Lăng Nghiêm Kinh Quán Tâm Định Giải – Quyển 0001

楞Lăng 嚴Nghiêm 經Kinh 觀Quán 心Tâm 定Định 解Giải
Quyển 0001
清Thanh 靈Linh 耀Diệu 述Thuật

大Đại 佛Phật 頂Đảnh 如Như 來Lai 密Mật 因Nhân 修Tu 證Chứng 了Liễu 義Nghĩa 諸Chư 菩Bồ 薩Tát 萬Vạn 行Hạnh 首Thủ 楞Lăng 嚴Nghiêm 經Kinh 。 觀Quán 心Tâm 定Định 解Giải 卷quyển 第đệ 一nhất

住trụ 嘉gia 禾hòa 楞lăng 嚴nghiêm 講giảng 寺tự 天thiên 台thai 比Bỉ 丘Khâu 。 靈linh 耀diệu 。 述thuật 。

彌di 天thiên 高cao 判phán 之chi 後hậu 諸chư 經kinh 皆giai 約ước 三tam 分phần 分phần 文văn 。 此thử 經Kinh 從tùng 始thỉ 至chí 歸quy 來lai 佛Phật 所sở 為vi 序tự 分phần/phân 。 從tùng 阿a 離ly 見kiến 佛Phật 至chí 不bất 戀luyến 三tam 界giới 。 為vi 正chánh 宗tông 分phần/phân 。 此thử 後hậu 為vi 流lưu 通thông 分phần/phân 。 序tự 中trung 先tiên 通thông 序tự 。 次thứ 別biệt 序tự 。 通thông 序tự 文văn 通thông 而nhi 義nghĩa 別biệt 。 別biệt 在tại 今kim 經kinh 故cố 。 別biệt 序tự 事sự 別biệt 而nhi 義nghĩa 通thông 。 通thông 皆giai 有hữu 故cố 。 又hựu 今kim 通thông 序tự 聲Thanh 聞Văn 約ước 開khai 顯hiển 以dĩ 歎thán 德đức 。 菩Bồ 薩Tát 因nhân 自tự 恣tứ 以dĩ 來lai 列liệt 。 特đặc 異dị 於ư 諸chư 經kinh 則tắc 又hựu 是thị 通thông 中trung 之chi 別biệt 矣hĩ 。 經kinh 前tiền 五ngũ 事sự 今kim 為vi 六lục 種chủng 成thành 就tựu 。 一nhất 信tín 成thành 就tựu 。

如như 是thị 。

如như 是thị 乃nãi 指chỉ 法pháp 之chi 詞từ 。 猶do 言ngôn 此thử 事sự 此thử 人nhân 此thử 物vật 之chi 謂vị 也dã 。 今kim 指chỉ 此thử 經Kinh 中trung 所sở 詮thuyên 初sơ 正chánh 觀quán 一nhất 心tâm 次thứ 別biệt 約ước 招chiêu 報báo 以dĩ 明minh 圓viên 解giải 行hành 證chứng 直trực 至chí 圓viên 滿mãn 菩Bồ 提Đề 。 歸quy 無vô 所sở 得đắc 之chi 法pháp 也dã 。 言ngôn 此thử 一nhất 種chủng 密mật 因nhân 修tu 證chứng 之chi 軌quỹ 則tắc 是thị 我ngã 阿A 難Nan 親thân 從tùng 佛Phật 邊biên 咨tư 問vấn 欽khâm 聞văn 而nhi 得đắc 也dã 。 今kim 復phục 依y 一nhất 宗tông 成thành 範phạm 以dĩ 因nhân 緣duyên 約ước 教giáo 釋thích 文văn 。 初sơ 四tứ 悉tất 釋thích 者giả 。 三tam 世thế 佛Phật 經Kinh 初sơ 皆giai 安an 如như 是thị 。 諸chư 佛Phật 道Đạo 同đồng 不bất 與dữ 世thế 諍tranh 世thế 界giới 悉tất 檀đàn 也dã 。 大đại 論luận 云vân 。 舉cử 時thời 方phương 人nhân 令linh 人nhân 生sanh 信tín 者giả 為vi 人nhân 悉tất 檀đàn 也dã 。 又hựu 對đối 破phá 外ngoại 道đạo 阿a 歐âu 二nhị 字tự 。 阿a 之chi 言ngôn 無vô 。 歐âu 之chi 言ngôn 有hữu 。 外ngoại 人nhân 所sở 計kế 此thử 二nhị 為vi 宗tông 。 今kim 立lập 如như 是thị 破phá 外ngoại 道đạo 不bất 如như 不bất 是thị 對đối 治trị 悉tất 檀đàn 也dã 。 又hựu 如như 是thị 者giả 信tín 順thuận 之chi 辭từ 。 信tín 則tắc 所sở 聞văn 之chi 理lý 會hội 。 順thuận 則tắc 師sư 資tư 之chi 道đạo 成thành 。 即tức 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 悉tất 檀đàn 也dã 。 次thứ 用dụng 約ước 教giáo 釋thích 者giả 。 佛Phật 先tiên 已dĩ 說thuyết 今kim 復phục 重trùng 述thuật 故cố 云vân 如như 是thị 。 約ước 文văn 言ngôn 如như 約ước 理lý 言ngôn 是thị 。 以dĩ 文văn 是thị 重trọng/trùng 述thuật 故cố 約ước 能năng 詮thuyên 而nhi 論luận 如như 。 理lý 本bổn 無vô 差sai 故cố 約ước 所sở 詮thuyên 而nhi 論luận 是thị 也dã 。 約ước 教giáo 有hữu 四tứ 。

