MỞ LỚN CON ĐƯỜNG
Hòa thượng Thích Thái Hòa

 

Người Biết Sống Hạnh Phúc

Ta lạm dụng thân thể của ta cho những mục tiêu thấp kém, ta sẽ bị thân thể của ta phản ứng. Bệnh là một hình thức phản ứng của thân thể đối với những lạm dụng thấp kém của ta đối với nó.

Ta lạm dụng thân thể của ta cho những mục tiêu tốt đẹp, ta cũng sẽ bị thân thể của ta phản ứng. Bệnh là một hình thức phản ứng của thân thể đối với những lạm dụng cao thượng của ta đối với nó.

Lạm dụng thân thể này cho mục tiêu thấp kém là ta đang sử dụng nó cho những vấn đề lợi nhuận tiền bạc, danh vọng, sắc dục và ăn uống, khiến cho mọi cơ chế sinh hoạt cơ thể của ta hoạt động mất bình thường và quá tải, chúng sẽ trở nên chai lỳ và vô cảm, khiến dẫn sinh những bệnh hoạn trong đời sống của ta, không những chỉ giới hạn ở nơi những yếu tố vật lý mà còn ngay cả nơi nbững yếu tố thuộc tâm lý nữa.

Và lạm dụng thân thể cho những mục tiêu cao quí như học hành, nghiên cứu, tu luyện, chúng cũng có thể dẫn sinh những bệnh hoạn cho thân và tâm của chúng ta.

Chúng cũng có thể dẫn sinh đời sống của ta đi từ những cực đoan này đến những cực đoan khác.

Nên nhớ rằng, không có cực đoan nào được mệnh danh là cực đoan lành mạnh cả, ngay cả những cực đoan mà ta quen gọi là cao quí.

Phần nhiều các hành sử cực đoan của ta đều là do vắng mặt của tuệ giác chánh kiến. Trong đời sống hàng ngày ta thiếu chánh kiến, thì mọi hành sử của ta không bị rơi vào những cực đoan này, chúng sẽ bị rơi vào những cực đoan khác. Thiếu chánh kiến ta không bị rơi vào cực đoan của thân, thì ta cũng bị rơi vào cực đoan của tâm hoặc ngược lại.

Một cảm thọ bệnh hoạn, chúng thường đi kèm với các phiền não tham đang hoạt động nơi tâm; một tri giác bệnh hoạn, chúng thường đi kèm với những phiền não tham đang hoạt động nơi tâm; một tư duy hay ý chí bệnh hoạn, chúng thường đi kèm với những phiền não tham đang hoạt động nơi tâm và một nhận thức bệnh hoạn, chúng thường đi kèm với những phiền não đang hoạt động nơi tâm.

Nói tóm lại, tâm bị rỉ chảy bởi những tham dục, thì không có những hoạt động nào nơi tâm là không dẫn sinh bệnh hoạn và mỗi khi tâm đã bệnh hoạn, thì không có hoạt động gì của thân là không bệnh hoạn. Bệnh hoạn của thân do những rỉ chảy của phiền não nơi tâm tác động và nuôi dưỡng, bệnh hoạn ấy không còn là bệnh hoạn đơn thuần của sinh hay tử thuộc vật lý mà là bệnh hoạn của sinh tử liên hệ đến nghiệp và phiền não. Bệnh hoạn của sinh tử liên hệ đến nghiệp và phiền não là bệnh hoạn thuộc về khổ đế.

Trị liệu bệnh này không phải là những phương pháp y học hiện đại và những dược liệu thuộc về y học hiện đại mà là những phương pháp thọ giới và hành trì giới; phương pháp thiền định và tuệ quán.

Thọ giới đúng pháp, thì đời sống đạo đức mới phát sinh trong ta. Cốt tủy của đạo đức là ly tham. Ta thọ giới với tâm mong cầu ly tham, thì giới ấy mới có khả năng ngăn chận lòng tham cho ta. Cũng vậy, ta thực hành thiền định để giảm trừ và đoạn diệt phiền não tham nơi tâm ta, thì hỷ và lạc nơi tâm ta mới phát sinh, làm cho tâm ta càng lúc, càng nhẹ nhàng và tươi nhuận. Tuệ quán làm cho tâm ta mỗi lúc mỗi sáng lên để xóa sạch những bóng tối của tham nơi tâm.

Tâm ở trạng thái sáng trong, vô ưu, sạch hết phiền não, tâm như vậy gọi là tâm không bệnh. Thân được nuôi dưỡng bởi tâm ấy và các thực phẩm để nuôi thân được giám định và chọn lựa thích hợp bởi tâm ấy để nuôi thân, thân ấy là thân không bệnh.

Vậy, thế nào là một người hạnh phúc? Một người hạnh phúc là một người không bị bệnh cả thân lẫn tâm. Một người bị bệnh cả thân và tâm, người ấy không có đời sống hạnh phúc đã đành, nhưng đối với một người hoặc bị bệnh của thân hoặc bị bệnh của tâm, người ấy cũng không thể nào gọi là người hạnh phúc. Người có đời sống hạnh phúc là người biết sống với thân không tật bệnh và tâm không phiền não vậy.