清Thanh 淨Tịnh 道Đạo 論Luận ( 第Đệ 卷Quyển 第Đệ 卷Quyển )
    Quyển 0009
    佛Phật 音Âm 撰Soạn 悟Ngộ 醒Tỉnh 譯Dịch

    第đệ 二nhị 十thập 二nhị 品phẩm 。 智trí 見kiến 清thanh 淨tịnh 之chi 解giải 釋thích 。

    〔# 慧tuệ 體thể 之chi 五ngũ 。 智trí 見kiến 清thanh 淨tịnh 〕# 。

    其kỳ 次thứ 是thị

    種chủng 姓tánh 智trí

    轉chuyển 入nhập 於ư 道đạo 之chi 處xứ 故cố 。 非phi 〔# 屬thuộc 〕# 於ư 行hành 道Đạo 智trí 見kiến 清thanh 淨tịnh 。 亦diệc 不bất 屬thuộc 於ư 智trí 見kiến 清thanh 淨tịnh 。 在tại 〔# 此thử 兩lưỡng 者giả 〕# 之chi 間gian 無vô 〔# 清thanh 淨tịnh 之chi 〕# 名danh 稱xưng 。 然nhiên 。 入nhập 〔# 此thử 〕# 觀quán 之chi 流lưu 故cố 稱xưng 為vi 觀quán 。 其kỳ 於ư 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 道Đạo 。 斯Tư 陀Đà 含Hàm 道Đạo 。 阿A 那Na 含Hàm 道Đạo 。 阿A 羅La 漢Hán 道Đạo 。 於ư 此thử 四tứ 道đạo 智trí 為vi 。

    智trí 見kiến 清thanh 淨tịnh

    〔# 一nhất 。 四tứ 道đạo 智trí 〕# 。

    〔# 一nhất 〕# 〔# 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 道Đạo 智trí 〕#

    其kỳ 中trung 。 先tiên 述thuật 欲dục 成thành 就tựu 初sơ 道đạo 智trí 者giả 。 即tức 無vô 其kỳ 他tha 之chi 行hành 。 然nhiên 。 彼bỉ 所sở 應ưng 行hành 者giả 。 皆giai 在tại 令linh 生sanh 起khởi 隨tùy 順thuận 最tối 後hậu 觀quán 時thời 既ký 行hành 了liễu 。 生sanh 起khởi 如như 斯tư 隨tùy 順thuận 智trí 之chi 彼bỉ 〔# 瑜du 伽già 者giả 〕# 。 依y 彼bỉ 〔# 徧biến 作tác 。 近cận 行hành 。 隨tùy 順thuận 之chi 〕# 三tam 隨tùy 順thuận 智trí 。 以dĩ 應ưng 自tự 己kỷ 之chi 力lực 。 消tiêu 滅diệt 蔽tế 覆phú 諦đế 之chi 麤thô 大đại 黑hắc 闇ám 時thời 。 對đối 一nhất 切thiết 行hành 而nhi 其kỳ 心tâm 不bất 入nhập 。 不bất 住trụ 立lập 。 不bất 信tín 解giải 。 不bất 著trước 。 不bất 懸huyền 。 不bất 縛phược 。 如như 水thủy 之chi 〔# 離ly 〕# 荷hà 葉diệp 。 不bất 滯trệ 著trước 。 萎nuy 縮súc 。 轉chuyển 還hoàn 。 現hiện 起khởi 一nhất 切thiết 相tương/tướng 所sở 緣duyên 或hoặc 一nhất 切thiết 轉chuyển 起khởi 所sở 緣duyên 。 皆giai 是thị 障chướng 礙ngại 。

    時thời 一nhất 切thiết 相tương 及cập 轉chuyển 起khởi 之chi 所sở 緣duyên 為vi 障chướng 礙ngại 而nhi 現hiện 起khởi 時thời 。 有hữu 隨tùy 順thuận 智trí 彼bỉ 〔# 瑜du 伽già 者giả 〕# 。 其kỳ 習tập 行hành 之chi 後hậu 。 以dĩ 無vô 相tướng 。 不bất 轉chuyển 起khởi 。 離ly 〔# 有hữu 為vi 〕# 行hành 。 涅Niết 槃Bàn 為vi 所sở 緣duyên 。 超siêu 越việt 凡phàm 夫phu 種chủng 姓tánh 。 凡phàm 夫phu 名danh 稱xưng 。 凡phàm 夫phu 之chi 地địa 。 進tiến 入nhập 聖thánh 者giả 種chủng 姓tánh 。 聖thánh 者giả 名danh 稱xưng 。 聖thánh 者giả 之chi 地địa 。 對đối 涅Niết 槃Bàn 所sở 緣duyên 行hành 最tối 初sơ 之chi 轉chuyển 入nhập 。 最tối 初sơ 之chi 念niệm [P.673]# 慮lự 。 最tối 初sơ 之chi 專chuyên 念niệm 。 對đối 於ư 道đạo 完hoàn 成thành 無vô 間gian 。 等đẳng 無vô 間gian 。 習tập 行hành 。 親thân 依y 。 非phi 有hữu 。 離ly 去khứ 之chi 六lục 種chủng 緣duyên 之chi 狀trạng 態thái 。 達đạt 頂đảnh 點điểm 為vi 觀quán 之chi 最tối 高cao 。 不bất 轉chuyển 入nhập 而nhi 生sanh 起khởi 種chủng 姓tánh 智trí 。 對đối 於ư 此thử 說thuyết 。

    由do 外ngoại 之chi 出xuất 起khởi 。 還hoàn 滅diệt 之chi 慧tuệ 為vi 種chủng 姓tánh 智trí 者giả 云vân 何hà 。 克khắc 勝thắng 生sanh 起khởi 故cố 為vi 種chủng 姓tánh 。 轉chuyển 起khởi 乃nãi 至chí 克khắc 勝thắng 煩phiền 惱não 故cố 為vi 種chủng 姓tánh 克khắc 勝thắng 外ngoại 之chi 行hành 相tương/tướng 故cố 為vi 種chủng 姓tánh 。 入nhập 於ư 不bất 生sanh 起khởi 故cố 為vi 種chủng 姓tánh 。 不bất 轉chuyển 起khởi 乃nãi 至chí 入nhập 於ư 無vô 惱não 。 滅diệt 。 涅Niết 槃Bàn 故cố 為vi 種chủng 姓tánh 。 克khắc 勝thắng 生sanh 起khởi 入nhập 於ư 不bất 生sanh 起khởi 故cố 為vi 種chủng 姓tánh 。

    〔# 由do 此thử 而nhi 〕# 詳tường 知tri 一nhất 切thiết 。

    其kỳ 時thời 。 以dĩ 說thuyết 明minh 由do 一nhất 轉chuyển 〔# 作tác 用dụng 〕# 。 雖tuy 轉chuyển 起khởi 於ư 一nhất 〔# 速tốc 行hành 〕# 路lộ 中trung 。 但đãn 對đối 隨tùy 順thuận 。 種chủng 姓tánh 是thị 別biệt 異dị 之chi 所sở 緣duyên 而nhi 轉chuyển 起khởi 。 有hữu 如như 次thứ 之chi 譬thí 喻dụ 。

    即tức 如như 欲dục 跳khiêu 超siêu 大đại 水thủy 路lộ 而nhi 欲dục 立lập 彼bỉ 岸ngạn 之chi 人nhân 。 急cấp 速tốc 走tẩu 來lai 。 握ác 住trụ 結kết 懸huyền 生sanh 在tại 水thủy 路lộ 此thử 岸ngạn 之chi 樹thụ 枝chi 或hoặc 繩thằng 。 棒bổng 而nhi 身thân 傾khuynh 向hướng 彼bỉ 而nhi 跳khiêu 越việt 。 到đáo 達đạt 彼bỉ 岸ngạn 之chi 上thượng 方phương 時thời 。 放phóng 棄khí 其kỳ 〔# 繩thằng 或hoặc 棒bổng 〕# 。 達đạt 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 。 〔# 身thân 〕# 還hoàn 在tại 震chấn 動động 而nhi 徐từ 徐từ 站# 立lập 。 如như 斯tư 此thử 瑜du 伽già 行hành 者giả 。 亦diệc 欲dục 由do 此thử 有hữu 。 胎thai 。 趣thú 。 〔# 識thức 〕# 住trụ 。 〔# 有hữu 情tình 〕# 居cư 而nhi 住trụ 立lập 涅Niết 槃Bàn 之chi 彼bỉ 岸ngạn 。 依y 生sanh 滅diệt 隨tùy 觀quán 等đẳng 之chi 速tốc 走tẩu 。 以dĩ 隨tùy 順thuận 轉chuyển 〔# 心tâm 〕# 握ác 住trụ 懸huyền 結kết 於ư 身thân 體thể 樹thụ 枝chi 之chi 色sắc 繩thằng 或hoặc 受thọ 等đẳng 任nhậm 何hà 之chi 棒bổng 是thị 。

    無vô 常thường 。 苦khổ 。 無vô 我ngã 。

    不bất 即tức 刻khắc 放phóng 棄khí 。 而nhi 依y 第đệ 一nhất 隨tùy 順thuận 心tâm 而nhi 跳khiêu 越việt 。 依y 第đệ 二nhị 之chi 〔# 隨tùy 順thuận 心tâm 。 如như 越việt 水thủy 路lộ 之chi 人nhân 〕# 以dĩ 身thân 傾khuynh 赴phó 彼bỉ 岸ngạn 。 令linh 意ý 傾khuynh 向hướng 涅Niết 槃Bàn 。 依y 第đệ 三tam 〔# 之chi 隨tùy 順thuận 心tâm 〕# 如như 〔# 彼bỉ 人nhân 〕# 達đạt 彼bỉ 岸ngạn 之chi 上thượng 方phương 。 今kim 到đáo 達đạt 涅Niết 槃Bàn 之chi 附phụ 近cận 。 由do 其kỳ 心tâm 之chi 滅diệt 。 放phóng 棄khí 彼bỉ 有hữu 為vi 之chi 所sở 緣duyên 。 由do 種chủng 姓tánh 心tâm 離ly 〔# 有hữu 為vi 〕# 行hành 而nhi 達đạt 涅Niết 槃Bàn 之chi 彼bỉ 岸ngạn 。 而nhi 對đối 一nhất 所sở 緣duyên 未vị 得đắc 修tu 習tập 故cố 。 如như 〔# 身thân 〕# 震chấn 動động 之chi 彼bỉ 人nhân 。 暫tạm 不bất 善thiện 住trụ 立lập 。 其kỳ 後hậu 依y 道đạo 智trí 而nhi 住trụ 立lập 。

    其kỳ 中trung 。 隨tùy 順thuận 〔# 智trí 〕# 雖tuy 然nhiên 得đắc 除trừ 去khứ 蔽tế 覆phú 諦đế 之chi 。 煩phiền 惱não 黑hắc 闇ám 。 但đãn 仍nhưng 不bất 〔# 能năng 〕# 得đắc 涅Niết 槃Bàn 為vi 所sở 緣duyên 。 對đối 此thử 有hữu 次thứ 之chi 譬thí 喻dụ 。

    曰viết 。

    某mỗ 有hữu 眼nhãn 人nhân 為vi 見kiến 月nguyệt 於ư 夜dạ 分phân 出xuất 。 眺# 望vọng 上thượng 空không 。

    觀quán 察sát 月nguyệt 蝕thực 。

    〔# 月nguyệt 〕# 為vi 黑hắc 雲vân 所sở 蔽tế 故cố 。 彼bỉ 不bất 能năng 見kiến 月nguyệt 。

    時thời 起khởi 風phong 而nhi 吹xuy 除trừ 黑hắc 厚hậu 之chi 雨vũ 雲vân 。 又hựu 其kỳ 他tha 〔# 之chi 風phong 〕# 吹xuy 中trung 等đẳng 之chi 〔# 雨vũ 雲vân 〕# 。 又hựu 其kỳ 他tha 〔# 之chi 風phong 〕# 吹xuy 〔# 除trừ 〕# 微vi 細tế 之chi 〔# 雲vân 〕# 。 如như 斯tư 雨vũ 雲vân 之chi 離ly 去khứ 。 其kỳ 人nhân 見kiến 月nguyệt 於ư 天thiên 空không 而nhi 觀quán 察sát 月nguyệt 蝕thực 。 其kỳ 中trung 。 三tam 之chi 雨vũ 雲vân 。 如như 蔽tế 覆phú 諦đế 之chi 麤thô 。 中trung 。 細tế 之chi 黑hắc 暗ám 煩phiền 惱não 。 三tam 之chi 陣trận 風phong 。 如như 三tam 隨tùy 順thuận 〔# 智trí 〕# 。 有hữu 眼nhãn 人nhân 如như 種chủng 姓tánh 智trí 。 月nguyệt 如như 涅Niết 槃Bàn 。 一nhất 一nhất 之chi 風phong 吹xuy 除trừ 次thứ 第đệ 〔# 三tam 〕# 雨vũ 雲vân 。 如như 以dĩ 一nhất 一nhất 之chi 隨tùy 順thuận 〔# 智trí 〕# 除trừ 去khứ 蔽tế 覆phú 諦đế 之chi 幽u 闇ám 。 雨vũ 雲vân 之chi 離ly 去khứ 。 彼bỉ 人nhân 見kiến 於ư 天thiên 空không 清thanh 淨tịnh 之chi 月nguyệt 。 如như 除trừ 去khứ 蔽tế 覆phú 諦đế 之chi 幽u 闇ám 時thời 。 種chủng 姓tánh 智trí 是thị 見kiến 清thanh 淨tịnh 之chi 涅Niết 槃Bàn 。 即tức 。 譬thí 雖tuy 得đắc 三tam 風phong 除trừ 去khứ 蔽tế 覆phú 月nguyệt 之chi 雨vũ 雲vân 。 但đãn 不bất 〔# 能năng 〕# 見kiến 月nguyệt 。 斯tư 〔# 三tam 〕# 隨tùy 順thuận 〔# 智trí 〕# 雖tuy 除trừ 去khứ 蔽tế 覆phú 諦đế 之chi 幽u 闇ám 。 但đãn 不bất 能năng 見kiến 涅Niết 槃Bàn 。 如như 人nhân 雖tuy 得đắc 見kiến 月nguyệt 。 但đãn 不bất 〔# 能năng 〕# 除trừ 去khứ 雨vũ 雲vân 。 此thử 種chủng 姓tánh 智trí 雖tuy 得đắc 見kiến 涅Niết 槃Bàn 。 但đãn 不bất 〔# 能năng 〕# 除trừ 去khứ 煩phiền 惱não 之chi 幽u 闇ám 。

    故cố 言ngôn 此thử 〔# 種chủng 姓tánh 智trí 〕# 轉chuyển 入nhập 於ư 道đạo 。 然nhiên 。 雖tuy 不bất 自tự 轉chuyển 入nhập 於ư 道đạo 。 但đãn 在tại 轉chuyển 入nhập 處xứ 。 給cấp 與dữ 。

    如như 是thị 生sanh

    之chi 道đạo 。 想tưởng 念niệm 而nhi 後hậu 滅diệt 。 道đạo 依y 其kỳ 〔# 種chủng 姓tánh 智trí 〕# 而nhi 不bất 放phóng 棄khí 所sở 給cấp 與dữ 之chi 想tưởng 念niệm 。 由do 無vô 間gian 相tương 續tục 而nhi 隨tùy 結kết 其kỳ 〔# 種chủng 姓tánh 〕# 智trí 。 即tức 生sanh 擊kích 破phá 。 摧tồi 破phá 未vị 曾tằng 擊kích 破phá 。 未vị 曾tằng 摧tồi 破phá 之chi 貪tham 蘊uẩn 。 瞋sân 蘊uẩn 。 癡si 蘊uẩn 。 就tựu 此thử 有hữu 次thứ 之chi 譬thí 喻dụ 。

    曰viết 。

    有hữu 某mỗ 弓cung 箭tiễn 手thủ 。 於ư 八bát 宇vũ 娑sa 婆bà 程# 度độ 之chi 距cự 離ly 處xứ 。 置trí 立lập 百bách 個cá 楯thuẫn 。 以dĩ 布bố 包bao 臉liệm 〔# 不bất 見kiến 餘dư 處xứ 〕# 點điểm 算toán 箭tiễn 而nhi 立lập 車xa 上thượng 。 他tha 人nhân 移di 動động 此thử 車xa 。 弓cung 箭tiễn 手thủ 至chí 楯thuẫn 之chi 正chánh 面diện 時thời 。 其kỳ 處xứ 以dĩ 棒bổng 與dữ 想tưởng 念niệm （# 暗ám 示thị ）# 。 弓cung 箭tiễn 弓cung 手thủ 不bất 違vi 其kỳ 棒bổng 之chi 暗ám 示thị 而nhi 放phóng 箭tiễn 。 皆giai 射xạ 穿xuyên 百bách 個cá 之chi 楯thuẫn 。 其kỳ 時thời 。 棒bổng 之chi 暗ám 示thị 如như 種chủng 姓tánh 智trí 。 弓cung 箭tiễn 手thủ 如như 道đạo 智trí 。 弓cung 箭tiễn 手thủ 不bất 違vi 棒bổng 之chi 暗ám 示thị 而nhi 射xạ 穿xuyên 百bách 個cá 之chi 楯thuẫn 。 道đạo 智trí 不bất 放phóng 去khứ 依y 種chủng 姓tánh 智trí 所sở 給cấp 之chi [P.675]# 想tưởng 念niệm 而nhi 以dĩ 涅Niết 槃Bàn 為vi 緣duyên 。 如như 擊kích 破phá 。 摧tồi 破phá 未vị 曾tằng 擊kích 破phá 。 未vị 曾tằng 摧tồi 破phá 之chi 貪tham 。 瞋sân 。 癡si 蘊uẩn 。

    而nhi 此thử 道đạo 非phi 僅cận 擊kích 破phá 貪tham 蘊uẩn 等đẳng 。 又hựu 令linh 乾can/kiền/càn 盡tận 無vô 始thỉ 輪luân 迴hồi 。 轉chuyển 生sanh 之chi 苦khổ 海hải 。 封phong 鎖tỏa 一nhất 切thiết 惡ác 趣thú 之chi 門môn 。 令linh 七Thất 聖Thánh 財Tài 現hiện 前tiền 。 捨xả 斷đoạn 八bát 支chi 之chi 邪tà 道đạo 。 令linh 寂tịch 滅diệt 一nhất 切thiết 之chi 恐khủng 怖bố 怖bố 畏úy 。 成thành 為vi 等Đẳng 正Chánh 覺Giác 。 者giả 之chi 真chân 子tử 。 獲hoạch 得đắc 其kỳ 他tha 數số 百bách 之chi 功công 德đức 。 如như 斯tư 與dữ 很# 多đa 功công 德đức 之chi 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 道Đạo 。 相tương 應ứng 智trí 而nhi 為vi 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 道Đạo 之chi 智trí 。

    第đệ 一nhất 智trí 畢tất

    〔# a# 。 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 果Quả 〕# 。

    其kỳ 次thứ 。 此thử 〔# 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 道Đạo 。 〕# 智trí 之chi 後hậu 。 其kỳ 〔# 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 道Đạo 。 之chi 〕# 異dị 熟thục 。 於ư 二nhị 或hoặc 三tam 〔# 剎sát 那na 〕# 生sanh 起khởi 〔# 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 〕# 果quả 心tâm 。 〔# 此thử 〕# 為vi 出xuất 世thế 間gian 善thiện 之chi 無vô 間gian （# 直trực 後hậu ）# 之chi 異dị 熟thục 故cố 。