佛Phật 言ngôn 。

世thế 出xuất 世thế 法pháp 。 皆giai 從tùng 因nhân 緣duyên 生sanh 。 因nhân 煩phiền 惱não 故cố 有hữu 生sanh 死tử 。 若nhược 離ly 煩phiền 惱não 即tức 無vô 生sanh 死tử 。 煩phiền 惱não 是thị 集Tập 諦Đế 。 生sanh 死tử 是thị 苦Khổ 諦Đế 。 離ly 煩phiền 惱não 是thị 道Đạo 諦Đế 。 無vô 生sanh 死tử 是thị 滅Diệt 諦Đế 。 阿A 難Nan 傳truyền 此thử 與dữ 佛Phật 說thuyết 不bất 異dị 故cố 云vân 如như 是thị 。 此thử 三Tam 藏Tạng 經kinh 初sơ 如như 是thị 也dã 。

佛Phật 言ngôn 。

因nhân 緣duyên 生sanh 法pháp 。 當đương 體thể 即tức 空không 。 來lai 時thời 不bất 從tùng 自tự 他tha 共cộng 離ly 來lai 。 去khứ 時thời 不bất 向hướng 東đông 西tây 南nam 北bắc 去khứ 。 即tức 有hữu 而nhi 空không 。 非phi 色sắc 滅diệt 空không 。 阿A 難Nan 傳truyền 此thử 文văn 如như 理lý 是thị 。 則tắc 通thông 教giáo 經kinh 初sơ 如như 是thị 也dã 。 佛Phật 言ngôn 生sanh 死tử 之chi 法pháp 。 皆giai 若nhược 空không 華hoa 。 真chân 空không 涅Niết 槃Bàn 亦diệc 如như 幻huyễn 化hóa 。 佛Phật 性tánh 如như 雲vân 外ngoại 月nguyệt 逈huýnh 出xuất 二nhị 邊biên 。 阿A 難Nan 傳truyền 此thử 與dữ 佛Phật 說thuyết 不bất 異dị 。 則tắc 別biệt 教giáo 經kinh 初sơ 如như 是thị 也dã 。 佛Phật 言ngôn 生sanh 死tử 即tức 是thị 中trung 道đạo 況huống 復phục 涅Niết 槃Bàn 寧ninh 非phi 中trung 道đạo 。 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 。 與dữ 空không 見kiến 識thức 一nhất 性tánh 咸hàm 具cụ 。 妙diệu 覺giác 明minh 心tâm 。 即tức 相tương 離ly 相tương/tướng 。 雖tuy 空không 而nhi 具cụ 雖tuy 具cụ 而nhi 空không 。 阿A 難Nan 傳truyền 此thử 與dữ 佛Phật 說thuyết 不bất 異dị 曰viết 如như 。 理lý 本bổn 無vô 非phi 曰viết 是thị 。 則tắc 圓viên 教giáo 經kinh 初sơ 如như 是thị 也dã 。 楞lăng 嚴nghiêm 在tại 方Phương 等Đẳng 時thời 應ưng 具cụ 四tứ 種chủng 如như 是thị 。 復phục 經kinh 開khai 顯hiển 則tắc 全toàn 成thành 圓viên 教giáo 如như 是thị 矣hĩ 。 經kinh 雖tuy 開khai 顯hiển 部bộ 在tại 方Phương 等Đẳng 。 且thả 庋# 本bổn 迹tích 。 此thử 經Kinh 正chánh 宗tông 全toàn 明minh 心tâm 觀quán 。 故cố 於ư 序tự 內nội 勿vật 論luận 觀quán 心tâm 。

