九上緣惑 ( 九cửu 上thượng 緣duyên 惑hoặc )
Phật Học Đại Từ Điển
NGHĨA TIẾNG HÁN
（術語）九種緣上界上地之惑也。即見苦所斷之邪見，見取見，戒禁取見，疑，無明，五者及見集所斷之邪見，見取見，疑，無明，四者。蓋十一徧行中，除身邊二見者也。俱舍論十九曰：「於十一中，除身邊見，所餘九種，亦能上緣。上言正明上界上地，兼顯無有緣下隨眠。此九雖能通緣自上，然理無有自上頓緣。於緣上中，且約界說，或唯緣一，或二合緣。故本論（品類足論五）言，有諸隨眠，是欲界繫緣色界繫。有諸隨眠，是欲界繫緣無色界繫。有諸隨眠，是欲界繫緣色無色界繫。有諸隨眠，是色界繫緣無色界繫。約地分別，准界應思。」大乘阿毘達磨雜集論六曰：「欲界煩惱，除無明見疑，餘不能緣上地為境。此無明等雖亦有能緣上地者，然彼不能親緣上地如緣自地。由依彼門起分別故，立彼為所緣。」是也。但小乘及雜集論等，謂唯此九能上緣，餘貪瞋慢等，不能上緣，然成唯識論六曰：「有處，言貪瞋慢等不緣上者，依麤相說，或依別緣。」總之此等亦得緣上地也。出於大毘婆沙論十八，瑜伽師地論六十二等。
NGHĨA HÁN VIỆT
（ 術thuật 語ngữ ） 九cửu 種chủng 緣duyên 上thượng 界giới 上thượng 地địa 之chi 惑hoặc 也dã 。 即tức 見kiến 苦khổ 所sở 斷đoạn 之chi 邪tà 見kiến ， 見kiến 取thủ 見kiến 戒giới 禁cấm 取thủ 。 見kiến ， 疑nghi ， 無vô 明minh ， 五ngũ 者giả 及cập 見kiến 集tập 所sở 斷đoạn 之chi 邪tà 見kiến ， 見kiến 取thủ 見kiến ， 疑nghi ， 無vô 明minh ， 四tứ 者giả 。 蓋cái 十thập 一nhất 徧biến 行hành 中trung ， 除trừ 身thân 邊biên 二nhị 見kiến 者giả 也dã 。 俱câu 舍xá 論luận 十thập 九cửu 曰viết 。 於ư 十thập 一nhất 中trung ， 除trừ 身thân 邊biên 見kiến ， 所sở 餘dư 九cửu 種chủng ， 亦diệc 能năng 上thượng 緣duyên 。 上thượng 言ngôn 正chánh 明minh 上thượng 界giới 上thượng 地địa ， 兼kiêm 顯hiển 無vô 有hữu 緣duyên 下hạ 隨tùy 眠miên 。 此thử 九cửu 雖tuy 能năng 通thông 緣duyên 自tự 上thượng ， 然nhiên 理lý 無vô 有hữu 自tự 上thượng 頓đốn 緣duyên 。 於ư 緣duyên 上thượng 中trung ， 且thả 約ước 界giới 說thuyết ， 或hoặc 唯duy 緣duyên 一nhất ， 或hoặc 二nhị 合hợp 緣duyên 。 故cố 本bổn 論luận （ 品phẩm 類loại 足túc 論luận 五ngũ ） 言ngôn ， 有hữu 諸chư 隨tùy 眠miên ， 是thị 欲dục 界giới 繫hệ 緣duyên 色sắc 界giới 繫hệ 。 有hữu 諸chư 隨tùy 眠miên ， 是thị 欲dục 界giới 繫hệ 緣duyên 無vô 色sắc 界giới 繫hệ 。 有hữu 諸chư 隨tùy 眠miên ， 是thị 欲dục 界giới 繫hệ 緣duyên 色sắc 無vô 色sắc 界giới 繫hệ 。 有hữu 諸chư 隨tùy 眠miên ， 是thị 色sắc 界giới 繫hệ 緣duyên 無vô 色sắc 界giới 繫hệ 。 約ước 地địa 分phân 別biệt 准chuẩn 界giới 應ưng/ứng 思tư 。 大Đại 乘Thừa 阿a 毘tỳ 達đạt 磨ma 雜tạp 集tập 論luận 六lục 曰viết ： 「 欲dục 界giới 煩phiền 惱não 除trừ 無vô 明minh 。 見kiến 疑nghi ， 餘dư 不bất 能năng 緣duyên 上thượng 地địa 為vi 境cảnh 。 此thử 無vô 明minh 等đẳng 雖tuy 亦diệc 有hữu 能năng 緣duyên 上thượng 地địa 者giả ， 然nhiên 彼bỉ 不bất 能năng 親thân 緣duyên 上thượng 地địa 如như 緣duyên 自tự 地địa 。 由do 依y 彼bỉ 門môn 起khởi 分phân 別biệt 故cố ， 立lập 彼bỉ 為vi 所sở 緣duyên 。 」 是thị 也dã 。 但đãn 小Tiểu 乘Thừa 及cập 雜tạp 集tập 論luận 等đẳng ， 謂vị 唯duy 此thử 九cửu 能năng 上thượng 緣duyên ， 餘dư 貪tham 瞋sân 慢mạn 等đẳng ， 不bất 能năng 上thượng 緣duyên ， 然nhiên 成thành 唯duy 識thức 論luận 六lục 曰viết ： 「 有hữu 處xứ ， 言ngôn 貪tham 瞋sân 慢mạn 等đẳng 不bất 緣duyên 上thượng 者giả ， 依y 麤thô 相tướng 說thuyết ， 或hoặc 依y 別biệt 緣duyên 。 」 總tổng 之chi 此thử 等đẳng 亦diệc 得đắc 緣duyên 上thượng 地địa 也dã 。 出xuất 於ư 大đại 毘tỳ 婆bà 沙sa 論luận 十thập 八bát ， 瑜du 伽già 師sư 地địa 論luận 六lục 十thập 二nhị 等đẳng 。