    世thế 人nhân 言ngôn 此thử 為vi 無vô 間gian 定định 。

    或hoặc 說thuyết 。

    為vi 諸chư 漏lậu 之chi 盡tận 滅diệt 而nhi 遲trì 得đắc 無vô 間gian 〔# 定định 〕# 。

    然nhiên 。 或hoặc 人nhân 人nhân 說thuyết 果quả 心tâm 是thị 一nhất 。 二nhị 。 三tam 或hoặc 四tứ 〔# 剎sát 那na 〕# 。 此thử 不bất 得đắc 取thủ 為vi 〔# 正chánh 說thuyết 〕# 。 然nhiên 。 習tập 行hành 隨tùy 順thuận 〔# 智trí 〕# 習tập 行hành 之chi 後hậu 。 生sanh 起khởi 種chủng 姓tánh 智trí 。 故cố 最tối 低đê 限hạn 度độ 應ưng 有hữu 二nhị 隨tùy 順thuận 心tâm 。 於ư 一nhất 〔# 心tâm 〕# 不bất 得đắc 習tập 行hành 緣duyên 。 而nhi 速tốc 行hành 路lộ 是thị 七thất 心tâm 最tối 長trường/trưởng 。 故cố 第đệ 二nhị 隨tùy 順thuận 〔# 心tâm 〕# 有hữu 〔# 速tốc 行hành 路lộ 〕# 。 第đệ 三tam 是thị 種chủng 姓tánh 〔# 心tâm 〕# 。 第đệ 四tứ 道Đạo 心tâm 。 果quả 心tâm 是thị 〔# 最tối 後hậu 之chi 〕# 三tam 〔# 剎sát 那na 〕# 。 又hựu 三tam 隨tùy 順thuận 〔# 心tâm 之chi 速tốc 行hành 路lộ 〕# 。 第đệ 四tứ 是thị 種chủng 姓tánh 。 第đệ 五ngũ 是thị 道Đạo 心tâm 。 果quả 心tâm 是thị 二nhị 〔# 剎sát 那na 〕# 。 故cố 言ngôn 。

    生sanh 起khởi 二nhị 或hoặc 三tam 〔# 剎sát 那na 〕# 之chi 果quả 心tâm 。

    又hựu 某mỗ 人nhân 人nhân 於ư 四tứ 隨tùy 順thuận 〔# 之chi 速tốc 行hành 路lộ 〕# 。 說thuyết 第đệ 五ngũ 是thị 種chủng 姓tánh 。 第đệ 六lục 是thị 道Đạo 心tâm 。 果quả 心tâm 為vi 一nhất 〔# 剎sát 那na 〕# 。 然nhiên 。 第đệ 四tứ 或hoặc 第đệ 五ngũ 安an 止chỉ （# 入nhập 定định ）# 〔# 聖thánh 道Đạo 〕# 。 其kỳ 以dĩ 後hậu 近cận 於ư 有hữu 分phần/phân 故cố 〔# 非phi 安an 止chỉ 〕# 。 然nhiên 者giả 其kỳ 〔# 說thuyết 〕# 即tức 被bị 否phủ/bĩ 定định 。 故cố 〔# 此thử 說thuyết 〕# 不bất 見kiến 做tố 堅kiên 實thật 之chi 說thuyết 。

    [P.676]# 而nhi 以dĩ 上thượng 名danh 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 。 為vi 第đệ 二nhị 聖thánh 者giả 。 〔# 此thử 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 〕# 即tức 雖tuy 過quá 於ư 放phóng 逸dật 。 七thất 次thứ 轉chuyển 生sanh 輪luân 迴hồi 天thiên 。 人nhân 已dĩ 。 得đắc 滅diệt 盡tận 苦khổ 而nhi （# 般bát 涅Niết 槃Bàn ）# 。

    〔# b# 。 十thập 九cửu 之chi 觀quán 察sát 〕# 。

    其kỳ 次thứ 於ư 果quả 後hậu 。 彼bỉ 〔# 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 〕# 之chi 心tâm 入nhập 於ư 有hữu 分phần/phân 。 由do 此thử 為vi 斷đoạn 有hữu 分phần/phân 而nhi 觀quán 察sát 道đạo 。 生sanh 起khởi 意ý 門môn 轉chuyển 〔# 心tâm 〕# 。 此thử 之chi 滅diệt 時thời 。 於ư 順thuận 次thứ 觀quán 察sát 道đạo 有hữu 七thất 速tốc 行hành 。 更cánh 入nhập 有hữu 分phần/phân 。 同đồng 樣# 而nhi 為vi 觀quán 察sát 果quả 等đẳng 而nhi 生sanh 起khởi 轉chuyển 等đẳng 。 生sanh 起khởi 其kỳ 等đẳng 之chi 時thời 。 彼bỉ （# 一nhất ）# 觀quán 察sát 道đạo 。 （# 二nhị ）# 觀quán 察sát 果quả 。 （# 三tam ）# 觀quán 察sát 已dĩ 捨xả 。 斷đoạn 諸chư 煩phiền 惱não 。 （# 四tứ ）# 觀quán 察sát 殘tàn 餘dư 諸chư 煩phiền 惱não 。 （# 五ngũ ）# 觀quán 察sát 涅Niết 槃Bàn 。 即tức 彼bỉ （# 一nhất ）# 。

    我ngã 實thật 此thử 道đạo 而nhi 來lai

    觀quán 察sát 道đạo 。 （# 二nhị ）# 由do 此thử 。

    我ngã 得đắc 如như 斯tư 功công 德đức

    而nhi 觀quán 察sát 果quả 。 （# 三tam ）# 由do 此thử 。

    我ngã 捨xả 斷đoạn 此thử 等đẳng 之chi 煩phiền 惱não

    而nhi 觀quán 察sát 已dĩ 捨xả 斷đoạn 之chi 諸chư 煩phiền 惱não 。 （# 四tứ ）# 由do 此thử 。

    於ư 我ngã 殘tàn 存tồn 此thử 等đẳng 之chi 煩phiền 惱não

    而nhi 觀quán 察sát 上thượng 三tam 道đạo 應ưng 。 斷đoạn 諸chư 煩phiền 惱não 。 （# 五ngũ ）# 最tối 後hậu 。

    我ngã 通thông 達đạt 此thử 法pháp 為vi 所sở 緣duyên

    而nhi 觀quán 察sát 涅Niết 槃Bàn 。 如như 此thử 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 。 斯Tư 陀Đà 含Hàm 。 阿A 那Na 含Hàm 亦diệc 〔# 各các 有hữu 此thử 五ngũ 觀quán 察sát 〕# 。 其kỳ 次thứ 。 阿A 羅La 漢Hán 不bất 觀quán 察sát 殘tàn 餘dư 之chi 煩phiền 惱não 故cố 〔# 有hữu 四tứ 觀quán 察sát 〕# 。 如như 斯tư 於ư 一nhất 切thiết 有hữu 。 十thập 九cửu 之chi 觀quán 察sát 。 而nhi 且thả 此thử 〔# 觀quán 察sát 之chi 數số 〕# 為vi 最tối 大đại 限hạn 度độ 。 然nhiên 。 觀quán 察sát 已dĩ 捨xả 斷đoạn 之chi 〔# 煩phiền 惱não 〕# 及cập 殘tàn 存tồn 之chi 煩phiền 惱não 。 於ư 諸chư 有hữu 學học 是thị 或hoặc 有hữu 或hoặc 無vô 。 即tức 。 無vô 此thử 觀quán 察sát 之chi 摩Ma 訶Ha 那Na 摩Ma 。 問vấn 世Thế 尊Tôn 言ngôn 。

    於ư 我ngã 內nội 還hoàn 有hữu 未vị 捨xả 斷đoạn 之chi 何hà 法pháp 故cố 。

    時thời 諸chư 貪tham 法pháp 在tại 奪đoạt 我ngã 心tâm 耶da 。 云vân 云vân 。

    〔# 二nhị 〕# 〔# 斯Tư 陀Đà 含Hàm 道Đạo 智trí 〕#

    其kỳ 次thứ 。 如như 斯tư 觀quán 察sát 已dĩ 。 彼bỉ 須tu 陀đà 含hàm 之chi 聖thánh 弟đệ 子tử 。 繼kế 續tục 坐tọa 其kỳ 處xứ 。 又hựu 於ư 其kỳ 他tha 之chi 時thời 。 以dĩ 薄bạc 弱nhược 欲dục 貪tham 。 瞋sân 恚khuể 為vi 達đạt 第đệ 二nhị 地địa 之chi 行hành 瑜du 伽già 。 彼bỉ 集tập 中trung 根căn 。 力lực 。 覺giác 支chi 。 摩ma 觸xúc （# 思tư 惟duy ）# 色sắc 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 之chi 分phần 之chi 彼bỉ 諸chư 行hành 是thị 。

    無vô 常thường 。 苦khổ 。 無vô 我ngã 。

    返phản 復phục 沒một 入nhập 於ư 觀quán [P.677]# 路lộ 而nhi 〔# 思tư 惟duy 此thử 〕# 。 如như 斯tư 行hành 道Đạo 之chi 彼bỉ 〔# 瑜du 伽già 者giả 〕# 依y 前tiền 述thuật 之chi 方phương 法pháp 。 於ư 行hành 捨xả 〔# 智trí 〕# 之chi 後hậu 。 依y 一nhất 〔# 意ý 門môn 〕# 轉chuyển 而nhi 生sanh 起khởi 隨tùy 順thuận 〔# 智trí 〕# 。 種chủng 姓tánh 智trí 時thời 。 種chủng 姓tánh 〔# 智trí 〕# 之chi 後hậu 生sanh 起khởi 。 斯Tư 陀Đà 含Hàm 道Đạo 。 與dữ 此thử 相tương 應ứng 智trí 謂vị 斯Tư 陀Đà 含Hàm 道đạo 智trí 。

    第đệ 二nhị 智trí 畢tất

    〔# 斯Tư 陀Đà 含Hàm 果Quả 〕#

    此thử 智trí 之chi 後hậu 。 亦diệc 如như 前tiền 說thuyết 。 當đương 知tri 有hữu 〔# 二nhị 或hoặc 三tam 剎sát 那na 之chi 〕# 果quả 心tâm 。 以dĩ 上thượng 此thử 斯Tư 陀Đà 含Hàm （# 一nhất 來lai ）# 謂vị 第đệ 四tứ 之chi 聖thánh 者giả 。 〔# 彼bỉ 〕# 唯duy 來lai 此thử 世thế 間gian 一nhất 次thứ 。 即tức 得đắc 苦khổ 之chi 滅diệt 盡tận 。 其kỳ 後hậu 之chi 觀quán 察sát 如như 既ký 說thuyết 。

    〔# 三tam 〕# 〔# 阿A 那Na 含Hàm 道Đạo 智trí 〕#

    如như 斯tư 觀quán 察sát 已dĩ 。 此thử 斯Tư 陀Đà 含Hàm 之chi 聖thánh 弟đệ 子tử 。 繼kế 續tục 坐tọa 其kỳ 處xứ 。 又hựu 於ư 他tha 時thời 。 為vi 捨xả 斷đoạn 欲dục 貪tham 。 瞋sân 恚khuể 之chi 無vô 餘dư 而nhi 欲dục 達đạt 第đệ 三tam 地địa 以dĩ 行hành 瑜du 伽già 。 彼bỉ 集tập 中trung 根căn 。 力lực 。 覺giác 支chi 。 返phản 復phục 沒một 入nhập 於ư 觀quán 路lộ 。 以dĩ 智trí 摩ma 觸xúc 〔# 其kỳ 思tư 惟duy 〕# 彼bỉ 諸chư 行hành 是thị 。

    無vô 常thường 。 苦khổ 。 無vô 我ngã 。

    如như 斯tư 行hành 道Đạo 之chi 彼bỉ 〔# 瑜du 伽già 者giả 〕# 。 依y 前tiền 述thuật 之chi 方phương 法pháp 。 於ư 行hành 捨xả 〔# 智trí 〕# 之chi 後hậu 。 依y 一nhất 〔# 意ý 門môn 〕# 轉chuyển 而nhi 生sanh 起khởi 隨tùy 順thuận 〔# 智trí 〕# 。 種chủng 姓tánh 智trí 之chi 時thời 。 於ư 種chủng 姓tánh 之chi 後hậu 而nhi 生sanh 起khởi 。 阿A 那Na 含Hàm 道Đạo 。 與dữ 此thử 相tương 應ứng 智trí 謂vị 阿A 那Na 含Hàm 道đạo 智trí 。

    第đệ 三tam 智trí 畢tất

    〔# 阿A 那Na 含Hàm 果Quả 〕#

    此thử 智trí 之chi 後hậu 如như 於ư 前tiền 述thuật 。 當đương 知tri 有hữu 〔# 二nhị 或hoặc 三tam 剎sát 那na 之chi 〕# 果quả 心tâm 。 以dĩ 上thượng 此thử 阿A 那Na 含Hàm （# 不bất 還hoàn ）# 謂vị 第đệ 六lục 之chi 聖thánh 者giả 。 〔# 彼bỉ 〕# 化hóa 生sanh 於ư 其kỳ 處xứ 。 而nhi 般Bát 涅Niết 槃Bàn 。 不bất 由do 〔# 其kỳ 處xứ 〕# 還hoàn 來lai 。 不bất 由do 結kết 生sanh 再tái 來lai 此thử 世thế 間gian 故cố 。 其kỳ 後hậu 之chi 觀quán 察sát 如như 既ký 說thuyết 。

    〔# 四tứ 〕# 〔# 阿A 羅La 漢Hán 道Đạo 智trí 〕#

    如như 斯tư 觀quán 察sát 已dĩ 。 彼bỉ 阿A 那Na 含Hàm 之chi 聖thánh 弟đệ 子tử 。 繼kế 續tục 坐tọa 其kỳ 處xứ 。 又hựu 於ư 他tha 時thời 。 為vi 捨xả 斷đoạn 色sắc 〔# 貪tham 〕# 。 無vô 色sắc 貪tham 。 慢mạn 。 掉trạo 舉cử 。 無vô 明minh 之chi 無vô 餘dư 而nhi 欲dục 達đạt 第đệ 四tứ 地địa 而nhi 行hành 瑜du 伽già 。 彼bỉ 集tập [P.678]# 中trung 根căn 。 力lực 。 覺giác 支chi 。 以dĩ 返phản 復phục 沒một 入nhập 觀quán 路lộ 。 以dĩ 智trí 摩ma 觸xúc 〔# 其kỳ 思tư 惟duy 〕# 彼bỉ 諸chư 行hành 是thị 。

    無vô 常thường 。 苦khổ 。 無vô 我ngã 。

    如như 斯tư 行hành 道Đạo 之chi 彼bỉ 〔# 瑜du 伽già 者giả 〕# 。 依y 前tiền 述thuật 之chi 方phương 法pháp 。 於ư 行hành 捨xả 〔# 智trí 〕# 之chi 後hậu 。 依y 一nhất 〔# 意ý 門môn 〕# 轉chuyển 而nhi 生sanh 起khởi 隨tùy 順thuận 〔# 智trí 〕# 。 種chủng 姓tánh 智trí 之chi 時thời 。 於ư 種chủng 姓tánh 之chi 後hậu 生sanh 起khởi 。 阿A 羅La 漢Hán 道Đạo 。 與dữ 此thử 相tương 應ứng 之chi 智trí 謂vị 阿A 羅La 漢Hán 道đạo 智trí 。

    第đệ 四Tứ 智Trí 畢tất

    〔# 阿A 羅La 漢Hán 果Quả 〕#

    此thử 智trí 之chi 後hậu 而nhi 如như 前tiền 述thuật 。 當đương 知tri 〔# 二nhị 或hoặc 三tam 剎sát 那na 之chi 〕# 果quả 心tâm 。 以dĩ 上thượng 此thử 阿A 羅La 漢Hán 。 謂vị 第đệ 八bát 之chi 聖thánh 者giả 。 〔# 彼bỉ 〕# 漏lậu 已dĩ 盡tận 。 保bảo 持trì 最tối 後hậu 身thân 。 捨xả 下hạ 重trọng 擔đảm 。 隨tùy 得đắc 自tự 義nghĩa 。 徧biến 盡tận 有hữu 結kết 。 正chánh 知tri 而nhi 解giải 脫thoát 。 含hàm 括quát 天thiên 及cập 〔# 人nhân 〕# 世thế 界giới 。 為vi 最tối 高cao 之chi 應Ứng 供Cúng 者giả 。

    此thử 所sở 說thuyết 。

    其kỳ 次thứ 之chi 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 道Đạo 。 斯Tư 陀Đà 含Hàm 道Đạo 。 阿A 那Na 含Hàm 道Đạo 。 阿A 羅La 漢Hán 道Đạo 。 於ư 此thử 四tứ 道đạo 謂vị 智trí 見kiến 清thanh 淨tịnh 智trí 。

    應ưng 得đắc 順thuận 次thứ 而nhi 說thuyết 此thử 等đẳng 四Tứ 智Trí 。

    〔# 二nhị 。 智trí 見kiến 清thanh 淨tịnh 之chi 威uy 力lực 〕# 。

    今kim 識thức 知tri 由do 四Tứ 智Trí 成thành 此thử 智trí 見kiến 清thanh 淨tịnh 之chi 威uy 力lực 。

    〔# 一nhất 〕# 菩Bồ 提Đề 分phân 之chi 圓viên 滿mãn 狀trạng 態thái 。 〔# 二nhị 〕# 出xuất 起khởi 。 〔# 三tam 〕# 力lực 之chi 結kết 合hợp 。

    〔# 四tứ 〕# 應ưng 捨xả 斷đoạn 所sở 捨xả 斷đoạn 之chi 諸chư 法pháp 。

    〔# 五ngũ 〕# 於ư 現hiện 觀quán 時thời 所sở 說thuyết 徧biến 知tri 之chi 作tác 用dụng 。

    其kỳ 等đẳng 一nhất 切thiết 當đương 知tri 隨tùy 其kỳ 自tự 性tánh 。

    〔# 一nhất 〕# 〔# 三tam 十thập 七Thất 菩Bồ 提Đề 分Phần 。 之chi 圓viên 滿mãn 〕#

    其kỳ 中trung 。

    菩Bồ 提Đề 分phần/phân 圓viên 滿mãn 之chi 狀trạng 態thái

    是thị 〔# 三tam 十thập 七thất 〕# 菩Bồ 提Đề 分phân 之chi 圓viên 滿mãn 狀trạng 態thái 。 即tức 。

    四tứ 念niệm 處xứ 。 四tứ 正chánh 勤cần 。 四Tứ 神Thần 足Túc 。 五ngũ 根căn 。 五Ngũ 力Lực 。 七thất 覺giác 支chi 。 八Bát 支Chi 聖Thánh 道Đạo 。 之chi 此thử 等đẳng 三tam 十thập 七thất 法pháp 。 是thị 依y 菩Bồ 提Đề 支chi 分phần/phân 義nghĩa 。 得đắc 聖thánh 道Đạo 之chi 領lãnh 域vực 名danh 。 菩Bồ 提Đề 分Phần 故cố 。 於ư 領lãnh 域vực 故cố 。 在tại 資tư 助trợ 之chi 狀trạng 態thái 故cố 。 言ngôn 為vi 菩Bồ 提Đề 分phần/phân 。

    〔# 四tứ 念niệm 處xứ 〕# 。 各các 各các 出xuất 入nhập 於ư 所sở 緣duyên 而nhi 現hiện 起khởi 故cố 為vi 。

    處xứ

    （# 起khởi ）# 。 念niệm 即tức 是thị 處xứ 故cố 為vi 。

    念niệm 處xứ

    而nhi [P.679]# 於ư 此thử 身thân 。 受thọ 。 心tâm 。 法pháp 捕bộ 捉tróc 不bất 淨tịnh 。 苦khổ 。 無vô 常thường 。 無vô 我ngã 之chi 相tướng 。 又hựu 成thành 為vi 捨xả 斷đoạn 淨tịnh 。 樂nhạo/nhạc/lạc 。 常thường 。 我ngã 之chi 想tưởng 而nhi 轉chuyển 起khởi 故cố 分phân 為vi 四tứ 種chủng 。 故cố 言ngôn 為vi 四tứ 念niệm 處xứ 。

    〔# 四tứ 正chánh 勤cần 〕# 。 勤cần 於ư 此thử 故cố 為vi 。

    勤cần

    美mỹ 好hảo/hiếu 之chi 勤cần 為vi 。

    正chánh 勤cần

    又hựu 依y 此thử 正chánh 勤cần 故cố 為vi 正chánh 勤cần 。 又hựu 無vô 有hữu 其kỳ 煩phiền 惱não 之chi 醜xú 故cố 為vi 美mỹ 好hảo/hiếu 。 由do 生sanh 利lợi 益ích 安an 樂lạc 。 之chi 義nghĩa 而nhi 持trì 最tối 勝thắng 之chi 狀trạng 態thái 故cố 。 又hựu 行hành 作tác 故cố 優ưu 美mỹ 之chi 狀trạng 態thái 為vi 勤cần 。 故cố 為vi 正chánh 勤cần 。 此thử 是thị 精tinh 進tấn 。 之chi 同đồng 義nghĩa 語ngữ 。 此thử 捨xả 斷đoạn 已dĩ 起khởi 。 未vị 起khởi 不bất 善thiện 。 不bất 生sanh 起khởi 作tác 用dụng 及cập 成thành 為vi 未vị 起khởi 。 已dĩ 起khởi 善thiện 之chi 生sanh 起khởi 令linh 存tồn 續tục 之chi 作tác 用dụng 故cố 為vi 四tứ 種chủng 。 故cố 言ngôn 為vi 四tứ 正chánh 勤cần 。