○# 二nhị 聞văn 成thành 就tựu 。

我ngã 聞văn 。

我ngã 即tức 阿A 難Nan 自tự 指chỉ 。 正Chánh 法Pháp 念niệm 經kinh 明minh 有hữu 三tam 阿A 難Nan 。 阿A 難Nan 陀Đà 此thử 云vân 歡hoan 喜hỷ 。 持trì 小Tiểu 乘Thừa 藏tạng 。 阿A 難Nan 跋bạt 陀đà 此thử 云vân 歡hoan 喜hỷ 賢hiền 。 受thọ 持trì 雜tạp 藏tạng 。 阿A 難Nan 娑sa 伽già 此thử 云vân 歡hoan 喜hỷ 海hải 。 持trì 佛Phật 藏tạng 。 阿a 含hàm 經kinh 有hữu 典điển 藏tạng 阿A 難Nan 。 持trì 菩Bồ 薩Tát 藏tạng 。 葢# 指chỉ 一nhất 人nhân 具cụ 於ư 四tứ 德đức 傳truyền 持trì 四tứ 法Pháp 門môn 也dã 。 小Tiểu 乘Thừa 即tức 藏tạng 教giáo 。 雜tạp 藏tạng 即tức 通thông 教giáo 。 菩Bồ 薩Tát 即tức 別biệt 教giáo 。 佛Phật 藏tạng 即tức 圓viên 教giáo 。 故cố 釋thích 籤# 初sơ 云vân 具cụ 如như 疏sớ/sơ 文văn 四tứ 種chủng 阿A 難Nan 。 然nhiên 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 無vô 我ngã 無vô 聞văn 今kim 言ngôn 我ngã 者giả 。 凡phàm 夫phu 三tam 種chủng 我ngã 。 謂vị 見kiến 我ngã 。 慢mạn 我ngã 。 名danh 字tự 我ngã 。 學học 人nhân 二nhị 種chủng 。 無vô 見kiến 我ngã 。 能năng 伏phục 慢mạn 我ngã 未vị 能năng 即tức 斷đoạn 慢mạn 我ngã 。 無Vô 學Học 一nhất 種chủng 。 隨tùy 世thế 名danh 字tự 稱xưng 我ngã 無vô 咎cữu 。 然nhiên 大đại 經Kinh 云vân 。 阿a 難nan 多đa 聞văn 士sĩ 知tri 我ngã 無vô 我ngã 而nhi 不bất 二nhị 。 故cố 能năng 傳truyền 持trì 如Như 來Lai 無vô 礙ngại 智trí 慧tuệ 也dã 。 聞văn 者giả 。 大đại 論luận 云vân 。 耳nhĩ 根căn 不bất 壞hoại 聲thanh 在tại 可khả 聞văn 處xứ 作tác 心tâm 欲dục 聞văn 。 眾chúng 緣duyên 和hòa 合hợp 。 故cố 云vân 我ngã 聞văn 。 大đại 經Kinh 云vân 。 有hữu 不bất 聞văn 聞văn 。 有hữu 不bất 聞văn 不bất 聞văn 。 有hữu 聞văn 不bất 聞văn 。 有hữu 聞văn 聞văn 。 一nhất 家gia 用dụng 配phối 四tứ 教giáo 。 若nhược 持trì 藏tạng 教giáo 是thị 傳truyền 聞văn 聞văn 法Pháp 。 持trì 通thông 教giáo 是thị 傳truyền 聞văn 不bất 聞văn 法Pháp 。 持trì 別biệt 教giáo 是thị 傳truyền 不bất 聞văn 聞văn 法Pháp 。 持trì 圓viên 教giáo 是thị 傳truyền 不bất 聞văn 不bất 聞văn 法Pháp 。 今kim 此thử 經Kinh 中trung 具cụ 有hữu 四tứ 義nghĩa 。 或hoặc 有hữu 經Kinh 云vân 聞văn 如như 是thị 葢# 前tiền 後hậu 其kỳ 詞từ 耳nhĩ 。 更cánh 有hữu 多đa 解giải 不bất 能năng 具cụ 出xuất 。

○# 三tam 時thời 成thành 就tựu 。

一nhất 時thời 。

法Pháp 王Vương 啟khải 運vận 嘉gia 會hội 之chi 時thời 。 感cảm 應ứng 道đạo 交giao 當đương 機cơ 得đắc 道Đạo 。 不bất 後hậu 不bất 前tiền 名danh 為vi 一nhất 時thời 。 故cố 不bất 標tiêu 春xuân 夏hạ 秋thu 冬đông 日nhật 月nguyệt 歲tuế 時thời 也dã 。

