Kinh Tập hợp Việc làm Trước kia của Phật
(Phật Bản Hạnh Tập Kinh)
Hán dịch: Tùy Thiên Trúc Tam Tạng Xà Na Quật Đa
Việt dịch: Phật Tử Bùi Đức Huề dịch năm 2012- 2014
QUYỂN THỨ NĂM MƯƠI BA
Phần cuối Phẩm Nhân duyên của Ưu Đà Di
Khi đó Vua Du Đầu Đàn đem các quyến thuộc từ bên trong cung. Vây quanh trước sau. Lại đem tất cả quyến thuộc bên trong cung của Thái Tử Tất Đạt. Cùng với đem các quyến thuộc bên ngoại khác của mình. Kể cả cậu bé họ Thích cùng với các tả hữu. Lại đem bốn loại binh, bách quan đại thần, tướng soái trợ giúp. Cùng với các Cư Sĩ, người già, Trưởng Giả của thành ấp làng xóm. Vì hiện ra lực uy thế của Vua lớn. Kể cả hiện ra Tự do Thần Đức của Vua lớn. Đem họ tộc thân thích lớn, các loại binh vây quanh trước sau, hai bên phải trái. Lúc đó chúng Sĩ phu tông tộc họ Thích. Tất cả tập hợp có chín vạn chín nghìn người. Cùng với nhân dân sống ở thành Ca Tì La Bà Tô Đô. Từ trong thành cùng nhau đi tới. Muốn thấy Như Lai.
Thế Tôn từ xa thấy Vua Du Đầu Đàn cùng với các Đại chúng chuẩn bị trang nghiêm mà tới. Tức thời làm nghĩ nhớ đó. Ta nếu thấy người đó không dứng dậy nghênh đón. Người sẽ nói Ta. Người quả báo Giới hạnh này há ra sao. Vì sao thấy cha không đứng dậy đi tới đón tiếp. Ta nay nếu thấy cha và Đại chúng. Đứng dậy đi tới đón tiếp. Những người đó nhận được vô lượng tội lớn. Nếu Ta nay giữ uy nghi đó. Ở nơi này những người đó với Ta. Không sinh tâm kính. Như Lai làm ba loại quan niệm này.
Thấy có như ba loại Nhân duyên này. Suy nghĩ đắn đo ba loại nghĩa đó xong. Từ nơi ngồi mà đứng dậy. Dùng lực Thần thông. Bay thẳng lên khoảng không. Ở trong khoảng không. Đi lại qua lại. Hoặc đứng hoặc ngồi. Hoặc nằm hoặc ngủ. Thân hoặc là phóng ra khói. Hoặc phóng ra lửa cháy. Hoặc ẩn hay hiện. Sinh ra đủ các loại Thần thông biến hóa hiện ra mách bảo như thế.
Thời thành Ca Tì La Bà Tô Đô. Có các Thần bảo vệ thành, Thần canh giữ cửa. Ở trước Vua Du Đầu Đàn. Bay thẳng lên trong khoảng không đi tới hướng về nơi ở của Phật. Đỉnh lễ chân Phật. Lùi dừng ở một bên. Dùng bài kệ ca ngợi này hướng về Phật đọc nói rằng :
Như Lai ngày đầu mới Xuất gia. Dạ Xoa các Thần vì mở cửa.
Các Tì Sa Môn mách đường đi. Thế Tôn là tâm công Đức lớn.
Như Lai đang lúc ra khỏi cửa. Phát tâm làm thệ nguyện lớn đó.
Nếu không hàng phục các chúng Ma. Ta càng không vào trong thành này.
Nguyện đó ngày nay đã đầy đủ. Thế Tôn đã hàng phục các Ma.
Được chứng Đạo Bình Đẳng Bồ Đề. Thành được thệ nguyện của ngày trước.
Đàn ông vì Phúc sinh ở đời. Đã chứng Đạo Bình Đẳng Bồ Đề.
Vì thương xót tất cả thân tộc. Ngày nay lại về vào thành này.
Khi đó Vua Du Đầu Đàn từ xa thấy Thế Tôn. Dùng lực Thần thông bay thẳng lên khoảng không. Hiện ra mách bảo đủ loại Thần thông biến hóa. Tức thời làm nghĩ nhớ đó. Ta nhớ trước kia. Thái Tử Tất Đạt bỏ nhà đi Xuất gia. Nay thành Tiên lớn có uy Đức lớn. Đầy đủ Thần thông lớn. Vua Du Đầu Đàn làm nghĩ nhớ đó xong. Từ trên xe ngựa của mình bước xuống đất chân đi bộ. Đi tới hướng về nơi ở của Phật. Vua Du Đầu Đàn dần muốn tới gần Phật. Phật lại từ khoảng không dần dần mà hạ xuống.
Vua Du Đầu Đàn tới nơi ở của Phật. Phật tức thời từ rỗng không hạ xuống tới nơi của mình. Vua Du Đầu Đàn thấy trên đầu Phật không có mũ Trời. Cắt bỏ râu tóc. Thân mặc áo Già Sa. Do vì yêu quý con mê muội lăn trên đất. Qua một thời gian ngắn mới lại tỉnh dậy. Lăn ở trên đất. Bi thương khóc rơi lệ. Nước mắt chảy khắp mặt. Thời chín vạn chín nghìn người họ Thích đó. Cùng với các quyến thuộc nội ngoại. Đều cũng không tỉnh nằm lăn trên đất. Bi thương kêu khóc, nước mắt nước mũi cùng chảy. Phiền oán ảo não mà nhận lấy khổ lớn. Thời Đại chúng đó mà còn đọc bài kệ nói rằng :
Vua lớn đem Chúng tới bên Phật. Cha thấy Thế Tôn chưa cùng nói.