    〔# 四Tứ 神Thần 足Túc 〕# 。 依y 前tiền 所sở 說thuyết 之chi 義nghĩa 為vi 。

    神thần 變biến

    與dữ 其kỳ 〔# 神thần 變biến 〕# 相tương 應ứng 。 故cố 依y 〔# 神thần 變biến 之chi 〕# 前tiền 行hành 義nghĩa 。 又hựu 〔# 神thần 變biến 〕# 為vi 果quả 故cố 。 由do 〔# 神thần 變biến 之chi 〕# 前tiền 分phần/phân 成thành 為vi 神thần 變biến 之chi 足túc 而nhi 為vi 。

    神thần 足túc

    此thử 依y 欲dục 等đẳng 成thành 為vi 四tứ 種chủng 。 故cố 言ngôn 為vi 四Tứ 神Thần 足Túc 。 所sở 謂vị 。

    有hữu 欲dục 神thần 足túc 。 精tinh 進tấn 神thần 足túc 。 心tâm 神thần 足túc 。 觀quán 神thần 足túc 之chi 四Tứ 神Thần 足Túc 。

    此thử 唯duy 出xuất 世thế 間gian 。 其kỳ 次thứ 世thế 間gian 者giả 。

    若nhược 比Bỉ 丘Khâu 以dĩ 欲dục 為vi 主chủ 而nhi 得đắc 定định 。 得đắc 心tâm 一nhất 境cảnh 性tánh 者giả 。 此thử 言ngôn 欲dục 定định 。

    之chi 等đẳng 語ngữ 故cố 。 以dĩ 欲dục 等đẳng 為vi 主chủ （# 增tăng 上thượng ）# 而nhi 所sở 獲hoạch 得đắc 之chi 法pháp 。

    〔# 五ngũ 根căn 。 五Ngũ 力Lực 〕# 。 克khắc 勝thắng 於ư 不bất 信tín 。 懈giải 怠đãi 。 放phóng 逸dật 。 散tán 亂loạn 。 癡si 惑hoặc 故cố 。 有hữu 克khắc 勝thắng 之chi 稱xưng 。 依y 增tăng 上thượng 之chi 義nghĩa 。

    根căn

    又hựu 不bất 能năng 克khắc 勝thắng 不bất 信tín 等đẳng 故cố 。 依y 不bất 動động 之chi 義nghĩa 而nhi 為vi 。

    力lực

    其kỳ 兩lưỡng 者giả 以dĩ 信tín 等đẳng 為vi 五ngũ 種chủng 。 故cố 言ngôn 為vi 。

    五ngũ 根căn 。 五Ngũ 力Lực 。

    〔# 七thất 覺giác 支chi 。 八Bát 支Chi 聖Thánh 道Đạo 〕# 。 次thứ 依y 覺giác 有hữu 情tình 之chi 支chi 分phần/phân 而nhi 念niệm 等đẳng 之chi 七thất 為vi 覺giác 支chi 。 又hựu 依y 脫thoát 出xuất 之chi 義nghĩa 。 正chánh 見kiến 等đẳng 之chi 八bát 道đạo 支chi 。 故cố 言ngôn 。

    七thất 覺giác 支chi 。 八Bát 支Chi 聖Thánh 道Đạo 。

    以dĩ 上thượng 為vi 三Tam 十Thập 七Thất 菩Bồ 提Đề 分Phần 法Pháp 。

    於ư 〔# 聖thánh 道Đạo 之chi 〕# 前tiền 分phần/phân 起khởi 世thế 間gian 之chi 觀quán 時thời 。 由do 十thập 四tứ 種chủng 把bả 握ác 身thân 者giả 。 有hữu 身thân 隨tùy 觀quán 念niệm 處xứ 。 由do 九cửu [P.680]# 種chủng 把bả 握ác 受thọ 者giả 。 有hữu 受thọ 隨tùy 觀quán 念niệm 處xứ 。 由do 十thập 六lục 種chủng 把bả 握ác 心tâm 者giả 。 有hữu 心tâm 隨tùy 觀quán 念niệm 處xứ 。 由do 五ngũ 種chủng 把bả 握ác 法pháp 者giả 。 有hữu 法pháp 隨tùy 觀quán 念niệm 處xứ 。

    〔# 於ư 前tiền 分phân 之chi 世thế 界giới 觀quán 〕# 此thử 我ngã 身thân 未vị 曾tằng 起khởi 而nhi 見kiến 他tha 人nhân 生sanh 起khởi 不bất 善thiện 。

    斯tư 行hành 者giả 生sanh 起khởi 此thử 。 我ngã 不bất 行hành 如như 是thị 。 若nhược 如như 斯tư 於ư 我ngã 〔# 之chi 不bất 善thiện 〕# 是thị 。 不bất 得đắc 生sanh 起khởi 。

    其kỳ 〔# 不bất 善thiện 之chi 〕# 不bất 生sanh 。 於ư 精tinh 進tấn 時thời 。 有hữu 第đệ 一nhất 之chi 正chánh 勤cần 。 於ư 自tự 己kỷ 既ký 見kiến 現hiện 行hành 之chi 不bất 善thiện 。 精tinh 進tấn 令linh 捨xả 斷đoạn 此thử 時thời 。 有hữu 第đệ 二nhị 〔# 之chi 正chánh 勤cần 〕# 。 此thử 於ư 我ngã 身thân 未vị 曾tằng 生sanh 起khởi 禪thiền 。 或hoặc 令linh 生sanh 起khởi 觀quán 之chi 精tinh 進tấn 者giả 。 有hữu 第đệ 三tam 〔# 之chi 正chánh 勤cần 〕# 。 已dĩ 生sanh 起khởi 之chi 〔# 禪thiền 支chi 或hoặc 觀quán 〕# 不bất 減giảm 退thoái 。 常thường 常thường 〔# 努nỗ 力lực 而nhi 〕# 生sanh 起khởi 〔# 善thiện 〕# 者giả 。 有hữu 第đệ 四tứ 之chi 正chánh 勤cần 。

    〔# 又hựu 於ư 前tiền 分phân 之chi 世thế 間gian 觀quán 〕# 以dĩ 欲dục 為vi 主chủ 而nhi 生sanh 起khởi 善thiện 時thời 有hữu 欲dục 神thần 足túc 乃nãi 至chí 離ly 邪tà 語ngữ 時thời 有hữu 正chánh 語ngữ 。 如như 斯tư 〔# 於ư 前tiền 分phân 之chi 世thế 間gian 觀quán 之chi 三Tam 十Thập 七Thất 菩Bồ 提Đề 分Phần 法Pháp 。 〕# 得đắc 種chủng 種chủng 心tâm 。

    然nhiên 。 生sanh 起khởi 此thử 等đẳng 四tứ 〔# 聖thánh 道Đạo 〕# 智trí 之chi 時thời 。 於ư 一nhất 心tâm 得đắc 〔# 三Tam 十Thập 七Thất 菩Bồ 提Đề 分Phần 法Pháp 〕# 。 於ư 〔# 聖thánh 〕# 果quả 之chi 剎sát 那na 。 除trừ 四tứ 正chánh 勤cần 而nhi 得đắc 其kỳ 餘dư 三tam 十thập 三tam 〔# 菩Bồ 提Đề 分Phần 法Pháp 〕# 。 如như 斯tư 一nhất 心tâm 中trung 得đắc 此thử 等đẳng 中trung 。 以dĩ 涅Niết 槃Bàn 為vi 所sở 緣duyên 。 一nhất 念niệm 於ư 身thân 等đẳng 。 實thật 現hiện 捨xả 斷đoạn 淨tịnh 想tưởng 等đẳng 之chi 作tác 用dụng 而nhi 言ngôn 為vi 四tứ 念niệm 處xứ 。 如như 斯tư 一nhất 之chi 精tinh 進tấn 。 實thật 現hiện 不bất 令linh 生sanh 起khởi 未vị 起khởi 〔# 之chi 不bất 善thiện 〕# 等đẳng 作tác 用dụng 而nhi 言ngôn 為vi 四tứ 正chánh 勤cần 。 於ư 〔# 四tứ 念niệm 處xứ 。 四tứ 正chánh 勤cần 以dĩ 外ngoại 〕# 。 其kỳ 餘dư 沒một 有hữu 〔# 如như 一nhất 為vi 多đa 。 多đa 為vi 一nhất 之chi 〕# 增tăng 減giảm 。

    又hựu 彼bỉ 等đẳng 〔# 三Tam 十Thập 七Thất 菩Bồ 提Đề 分Phần 法Pháp 〕# 中trung

    九cửu 是thị 一nhất 種chủng 。 一nhất 是thị 二nhị 種chủng 。 又hựu 為vi 四tứ 。 五ngũ 種chủng 。

    又hựu 為vi 八bát 種chủng 。 九cửu 種chủng 。 如như 斯tư 彼bỉ 為vi 六lục 種chủng 類loại 。

    九cửu 是thị 一nhất 種chủng

    者giả 。 欲dục 。 心tâm 。 喜hỷ 。 輕khinh 安an 。 捨xả 。 思tư 惟duy 。 語ngữ 。 業nghiệp 命mạng 〔# 之chi 九cửu 〕# 。 唯duy 有hữu 欲dục 神thần 足túc 一nhất 種chủng 。 不bất 能năng 分phân 為vi 其kỳ 他tha 之chi 部bộ 分phần/phân 。

    一nhất 是thị 二nhị 種chủng

    者giả 。 信tín 是thị 由do 根căn 與dữ 力lực 為vi 二nhị 種chủng 。

    又hựu 四tứ 。 五ngũ 種chủng 。

    者giả 。 又hựu 其kỳ 他tha 之chi 一nhất 是thị 四tứ 種chủng 。 他tha 〔# 之chi 一nhất 〕# 為vi 五ngũ 種chủng 之chi 意ý 思tư 。 其kỳ 中trung 。 定định 之chi 一nhất 依y 根căn 力lực 。 覺giác 支chi 。 道đạo 支chi 為vi 四tứ 種chủng 。 慧tuệ 是thị 彼bỉ 等đẳng 〔# 根căn 。 力lực 。 覺giác 支chi 。 道đạo 支chi 之chi 〕# 四tứ 及cập 由do 神thần 足túc 之chi 部bộ 分phân 為vi 五ngũ 種chủng 。

    又hựu 八bát 種chủng 九cửu 種chủng

    者giả 。 其kỳ 他tha 之chi 一nhất 為vi 八bát 種chủng 。 一nhất 為vi 九cửu 種chủng 之chi 意ý 思tư 。 〔# 即tức 〕# 念niệm 是thị 由do 四tứ 念niệm 處xứ 。 根căn 。 力lực 。 覺giác 支chi 。 道đạo 支chi 而nhi 為vi 八bát 種chủng 。 精tinh 進tấn 由do 四tứ 正chánh 勤cần 。 神thần 足túc 。 根căn 。 力lực 。 覺giác 支chi 。 道đạo 支chi 而nhi 為vi 九cửu 種chủng 。 如như 斯tư 。

    [P.681]# 此thử 等đẳng 菩Bồ 提Đề 分phân 是thị 十thập 四tứ 之chi 不bất 雜tạp （# 純thuần 粹túy 之chi 區khu 分phần/phân ）# 。

    若nhược 依y 部bộ 分phân 為vi 七thất 種chủng 。 區khu 分phân 之chi 即tức 為vi 三tam 十thập 七thất 。

    依y 自tự 作tác 用dụng 之chi 完hoàn 成thành 與dữ 自tự 性tánh 轉chuyển 起khởi 故cố 。

    彼bỉ 等đẳng 一nhất 切thiết 。 是thị 聖thánh 道Đạo 發phát 生sanh 之chi 時thời 而nhi 發phát 生sanh 。

    如như 斯tư 先tiên 於ư 此thử 〔# 智trí 見kiến 清thanh 淨tịnh 〕# 中trung 。 知tri 菩Bồ 提Đề 分phân 之chi 圓viên 滿mãn 狀trạng 態thái 。

    〔# 二nhị 〕# 〔# 出xuất 起khởi 〕#

    出xuất 起khởi 與dữ 結kết 合hợp

    者giả 。 是thị 出xuất 起khởi 與dữ 力lực 之chi 結kết 合hợp 。 即tức 世thế 間gian 之chi 觀quán 以dĩ 相tương/tướng 。 為vi 所sở 緣duyên 故cố 。 又hựu 斷đoạn 絕tuyệt 轉chuyển 起khởi 之chi 原nguyên 因nhân 及cập 集tập 故cố 。 無vô 論luận 由do 相tương/tướng 。 轉chuyển 起khởi 皆giai 不bất 出xuất 起khởi 。 種chủng 姓tánh 智trí 不bất 斷đoạn 絕tuyệt 〔# 轉chuyển 起khởi 之chi 〕# 集tập 故cố 。 由do 轉chuyển 起khởi 雖tuy 不bất 出xuất 起khởi 。 但đãn 以dĩ 涅Niết 槃Bàn 為vi 所sở 緣duyên 故cố 。 由do 相tương/tướng 而nhi 出xuất 起khởi 。 如như 斯tư 〔# 於ư 種chủng 姓tánh 智trí 〕# 一nhất 方phương 面diện 有hữu 出xuất 起khởi 。 故cố 曰viết 。

    由do 外ngoại 之chi 出xuất 起khởi 。 還hoàn 轉chuyển 之chi 慧tuệ 是thị 種chủng 姓tánh 智trí 。

    又hựu

    由do 出xuất 起khởi 還hoàn 轉chuyển 而nhi 入nhập 不bất 生sanh 起khởi 故cố 而nhi 為vi 種chủng 姓tánh 。 由do 轉chuyển 起khởi 還hoàn 轉chuyển 云vân 云vân 。

    然nhiên 。 此thử 等đẳng 四tứ 〔# 道đạo 〕# 智trí 是thị 無vô 相tướng 為vi 所sở 緣duyên 故cố 。 由do 相tương/tướng 轉chuyển 起khởi 。 斷đoạn 絕tuyệt 〔# 轉chuyển 起khởi 之chi 〕# 集tập 故cố 由do 轉chuyển 起khởi 而nhi 出xuất 起khởi 。 由do 此thử 兩lưỡng 方phương 面diện 而nhi 出xuất 起khởi 。 故cố 說thuyết 。

    由do 兩lưỡng 方phương 面diện 出xuất 起khởi 。 還hoàn 轉chuyển 之chi 慧tuệ 是thị 道đạo 智trí 。

    云vân 何hà 。 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 道Đạo 之chi 剎sát 那na 。 依y 見kiến 之chi 義nghĩa 正chánh 見kiến 是thị 由do 邪tà 見kiến 而nhi 出xuất 起khởi 。 又hựu 隨tùy 轉chuyển 其kỳ 〔# 邪tà 見kiến 〕# 之chi 諸chư 煩phiền 惱não 蘊uẩn 而nhi 出xuất 起khởi 。 又hựu 由do 外ngoại 之chi 一nhất 切thiết 相tương/tướng 出xuất 起khởi 。 故cố 言ngôn 。

    由do 兩lưỡng 方phương 面diện 出xuất 起khởi 。 還hoàn 轉chuyển 之chi 慧tuệ 是thị 道đạo 智trí 。

    由do 攀phàn 著trước 之chi 義nghĩa 。 正chánh 思tư 惟duy 是thị 由do 邪tà 思tư 惟duy 由do 把bả 握ác 之chi 義nghĩa 。 正chánh 語ngữ 是thị 由do 邪tà 語ngữ 由do 等đẳng 起khởi 之chi 義nghĩa 。 正chánh 業nghiệp 是thị 由do 淨tịnh 白bạch 之chi 義nghĩa 。 正chánh 命mạng 是thị 由do 策sách 勵lệ 之chi 義nghĩa 。 正chánh 精tinh 進tấn 是thị 由do 現hiện 起khởi 之chi 義nghĩa 。 正chánh 念niệm 是thị 由do 不bất 散tán 之chi 義nghĩa 。 正chánh 定định 是thị 由do 邪tà 定định 出xuất 起khởi 。 又hựu 由do 隨tùy 轉chuyển 〔# 邪tà 定định 〕# 之chi 諸chư 煩phiền 惱não 蘊uẩn 而nhi 出xuất 起khởi 。 又hựu 由do 其kỳ 他tha 之chi 一nhất 切thiết 相tương/tướng 出xuất 起khởi 。 故cố 言ngôn 。

    由do 兩lưỡng 方phương 面diện 出xuất 起khởi 。 還hoàn 轉chuyển 之chi 慧tuệ 是thị 道đạo 智trí 。

    言ngôn 。

    於ư 斯tư 陀đà 洹hoàn 道đạo 之chi 剎sát 那na 。 由do 見kiến 之chi 義nghĩa 。 正chánh 見kiến 是thị 由do 不bất 散tán 亂loạn 之chi 義nghĩa 。 正chánh 定định 是thị 由do 麤thô 欲dục 貪tham 結kết 。 瞋sân 恚khuể 結kết 。 麤thô 之chi 欲dục 貪tham 隨tùy 眠miên 。 瞋sân 恚khuể 隨tùy 眠miên 而nhi 出xuất 起khởi 於ư 阿A 那Na 含Hàm 。 道đạo 之chi 剎sát 那na 。 由do 見kiến 之chi 義nghĩa 。 正chánh 見kiến 是thị 由do 不bất 散tán 亂loạn 之chi 義nghĩa 。 正chánh 定định 是thị 微vi 俱câu 之chi 欲dục 貪tham 結kết 。 瞋sân 恚khuể 結kết 。 微vi 俱câu 之chi 欲dục 貪tham 隨tùy 眠miên 。 瞋sân 恚khuể [P.682]# 隨tùy 眠miên 而nhi 出xuất 起khởi 乃nãi 至chí 阿A 羅La 漢Hán 道đạo 之chi 剎sát 那na 。 由do 見kiến 之chi 義nghĩa 。 正chánh 見kiến 是thị 由do 不bất 散tán 亂loạn 之chi 義nghĩa 。 正chánh 定định 是thị 由do 色sắc 貪tham 。 無vô 色sắc 貪tham 。 慢mạn 。 掉trạo 舉cử 。 無vô 明minh 。 慢mạn 隨tùy 眠miên 。 有hữu 貪tham 隨tùy 眠miên 。 無vô 明minh 隨tùy 眠miên 而nhi 出xuất 起khởi 。 又hựu 由do 隨tùy 轉chuyển 此thử 之chi 諸chư 煩phiền 惱não 蘊uẩn 而nhi 出xuất 起khởi 。 又hựu 由do 外ngoại 之chi 一nhất 切thiết 相tương/tướng 而nhi 出xuất 起khởi 。 故cố 言ngôn 。

    由do 兩lưỡng 方phương 面diện 出xuất 起khởi 。 還hoàn 轉chuyển 之chi 慧tuệ 是thị 道đạo 智trí 。

    〔# 三tam 〕# 〔# 力lực 之chi 結kết 合hợp 〕#

    其kỳ 次thứ 修tu 習tập 世thế 間gian 。 之chi 八bát 等đẳng 至chí 時thời 。 是thị 止chỉ 與dữ 力lực 為vi 主chủ 。 修tu 習tập 無vô 常thường 隨tùy 觀quán 等đẳng 時thời 。 是thị 觀quán 之chi 力lực 為vi 〔# 主chủ 〕# 。 然nhiên 。 聖thánh 道Đạo 之chi 剎sát 那na 。 彼bỉ 等đẳng 〔# 止chỉ 。 觀quán 之chi 〕# 法pháp 。 由do 互hỗ 相tương 不bất 凌lăng 駕giá 〔# 他tha 〕# 義nghĩa 。 雙song 結kết 而nhi 轉chuyển 起khởi 。 故cố 於ư 此thử 等đẳng 四tứ 〔# 道đạo 〕# 智trí 結kết 合hợp 兩lưỡng 方phương 面diện 。 所sở 謂vị 。

