忍智 ( 忍nhẫn 智trí )
Phật Học Đại Từ Điển
NGHĨA TIẾNG HÁN
（術語）慧心安於法，名為忍；於境決斷，名為智。小乘有部之說，忍為無間道（舊譯曰無礙道）之觀知，屬於因；智為解脫道之觀智，屬於果。成實及大乘，忍智皆通。但就義而分之，則始觀名忍，終成名智。俱舍論二十三曰：「忍智者，忍是無間道，約斷惑得無能隔礙故。智是解脫道，已解脫惑得與離繫得俱時起故。具二次第理定應然，猶如世間驅賊閉戶。」大乘義章九曰：「慧心安法名之為忍，於境決斷說之為智。依如毘曇斷見諦惑，忍為無礙，智為解脫。成實法中一切治道通名為忍，通名為智。以心安法故通名忍，決斷無著故通名智。大乘法中忍智亦通，加說五忍從始至終。二諦智等通初及後，隨義具分非無義異，始觀名忍，終成名智。」
NGHĨA HÁN VIỆT
（ 術thuật 語ngữ ） 慧tuệ 心tâm 安an 於ư 法pháp ， 名danh 為vi 忍nhẫn ； 於ư 境cảnh 決quyết 斷đoán 名danh 為vi 智trí 。 小Tiểu 乘Thừa 有hữu 部bộ 之chi 說thuyết ， 忍nhẫn 為vi 無vô 間gian 道đạo （ 舊cựu 譯dịch 曰viết 無vô 礙ngại 道đạo ） 之chi 觀quán 知tri ， 屬thuộc 於ư 因nhân ； 智trí 為vi 解giải 脫thoát 道đạo 之chi 觀quán 智trí ， 屬thuộc 於ư 果quả 。 成thành 實thật 及cập 大Đại 乘Thừa 。 忍nhẫn 智trí 皆giai 通thông 。 但đãn 就tựu 義nghĩa 而nhi 分phân 之chi 則tắc 始thỉ 觀quán 名danh 忍nhẫn ， 終chung 成thành 名danh 智trí 。 俱câu 舍xá 論luận 二nhị 十thập 三tam 曰viết ： 「 忍nhẫn 智trí 者giả ， 忍nhẫn 是thị 無vô 間gian 道đạo ， 約ước 斷đoạn 惑hoặc 得đắc 無vô 能năng 隔cách 礙ngại 故cố 。 智trí 是thị 解giải 脫thoát 道Đạo 。 已dĩ 解giải 脫thoát 惑hoặc 得đắc 與dữ 離ly 繫hệ 得đắc 俱câu 時thời 起khởi 故cố 。 具cụ 二nhị 次thứ 第đệ 理lý 定định 應ưng/ứng 然nhiên 猶do 如như 世thế 間gian 。 驅khu 賊tặc 閉bế 戶hộ 。 大Đại 乘Thừa 義nghĩa 章chương 九cửu 曰viết ： 「 慧tuệ 心tâm 安an 法pháp 名danh 之chi 為vi 忍nhẫn ， 於ư 境cảnh 決quyết 斷đoán 說thuyết 之chi 為vi 智trí 。 依y 如như 毘tỳ 曇đàm 斷đoạn 見kiến 諦đế 惑hoặc ， 忍nhẫn 為vi 無Vô 礙Ngại 智Trí 為vi 解giải 脫thoát 。 成thành 實thật 法pháp 中trung 一nhất 切thiết 治trị 道đạo 通thông 名danh 為vi 忍nhẫn ， 通thông 名danh 為vi 智trí 。 以dĩ 心tâm 安an 法pháp 故cố 通thông 名danh 忍nhẫn 決quyết 斷đoán 無vô 著trước 故cố 通thông 名danh 智trí 。 大Đại 乘Thừa 法Pháp 中trung 。 忍nhẫn 智trí 亦diệc 通thông ， 加gia 說thuyết 五ngũ 忍nhẫn 。 從tùng 始thỉ 至chí 終chung 。 二nhị 諦đế 智trí 等đẳng 通thông 初sơ 及cập 後hậu ， 隨tùy 義nghĩa 具cụ 分phần 非phi 無vô 義nghĩa 異dị ， 始thỉ 觀quán 名danh 忍nhẫn ， 終chung 成thành 名danh 智trí 。 」 。