Vua muốn gọi con nói không được. Muốn Đạo Tì Kheo lại không được.
Vua thấy Như Lai, hình Sa Môn. Tự ở dưới dù sinh hổ thẹn.
Kêu lâu trong miệng sinh khí nóng. Mê muội trên đất đủ loại đường.
Như Lai im lặng vào Thiền Định. Vua thấy như thế tự buồn khổ.
Giống như người khát từ xa tới. Xa thấy nước rồi lại khô kiệt.
Lúc đó Thế Tôn lại làm nghĩ nhớ đó. Các người họ Thích này có tự kiêu mạn lớn. Công cao Tự do. Nếu họ vì quỳ ở trên đất lễ Ta. Liền sinh ra mệt mỏi. Làm nghĩ nhớ đó rồi. Tức thời cưỡi lên khoảng không. Tới đất một trượng. Lại nghĩ Ta nay rời xa đất bao nhiêu. Những người đó cần phải cúi thân làm lễ. Mà có đọc bài kệ.
Phật thấy các Vua nhớ tự mạn. Bay dừng khoảng không cao một trượng.
Tự thương xót các người khác đó. Vì thế Phật dừng ở trong không.
Khi đó Vua Du Đầu Đàn từ đất đứng mà dậy. Đỉnh lễ chân Phật. Mà đọc bài kệ nói rằng :
Ta nay ba lễ kính Chân Như. Mới sinh đã lại lễ chân Phật.
Trước ở trong cung Thầy tướng ghi. Đang ngồi dưới cây bóng che thân.
Nay thấy làm được Hạnh bậc nhất. Mắt mũi Thanh tịnh như hoa nở.
Giúp thân tâm Ta rất vui mừng. Vì thế nay lại phục ba lễ.
Lúc đó Vua Du Đầu Đàn đỉnh lễ chân Phật. Sau đó lần lượt quyến thuộc của hai cung. Đầu mặt đỉnh lễ. Tiếp theo có các quyến thuộc thân thích bên ngoại. Cũng lễ chân Phật. Lại có các cậu bé họ Thích. Cũng lại đỉnh lễ. Lại có tướng sĩ tả hữu trợ giúp bách quan đại thần. Lần lượt làm lễ. Lại có Cư Sĩ họ lớn như thế. Đỉnh lễ chân Phật. Lần lượt lại có các Trưởng Giả giàu lớn, các cụ già lão. Cũng lại làm lễ. Như thế Phật Thế Tôn có Pháp vi diệu thâm sâu đó. Chỉ vì Đại chúng sợ hãi. Chưa sinh tâm vui mừng khát ngưỡng. Chưa sinh ý đặc biệt hiếm có. Vì thế chưa nói như Pháp này thôi.
Khi đó Thế Tôn lúc vì muốn giúp cho tâm của chúng sinh vui mừng tâm tin kính. Dùng lực thần thông. Bay thẳng lên trong rỗng không. Ở nơi phương Đông. Tới đất cao tới một cây Đa la. Dừng ở trong rỗng không xong. Lại làm đủ loại Thần thông biến hiện. Gọi là một thân phân ra làm thành nhiều thân. Hoặc dùng nhiều thân hợp lại thành một thân. Từ bên dưới đi ngang. Chân không chạm đất. Từ dưới đi lên trên. Từ bên trên đi xuống bên dưới. Chướng ngại của tường núi đá đều vượt qua không có trở ngại. Vào trong đất như trong nước. Ở trong nước như trên đất. Ở trong khoảng không. Ngồi xếp bằng Kết già yên ổn không động. Đi lại trong khoảng không. Giống như chim bay. Phần trên thân phóng ra khói. Phần dưới thân sinh ra lửa. Như đống lửa lớn. Cũng như mặt Trời mặt Trăng. Có uy Đức lớn. Có Thần thông lớn. Uy Đức cháy mạnh. Quang sáng chói lọi. Hoặc thời dùng tay sờ xoa mặt Trời mặt Trăng. Thân đó dài lớn. Thậm chí tới Trời Phạm. Sinh ra đủ các loại việc Thần thông biến hóa như thế.
Lúc đó Thế Tôn làm ra việc như thế xong. Lại hiện ra Thần thông đối chọi song song như thế. Gọi là Như Lai với nửa thân đó. Phần dưới thân sinh ra khói. Lại với nửa thân. Phần trên thân sinh ra lửa. Như Lai hoặc lại ở nửa phần thân đó. Phần trên thân sinh ra khói. Hoặc với nửa phần thân. Phần dưới thân sinh ra lửa. Như Lai hoặc lại bên trái sinh ra lửa. Bên phải phóng ra khói. Bên phải sinh ra lửa.
Bên trái sinh khói. Như Lai thời lại với nửa thân đó. Phần dưới Thân sinh ra khói. Hoặc lại nửa thân.
Phần trên thân sinh ra nước mát lạnh Thanh tịnh. Như Lai thời lại với nửa thân đó. Phần dưới thân sinh ra nước mát lạnh Thanh tịnh. Hoặc với nửa thân. Phần trên thân sinh ra khói. Như Lai hoặc thời bên trái sinh ra khói. Ở bên phải thân đó sinh ra nước mát lạnh Thanh tịnh. Nhanh chóng hoặc lại bên phải sinh ra khói. Ở bên trái thân đó sinh ra nước mát lạnh. Như Lai thời lại ở nửa thân phía dưới. Sinh ra lửa cháy. Ở nửa thân phía trên sinh ra nước mát lạnh. Lại nửa thân phía trên sinh ra lửa cháy. Ở nửa thân phía dưới sinh ra nước lạnh Thanh tịnh. Lại thời Như Lai. Bên trái sinh ra lửa. Lại ở bên phải sinh ra nước lạnh Thanh tịnh. Như Lai thời lại bên trái sinh ra lửa. Ở bên phải đó sinh ra nước lạnh Thanh tịnh. Hoặc lại bên phải sinh ra nước lạnh Thanh tịnh. Ở bên phải của thân phóng ra lửa sáng. Như Lai thời lại biến hóa thân sinh ra lửa. Ở khoảng giữa hai mắt sinh ra nước lạnh Thanh tịnh. Hoặc ở khoảng giữa hai mắt sinh ra lửa. Hoặc lại biến hóa thân phóng ra nước lạnh Thanh tịnh.
