來lai 為vi 味vị 。 由do 過quá 去khứ 世thế 。 於ư 今kim 世thế 現hiện 起khởi 浮phù 出xuất 。 又hựu 現hiện 起khởi 種chủng 種chủng 之chi 苦khổ 。
其kỳ 次thứ 。 何hà 故cố 此thử 〔# 生sanh 〕# 是thị 苦khổ 耶da 。 〔# 生sanh 〕# 為vi 多đa 苦khổ 之chi 基cơ （# 所sở 依y ）# 故cố 〔# 苦khổ 〕# 也dã 。 即tức 有hữu 眾chúng 多đa 之chi 苦khổ 。 謂vị 便tiện 苦khổ 苦khổ 。 壞hoại 苦khổ 。 行hành 苦khổ 。 覆phú 蔽tế 之chi 苦khổ 。 不bất 覆phú 蔽tế 之chi 苦khổ 。 間gian 接tiếp 之chi 苦khổ 。 直trực 接tiếp 之chi 苦khổ 。
其kỳ 中trung 。 身thân 心tâm 之chi 苦khổ 受thọ 即tức 由do 自tự 性tánh 或hoặc 名danh 目mục 皆giai 為vi 苦khổ 故cố 。 言ngôn 為vi 。
苦khổ 苦khổ
樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 由do 壞hoại （# 變biến 易dị ）# 為vi 苦khổ 生sanh 起khởi 之chi 因nhân 故cố 為vi 。
壞hoại 苦khổ
捨xả 受thọ 及cập 餘dư 三tam 地địa 之chi 諸chư 行hành 。 於ư 生sanh 滅diệt 所sở 逼bức 惱não 故cố 為vi 。
行hành 苦khổ
耳nhĩ 痛thống 。 齒xỉ 痛thống 。 貪tham 之chi 逼bức 惱não 。 瞋sân 逼bức 惱não 等đẳng 之chi 身thân 心tâm 病bệnh 痛thống 。 問vấn 始thỉ 知tri 故cố 。 又hựu 不bất 明minh 瞭# 〔# 其kỳ 等đẳng 病bệnh 痛thống 之chi 〕# 襲tập 來lai 故cố 為vi 。
覆phú 蔽tế 之chi 苦khổ
亦diệc 言ngôn 不bất 明minh 瞭# 之chi 苦khổ 。 除trừ 苦khổ 苦khổ 其kỳ 餘dư 之chi 苦khổ 。 是thị 於ư 〔# 分phân 別biệt 論luận 之chi 〕# 諦đế 分phân 別biệt 中trung 所sở 述thuật 。 其kỳ 次thứ 生sanh 等đẳng 之chi 一nhất 切thiết 。 各các 各các 為vi 苦khổ 之chi 基cơ （# 所sở 依y ）# 。 故cố 為vi 。
間gian 接tiếp 之chi 苦khổ
而nhi 言ngôn 苦khổ 苦khổ 是thị 。
直trực 接tiếp 之chi 苦khổ
於ư 此thử 之chi
生sanh
世Thế 尊Tôn 於ư 賢hiền 愚ngu 經kinh 等đẳng 以dĩ 譬thí 喻dụ 說thuyết 明minh 。 地địa 獄ngục 之chi 苦khổ 。 及cập 於ư 善thiện 趣thú 人nhân 間gian 所sở 生sanh 。 起khởi [P.500]# 由do 入nhập 胎thai 等đẳng 類loại 之chi 苦khổ 。 為vi 〔# 苦khổ 之chi 〕# 基cơ （# 所sở 依y ）# 。 故cố 〔# 生sanh 〕# 是thị 苦khổ 。
其kỳ 中trung 。 （# 一nhất ）# 由do 此thử 入nhập 胎thai 苦khổ 類loại 之chi 苦khổ 。 此thử 有hữu 情tình 生sanh 。 於ư 母mẫu 胎thai 中trung 。 非phi 生sanh 於ư 青thanh 蓮liên 。 紅hồng 蓮liên 。 白bạch 蓮liên 等đẳng 之chi 中trung 。 生sanh 臟tạng （# 胃vị ）# 之chi 下hạ 。 熟thục 臟tạng （# 直trực 腸tràng ）# 之chi 上thượng 。 腹phúc 壁bích 與dữ 脊tích 椎chùy 中trung 間gian 。 極cực 為vi 窄# 狹hiệp 黑hắc 暗ám 。 有hữu 種chủng 種chủng 惡ác 臭xú 之chi 充sung 滿mãn 最tối 極cực 之chi 惡ác 臭xú 。 生sanh 於ư 甚thậm 可khả 厭yếm 惡ác 之chi 場tràng 所sở 。 猶do 如như 腐hủ 魚ngư 。 腐hủ 粥chúc 。 污ô 水thủy 池trì 中trung 所sở 〔# 生sanh 之chi 〕# 蛆thư 蟲trùng 。 彼bỉ 生sanh 其kỳ 處xứ 。 十thập 個cá 月nguyệt 之chi 間gian 。 由do 母mẫu 胎thai 發phát 生sanh 之chi 熱nhiệt 。 如như 入nhập 袋đại 中trung 所sở 煮chử 之chi 煮chử 物vật 。 如như 麥mạch 團đoàn 子tử 被bị 蒸chưng 。 不bất 能năng 屈khuất 伸thân 。 嘗thường 甚thậm 痛thống 苦khổ 。 此thử 先tiên 述thuật 。
由do 入nhập 胎thai 之chi 苦khổ
（# 二nhị ）# 彼bỉ （# 胎thai 兒nhi ）# 在tại 母mẫu 親thân 急cấp 於ư 頓đốn 躓chí 。 急cấp 行hành 。 急cấp 坐tọa 。 急cấp 起khởi 及cập 迴hồi 轉chuyển 等đẳng 狀trạng 態thái 。 即tức 如như 在tại 酒tửu 醉túy 者giả 之chi 小tiểu 山sơn 羊dương 。 又hựu 如như 在tại 捕bộ 蛇xà 入nhập 手thủ 中trung 之chi 小tiểu 蛇xà 遭tao 被bị 拉lạp 。 被bị 拉lạp 轉chuyển 。 被bị 扣khấu 押áp 。 押áp 遣khiển 等đẳng 事sự 。 嘗thường 甚thậm 痛thống 苦khổ 。 又hựu 母mẫu 親thân 飲ẩm 冷lãnh 水thủy 時thời 。 如như 生sanh 起khởi 於ư 〔# 八bát 〕# 寒hàn 地địa 獄ngục 。 嚥# 下hạ 熱nhiệt 粥chúc 食thực 物vật 等đẳng 時thời 。 如như 降giáng/hàng 來lai 火hỏa 雨vũ 。 嚥# 下hạ 鹹hàm 。 酸toan 等đẳng 時thời 。 身thân 傷thương 如như 受thọ 灰hôi 汁trấp 擦sát 進tiến 之chi 懲# 罰phạt 。 嘗thường 甚thậm 痛thống 苦khổ 。 此thử 〔# 正chánh 常thường 懷hoài 孕dựng 〕# 是thị 。
由do 注chú 意ý 胎thai 之chi 苦khổ
（# 三tam ）# 其kỳ 次thứ 。 有hữu 不bất 正chánh 常thường 懷hoài 孕dựng 之chi 母mẫu 親thân 。 胎thai 兒nhi 即tức 〔# 母mẫu 親thân 〕# 之chi 朋bằng 友hữu 。 親thân 友hữu 。 同đồng 事sự 等đẳng 所sở 不bất 適thích 合hợp 看khán 見kiến 之chi 處xứ 生sanh 起khởi 痛thống 苦khổ 。 或hoặc 受thọ 割cát 切thiết 等đẳng 〔# 手thủ 術thuật 〕# 之chi 苦khổ 。 此thử 是thị 。
由do 墮đọa 胎thai 之chi 苦khổ
（# 四tứ ）# 母mẫu 出xuất 產sản 〔# 胎thai 兒nhi 〕# 時thời 。 〔# 為vi 向hướng 產sản 門môn 〕# 依y 業nghiệp 生sanh 之chi 風phong 所sở 旋toàn 轉chuyển 而nhi 如như 墮đọa 地địa 獄ngục 。 〔# 胎thai 兒nhi 〕# 向hướng 恐khủng 怖bố 之chi 產sản 道đạo 。 猶do 如như 由do 鍵kiện 孔khổng 拉lạp 出xuất 大đại 龍long 。 如như 地địa 獄ngục 之chi 有hữu 情tình 被bị 兩lưỡng 山sơn 所sở 押áp 而nhi 粉phấn 碎toái 者giả 。 由do 此thử 極cực 窄# 狹hiệp 之chi 產sản 門môn 而nhi 受thọ 苦khổ 。 此thử 為vi 。
由do 出xuất 產sản 之chi 苦khổ
（# 五ngũ ）# 其kỳ 次thứ 。 已dĩ 生sanh 者giả 身thân 體thể 軟nhuyễn 而nhi 生sanh 傷thương 。 所sở 取thủ 於ư 手thủ 。 使sử 沐mộc 浴dục 。 所sở 洗tẩy 。 用dụng 〔# 拭thức 〕# 而nhi 所sở 拭thức 時thời 。 如như 針châm 端đoan 或hoặc 剃thế 刀đao 之chi 刃nhận 所sở 刺thứ 裂liệt 之chi 受thọ 痛thống 苦khổ 。 此thử 。
由do 出xuất 母mẫu 胎thai 外ngoại 之chi 苦khổ
[P.501]# （# 六lục ）# 其kỳ 後hậu 之chi 生sanh 減giảm 。 自tự 己kỷ 欲dục 自tự 殺sát 者giả 。 〔# 又hựu 〕# 誓thệ 為vi 無vô 衣y 者giả 〔# 裸lõa 〕# 。 身thân 受thọ 日nhật 暴bạo 焦tiêu 熱nhiệt 為vi 事sự 者giả 。 〔# 又hựu 〕# 忿phẫn 而nhi 絕tuyệt 食thực 者giả 。 〔# 或hoặc 〕# 縊ải 頸cảnh 而nhi 生sanh 起khởi 痛thống 苦khổ 。 此thử 。
由do 自tự 己kỷ 惹nhạ 起khởi 之chi 苦khổ
（# 七thất ）# 其kỳ 次thứ 。 由do 受thọ 他tha 殺sát 。 縛phược 等đẳng 而nhi 生sanh 起khởi 痛thống 〔# 苦khổ 〕# 。 此thử 。
由do 他tha 所sở 惹nhạ 起khởi 之chi 苦khổ
對đối 如như 斯tư 一nhất 切thiết 之chi 苦khổ 。 皆giai 以dĩ 生sanh 為vi 基cơ （# 所sở 依y ）# 。 故cố 如như 次thứ 言ngôn 。
若nhược 有hữu 情tình 不bất 生sanh 地địa 獄ngục 。 焉yên 受thọ 其kỳ 處xứ 火hỏa 所sở 燒thiêu 。
等đẳng 難nan 堪kham 忍nhẫn 之chi 苦khổ 耶da 。 如như 斯tư 牟Mâu 尼Ni 說thuyết 生sanh 苦khổ 。
若nhược 不bất 生sanh 於ư 畜súc 生sanh 界giới 。 受thọ 鞭tiên 打đả 加gia 害hại 等đẳng 苦khổ 。
即tức 如như 何hà 有hữu 斯tư 之chi 處xứ 。 生sanh 其kỳ 畜súc 生sanh 界giới 亦diệc 苦khổ 。
次thứ 餓ngạ 鬼quỷ 界giới 或hoặc 飢cơ 渴khát 。 風phong 炎diễm 熱nhiệt 生sanh 種chủng 種chủng 苦khổ 。
不bất 生sanh 其kỳ 處xứ 即tức 無vô 處xứ 。 牟Mâu 尼Ni 說thuyết 生sanh 即tức 有hữu 苦khổ 。
阿a 修tu 羅la 界giới 世thế 間gian 邊biên 。 難nan 堪kham 黑hắc 暗ám 寒hàn 冷lãnh 苦khổ 。
若nhược 不bất 生sanh 於ư 其kỳ 處xứ 者giả 。 何hà 故cố 有hữu 此thử 生sanh 亦diệc 苦khổ 。
母mẫu 胎thai 如như 糞Phẩn 尿Niệu 地Địa 獄Ngục 。 久cửu 住trụ 有hữu 情tình 外ngoại 出xuất 生sanh 。
所sở 受thọ 恐khủng 怖bố 大đại 痛thống 苦khổ 。 無vô 無vô 生sanh 故cố 有hữu 生sanh 苦khổ 。