○# 四tứ 主chủ 成thành 就tựu 。

佛Phật 。

佛Phật 者giả 具cụ 云vân 佛Phật 陀Đà 。 此thử 云vân 覺giác 者giả 。 于vu 道Đạo 場Tràng 樹thụ 下hạ 知tri 覺giác 世thế 間gian 出xuất 世thế 間gian 。 總tổng 相tương/tướng 別biệt 相tướng 。 于vu 六lục 即tức 佛Phật 中trung 即tức 究cứu 竟cánh 覺giác 也dã 。 復phục 能năng 開khai 覺giác 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 故cố 云vân 奇kỳ 哉tai 眾chúng 生sanh 具cụ 有hữu 如Như 來Lai 智trí 。 慧tuệ 德đức 相tương/tướng 但đãn 以dĩ 妄vọng 想tưởng 執chấp 著trước 而nhi 不bất 證chứng 得đắc 。 佛Phật 於ư 法pháp 性tánh 無vô 動động 無vô 出xuất 能năng 令linh 眾chúng 生sanh 。 感cảm 見kiến 動động 出xuất 。 身thân 長trường 丈trượng 六lục 現hiện 八bát 十thập 老lão 比Bỉ 丘Khâu 相tương/tướng 木mộc 菩Bồ 提Đề 樹thụ 下hạ 。 三tam 十thập 四tứ 心tâm 正chánh 習tập 俱câu 盡tận 者giả 三Tam 藏Tạng 佛Phật 自tự 覺giác 覺giác 他tha 相tương/tướng 也dã 。 若nhược 帶đái 比Bỉ 丘Khâu 像tượng 現hiện 尊tôn 特đặc 身thân 樹thụ 下hạ 一nhất 念niệm 相tương 應ứng 。 斷đoạn 餘dư 殘tàn 習tập 即tức 通thông 教giáo 佛Phật 自tự 覺giác 覺giác 他tha 相tương/tướng 也dã 。 單đơn 現hiện 尊tôn 特đặc 身thân 坐tọa 蓮liên 華hoa 臺đài 。 受thọ 佛Phật 職chức 者giả 即tức 別biệt 教giáo 自tự 覺giác 覺giác 他tha 相tương/tướng 也dã 。 若nhược 現hiện 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 身thân 如như 虗hư 空không 相tướng 遍biến 于vu 法Pháp 界Giới 即tức 圓viên 教giáo 佛Phật 自tự 覺giác 覺giác 他tha 相tương/tướng 也dã 。 今kim 經kinh 具cụ 四tứ 教giáo 則tắc 具cụ 四tứ 佛Phật 。 約ước 開khai 會hội 說thuyết 惟duy 一nhất 圓viên 佛Phật 。 即tức 向hướng 身thân 是thị 圓viên 常thường 之chi 身thân 。 向hướng 佛Phật 是thị 圓viên 常thường 之chi 佛Phật 也dã 。

○# 五ngũ 處xứ 成thành 就tựu 。

在tại 室Thất 羅La 筏Phiệt 城Thành 。 祇Kỳ 桓Hoàn 精Tinh 舍Xá 。

室Thất 羅La 筏Phiệt 或hoặc 云vân 舍Xá 衛Vệ 。 新tân 翻phiên 豐phong 德đức 。 以dĩ 國quốc 豐phong 四tứ 德đức 。 一nhất 貨hóa 財tài 。 二nhị 欲dục 境cảnh 。 三tam 多đa 聞văn 。 四tứ 解giải 脫thoát 。 祇kỳ 具cụ 云vân 祇kỳ 陀đà 。 正chánh 云vân 逝thệ 多đa 。 此thử 翻phiên 戰chiến 勝thắng 。 太thái 子tử 之chi 名danh 也dã 。 生sanh 時thời 父phụ 王vương 與dữ 外ngoại 國quốc 戰chiến 勝thắng 因nhân 立lập 美mỹ 號hiệu 。 即tức 須tu 達đạt 為vi 之chi 買mãi 園viên 造tạo 立lập 精tinh 舍xá 。 以dĩ 施thí 佛Phật 者giả 。 桓hoàn 即tức 林lâm 也dã 。 精tinh 舍xá 者giả 。 冬đông 屋ốc 夏hạ 堂đường 僧Tăng 寮liêu 禪thiền 窟quật 沙Sa 門Môn 精tinh 行hành 所sở 居cư 故cố 以dĩ 名danh 焉yên 。 佛Phật 內nội 住trụ 首Thủ 楞Lăng 嚴Nghiêm 定Định 。 能năng 建kiến 大đại 法pháp 故cố 迹tích 住trụ 精tinh 舍xá 以dĩ 利lợi 群quần 生sanh 。

○# 六lục 眾chúng 成thành 就tựu 分phần/phân 三tam 一nhất 聲Thanh 聞Văn 眾chúng 五ngũ 一nhất 明minh 類loại 。