Như Lai hoặc thời hiện ra thân phần dưới. Phần trên không hiện ra mà nói Pháp này. Hoặc thời chỉ hiện thân phần trên. Phần dưới không hiện ra mà nói Pháp này. Như Lai thời lại hoặc vào trong Tam muội ánh lửa. Ở các lỗ chân lông sinh ra đủ các loại ánh quang. Gọi là ánh Quang màu xanh. Ánh Quang màu vàng. Ánh Quang màu đỏ. Ánh Quang màu trắng. Quang màu đỏ tía. Quang màu Pha lê.
Như Lai hoặc lại ngồi ở trong rỗng không. Tới đất cao đến một cây Đa la. Mà hiện ra Thần thông. Hoặc lại tới đất cao đến hai cây Đa la. Hoặc ba bốn năm. Hoặc bảy cây Đa la. Dừng ở trong rỗng không mà hiện ra Thần thông. Gọi là một thân phân ra làm nhiều thân. Thậm chí phóng ra Quang sáng màu Pha lê. Đủ các loại Thần thông biến hiện đều hiện ra rõ tất cả.
Khi đó Thế Tôn. Hoặc lại từ phía Nam sinh ra thân. Phía Tây xuống đất. Cao một cây Đa la. Mà làm ra đủ các loại Thần thông biến hóa. Thế Tôn hoặc lại mất thân ở phương Tây. Phương Bắc tới đất. Cao một cây Đa la. Dừng ở trong khoảng không. Làm ra đủ loại Thần thông biến hóa. Gọi là một thân phân làm thành nhiều thân. Thậm chí phóng ra ánh Quang màu Pha lê. Thậm chí mỗi một các phương cũng như thế. Đều ngồi trong khoảng không. Tới đất cao đến bảy cây Đa la. Cùng hiện ra đủ loại Đạo Thần biến hóa. Gọi là một thân phân ra làm nhiều thân. Thậm chí phóng ra ánh Quang màu Pha lê.
Khi đó Đại chúng thấy Phật Thế Tôn hiện ra rõ Thần thông. Tức thời ở bên Phật. Sinh tâm vui mừng tin kính hiếm có, tâm bình đẳng như thế.
Lúc đó Thế Tôn thấy Đại chúng kia. Do sinh được tâm tin kính hiếm có. Từ trong rỗng không mà hạ xuống. Ở trên đầu Chúng đó. Mở tòa mà ngồi. Vì Đại chúng đó lần lượt nói Pháp. Lời nói Pháp như thế. Gọi là chúng sinh trong đêm dài. Sống ở trong Phiền não. Người nghe lời đó. Giúp sinh chán ghét rời xa. Vì thế khuyên thực hành Bố thí, giữ Giới, Tinh tiến, Nhẫn nhịn. Được sinh nơi thiện. Dạy thực hành chán ghét rời xa tham muốn, các Phiền não. Giúp cho ra ngoài Phiền não. Cũng lại ca ngợi công Đức Xuất gia. Lại ca ngợi Giải thoát. Có Pháp như thế.
Như Lai khi nói các Pháp này. Biết Đại chúng đó sinh tâm vui mừng tâm dũng mãnh. Tâm công bằng mềm mại. Được tâm không có ngoại lai. Khi đó Thế Tôn cũng có các Phật hút lấy Pháp này. Gọi là Khổ, Tập hợp Khổ, Diệt mất Khổ, Đạo diệt mất Khổ. Lúc đó Thế Tôn vì Đại chúng kia. Phương tiện nói hiện ra. Đọc thông tỏ hiện ra. Thời Đại chúng đó vô lượng trăm nghìn vạn trăm triệu loại chúng.
Tức thời ở nơi ngồi. Rời xa Phiền não cáu bẩn. Phiền não không trở lại. Cắt bỏ các oán, kết buộc sai khiến. Được Pháp Trí tuệ Thanh tịnh. Toàn bộ Pháp tập hợp. Đều cùng diệt mất hình tướng. Được Trí tuệ như thực. Ví như quần áo sạch mới không bẩn. Chịu nhận các màu sắc. Các màu sắc thấm vào. Lại nhận màu sắc này. Nói như thế xong. Thời Đại chúng đó vô lượng vô biên trăm nghìn vạn trăm triệu các loại chúng sinh. Tức thời ở nơi ngồi. Rời xa Phiền não cáu bẩn. Phiền não không trở lại. Cắt bỏ các oán, kết buộc sai khiến. Được Pháp Trí tuệ Thanh tịnh. Thậm chí tất cả hình tướng diệt mất. Được Trí tuệ như thực. Mà Đại chúng đó tự thấy các Pháp. Đã được các Pháp. Đã chứng biết các Pháp. Đã vào các Pháp. Đã vượt qua các nghi hoặc. Đã diệt mất các hoặc loạn. Tâm nghi không trở lại. Đã được không sợ. Nhân duyên sinh của bản thân, đều cùng diệt hết. Đã biết như thế. Trở về nương theo Phật. Trở về nương theo Pháp. Trở về nương theo Tăng. Nhận Pháp năm Giới của Nam Phật Tử.
