SỐ 192
    PHẬT SỞ HÀNH TÁN
    Nguyên tác: Mã Minh Bồ-tát.
    Hán dịch: Đời Bắc Lương, Tam tạng Pháp sư Đàm Vô Sấm, người xứ Thiên trúc.
    Việt dịch: Linh-Sơn Pháp Bảo Đại Tạng Kinh

     

    QUYỂN 2

    Phẩm 9: TÌM KIẾM THÁI TỬ

    Vua vì nỗi đau buồn
    Cấp sai hai vị quan
    Ra roi đánh ngựa giỏi
    Phi nhanh như nước cuộn
    Thân nhọc không từ nan
    Thẳng đến rừng khổ hạnh
    Bỏ năm dục thế tục
    Khéo nhiếp giữ các căn
    Vào am thanh Phạm chí
    Kính lễ các tiên kia.
    Các tiên mời an tọa
    Nói pháp an ủi họ.
    Liền thưa vị tiên rằng:
    “Tôi có việc muốn hỏi
    Vua Tịnh Phạn tiếng tăm
    Dòng Cam Giá rạng danh
    Chúng tôi là bề tôi
    Trong giáo điển các vị
    Vua như trời Đế Thích
    Con như Xà-diên-đa
    Vì thoát già, bệnh, chết
    Xuất gia ở đây chăng?
    Chúng tôi đến vì Ngài
    Chỉ các vị mới biết”
    Đáp rằng: “Có người này
    Tướng đại nhân, tay dài
    Cho rằng pháp tôi tu
    Còn thuận theo sinh tử
    Đến chỗ A-la-lam
    Để tìm giải thoát hơn.”
    Đã được định thật rồi
    Tuân lệnh vua mau đến
    Chẳng quản nỗi nhọc nhằn
    Tìm đường mà thẳng tiến
    Thấy Thái tử trong rừng
    Bỏ phục sức thế gian
    Hình dung vẫn sáng ngời
    Mặt trời giữa mây đen
    Nước tôn thầy Thiên thần.
    Đại thần giữ chánh pháp
    Bỏ lễ nghi thế tục
    Xuống xe đi bộ đến
    Như vua Bà-ma-điệp
    Vị tiên Bà tư-tra
    Cùng nhau vào rừng núi
    Thấy Thái tử La-ma
    Theo lễ nghi của đạo
    Cung kính lễ, thăm hỏi
    Giống như Tu-ca-la
    Cùng với Ương-kỳ-la
    Đem hết lòng cung kính
    Thờ phụng trời Đế Thích.
    Thái tử cũng kính theo
    Quốc sư và đại thần
    Như Đế Thích an ủi
    Tu-ca, Ương-kỳ-la,
    Liền mời hai vị ấy
    Ngồi trước mặt Thái tử
    Như Phú-na-bà-tẩu
    Hai sao hầu bên trăng.
    Quốc sư và đại thần
    Khải tâu lên Thái tử
    Như Tỳ-lợi-bà-đê
    Nói với Xà-diên-đa:
    “Vua cha nhớ Thái tử
    Như gai nhọn đâm tim
    Hôn mê phát cuồng loạn
    Ngất xỉu, mình lấm bụi
    Ngày đêm thêm buồn nhớ
    Lệ rơi thường như mưa.
    Ban sắc cho chúng tôi
    Cúi xin lắng nghe cho
    Rằng biết Ngài ưa pháp
    Quyết định không nghi ngờ
    Chưa phải lúc vào rừng
    Lửa nhớ đốt tâm vua
    Nếu Ngài nghĩ đến pháp
    Thì nên thương xót vua.
    Mong Ngài đừng đi xa
    Để an ủi lòng vua
    Đừng để nước buồn thương
    Xói mòn bờ tâm vua.
    Như mây, nước, cỏ, núi
    Gió nắng và lửa mưa
    Lo buồn bị bốn họa
    Thổi làm khô cháy tâm
    Hãy về hưởng bổng lộc
    Thời đến sẽ tu Tiên
    Không đoái hoài bà con
    Cha mẹ cũng lìa bỏ
    Đó gọi từ bi sao?
    Cứu giúp tất cả sao?
    Pháp không cần rừng núi
    Tại gia cũng tu nhàn
    Giác ngộ cần phương tiện
    Cho nên gọi xuất gia
    Cạo tóc mặc y nhuộm
    Tự vào trong rừng núi
    Đó chính là sợ hãi
    Đâu đáng gọi tu Tiên.