與dữ 大đại 比Bỉ 丘Khâu 眾chúng 。

與dữ 者giả 。 阿A 難Nan 與dữ 彼bỉ 千thiên 二nhị 百bách 五ngũ 十thập 人nhân 。 為vi 同đồng 聞văn 眾chúng 故cố 舉cử 為vi 證chứng 信tín 序tự 也dã 。 又hựu 與dữ 是thị 共cộng 義nghĩa 。 或hoặc 云vân 佛Phật 與dữ 比Bỉ 丘Khâu 。 同đồng 住trụ 一nhất 處xứ 即tức 佛Phật 為vi 主chủ 比Bỉ 丘Khâu 為vi 伴bạn 其kỳ 說thuyết 亦diệc 通thông 。 若nhược 據cứ 證chứng 信tín 則tắc 阿A 難Nan 同đồng 眾chúng 之chi 說thuyết 為vi 長trường/trưởng 。 若nhược 據cứ 主chủ 伴bạn 則tắc 佛Phật 與dữ 比Bỉ 丘Khâu 為vi 當đương 。 今kim 以dĩ 證chứng 信tín 為vi 正chánh 意ý 耳nhĩ 。 梵Phạm 言ngôn 摩ma 訶ha 今kim 具cụ 三tam 義nghĩa 謂vị 大đại 多đa 勝thắng 也dã 。 器khí 量lượng 尊tôn 重trọng 為vi 天thiên 王vương 等đẳng 大đại 人nhân 所sở 敬kính 故cố 云vân 大đại 。 徧biến 知tri 內nội 外ngoại 經kinh 書thư 故cố 云vân 多đa 。 勝thắng 出xuất 九cửu 十thập 五ngũ 種chủng 。 外ngoại 道đạo 故cố 云vân 勝thắng 。 比Bỉ 丘Khâu 名danh 含hàm 三tam 義nghĩa 。 乞khất 士sĩ 。 怖bố 魔ma 。 破phá 惡ác 。 乞khất 士sĩ 者giả 有hữu 四tứ 種chủng 食thực 。 合hợp 藥dược 種chúng 植thực 田điền 園viên 。 名danh 下hạ 口khẩu 食thực 。 仰ngưỡng 觀quan 星tinh 宿tú 。 名danh 仰ngưỡng 口khẩu 食thực 。 四tứ 方phương 巧xảo 語ngữ 名danh 方phương 口khẩu 食thực 。 咒chú 術thuật 卜bốc 算toán 名danh 四tứ 維duy 口khẩu 食thực 。 比Bỉ 丘Khâu 不bất 作tác 此thử 四tứ 名danh 清thanh 淨tịnh 乞khất 士sĩ 。 至chí 果quả 成thành 應Ứng 供Cúng 德đức 也dã 。 怖bố 魔ma 者giả 。 自tự 既ký 出xuất 家gia 復phục 化hóa 餘dư 人nhân 俱câu 離ly 三tam 界giới 。 乖quai 于vu 魔ma 意ý 魔ma 用dụng 力lực 制chế 反phản 被bị 五ngũ 繫hệ 但đãn 愁sầu 懼cụ 而nhi 已dĩ 故cố 名danh 怖bố 魔ma 。 至chí 果quả 成thành 無vô 生sanh 德đức 也dã 。 破phá 惡ác 者giả 。 能năng 破phá 煩phiền 惱não 。 九cửu 十thập 八bát 使sử 皆giai 斷đoạn 故cố 名danh 破phá 惡ác 。 至chí 果quả 成thành 殺sát 賊tặc 德đức 也dã 。 眾chúng 者giả 。 四tứ 人nhân 以dĩ 上thượng 乃nãi 至chí 百bách 千thiên 無vô 量lượng 。 一nhất 處xứ 羯yết 磨ma 作tác 法pháp 行hành 籌trù 布bố 薩tát 。 事sự 理lý 二nhị 和hòa 無vô 有hữu 違vi 諍tranh 名danh 和hòa 合hợp 眾chúng 。

○# 二nhị 示thị 數số 。

千thiên 二nhị 百bách 五ngũ 十thập 人nhân 俱câu 。

佛Phật 初sơ 成thành 道Đạo 度độ 陳trần 如như 等đẳng 五ngũ 人nhân 。 次thứ 度độ 三tam 迦Ca 葉Diếp 。 兄huynh 弟đệ 兼kiêm 徒đồ 一nhất 千thiên 。 次thứ 度độ 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 目Mục 犍Kiền 連Liên 各các 兼kiêm 徒đồ 一nhất 百bách 。 次thứ 度độ 耶da 舍xá 長trưởng 者giả 等đẳng 五ngũ 十thập 人nhân 。 經kinh 舉cử 大đại 數số 但đãn 云vân 。 千thiên 二nhị 百bách 五ngũ 十thập 。 此thử 等đẳng 竝tịnh 先tiên 事sự 外ngoại 道đạo 累lũy 劫kiếp 勤cần 苦khổ 。 一nhất 無vô 所sở 證chứng 。 纔tài 遇ngộ 佛Phật 法Pháp 即tức 得đắc 上thượng 果quả 。 感cảm 佛Phật 恩ân 深thâm 為vi 常thường 隨tùy 眾chúng 也dã 。

○# 三tam 顯hiển 位vị 。

皆giai 是thị 無vô 漏lậu 大đại 阿A 羅La 漢Hán 。

孤cô 山sơn 曰viết 無vô 漏lậu 者giả 。 內nội 冥minh 中trung 道đạo 不bất 漏lậu 落lạc 二nhị 邊biên 也dã 。 阿A 羅La 漢Hán 名danh 含hàm 三tam 義nghĩa 。 殺sát 賊tặc 。 應Ứng 供Cúng 。 無vô 生sanh 。 準chuẩn 涅Niết 槃Bàn 四tứ 依y 品phẩm 第đệ 四tứ 依y 即tức 十Thập 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 名danh 阿A 羅La 漢Hán 。 若nhược 常thường 途đồ 所sở 釋thích 三tam 漏lậu 者giả 。 一nhất 欲dục 漏lậu 。 謂vị 欲dục 界giới 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 除trừ 無vô 明minh 。 二nhị 有hữu 漏lậu 。 謂vị 上thượng 二nhị 界giới 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 除trừ 無vô 明minh 。 三tam 無vô 明minh 漏lậu 。 謂vị 三tam 界giới 無vô 明minh 。 然nhiên 惑hoặc 業nghiệp 為vi 諸chư 漏lậu 之chi 因nhân 生sanh 死tử 為vi 諸chư 漏lậu 之chi 果quả 。 今kim 言ngôn 無vô 漏lậu 是thị 無vô 分phân 段đoạn 變biến 易dị 兩lưỡng 種chủng 三tam 界giới 諸chư 漏lậu 。 故cố 孤cô 山sơn 指chỉ 為vi 十Thập 地Địa 。 此thử 從tùng 開khai 顯hiển 釋thích 也dã 。