Vua Du Đầu Đàn vì do lưới võng Phiền não yêu quý con che phủ. Bèn không được kết quả. Ngồi ở trước Thế Tôn dùng âm thanh thương xót, bi thương khóc tắc cổ họng. Mà đọc bài kệ nói rằng :
Ngài trước mũ bảy báu đội đầu. Vi diệu trang nghiêm bỏ nơi nào.
Lại bỏ châu sáng sạch trong tóc. Lộ đầu hình hỏng không uy Đức.
Ngày trước áo Trời vi diệu nhất. Ngài cũng đang bỏ ở nơi nào.
Như áo thô ráp bỏ đi này. Con yêu của Ta mặc cái gì.
Khi đó Thế Tôn dùng bài kệ trả lời Vua Du Đầu Đàn. Làm lời nói như thế.
Vua lớn ! Có Nước tên Nô Sư. Ta ở nơi đó bỏ mũ Trời.
Tâm vì muốn bỏ tự mạn này. Lại muốn chứng câu Giới Sạch đó.
Vì áo Già Sa nhiễm sắc này. Nên Ta bỏ đi áo Trời đó.
Già Sa đã khoác thân thể xong. Ta chứng Bồ Đề Bình Đẳng hay.
Lúc đó Vua Du Đầu Đàn lại hướng về Như Lai mà đọc bài kệ nói rằng :
Ta trước trong cung cầu trăm nguyện. Nguyện được sinh con làm Luân Vương.
Nay thấy tóc đầu tay cầm bát. Con vì Ta nói được gì hơn.
Khi đó Thế Tôn lại dùng bài kệ trả lời Vua Du Đầu Đàn. Làm lời như thế nói rằng :
Luân Vương được vạn tâm không chán. Tuy được thọ lâu không Tự do.
Tâm Ta Tự do không giới hạn. Thực ngu nguyện con làm Luân Vương.
Lúc đó Vua Du Đầu Đàn lại dùng bài kệ ca ngợi hướng về Phật đọc nói rằng :
Ngài trước đi giày da bảy báu. Đồ ngủ mềm mại đủ loại đệm.
Cung điện lầu gác sống yên ổn. Trên đầu dù lọng trắng che phủ.
Tướng chân mềm sạch như hoa Sen. Cát gai sỏi đá đạp cái gì.
Khi đó Thế Tôn lại dùng bài kệ trả lời Du Đầu Đàn nói rằng :
Ta nay tất cả Phật Biến Tri. Như hoa Sen không nhiễm các Pháp.
Các Có đã bỏ, không yêu nhờ. Như Ta nay không có các buồn.
Lúc đó Vua Du Đầu Đàn lại dùng bài kệ ca ngợi mà báo cáo Phật nói rằng :
Trước ở cung điện các Chiên đàn. Cùng với các hương mát như Trăng.
Tùy thời dùng nó xoa thân Ngài. Xoa rồi khắp thân nhận yên ổn.
Hôm nay đầu hè đúng là nóng. Nếu đi bộ riêng trong rừng đầm.
Tiếng vi diệu trong cung của mình. Nay không cung nữ ai vui đùa.
Khi đó Thế Tôn dùng bài kệ trả lời Du Đầu Đàn nói rằng :
Ta có ao Pháp nước sạch mát. Được người Trí khen nơi không buồn.
Ao báu công Đức tắm rửa thân. Không bị nước chìm tới bờ kia.
Vua Du Đầu Đàn lại dùng bài kệ ca ngợi hướng về Phật đọc nói rằng :
Ở trong cung trước mặc áo Trời. Hương hoa Sen, Chiêm bặc bôi thân.
Hoa mềm chất chứa bên trong áo. Ngồi cung điện Thích uy chói lọi.
Nay vật bỏ đi áo gai thô. Tùy nơi được nhuộm bằng vỏ cây.
Mới che thân thể đáng xấu hổ. Ngài Đàn ông lớn không chán xấu.
Khi đó Thế Tôn lại dùng bài kệ ca ngợi trả lời Vua Du Đầu Đàn. Làm lời nói như thế.
Quần áo đồ nằm, thức ăn uống. Ta ở Quá khứ đều sinh tham.
Nơi yêu sắc vi diệu đoan chính. Hiện nay Nhớ đúng đều đã bỏ.
Vua Du Đầu Đàn lại dùng bài kệ ca ngợi hướng về Phật đọc nói rằng :
Ngài trước trong cung đồ bảy báu. Và dùng mâm bàn bằng vàng bạc.
Đủ loại thức ăn vị ngọt ngon. Các Vua được tùy ý nhận ăn.
Nay được các nóng lạnh thô chát. Không ngon đạm bạc ăn thế nào.
Vì sao không ghét ăn như thế. Không sinh nhớ ghét hận ô uế.
Phật lại dùng bài kệ trả lời Vua Du Đầu Đàn. Làm lời nói như thế.
Truyền nghe Quá khứ nay Hiện tại. Cùng với Tương lai các bậc Thánh.
Thuận ăn thô chát và vị đắng. Thương xót Thế gian nên không nghi.
Vua Du Đầu Đàn lại dùng bài kệ ca ngợi mà đọc nói rằng :
Ngài trước ở trong cung của Ta. Ngồi nằm đệm mềm mại vi diệu.
Tốt nhất Thế gian không đâu bằng. Gối tựa ưng ý không nghi ngờ.
Nay ở trên đất bằng thô ráp. Chỉ xếp các cỏ và lá cây.
Vì sao nằm ngủ mà không nghi. Thân thể mềm mại không tổn thương.
Khi đó Thế Tôn lại dùng bài kệ ca ngợi trả lời Vua Du Đầu Đàn. Làm lời nói như thế.
Ta nay được các Trí Tự do. Tất cả khổ não đều đã thoát.