    Mong ôm Ngài một lần
    Dùng nước rưới lên đầu
    Đội mũ trời cho Ngài
    Đặt Ngài dưới lọng báu
    Được một lần nhìn Ngài
    Sau đó vua xuất gia.
    Tiên vương Đầu-lưu-ma
    A-nâu-xà-a-sa
    Bạt-xà-la-bà-hưu
    Tỳ-bạt-la-an-đề
    Tỳ-đề-ha-xà-na
    Na-la-thấp-ba-la
    Các vị vua như thế
    Thảy đều đội mũ trời
    Trang sức bằng anh lạc
    Tay chân đeo châu báu
    Chúng thể nữ vui chơi
    Không trái nhân giải thoát.
    Giờ Ngài hãy về nhà
    Tu tập hai việc này
    Tâm tu pháp tăng thượng
    Trở thành đấng Tăng thượng
    Rơi lệ khuyên bảo Ngài
    Lệnh tuyên lời như thế.
    Đã có sắc chỉ này
    Ngài nên tuân lệnh về
    Vua cha chỉ vì Ngài
    Chìm trong biển buồn khổ
    Không ai cứu, nương ai
    Không nhờ đâu khai mở
    Ngài chính là thuyền trưởng
    Đưa vua đến chỗ an.
    Thái tử Tỳ-sum-ma
    Nhị-la-di-bạt-đề
    Nghe cha dạy kính vâng
    Nay Ngài cũng nên biết
    Ân mẹ hiền nuôi nấng
    Suốt đời báo không cùng
    Như bò mẹ mất con
    Vì buồn quên ăn ngủ
    Giờ Ngài nên mau về
    Để cứu sống mạng vua.
    Chim xa đàn buồn nhớ
    Voi mạnh một mình khổ
    Người nương tựa mất bóng
    Thường mong được cứu giúp.
    Một đứa con cô độc
    Gặp khổ biết nhờ ai
    Khỏi khổ đơn độc kia
    Như người cứu nguyệt thực.
    Trai gái trong cả nước
    Chia ly khổ vô cùng
    Khói thở than xông trời
    Xông làm mờ mắt tuệ
    Chỉ cầu thấy nước Ngài
    Tắt lửa mắt mờ sáng.”
    Bồ-tát nghe vua cha
    Thiết tha dạy bảo vậy
    Liền ngồi thẳng suy nghĩ
    Mà đáp thuận theo rằng:
    “Ta cũng biết vua cha
    Tâm từ niệm quá dày.
    Sợ sinh, già, bệnh, chết
    Nên trái ân khó với
    Ai không trọng mẹ cha
    Nhưng rồi cũng chia ly
    Dù cho giữ tướng sinh
    Nhưng chết đến khó giữ.
    Cho nên biết rằng trọng
    Cũng từ biệt xuất gia
    Nghe vua cha lo buồn
    Thêm luyến tiếc tâm Ta
    Chỉ như mộng tạm hội
    Thoắt cái, đã vô thường.
    Vua cha nên biết rõ
    Tánh chúng sinh bất đồng
    Điều sinh ra buồn khổ
    Chẳng phải chỉ cha con
    Cho nên khổ sinh ly
    Đều từ nghi hoặc sinh.
    Như người đi trên đường
    Giữa đường tạm gặp nhau
    Giây lát đã chia tay
    Trái lý vốn tự nhiên
    Hội họp tạm thành thân
    Tùy duyên lý tự phân
    Hiểu rõ thân giả hợp
    Không nên sinh đau buồn.
    Đời này trái tình thân
    Đời khác là thân tình.
    Tạm thân lại chia lìa
    Nơi nơi đều là thân
    Thường hợp lại thường tan
    Tan tan đâu đáng buồn
    Trong thai dần biến đổi
    Lăng xăng tử lại sinh
    Lúc nào cũng có tử
    Núi rừng đâu không có
    Thường luôn huởng năm dục
    Cầu tài thì cũng thế.
    Tất cả thời có tử
    Ngoài pháp tử không thời
    Muốn cho ta làm vua
    Pháp từ ái khó trói
    Như bệnh uống chẳng thuốc
    Cho nên ta không kham.
    Chỗ vị cao ngu si
    Mặc tình theo thương ghét
    Suốt đời thường sợ hãi
    Suy nghĩ thân tâm mệt
    Theo tâm chúng trái pháp
    Việc người trí không làm.