○# 四tứ 歎thán 德đức 。

佛Phật 子tử 住trụ 持trì 。 善thiện 超siêu 諸chư 有hữu 。 能năng 于vu 國quốc 土độ 成thành 就tựu 威uy 儀nghi 。 從tùng 佛Phật 轉chuyển 輪luân 。 妙diệu 堪kham 遺di 囑chúc 。 嚴nghiêm 淨tịnh 毗Tỳ 尼Ni 。 弘hoằng 範phạm 三tam 界giới 。 應ứng 身thân 無vô 量lượng 。 度độ 脫thoát 眾chúng 生sanh 。 拔bạt 濟tế 未vị 來lai 。 越việt 諸chư 塵trần 累lụy 。

此thử 明minh 諸chư 大đại 弟đệ 子tử 。 皆giai 住trụ 首Thủ 楞Lăng 嚴Nghiêm 定Định 也dã 。 古cổ 解giải 首Thủ 楞Lăng 嚴Nghiêm 定Định 。 者giả 不bất 起khởi 滅diệt 定định 。 現hiện 諸chư 威uy 儀nghi 。 今kim 初sơ 四tứ 句cú 標tiêu 住trụ 此thử 定định 也dã 。 在tại 法pháp 華hoa 中trung 領lãnh 付phó 家gia 業nghiệp 是thị 佛Phật 之chi 子tử 。 住trụ 佛Phật 境cảnh 界giới 。 護hộ 持trì 正Chánh 法Pháp 。 亦diệc 是thị 住trụ 于vu 大đại 定định 之chi 中trung 故cố 曰viết 住trụ 持trì 。 言ngôn 諸chư 有hữu 者giả 指chỉ 。 二nhị 十thập 五ngũ 有hữu 。 即tức 有hữu 而nhi 超siêu 名danh 為vi 善thiện 超siêu 。 豈khởi 非phi 住trụ 大Đại 乘Thừa 。 滅diệt 盡tận 定định 耶da 。 既ký 超siêu 諸chư 有hữu 已dĩ 得đắc 寂tịch 光quang 之chi 本bổn 。 故cố 能năng 應ưng 下hạ 三tam 土thổ 。 正chánh 容dung 悟ngộ 物vật 。 豈khởi 非phi 現hiện 諸chư 威uy 儀nghi 耶da 。 從tùng 佛Phật 下hạ 釋thích 上thượng 四tứ 句cú 。 初sơ 二nhị 句cú 釋thích 。 佛Phật 子tử 住trụ 持trì 。 從tùng 佛Phật 轉chuyển 輪luân 者giả 。 佛Phật 有hữu 頓đốn 漸tiệm 法Pháp 輪luân 悉tất 能năng 隨tùy 轉chuyển 。 法pháp 華hoa 疏sớ/sơ 云vân 。 夫phu 首thủ 楞lăng 嚴nghiêm 種chủng 種chủng 示thị 現hiện 。 稱xưng 適thích 根căn 性tánh 靡mĩ 所sở 不bất 為vi 。 若nhược 法Pháp 輪luân 初sơ 啟khải 甘cam 露lộ 門môn 開khai 。 諸chư 大Đại 士Sĩ 化hóa 緣duyên 未vị 熟thục 示thị 為vi 聾lung 啞á 全toàn 生sanh 如như 乳nhũ 。 若nhược 所sở 化hóa 緣duyên 熟thục 則tắc 素tố 絲ti 易dị 染nhiễm 池trì 華hoa 早tảo 開khai 。 革cách 凡phàm 成thành 聖thánh 轉chuyển 乳nhũ 成thành 酪lạc 師sư 宗tông 為vi 上thượng 首thủ 弟đệ 子tử 。 或hoặc 智trí 慧tuệ 神thần 通thông 辯biện 才tài 三tam 昧muội 各các 各các 第đệ 一nhất 。 共cộng 輔phụ 法Pháp 王Vương 更cánh 度độ 未vị 度độ 重trọng/trùng 熟thục 已dĩ 熟thục 。 于vu 方Phương 等Đẳng 座tòa 席tịch 聞văn 菩Bồ 薩Tát 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 功công 德đức 恥sỉ 小tiểu 慕mộ 大đại 如như 轉chuyển 酪lạc 為vi 生sanh 酥tô 。 次thứ 聞văn 般Bát 若Nhã 摩Ma 訶Ha 衍Diên 門môn 。 初sơ 歷lịch 色sắc 心tâm 終chung 于vu 種chủng 智trí 。 含hàm 挾hiệp 小tiểu 大đại 。 出xuất 內nội 取thủ 與dữ 。 或hoặc 共cộng 或hoặc 別biệt 或hoặc 偏thiên 或hoặc 圓viên 。 