Vì rút các gai khổ Phiền não. Thương xót Thế gian nên không nghi.
Vua Du Đầu Đàn lại dùng bài kệ ca ngợi hướng về Phật đọc nói rằng :
Ngài với ngày trước yêu thích nhà. Đủ loại hoa đẹp rắc lên đất.
Trong phòng không gió đèn chiếu sáng. Cùng với lầu gác các cửa sổ.
Tua hoa chuỗi ngọc trang nghiêm thân. Phụ nữ đoan chính như Ngọc nữ.
Lời nói khéo léo cùng thuận theo. Chiêm ngưỡng không loạn nghe lệnh người.
Phật lại dùng bài kệ trả lời Vua Du Đầu Đàn. Làm lời nói như thế.
Vua Thích ! Ta có học Hạnh mới. Các Hạnh Phạm trong Trời vi diệu.
Ta vì được tâm hạnh Tự do. Theo ý Ta đến đều được Hạnh.
Vua Du Đầu Đàn lại dùng bài kệ ca ngợi hướng về Phật đọc nói rằng :
Tiếng trống đàn sắt và sáo trúc. Ca vịnh vi diệu ru Ngài ngủ.
Giống như Ngọc Hoàng ở trên Trời. Ngài trước trong cung cũng như thế.
Phật lại dùng bài kệ trả lời Vua Du Đầu Đàn. Làm lời nói như thế.
Kinh Khiết, Trùng tụng sinh âm hay. Giải thoát như ý nay bảo Ta.
Ta có Hạnh Phạm và các bạn. Vua lớn ! Ta ở như chúng đó.
Vua Du Đầu Đàn lại dùng bài kệ ca ngợi hướng về Phật đọc nói rằng :
Hàng phục Thế giới các núi đồng. Kể cả tham muốn đủ nghìn người.
Bảy báu vi diệu tới vứt bỏ. Vì sao làm Hạnh Sa Môn này.
Phật lại dùng bài kệ trả lời Vua Du Đầu Đàn. Làm lời nói như thế.
Tam muội Tuệ, Đất lớn của Ta. Nghìn số Thiền Định là con Ta.
Bảy loại phần Hiểu là báu này. Vua lớn biết Ta đều đã được.
Vua Du Đầu Đàn lại dùng bài kệ ca ngợi mà đọc nói rằng :
Ngài trước đóng xe khiến ngựa hiền. Xe đó được nhiều báu trang nghiêm.
Dù lọng trắng sạch giữ che thân. Phất trắng Thanh tịnh cán lưu ly.
Phật lại dùng bài kệ mà trả lời Vua nói rằng :
Ta giữ Siêng đúng làm bốn ngựa. Tuệ nghĩ hổ thẹn dùng làm xe.
Tinh tiến cao nhanh làm nơi ngồi. Ta ngồi vì vào nơi không buồn.
Vua Du Đầu Đàn lại đọc bài kệ nói rằng :
Ngài trước ở nhà cưỡi Kiền Trắc. Thân nó trắng trong Thanh tịnh đẹp.
Các vật báu trang nghiêm dây yên. Cưỡi trên ngựa này đi tùy ý.
Phật lại dùng bài kệ mà trả lời Vua nói rằng :
Toàn bộ các loại ngựa Đất lớn. Thế gian người cưỡi số không nhiều.
Người đó tất cả Định Biến đổi. Xem xong tùy ý khiến Thần thông.
Vua Du Đầu Đàn lại dùng bài kệ ca ngợi mà đọc nói rằng :
Ngài trước khi ở bên trong cung. Cửa điện như Trời không có khác.
Cầm đao cung tên được chúng giữ. Thân mặc áo giáp rất tinh vi.
Nay Ngài trong rừng không người giúp. Nơi đáng sợ Dạ Xoa La Sát.
Đêm tối đủ loại các thú kêu. Vì sao hay sinh không sợ đó.
Phật lại dùng bài kệ mà trả lời Vua nói rằng :
Toàn bộ Dạ Xoa Tì Xá Già. Đủ loại các thú đáng sợ hãi.
Đêm đen tối đi ở trong rừng. Không thể động một lông của Ta.
Không sợ âm khác như Sư Tử. Như gió không thể bị dây buộc.
Cũng như hoa Sen không nhờ nước. Ta ở đời không uế Pháp ác.
Khi đó Trưởng Lão Mục Kiền Liên Trưởng Lão Ma Ha Ca Diệp. Trưởng Lão Ưu Lâu Tần Loa Ca Diệp. Na Đề Ca Diệp. Già Da Ca Diệp. Ưu Bà Tư Na, Ma Ha Câu Hi La. Thôn Đà Ly Ba Đa. Vô lượng Đại chúng. Ngồi ở bên trái Phật. Thời các Đức lớn đó. Do vì Hạnh Khổ. Thân không có ánh quang đẹp. Thân thể siêng năng mệt mỏi. Hình thể gầy yếu. Thân sắc không sáng bóng. Khí lực yếu ít. Chỉ có gân da bao lấy thân hình của họ.
Khi đó Vua Du Đầu Đàn báo cáo Phật nói rằng : Thế Tôn ! Nay ngồi ở bên phải Thế Tôn. Những nhóm người này. Từ nơi nào mà tới được Xuất gia vậy.
Khi đó Thế Tôn duỗi thẳng cánh tay màu vàng. Hướng về Vua Du Đầu Đàn. Chỉ từng người các Tì Kheo đó. Miệng đều đọc tên mà tỏ ra cho Vua nói rằng : Đây là Xá Lợi Phất. Đây là Ma Ha Ca Diệp. Đây là Ưu Lâu Tần Loa Ca Diệp. Đây là Na Đề Ca Diệp. Đây là Già Da Ca Diệp. Đây là Ưu Bà Tư Na. Đây là Ly Ba Đa. Đây là Ly Ba Đa khác. Như các nhóm người đó. Đều là thuộc loại Bà La Môn họ lớn của Nước Ma Già Đà.