何hà 以dĩ 更cánh 要yếu 多đa 言ngôn 說thuyết 。 何hà 時thời 處xứ 無vô 一nhất 切thiết 苦khổ 。
遠viễn 離ly 生sanh 而nhi 不bất 遂toại 彼bỉ 。 故cố 佛Phật 說thuyết 生sanh 第đệ 一nhất 苦khổ 。
此thử 先tiên 述thuật 生sanh 之chi 決quyết 定định 說thuyết 。
[P.502]# （# 二nhị ）#
老lão 亦diệc 苦khổ 。
於ư 此thử 老lão 是thị 有hữu 為vi 相tương/tướng 。 與dữ 稱xưng 齒xỉ 落lạc 等đẳng 。 〔# 如như 〕# 一nhất 有hữu 包bao 攝nhiếp 諸chư 蘊uẩn 於ư 相tương 續tục 中trung 而nhi 古cổ 老lão 之chi 二nhị 種chủng 。 於ư 此thử 所sở 意ý 義nghĩa 是thị 後hậu 者giả 。 而nhi 此thử 。
老lão
是thị 蘊uẩn 之chi 徧biến 熟thục 為vi 相tương/tướng 。 近cận 死tử 為vi 味vị 。 青thanh 壯tráng 之chi 滅diệt 為vi 現hiện 起khởi 。 〔# 老lão 〕# 是thị 依y 行hành 苦khổ 。 又hựu 依y 苦khổ 之chi 基cơ 而nhi 為vi 苦khổ 。 四tứ 肢chi 五ngũ 體thể 弛thỉ 緩hoãn 。 〔# 諸chư 〕# 根căn 變biến 化hóa 醜xú 陋lậu 。 青thanh 壯tráng 消tiêu 滅diệt 。 力lực 損tổn 念niệm 覺giác 失thất 。 為vi 他tha 人nhân 所sở 輕khinh 侮vũ 等đẳng 之chi 多đa 緣duyên 。 生sanh 起khởi 身thân 心tâm 之chi 苦khổ 〔# 故cố 〕# 。 老lão 為vi 基cơ （# 依y 所sở ）# 故cố 如như 次thứ 言ngôn 。
肢chi 體thể 弛thỉ 緩hoãn 故cố 。 諸chư 根căn 之chi 變biến 化hóa 。
因nhân 盛thịnh 壯tráng 消tiêu 滅diệt 。 氣khí 力lực 損tổn 失thất 故cố 。
為vi 念niệm 等đẳng 之chi 失thất 。 自tự 己kỷ 子tử 女nữ 等đẳng 。
亦diệc 受thọ 叱sất 責trách 故cố 。 又hựu 益ích 越việt 愚ngu 蒙mông 。
人nhân 所sở 得đắc 之chi 身thân 。 以dĩ 及cập 意ý 之chi 苦khổ 。
此thử 皆giai 為vi 老lão 因nhân 。 故cố 老lão 是thị 為vi 苦khổ 。
此thử 對đối 老lão 之chi 決quyết 定định 說thuyết 。
（# 三tam ）#
死tử 亦diệc 苦khổ 。
對đối 於ư 此thử 之chi 死tử 。 說thuyết 。
老lão 死tử 是thị 二nhị 蘊uẩn 所sở 攝nhiếp 。
之chi 有hữu 為vi 相tương/tướng 。 對đối 此thử 說thuyết 。
常thường 有hữu 死tử 之chi 怖bố 畏úy 。
所sở 包bao 攝nhiếp 於ư 一nhất 有hữu 之chi 命mạng 根căn 斷đoạn 絕tuyệt 。 連liên 續tục 之chi 二nhị 種chủng 。 於ư 此thử 之chi 意ý 義nghĩa 是thị 〔# 後hậu 者giả 〕# 。 以dĩ 生sanh 為vi 緣duyên 云vân 死tử 。 災tai 難nạn 橫hoạnh 死tử 。 自tự 然nhiên 死tử 。 壽thọ 盡tận 之chi 死tử 。 福phước 盡tận 之chi 死tử 。 此thử 〔# 狀trạng 況huống 〕# 名danh 為vi 死tử 。 此thử 〔# 死tử 〕# 是thị 死tử 歿một 為vi 相tương/tướng 。 別biệt 離ly 為vi 味vị 。 失thất 〔# 現hiện 在tại 之chi 〕# 趣thú 為vi 現hiện 起khởi 。 當đương 知tri 〔# 死tử 〕# 是thị 苦khổ 之chi 基cơ 故cố 為vi 苦khổ 。 故cố 如như 次thứ 言ngôn 。
隨tùy 觀quán 惡ác 業nghiệp 相tương/tướng 。 而nhi 某mỗ 惡ác 業nghiệp 者giả 。
賢hiền 者giả 何hà 不bất 能năng 。 離ly 去khứ 愛ái 事sự 物vật 。
於ư 臨lâm 終chung 某mỗ 者giả 。 相tương/tướng 等đẳng 意ý 之chi 苦khổ 。
關quan 節tiết 連liên 結kết 斷đoạn 。 一nhất 切thiết 身thân 生sanh 苦khổ 。
[P.503]# 末mạt 摩ma （# 死tử ）# 突đột 刺thứ 。 難nan 堪kham 亦diệc 難nạn/nan 治trị 。
身thân 生sanh 之chi 有hữu 苦khổ 。 死tử 斯tư 苦khổ 為vi 基cơ 。
是thị 故cố 此thử 之chi 死tử 。 即tức 說thuyết 是thị 為vi 苦khổ 。
此thử 對đối 死tử 之chi 決quyết 定định 說thuyết 。
（# 四tứ ）# 於ư 愁sầu 等đẳng 之chi 中trung 。
愁sầu
是thị 遭tao 遇ngộ 失thất 去khứ 親thân 戚thích 等đẳng 〔# 事sự 情tình 〕# 者giả 心tâm 之chi 熱nhiệt 苦khổ 。 依y 其kỳ 義nghĩa 不bất 外ngoại 是thị 憂ưu 。 而nhi 〔# 心tâm 〕# 中trung 之chi 焦tiêu 熱nhiệt 為vi 相tương/tướng 。 令linh 心tâm 燃nhiên 燒thiêu 為vi 味vị 。 憂ưu 愁sầu 為vi 現hiện 起khởi 。 又hựu 〔# 愁sầu 〕# 為vi 苦khổ 苦khổ 故cố 。 苦khổ 為vi 基cơ 故cố 苦khổ 。 如như 次thứ 言ngôn 。
愁sầu 是thị 如như 毒độc 箭tiễn 。 刺thứ 諸chư 有hữu 情tình 心tâm 。
如như 赤xích 熱nhiệt 鐵thiết 鏝# 。 更cánh 是thị 激kích 燃nhiên 燒thiêu 。
愁sầu 惹nhạ 起khởi 種chủng 種chủng 。 病bệnh 老lão 死tử 等đẳng 苦khổ 。
是thị 故cố 於ư 此thử 愁sầu 。 即tức 言ngôn 是thị 為vi 苦khổ 。
此thử 對đối 愁sầu 之chi 決quyết 定định 說thuyết 。
（# 五ngũ ）#
悲bi
是thị 遭tao 遇ngộ 失thất 親thân 戚thích 等đẳng 〔# 事sự 情tình 〕# 者giả 之chi 號hào 泣khấp 。 其kỳ 涕thế 泣khấp 為vi 相tương/tướng 。 述thuật 功công 德đức 與dữ 過quá 失thất 為vi 味vị 。 自tự 失thất 為vi 現hiện 起khởi 。 而nhi 〔# 悲bi 是thị 聲thanh 而nhi 〕# 行hành 苦khổ 之chi 狀trạng 態thái 。 又hựu 苦khổ 為vi 基cơ 故cố 苦khổ 。 故cố 如như 次thứ 言ngôn 。
愁sầu 箭tiễn 之chi 所sở 傷thương 。 而nhi 有hữu 悲bi 泣khấp 者giả 。
喉hầu 脣thần 口khẩu 乾can 燥táo 。 以dĩ 生sanh 起khởi 難nan 堪kham 。
較giảo 愁sầu 之chi 更cánh 甚thậm 。 而nhi 至chí 受thọ 極cực 苦khổ 。
故cố 世Thế 尊Tôn 宣tuyên 說thuyết 。 以dĩ 悲bi 泣khấp 為vi 苦khổ 。
此thử 對đối 悲bi 之chi 決quyết 定định 說thuyết 。
（# 六lục ）#
苦khổ
是thị 身thân 之chi 苦khổ 。 其kỳ 身thân 逼bức 惱não 為vi 相tương/tướng 。 無vô 慧tuệ 之chi 人nhân 人nhân 使sử 起khởi 憂ưu 為vi 味vị 。 身thân 之chi 病bệnh 患hoạn 為vi 現hiện 起khởi 。 而nhi 〔# 苦khổ 〕# 是thị 苦khổ 苦khổ 故cố 。 又hựu 持trì 意ý 之chi 苦khổ 故cố 苦khổ 。 故cố 如như 次thứ 言ngôn 。
此thử 苦khổ 逼bức 惱não 身thân 。 更cánh 生sanh 起khởi 意ý 苦khổ 。
是thị 故cố 於ư 此thử 處xứ 。 特đặc 言ngôn 此thử 為vi 苦khổ 。
此thử 對đối 苦khổ 之chi 決quyết 定định 說thuyết 。
[P.504]# （# 七thất ）#
憂ưu
是thị 意ý 之chi 苦khổ 。 此thử 心tâm 逼bức 惱não 為vi 相tương/tướng 。 逼bức 害hại 意ý 為vi 味vị 。 意ý 之chi 病bệnh 患hoạn 為vi 現hiện 起khởi 。 而nhi 〔# 憂ưu 〕# 是thị 苦khổ 苦khổ 故cố 。 又hựu 持trì 身thân 之chi 苦khổ 故cố 為vi 苦khổ 。 然nhiên 。 墮đọa 於ư 心tâm 苦khổ 之chi 人nhân 人nhân 散tán 髮phát 而nhi 泣khấp 。 槌chùy 胸hung 。 轉chuyển 展triển 反phản 側trắc 。 以dĩ 足túc 為vi 上thượng 而nhi 倒đảo 。 持trì 刀đao 〔# 自tự 殺sát 〕# 。 服phục 毒độc 以dĩ 繩thằng 縊ải 頸cảnh 。 跳khiêu 入nhập 火hỏa 堆đôi 等đẳng 。 受thọ 種chủng 種chủng 種chủng 類loại 之chi 苦khổ 。 故cố 如như 次thứ 言ngôn 。
憂ưu 以dĩ 逼bức 惱não 心tâm 。 惹nhạ 起khởi 身thân 逼bức 惱não 。
是thị 故cố 離ly 憂ưu 人nhân 。 說thuyết 示thị 憂ưu 之chi 苦khổ 。
此thử 對đối 憂ưu 之chi 決quyết 定định 說thuyết 。
（# 八bát ）#
惱não
是thị 遭tao 遇ngộ 失thất 去khứ 親thân 戚thích 等đẳng 〔# 事sự 情tình 〕# 者giả 。 不bất 外ngoại 心tâm 生sanh 甚thậm 苦khổ 之chi 過quá 失thất 。 或hoặc 人nhân 人nhân 〔# 說thuyết 此thử 〕# 是thị 行hành 蘊uẩn 所sở 攝nhiếp 之chi 一nhất 〔# 心tâm 所sở 〕# 法pháp 。 此thử 心tâm 之chi 燃nhiên 燒thiêu 為vi 相tương/tướng 。 呻thân 吟ngâm 為vi 味vị 。 憔tiều 悴tụy 為vi 現hiện 起khởi 。 而nhi 〔# 惱não 〕# 是thị 行hành 苦khổ 之chi 狀trạng 態thái 故cố 。 又hựu 令linh 心tâm 燃nhiên 燒thiêu 。 令linh 身thân 憔tiều 悴tụy 故cố 苦khổ 。 故cố 如như 次thứ 言ngôn 。
惱não 是thị 心tâm 燃nhiên 燒thiêu 。 及cập 身thân 之chi 憔tiều 悴tụy 。
生sanh 極cực 甚thậm 之chi 苦khổ 。 故cố 言ngôn 此thử 為vi 苦khổ 。
此thử 對đối 惱não 之chi 決quyết 定định 說thuyết 。
此thử 〔# 愁sầu 。 悲bi 。 惱não 之chi 〕# 中trung 。
愁sầu
是thị 如như 以dĩ 弱nhược 火hỏa 煮chử 鍋oa 中trung 之chi 〔# 油du 等đẳng 〕# 。
悲bi