奉phụng 命mệnh 領lãnh 知tri 心tâm 漸tiệm 通thông 泰thái 如như 轉chuyển 生sanh 酥tô 為vi 熟thục 酥tô 。 次thứ 聞văn 法Pháp 華hoa 。 會hội 天thiên 性tánh 定định 父phụ 子tử 授thọ 記ký 莂biệt 付phó 大Đại 乘Thừa 廢phế 三Tam 歸Quy 一nhất 。 如như 餘dư 四tứ 味vị 同đồng 一nhất 醍đề 醐hồ 。 諸chư 大đại 羅La 漢Hán 從tùng 法Pháp 身thân 地địa 俯phủ 影ảnh 隨tùy 緣duyên 迹tích 臨lâm 萬vạn 水thủy 。 首thủ 楞lăng 嚴nghiêm 力lực 方phương 便tiện 善thiện 權quyền 為vi 若nhược 此thử 。 文văn )# 葢# 從tùng 佛Phật 轉chuyển 五ngũ 時thời 法Pháp 輪luân 示thị 為vi 權quyền 行hành 使sử 實thật 行hạnh 成thành 五ngũ 味vị 之chi 益ích 是thị 從tùng 佛Phật 轉chuyển 輪luân 義nghĩa 也dã 。 然nhiên 佛Phật 在tại 世thế 則tắc 隨tùy 轉chuyển 法Pháp 輪luân 。 佛Phật 滅diệt 度độ 後hậu 。 則tắc 妙diệu 堪kham 遺di 囑chúc 。 皆giai 佛Phật 子tử 之chi 事sự 。 如như 父phụ 臨lâm 終chung 必tất 有hữu 遺di 囑chúc 。 佛Phật 以dĩ 教giáo 法pháp 付phó 諸chư 弟đệ 子tử 亦diệc 名danh 遺di 囑chúc 。 須tu 知tri 聲Thanh 聞Văn 不bất 堪kham 付phó 囑chúc 。 如như 老lão 病bệnh 人nhân 不bất 堪kham 寄ký 金kim 。 無vô 上thượng 佛Phật 法Pháp 。 應ưng 付phó 菩Bồ 薩Tát 。 如như 二nhị 十thập 五ngũ 人nhân 。 百bách 金kim 可khả 托thác 。 以dĩ 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 善thiện 能năng 問vấn 答đáp 使sử 佛Phật 法Pháp 久cửu 住trụ 于vu 世thế 。 增tăng 益ích 熾sí 盛thịnh 利lợi 安an 眾chúng 生sanh 。 方phương 名danh 妙diệu 堪kham 。 如như 此thử 經Kinh 阿A 難Nan 能năng 種chủng 種chủng 問vấn 佛Phật 詮thuyên 顯hiển 深thâm 義nghĩa 乃nãi 妙diệu 堪kham 之chi 相tướng 也dã 。 又hựu 臨lâm 滅diệt 時thời 種chủng 種chủng 問vấn 答đáp 名danh 妙diệu 堪kham 。 滅diệt 後hậu 使sử 佛Phật 法Pháp 久cửu 住trụ 亦diệc 名danh 妙diệu 堪kham 。 故cố 此thử 二nhị 句cú 是thị 釋thích 佛Phật 子tử 住trụ 持trì 也dã 。 次thứ 二nhị 句cú 釋thích 。 善thiện 超siêu 諸chư 有hữu 。 毗Tỳ 尼Ni 翻phiên 滅diệt 。 滅diệt 身thân 口khẩu 諸chư 非phi 故cố 。 或hoặc 云vân 此thử 非phi 正chánh 譯dịch 正chánh 翻phiên 為vi 律luật 。 律luật 者giả 銓thuyên 也dã 。 銓thuyên 量lượng 輕khinh 重trọng 分phân 別biệt 犯phạm 非phi 犯phạm 也dã 。 善thiện 超siêu 諸chư 有hữu 。 定định 慧tuệ 之chi 力lực 。 而nhi 定định 慧tuệ 由do 戒giới 而nhi 得đắc 。 若nhược 具cụ 大Đại 乘Thừa 十thập 戒giới 則tắc 定định 慧tuệ 。 亦diệc 在tại 其kỳ 中trung 。 故cố 云vân 惟duy 佛Phật 一nhất 人nhân 持trì 淨tịnh 戒giới 餘dư 人nhân 皆giai 名danh 汙ô 戒giới 者giả 。 今kim 就tựu 分phần/phân 真chân 所sở 證chứng 分phần/phân 與dữ 佛Phật 同đồng 可khả 稱xưng 嚴nghiêm 淨tịnh 。 如như 是thị 則tắc 廣quảng 為vì 三tam 界giới 之chi 範phạm 。 