Vua Du Đầu Đàn lại hỏi Phật nói rằng : Nay ngồi ở bên trái Thế Tôn. Lại là người nào ? Từ nơi nào mà tới ở bên Thế Tôn ? Mà Xuất gia vậy. Phật bảo với Vua nói rằng : Đây là Ma Ha Mục Kiền Liên. Đây là Ma Ha Ca Chiên Diên. Đây là Ma Ha Câu Hi La. Đây là Ma Ha Thuần Đà. Các người như thế. Cũng là các người họ lớn thôn ấp làng xóm của Nước Ma Già Đà.
Thời Vua Du Đầu Đàn nghe lời nói này xong. Buồn rầu không vui. Làm nghĩ nhớ như thế. Đây là con trai của Ta. Thực là Cậu bé họ lớn Đế Vương. Đoan chính đáng vui mừng. Nhìn không thấy chán. Giống như tượng vàng. Đã là Cậu bé họ lớn Đế Vương. Dùng Bà La Môn vây quanh hai bên phải trái. Việc này thích hợp sai. Đã là Cậu bé họ lớn Đế Vương. Lại phải họ lớn Đế Vương vây quanh. Đây là thuận theo Pháp này. Làm nghĩ nhớ đó xong. Do vì muốn thành công việc như thế. Tức thời từ nơi ngồi đứng dậy. Trở về cung của mình.
Phần đầu thứ năm mươi lăm Phẩm Nhân duyên của Ưu Ba Ly
Khi đó Vua Du Đầu Đàn trở về cung chưa lâu. Có một cậu bé tên là Ưu Ba Ly. Theo Chúng trước đây đi tới nơi ở của Phật. Thời mẹ của cậu bé Ưu Ba Ly. Dẫn nắm tay Ưu Ba Ly con trai của mình. Đem tới trình lên Phật. Kêu lên nói như thế. Ưu Ba Ly này từng vì Thế Tôn. Cắt bỏ râu tóc. Thời Ưu Ba Ly tức thời vì Thế Tôn. Mà cắt râu tóc. Thời mẹ của cậu bé Ưu Ba Ly báo cáo Phật nói rằng : Thế Tôn !
Cậu bé Ưu Ba Ly cắt bỏ râu tóc của Phật. Dễ có thể được không ? Phật bảo với mẹ của cậu bé Ưu Ba Ly nói rằng : Tuy lại dễ có thể cắt bỏ râu tóc. Thân cúi quá thấp vậy.
Lúc đó mẹ của cậu bé Ưu Ba Ly. Bảo với Ưu Ba Ly làm lời nói như thế. Con Ưu Ba Ly ! Con vì Như Lai cắt bỏ râu tóc. Thân đừng cúi xuống quá thấp làm cho tâm của Thế Tôn nhiễu loạn. Thời Ưu Ba Ly liền bước vào Thiền bậc nhất. Thời mẹ của cậu bé Ưu Ba Ly. Lại báo cáo Phật nói rằng : Thế Tôn ! Cậu bé Ưu Ba Ly cắt bỏ râu tóc dễ có thể được không ?
Phật bảo với mẹ của cậu bé Ưu Ba Ly nói rằng : Tuy lại dễ có thể cắt bỏ râu tóc. Thân đó ngước lên quá. Khi đó mẹ của cậu bé Ưu Ba Ly. Lại bảo với cậu bé Ưu Ba Ly nói rằng : Con Ưu Ba Ly ! Thân đừng ngước lên quá làm cho tâm của Thế Tôn nhiễu loạn. Thời Ưu Ba Ly bước vào Thiền bậc hai. Thời mẹ của cậu bé Ưu Ba Ly. Lại báo cáo Phật nói rằng : Thế Tôn ! Cậu bé Ưu Ba Ly cắt bỏ râu tóc dễ có thể được không ?
Phật bảo với mẹ của cậu bé Ưu Ba Ly nói rằng : Tuy lại dễ có thể cắt bỏ râu tóc. Chỉ vì bước vào hơi thở, hơi lại quá nhiều. Thời mẹ của cậu bé Ưu Ba Ly. Bảo với cậu bé Ưu Ba Ly. Làm lời nói như thế.
Con nếu cắt bỏ râu tóc của Như Lai. Đừng khiến cho bước vào hơi thở quá nhiều như thế. Làm cho tâm của Thế Tôn nhiễu loạn. Thời cậu bé Ưu Ba Ly như thế tức thời bước vào Thiền bậc ba. Thời mẹ của cậu bé Ưu Ba Ly. Lại báo cáo Phật nói rằng : Thế Tôn ! Cậu bé Ưu Ba Ly cắt bỏ râu tóc dễ có thể được không ?
Phật bảo với mẹ của cậu bé Ưu Ba Ly nói rằng : Tuy lại dễ có thể cắt bỏ râu tóc. Như thế thở ra đó, hơi quá nhiều vậy. Thời mẹ của cậu bé Ưu Ba Ly. Bảo với Ưu Ba Ly. Làm lời nói như thế. Con nếu cắt bỏ râu tóc của Như Lai. Đừng làm cho thở ra, quá nhiều như thế. Làm cho tâm của Thế Tôn nhiễu loạn. Thời cậu bé Ưu Ba Ly như thế liền bước vào Thiền bậc bốn.