如như 以dĩ 強cường/cưỡng 火hỏa 煮chử 者giả 令linh 由do 鍋oa 中trung 溢dật 出xuất 。 當đương 知tri 。
惱não
是thị 溢dật 出xuất 之chi 外ngoại 所sở 不bất 能năng 出xuất 者giả 。 煮chử 於ư 鍋oa 中trung 以dĩ 燒thiêu 盡tận 。
（# 九cửu ）#
怨oán 憎tăng 之chi 會hội 合hợp
是thị 不bất 適thích 意ý 之chi 諸chư 有hữu 情tình 或hoặc 行hành 之chi 會hội 合hợp 。 其kỳ 好hảo/hiếu 者giả 會hội 合hợp 為vi 相tương/tướng 。 惱não 害hại 心tâm 為vi 味vị 。 不bất 利lợi 益ích 之chi 狀trạng 態thái 為vi 現hiện 起khởi 。 而nhi 為vi 〔# 此thử 〕# 苦khổ 之chi 基cơ 故cố 苦khổ 。 故cố 如như 次thứ 言ngôn 。
看khán 見kiến 諸chư 怨oán 憎tăng 。 最tối 初sơ 心tâm 之chi 苦khổ 。
其kỳ 次thứ 因nhân 於ư 此thử 。 生sanh 起khởi 身thân 之chi 苦khổ 。
如như 斯tư 身thân 與dữ 心tâm 。 為vi 二nhị 苦khổ 之chi 基cơ 。
知tri 由do 佛Phật 所sở 說thuyết 。 怨oán 憎tăng 會hội 合hợp 苦khổ 。
此thử 對đối 怨oán 憎tăng 會hội 合hợp 之chi 決quyết 定định 說thuyết 。
[P.505]# （# 一nhất 〇# ）#
諸chư 愛ái 之chi 離ly 別biệt 。
適thích 意ý 之chi 諸chư 有hữu 情tình 或hoặc 以dĩ 喪táng 失thất 行hành 。 所sở 好hiếu 事sự 物vật 別biệt 離ly 為vi 相tương/tướng 。 愁sầu 之chi 生sanh 起khởi 為vi 味vị 。 不bất 幸hạnh 為vi 現hiện 起khởi 。 而nhi 為vi 愁sầu 苦khổ 之chi 基cơ 故cố 苦khổ 。 故cố 如như 次thứ 言ngôn 。
別biệt 離ly 親thân 戚thích 財tài 產sản 等đẳng 。 受thọ 愁sầu 箭tiễn 之chi 諸chư 愚ngu 者giả 。
是thị 故cố 諸chư 愛ái 等đẳng 別biệt 離ly 。 如như 所sở 刺thứ 苦khổ 故cố 為vi 苦khổ 。
此thử 對đối 諸chư 愛ái 別biệt 離ly 之chi 決quyết 定định 說thuyết 。
（# 一nhất 一nhất ）#
欲dục 求cầu 者giả 不bất 得đắc 。
於ư 此thử 如như 云vân 。
嗚ô 呼hô 。 我ngã 等đẳng 不bất 能năng 活hoạt 下hạ 去khứ 。
對đối 不bất 能năng 得đắc 到đáo 事sự 物vật 之chi 欲dục 求cầu 。 而nhi 說thuyết 。
欲dục 求cầu 不bất 得đắc 苦khổ 。
對đối 不bất 得đắc 之chi 事sự 物vật 以dĩ 欲dục 求cầu 為vi 相tương/tướng 。 其kỳ 徧biến 求cầu 為vi 味vị 。 不bất 得đắc 彼bỉ 等đẳng 為vi 現hiện 起khởi 。 而nhi 為vi 苦khổ 之chi 基cơ 故cố 苦khổ 。 故cố 如như 次thứ 言ngôn 。
希hy 求cầu 之chi 人nhân 人nhân 。 各các 各các 不bất 得đắc 故cố 。
於ư 此thử 諸chư 有hữu 情tình 。 惱não 所sở 成thành 苦khổ 生sanh 。
不bất 得đắc 之chi 事sự 物vật 。 希hy 求cầu 為vi 苦khổ 因nhân 。
是thị 故cố 勝thắng 者giả 說thuyết 。 所sở 欲dục 不bất 得đắc 苦khổ 。
此thử 對đối 所sở 欲dục 不bất 得đắc 。 之chi 決quyết 定định 說thuyết 。
（# 一nhất 二nhị ）# 其kỳ 次thứ 。
略lược 言ngôn 之chi 五ngũ 取thủ 蘊uẩn 是thị 苦khổ 。
於ư 此thử 。
如như 者giả 佛Phật 所sở 說thuyết 。 是thị 生sanh 以dĩ 下hạ 苦khổ 。
及cập 不bất 所sở 說thuyết 苦khổ 。 無vô 此thử 等đẳng 不bất 存tồn 。
是thị 故cố 佛Phật 宣tuyên 示thị 。 乃nãi 苦khổ 之chi 終chung 滅diệt 。
要yếu 略lược 說thuyết 此thử 苦khổ 。 此thử 等đẳng 五ngũ 取thủ 蘊uẩn 。
即tức 如như 火hỏa 〔# 燒thiêu 〕# 薪tân 。 如như 〔# 射xạ 〕# 射xạ 擊kích 標tiêu 的đích 。 如như 虻manh 蚊văn 等đẳng 〔# 蝟# 集tập 〕# 於ư 牛ngưu 之chi 身thân 。 如như 刈ngải 手thủ 〔# 刈ngải 〕# 田điền 園viên 之chi 〔# 穀cốc 物vật 〕# 。 如như 村thôn 之chi 掠lược 奪đoạt 者giả 〔# 掠lược 奪đoạt 〕# 村thôn 。 〔# 斯tư 〕# 五ngũ 取thủ 蘊uẩn 由do 生sanh 等đẳng 種chủng 種chủng 〔# 之chi 痛thống 苦khổ 〕# 而nhi 患hoạn 痛thống 。 如như 草thảo 或hoặc 蔓mạn 草thảo 等đẳng 〔# 生sanh 〕# 於ư 地địa 上thượng 。 如như 華hoa 。 果quả 。 嫩# 葉diệp 〔# 生sanh 〕# 於ư 樹thụ 而nhi 生sanh 於ư 〔# 五ngũ 〕# 取thủ 蘊uẩn 。 又hựu 五ngũ 取thủ 蘊uẩn 〔# 受thọ 之chi 〕# 初sơ 苦khổ 是thị 。
生sanh 。
中trung 之chi 苦khổ 是thị
老lão
後hậu 之chi 苦khổ 是thị 。
死tử
如như 由do 至chí 死tử 苦khổ 之chi 加gia 害hại 而nhi 燃nhiên 燒thiêu 之chi 苦khổ 是thị 。
愁sầu
其kỳ 不bất 能năng 堪kham 忍nhẫn 者giả 涕thế 。 泣khấp 之chi 苦khổ 是thị 。
悲bi
由do 此thử 稱xưng 界giới 之chi 動động 搖dao （# 四tứ 大đại 不bất 調điều 。 ）# 與dữ 不bất 好hảo/hiếu 之chi 觸xúc 相tương 應ứng 者giả 身thân 之chi 病bệnh 苦khổ 是thị 。
苦khổ
其kỳ 〔# 身thân 病bệnh 〕# 而nhi 有hữu 病bệnh 諸chư 凡phàm 夫phu 依y 其kỳ 影ảnh 響hưởng 以dĩ 生sanh 起khởi 心tâm 之chi 病bệnh 苦khổ 是thị 。
憂ưu
為vi 愁sầu 等đẳng 之chi 增tăng 大đại 而nhi 生sanh 憔tiều 悴tụy 人nhân 人nhân 呻thân 吟ngâm 之chi 苦khổ 是thị 。
惱não
至chí 破phá 害hại 如như 意ý 之chi 〔# 事sự 情tình 〕# 。 破phá 滅diệt 人nhân 人nhân 欲dục 求cầu 之chi 苦khổ 是thị 。
所sở 欲dục 之chi 不bất 得đắc
如như 斯tư 為vi 種chủng 種chủng 種chủng 類loại 〔# 之chi 苦khổ 〕# 使sử 之chi 滅diệt 盡tận 。
〔# 五ngũ 〕# 取thủ 蘊uẩn 是thị 苦khổ
列liệt 舉cử 此thử 一nhất 一nhất 〔# 之chi 苦khổ 〕# 。 即tức 費phí 多đa 劫kiếp 之chi 說thuyết 。 亦diệc 不bất 能năng 盡tận 。 故cố 例lệ 如như 一nhất 水thủy 滴tích 〔# 要yếu 略lược 代đại 表biểu 〕# 大đại 海hải 之chi 全toàn 水thủy 滴tích 。 為vi 示thị 其kỳ 所sở 有hữu 一nhất 切thiết 。 之chi 苦khổ 投đầu 入nhập （# 要yếu 略lược ）# 五ngũ 取thủ 蘊uẩn 中trung 。 世Thế 尊Tôn 說thuyết 。
略lược 言ngôn 之chi 五ngũ 取thủ 蘊uẩn 是thị 苦khổ 。
此thử 對đối 〔# 五ngũ 〕# 取thủ 蘊uẩn 之chi 決quyết 定định 說thuyết 。
以dĩ 上thượng 先tiên 解giải 釋thích 苦khổ 之chi 法pháp 。
〔# 二nhị 。 集tập 之chi 解giải 釋thích 〕# 。
其kỳ 次thứ 。 集tập 之chi 解giải 釋thích 。
此thử 些# 渴khát 受thọ
即tức 此thử 渴khát 受thọ 。 〔# 云vân 〕# 。
持trì 再tái 有hữu
〔# 之chi 句cú 中trung 〕# 。 作tác 再tái 有hữu 故cố 為vi 再tái 有hữu 者giả 。 為vi 示thị 再tái 有hữu 者giả 之chi 性tánh 質chất 。 故cố 為vi 持trì 再tái 有hữu 。 與dữ 喜hỷ 。 貪tham 俱câu 在tại 故cố 。
伴bạn 喜hỷ 貪tham
〔# 此thử 渴khát 受thọ 〕# 若nhược 依y 義nghĩa 即tức 共cộng 喜hỷ 。 貪tham 。 言ngôn 〔# 共cộng 〕# 是thị 在tại 一nhất 起khởi 之chi 意ý 。
歡hoan 喜hỷ 於ư 此thử 處xứ 彼bỉ 處xứ
是thị 歡hoan 喜hỷ 身thân 體thể 所sở 生sanh 之chi 此thử 處xứ 彼bỉ 處xứ 。
所sở 謂vị 。
是thị 不bất 變biến 詞từ （# 間gian 投đầu 詞từ ）# 。 此thử 有hữu 。
云vân 何hà 與dữ 如như 果quả
之chi 義nghĩa 。
欲dục 愛ái 。 有hữu 愛ái 。 無vô 有hữu 愛ái 。
此thử 是thị 明minh 緣duyên 起khởi 之chi 解giải 釋thích 。 而nhi 於ư 此thử 處xứ 三tam 種chủng 皆giai 令linh 生sanh 苦Khổ 諦Đế 。 當đương 知tri 總tổng 括quát 而nhi 說thuyết 。 苦Khổ 集Tập 聖Thánh 諦Đế 。
〔# 三tam 。 苦khổ 滅diệt 之chi 解giải 釋thích 〕# 。
於ư 苦khổ 之chi 解giải 釋thích 。 由do 。
彼bỉ 渴khát 愛ái
等đẳng 方phương 法pháp 而nhi 說thuyết 集tập 之chi 滅diệt 。 此thử 何hà 故cố 耶da 。 因nhân 集tập 之chi 滅diệt 而nhi 有hữu 苦khổ 之chi 滅diệt 。 不bất 外ngoại 於ư 集tập 滅diệt 即tức 苦khổ 滅diệt 。 故cố 〔# 世Thế 尊Tôn 〕# 說thuyết 。
。
猶do 如như 根căn 徹triệt 底để 。 苦khổ 不bất 令linh 絕tuyệt 根căn 。
雖tuy 是thị 斬trảm 伐phạt 樹thụ 。 遂toại 之chi 再tái 生sanh 長trưởng 。
此thử 渴khát 愛ái 睡thụy 眼nhãn 。 苦khổ 不bất 使sử 絕tuyệt 滅diệt 。
此thử 苦khổ 之chi 返phản 復phục 。 返phản 復phục 再tái 生sanh 起khởi 。