    由do 掉trạo 舉cử 與dữ 俱câu 之chi 諸chư 煩phiền 惱não 蘊uẩn 出xuất 起khởi 者giả 心tâm 一nhất 境cảnh 性tánh 之chi 定định 。 是thị 以dĩ 滅diệt 境cảnh 為vi （# 所sở 緣duyên ）# 。 又hựu 由do 無vô 明minh 與dữ 俱câu 諸chư 煩phiền 惱não 蘊uẩn 出xuất 起khởi 者giả 隨tùy 觀quán 義nghĩa 之chi 觀quán 。 是thị 以dĩ 滅diệt 為vi 境cảnh 。 如như 斯tư 由do 出xuất 起khởi 之chi 義nghĩa 。 止chỉ 與dữ 觀quán 是thị 一nhất 味vị 。 雙song 結kết 於ư 互hỗ 相tương 不bất 凌lăng 駕giá 其kỳ 〔# 他tha 〕# 。 故cố 由do 出xuất 起khởi 之chi 義nghĩa 而nhi 止chỉ 與dữ 觀quán 言ngôn 為vi 雙song 結kết 而nhi 修tu 習tập 。

    當đương 知tri 如như 斯tư 此thử 〔# 智trí 見kiến 清thanh 淨tịnh 〕# 中trung 之chi 出xuất 起khởi 與dữ 結kết 合hợp 。

    〔# 四tứ 〕# 〔# 煩phiền 惱não 之chi 捨xả 斷đoạn 〕#

    其kỳ 次thứ 〔# 依y 智trí 〕#

    捨xả 斷đoạn 應ưng 所sở 捨xả 斷đoạn 之chi 諸chư 法pháp

    者giả 。 當đương 知tri 於ư 此thử 等đẳng 四tứ 〔# 道đạo 〕# 智trí 。 由do 其kỳ 智trí 捨xả 斷đoạn 應ưng 所sở 捨xả 斷đoạn 之chi 諸chư 法pháp 。 即tức 此thử 等đẳng 〔# 四tứ 道đạo 智trí 〕# 是thị 行hành 如như 理lý 捨xả 斷đoạn 稱xưng 為vi 結kết 。 煩phiền 惱não 。 邪tà 性tánh 。 世thế 間gian 法pháp 。 慳san 。 顛điên 倒đảo 。 繫hệ 。 不bất 應ưng 行hành 。 漏lậu 。 暴bạo 流lưu 。 軛ách 。 蓋cái 。 執chấp 取thủ 。 取thủ 。 隨tùy 眠miên 。 垢cấu 。 不bất 善thiện 業nghiệp 道đạo 。 〔# 不bất 善thiện 〕# 心tâm 生sanh 起khởi 之chi 諸chư 法pháp 。

    其kỳ 中trung 。

    結kết

    者giả 。 〔# 今kim 世thế 之chi 〕# 諸chư 蘊uẩn 與dữ 〔# 來lai 世thế 之chi 〕# 諸chư 蘊uẩn 。 果quả 與dữ 業nghiệp 。 苦khổ 與dữ 有hữu 情tình 連liên 結kết 故cố 。 言ngôn 色sắc 貪tham 等đẳng 十thập 法pháp 為vi 〔# 結kết 〕# 。 即tức 只chỉ 要yếu 有hữu 彼bỉ 等đẳng 〔# 諸chư 結kết 〕# 。 此thử 等đẳng 〔# 諸chư 蘊uẩn 。 果quả 。 苦khổ 等đẳng 〕# 即tức 無vô 止chỉ 滅diệt 。 其kỳ 中trung 。 色sắc 貪tham 。 無vô 色sắc 貪tham 。 慢mạn 。 掉trạo 舉cử 。 無vô 明minh 之chi 此thử 等đẳng 五ngũ 是thị 連liên 結kết 〔# 色sắc 。 無vô 色sắc 之chi 〕# 上thượng 〔# 二nhị 界giới 〕# [P.683]# 所sở 生sanh 起khởi 之chi 諸chư 蘊uẩn 等đẳng 。 故cố 言ngôn 為vi 。

    上thượng 分phần/phân 結kết

    有hữu 身thân 見kiến 。 疑nghi 。 戒giới 禁cấm 取thủ 。 欲dục 貪tham 。 瞋sân 恚khuể 之chi 此thử 等đẳng 五ngũ 連liên 結kết 下hạ 〔# 欲dục 界giới 〕# 所sở 生sanh 諸chư 蘊uẩn 等đẳng 。 故cố 言ngôn 為vi 。

    下hạ 分phần/phân 結kết

    煩phiền 惱não

    者giả 。 是thị 在tại 自tự 雜tạp 染nhiễm 故cố 。 又hựu 為vi 雜tạp 染nhiễm 相tướng 應ưng 法pháp 故cố 。 為vi 貪tham 。 瞋sân 。 癡si 。 慢mạn 。 見kiến 。 疑nghi 。 昏hôn 沈trầm 。 掉trạo 舉cử 。 無vô 慚tàm 。 無vô 愧quý 之chi 此thử 等đẳng 十thập 法pháp 。

    邪tà 性tánh

    者giả 。 是thị 轉chuyển 起khởi 邪tà 故cố 是thị 邪tà 見kiến 。 邪tà 思tư 惟duy 。 邪tà 語ngữ 。 邪tà 業nghiệp 。 邪tà 命mạng 。 邪tà 精tinh 進tấn 。 邪tà 念niệm 。 邪tà 定định 之chi 此thử 等đẳng 八bát 法pháp 。 又hựu 共cộng 邪tà 解giải 脫thoát 。 邪tà 智trí 為vi 十thập 〔# 法pháp 〕# 。

    世thế 間gian 法pháp

    者giả 。 轉chuyển 起khởi 世thế 間gian 之chi 〔# 諸chư 蘊uẩn 〕# 時thời 。 不bất 令linh 止chỉ 滅diệt 〔# 世thế 間gian 〕# 法pháp 故cố 。 為vi 利lợi 得đắc 。 不bất 利lợi 得đắc 。 名danh 聲thanh 。 不bất 名danh 聲thanh 。 樂nhạo/nhạc/lạc 。 苦khổ 。 毀hủy 呰tử 。 讚tán 歎thán 之chi 此thử 等đẳng 八bát 法pháp 。 於ư 此thử 。 此thử 世thế 間gian 法pháp 之chi 語ngữ 。 依y 〔# 其kỳ 〕# 原nguyên 因nhân 及cập 近cận 行hành （# 附phụ 隨tùy ）# 。 當đương 知tri 含hàm 有hữu 利lợi 得đắc 等đẳng 為vi 基cơ 之chi 隨tùy 貪tham 及cập 不bất 利lợi 得đắc 等đẳng 為vi 基cơ 之chi 瞋sân 恚khuể 。

    慳san

    者giả 。 是thị 住trú 處xứ 等đẳng 。 不bất 能năng 與dữ 〔# 其kỳ 他tha 〕# 任nhậm 何hà 人nhân 共cộng 有hữu 。 由do 行hành 相tương/tướng 轉chuyển 起khởi 之chi 住trú 處xứ 慳san 。 〔# 檀đàn 〕# 家gia 慳san 。 利lợi 得đắc 慳san 。 法pháp 慳san 。 稱xưng 讚tán 慳san 之chi 五ngũ 慳san 。

    顛điên 倒đảo

    者giả 。 於ư 無vô 常thường 。 苦khổ 。 無vô 我ngã 。 不bất 淨tịnh 之chi 事sự 物vật 。 轉chuyển 起khởi 常thường 。 樂nhạo/nhạc/lạc 。 我ngã 。 淨tịnh 之chi 想tưởng 顛điên 倒đảo 。 心tâm 顛điên 倒đảo 。 見kiến 顛điên 倒đảo 之chi 此thử 等đẳng 三tam 法pháp 。

    繫hệ

    者giả 。 以dĩ 繫hệ 名danh 身thân 與dữ 色sắc 身thân 故cố 為vi 貪tham 。 顛điên 等đẳng 之chi 四tứ 。 不bất 論luận 如như 何hà 。 說thuyết 彼bỉ 等đẳng 是thị 貪tham 欲dục 身thân 繫hệ 。 瞋sân 恚khuể 身thân 繫hệ 。 戒giới 禁cấm 取thủ 身thân 繫hệ 。 此thử 諦đế 住trụ 著trước 身thân 繫hệ 。

    不bất 應ưng 行hành

    者giả 。 是thị 由do 欲dục 。 瞋sân 。 癡si 。 怖bố 畏úy 而nhi 作tác 不bất 應ưng 作tác 。 不bất 作tác 應ưng 作tác 是thị 此thử 之chi 同đồng 義nghĩa 語ngữ 。 即tức 此thử 是thị 諸chư 聖thánh 者giả 。 所sở 不bất 應ưng 行hành 故cố 。 言ngôn 為vi 不bất 應ưng 行hành 。

    漏lậu

    者giả 。 若nhược 由do 所sở 緣duyên 至chí 種chủng 姓tánh 〔# 智trí 〕# 止chỉ 。 若nhược 由do 處xứ 所sở 至chí 有hữu 頂đảnh （# 非Phi 想Tưởng 非Phi 非Phi 想Tưởng 處Xứ 。 ）# 止chỉ 而nhi 轉chuyển 起khởi 故cố 。 是thị 依y 常thường 流lưu 出xuất 之chi 義nghĩa 。 如như 水thủy 甕úng 之chi 裂liệt 孔khổng 而nhi 漏lậu 水thủy 。 由do 不bất 防phòng 護hộ 〔# 眼nhãn 等đẳng 之chi 〕# 門môn 而nhi 漏lậu 故cố 。 [P.684]# 又hựu 輪luân 迴hồi 苦khổ 之chi 漏lậu 故cố 。 此thử 乃nãi 欲dục 貪tham 。 有hữu 貪tham 。 邪tà 見kiến 。 無vô 明minh 之chi 同đồng 義nghĩa 語ngữ 。 〔# 右hữu 之chi 欲dục 貪tham 等đẳng 之chi 四tứ 法pháp 〕# 是thị 牽khiên 引dẫn 於ư 有hữu 之chi 海hải 洋dương 義nghĩa 。 又hựu 由do 難nan 度độ 義nghĩa 而nhi 〔# 言ngôn 〕# 為vi 。

    暴bạo 流lưu

    不bất 別biệt 離ly 所sở 緣duyên 。 又hựu 不bất 別biệt 離ly 苦khổ 故cố 。 〔# 言ngôn 〕# 為vi 。

    軛ách

    〔# 此thử 是thị 〕# 彼bỉ 等đẳng 〔# 欲dục 貪tham 等đẳng 〕# 之chi 同đồng 義nghĩa 語ngữ 。

    蓋cái

    者giả 。 是thị 心tâm 之chi 障chướng 。 蓋cái 。 蔽tế 覆phú 之chi 義nghĩa 而nhi 為vi 欲dục 貪tham 之chi 五ngũ 。

    執chấp 取thủ

    者giả 。 超siêu 越việt 各các 各các 法pháp 之chi 自tự 性tánh 而nhi 〔# 無vô 問vấn 題đề 〕# 。 把bả 觸xúc 他tha 之chi 不bất 實thật 自tự 性tánh 為vi 行hành 相tương/tướng 而nhi 轉chuyển 起khởi 故cố 。 此thử 是thị 邪tà 見kiến 。 之chi 同đồng 義nghĩa 語ngữ 。

    取thủ

    者giả 。 是thị 由do 一nhất 切thiết 行hành 相tướng 。 於ư 緣duyên 起khởi 之chi 解giải 釋thích 既ký 說thuyết 欲dục 取thủ 等đẳng 之chi 四tứ 。

    隨tùy 眠miên

    者giả 。 是thị 依y 力lực 強cường/cưỡng 之chi 義nghĩa 。 如như 斯tư 說thuyết 欲dục 貪tham 隨tùy 眠miên 。 瞋sân 恚khuể 。 慢mạn 。 見kiến 。 疑nghi 。 有hữu 貪tham 。 無vô 明minh 隨tùy 眠miên 為vi 欲dục 貪tham 等đẳng 之chi 七thất 。 即tức 彼bỉ 等đẳng 強cường 力lực 故cố 數sác 數sác 為vi 欲dục 貪tham 等đẳng 生sanh 起khởi 之chi 因nhân 。 於ư 〔# 有hữu 情tình 〕# 隨tùy 眠miên 故cố 為vi 隨tùy 眠miên 。

    垢cấu

    者giả 。 如như 油du 或hoặc 膏cao 藥dược 之chi 殘tàn 滓chỉ 。 令linh 自tự 他tha 不bất 淨tịnh 故cố 。 為vi 貪tham 。 瞋sân 。 癡si 之chi 三tam 。

    不bất 善thiện 業nghiệp 道đạo

    者giả 。 依y 不bất 善thiện 業nghiệp 及cập 惡ác 趣thú 之chi 道đạo 。 為vi 殺sát 生sanh 。 偷thâu 盜đạo 。 邪tà 欲dục 行hành 。 妄vọng 語ngữ 。 兩lưỡng 舌thiệt 。 惡ác 口khẩu 。 綺ỷ 語ngữ 。 貪tham 欲dục 。 瞋sân 恚khuể 支chi 。 邪tà 見kiến 之chi 此thử 等đẳng 十thập 。

    生sanh 起khởi 不bất 善thiện 心tâm

    者giả 。 是thị 八bát 之chi 貪tham 根căn 。 二nhị 之chi 瞋sân 根căn 。 二nhị 之chi 癡si 根căn 之chi 。 此thử 等đẳng 十thập 二nhị 。

    若nhược 如như 理lý 捨xả 斷đoạn 此thử 等đẳng 結kết 等đẳng 之chi 諸chư 法pháp 者giả 。 行hành 此thử 等đẳng 〔# 四tứ 道đạo 智trí 〕# 。 〔# 其kỳ 為vi 〕# 云vân 何hà 。 先tiên 於ư 。

    〔# 十thập 〕# 結kết

    是thị 有hữu 身thân 見kiến 。 疑nghi 。 戒giới 禁cấm 取thủ 及cập 應ưng 至chí 惡ác 趣thú 之chi 欲dục 貪tham 及cập 瞋sân 恚khuể 此thử 等đẳng 五ngũ 法pháp 。 是thị 初sơ 智trí 之chi 所sở 斷đoạn 。 餘dư 麤thô 之chi 欲dục 貪tham 。 瞋sân 恚khuể 是thị 第đệ 二nhị 智trí 之chi 所sở 斷đoạn 。 微vi 細tế 之chi 〔# 欲dục 貪tham 。 瞋sân 恚khuể 〕# 是thị 第đệ 三tam 智trí 之chi 所sở 斷đoạn 。 色sắc 貪tham 等đẳng 之chi 五ngũ 是thị 第đệ 四Tứ 智Trí 之chi 所sở 斷đoạn 。 以dĩ 下hạ 雖tuy 然nhiên 不phủ 。

    唯duy

    語ngữ 而nhi 確xác 言ngôn 。 或hoặc 言ngôn 煩phiền 惱não 是thị 上thượng 位vị 智trí 之chi 所sở 斷đoạn 時thời 。 當đương 知tri 已dĩ 由do 下hạ 位vị 智trí 破phá 除trừ （# 捨xả 斷đoạn ）# 應ưng 至chí 惡ác 趣thú 等đẳng 。 〔# 其kỳ 餘dư 是thị 〕# 上thượng 位vị 智trí 之chi 所sở 斷đoạn 。

    於ư

    煩phiền 惱não

    見kiến 。 疑nghi 是thị 初sơ 智trí 之chi 所sở 斷đoạn 。 瞋sân 是thị 第đệ 三tam 智trí 所sở 斷đoạn 。 貪tham 。 癡si 。 慢mạn 。 昏hôn 沈trầm 。 掉trạo 舉cử 。 無vô 慚tàm 。 無vô 愧quý 是thị 第đệ 四Tứ 智Trí 之chi 所sở 斷đoạn 。

    [P.685]# 於ư

    邪tà 性tánh

    邪tà 見kiến 。 妄vọng 語ngữ 。 邪tà 業nghiệp 。 邪tà 命mạng 。 此thử 初sơ 智trí 之chi 所sở 斷đoạn 。 邪tà 思tư 惟duy 。 兩lưỡng 舌thiệt 。 惡ác 口khẩu 。 此thử 是thị 第đệ 三tam 。 智trí 之chi 所sở 斷đoạn 。 而nhi 當đương 知tri 此thử 時thời 。 語ngữ 唯duy 是thị 思tư 。 綺ỷ 語ngữ 。 邪tà 精tinh 進tấn 。 〔# 邪tà 〕# 念niệm 。 〔# 邪tà 〕# 定định 。 〔# 邪tà 〕# 解giải 脫thoát 。 〔# 邪tà 〕# 智trí 是thị 第đệ 四Tứ 智Trí 之chi 所sở 斷đoạn 。

    於ư

    世thế 間gian 法pháp

    瞋sân 恚khuể 是thị 第đệ 三tam 智trí 之chi 所sở 斷đoạn 。 隨tùy 貪tham 是thị 第đệ 四Tứ 智Trí 之chi 所sở 斷đoạn 。 名danh 聲thanh 及cập 稱xưng 讚tán 之chi 隨tùy 貪tham 是thị 第đệ 四Tứ 智Trí 之chi 所sở 斷đoạn 。 或hoặc 人nhân 人nhân 〔# 說thuyết 〕# 。

    〔# 五ngũ 〕# 慳san

    是thị 唯duy 初sơ 智trí 之chi 所sở 斷đoạn 。

    顛điên 倒đảo

    是thị 以dĩ

    無vô 常thường 為vi 常thường

    無vô 我ngã 為vi 我ngã

    為vi 想tưởng 。 心tâm 。 見kiến 之chi 顛điên 倒đảo 。 及cập 以dĩ 。

    苦khổ 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc

    不bất 淨tịnh 為vi 淨tịnh

    之chi 見kiến 顛điên 倒đảo 。 此thử 是thị 初sơ 智trí 之chi 所sở 斷đoạn 。

    不bất 淨tịnh 為vi 淨tịnh

    之chi 想tưởng 。 心tâm 顛điên 倒đảo 是thị 第đệ 三tam 智trí 之chi 所sở 斷đoạn 。

    苦khổ 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc

    想tưởng 。 心tâm 之chi 顛điên 倒đảo 是thị 第đệ 四Tứ 智Trí 之chi 所sở 斷đoạn 。

    於ư

    繫hệ

    戒giới 禁cấm 取thủ 〔# 身thân 繫hệ 〕# 。 此thử 諦đế 住trụ 著trước 身thân 繫hệ 是thị 初sơ 智trí 之chi 所sở 斷đoạn 。 瞋sân 恚khuể 身thân 繫hệ 是thị 第đệ 三tam 智trí 之chi 所sở 斷đoạn 。 餘dư 〔# 之chi 貪tham 欲dục 身thân 繫hệ 〕# 是thị 第đệ 四Tứ 智Trí 之chi 所sở 斷đoạn 。

    不bất 應ưng 行hành

    是thị 唯duy 初sơ 智trí 之chi 所sở 斷đoạn 。 於ư 。

    漏lậu

    見kiến 漏lậu 是thị 初sơ 智trí 之chi 所sở 斷đoạn 。 欲dục 漏lậu 是thị 第đệ 三tam 智trí 之chi 所sở 斷đoạn 。 餘dư 之chi 〔# 有hữu 漏lậu 。 無vô 明minh 漏lậu 之chi 〕# 二nhị 是thị 第đệ 四Tứ 智Trí 之chi 所sở 斷đoạn 。

    於ư 暴bạo 流lưu 。 軛ách 。

    亦diệc 然nhiên 。

    於ư

    蓋cái

    疑nghi 蓋cái 是thị 初sơ 智trí 之chi 所sở 斷đoạn 。 欲dục 貪tham 。 瞋sân 恚khuể 。 惡ác 作tác （# 後hậu 悔hối ）# 之chi 三tam 是thị 第đệ 三tam 智trí 之chi 所sở 斷đoạn 。 昏hôn 沈trầm 。 睡thụy 眠miên 。 掉trạo 舉cử 是thị 第đệ 四Tứ 智Trí 之chi 所sở 斷đoạn 。