    Cung điện bằng bảy báu
    Trong đó lửa cháy hừng
    Bếp trời, cơm trăm vị
    Trong đó có chất độc
    Ao sen nước trong mát
    Trong đó nhiều rắn độc
    Ngôi cao: Nhà tai họa
    Nơi người trí không ở.
    Xưa các vua cao quý
    Thấy làm vua nhiều họa
    Chúng sinh thêm khổ sở
    Chán ngán nên xuất gia
    Nên biết vua còn khổ
    Chẳng bằng hành pháp an
    Thà ở trong rừng núi
    Ăn cỏ như cầm thú
    Không kham ở trong cung
    Sống chung hang rắn đen
    Bỏ ngôi vị năm dục
    Chịu khổ sống núi rừng
    Đó chính là thuận theo
    Ưa pháp, dần thêm sáng.
    Giờ bỏ rừng thanh vắng
    Về nhà hưởng năm dục
    Ngày đêm pháp khổ tăng
    Đó là việc không nên.
    Bậc trượng phu vọng tộc
    Vì ưa pháp xuất gia
    Bỏ hẳn dù vọng tộc
    Lập chí Đại trượng phu
    Cắt tóc, mặt pháp phục
    Ưa pháp, sống núi rừng
    Giờ lại bỏ pháp phục
    Trong tâm rất hổ thẹn
    Vua trời còn không đoái
    Huống nhà đẹp thế gian
    Đã nhổ tham, sân, si
    Mà ăn trở lại sao?
    Nếu người ăn trở lại
    Khổ ấy đâu thể kham
    Như nhà người bị cháy
    Phải tìm cách chạy ra
    Khoảnh khắc lại trở vào
    Người ấy thông minh sao?
    Thấy khổ sinh, già, chết
    Chán khổ mà xuất gia
    Bây giờ trở lại tục
    Người ấy thật ngu si.
    Trong cung tu giải thoát.
    Thì không có việc ấy
    Vắng lặng sinh giải thoát
    Làm vua như bị phạt
    Vắng lặng bỏ uy vua
    Làm vua trái giải thoát
    Động, tĩnh như nước, lửa
    Hai thứ đâu ở chung
    Quyết định tu giải thoát
    Cũng không ngồi ngôi vua.
    Nếu nói ngồi ngôi vua
    Mà tu giải thoát được
    Việc ấy quyết không thể
    Quyết giải thoát cũng thế
    Đã không tâm quyết định
    Hoặc ra lại trở vào
    Giờ ta đã quyết định
    Cắt mồi câu thân thuộc
    Theo đường chính xuất gia
    Vì sao lại quay về?”
    Tâm đại thần tự nghĩ
    Thái tử chí trượng phu
    Biết sâu nên thuận theo
    Lời nói có nhân duyên
    Bèn tâu Thái tử rằng:
    “Như lời Thái tử dạy
    Cách cầu pháp nên thế
    Nhưng giờ chưa phải lúc
    Vua cha tuổi đã cao
    Nhớ con thêm buồn khổ
    Tuy nói ưa giải thoát
    Nhưng lại không đúng pháp
    Tuy xuất nhưng không tuệ
    Không nghĩ lý sâu xa
    Không thấy nhân cầu quả
    Luống bỏ hiện pháp vui.
    Người nói có đời sau
    Người thì nói không có
    Có, không chưa quyết định
    Sao bỏ vui hiện đời?
    Nếu nói có đời sau
    Thì nên cần chứng đắc
    Nếu nói không đời sau
    Thì không là giải thoát
    Nếu nói có đời sau
    Không nói nhân giải thoát
    Như đất chắc, lửa ấm
    Nước ẩm, gió xao động
    Đời sau cũng như thế
    Đó là tánh tự nhiên.
    Người nói tịnh, bất tịnh
    Đều từ tự tánh khởi
    Nói hãy tìm cách đổi
    Đó là lời ngu si.
    Cảnh giới các căn hành
    Tự tánh đều quyết định
    Nhớ thương và không nhớ
    Tự tánh định cũng vậy.
    Khổ già, bệnh, chết thảy
    Ai mà sai khiến được
    Cho nước dặp tắt lửa
    Lửa làm nước sôi trào
    Tự tánh căn, tướng hoại
    Tánh hòa thành chúng sinh.
    Như người ở trong thai
    Có các phần chân tay
    Thần thức tự nhiên thành
    Ai có khả năng làm?
    Gai góc ai làm nhọn
    Đó là tánh tự nhiên
    Và các loại cầm thú
    Không ai muốn như thế.