此thử 因nhân 集tập 之chi 滅diệt 故cố 苦khổ 滅diệt 。 世Thế 尊Tôn 為vi 示thị 苦khổ 之chi 滅diệt 而nhi 說thuyết 由do 唯duy 集tập 之chi 滅diệt 。 即tức 諸chư 如Như 來Lai 。 其kỳ 行hành 動động 等đẳng 於ư 獅sư 子tử 。 彼bỉ 等đẳng 以dĩ 滅diệt 苦khổ 而nhi 說thuyết 示thị 苦khổ 之chi 滅diệt 。 不bất 以dĩ 果quả 為vi 〔# 問vấn 題đề 〕# 而nhi 以dĩ 因nhân 為vi 問vấn 題đề 。 然nhiên 。 諸chư 外ngoại 學học 其kỳ 行hành 動động 如như 犬khuyển 。 彼bỉ 等đẳng 以dĩ 滅diệt 苦khổ 又hựu 於ư 說thuyết 示thị 苦khổ 之chi 滅diệt 。 說thuyết 示thị 由do 勤cần 修tu 苦khổ 行hạnh 等đẳng 。 不bất 以dĩ 因nhân 為vi 〔# 問vấn 題đề 〕# 而nhi 以dĩ 果quả 為vi 問vấn 題đề 。 當đương 知tri 如như 斯tư 為vi 滅diệt 苦khổ 而nhi 說thuyết 示thị 集tập 之chi 滅diệt 。 而nhi 所sở 謂vị 。
彼bỉ 渴khát 愛ái
即tức 此thử 義nghĩa 。 言ngôn 。
持trì 再tái 有hữu 〔# 云vân 云vân 〕# 。
是thị 由do 分phân 別biệt 欲dục 愛ái 等đẳng 為vi 彼bỉ 渴khát 愛ái 。
離ly 貪tham
者giả 以dĩ 言ngôn 道đạo 。 說thuyết 。
離ly 貪tham 之chi 故cố 是thị 解giải 脫thoát
依y 離ly 貪tham 而nhi 滅diệt 即tức 為vi 離ly 貪tham 苦khổ 。 隨tùy 眠miên 之chi 斷đoạn 滅diệt 故cố 無vô 餘dư 離ly 貪tham 滅diệt 即tức 為vi 。
無vô 餘dư 離ly 貪tham 滅diệt
或hoặc 離ly 貪tham 又hựu 言ngôn 捨xả 斷đoạn 。 其kỳ 〔# 捨xả 斷đoạn 之chi 〕# 故cố 有hữu 無vô 餘dư 離ly 貪tham 。 無vô 餘dư 而nhi 滅diệt 。 當đương 知tri 如như 斯tư 亦diệc 為vi 此thử 〔# 語ngữ 句cú 〕# 之chi 接tiếp 續tục 。 而nhi 且thả 若nhược 由do 此thử 等đẳng 一nhất 切thiết 。 是thị 涅Niết 槃Bàn 之chi 同đồng 義nghĩa 語ngữ 。 然nhiên 。 於ư 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 的đích 苦Khổ 滅Diệt 聖Thánh 諦Đế 。 言ngôn 為vi 涅Niết 槃Bàn 。 由do 此thử 〔# 涅Niết 槃Bàn 為vi 所sở 緣duyên 〕# 而nhi 於ư 渴khát 愛ái 離ly 貪tham 且thả 滅diệt 故cố 。 〔# 涅Niết 槃Bàn 〕# 亦diệc 言ngôn 離ly 貪tham 亦diệc 言ngôn 滅diệt 。 唯duy 依y 其kỳ 〔# 涅Niết 槃Bàn 〕# 而nhi 有hữu 〔# 渴khát 愛ái 〕# 之chi 捨xả 等đẳng 。 又hựu 其kỳ 處xứ 〔# 涅Niết 槃Bàn 〕# 於ư 〔# 五ngũ 〕# 種chủng 欲dục 執chấp 著trước 中trung 亦diệc 毫hào 無vô 有hữu 一nhất 執chấp 著trước 故cố 。 言ngôn 。
捨xả 。 捨xả 遣khiển 。 脫thoát 。 無vô 執chấp 著trước 。
此thử 〔# 滅diệt 〕# 是thị 寂tịch 滅diệt 為vi 相tương/tướng 。 無vô 死tử 為vi 味vị 。 又hựu 令linh 得đắc 樂lạc 味vị 為vi 味vị 。 無vô 相tướng 為vi 現hiện 起khởi 。 又hựu 無vô 障chướng 礙ngại 為vi 現hiện 起khởi 。
〔# 反phản 問vấn 曰viết 。
〕# 總tổng 之chi 為vi 無vô 涅Niết 槃Bàn 。 不bất 可khả 得đắc 故cố 。 〔# 答đáp 曰viết 。
〕# 如như 依y 他tha 心tâm 智trí 〔# 得đắc 知tri 〕# 他tha 人nhân 之chi 。 出xuất 世thế 間gian 心tâm 。 其kỳ 〔# 涅Niết 槃Bàn 〕# 此thử 稱xưng 順thuận 應ưng 行hành 道Đạo 依y 方phương 便tiện 而nhi 得đắc 。 故cố 不bất 得đắc 言ngôn 。
不bất 可khả 得đắc 故cố 為vi 無vô 有hữu 。
然nhiên 。 於ư 愚ngu 人nhân 凡phàm 夫phu 無vô 所sở 得đắc 。 不bất 得đắc 言ngôn 無vô 有hữu 。 不bất 得đắc 言ngôn 涅Niết 槃Bàn 是thị 無vô 。 何hà 故cố 耶da 。 〔# 正chánh 〕# 行hành 道Đạo 之chi 非phi [P.508]# 徒đồ 然nhiên 而nhi 終chung 也dã 。 即tức 涅Niết 槃Bàn 若nhược 無vô 。 前tiền 行hành 正chánh 見kiến 。 相tương/tướng 攝nhiếp 戒giới 等đẳng 三tam 學học 之chi 正chánh 行hạnh 道đạo 亦diệc 應ưng 徒đồ 然nhiên 而nhi 終chung 。 然nhiên 。 此thử 正chánh 〔# 行hành 道Đạo 〕# 令linh 得đắc 涅Niết 槃Bàn 。 故cố 非phi 徒đồ 然nhiên 也dã 。 〔# 反phản 對đối 曰viết 。
〕# 行hành 道Đạo 之chi 非phi 徒đồ 然nhiên 而nhi 終chung 〔# 非phi 為vi 得đắc 涅Niết 槃Bàn 而nhi 為vi 得đắc 五ngũ 蘊uẩn 〕# 之chi 非phi 有hữu 故cố 。 〔# 答đáp 曰viết 。
〕# 不bất 然nhiên 。 過quá 去khứ 未vị 來lai 。 〔# 五ngũ 蘊uẩn 之chi 〕# 非phi 有hữu 。 非phi 證chứng 得đắc 涅Niết 槃Bàn 故cố 。 〔# 反phản 問vấn 曰viết 。
〕# 現hiện 在tại 〔# 五ngũ 蘊uẩn 之chi 〕# 非phi 有hữu 是thị 涅Niết 槃Bàn 。 〔# 答đáp 曰viết 。
〕# 不bất 然nhiên 。 不bất 是thị 彼bỉ 等đẳng 〔# 現hiện 在tại 之chi 五ngũ 蘊uẩn 〕# 非phi 有hữu 。 若nhược 〔# 諸chư 蘊uẩn 〕# 非phi 有hữu 者giả 即tức 墮đọa 於ư 非phi 現hiện 在tại 之chi 狀trạng 態thái 。 又hựu 〔# 涅Niết 槃Bàn 若nhược 是thị 現hiện 在tại 五ngũ 蘊uẩn 之chi 非phi 有hữu 者giả 〕# 。 依y 止chỉ 現hiện 在tại 之chi 諸chư 蘊uẩn 於ư 道đạo 之chi 剎sát 那na 。 有hữu 不bất 能năng 生sanh 起khởi 有Hữu 餘Dư 涅Niết 槃Bàn 。 界giới 之chi 過quá 失thất 故cố 。 〔# 駁bác 曰viết 。
〕# 其kỳ 時thời （# 道đạo 之chi 剎sát 那na ）# 。 非phi 諸chư 煩phiền 惱não 之chi 轉chuyển 起khởi （# 現hiện 在tại ）# 〔# 言ngôn 為vi 涅Niết 槃Bàn 。 非phi 言ngôn 五ngũ 蘊uẩn 全toàn 體thể 之chi 有hữu 非phi 為vi 涅Niết 槃Bàn 〕# 。 故cố 無vô 過quá 失thất 。 〔# 答đáp 曰viết 。
〕# 不bất 然nhiên 。 聖thánh 道Đạo 當đương 為vi 無vô 用dụng 故cố 。 然nhiên 。 若nhược 如như 斯tư 〔# 煩phiền 惱não 之chi 不bất 轉chuyển 起khởi 言ngôn 為vi 涅Niết 槃Bàn 〕# 。 即tức 聖thánh 道Đạo 之chi 剎sát 那na 以dĩ 前tiền 亦diệc 。 無vô 諸chư 煩phiền 惱não 故cố 。 聖thánh 道Đạo 即tức 成thành 為vi 無vô 用dụng 。 故cố 此thử 為vi 不bất 合hợp 理lý 。
〔# 問vấn 曰viết 。
〕#
友hữu 等đẳng 。 貪tham 盡tận 者giả 。
等đẳng 語ngữ 故cố 。 〔# 貪tham 等đẳng 之chi 〕# 盡tận 為vi 涅Niết 槃Bàn 。 〔# 答đáp 曰viết 。
〕# 不bất 然nhiên 。 阿A 羅La 漢Hán 亦diệc 唯duy 現hiện 在tại 〔# 貪tham 等đẳng 之chi 〕# 盡tận 故cố 。 〔# 當đương 涅Niết 槃Bàn 與dữ 阿A 羅La 漢Hán 即tức 無vô 差sai 違vi 〕# 。 然nhiên 。 其kỳ 〔# 阿A 羅La 漢Hán 果Quả 〕# 亦diệc 依y 。
友hữu 等đẳng 。 貪tham 盡tận 。
等đẳng 方phương 法pháp 所sở 說thuyết 。 更cánh 於ư 〔# 以dĩ 盡tận 為vi 涅Niết 槃Bàn 者giả 。 盡tận 是thị 暫tạm 時thời 〕# 。 即tức 於ư 涅Niết 槃Bàn 有hữu 暫tạm 時thời 得đắc 等đẳng 之chi 過quá 失thất 故cố 。 〔# 煩phiền 惱não 之chi 盡tận 非phi 為vi 涅Niết 槃Bàn 〕# 。 然nhiên 。 若nhược 如như 斯tư 涅Niết 槃Bàn 是thị 暫tạm 時thời 而nhi 應ưng 是thị 有hữu 為vi 相tương/tướng 。 當đương 不bất 依y 正chánh 精tinh 進tấn 而nhi 證chứng 得đắc 也dã 。 又hựu 有hữu 為vi 相tương/tướng 故cố 所sở 包bao 攝nhiếp 於ư 有hữu 為vi 。 有hữu 為vi 所sở 包bao 攝nhiếp 故cố 。 受thọ 貪tham 等đẳng 之chi 火hỏa 所sở 燒thiêu 。 所sở 燒thiêu 故cố 當đương 然nhiên 是thị 苦khổ 。 〔# 問vấn 曰viết 。
〕# 於ư 〔# 煩phiền 惱não 之chi 〕# 盡tận 以dĩ 後hậu 無vô 轉chuyển 起khởi 故cố 。 其kỳ 〔# 盡tận 〕# 為vi 涅Niết 槃Bàn 乃nãi 無vô 過quá 失thất 。 〔# 答đáp 曰viết 。
〕# 不bất 然nhiên 。 斯tư 盡tận 為vi 非phi 有hữu 故cố 。 又hựu 雖tuy 有hữu 於ư 其kỳ 〔# 盡tận 〕# 即tức 免miễn 不bất 了liễu 如như 前tiền 述thuật 之chi 過quá 失thất 故cố 。 又hựu 聖thánh 道Đạo 是thị 涅Niết 槃Bàn 之chi 狀trạng 態thái 故cố 。 然nhiên 。 聖thánh 道Đạo 是thị 盡tận 諸chư 過quá 失thất （# 煩phiền 惱não ）# 故cố 言ngôn 為vi 盡tận 。 又hựu 其kỳ 〔# 聖thánh 道Đạo 〕# 之chi 後hậu 。 更cánh 無vô 諸chư 過quá 失thất 。 之chi 轉chuyển 起khởi 故cố 。 其kỳ 次thứ 。 稱xưng 不bất 生sanh 滅diệt 為vi 盡tận 是thị 由do 異dị 門môn 而nhi 〔# 涅Niết 槃Bàn 之chi 〕# 親thân 依y （# 強cường/cưỡng 因nhân ）# 故cố 。 〔# 盡tận 〕# 其kỳ 所sở 親thân 依y 之chi 〔# 涅Niết 槃Bàn 〕# 是thị 由do 接tiếp 近cận 於ư 〔# 盡tận 〕# 而nhi 言ngôn 為vi 盡tận 。 〔# 問vấn 曰viết 。