    執chấp 取thủ

    唯duy 初sơ 智trí 之chi 所sở 斷đoạn 。

    於ư 取thủ

    是thị 一nhất 切thiết 世thế 間gian 。 法pháp 依y 事sự 欲dục 所sở 欲dục 故cố 色sắc 。 無vô 色sắc 貪tham 亦diệc 入nhập 於ư 欲dục 取thủ 。 故cố 此thử 〔# 欲dục 取thủ 〕# 是thị 第đệ 四Tứ 智Trí 之chi 所sở 斷đoạn 。 餘dư 〔# 之chi 三tam 〕# 是thị 初sơ 智trí 之chi 所sở 斷đoạn 。

    於ư

    隨tùy 眠miên

    見kiến 。 疑nghi 隨tùy 眠miên 唯duy 初sơ 智trí 之chi 所sở 斷đoạn 。 欲dục 貪tham 。 瞋sân 恚khuể 隨tùy 眠miên 是thị 第đệ 三tam 智trí 之chi 所sở 斷đoạn 。 慢mạn 。 有hữu 貪tham 。 無vô 明minh 隨tùy 眠miên 是thị 第đệ 四Tứ 智Trí 之chi 所sở 斷đoạn 。

    於ư

    垢cấu

    瞋sân 垢cấu 是thị 第đệ 三tam 智trí 之chi 所sở 斷đoạn 。 其kỳ 餘dư 〔# 之chi 貪tham 。 癡si 〕# 是thị 第đệ 四Tứ 智Trí 之chi 所sở 斷đoạn 。 於ư 。

    不bất 善thiện 業nghiệp 道đạo

    殺sát 生sanh 。 偷thâu 盜đạo 。 邪tà 欲dục 行hành 。 妄vọng 語ngữ 。 邪tà 見kiến 〔# 之chi 五ngũ 〕# 是thị 初sơ 智trí 之chi 所sở 斷đoạn 。 兩lưỡng 舌thiệt 。 惡ác 口khẩu 。 瞋sân 恚khuể 之chi 三tam 是thị 第đệ 三tam 智trí 之chi 所sở 斷đoạn 。 綺ỷ 語ngữ 。 貪tham 欲dục 是thị 第đệ 四Tứ 智Trí 之chi 所sở 斷đoạn 。

    於ư

    不bất 善thiện 心tâm 生sanh 起khởi

    四tứ 種chủng 見kiến 相tương 應ứng 及cập 疑nghi 相tương 應ứng 之chi 五ngũ 是thị 初sơ 智trí 之chi 所sở 斷đoạn 。 二nhị 之chi 瞋sân 恚khuể 相tương 應ứng 是thị 第đệ 三tam 智trí 之chi 所sở 斷đoạn 。 其kỳ 餘dư 〔# 之chi 五ngũ 〕# 是thị 第đệ 四Tứ 智Trí 之chi 所sở 斷đoạn 。 而nhi 某mỗ 〔# 智trí 〕# 所sở 斷đoạn 者giả 。 應ưng 依y 其kỳ 〔# 智trí 〕# 而nhi 捨xả 斷đoạn 。 故cố 言ngôn 。

    若nhược 如như 理lý 捨xả 斷đoạn 斯tư 等đẳng 結kết 等đẳng 之chi 諸chư 法pháp 者giả 。 以dĩ 行hành 此thử 等đẳng 〔# 四tứ 道đạo 智trí 〕# 。

    其kỳ 次thứ 此thử 等đẳng 〔# 四Tứ 智Trí 〕# 能năng 捨xả 斷đoạn 此thử 等đẳng 諸chư 法pháp 之chi 過quá 去khứ 。 未vị 來lai 耶da 。 或hoặc 〔# 捨xả 斷đoạn 〕# 現hiện 在tại 耶da 。 又hựu [P.686]# 此thử 時thời 。 若nhược 先tiên 〔# 捨xả 斷đoạn 〕# 過quá 去khứ 。 未vị 來lai 者giả 。 精tinh 進tấn 即tức 不bất 陷hãm 於ư 無vô 結kết 果quả 。 何hà 故cố 耶da 。 應ưng 捨xả 斷đoạn 者giả 於ư 〔# 現hiện 在tại 〕# 無vô 有hữu 。 又hựu 〔# 若nhược 捨xả 斷đoạn 〕# 現hiện 在tại 者giả 。 其kỳ 〔# 精tinh 進tấn 〕# 應ưng 為vi 無vô 成thành 果quả 。 是thị 與dữ 精tinh 進tấn 俱câu 捨xả 斷đoạn 故cố 。 又hựu 道đạo 之chi 修tu 習tập 應ưng 陷hãm 於ư 有hữu 雜tạp 染nhiễm 。 或hoặc 〔# 道đạo 之chi 修tu 習tập 陷hãm 〕# 於ư 與dữ 諸chư 煩phiền 惱não 不bất 相tương 應ứng 。 然nhiên 。 現hiện 在tại 之chi 煩phiền 惱não 即tức 與dữ 。 心tâm 不bất 相tương 應ứng 。 此thử 評bình 難nạn/nan 非phi 僅cận 在tại 此thử 處xứ 。 然nhiên 。 聖thánh 典điển 亦diệc 〔# 如như 次thứ 說thuyết 〕# 。

    捨xả 斷đoạn 煩phiền 惱não 是thị 捨xả 斷đoạn 過quá 去khứ 之chi 煩phiền 惱não 耶da 。 捨xả 斷đoạn 未vị 來lai 之chi 煩phiền 惱não 耶da 。 捨xả 斷đoạn 現hiện 在tại 之chi 煩phiền 惱não 耶da 。

    更cánh 言ngôn 。

    若nhược 捨xả 斷đoạn 過quá 去khứ 之chi 煩phiền 惱não 者giả 。 滅diệt 盡tận 已dĩ 滅diệt 盡tận 。 令linh 滅diệt 已dĩ 滅diệt 。 令linh 離ly 已dĩ 離ly 去khứ 。 即tức 〔# 成thành 為vi 〕# 令linh 滅diệt 沒một 已dĩ 滅diệt 沒một 者giả 。 〔# 即tức 成thành 為vi 〕# 捨xả 斷đoạn 過quá 去khứ 而nhi 非phi 現hiện 在tại 者giả 。

    〔# 故cố 〕# 不bất 捨xả 斷đoạn 過quá 去khứ 之chi 煩phiền 惱não

    而nhi 被bị 否phủ/bĩ 定định 。 同đồng 樣# 。 言ngôn 。

    若nhược 捨xả 斷đoạn 未vị 來lai 之chi 煩phiền 惱não 者giả 。 然nhiên 者giả 。 捨xả 斷đoạn 未vị 生sanh 者giả 。 捨xả 斷đoạn 未vị 發phát 生sanh 者giả 。 捨xả 斷đoạn 未vị 生sanh 起khởi 者giả 。 〔# 即tức 成thành 為vi 〕# 捨xả 斷đoạn 未vị 現hiện 前tiền 者giả 。 即tức 〔# 成thành 為vi 〕# 捨xả 斷đoạn 未vị 來lai 不bất 存tồn 在tại 者giả 。

    〔# 故cố 〕# 不bất 捨xả 斷đoạn 未vị 來lai 之chi 煩phiền 惱não

    而nhi 被bị 否phủ/bĩ 定định 。 同đồng 樣# 言ngôn 。

    若nhược 捨xả 斷đoạn 現hiện 在tại 之chi 煩phiền 惱não 。 然nhiên 者giả 。 有hữu 貪tham 染nhiễm 者giả 捨xả 斷đoạn 貪tham 。 有hữu 瞋sân 怒nộ 者giả 捨xả 斷đoạn 瞋sân 捨xả 斷đoạn 〔# 煩phiền 惱não 〕# 強cường/cưỡng 有hữu 力lực 之chi 隨tùy 眠miên 。 〔# 即tức 成thành 為vi 〕# 黑hắc 白bạch 之chi 諸chư 法pháp 雙song 結kết 而nhi 轉chuyển 起khởi 。 道đạo 之chi 修tu 習tập 成thành 為vi 雜tạp 染nhiễm 。

    〔# 故cố 〕# 不bất 捨xả 斷đoạn 過quá 去khứ 之chi 煩phiền 惱não 。 不bất 〔# 捨xả 斷đoạn 〕# 未vị 來lai 之chi 〔# 煩phiền 惱não 〕# 。 不bất 捨xả 斷đoạn 現hiện 在tại 之chi 煩phiền 惱não 。

    而nhi 否phủ/bĩ 定định 了liễu 一nhất 切thiết 。 質chất 問vấn 終chung 結kết 言ngôn 。

    然nhiên 者giả 。 即tức 無vô 修tu 習tập 道đạo 。 無vô 作tác 證chứng 果Quả 。 無vô 捨xả 斷đoạn 煩phiền 惱não 。 無vô 現hiện 觀quán 法pháp 耶da 。

    可khả 知tri 。

    不bất 然nhiên 。 有hữu 修tu 習tập 道đạo 乃nãi 至chí 有hữu 現hiện 觀quán 法pháp 。

    言ngôn 。

    譬thí 喻dụ 云vân 云vân 。

    如như 次thứ 說thuyết 。

    譬thí 喻dụ 有hữu 未vị 生sanh 果quả 實thật 之chi 幼ấu 樹thụ 。 有hữu 人nhân 切thiết 斷đoạn 其kỳ 〔# 樹thụ 〕# 根căn 。 其kỳ 樹thụ 未vị 生sanh 之chi 果quả 實thật 者giả 皆giai 不bất 生sanh 。 未vị 發phát 生sanh 者giả 皆giai 不bất 發phát 生sanh 。 未vị 生sanh 起khởi 者giả 皆giai 不bất 生sanh 起khởi 。 未vị 現hiện 前tiền 皆giai 不bất 現hiện 前tiền 。 如như 斯tư 。 生sanh 起khởi 是thị 諸chư 煩phiền 惱não 之chi 發phát 生sanh 因nhân 。 生sanh 起khởi 是thị 〔# 諸chư 煩phiền 惱não 發phát 生sanh 之chi 〕# 緣duyên 。 見kiến 生sanh 起khởi 之chi 過quá 患hoạn 。 心tâm 躍dược 入nhập 不bất 生sanh 起khởi 〔# 之chi 涅Niết 槃Bàn 〕# 。 心tâm 躍dược 入nhập 於ư 不bất 生sanh 起khởi 故cố 。 依y 生sanh 起khởi 之chi 緣duyên 。 應ưng 發phát 生sanh 諸chư 煩phiền 惱não 。 未vị 生sanh 者giả 皆giai 歸quy 於ư 不bất 生sanh 乃nãi 至chí 未vị 現hiện 前tiền 。 皆giai 不bất 現hiện 前tiền 。 如như [P.687]# 斯tư 因nhân 之chi 滅diệt 故cố 苦khổ 之chi 滅diệt 。 轉chuyển 起khởi 是thị 因nhân 相tương/tướng 是thị 因nhân 營doanh 務vụ 是thị 因nhân 乃nãi 至chí 心tâm 躍dược 入nhập 不bất 營doanh 務vụ 〔# 之chi 涅Niết 槃Bàn 〕# 故cố 。 依y 營doanh 務vụ 之chi 緣duyên 而nhi 應ưng 發phát 。 生sanh 諸chư 煩phiền 惱não 。 此thử 皆giai 未vị 生sanh 乃nãi 至chí 未vị 現hiện 前tiền 。 皆giai 不bất 現hiện 前tiền 。 如như 斯tư 。

    因nhân 之chi 滅diệt 故cố

    果quả 之chi 滅diệt 。 如như 是thị 有hữu 修tu 習tập 道đạo 。 有hữu 作tác 證chứng 果Quả 。 有hữu 捨xả 斷đoạn 煩phiền 惱não 。 有hữu 現hiện 觀quán 之chi 法pháp 。

    〔# 以dĩ 上thượng 之chi 說thuyết 〕# 是thị 指chỉ 何hà 而nhi 說thuyết 耶da 。 是thị 指chỉ 捨xả 斷đoạn 地địa 得đắc 諸chư 煩phiền 惱não 而nhi 說thuyết 。 然nhiên 者giả 。 地địa 得đắc 〔# 之chi 煩phiền 惱não 〕# 為vi 過quá 去khứ 。 未vị 來lai 耶da 。 或hoặc 現hiện 在tại 耶da 。 此thử 是thị 生sanh 起khởi 地địa 得đắc 。

    然nhiên 。 生sanh 起khởi （# 一nhất ）# 現hiện 起khởi 〔# 生sanh 起khởi 〕# 。 （# 二nhị ）# 已dĩ 存tồn 離ly 去khứ 〔# 生sanh 起khởi 〕# 。 （# 三tam ）# 作tác 機cơ 會hội 〔# 生sanh 起khởi 〕# 。 （# 四tứ ）# 地địa 得đắc 〔# 生sanh 起khởi 〕# 有hữu 多đa 種chủng 類loại 。 其kỳ 中trung 。 謂vị 。

    （# 一nhất ）# 現hiện 在tại 生sanh 起khởi 。

    稱xưng 為vi 一nhất 切thiết 之chi 生sanh 。 老lão 。 壞hoại 之chi 具cụ 有hữu 者giả 。 （# 二nhị ）# 嘗thường 味vị 所sở 緣duyên 之chi 味vị 已dĩ 滅diệt 。 稱xưng 為vi 已dĩ 嘗thường 味vị 離ly 去khứ 者giả 之chi 善thiện 。 不bất 善thiện 及cập 達đạt 於ư 生sanh 〔# 。 老lão 。 壞hoại 〕# 之chi 三tam 而nhi 滅diệt 者giả 。 稱xưng 為vi 已dĩ 存tồn 離ly 去khứ 者giả 其kỳ 他tha 之chi 有hữu 為vi 。 言ngôn 為vi 。

    已dĩ 存tồn 離ly 去khứ 生sanh 起khởi

    （# 三tam ）# 說thuyết 如như 彼bỉ 曾tằng 所sở 行hành 彼bỉ 諸chư 業nghiệp 為vi 業nghiệp 。 雖tuy 已dĩ 過quá 去khứ 。 已dĩ 排bài 拒cự 他tha 〔# 業nghiệp 〕# 之chi 異dị 熟thục （# 報báo ）# 。 而nhi 作tác 自tự 己kỷ 異dị 熟thục 〔# 生sanh 起khởi 之chi 〕# 機cơ 會hội 。 已dĩ 作tác 如như 斯tư 之chi 機cơ 會hội 。 異dị 熟thục 雖tuy 未vị 生sanh 起khởi 。 但đãn 作tác 斯tư 機cơ 會hội 時thời 。 是thị 必tất 定định 會hội 生sanh 起khởi 。 故cố 謂vị 。

    作tác 機cơ 會hội 生sanh 起khởi 。

    （# 四tứ ）# 於ư 各các 各các 之chi 地địa 。 未vị 根căn 絕tuyệt 之chi 不bất 善thiện 。 謂vị 。

    地địa 得đắc 生sanh 起khởi

    〔# 地địa 與dữ 地địa 得đắc 之chi 差sai 別biệt 〕#

    此thử 中trung 。 當đương 知tri 地địa 及cập 地địa 得đắc 之chi 差sai 別biệt 。

    地địa

    者giả 。 為vi 觀quán 所sở 緣duyên 之chi 〔# 欲dục 。 色sắc 。 無vô 色sắc 三tam 〕# 地địa 之chi 五ngũ 蘊uẩn 。

    地địa 得đắc

    者giả 。 於ư 其kỳ 等đẳng 諸chư 蘊uẩn 中trung 。 值trị 得đắc 生sanh 起khởi 煩phiền 惱não 種chủng 。 然nhiên 。 由do 其kỳ 〔# 煩phiền 惱não 種chủng 〕# 其kỳ 所sở 得đắc 之chi 地địa 而nhi 得đắc 名danh 。 故cố 言ngôn 地địa 得đắc 。 而nhi 其kỳ 〔# 地địa 〕# 非phi 依y 所sở 緣duyên 而nhi 〔# 得đắc 〕# 。 然nhiên 。 依y 所sở 緣duyên 者giả 。 雖tuy 〔# 緣duyên 〕# 。 一nhất 切thiết 過quá 去khứ 。 未vị 來lai 〔# 之chi 諸chư 蘊uẩn 〕# 。 但đãn 已dĩ 所sở 徧biến 知tri 而nhi 緣duyên 諸chư 漏lậu 盡tận 者giả 之chi 諸chư 蘊uẩn 。 而nhi 煩phiền 惱não 會hội 生sanh 起khởi 。 恰kháp 如như 大Đại 迦Ca 旃Chiên 延Diên 。 緣duyên 蓮liên 華hoa 色sắc 〔# 比Bỉ 丘Khâu 尼Ni 〕# 等đẳng 之chi 諸chư 蘊uẩn 。 蘇tô 麗lệ 耶da 長trưởng 者giả 對đối 難Nan 陀Đà 學học 童đồng 等đẳng 〔# 生sanh 起khởi 煩phiền 惱não 〕# 。 若nhược 〔# 所sở 緣duyên 而nhi 起khởi 之chi 煩phiền 惱não 〕# 為vi 地địa 得đắc 者giả 。 其kỳ 〔# 所sở 緣duyên 〕# 不bất 能năng 捨xả 斷đoạn 故cố 。 即tức 任nhậm 何hà 人nhân 亦diệc 不bất 捨xả 斷đoạn 有hữu 根căn 。 不bất 然nhiên 。 當đương 知tri 由do 基cơ （# 煩phiền 惱não 之chi 生sanh 起khởi 處xứ ）# 而nhi 有hữu 地địa 得đắc 。 即tức 由do 觀quán 徧biến 知tri 諸chư 蘊uẩn 生sanh 起khởi 各các 各các 之chi 處xứ 。 〔# 諸chư 蘊uẩn 〕# 生sanh 起khởi 以dĩ 來lai 。 於ư 其kỳ 等đẳng 〔# 諸chư 蘊uẩn 〕# 中trung 。 輪luân 轉chuyển 根căn 之chi 煩phiền 惱não 種chủng 是thị 隨tùy 眠miên 。 其kỳ 〔# 煩phiền 惱não 種chủng 〕# 當đương 知tri 由do 未vị 捨xả 斷đoạn 之chi 義nghĩa 而nhi 〔# 言ngôn 〕# 地địa 得đắc 。

    [P.688]# 其kỳ 中trung 。 或hoặc 人nhân 。 或hoặc 諸chư 蘊uẩn 中trung 依y 未vị 捨xả 斷đoạn 之chi 義nghĩa 而nhi 有hữu 隨tùy 眠miên 煩phiền 惱não 者giả 。 於ư 其kỳ 人nhân 唯duy 其kỳ 等đẳng 諸chư 蘊uẩn 為vi 其kỳ 等đẳng 煩phiền 惱não 之chi 基cơ 。 屬thuộc 他tha 〔# 人nhân 之chi 煩phiền 惱não 〕# 諸chư 蘊uẩn 。 非phi 是thị 〔# 其kỳ 等đẳng 煩phiền 惱não 諸chư 蘊uẩn 之chi 基cơ 〕# 。 又hựu 唯duy 過quá 去khứ 之chi 諸chư 蘊uẩn 為vi 過quá 去khứ 之chi 諸chư 蘊uẩn 中trung 未vị 捨xả 斷đoạn 隨tùy 眠miên 煩phiền 惱não 之chi 基cơ 。 其kỳ 他tha 非phi 成thành 〔# 未vị 來lai 。 現hiện 在tại 諸chư 蘊uẩn 之chi 基cơ 〕# 。 就tựu 未vị 來lai 等đẳng 亦diệc 同đồng 此thử 。 同đồng 樣# 唯duy 欲dục 界giới 之chi 諸chư 蘊uẩn 。 為vi 欲dục 界giới 諸chư 蘊uẩn 中trung 之chi 未vị 捨xả 斷đoạn 隨tùy 眠miên 煩phiền 惱não 之chi 基cơ 。 其kỳ 餘dư 非phi 為vi 〔# 色sắc 。 無vô 色sắc 界giới 諸chư 蘊uẩn 之chi 基cơ 〕# 。 就tựu 色sắc 。 無vô 色sắc 界giới 亦diệc 同đồng 此thử 。 其kỳ 次thứ 。 於ư 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 等đẳng 〔# 之chi 諸chư 聖thánh 者giả 〕# 中trung 。 任nhậm 何hà 聖thánh 者giả 之chi 諸chư 蘊uẩn 中trung 。 有hữu 各các 各các 為vi 輪luân 轉chuyển 根căn 本bổn 之chi 煩phiền 惱não 種chủng 。 而nhi 依y 各các 各các 之chi 道đạo 已dĩ 捨xả 斷đoạn 者giả 。 其kỳ 聖thánh 者giả 之chi 諸chư 蘊uẩn 。 已dĩ 捨xả 斷đoạn 輪luân 轉chuyển 之chi 根căn 本bổn 。 即tức 無vô 其kỳ 等đẳng 煩phiền 惱não 之chi 基cơ 故cố 而nhi 得đắc 地địa 之chi 名danh 稱xưng 。 凡phàm 夫phu 皆giai 未vị 捨xả 斷đoạn 輪luân 轉chuyển 根căn 本bổn 之chi 。 諸chư 煩phiền 惱não 故cố 。 所sở 作tác 之chi 業nghiệp 。 善thiện 或hoặc 不bất 善thiện 也dã 。 彼bỉ 〔# 凡phàm 夫phu 〕# 業nghiệp 。 煩phiền 惱não 為vi 緣duyên 而nhi 輪luân 迴hồi 輪luân 轉chuyển 。 不bất 得đắc 言ngôn 。