    Có những người sinh Thiên
    Do trời Tự tại làm
    Và đấng tạo hóa khác
    Không hề có tự lực.
    Nếu có chỗ sinh ra
    Chỗ này cũng phải diệt
    Cần gì tự tìm cách
    Mong cầu sự giải thoát.
    Người nói do ngã sinh
    Rồi cũng do ngã diệt
    Người nói không ai sinh
    Rồi do phương tiện diệt
    Như người sinh nuôi con
    Không phụ ân tổ tông
    Học sách của vị Tiên
    Cúng tế miếu thờ trời
    Ba điều này không phụ
    Thì gọi là giải thoát.
    Từ xưa nay truyền lại
    Ba câu giải thoát này
    Nếu dùng phương tiện khác
    Luống nhọc mà không thật.
    Ngài muốn cầu giải thoát
    Chỉ tu phương tiện trên
    Vua cha hết đau buồn
    Đạo giải thoát mau được.
    Bỏ nhà vào núi rừng
    Trở về cũng không lỗi
    Xưa vua Am-bà-lê
    Ở lâu rừng khổ hạnh
    Bỏ đồ chúng quyến thuộc
    Về nhà lên ngôi vua.
    Có Thái tử La-ma
    Bỏ nước vào núi rừng
    Nghe phong tục nước thiếu
    Bèn trở về giáo hóa.
    Vua nước Sa-lâu-bà
    Tên là Đầu-lâu-ma
    Cha con vào núi rừng
    Rốt cuộc đều trở về.
    Bà-tư-trú-mâu-ni
    Và vua An-đê-điệp
    Tu phạm hạnh núi rừng
    Ít lâu cũng trở về.
    Những bậc tài giỏi ấy
    Được vang danh chánh pháp
    Về lên ngôi trị nước
    Như đèn soi thế gian
    Cho nên bỏ núi rừng
    Pháp trị dân, không lỗi.”
    Thái tử nghe đại thần
    Lời dịu, nói việc lợi
    Bèn dùng lý không loạn
    Vô ngại và thứ lớp
    Vững chí, nói an ổn
    Mà đáp lời đại thần:
    “Do dự có, không thảy
    Hai tâm nghi hoặc tăng
    Mà nói lời có, không
    Ta không quyết định lấy.
    Tịnh trí, tu khổ hạnh
    Quyết định ta tự biết
    Luận do dự thế gian
    Xoay vần truyền nhau tu
    Nghĩa chân thật có, không
    Điều này ta chẳng an.
    Người sáng phân chân ngụy
    Tín không do người sinh
    Như người mù bẩm sinh
    Được người mù dẫn đường
    Ở trong đêm trời tối
    Thì biết đi đường nào!
    Đối pháp tịnh, bất tịnh
    Người đời sinh thắc mắc
    Nếu không thấy chân thật
    Nên hành đạo chân thật
    Thà thực hành pháp tịnh
    Không thích hành bất tịnh.
    Xét thuyết tương thừa kia
    Không một tướng quyết định
    Lời thật tâm lắng thọ
    Lìa hẳn các lỗi lầm
    Nói quá thành hư ngụy
    Lời người trí không nói.
    Như nói chuyện La-ma
    Bỏ nhà tu phạm hạnh
    Cuối cùng cũng trở về
    Thọ hưởng năm thứ dục
    Đó là hành vi xấu
    Việc người trí không theo.
    Nay ta sẽ vì ông
    Nói lược yếu nghĩa ấy
    Trời, trăng rơi xuống đất
    Tu-di, núi Tuyết chuyển
    Thân ta không hề đổi
    Rơi vào chỗ không đúng.
    Thà nhảy vào lửa hừng
    Không theo nghĩa không trọn
    Trở về nhà của mình
    Lao vào lửa năm dục.”
    Bày tỏ yếu thệ xong
    Ngài đứng dậy, giã từ.
    Lời Thái tử sáng sủa
    Như ánh sáng mặt trời
    Quốc sư và đại thần
    Luận bàn không hơn được
    Bảo nhau: đã hết cách
    Chỉ còn từ giã về
    Rất kính khen Thái tử
    Không dám bắt Ngài về
    Vì kính vâng lệnh vua
    Nên không dám về vội,
    Giữa đường chợt bồi hồi
    Đi xa, ngoái đầu lại
    Lựa chọn người thông minh
    Xét kỹ người cơ ngộ
    Âm thầm hầu Thái tử
    Rồi sau mới ra về.