〕# 何hà 故cố 不bất 依y 本bổn 質chất 而nhi 說thuyết 〔# 涅Niết 槃Bàn 〕# 耶da 。 〔# 答đáp 曰viết 。
〕# 為vi 極cực 微vi 細tế 故cố 。 其kỳ 〔# 涅Niết 槃Bàn 〕# 極cực 為vi 微vi 細tế 。 〔# 涅Niết 槃Bàn 〕# 是thị 由do 世Thế 尊Tôn 之chi 大đại 熱nhiệt 勤cần 所sở 故cố 。 又hựu 證chứng 明minh 由do 聖thánh 眼nhãn 所sở 可khả 見kiến 故cố 。
又hựu 〔# 此thử 涅Niết 槃Bàn 〕# 不bất 共cộng 一nhất 般ban 。 是thị 具cụ 備bị 〔# 聖thánh 〕# 道đạo 者giả 所sở 得đắc 故cố 。 〔# 又hựu 涅Niết 槃Bàn 〕# 非phi 有hữu 前tiền 際tế 故cố 。 非phi 於ư 〔# 新tân 〕# 發phát 生sanh 者giả 。 〔# 問vấn 曰viết 。
〕# 於ư 有hữu 〔# 聖thánh 〕# 道đạo 時thời 有hữu 〔# 涅Niết 槃Bàn 〕# 故cố 。 非phi 不bất 〔# 新tân 〕# 發phát 生sanh 。 〔# 答đáp 曰viết 。
〕# 不bất 然nhiên 。 〔# 涅Niết 槃Bàn 〕# 非phi 由do 〔# 聖thánh 〕# 道đạo 可khả 令linh 生sanh 起khởi 故cố 。 然nhiên 。 此thử 〔# 涅Niết 槃Bàn 〕# 是thị 由do 道đạo 而nhi 得đắc 而nhi 非phi 是thị 使sử 生sanh 起khởi 。 故cố 〔# 涅Niết 槃Bàn 〕# 非phi 〔# 新tân 〕# 發phát 出xuất 。 非phi 發phát 生sanh 者giả 故cố 無vô 老lão 死tử 。 發phát 生sanh 。 老lão 。 死tử 之chi [P.509]# 非phi 有hữu 故cố 〔# 涅Niết 槃Bàn 〕# 是thị 常thường 。 〔# 問vấn 曰viết 。
〕# 如như 於ư 涅Niết 槃Bàn 〔# 有hữu 常thường 性tánh 〕# 。 〔# 外ngoại 學học 之chi 〕# 微vi 。 〔# 自tự 性tánh 。 神thần 我ngã 。
時thời 〕# 等đẳng 亦diệc 得đắc 有hữu 常thường 性tánh 耶da 。 〔# 答đáp 曰viết 。
〕# 不bất 然nhiên 。 無vô 〔# 常thường 之chi 〕# 因nhân 故cố 。 〔# 問vấn 曰viết 。
〕# 涅Niết 槃Bàn 是thị 常thường 故cố 。 彼bỉ 等đẳng 〔# 微vi 等đẳng 〕# 亦diệc 是thị 常thường 耶da 。 〔# 答đáp 曰viết 。
〕# 不bất 然nhiên 。 不bất 得đắc 因nhân 相tương/tướng 故cố 。 〔# 問vấn 曰viết 。
〕# 〔# 微vi 。 神thần 我ngã 等đẳng 〕# 如như 涅Niết 槃Bàn 。 生sanh 起khởi 等đẳng 之chi 非phi 有hữu 故cố 為vi 常thường 。 〔# 答đáp 曰viết 。
〕# 不bất 然nhiên 。 不bất 能năng 證chứng 明minh 微vi 等đẳng 〔# 之chi 存tồn 在tại 〕# 故cố 。 而nhi 依y 上thượng 述thuật 自tự 性tánh 之chi 道Đạo 理lý 唯duy 〔# 涅Niết 槃Bàn 〕# 是thị 常thường 。 超siêu 越việt 色sắc 之chi 本bổn 性tánh 故cố 〔# 涅Niết 槃Bàn 〕# 為vi 非phi 色sắc 。 於ư 佛Phật 等đẳng 之chi 究cứu 竟cánh 〔# 涅Niết 槃Bàn 〕# 無vô 〔# 互hỗ 相tương 〕# 差sai 別biệt 故cố 。 究cứu 竟cánh 是thị 一nhất 。
人nhân 由do 修tu 習tập 而nhi 得đắc 〔# 涅Niết 槃Bàn 〕# 。 由do 彼bỉ 煩phiền 惱não 之chi 寂tịch 滅diệt 與dữ 餘dư 依y （# 身thân 體thể 即tức 諸chư 蘊uẩn ）# 所sở 施thi 設thiết （# 命mạng 名danh ）# 故cố 。 與dữ 餘dư 依y 共cộng 所sở 施thi 設thiết 而nhi 〔# 言ngôn 。
〕#
有hữu 餘dư 依y 。
〔# 是thị 涅Niết 槃Bàn 〕# 。 又hựu 依y 彼bỉ 集tập 之chi 捨xả 斷đoạn 。 〔# 又hựu 〕# 由do 業nghiệp 果quả 之chi 斷đoạn 滅diệt 。 最tối 後hậu 心tâm 之chi 後hậu 不bất 轉chuyển 起khởi 以dĩ 生sanh 起khởi 諸chư 蘊uẩn 。 已dĩ 生sanh 之chi 〔# 諸chư 蘊uẩn 〕# 滅diệt 沒một 故cố 無vô 有hữu 餘dư 依y 。 由do 當đương 施thi 設thiết 〔# 無vô 餘dư 依y 〕# 故cố 。 於ư 此thử 無vô 餘dư 依y 而nhi 言ngôn 。
無vô 餘dư 依y
〔# 涅Niết 槃Bàn 〕# 。 依y 緊khẩn 張trương 努nỗ 力lực 之chi 成thành 就tựu 與dữ 勝thắng 智trí 可khả 得đắc 達đạt 故cố 。 依y 一nhất 切thiết 知tri 者giả 所sở 說thuyết 故cố 。 又hựu 有hữu 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 之chi 自tự 性tánh 故cố 涅Niết 槃Bàn 非phi 不bất 存tồn 在tại 。 即tức 如như 次thứ 說thuyết 。
諸chư 比Bỉ 丘Khâu 。 有hữu 不bất 生sanh 。 不bất 滅diệt 。 不bất 作tác 。 無vô 為vi 。
此thử 是thị 苦khổ 滅diệt 。 解giải 釋thích 決quyết 定định 說thuyết 之chi 論luận 門môn 。
〔# 四tứ 。 至chí 苦khổ 滅diệt 道đạo 之chi 解giải 釋thích 〕# 。
其kỳ 次thứ 至chí 苦khổ 滅diệt 道đạo 之chi 解giải 釋thích 。 所sở 說thuyết 八bát 法pháp （# 八bát 正Chánh 道Đạo ）# 於ư 蘊uẩn 之chi 解giải 釋thích 。 其kỳ 義nghĩa 雖tuy 既ký 說thuyết 明minh 。 而nhi 於ư 此thử 一nhất 剎sát 那na 。 轉chuyển 起khởi 令linh 覺giác 知tri 彼bỉ 等đẳng 〔# 互hỗ 相tương 〕# 之chi 差sai 別biệt 而nhi 說thuyết 。 即tức 略lược 言ngôn 之chi 。
（# 一nhất ）# 為vi 通thông 達đạt 四Tứ 諦Đế 。 之chi 行hành 道Đạo 瑜du 伽già 者giả 。 涅Niết 槃Bàn 為vi 所sở 緣duyên 。 令linh 根căn 絕tuyệt 無vô 明minh 隨tùy 眠miên 。 慧tuệ 眼nhãn 是thị 。
正chánh 見kiến 。
此thử 正chánh 見kiến 為vi 相tương/tướng 。 如như （# 四Tứ 諦Đế ）# 之chi 顯hiển 現hiện 為vi 味vị 。 除trừ 去khứ 無vô 明minh 。 闇ám 為vi 現hiện 起khởi 。 （# 二nhị ）# 具cụ 上thượng 如như 見kiến 之chi 〔# 瑜du 伽già 〕# 者giả 。 相tương 應ứng 其kỳ 〔# 正chánh 見kiến 〕# 。 破phá 害hại 邪tà 思tư 惟duy 。 攀phàn 著trước 心tâm 之chi 涅Niết 槃Bàn 句cú 為vi 。
正chánh 思tư 惟duy
其kỳ 正chánh 心tâm 之chi 攀phàn 著trước 為vi 相tương/tướng 。 安an 止chỉ （# 根căn 本bổn 入nhập 定định ）# 為vi 味vị 。 邪tà 思tư 惟duy 之chi 捨xả 斷đoạn 為vi 現hiện 起khởi 。 （# 三tam ）# 如như 上thượng 之chi 見kiến [P.510]# 且thả 思tư 惟duy 之chi 〔# 瑜du 伽già 〕# 者giả 。 相tương 應ứng 〔# 其kỳ 正chánh 見kiến 。 正chánh 思tư 惟duy 〕# 而nhi 根căn 絕tuyệt 惡ác 行hành 。 以dĩ 離ly 邪tà 語ngữ 為vi 。
正chánh 語ngữ
此thử 和hòa 言ngôn 為vi 相tương/tướng 。 離ly 〔# 邪tà 語ngữ 〕# 為vi 味vị 。 捨xả 斷đoạn 邪tà 語ngữ 為vi 現hiện 起khởi 。 （# 四tứ ）# 離ly 如như 上thượng 〔# 邪tà 語ngữ 〕# 之chi 〔# 瑜du 伽già 〕# 者giả 。 相tương 應ứng 其kỳ 〔# 正chánh 語ngữ 〕# 正Chánh 斷Đoạn 邪tà 業nghiệp 。 離ly 殺sát 生sanh 等đẳng 為vi 。
正chánh 業nghiệp
其kỳ 〔# 離ly 殺sát 生sanh 等đẳng 之chi 〕# 等đẳng 起khởi 為vi 相tương/tướng 。 離ly 〔# 邪tà 業nghiệp 〕# 為vi 味vị 。 捨xả 斷đoạn 邪tà 業nghiệp 為vi 現hiện 起khởi 。 （# 五ngũ ）# 其kỳ 次thứ 彼bỉ 〔# 瑜du 伽già 者giả 〕# 。 成thành 為vi 其kỳ 等đẳng 正chánh 語ngữ 。 正chánh 業nghiệp 之chi 清thanh 淨tịnh 。 與dữ 其kỳ 〔# 正chánh 語ngữ 。 正chánh 業nghiệp 〕# 相tương 應ứng 。 斷đoạn 除trừ 詭quỷ 詐trá 等đẳng 。 離ly 所sở 有hữu 之chi 邪tà 見kiến 此thử 言ngôn 為vi 。
正chánh 命mạng
其kỳ 淨tịnh 白bạch 為vi 相tương/tướng 。 正chánh 當đương 之chi 生sanh 活hoạt 為vi 味vị 。 捨xả 斷đoạn 邪tà 命mạng 為vi 現hiện 起khởi 。 （# 六lục ）# 其kỳ 次thứ 。 稱xưng 彼bỉ 正chánh 語ngữ 。 正chánh 業nghiệp 。 正chánh 命mạng 而nhi 住trụ 立lập 於ư 戒giới 地địa 之chi 〔# 瑜du 伽già 〕# 者giả 。 隨tùy 順thuận 其kỳ 〔# 正chánh 語ngữ 。 正chánh 業nghiệp 。 正chánh 命mạng 〕# 。 與dữ 此thử 相tương 應ứng 。 正Chánh 斷Đoạn 懈giải 怠đãi 。 所sở 有hữu 之chi 勤cần 精tinh 進tấn 。 此thử 言ngôn 為vi 。
正chánh 精tinh 進tấn
此thử 策sách 勵lệ 為vi 相tương/tướng 。 未vị 起khởi 之chi 不bất 善thiện 令linh 不bất 起khởi 等đẳng 為vi 味vị 。 捨xả 斷đoạn 邪tà 精tinh 進tấn 為vi 現hiện 起khởi 。 （# 七thất ）# 有hữu 如như 斯tư 精tinh 進tấn 之chi 彼bỉ 〔# 瑜du 伽già 者giả 〕# 。 相tương 應ứng 於ư 〔# 正chánh 精tinh 進tấn 〕# 。 除trừ 遣khiển 邪tà 念niệm 。 心tâm 之chi 不bất 忘vong 失thất 為vi 。