    此thử 輪luân 轉chuyển 之chi 根căn 本bổn 〔# 煩phiền 惱não 〕# 唯duy 彼bỉ 〔# 凡phàm 夫phu 〕# 之chi 色sắc 蘊uẩn 而nhi 無vô 受thọ 蘊uẩn 等đẳng 〔# 乃nãi 至chí 〕# 或hoặc 唯duy 識thức 蘊uẩn 而nhi 無vô 色sắc 蘊uẩn 等đẳng 。

    何hà 以dĩ 故cố 。 於ư 五ngũ 蘊uẩn 中trung 無vô 有hữu 差sai 別biệt 之chi 隨tùy 眠miên 。 云vân 何hà 〔# 若nhược 以dĩ 譬thí 喻dụ 言ngôn 〕# 。

    如như 大đại 樹thụ 住trụ 立lập 於ư 地địa 上thượng 。 依y 地địa 味vị 及cập 水thủy 味vị 。 因nhân 此thử 根căn 。 幹cán 。 枝chi 。 小tiểu 枝chi 。 幼ấu 芽nha 。 葉diệp 。 華hoa 。 果quả 實thật 繁phồn 榮vinh 。 亭đình 亭đình 於ư 摩ma 天thiên 。 雖tuy 至chí 劫kiếp 末mạt 種chủng 子tử 展triển 轉chuyển 。 樹thụ 種chủng 相tương 續tục 存tồn 在tại 時thời 。 不bất 得đắc 言ngôn 。

    唯duy 由do 地địa 味vị 而nhi 非phi 根căn 幹cán 或hoặc 唯duy 有hữu 果quả 而nhi 非phi 於ư 根căn 等đẳng 。

    何hà 以dĩ 故cố 。 〔# 地địa 味vị 等đẳng 〕# 無vô 差sai 別biệt 行hành 循tuần 於ư 一nhất 切thiết 之chi 根căn 等đẳng 。 又hựu 譬thí 喻dụ 厭yếm 惡ác 其kỳ 樹thụ 之chi 華hoa 。 果quả 實thật 等đẳng 之chi 人nhân 。 於ư 〔# 其kỳ 樹thụ 之chi 〕# 四tứ 方phương 釘đinh/đính 入nhập 曼mạn 睹đổ 伽già 刺thứ （# 魚ngư 刺thứ ）# 之chi 毒độc 刺thứ 。 其kỳ 樹thụ 觸xúc 其kỳ 毒độc 因nhân 為vi 奪đoạt 去khứ 地địa 味vị 及cập 水thủy 味vị 。 當đương 然nhiên 不bất 能năng 生sanh 育dục 。 應ưng 無vô 再tái 相tương 續tục 發phát 生sanh 之chi 可khả 能năng 。

    如như 斯tư 厭yếm 惡ác 蘊uẩn 之chi 轉chuyển 起khởi 之chi 善thiện 男nam 子tử 。 如như 〔# 厭yếm 惡ác 其kỳ 樹thụ 之chi 〕# 人nhân 。 加gia 毒độc 於ư 樹thụ 之chi 四tứ 方phương 。 開khai 始thỉ 自tự 己kỷ 相tương 續tục 於ư 修tu 習tập 四tứ 道đạo 。

    時thời 彼bỉ 蘊uẩn 之chi 相tướng 續tục 。 觸xúc 其kỳ 四tứ 道đạo 之chi 觸xúc 毒độc 。 奪đoạt 去khứ 普phổ 徧biến 輪luân 轉chuyển 根căn 之chi 。 諸chư 煩phiền 惱não 故cố 。 成thành 為vi 唯duy 作tác 業nghiệp 而nhi 〔# 無vô 報báo 〕# 以dĩ 至chí 身thân 業nghiệp 等đẳng 之chi 一nhất 切thiết 種chủng 類loại 之chi 業nghiệp 。 於ư 未vị 來lai 不bất 再tái 令linh 發phát 生sanh 。 不bất 可khả [P.689]# 能năng 使sử 他tha 有hữu （# 來lai 世thế ）# 發phát 生sanh 相tương 續tục 。 最tối 後hậu 由do 識thức 之chi 滅diệt 。 如như 無vô 燃nhiên 料liệu 之chi 火hỏa 。 徧biến 於ư 無vô 取thủ 。 而nhi 般Bát 涅Niết 槃Bàn 。 當đương 知tri 如như 斯tư 地địa 與dữ 地địa 得đắc 之chi 差sai 別biệt 。

    又hựu 其kỳ 次thứ （# 一nhất ）# 現hiện 行hành 〔# 生sanh 起khởi 〕# 。 （# 二nhị ）# 所sở 緣duyên 堅kiên 執chấp 〔# 生sanh 起khởi 〕# 。 （# 三tam ）# 未vị 鎮trấn 伏phục 〔# 生sanh 起khởi 〕# 。 （# 四tứ ）# 未vị 根căn 絕tuyệt 〔# 生sanh 起khởi 〕# 之chi 四tứ 種chủng 生sanh 起khởi 。

    其kỳ 中trung 。 （# 一nhất ）# 。

    現hiện 行hành 生sanh 起khởi

    不bất 外ngoại 於ư 現hiện 在tại 生sanh 起khởi 。 （# 二nhị ）# 其kỳ 次thứ 。 〔# 緣duyên 〕# 來lai 眼nhãn 等đẳng 識thức 閾quắc 者giả 為vi 所sở 緣duyên 。 於ư 前tiền 分phần/phân 雖tuy 不bất 生sanh 起khởi 煩phiền 惱não 種chủng 。 於ư 後hậu 分phần/phân 堅kiên 執chấp 所sở 緣duyên 而nhi 一nhất 向hướng 生sanh 起khởi 〔# 煩phiền 惱não 種chủng 〕# 故cố 。 言ngôn 為vi 。

    所sở 緣duyên 堅kiên 執chấp 生sanh 起khởi

    如như 大đại 帝đế 須tu 長trưởng 老lão 行hành 乞khất 於ư 美mỹ 人nhân 村thôn 。 見kiến 異dị 性tánh 之chi 容dung 色sắc 而nhi 生sanh 起khởi 煩phiền 惱não 種chủng 。 （# 三tam ）# 由do 止Chỉ 觀Quán 未vị 鎮trấn 伏phục 任nhậm 何hà 煩phiền 惱não 種chủng 。 雖tuy 心tâm 相tương 續tục 而nhi 不bất 增tăng 大đại 。 遮già 止chỉ 無vô 生sanh 起khởi 之chi 因nhân 故cố 。 為vi 。

    未vị 鎮trấn 伏phục 生sanh 起khởi

    （# 四tứ ）# 其kỳ 次thứ 依y 止Chỉ 觀Quán 雖tuy 已dĩ 鎮trấn 伏phục 。 依y 聖thánh 道Đạo 而nhi 未vị 根căn 絕tuyệt 〔# 煩phiền 惱não 種chủng 〕# 。 不bất 超siêu 越việt 生sanh 起khởi 之chi 可khả 能năng 性tánh 。 故cố 為vi 。

    未vị 根căn 絕tuyệt 生sanh 起khởi

    得đắc 八bát 等đẳng 至chí 之chi 長trưởng 老lão 〔# 飛phi 〕# 行hành 於ư 虛hư 空không 時thời 。 聞văn 婦phụ 人nhân 美mỹ 聲thanh 之chi 歌ca 並tịnh 摘trích 開khai 花hoa 樹thụ 林lâm 中trung 之chi 花hoa 。 〔# 彼bỉ 〕# 生sanh 起khởi 煩phiền 惱não 種chủng 。 當đương 知tri 此thử 所sở 緣duyên 堅kiên 執chấp 〔# 生sanh 起khởi 〕# 。 未vị 鎮trấn 伏phục 〔# 生sanh 起khởi 〕# 。 未vị 根căn 絕tuyệt 生sanh 起khởi 之chi 三tam 種chủng 所sở 包bao 攝nhiếp 於ư 地địa 得đắc 。

    以dĩ 上thượng 所sở 說thuyết 生sanh 起khởi 之chi 中trung 。 稱xưng 為vi 現hiện 在tại 。 已dĩ 存tồn 離ly 去khứ 。 作tác 機cơ 會hội 。 現hiện 行hành 此thử 四tứ 種chủng 生sanh 起khởi 。 非phi 此thử 道đạo 所sở 斷đoạn 故cố 。 即tức 由do 何hà 等đẳng 之chi 智trí 亦diệc 非phi 能năng 捨xả 斷đoạn 。 其kỳ 稱xưng 為vi 地địa 得đắc 。 所sở 緣duyên 堅kiên 執chấp 。 未vị 鎮trấn 伏phục 。 未vị 根căn 絕tuyệt 之chi 此thử 〔# 四tứ 種chủng 之chi 〕# 生sanh 起khởi 。 令linh 滅diệt 其kỳ 各các 各các 生sanh 起khởi 之chi 狀trạng 態thái 。 其kỳ 各các 各các 生sanh 起khởi 世thế 間gian 。 出xuất 世thế 間gian 之chi 智trí 故cố 。 以dĩ 〔# 智trí 〕# 可khả 捨xả 斷đoạn 〔# 其kỳ 生sanh 起khởi 〕# 。 如như 斯tư 在tại 此thử 〔# 智trí 見kiến 清thanh 淨tịnh 之chi 〕# 中trung 。 當đương 知tri 。

    〔# 由do 智trí 〕# 捨xả 斷đoạn 所sở 應ưng 捨xả 斷đoạn 之chi 諸chư 法pháp 。

    〔# 五ngũ 〕# 〔# 作tác 用dụng 〕#

    於ư 現hiện 觀quán 之chi 時thời 說thuyết 有hữu 徧biến 知tri 等đẳng 之chi 作tác 用dụng 。

    知tri 其kỳ 等đẳng 一nhất 切thiết 〔# 之chi 作tác 用dụng 〕# 是thị 隨tùy 其kỳ 自tự 性tánh 。

    曰viết 。

    於ư 諦đế 現hiện 觀quán 時thời 。 說thuyết 此thử 等đẳng 〔# 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 道Đạo 。 等đẳng 之chi 〕# 四Tứ 智Trí 於ư 一nhất 一nhất 之chi 。 剎sát 那na 有hữu 徧biến 知tri 。 捨xả 斷đoạn 。 [P.690]# 作tác 證chứng 。 修tu 習tập 之chi 此thử 等đẳng 徧biến 知tri 等đẳng 之chi 各các 四tứ 作tác 用dụng 。 知tri 其kỳ 等đẳng 〔# 作tác 用dụng 〕# 是thị 隨tùy 其kỳ 自tự 性tánh 。 即tức 諸chư 古cổ 人nhân 如như 次thứ 說thuyết 。

    譬thí 喻dụ 燈đăng 火hỏa 於ư 非phi 前tiền 非phi 後hậu 一nhất 剎sát 那na 燃nhiên 燒thiêu 燈đăng 心tâm 。 破phá 除trừ 黑hắc 暗ám 。 輝huy 耀diệu 光quang 明minh 。 奪đoạt 去khứ 油du 而nhi 行hành 四tứ 作tác 用dụng 。 斯tư 道đạo 智trí 於ư 非phi 前tiền 非phi 後hậu 一nhất 剎sát 那na 現hiện 觀quán 四Tứ 諦Đế 。 〔# 即tức 〕# 由do 徧biến 知tri 現hiện 觀quán 而nhi 現hiện 觀quán 苦khổ 。 由do 捨xả 斷đoạn 現hiện 觀quán 而nhi 現hiện 觀quán 集tập 。 由do 修tu 習tập 現hiện 觀quán 而nhi 現hiện 觀quán 道đạo 。 由do 作tác 證chứng 現hiện 觀quán 而nhi 現hiện 觀quán 滅diệt 。 〔# 此thử 〕# 說thuyết 何hà 耶da 。 滅diệt 為vi 所sở 緣duyên 以dĩ 觀quán 通thông 達đạt 而nhi 證chứng 得đắc 四Tứ 諦Đế 。

    又hựu 如như 次thứ 說thuyết 。

    諸chư 比Bỉ 丘Khâu 。 觀quán 苦khổ 者giả 亦diệc 觀quán 苦khổ 之chi 集tập 。 觀quán 苦khổ 之chi 滅diệt 。 觀quán 至chí 苦khổ 滅diệt 之chi 道đạo 云vân 云vân 。

    更cánh 說thuyết 。

    具cụ 有hữu 道đạo 者giả 之chi 智trí 。 是thị 苦khổ 之chi 智trí 。 是thị 苦khổ 集tập 之chi 智trí 。 是thị 苦khổ 滅diệt 之chi 智trí 。 是thị 至chí 苦khổ 滅diệt 道đạo 之chi 智trí 。

    其kỳ 中trung 。 譬thí 喻dụ 燈đăng 火hỏa 燃nhiên 燒thiêu 燈đăng 心tâm 。 道đạo 智trí 是thị 徧biến 知tri 苦khổ 。 譬thí 喻dụ 〔# 燈đăng 火hỏa 〕# 破phá 除trừ 黑hắc 暗ám 。 〔# 道đạo 智trí 〕# 是thị 捨xả 斷đoạn 集tập 。 譬thí 喻dụ 〔# 燈đăng 火hỏa 〕# 輝huy 明minh 。 〔# 道đạo 智trí 〕# 於ư 俱câu 生sanh 等đẳng 之chi 緣duyên 性tánh 故cố 。 稱xưng 為vi 正chánh 思tư 惟duy 等đẳng 之chi 法pháp 而nhi 修tu 習tập 道đạo 。 譬thí 喻dụ 〔# 燈đăng 火hỏa 〕# 奪đoạt 去khứ 了liễu 油du 。 〔# 道đạo 智trí 〕# 奪đoạt 去khứ 煩phiền 惱não 以dĩ 作tác 證chứng 滅diệt 。 當đương 知tri 如như 斯tư 譬thí 喻dụ 以dĩ 對đối 照chiếu 〔# 其kỳ 事sự 實thật 〕# 。

    亦diệc 有hữu 其kỳ 之chi 說thuyết 明minh 法pháp 。 譬thí 喻dụ 太thái 陽dương 出xuất 。 於ư 非phi 前tiền 非phi 後hậu 。 出xuất 現hiện 即tức 照chiếu 諸chư 色sắc 。 破phá 除trừ 黑hắc 暗ám 。 顯hiển 現hiện 光quang 明minh 。 止chỉ 息tức 寒hàn 冷lãnh 四tứ 作tác 用dụng 。 此thử 道đạo 智trí 乃nãi 至chí 由do 作tác 證chứng 現hiện 觀quán 而nhi 現hiện 觀quán 滅diệt 。 於ư 此thử 譬thí 喻dụ 太thái 陽dương 照chiếu 諸chư 色sắc 。 是thị 以dĩ 道đạo 智trí 徧biến 知tri 苦khổ 。 譬thí 喻dụ 破phá 除trừ 黑hắc 暗ám 是thị 捨xả 斷đoạn 集tập 。 譬thí 喻dụ 顯hiển 現hiện 光quang 明minh 。 是thị 俱câu 生sanh 等đẳng 之chi 緣duyên 性tánh 故cố 而nhi 修tu 習tập 道đạo 。 譬thí 喻dụ 止chỉ 息tức 寒hàn 冷lãnh 是thị 作tác 證chứng 煩phiền 惱não 之chi 止chỉ 息tức 。 滅diệt 。 當đương 知tri 如như 斯tư 對đối 照chiếu 譬thí 喻dụ 。

    亦diệc 有hữu 其kỳ 他tha 之chi 說thuyết 明minh 法pháp 。 譬thí 喻dụ 船thuyền 於ư 非phi 前tiền 非phi 後hậu 一nhất 剎sát 那na 。 捨xả 此thử 岸ngạn 而nhi 橫hoạnh/hoành 過quá 水thủy 流lưu 。 運vận 載tái 荷hà [P.691]# 物vật 。 令linh 達đạt 彼bỉ 岸ngạn 而nhi 行hành 四tứ 作tác 用dụng 。 斯tư 道đạo 智trí 乃nãi 至chí 依y 作tác 證chứng 現hiện 觀quán 而nhi 現hiện 觀quán 滅diệt 。 此thử 時thời 譬thí 喻dụ 船thuyền 捨xả 此thử 岸ngạn 。 是thị 道đạo 智trí 徧biến 知tri 苦khổ 。 譬thí 喻dụ 橫hoạnh/hoành 過quá 水thủy 流lưu 是thị 捨xả 斷đoạn 集tập 。 譬thí 喻dụ 運vận 載tái 荷hà 物vật 。 是thị 俱câu 生sanh 等đẳng 之chi 緣duyên 性tánh 而nhi 修tu 習tập 道đạo 。 譬thí 喻dụ 到đáo 達đạt 彼bỉ 岸ngạn 。 是thị 作tác 證chứng 彼bỉ 岸ngạn 之chi 滅diệt 。 當đương 知tri 如như 斯tư 對đối 照chiếu 譬thí 喻dụ 。

    其kỳ 次thứ 。 如như 斯tư 諦đế 現hiện 觀quán 之chi 時thời 。 一nhất 剎sát 那na 轉chuyển 起khởi 四tứ 作tác 用dụng 之chi 智trí 。 是thị 依y 十thập 六lục 行hành 相tương/tướng 之chi 如như 實thật 義nghĩa 。 而nhi 一nhất 時thời 通thông 達đạt 四tứ 作tác 用dụng 。 所sở 謂vị 。

    依y 如như 實thật 義nghĩa 而nhi 四Tứ 諦Đế 云vân 何hà 一nhất 時thời 通thông 達đạt 耶da 。 是thị 依y 十thập 六lục 行hành 相tương/tướng 之chi 如như 實thật 義nghĩa 四Tứ 諦Đế 一nhất 時thời 通thông 達đạt 。 〔# 即tức 〕# 於ư 。

    苦khổ

    （# 一nhất ）# 逼bức 惱não 之chi 義nghĩa 。 （# 二nhị ）# 有hữu 為vi 之chi 義nghĩa 。 （# 三tam ）# 熱nhiệt 苦khổ 之chi 義nghĩa 。 （# 四tứ ）# 所sở 謂vị 變biến 易dị 義nghĩa 是thị 〔# 苦khổ 之chi 〕# 如như 實thật 義nghĩa 。

    集tập

    是thị （# 五ngũ ）# 增tăng 益ích 之chi 義nghĩa 。 （# 六lục ）# 因nhân 緣duyên 之chi 義nghĩa 。 （# 七thất ）# 結kết 縛phược 之chi 義nghĩa 。 （# 八bát ）# 障chướng 礙ngại 之chi 義nghĩa 是thị 〔# 集tập 之chi 〕# 如như 實thật 義nghĩa 。

    滅diệt

    是thị （# 九cửu ）# 出xuất 離ly 之chi 義nghĩa 。 （# 一nhất 〇# ）# 遠viễn 離ly 之chi 義nghĩa 。 （# 一nhất 一nhất ）# 。 無vô 為vi 之chi 義nghĩa 。 （# 一nhất 二nhị ）# 甘cam 露lộ 之chi 義nghĩa 是thị 〔# 滅diệt 之chi 〕# 如như 實thật 義nghĩa 。