Khi đó Phật bảo với các Tì Kheo nói rằng : Các Tì Kheo ! Các Ngài nhanh cầm lấy dao cắt tóc trong tay của Ưu Ba Ly. Đừng làm cho rơi xuống đất. Sở dĩ thế nào ? Như cậu bé đó đã nhập vào Thiền bậc bốn. Thời mẹ của cậu bé Ưu Ba Ly. Từ trong tay của cậu bé Ưu Ba Ly tức thời cầm lấy dao vậy.
Lúc đó Vua Du Đầu Đàn vào trong thành Ca Tì La Bà Tô Đô. Gọi các họ tộc Thích đều cùng tới tập hợp. Ở đình của điện lớn mà ra lệnh nói rằng : Các Khanh họ Thích cần phải biết. Tất Đạt con Vua của Ta. Nếu không Xuất gia. Nhất định sẽ làm Vua Thánh Chuyển Luân. Các Khanh họ Thích cũng cần vâng theo việc này. Cớ là sao ? Mà Thái Tử Xuất gia. Đã thành Bình Đẳng Chính Đẳng Giác. Đã có thể chuyển với vầng Pháp Bình Đẳng. Cao nhất trong Trời Người.
Thái Tử đã là con Vua của họ tộc Đế Vương. Đoan nghiêm đáng vui mừng. Giống như tượng vàng. Người thấy đều vui sướng. Mà Thái Tử lại sử dụng chủng loại Bà La Môn. Dùng làm Đệ Tử vây quanh hai bên phải trái. Đây thực là thích hợp sai. Đã là con Vua họ Thích Đế Vương. Lại cần họ Thích Đế Vương vây quanh. Mới có thể là thiện.
Khi đó các họ Thích đều cùng cùng báo cáo Vua Du Đầu Đàn nói rằng : Vua lớn ! Hôm nay muốn với chúng thần trước tiên làm việc gì ? Lúc đó Vua Du Đầu Đàn bảo với các họ Thích nói rằng : Các Khanh các họ Thích nếu biết thời. Nhất định phải xa cách gia đình một người Xuất gia. Nếu họ Thích đó anh em năm người. Để cho ba người Xuất gia. Hai người ở nhà. Nếu có bốn người. Hai người Xuất gia. Hai người ở nhà. Nếu có ba người. Hai người Xuất gia. Một người ở nhà. Nếu có hai người. Một người Xuất gia. Một người ở nhà. Nếu có một người không để cho Xuất gia. Cớ là sao ? Vì không làm cho đứt đoạn các họ Thích của Ta.
Khi đó các họ Thích lại đều cùng nhau báo cáo Du Đầu Đàn nói rằng : Vua lớn nếu như thế. Nhất định phải rõ ràng lập ra khế ước của lời nói đó. Vua Du Đầu Đàn tức thời tập hợp các họ Thích. Mà hỏi họ nói rằng : Con trai của Ta nay đã Xuất gia. Ai có thể đi theo mà Xuất gia vậy. Nếu người có thể đi theo mà Xuất gia. Có thể tự ghi kí tên dùng làm ghi nhớ.
Lúc đó năm trăm các cậu bé họ Thích. Đều tự tay ghi tên chữ của mình. Tất cả cho là có thể theo Thái Tử Xuất gia. Khi đó năm trăm cậu bé họ Thích. Đều tháo ra chuỗi ngọc được trang phục trên thân của mình. Tự đem tới nói rằng : Ai thích hợp cầm lấy chuỗi ngọc của chúng ta. Làm cân nhắc xong. Lại làm nghĩ nhớ nói rằng : Ưu Ba Ly này trước ở trong đêm dài cần cù làm việc. Chúng ta các họ Thích tới. Ưu Ba Ly đó chịu nhận chuỗi ngọc được chúng ta tháo ra. Lúc đó năm trăm cậu bé các họ Thích. Đều tháo ra chuỗi ngọc giao cho Ưu Ba Ly. Đã giao cho xong. Đều trở về nhà của mình hỏi cha mẹ của họ.
Thời Ưu Ba Ly lại làm nghĩ nhớ đó. Những người họ Thích đó. Nay đã có thể vứt bỏ chuỗi ngọc châu báu. Ta nếu nhận sử dụng. Điều đó không nên. Mà các người họ Thích. Có uy thế lớn. Có Thần Đức lớn. Đã có thể vứt bỏ được địa vị quan trọng và các vật báu tiền tài. Còn muốn Xuất gia. Ta nay việc gì không Xuất gia vậy. Thời Ưu Ba Ly thợ cắt bỏ râu tóc. Thấy các người họ Thích. Thời đều đi tới hỏi cha mẹ. Liền vứt bỏ chuỗi ngọc được Bố thí. Tức thời đi tới nơi ở của Phật. Đỉnh lễ chân Phật. Lui dừng ở một bên. Ưu Ba Ly này Dừng ở một bên xong. Mà báo cáo Phật nói rằng : Thiện thay ! Thế Tôn ! Chỉ nguyện cho Con theo Phật Xuất gia. Khi đó Thế Tôn tức thời cho Xuất gia nhận mười Giới thiện.
Thời năm trăm cậu bé họ Thích đó. Từng người tới nhà của mình hỏi cha mẹ xong. Trở lại đi tới bên Du Đầu Đàn mà báo cáo nói rằng : Vua lớn ! Hôm nay có thể đem chúng thần tới nơi ở của Thế Tôn. Thái Tử đã Xuất gia. Ta cũng cần phải đi theo Xuất gia.