正chánh 念niệm
此thử 現hiện 住trụ 為vi 相tương/tướng 。 不bất 忘vong 失thất 為vi 味vị 。 捨xả 斷đoạn 邪tà 念niệm 為vi 現hiện 起khởi 。 （# 八bát ）# 依y 如như 斯tư 無vô 上thượng 之chi 念niệm 守thủ 護hộ 心tâm 之chi 〔# 瑜du 伽già 〕# 者giả 。 與dữ 其kỳ 〔# 正chánh 念niệm 〕# 相tương 應ứng 。 除trừ 滅diệt 邪tà 定định 。 以dĩ 心tâm 一nhất 境cảnh 性tánh 為vi 。
正chánh 定định
此thử 不bất 散tán 亂loạn 為vi 相tương/tướng 。 等đẳng 持trì 為vi 味vị 。 捨xả 斷đoạn 邪tà 定định 為vi 現hiện 起khởi 。
此thử 是thị 至chí 苦khổ 滅diệt 道đạo 之chi 解giải 釋thích 法pháp 。
當đương 知tri 以dĩ 上thượng 是thị 此thử 〔# 四Tứ 諦Đế 〕# 中trung 之chi 生sanh 等đẳng 之chi 決quyết 定định 說thuyết 。
〔# 九cửu 〕#
由do 智trí 之chi 作tác 用dụng
當đương 識thức 知tri 由do 諦đế 智trí 之chi 作tác 用dụng 。 即tức 隨tùy 覺giác 智trí 與dữ 通thông 達đạt 智trí 之chi 二nhị 種chủng 之chi 諦đế 智trí 。 其kỳ 中trung 。
隨tùy 覺giác 智trí
是thị 於ư 世thế 間gian 依y 隨tùy 聞văn 等đẳng 以dĩ 對đối 滅diệt 。 道đạo 〔# 之chi 所sở 緣duyên 〕# 而nhi 轉chuyển 起khởi 。
通thông 達đạt 智trí
是thị 出xuất 世thế 間gian 。 之chi 滅diệt 為vi 所sở 緣duyên 。 通thông 達đạt 四Tứ 諦Đế 為vi 作tác 用dụng 。 所sở 謂vị 。
諸chư 比Bỉ 丘Khâu 。 所sở 見kiến 苦khổ 者giả 亦diệc 見kiến 苦khổ 之chi 集tập 。 亦diệc 見kiến 苦khổ 之chi 滅diệt 。 亦diệc 見kiến 至chí 苦khổ 滅diệt 之chi 道đạo 。
然nhiên 。 彼bỉ 〔# 出xuất 世thế 間gian 智trí 。 之chi 〕# 作tác 用dụng 。 當đương 明minh 示thị 於ư 智trí 見kiến 清thanh 淨tịnh 〔# 之chi [P.511]# 解giải 釋thích 〕# 。 但đãn 此thử 世thế 間gian 〔# 智trí 〕# 之chi 中trung 。
苦khổ 智trí
是thị 由do 克khắc 勝thắng 纏triền 。 遮già 止chỉ 轉chuyển 起khởi 有hữu 身thân 見kiến 。
集tập 智trí
是thị 〔# 遮già 止chỉ 〕# 斷đoạn 見kiến 。
滅diệt 智trí
是thị 〔# 遮già 止chỉ 〕# 常thường 見kiến 。
道đạo 智trí
是thị 〔# 遮già 止chỉ 〕# 無vô 作tác 見kiến 。 又hựu 。
苦khổ 智trí
是thị 無vô 常thường 恆hằng 。 淨tịnh 。 樂nhạo/nhạc/lạc 。 我ngã 之chi 性tánh 。 於ư 諸chư 蘊uẩn 中trung 有hữu 常thường 恆hằng 。 淨tịnh 。 樂nhạo/nhạc/lạc 。 我ngã 之chi 性tánh 。 〔# 遮già 止chỉ 〕# 對đối 果quả 之chi 異dị 計kế 。
集tập 智trí
是thị 由do 自tự 在tại 天thiên 。 初sơ 因nhân 。
時thời 天thiên 然nhiên 等đẳng 而nhi 世thế 間gian 生sanh 起khởi 。 無vô 原nguyên 因nhân 之chi 處xứ 起khởi 有hữu 原nguyên 因nhân 之chi 思tư 惟duy 。 〔# 遮già 止chỉ 〕# 對đối 於ư 因nhân 之chi 異dị 計kế 。
滅diệt 智trí
於ư 無vô 色sắc 界giới 。 或hoặc 世thế 界giới 之chi 頂đảnh 上thượng 等đẳng 。 執chấp 有hữu 理lý 想tưởng 鄉hương （# 涅Niết 槃Bàn ）# 。 〔# 遮già 止chỉ 〕# 對đối 於ư 滅diệt 之chi 異dị 計kế 。
道đạo 智trí
由do 欲dục 樂lạc 或hoặc 沈trầm 溺nịch 於ư 苦khổ 行hạnh 。 以dĩ 不bất 清thanh 淨tịnh 之chi 道Đạo 。 以dĩ 執chấp 為vi 清thanh 淨tịnh 道đạo 而nhi 起khởi 。 遮già 止chỉ 對đối 方phương 便tiện 之chi 異dị 計kế 。 故cố 如như 次thứ 言ngôn 。
世thế 間gian 。 世thế 間gian 之chi 發phát 生sanh 。 與dữ 滅diệt 沒một 世thế 間gian 之chi 幸hạnh 福phước 。 對đối 。
其kỳ 方phương 便tiện 而nhi 不bất 識thức 〔# 真Chân 諦Đế 〕# 之chi 間gian 。 人nhân 必tất 癡si 迷mê 。
知tri 如như 斯tư 〔# 四Tứ 諦Đế 〕# 智trí 作tác 用dụng 之chi 決quyết 定định 說thuyết 。
〔# 一nhất 〇# 〕#
由do 內nội 含hàm 者giả 之chi 區khu 別biệt
曰viết 。 於ư 苦Khổ 諦Đế 中trung 除trừ 去khứ 渴khát 愛ái 及cập 諸chư 無vô 漏lậu 法pháp 。 內nội 含hàm 餘dư 之chi 一nhất 切thiết 法pháp 。 於ư 集Tập 諦Đế 中trung 。 〔# 內nội 含hàm 〕# 三tam 十thập 六lục 渴khát 愛ái 行hành 。 滅Diệt 諦Đế 是thị 〔# 純thuần 一nhất 〕# 無vô 雜tạp 。 於ư 道Đạo 諦Đế 中trung （# 一nhất ）# 屬thuộc 正chánh 見kiến 部bộ 門môn 之chi 觀quán 神thần 足túc 。 慧tuệ 根căn 。 慧tuệ 力lực 。 擇Trạch 法Pháp 覺Giác 支Chi 。 （# 二nhị ）# 為vi 正chánh 思tư 惟duy 所sở 指chỉ 示thị 而nhi 出xuất 離ly 尋tầm 等đẳng 之chi 三tam 。 （# 三tam ）# 為vi 正chánh 語ngữ 所sở 指chỉ 示thị 之chi 四tứ 語ngữ 善thiện 行hành 。 （# 四tứ ）# 為vi 正chánh 業nghiệp 所sở 指chỉ 示thị 之chi 三Tam 身Thân 善thiện 行hành 。 （# 五ngũ ）# 屬thuộc 於ư 正chánh 命mạng 部bộ 門môn 之chi 。 少thiểu 欲dục 知tri 足túc 。 又hựu 此thử 等đẳng 一nhất 切thiết 之chi 正chánh 語ngữ 。 〔# 正chánh 〕# 業nghiệp 。 〔# 正chánh 〕# 命mạng 之chi 聖thánh 所sở 愛ái 戒giới 故cố 。 又hựu 應ưng 由do 聖thánh 所sở 愛ái 戒giới 之chi 信tín 手thủ 而nhi 把bả 握ác 故cố 。 依y 彼bỉ 等đẳng 〔# 諸chư 信tín 〕# 之chi 有hữu 而nhi 有hữu 〔# 聖thánh 所sở 愛ái 戒giới 之chi 〕# 存tồn 在tại 故cố 。 信tín 根căn 。 信tín 力lực 。 欲dục 神thần 足túc 。 （# 六lục ）# 為vi 正chánh 精tinh 進tấn 所sở 指chỉ 示thị 之chi 。 四tứ 種chủng 正chánh 勤cần 。 精tinh 進tấn 神thần 足túc 。 精tinh 進tấn 根căn 。 精tinh 進tấn 力lực 。 精Tinh 進Tấn 覺Giác 支Chi 。 （# 七thất ）# 為vi 正chánh 念niệm 所sở 指chỉ 示thị 之chi 四tứ 種chủng 念niệm 處xứ 。 念niệm 根căn 。 念niệm 力lực 。 念niệm 覺giác 支chi 。 （# 八bát ）# 為vi 正chánh [P.512]# 定định 所sở 指chỉ 示thị 而nhi 內nội 含hàm 有hữu 尋tầm 有hữu 伺tứ 。 等đẳng 之chi 三tam 定định 。 心tâm 定định （# 心tâm 神thần 足túc ）# 。 定định 根căn 。 定định 力lực 。 喜hỷ 〔# 覺giác 支chi 〕# 。 輕khinh 安an 〔# 覺giác 支chi 〕# 。 捨xả 覺giác 支chi 。
如như 斯tư 當đương 知tri 由do 區khu 別biệt 內nội 含hàm 於ư 此thử 〔# 四Tứ 諦Đế 〕# 中trung 之chi 決quyết 定định 說thuyết 。
〔# 一nhất 一nhất 〕#
由do 譬thí 喻dụ
苦Khổ 諦Đế 如như 荷hà 物vật 。 集Tập 諦Đế 如như 擔đảm 荷hà 物vật 。 滅Diệt 諦Đế 如như 卸tá 下hạ 荷hà 物vật 。 道Đạo 諦Đế 如như 知tri 卸tá 下hạ 荷hà 物vật 之chi 方phương 便tiện 。 又hựu 苦Khổ 諦Đế 如như 病bệnh 。 集Tập 諦Đế 如như 病bệnh 因nhân 。 滅Diệt 諦Đế 如như 病bệnh 之chi 治trị 癒dũ 。 道Đạo 諦Đế 如như 〔# 知tri 〕# 藥dược 。 或hoặc 苦Khổ 諦Đế 如như 飢cơ 饉cận 。 集Tập 諦Đế 如như 旱hạn 災tai 。 滅Diệt 諦Đế 如như 豐phong 收thu 。 道Đạo 諦Đế 如như 〔# 知tri 〕# 適thích 時thời 雨vũ 。 又hựu 怨oán 恨hận 。 怨oán 恨hận 之chi 根căn 源nguyên 。 怨oán 恨hận 之chi 根căn 絕tuyệt 。 怨oán 恨hận 根căn 絕tuyệt 之chi 方phương 便tiện 。 毒độc 樹thụ 。 樹thụ 根căn 。 根căn 之chi 斷đoạn 絕tuyệt 。 其kỳ 斷đoạn 絕tuyệt 之chi 方phương 便tiện 。 怖bố 畏úy 。 怖bố 異dị 之chi 根căn 源nguyên 。 無vô 怖bố 異dị 。 到đáo 達đạt 此thử 之chi 方phương 便tiện 。 到đáo 此thử 岸ngạn 。 急cấp 流lưu 。 彼bỉ 岸ngạn 。 到đáo 達đạt 後hậu 之chi 努nỗ 力lực 。 當đương 知tri 此thử 等đẳng 。 〔# 四Tứ 諦Đế 〕# 之chi 譬thí 喻dụ 。
當đương 知tri 如như 斯tư 此thử 〔# 四Tứ 諦Đế 〕# 譬thí 喻dụ 之chi 決quyết 定định 說thuyết 。
〔# 一nhất 二nhị 〕#
由do 四tứ 法pháp （# 四tứ 句cú 分phân 別biệt ）#
（# 一nhất ）# 苦khổ 而nhi 非phi 聖Thánh 諦Đế 。 （# 二nhị ）# 聖Thánh 諦Đế 而nhi 非phi 苦khổ 。 （# 三tam ）# 苦khổ 而nhi 且thả 是thị 聖Thánh 諦Đế 。 （# 四tứ ）# 非phi 苦khổ 而nhi 且thả 非phi 聖Thánh 諦Đế 。 對đối 集Tập 諦Đế 等đẳng 亦diệc 同đồng 樣# 。