    道đạo

    是thị （# 一nhất 三tam ）# 出xuất 之chi 義nghĩa 。 （# 一nhất 四tứ ）# 因nhân 之chi 義nghĩa 。 （# 一nhất 五ngũ ）# 見kiến 之chi 義nghĩa 。 （# 一nhất 六lục ）# 增tăng 上thượng 義nghĩa 是thị 〔# 道đạo 之chi 〕# 如như 實thật 義nghĩa 。 依y 此thử 等đẳng 十thập 六lục 行hành 相tương/tướng 之chi 如như 實thật 義nghĩa 而nhi 四Tứ 諦Đế 為vi 一nhất 攝nhiếp 。 為vi 一nhất 所sở 攝nhiếp 者giả 是thị 一nhất 性tánh 。 所sở 為vi 一nhất 性tánh 是thị 依y 一nhất 智trí 而nhi 通thông 達đạt 。 故cố 而nhi 言ngôn 四Tứ 諦Đế 於ư 一nhất 時thời 通thông 達đạt 。

    其kỳ 中trung 。 有hữu 〔# 反phản 問vấn 者giả 〕# 。

    於ư 苦khổ 等đẳng 亦diệc 有hữu 病bệnh 。 癰ung 等đẳng 其kỳ 他tha 之chi 義nghĩa 。 何hà 故cố 唯duy 說thuyết 四tứ 〔# 義nghĩa 〕# 耶da 。

    對đối 此thử 〔# 答đáp 〕# 曰viết 。

    由do 見kiến 其kỳ 他tha 之chi 〔# 集tập 〕# 諦đế 〔# 等đẳng 〕# 而nhi 〔# 其kỳ 等đẳng 病bệnh 。 癰ung 等đẳng 〕# 已dĩ 明minh 瞭# 故cố 〔# 不bất 說thuyết 〕# 。

    其kỳ 中trung 。

    云vân 何hà 是thị 苦khổ 之chi 智trí 。 是thị 緣duyên 苦khổ 所sở 生sanh 起khởi 之chi 慧tuệ 。 知tri 解giải 。

    等đẳng 之chi 理lý 由do 。 以dĩ 一nhất 一nhất 諦đế 為vi 所sở 緣duyên 而nhi 說thuyết 為vi 諦đế 智trí 。

    諸chư 比Bỉ 丘Khâu 。 由do 見kiến 苦khổ 者giả 即tức 見kiến 集tập 。

    等đẳng 之chi 理lý 由do 。 若nhược 以dĩ 一nhất 諦đế 為vi 所sở 緣duyên 。 對đối 餘dư 〔# 諦đế 〕# 亦diệc 完hoàn 成thành 作tác 用dụng 而nhi 說thuyết 為vi 〔# 諦đế 智trí 〕# 。

    其kỳ 中trung 。 一nhất 一nhất 諦đế 為vi 所sở 緣duyên 時thời 。 最tối 初sơ 以dĩ 見kiến 。

    集tập

    即tức 明minh 瞭# 其kỳ 自tự 性tánh （# 一nhất ）# 。

    逼bức 迫bách

    相tương/tướng 之chi 彼bỉ 苦khổ （# 二nhị ）# 之chi

    有hữu 為vi

    （# 作tác 為vi ）# 之chi 義nghĩa 。 不bất 論luận 如như 何hà 。 此thử 〔# 苦khổ 〕# 是thị 依y 集tập 增tăng 益ích 之chi 相tướng 而nhi 所sở 增tăng 益ích 。 作tác [P.692]# 為vi 。 聚tụ 集tập 。 又hựu 道đạo 是thị 取thủ 去khứ 煩phiền 惱não 熱nhiệt 之chi 苦khổ 。 為vi 極cực 清thanh 涼lương 故cố 。 依y 見kiến 其kỳ 。

    道đạo

    即tức 明minh 瞭# 〔# 苦khổ 之chi 〕# （# 三tam ）# 。

    熱nhiệt 苦khổ

    之chi 義nghĩa 。 恰kháp 如như 尊Tôn 者giả 難Nan 陀Đà 。 因nhân 見kiến 天thiên 女nữ 而nhi 〔# 明minh 瞭# 〕# 孫tôn 陀đà 利lợi 之chi 不bất 美mỹ 。 其kỳ 次thứ 依y 見kiến 不bất 變biến 易dị 之chi 。

    滅diệt

    當đương 然nhiên 明minh 瞭# 〔# 苦khổ 之chi 〕# （# 四tứ ）# 。

    變biến 易dị

    之chi 義nghĩa 。

    同đồng 樣# 由do 見kiến

    苦khổ

    即tức 明minh 瞭# 其kỳ 自tự 性tánh （# 五ngũ ）#

    增tăng 益ích

    相tương/tướng 集tập 之chi （# 六lục ）#

    因nhân 緣duyên

    義nghĩa 。 恰kháp 如như 由do 不bất 適thích 量lượng 之chi 食thực 物vật 見kiến 病bệnh 之chi 生sanh 起khởi 〔# 而nhi 明minh 瞭# 〕# 食thực 物vật 之chi 病bệnh 因nhân 緣duyên 。 由do 見kiến 離ly 繫hệ 之chi 。

    滅diệt

    而nhi 明minh 瞭# 〔# 集tập 之chi 〕# （# 七thất ）# 。

    結kết 縛phược

    義nghĩa 。 由do 見kiến 出xuất 〔# 離ly 〕# 之chi 。

    道đạo

    而nhi 〔# 明minh 瞭# 集tập 之chi 〕# （# 八bát ）# 。

    障chướng 礙ngại

    義nghĩa 。

    同đồng 樣# 以dĩ 見kiến 不bất 遠viễn 離ly 之chi

    集tập

    而nhi 明minh 瞭# （# 九cửu ）#

    出xuất 離ly

    相tương/tướng 之chi 滅diệt 之chi （# 一nhất 〇# ）#

    遠viễn 離ly

    義nghĩa 。 因nhân 見kiến 。

    道đạo

    而nhi 〔# 明minh 瞭# 滅diệt 之chi 〕# （# 一nhất 一nhất ）#

    無vô 為vi

    義nghĩa 。 然nhiên 。 此thử 〔# 瑜du 伽già 〕# 者giả 。 於ư 無vô 始thỉ 之chi 輪luân 迴hồi 雖tuy 未vị 曾tằng 見kiến 道đạo 。 而nhi 其kỳ 〔# 道đạo 〕# 是thị 有hữu 緣duyên 故cố 不bất 外ngoại 於ư 有hữu 為vi 。 無vô 緣duyên 法pháp 〔# 滅diệt 〕# 之chi 無vô 為vi 便tiện 極cực 甚thậm 明minh 白bạch 。 又hựu 見kiến 。

    苦khổ

    而nhi 明minh 瞭# 其kỳ 〔# 滅diệt 之chi 〕# （# 一nhất 二nhị ）#

    甘cam 露lộ

    義nghĩa 。 然nhiên 。 苦khổ 為vi 毒độc 。 涅Niết 槃Bàn （# 滅diệt ）# 是thị 甘cam 露lộ 味vị 。

    同đồng 樣# 於ư 見kiến

    集tập

    此thử 〔# 集tập 〕# 非phi 〔# 至chí 涅Niết 槃Bàn 之chi 〕# 因nhân 。 此thử 〔# 道đạo 〕# 是thị 得đắc 。 涅Niết 槃Bàn 之chi 因nhân 。

    （# 一nhất 三tam ）# 有hữu 。

    出xuất

    之chi 相tướng 。 明minh 瞭# 道đạo 之chi （# 一nhất 四tứ ）# 。

    因nhân

    義nghĩa 。 以dĩ 見kiến 。

    滅diệt

    而nhi 〔# 明minh 瞭# 道đạo 之chi 〕# （# 一nhất 五ngũ ）#

    見kiến 。

    義nghĩa 。 恰kháp 如như 見kiến 極cực 細tế 之chi 諸chư 色sắc 者giả 。 〔# 明minh 瞭# 〕# 眼nhãn 之chi 明minh 淨tịnh 。

    我ngã 眼nhãn 實thật 是thị 明minh 淨tịnh 。

    以dĩ 見kiến

    苦khổ

    而nhi 〔# 明minh 瞭# 道đạo 之chi 〕# （# 一nhất 六lục ）#

    增tăng 上thượng

    義nghĩa 。 恰kháp 如như 見kiến 多đa 病bệnh 。 痛thống 。 貧bần 苦khổ 之chi 人nhân 人nhân 而nhi 〔# 明minh 瞭# 〕# 自tự 在tại 高cao 大đại 之chi 人nhân 人nhân 。

    如như 斯tư 。 由do 此thử 〔# 四Tứ 諦Đế 之chi 〕# 自tự 相tương/tướng 而nhi 〔# 明minh 瞭# 〕# 各các 一nhất 之chi 〔# 義nghĩa 〕# 。 且thả 見kiến 他tha 諦đế 而nhi 明minh 瞭# 他tha 之chi 各các 三tam 〔# 諦đế 〕# 之chi 〔# 義nghĩa 〕# 故cố 。 於ư 一nhất 一nhất 〔# 之chi 諦đế 〕# 說thuyết 各các 四tứ 之chi 義nghĩa 。 而nhi 於ư 〔# 聖thánh 〕# 道đạo 之chi 剎sát 那na 。 此thử 等đẳng 一nhất 切thiết 。 〔# 十thập 六lục 行hành 相tương/tướng 〕# 之chi 義nghĩa 。 由do 〔# 各các 〕# 四tứ 作tác 用dụng 苦khổ 〔# 智trí 〕# 等đẳng 中trung 之chi 一nhất 智trí 而nhi 通thông 達đạt 。

    其kỳ 次thứ 對đối 主chủ 張trương 有hữu 種chủng 種chủng 現hiện 觀quán 之chi 人nhân 人nhân 。 更cánh 於ư 阿a 毘tỳ 達đạt 磨ma 之chi 論luận 事sự 所sở 說thuyết 。

    今kim 說thuyết 彼bỉ 徧biến 知tri 等đẳng 之chi 四tứ 作tác 用dụng 之chi 中trung 。

    徧biến 知tri 有hữu 三tam 種chủng 亦diệc 為vi 捨xả 斷đoạn 及cập 作tác 證chứng 。

    修tu 習tập 有hữu 二nhị 種chủng 當đương 知tri 是thị 決quyết 定định 說thuyết 。

    一nhất 。 〔# 徧biến 知tri 〕# 。

    徧biến 知tri 有hữu 三tam 種chủng 。

    （# 一nhất ）# 知tri 徧biến 知tri 。 （# 二nhị ）# 度độ 徧biến 知tri 。 （# 三tam ）# 斷đoạn 徧biến 知tri 。 有hữu 此thử 三tam 徧biến 知tri 。 其kỳ 中trung 。

    [P.693]# （# 一nhất ）# 舉cử 示thị 斯tư 。

    知tri 通thông 之chi 慧tuệ 是thị 依y 知tri 之chi 義nghĩa 為vi 智trí 。

    所sở 知tri 通thông 各các 各các 之chi 諸chư 法pháp 是thị 所sở 知tri

    為vi 簡giản 略lược 之chi 〔# 說thuyết 〕# 。

    諸chư 比Bỉ 丘Khâu 。 應ưng 知tri 通thông 一nhất 切thiết 。 諸chư 比Bỉ 丘Khâu 。 應ưng 知tri 通thông 一nhất 切thiết 者giả 云vân 何hà 。 諸chư 比Bỉ 丘Khâu 。 應ưng 知tri 通thông 眼nhãn 。

    等đẳng 。 依y 此thử 方phương 法pháp 而nhi 詳tường 細tế 說thuyết 為vi 。

    知tri 徧biến 知tri

    其kỳ 〔# 知tri 徧biến 知tri 之chi 〕# 不bất 共cộng （# 獨độc 特đặc ）# 之chi 地địa 是thị 知tri 解giải 緣duyên 與dữ 名danh 色sắc 為vi 〔# 見kiến 清thanh 淨tịnh 。 度độ 疑nghi 清thanh 淨tịnh 〕# 。

    （# 二nhị ）# 舉cử 示thị 斯tư 。

    徧biến 知tri 之chi 慧tuệ 是thị 依y 度độ 知tri 之chi 義nghĩa 為vi 智trí 。

    所sở 徧biến 知tri 各các 各các 諸chư 法pháp 為vi 度độ 知tri

    為vi 簡giản 略lược 〔# 說thuyết 〕# 。

    諸chư 比Bỉ 丘Khâu 。 應ưng 徧biến 知tri 一nhất 切thiết 。 諸chư 比Bỉ 丘Khâu 。 徧biến 知tri 一nhất 切thiết 者giả 云vân 何hà 。 諸chư 比Bỉ 丘Khâu 。 應ưng 徧biến 知tri 眼nhãn 。

    等đẳng 。 依y 此thử 方phương 法pháp 詳tường 細tế 說thuyết 為vi 。

    度độ 徧biến 知tri

    其kỳ 不bất 共cộng 之chi 地địa 。 由do 聚tụ 之chi 思tư 惟duy 以dĩ 來lai 。 依y 度độ 知tri 轉chuyển 起khởi 。

    無vô 常thường 。 苦khổ 。 無vô 我ngã 。

    故cố 。 而nhi 至chí 於ư 隨tùy 順thuận 〔# 智trí 〕# 。

    （# 三tam ）# 其kỳ 次thứ 舉cử 示thị 。

    捨xả 斷đoạn 之chi 慧tuệ 依y 徧biến 捨xả 之chi 義nghĩa 為vi 智trí 。

    所sở 捨xả 斷đoạn 各các 各các 之chi 諸chư 法pháp 為vi 徧biến 捨xả

    斯tư 詳tường 細tế 之chi 說thuyết 。

    以dĩ 無vô 常thường 隨tùy 觀quán 而nhi 捨xả 斷đoạn 常thường 想tưởng

    等đẳng 。 依y 此thử 方phương 法pháp 轉chuyển 起khởi 故cố 為vi 。

    斷đoạn 徧biến 知tri

    其kỳ 地địa 是thị 壞hoại 隨tùy 觀quán 至chí 道đạo 智trí 止chỉ 。 由do 此thử 〔# 斷đoạn 徧biến 知tri 〕# 之chi 意ý 義nghĩa 為vi 〔# 徧biến 知tri 〕# 。 或hoặc 知tri 〔# 徧biến 知tri 〕# 。 度độ 徧biến 知tri 皆giai 有hữu 〔# 捨xả 斷đoạn 之chi 〕# 義nghĩa 故cố 。 又hựu 決quyết 定định 知tri 。 度độ 知tri 所sở 捨xả 斷đoạn 之chi 諸chư 法pháp 故cố 。 若nhược 依y 此thử 異dị 門môn 應ưng 知tri 三tam 徧biến 知tri 。 道đạo 智trí 之chi 作tác 用dụng 。

    二nhị 。 〔# 捨xả 斷đoạn 〕# 。

    亦diệc 為vi 捨xả 斷đoạn

    捨xả 斷đoạn 亦diệc 如như 徧biến 知tri （# 一nhất ）# 鎮trấn 伏phục 捨xả 斷đoạn 。 （# 二nhị ）# 彼bỉ 分phần/phân 捨xả 斷đoạn 。 （# 三tam ）# 正Chánh 斷Đoạn 捨xả 斷đoạn 之chi 三tam 種chủng 。

    （# 一nhất ）# 由do 一nhất 切thiết 世thế 間gian 。 定định 而nhi 〔# 一nhất 時thời 〕# 鎮trấn 伏phục 敵địch 對đối 法pháp 之chi 〔# 五ngũ 〕# 蓋cái 等đẳng 。 如như 水thủy 甕úng 投đầu 於ư 〔# 浮phù 〕# 水thủy 草thảo 中trung 〔# 一nhất 時thời 押áp 除trừ 其kỳ 部bộ 分phần/phân 水thủy 草thảo 〕# 而nhi 為vi 。

    鎮trấn 伏phục 捨xả 斷đoạn

    於ư 聖thánh 典điển 中trung 說thuyết 諸chư 蓋cái 之chi 鎮trấn 伏phục 。

    鎮trấn 伏phục 捨xả 斷đoạn 諸chư 蓋cái 。 是thị 在tại 修tu 習tập 諸chư 禪thiền 者giả 。

    說thuyết 此thử 明minh 瞭# 故cố 而nhi 應ưng 知tri 。 然nhiên 。 諸chư 蓋cái 於ư 禪thiền 之chi 前tiền 或hoặc 禪thiền 之chi 後hậu 皆giai 不bất 能năng 不bất 急cấp 周chu 布bố 於ư 心tâm 。 〔# 又hựu 諸chư 蓋cái 之chi 對đối 敵địch 之chi 〕# 尋tầm 等đẳng 。 心tâm 被bị 鎮trấn 伏phục 於ư 安an 止chỉ （# 根căn 本bổn 定định ）# 之chi 剎sát 那na 。 故cố 明minh 瞭# 諸chư 蓋cái 之chi 鎮trấn 伏phục 。

    [P.694]# （# 二nhị ）# 其kỳ 次thứ 。 如như 夜dạ 點điểm 燈đăng 而nhi 〔# 捨xả 斷đoạn 〕# 黑hắc 暗ám 。 以dĩ 各các 觀quán 部bộ 分phân 之chi 智trí 支chi 。 對đối 治trị 捨xả 斷đoạn 應ưng 捨xả 斷đoạn 之chi 法pháp 。 為vi 。

    彼bỉ 分phần/phân 捨xả 斷đoạn

    即tức 先tiên 分phân 別biệt 名danh 色sắc 。 而nhi 〔# 捨xả 斷đoạn 〕# 有hữu 身thân 見kiến 。 以dĩ 把bả 握ác 緣duyên 而nhi 〔# 捨xả 斷đoạn 〕# 無vô 因nhân 。 不bất 等đẳng 因nhân 及cập 猶do 豫dự 垢cấu 。 以dĩ 聚tụ 之chi 思tư 惟duy 而nhi 〔# 捨xả 斷đoạn 〕# 我ngã 。 我ngã 所sở 之chi 聚tụ 合hợp 執chấp 。 以dĩ 道đạo 非phi 道đạo 之chi 差sai 別biệt 而nhi 〔# 捨xả 斷đoạn 〕# 非phi 道đạo 為vi 道đạo 想tưởng 。 以dĩ 見kiến 興hưng 起khởi 而nhi 〔# 捨xả 斷đoạn 〕# 斷đoạn 見kiến 。 以dĩ 見kiến 衰suy 滅diệt 而nhi 〔# 捨xả 斷đoạn 〕# 常thường 見kiến 。 以dĩ 怖bố 畏úy 現hiện 起khởi 而nhi 〔# 捨xả 斷đoạn 〕# 有hữu 怖bố 畏úy 為vi 。 無vô 怖bố 畏úy 想tưởng 。 以dĩ 見kiến 過quá 患hoạn 而nhi 〔# 捨xả 斷đoạn 〕# 樂nhạo/nhạc/lạc 味vị 想tưởng 。 以dĩ 厭yếm 離ly 隨tùy 觀quán 而nhi 〔# 捨xả 斷đoạn 〕# 樂lạc 想tưởng 。 以dĩ 欲dục 脫thoát 而nhi 〔# 捨xả 斷đoạn 〕# 不bất 欲dục 脫thoát 。 以dĩ 省tỉnh 察sát 而nhi 〔# 捨xả 斷đoạn 〕# 不bất 省tỉnh 察sát 。 以dĩ 〔# 行hành 〕# 捨xả 而nhi 〔# 捨xả 斷đoạn 〕# 不bất 捨xả 。 以dĩ 隨tùy 順thuận 而nhi 捨xả 斷đoạn 諦đế 逆nghịch 執chấp 。 或hoặc 於ư 十thập 八bát 大đại 觀quán 〔# 一nhất 〕# 以dĩ 無vô 常thường 觀quán 〔# 捨xả 斷đoạn 〕# 常thường 想tưởng 。 〔# 二nhị 〕# 以dĩ 苦khổ 隨tùy 觀quán 〔# 捨xả 斷đoạn 〕# 樂lạc 想tưởng 。 〔# 三tam 〕# 以dĩ 無vô 我ngã 隨tùy 觀quán 〔# 捨xả 斷đoạn 〕# 我ngã 想tưởng 。 〔# 四tứ 〕# 以dĩ 厭yếm 逆nghịch 想tưởng 觀quán 〔# 捨xả 斷đoạn 〕# 喜hỷ 。 〔# 五ngũ 〕# 以dĩ 離ly 貪tham 隨tùy 觀quán 〔# 捨xả 斷đoạn 〕# 貪tham 。 〔# 六lục 〕# 以dĩ 滅diệt 隨tùy 觀quán 〔# 捨xả 斷đoạn 〕# 集tập 。 〔# 七thất 〕# 以dĩ 捨xả 遣khiển 隨tùy 觀quán 〔# 捨xả 斷đoạn 〕# 過quá 患hoạn 。 〔# 八bát 〕# 以dĩ 盡tận 滅diệt 隨tùy 觀quán 〔# 捨xả 斷đoạn 〕# 厚hậu 想tưởng 。 〔# 九cửu 〕# 以dĩ 衰suy 滅diệt 隨tùy 觀quán 〔# 捨xả 斷đoạn 〕# 營doanh 務vụ 。 〔# 一nhất 〇# 〕# 以dĩ 變biến 易dị 隨tùy 觀quán 〔# 捨xả 斷đoạn 〕# 恆hằng 想tưởng 。 〔# 一nhất 一nhất 〕# 以dĩ 無vô 相tướng 隨tùy 觀quán 〔# 捨xả 斷đoạn 〕# 相tương/tướng 。 〔# 一nhất 二nhị 〕# 以dĩ 無vô 願nguyện 隨tùy 觀quán 〔# 捨xả 斷đoạn 〕# 願nguyện 。 〔# 一nhất 三tam 〕# 以dĩ 空không 隨tùy 觀quán 〔# 捨xả 斷đoạn 〕# 住trụ 著trước 。 〔# 一nhất 四tứ 〕# 以dĩ 增tăng 上thượng 慧tuệ 觀quán 〔# 捨xả 斷đoạn 〕# 堅kiên 執chấp 取thủ 住trụ 著trước 。 〔# 一nhất 五ngũ 〕# 以dĩ 如như 實thật 智trí 。 見kiến 〔# 捨xả 斷đoạn 〕# 癡si 迷mê 住trụ 著trước 。 〔# 一nhất 六lục 〕# 以dĩ 過quá 患hoạn 隨tùy 觀quán 〔# 捨xả 斷đoạn 〕# 執chấp 住trụ 著trước 。 〔# 一nhất 七thất 〕# 以dĩ 省tỉnh 察sát 隨tùy 觀quán 〔# 捨xả 斷đoạn 〕# 不bất 省tỉnh 察sát 。 〔# 一nhất 八bát 〕# 以dĩ 還hoàn 滅diệt 隨tùy 觀quán 捨xả 斷đoạn 結kết 住trụ 著trước 。 此thử 亦diệc 為vi 彼bỉ 分phần/phân 捨xả 斷đoạn 。