Thời Du Đầu Đàn cùng năm trăm các cậu bé họ Thích đó. Đi tới nơi ở của Phật. Đỉnh lễ chân Phật. Lui ngồi một bên. Đã ngồi yên ổn rồi. Vua Du Đầu Đàn mà lại báo cáo Phật nói rằng : Thế Tôn ! Thiện thay họ tộc Đế Vương Đức lớn. Không thích hợp đem chủng loại Bà La Môn đó cùng nhau vây quanh. Thực cho là thích hợp sai. Hôm nay họ tộc Đế Vương của Thế Tôn. Lại cần dùng họ tộc Đế Vương này vây quanh. Mới có thể là thiện. Như thế hôm nay bên trong họ Thích của Thế Tôn. Năm trăm cậu bé muốn được ở trong Pháp của Thế Tôn Xuất gia, nhận mười Giới thiện. Chỉ nguyện Thế Tôn thương xót cho phép. Kiêm thêm nhận đủ Giới hạnh.
Khi đó Thế Tôn cho năm trăm họ Thích đó Xuất gia, nhận đầy đủ Giới hạnh xong. Dạy học uy nghi mà bảo với họ nói rằng : Các Ngài Tì Kheo ! Tất cả có thể đều tới lễ Tì Kheo Thượng tọa Ưu Ba Ly. Thời năm trăm các Tì Kheo đó. Trước tiên lễ chân Phật. Sau đó đỉnh lễ Tì Kheo Thượng tọa Ưu Ba Ly kia. Làm lễ đã xong lần lượt mà ngồi.
Khi đó Thế Tôn lại bảo với Vua Du Đầu Đàn nói rằng : Vua lớn ! Nay có thể đỉnh lễ Tì Kheo Ưu Ba Ly xong. Lần lượt cần lễ năm trăm Tì Kheo.
Khi đó Vua lớn nghe lời dạy của Phật xong. Tức thời báo cáo Phật nói rằng : Tuy nhiên Thế Tôn ! Con không dám trái. Liền từ chỗ ngồi đứng dậy đỉnh lễ chân Phật. Sau đó lễ Thượng tọa Tì Kheo Ưu Ba Ly đó xong. Lần lượt lại lễ năm trăm Tì Kheo. Lễ xong lần lượt trở lại chỗ ngồi của mình.
Lúc đó Thế Tôn vẻ mặt uy nghi vui vẻ. Làm lời nói như thế. Hôm nay họ Thích. Đã tự hàng phục họ Thích kiêu hùng. Cũng lại đẩy lui ngạo mạn của các họ Thích.
Thời các Tì Kheo liền báo cáo Phật nói rằng : Hiếm có ! Thế Tôn ! Ưu Ba Ly đó hôm nay, nhân do Thế Tôn. Được năm trăm Tì Kheo họ Thích này. Cùng với Vua Du Đầu Đàn tôn kính lễ bái. Làm lời nói đó xong.
Phật bảo với các Tì Kheo. Ngài các Tì Kheo ! Ưu Ba Ly này không phải chỉ hôm nay, nhân do Ta được năm trăm Tì Kheo, Du Đầu Đàn này. Cung kính lễ bái. Ngài các Tì Kheo ! Thời đời Quá khứ Ưu Ba Ly này, cũng vì nhân do Ta. Từng được năm trăm đại thần quỳ bái. Cũng được Vua đó tên là Phạm Đức và được kính lễ.
Thời các Tì Kheo đều báo cáo Phật nói rằng : Việc này thế nào ? Chỉ nguyện Thế Tôn ! Vì con phân biệt nói Nghiệp trước kia của họ.
Khi đó Thế Tôn bảo với các Tì Kheo. Ta nhớ lại trước kia thành Ba La Nại. Thời có hai người cùng là bạn thân. Người đó nghèo hèn đời không có danh tiếng. Người đó có thời tự giữ một bơ đậu xanh trong nhà. Từ Ba La Nại đi ra thành phố làm thuê.
Lúc đó thường có một Bích Chi Phật. Đi tới dừng ở thành Ba La Nại đó. Thời Bích Chi Phật lúc mới sáng sớm. Mặc áo cầm bát. Đi vào thành xin ăn. Hai người nghèo đó từ xa thấy Tôn giả Bích Chi Phật tới. Uy nghi đĩnh đạc nhìn ngang mà tiến. Mặc áo Già Sa. Ngang bằng tương xứng. Cầm bát không động. Người đó thấy rồi được tin Thanh tịnh. Với Bích Chi Phật sinh tâm vui mừng. Đều cùng nhau nói rằng : Chúng con nghèo khó. Đều do Quá khứ chưa từng gặp ngay Phúc Đức như thế. Tuy lại gặp gỡ. Hoặc không cung kính cúng dưỡng chiêm bái trợ giúp. Chúng con nếu đang gặp ngay ruộng Phúc tối cao như thế, cung kính cúng dưỡng. Nay cần không gặp như ách nạn này. Gọi là không có tài sản thường luôn làm thuê. Dùng để tự sinh sống. Chúng con ngày nay cần phải giữ một thăng đậu xanh này. Dâng lên cho người Tiên. Nếu người đó thương xót nhận Bố thí của Con. Chúng con tức thời cần thoát khỏi nghèo khổ này. Làm nghĩ nhớ đó xong. Đem đậu xanh này dâng lên cho Bích Chi Phật. Làm lời nói như thế. Chỉ nguyện Tôn giả ! Sinh tâm thương xót. Nhận Bố thí này của Con.
Thời Bích Chi Phật. Với hai người đó vì sinh thương xót. Nhận Bố thí của họ. Tuy nhận Bố thí xong. Chỉ vì Bích Chi Phật đều có một Pháp. Muốn giáo hóa chúng sinh. Chỉ hiện ra Thần thông. Càng không có cách khác. Thời Bích Chi Phật thương hai người đó, nhận Bố thí của họ xong. Tức thời từ nơi của họ cưỡi rỗng không mà đi.
Kinh Tập hợp Việc làm Trước kia của Phật, quyển thứ năm mươi ba.
Kinh Tập Hợp Việc Làm Trước Kia Của Phật Quyển 52