其kỳ 中trung 。 （# 一nhất ）# 道đạo 相tương 應ứng 之chi 諸chư 〔# 心tâm 。 心tâm 所sở 〕# 法pháp 。 及cập 沙Sa 門Môn 果Quả 。 說thuyết 。
無vô 常thường 者giả 是thị 苦khổ 。
故cố 。 依y 行hành 苦khổ 之chi 苦khổ 而nhi 非phi 聖Thánh 諦Đế 。 （# 二nhị ）# 滅diệt 是thị 聖Thánh 諦Đế 而nhi 非phi 苦khổ 。 其kỳ 次thứ 餘dư 之chi 〔# 集tập 。 道đạo 〕# 二nhị 諦đế （# A# ）# 是thị 無vô 常thường 故cố 。 〔# 為vi 行hành 苦khổ 之chi 〕# 苦khổ 〔# 而nhi 是thị 聖Thánh 諦Đế 〕# 。 （# B# ）# 又hựu 〔# 苦khổ 聖Thánh 諦Đế 而nhi 〕# 依y 如như 之chi 義nghĩa 為vi 知tri 通thông 〔# 其kỳ 二nhị 諦đế 〕# 。 於ư 世Thế 尊Tôn 之chi 處xứ 若nhược 不bất 行hành 梵Phạm 行hạnh 〔# 聖Thánh 諦Đế 而nhi 非phi 苦khổ 〕# 。 （# 三tam ）# 其kỳ 次thứ 。 除trừ 渴khát 愛ái 之chi 五ngũ 取thủ 蘊uẩn 。 依y 一nhất 切thiết 行hành 相tướng 。 （# 而nhi 全toàn 體thể 是thị ）# 苦khổ 而nhi 且thả 是thị 聖Thánh 諦Đế 。 （# 四tứ ）# 道đạo 相tương 應ứng 之chi 諸chư 法pháp 與dữ 諸chư 沙Sa 門Môn 果quả 。 若nhược 〔# 苦khổ 聖Thánh 諦Đế 而nhi 〕# 依y 如như 之chi 義nghĩa 為vi 知tri 通thông 此thử 。 於ư 世Thế 尊Tôn 之chi 處xứ 不bất 行hành 梵Phạm 行hạnh 者giả 。 非phi 苦khổ 且thả 非phi 聖Thánh 諦Đế 。 亦diệc 通thông 宜nghi 對đối 如như 斯tư 集tập 等đẳng 。 當đương 知tri 由do 〔# 此thử 四Tứ 諦Đế 〕# 四tứ 法pháp 之chi 決quyết 定định 說thuyết 。
〔# 一nhất 三tam 〕# 云vân
由do 空không 。 由do 一nhất 種chủng 等đẳng 。
〔# 之chi 句cú 中trung 〕# 。 於ư 此thử 先tiên 。
由do 空không
是thị 於ư 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 一nhất 切thiết 〔# 四tứ 〕# 諦đế 而nhi 無vô 受thọ 〔# 苦khổ 〕# 者giả 。 作tác 〔# 煩phiền 惱não 〕# 者giả 。 入nhập 滅diệt 者giả 。 行hành 〔# 道đạo 〕# 者giả 故cố 。 當đương 知tri 〔# 四Tứ 諦Đế 〕# 是thị 空không 。 故cố 如như 次thứ 言ngôn 。
[P.513]# 有hữu 苦khổ 何hà 等đẳng 無vô 苦khổ 者giả 。 無vô 作tác 者giả 而nhi 存tồn 行hành 作tác 。
有hữu 滅diệt 而nhi 無vô 入nhập 滅diệt 者giả 。 有hữu 道đạo 而nhi 無vô 行hành 道Đạo 者giả 。
或hoặc 前tiền 〔# 苦khổ 集tập 之chi 〕# 二nhị 即tức 常thường 恆hằng 。 淨tịnh 。 樂nhạo/nhạc/lạc 。 我ngã 是thị 空không 。 不bất 死tử 句cú （# 涅Niết 槃Bàn 即tức 是thị 滅diệt ）# 是thị 我ngã 空không 。 於ư 道đạo 常thường 恆hằng 。 樂nhạo/nhạc/lạc 。 我ngã 是thị 空không 。 於ư 彼bỉ 等đẳng 〔# 四Tứ 諦Đế 〕# 是thị 空không 。 或hoặc 於ư 〔# 苦khổ 。 集tập 。 道đạo 之chi 〕# 三tam 滅diệt 是thị 空không 。 滅diệt 其kỳ 他tha 之chi 三tam 亦diệc 空không 。 又hựu 因nhân 之chi 〔# 集tập 。 道đạo 〕# 果quả 〔# 之chi 苦khổ 。 滅diệt 〕# 是thị 空không 。 此thử 集tập 之chi 中trung 無vô 有hữu 苦khổ 。 道đạo 中trung 〔# 無vô 有hữu 〕# 滅diệt 故cố 。 如như 自tự 性tánh 論luận 者giả （# 數số 論luận 派phái ）# 之chi 自tự 性tánh 。 〔# 於ư 因nhân 中trung 〕# 無vô 含hàm 果quả 。 又hựu 果quả 〔# 之chi 苦khổ 。 滅diệt 〕# 因nhân 之chi 〔# 集tập 。 道đạo 〕# 是thị 空không 。 其kỳ 苦khổ 與dữ 集tập 及cập 滅diệt 與dữ 道đạo 無vô 并tinh 合hợp 故cố 。 如như 合hợp 論luận 者giả （# 勝thắng 論luận 派phái ）# 之chi 二nhị 微vi 等đẳng 。 因nhân 是thị 不bất 與dữ 因nhân 之chi 果quả 合hợp 。 故cố 如như 次thứ 言ngôn 。
三tam 者giả 滅diệt 是thị 空không 。 滅diệt 是thị 三tam 者giả 空không 。
因nhân 於ư 果quả 亦diệc 空không 。 果quả 於ư 因nhân 亦diệc 空không 。
當đương 知tri 如như 斯tư 先tiên 由do 空không 之chi 決quyết 定định 說thuyết 。
[P.514]# 〔# 一nhất 四tứ 〕#
由do 一nhất 種chủng 等đẳng 。
於ư 此thử 一nhất 切thiết 之chi
苦khổ
是thị 轉chuyển 起khởi 性tánh 故cố 為vi 一nhất 種chủng 。 名danh 。 色sắc 之chi 故cố 為vi 二nhị 種chủng 。 於ư 欲dục 。 色sắc 。 無vô 色sắc 〔# 界giới 〕# 生sanh 起khởi 之chi 別biệt 故cố 為vi 三tam 種chủng 。 四tứ 食thực 之chi 故cố 為vi 四tứ 種chủng 。 五ngũ 取thủ 蘊uẩn 之chi 別biệt 故cố 為vi 五ngũ 種chủng 。
集tập
亦diệc 轉chuyển 起khởi 之chi 性tánh 故cố 為vi 一nhất 種chủng 。 與dữ 見kiến 相tương 應ứng 。 不bất 相tương 應ứng 故cố 為vi 二nhị 種chủng 。 欲dục 〔# 愛ái 〕# 。 有hữu 〔# 愛ái 〕# 。 無vô 有hữu 愛ái 之chi 別biệt 故cố 為vi 三tam 種chủng 。 依y 四tứ 〔# 聖thánh 〕# 道đạo 所sở 應ưng 斷đoạn 故cố 為vi 四tứ 種chủng 。 歡hoan 喜hỷ 。 色sắc 〔# 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 〕# 等đẳng 之chi 別biệt 故cố 為vi 五ngũ 種chủng 。 六lục 愛ái 身thân 之chi 別biệt 故cố 為vi 六lục 種chủng 。
滅diệt
亦diệc 是thị 無vô 為vi 界giới 故cố 為vi 一nhất 種chủng 。 依y 經kinh 說thuyết 而nhi 有hữu 餘dư 依y 。 無vô 餘dư 依y 之chi 別biệt 故cố 為vi 二nhị 種chủng 。 三tam 有hữu 之chi 寂tịch 滅diệt 故cố 為vi 三tam 種chủng 。 依y 四tứ 〔# 聖thánh 〕# 道đạo 可khả 證chứng 得đắc 故cố 為vi 四tứ 種chủng 。 五ngũ 歡hoan 喜hỷ （# 色sắc 。 聲thanh 。 香hương 。 味vị 。 觸xúc 之chi 五ngũ 種chủng 欲dục ）# 之chi 寂tịch 滅diệt 故cố 為vi 五ngũ 種chủng 。 六lục 愛ái 身thân 盡tận 滅diệt 之chi 別biệt 故cố 為vi 六lục 種chủng 。
道đạo
應ưng 修tu 習tập 故cố 為vi 一nhất 種chủng 。 止chỉ 。 觀quán 之chi 別biệt 故cố 為vi 二nhị 種chủng 。 〔# 戒giới 。 定định 。 慧tuệ 〕# 三tam 蘊uẩn 之chi 別biệt 故cố 為vi 三tam 種chủng 。 然nhiên 。 此thử 〔# 道đạo 〕# 有hữu 〔# 八bát 〕# 部bộ 分phần/phân 故cố 。 猶do 如như 〔# 諸chư 〕# 都đô 市thị 〔# 包bao 攝nhiếp 〕# 於ư 王vương 國quốc 。 依y 非phi 部bộ 分phân 之chi 三tam 蘊uẩn 所sở 包bao 攝nhiếp 。 所sở 謂vị 。
友hữu 。 毘tỳ 舍xá 佉khư 。 依y 八Bát 支Chi 聖Thánh 道Đạo 。 三tam 蘊uẩn 非phi 包bao 攝nhiếp 。 友hữu 。 毘tỳ 舍xá 佉khư 。 依y 三tam 蘊uẩn 已dĩ 包bao 攝nhiếp 。 八Bát 支Chi 聖Thánh 道Đạo 。 友hữu 。 毘tỳ 舍xá 佉khư 。 所sở 有hữu 正chánh 語ngữ 。 正chánh 業nghiệp 。 正chánh 命mạng 之chi 此thử 等đẳng 〔# 三tam 〕# 法pháp 是thị 包bao 攝nhiếp 於ư 戒giới 蘊uẩn 中trung 。 所sở 有hữu 之chi 正chánh 精tinh 進tấn 。 正chánh 念niệm 。 正chánh 定định 之chi 此thử 〔# 三tam 〕# 法pháp 是thị 包bao 攝nhiếp 於ư 定định 蘊uẩn 中trung 。 所sở 有hữu 正chánh 見kiến 。 正chánh 思tư 惟duy 之chi 此thử 等đẳng 〔# 二nhị 〕# 法pháp 是thị 包bao 攝nhiếp 於ư 慧tuệ 蘊uẩn 中trung 。
此thử 中trung 。 正chánh 語ngữ 等đẳng 之chi 三tam 是thị 戒giới 。 故cố 彼bỉ 等đẳng 從tùng 自tự 種chủng 〔# 類loại 〕# 包bao 攝nhiếp 於ư 戒giới 蘊uẩn 。 依y 〔# 上thượng 之chi 〕# 聖thánh 典điển 。
於ư 戒giới 蘊uẩn 中trung
與dữ 位vị 格cách （# Locative# ）# 所sở 說thuyết 明minh 。 〔# 其kỳ 〕# 作tác 格cách （# instrumental# ）# 〔# 即tức 應ưng 。
依y 戒giới 蘊uẩn
〕# 讀đọc 之chi 。 其kỳ 次thứ 於ư 正chánh 精tinh 進tấn 等đẳng 之chi 三tam 。 定định 是thị 自tự 己kỷ 之chi 法pháp 性tánh 而nhi 專chuyên 注chú 於ư 所sở 緣duyên 亦diệc 不bất 能năng 安an 止chỉ （# 入nhập 定định ）# 。 然nhiên 。 精tinh 進tấn 策sách 勵lệ 作tác 用dụng 為vi 果quả 。 念niệm 是thị 沈trầm 潛tiềm （# 不bất 忘vong 失thất ）# 作tác 用dụng 為vi 果quả 之chi 某mỗ 時thời 。 得đắc 〔# 彼bỉ 等đẳng 之chi 〕# 資tư 助trợ 而nhi 得đắc 〔# 安an 止chỉ 〕# 。 對đối 此thử 有hữu 次thứ 之chi 譬thí 喻dụ 。
即tức 。