    其kỳ 中trung 。 以dĩ 無vô 常thường 隨tùy 觀quán 等đẳng 之chi 七thất 。 如như 何hà 捨xả 斷đoạn 常thường 想tưởng 等đẳng 耶da 。 既ký 於ư 壞hoại 隨tùy 觀quán 所sở 說thuyết 。

    〔# 八bát 〕# 其kỳ 次thứ

    衰suy 滅diệt 隨tùy 觀quán

    者giả 。 為vi 除trừ 滅diệt 厚hậu 〔# 想tưởng 〕# 。

    以dĩ 盡tận 滅diệt 之chi 義nghĩa 為vi 無vô 常thường

    此thử 為vi 見kiến 盡tận 滅diệt 者giả 之chi 智trí 。 依y 其kỳ 〔# 智trí 〕# 捨xả 斷đoạn 厚hậu 想tưởng 。

    〔# 九cửu 〕#

    衰suy 滅diệt 隨tùy 觀quán

    者giả 。 如như 斯tư 說thuyết 。

    〔# 現hiện 在tại 〕# 所sở 緣duyên 而nhi 準chuẩn 確xác 。 差sai 別biệt 〔# 過quá 去khứ 。 未vị 來lai 之chi 〕# 兩lưỡng 者giả 為vi 一nhất 。

    以dĩ 勝thắng 解giải 滅diệt 為vi 衰suy 滅diệt 相tương/tướng 觀quán 。

    如như 斯tư 說thuyết 以dĩ 現hiện 見kiến 及cập 推thôi 比tỉ 見kiến 諸chư 行hành 之chi 壞hoại 滅diệt 。 稱xưng 其kỳ 壞hoại 滅diệt 為vi 勝thắng 解giải 滅diệt 。 以dĩ 〔# 衰suy 滅diệt 隨tùy 觀quán 〕# 而nhi 捨xả 斷đoạn 營doanh [P.695]# 務vụ 。 然nhiên 。 觀quán 。

    〔# 人nhân 〕# 為vi 其kỳ 營doanh 務vụ 之chi 〔# 諸chư 法pháp 〕# 如như 斯tư 為vi 衰suy 滅diệt 法pháp

    者giả 之chi 心tâm 。 不bất 傾khuynh 向hướng 營doanh 務vụ 。

    〔# 一nhất 〇# 〕#

    變biến 易dị 隨tùy 觀quán

    者giả 。 以dĩ 色sắc 七thất 法pháp 等đẳng 超siêu 越việt 各các 各các 之chi 差sai 別biệt 。 見kiến 變biến 異dị 之chi 轉chuyển 起khởi 。 又hựu 以dĩ 老lão 及cập 死tử 之chi 二nhị 行hành 相tương/tướng 。 見kiến 生sanh 起khởi 者giả 之chi 變biến 易dị 。 以dĩ 其kỳ 〔# 變biến 易dị 隨tùy 觀quán 〕# 捨xả 斷đoạn 恆hằng 想tưởng 。

    〔# 一nhất 一nhất 〕#

    無vô 相tướng 隨tùy 觀quán

    者giả 。 不bất 外ngoại 是thị 無vô 常thường 隨tùy 觀quán 。 由do 此thử 捨xả 斷đoạn 常thường 想tưởng 。

    〔# 一nhất 二nhị 〕#

    無vô 願nguyện 隨tùy 觀quán

    者giả 。 不bất 外ngoại 是thị 苦khổ 隨tùy 觀quán 。 由do 此thử 捨xả 斷đoạn 樂nhạo/nhạc/lạc 願nguyện 。 樂nhạo/nhạc/lạc 冀ký 求cầu 。

    〔# 一nhất 三tam 〕#

    空không 隨tùy 觀quán

    者giả 。 不bất 外ngoại 是thị 無vô 我ngã 隨tùy 觀quán 。 由do 此thử 捨xả 斷đoạn 有hữu 我ngã 之chi 住trụ 著trước 。

    〔# 一nhất 四tứ 〕#

    增tăng 上thượng 慧tuệ 法pháp 觀quán

    者giả 。 如như 斯tư 說thuyết 。

    又hựu 省tỉnh 察sát 所sở 緣duyên 。 壞hoại 隨tùy 觀quán 。

    又hựu 現hiện 起khởi 空không 。 〔# 此thử 為vi 〕# 增tăng 上thượng 慧tuệ 。

    知tri 色sắc 等đẳng 之chi 所sở 緣duyên 。 見kiến 所sở 緣duyên 及cập 其kỳ 所sở 緣duyên 之chi 心tâm 壞hoại 。 以dĩ 知tri 解giải 壞hoại 滅diệt 〔# 諸chư 行hành 之chi 〕# 空không 性tánh 而nhi 觀quán 。

    諸chư 行hành 必tất 破phá 壞hoại 。 諸chư 行hành 有hữu 死tử 。 其kỳ 他tha 任nhậm 何hà 物vật 亦diệc 然nhiên 。

    其kỳ 〔# 觀quán 〕# 是thị 增tăng 上thượng 慧tuệ 而nhi 且thả 為vi 諸chư 法pháp 之chi 觀quán 故cố 言ngôn 增tăng 上thượng 慧tuệ 法pháp 觀quán 。 以dĩ 〔# 增tăng 上thượng 慧tuệ 法pháp 觀quán 〕# 而nhi 善thiện 見kiến 無vô 常thường 堅kiên 實thật 及cập 無vô 我ngã 堅kiên 實thật 故cố 。 以dĩ 捨xả 斷đoạn 堅kiên 實thật 取thủ 住trụ 著trước 。

    〔# 一nhất 五ngũ 〕#

    如như 實thật 智trí 見kiến

    者giả 。 是thị 把bả 握ác 緣duyên 與dữ 名danh 色sắc 。 由do 此thử 轉chuyển 起khởi 。

    我ngã 於ư 過quá 去khứ 世thế 。 是thị 存tồn 在tại 耶da 。

    等đẳng 〔# 疑nghi 惑hoặc 〕# 。 及cập 。

    世thế 間gian 是thị 由do 自tự 在tại 天thiên 之chi 發phát 生sanh

    等đẳng 之chi 〔# 邪tà 見kiến 〕# 而nhi 捨xả 斷đoạn 癡si 迷mê 住trụ 著trước 。

    〔# 一nhất 六lục 〕#

    過quá 患hoạn 隨tùy 觀quán

    者giả 。 由do 怖bố 畏úy 隨tùy 觀quán 而nhi 生sanh 起khởi 。 於ư 一nhất 切thiết 有hữu 。 等đẳng 見kiến 怖bố 畏úy 。 智trí 也dã 。 不bất 見kiến 可khả 滯trệ 著trước 之chi 任nhậm 何hà 物vật 故cố 。 捨xả 斷đoạn 執chấp 住trụ 著trước 。

    〔# 一nhất 七thất 〕#

    省tỉnh 察sát 隨tùy 觀quán

    者giả 。 行hành 脫thoát 之chi 方phương 便tiện 為vi 省tỉnh 察sát 智trí 。 由do 此thử 而nhi 捨xả 斷đoạn 不bất 省tỉnh 察sát 。

    〔# 一nhất 八bát 〕#

    還hoàn 滅diệt 隨tùy 觀quán

    者giả 。 是thị 行hành 捨xả 〔# 智trí 〕# 及cập 隨tùy 順thuận 〔# 智trí 〕# 。 然nhiên 。 其kỳ 時thời 彼bỉ 〔# 瑜du 伽già 者giả 〕# 之chi [P.696]# 心tâm 。 如như 滴tích 水thủy 於ư 傾khuynh 斜tà 之chi 荷hà 葉diệp 上thượng 。 而nhi 說thuyết 一nhất 切thiết 諸chư 行hành 是thị 退thoái 沒một 。 萎nuy 縮súc 。 轉chuyển 還hoàn 。 故cố 〔# 以dĩ 還hoàn 滅diệt 隨tùy 觀quán 〕# 而nhi 捨xả 斷đoạn 結kết 住trụ 著trước 。 是thị 捨xả 斷đoạn 欲dục 結kết 等đẳng 煩phiền 惱não 住trụ 著trước 。 煩phiền 惱não 轉chuyển 起khởi 為vi 義nghĩa 。

    當đương 知tri 如như 斯tư 是thị 詳tường 細tế 之chi 彼bỉ 分phần/phân 捨xả 斷đoạn 。 又hựu 於ư 聖thánh 典điển 簡giản 略lược 說thuyết 。

    修tu 習tập 決quyết 擇trạch 分phần/phân 定định 者giả 。 捨xả 斷đoạn 諸chư 惡ác 見kiến 之chi 彼bỉ 分phần/phân 。

    （# 三tam ）# 其kỳ 次thứ 恰kháp 如như 雷lôi 電điện 之chi 擊kích 樹thụ 。 依y 道đạo 智trí 而nhi 捨xả 斷đoạn 結kết 等đẳng 諸chư 法pháp 不bất 再tái 轉chuyển 起khởi 時thời 。 此thử 言ngôn 。

    正Chánh 斷Đoạn 捨xả 斷đoạn

    對đối 此thử 說thuyết 。

    至chí 滅diệt 盡tận 。 修tu 習tập 出xuất 世thế 間gian 之chi 道đạo 者giả 是thị 正Chánh 斷Đoạn 捨xả 斷đoạn 。

    以dĩ 上thượng 於ư 此thử 等đẳng 三tam 捨xả 斷đoạn 。 因nhân 為vi 唯duy 正Chánh 斷Đoạn 捨xả 斷đoạn 之chi 意ý 義nghĩa 。 然nhiên 。 彼bỉ 瑜du 伽già 者giả 。 於ư 前tiền 分phần/phân 鎮trấn 伏phục 捨xả 斷đoạn 。 彼bỉ 分phần/phân 捨xả 斷đoạn 亦diệc 為vi 〔# 正Chánh 斷Đoạn 捨xả 斷đoạn 之chi 〕# 義nghĩa 故cố 。 當đương 知tri 由do 此thử 異dị 門môn 而nhi 三tam 捨xả 斷đoạn 亦diệc 是thị 道đạo 智trí 之chi 作tác 用dụng 。 恰kháp 如như 殺sát 敵địch 王vương 而nhi 即tức 王vương 位vị 者giả 。 言ngôn 〔# 即tức 位vị 〕# 以dĩ 前tiền 所sở 行hành 亦diệc 是thị 行hành 王vương 彼bỉ 此thử 之chi 一nhất 切thiết 。 〔# 行hành 為vi 〕# 。

    三tam 。 〔# 作tác 證chứng 〕# 。

    作tác 證chứng

    者giả 。 雖tuy 〔# 作tác 證chứng 〕# 是thị 世thế 間gian 作tác 證chứng 。 出xuất 世thế 間gian 作tác 證chứng 之chi 分phần 二nhị 種chủng 。 但đãn 於ư 出xuất 世thế 間gian 。 作tác 證chứng 有hữu 見kiến 。 修tu 之chi 別biệt 故cố 為vi 三tam 種chủng 。 其kỳ 中trung 。

    （# 一nhất ）#

    我ngã 是thị 得đắc 初sơ 禪thiền 者giả 。 自tự 在tại 者giả 。 我ngã 是thị 作tác 證chứng 初sơ 禪thiền 。

    由do 如như 是thị 方phương 法pháp 言ngôn 初sơ 禪thiền 等đẳng 之chi 觸xúc 達đạt 為vi

    世thế 間gian 作tác 證chứng

    觸xúc 達đạt 者giả 是thị 證chứng 得đắc 後hậu 。

    我ngã 證chứng 得đắc 此thử

    由do 現hiện 在tại 智trí 觸xúc 為vi 觸xúc 達đạt 。 然nhiên 。 對đối 此thử 義nghĩa 。 舉cử 示thị 。

    作tác 證chứng 之chi 慧tuệ 是thị 依y 觸xúc 達đạt 之chi 義nghĩa 為vi 智trí 。

    作tác 證chứng 之chi 解giải 釋thích 。

    所sở 作tác 證chứng 之chi 諸chư 法pháp 。 皆giai 是thị 此thử 觸xúc 達đạt 。

    又hựu 雖tuy 〔# 如như 是thị 定định 。 道đạo 。 果quả 等đẳng 〕# 於ư 自tự 己kỷ 相tương 續tục 中trung 不bất 令linh 生sanh 起khởi 〔# 實thật 現hiện 〕# 。 但đãn 唯duy 不bất 緣duyên 其kỳ 他tha 〔# 無vô 明minh 等đẳng 煩phiền 惱não 〕# 。 依y 智trí 所sở 知tri 諸chư 法pháp 是thị 此thử 作tác 證chứng 。 故cố 說thuyết 。

    諸chư 比Bỉ 丘Khâu 。 應ưng 作tác 證chứng 一nhất 切thiết 。 諸chư 比Bỉ 丘Khâu 。 然nhiên 者giả 。 云vân 何hà 作tác 證chứng 一nhất 切thiết 。 諸chư 比Bỉ 丘Khâu 。 應ưng 作tác 證chứng 眼nhãn 。

    等đẳng 。 更cánh 說thuyết 。

    見kiến 色sắc 者giả 乃nãi 作tác 證chứng 。 受thọ 乃nãi 至chí [P.697]# 見kiến 識thức 者giả 乃nãi 作tác 證chứng 。 以dĩ 眼nhãn 以dĩ 老lão 死tử 屬thuộc 於ư 甘cam 露lộ （# 不bất 死tử ）# 。 見kiến 涅Niết 槃Bàn 者giả 乃nãi 作tác 證chứng 。 所sở 作tác 證chứng 各các 各các 之chi 諸chư 法pháp 。 一nhất 切thiết 皆giai 是thị 此thử 觸xúc 達đạt 。

    （# 二nhị ）# 其kỳ 次thứ 。 於ư 初sơ 道đạo 之chi 剎sát 那na 見kiến 涅Niết 槃Bàn 為vi 。

    見kiến 作tác 證chứng

    （# 三tam ）# 餘dư 道đạo 之chi 剎sát 那na 〔# 作tác 證chứng 涅Niết 槃Bàn 〕# 為vi

    修tu 作tác 證chứng

    因nhân 為vi 〔# 見kiến 作tác 證chứng 。 修tu 作tác 證chứng 之chi 〕# 二nhị 種chủng 亦diệc 此thử 意ý 義nghĩa 。 故cố 依y 見kiến 。 修tu 而nhi 作tác 證chứng 涅Niết 槃Bàn 。 當đương 知tri 此thử 〔# 道đạo 〕# 智trí 之chi 作tác 用dụng 。

    四tứ 。 〔# 修tu 習tập 〕# 。

    修tu 習tập 為vi 二nhị 種chủng

    其kỳ 次thứ 修tu 習tập 唯duy 世thế 間gian 修tu 習tập 。 出xuất 世thế 間gian 修tu 習tập 之chi 二nhị 種chủng 。 其kỳ 中trung 。

    （# 一nhất ）# 生sanh 起khởi 世thế 間gian 之chi 戒giới 。 定định 。 慧tuệ 。 依y 彼bỉ 等đẳng 相tương 續tục 習tập 氣khí 。 為vi 。

    世thế 間gian 修tu 習tập 。

    （# 二nhị ）# 生sanh 起khởi 出xuất 世thế 間gian 之chi 〔# 戒giới 。 定định 。 慧tuệ 〕# 。 依y 彼bỉ 等đẳng 相tương 續tục 習tập 氣khí 。 為vi 。

    出xuất 世thế 間gian 修tu 習tập

    其kỳ 中trung 。 因nhân 為vi 出xuất 世thế 間gian 〔# 修tu 習tập 〕# 之chi 意ý 義nghĩa 。 然nhiên 。 此thử 四tứ 種chủng 之chi 〔# 道đạo 〕# 智trí 是thị 令linh 生sanh 起khởi 出xuất 世thế 間gian 之chi 戒giới 等đẳng 。 於ư 彼bỉ 等đẳng 〔# 戒giới 等đẳng 〕# 有hữu 俱câu 生sanh 緣duyên 等đẳng 之chi 性tánh 故cố 。 依y 彼bỉ 等đẳng 〔# 瑜du 伽già 者giả 〕# 令linh 相tương 續tục 而nhi 習tập 續tục 故cố 。 唯duy 出xuất 世thế 間gian 修tu 習tập 。 為vi 此thử 〔# 道đạo 智trí 之chi 〕# 作tác 用dụng 。 如như 斯tư 。

    於ư 現hiện 觀quán 時thời 所sở 說thuyết 徧biến 知tri 等đẳng 之chi 作tác 用dụng 。

    當đương 知tri 其kỳ 等đẳng 一nhất 切thiết 隨tùy 於ư 自tự 性tánh 。

    而nhi 於ư 以dĩ 上thượng 。

    住trụ 立lập 於ư 戒giới 有hữu 慧tuệ 人nhân

    進tiến 行hành 修tu 習tập 心tâm 與dữ 慧tuệ 。

    由do 如như 斯tư 所sở 述thuật 自tự 性tánh 。 為vi 示thị 慧tuệ 修tu 習tập 之chi 規quy 定định 。 以dĩ 詳tường 說thuyết 。

    以dĩ 作tác 〔# 慧tuệ 之chi 〕# 根căn 令linh 成thành 就tựu 二nhị 清thanh 淨tịnh 之chi 後hậu 。 行hành 〔# 慧tuệ 之chi 〕# 體thể 令linh 成thành 就tựu 五ngũ 清thanh 淨tịnh 而nhi 修tu 習tập 。

    亦diệc 解giải 答đáp 〔# 以dĩ 上thượng 〕# 質chất 問vấn 。

    云vân 何hà 而nhi 應ưng 修tu 習tập 〔# 此thử 〕# 耶da 。

    此thử 為vi 令linh 善thiện 人nhân 喜hỷ 悅duyệt 。 造tạo 清thanh 淨tịnh 道đạo 〔# 論luận 〕# 。 解giải 釋thích 慧tuệ 修tu 習tập 論luận 中trung 之chi 智trí 見kiến 清thanh 淨tịnh 。 名danh 為vi 。

    第đệ 二nhị 十thập 二nhị 品phẩm 。

      ,