我ngã 等đẳng 行hành 星tinh 祭tế 。
入nhập 於ư 庭đình 園viên 三tam 人nhân 朋bằng 友hữu 中trung 。 一nhất 人nhân 見kiến 花hoa 盛thịnh 開khai 之chi 素tố 馨hinh 樹thụ 。 雖tuy 伸thân 手thủ 亦diệc 不bất 能năng 取thủ 〔# 花hoa 〕# 。
時thời 次thứ 者giả 屈khuất 〔# 自tự 己kỷ 之chi 〕# 背bối/bội 與dữ 彼bỉ 。 彼bỉ 雖tuy 立lập 於ư 此thử 者giả 之chi 背bối/bội 。 因nhân 震chấn 動động 亦diệc 不bất 能năng 取thủ 。
時thời 今kim 一nhất 人nhân 差sai 出xuất 彼bỉ 肩kiên 。 立lập 彼bỉ 人nhân 之chi 背bối/bội 。 握ác 住trụ 一nhất 人nhân 之chi 肩kiên 。 隨tùy 其kỳ 所sở 思tư 而nhi 摘trích 花hoa 。 〔# 以dĩ 其kỳ 〕# 飾sức 星tinh 祭tế 。 知tri 今kim 情tình 形hình 亦diệc 同đồng 此thử 。 即tức 一nhất 起khởi 入nhập 庭đình 園viên 三tam 人nhân 之chi 朋bằng 友hữu 。 一nhất 起khởi 生sanh 正chánh 精tinh 進tấn 等đẳng 之chi 三tam 法pháp 。 如như 伸thân 手thủ 亦diệc 不bất 能năng 取thủ 。 〔# 花hoa 〕# 者giả 。 雖tuy 為vi 自tự 己kỷ 之chi 法pháp 性tánh 而nhi 專chuyên 注chú 於ư 所sở 緣duyên 亦diệc 不bất 能năng 入nhập 安an 止chỉ 定định 。 屈khuất 身thân 與dữ 背bối/bội 之chi 友hữu 如như 精tinh 進tấn 。 立lập 而nhi 與dữ 之chi 肩kiên 之chi 友hữu 如như 念niệm 。 猶do 如như 此thử 等đẳng 〔# 三tam 人nhân 〕# 之chi 中trung 。 一nhất 人nhân 與dữ 背bối/bội 。 握ác 住trụ 一nhất 人nhân 之chi 肩kiên 。 得đắc 隨tùy 所sở 思tư 而nhi 取thủ 花hoa 。 故cố 精tinh 進tấn 以dĩ 策sách 動động 作tác 用dụng 為vi 果quả 。 念niệm 以dĩ 沈trầm 潛tiềm 作tác 用dụng 為vi 果quả 之chi 某mỗ 時thời 。 定định 得đắc 〔# 彼bỉ 等đẳng 之chi 〕# 資tư 助trợ 一nhất 而nhi 得đắc 安an 止chỉ 。
故cố 此thử 中trung 定định 唯duy 從tùng 自tự 種chủng 。 包bao 攝nhiếp 於ư 定định 蘊uẩn 。 精tinh 進tấn 與dữ 念niệm 依y 〔# 資tư 助trợ 之chi 〕# 作tác 業nghiệp 而nhi 包bao 攝nhiếp 於ư 〔# 定định 蘊uẩn 〕# 。 於ư 正chánh 見kiến 。 正chánh 思tư 惟duy 慧tuệ 是thị 為vi 自tự 己kỷ 之chi 法pháp 性tánh 。 不bất 得đắc 決quyết 定định 所sở 緣duyên 是thị 無vô 常thường 。 苦khổ 。 無vô 我ngã 。 唯duy 尋tầm （# 正chánh 思tư 惟duy ）# 時thời 衝xung 擊kích 〔# 所sở 緣duyên 〕# 為vi 助trợ 而nhi 得đắc 〔# 決quyết 定định 〕# 。 〔# 此thử 譬thí 喻dụ 〕# 云vân 何hà 。
譬thí 喻dụ 行hành 家gia 置trí 錢tiền 幣tệ 於ư 手thủ 中trung 雖tuy 欲dục 眺# 望vọng 〔# 其kỳ 〕# 全toàn 部bộ 。 但đãn 唯duy 眼nhãn 面diện 不bất 能năng 展triển 轉chuyển 其kỳ 〔# 錢tiền 幣tệ 〕# 。 唯duy 以dĩ 指chỉ 頭đầu 始thỉ 能năng 反phản 復phục 展triển 轉chuyển 而nhi 得đắc 眺# 望vọng 此thử 處xứ 彼bỉ 處xứ 。 如như 斯tư 慧tuệ 以dĩ 自tự 己kỷ 之chi 法pháp 性tánh 。 不bất 能năng 決quyết 定định 。 所sở 緣duyên 為vi 無vô 常thường 等đẳng 。 唯duy 攀phàn 著trước 〔# 所sở 緣duyên 〕# 為vi 相tương/tướng 。 接tiếp 觸xúc 。 擊kích 觸xúc 〔# 所sở 緣duyên 〕# 為vi 味vị 。 依y 尋tầm （# 正chánh 思tư 惟duy ）# 衝xung 擊kích 反phản 復phục 之chi 資tư 助trợ 得đắc 決quyết 定định 〔# 所sở 緣duyên 〕# 。
故cố 於ư 此thử 正chánh 見kiến 唯duy 從tùng 於ư 自tự 己kỷ 所sở 包bao 攝nhiếp 於ư 慧tuệ 蘊uẩn 。 正chánh 思tư 惟duy 是thị 〔# 資tư 助trợ 之chi 〕# 作tác 業nghiệp 包bao 攝nhiếp 於ư 〔# 慧tuệ 蘊uẩn 〕# 。 由do 此thử 等đẳng 三tam 蘊uẩn 是thị 道đạo 所sở 攝nhiếp 。 故cố 言ngôn 。
三tam 蘊uẩn 之chi 別biệt 故cố 為vi 三tam 種chủng 。
由do 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 道Đạo 。 等đẳng 為vi 四tứ 種chủng 。
又hựu 一nhất 切thiết 〔# 四tứ 〕# 諦đế 不bất 違vi 如như 故cố 。 又hựu 可khả 令linh 知tri 通thông 故cố 為vi 一nhất 種chủng 。 又hựu 世thế 間gian 。 出xuất 世thế 間gian 。 或hoặc 有hữu 為vi 。 無vô 為vi 故cố 為vi 二nhị 種chủng 。 見kiến 。 修tu 所sở 捨xả 斷đoạn 及cập 不bất 可khả 捨xả 斷đoạn 故cố 為vi 三tam 種chủng 。 徧biến 知tri 。 〔# 捨xả 斷đoạn 。 作tác 證chứng 。 修tu 習tập 〕# 等đẳng 之chi 別biệt 故cố 為vi 四tứ 種chủng 。
當đương 知tri 如như 斯tư 由do 此thử 〔# 四Tứ 諦Đế 〕# 一nhất 種chủng 等đẳng 之chi 決quyết 定định 說thuyết 。
[P.516]# 〔# 一nhất 五ngũ 〕#
由do 同đồng 分phần/phân 。 異dị 分phần/phân 。
一nhất 切thiết 〔# 四tứ 〕# 諦đế 不bất 違vi 如như 故cố 。 我ngã 為vi 空không 〔# 無vô 〕# 故cố 。 難nạn/nan 通thông 達đạt 故cố 。 於ư 互hỗ 相tương 為vi 同đồng 分phần/phân 。 所sở 謂vị 。
阿A 難Nan 。 汝nhữ 對đối 此thử 如như 何hà 思tư 惟duy 耶da 。 由do 遠viễn 方phương 細tế 小tiểu 之chi 鍵kiện 孔khổng 。 引dẫn 箭tiễn 射xạ 而nhi 不bất 失thất 敗bại 令linh 貫quán 通thông 。 裂liệt 為vi 百bách 分phần 之chi 毛mao 髮phát 而nhi 以dĩ 〔# 箭tiễn 〕# 射xạ 貫quán 者giả 。 何hà 者giả 難nạn/nan 為vi 難nạn/nan 達đạt 耶da 。
尊tôn 師sư 。 裂liệt 為vi 百bách 分phần 之chi 毛mao 髮phát 先tiên 端đoan 以dĩ 〔# 箭tiễn 〕# 射xạ 貫quán 者giả 是thị 難nạn/nan 為vi 難nạn/nan 達đạt 。
阿A 難Nan 。 如như 實thật 通thông 達đạt 。 此thử 是thị 苦khổ 乃nãi 至chí 如như 實thật 通thông 達đạt 。 至chí 此thử 苦khổ 滅diệt 道đạo 之chi 人nhân 人nhân 能năng 射xạ 貫quán 較giảo 此thử 難nạn/nan 射xạ 貫quán （# 通thông 達đạt ）# 者giả 。
〔# 四Tứ 諦Đế 各các 自tự 〕# 依y 自tự 相tương/tướng 之chi 差sai 別biệt 者giả 〔# 四Tứ 諦Đế 〕# 是thị 異dị 分phần/phân 。 前tiền 之chi 〔# 苦khổ 。 集tập 〕# 二nhị 是thị 難nạn/nan 沈trầm 潛tiềm 故cố 。 甚thậm 深thâm 之chi 故cố 。 世thế 間gian 之chi 故cố 。 有hữu 漏lậu 之chi 故cố 為vi 同đồng 分phần/phân 。 果quả 與dữ 因nhân 之chi 別biệt 故cố 。 可khả 徧biến 知tri 可khả 了liễu 斷đoạn 之chi 〔# 別biệt 〕# 故cố 為vi 異dị 分phần/phân 。 後hậu 之chi 〔# 滅diệt 。 道đạo 之chi 〕# 二nhị 亦diệc 甚thậm 深thâm 。 難nạn/nan 沉trầm 潛tiềm 故cố 。 是thị 出xuất 世thế 間gian 。 是thị 無vô 漏lậu 故cố 為vi 同đồng 分phần/phân 。 境cảnh 。 有hữu 境cảnh （# 有hữu 所sở 緣duyên ）# 之chi 別biệt 故cố 。 可khả 作tác 證chứng 。 可khả 修tu 習tập 之chi 〔# 別biệt 〕# 故cố 為vi 異dị 分phần/phân 。 又hựu 第đệ 一nhất 與dữ 第đệ 三tam 表biểu 示thị 果quả 故cố 為vi 同đồng 分phần/phân 。 有hữu 為vi 。 無vô 為vi 之chi 故cố 為vi 異dị 分phần/phân 。 又hựu 第đệ 二nhị 與dữ 第đệ 四tứ 表biểu 示thị 因nhân 故cố 為vi 同đồng 分phần/phân 。 一nhất 向hướng 是thị 善thiện 。 不bất 善thiện 故cố 為vi 異dị 分phần/phân 。 又hựu 第đệ 一nhất 與dữ 第đệ 四tứ 是thị 有hữu 為vi 故cố 為vi 同đồng 分phần/phân 。 世thế 間gian 與dữ 出xuất 世thế 間gian 之chi 故cố 為vi 異dị 分phần/phân 。 第đệ 二nhị 與dữ 第đệ 三tam 是thị 非phi 學học 非phi 無Vô 學Học 故cố 是thị 同đồng 分phần/phân 。 有hữu 所sở 緣duyên 與dữ 無vô 所sở 緣duyên 故cố 是thị 異dị 分phần/phân 。
依y 如như 斯tư 品phẩm 類loại 與dữ 道Đạo 理lý 。 聰thông 慧tuệ 者giả 。
當đương 知tri 於ư 〔# 四tứ 〕# 聖Thánh 諦Đế 有hữu 同đồng 分phần/phân 。 異dị 分phần/phân 。
〔# 如như 斯tư 知tri 由do 四Tứ 諦Đế 同đồng 分phần/phân 。 異dị 分phân 之chi 決quyết 定định 說thuyết 〕# 。
為vi 令linh 喜hỷ 悅duyệt 此thử 善thiện 人nhân 而nhi 造tạo 清thanh 淨tịnh 道đạo 〔# 論luận 〕# 。 解giải 釋thích 慧tuệ 修tu 習tập 及cập 論luận 中trung 之chi 根căn 諦đế 。 名danh 第đệ 十thập 。
六lục 品phẩm 。