苟cẩu 非phi 超siêu 出xuất 諸chư 有hữu 豈khởi 為vi 二nhị 種chủng 三tam 界giới 之chi 師sư 範phạm 乎hồ 。 應ưng 身thân 下hạ 釋thích 能năng 于vu 國quốc 土độ 。 成thành 就tựu 威uy 儀nghi 。 久cửu 得đắc 法Pháp 報báo 之chi 本bổn 應ưng 下hạ 三tam 土thổ 。 現hiện 十thập 界giới 身thân 方phương 名danh 無vô 量lượng 。 是thị 度độ 說thuyết 九cửu 界giới 眾chúng 生sanh 歸quy 於ư 佛Phật 界giới 也dã 。 復phục 拔bạt 濟tế 未vị 來lai 。 有hữu 情tình 越việt 三tam 界giới 塵trần 累lụy 。 此thử 顯hiển 已dĩ 得đắc 常thường 住trụ 法Pháp 身thân 。 非phi 灰hôi 身thân 滅diệt 智trí 者giả 比tỉ 。 若nhược 自tự 若nhược 他tha 。 威uy 儀nghi 咸hàm 具cụ 故cố 是thị 釋thích 成thành 就tựu 威uy 儀nghi 也dã 。 此thử 文văn 先tiên 標tiêu 次thứ 釋thích 皆giai 明minh 諸chư 大đại 弟đệ 子tử 。 已dĩ 住trụ 首Thủ 楞Lăng 嚴Nghiêm 定Định 。 具cụ 二nhị 種chủng 開khai 顯hiển 之chi 義nghĩa 。 一nhất 者giả 開khai 權quyền 顯hiển 實thật 。 謂vị 開khai 小Tiểu 乘Thừa 之chi 權quyền 即tức 大Đại 乘Thừa 之chi 實thật 。 二nhị 者giả 開khai 迹tích 顯hiển 本bổn 。 謂vị 外ngoại 現hiện 聲Thanh 聞Văn 之chi 迹tích 內nội 蘊uẩn 菩Bồ 薩Tát 之chi 本bổn 。 此thử 法pháp 華hoa 開khai 顯hiển 之chi 旨chỉ 咸hàm 於ư 經kinh 首thủ 明minh 之chi 。 則tắc 是thị 經Kinh 必tất 與dữ 法pháp 華hoa 同đồng 醍đề 醐hồ 味vị 明minh 矣hĩ 。 然nhiên 或hoặc 謂vị 今kim 經kinh 在tại 法pháp 華hoa 後hậu 說thuyết 亦diệc 未vị 必tất 然nhiên 。 今kim 經kinh 初sơ 會hội 所sở 說thuyết 徵trưng 心tâm 辨biện 見kiến 等đẳng 文văn 實thật 在tại 法pháp 華hoa 之chi 前tiền 而nhi 歎thán 德đức 反phản 勝thắng 法Pháp 華hoa 者giả 。 以dĩ 是thị 經Kinh 佛Phật 為vi 結kết 集tập 人nhân 說thuyết 歷lịch 二nhị 十thập 年niên 始thỉ 成thành 一nhất 部bộ 。 初sơ 會hội 所sở 說thuyết 雖tuy 在tại 法pháp 華hoa 前tiền 。 四tứ 五ngũ 卷quyển 去khứ 是thị 法pháp 華hoa 後hậu 說thuyết 。 阿A 難Nan 自tự 記ký 所sở 聞văn 前tiền 後hậu 悟ngộ 門môn 皆giai 在tại 今kim 經kinh 。 若nhược 所sở 聞văn 開khai 權quyền 顯hiển 實thật 開khai 迹tích 顯hiển 本bổn 之chi 旨chỉ 不bất 于vu 經kinh 首thủ 發phát 明minh 更cánh 于vu 何hà 處xứ 露lộ 此thử 意ý 耶da 。 葢# 通thông 序tự 是thị 經Kinh 前tiền 序tự 在tại 一nhất 經kinh 之chi 首thủ 故cố 。 亦diệc 名danh 經kinh 後hậu 序tự 是thị 結kết 集tập 人nhân 所sở 安an 故cố 。 故cố 結kết 集tập 者giả 得đắc 明minh 己kỷ 意ý 。 若nhược 開khai 今kim 經kinh 餘dư 經kinh 可khả 例lệ 知tri 矣hĩ 。 由do 結kết 集tập 人nhân 自tự 述thuật 所sở 知tri 闡xiển 明minh 教giáo 意ý 故cố 歎thán 德đức 之chi 語ngữ 反phản 勝thắng 法Pháp 華hoa 也dã 。 復phục 由do 結kết 經kinh 五ngũ 名danh 中trung 亦diệc 名danh 大đại 方Phương 廣Quảng 妙diệu 蓮liên 華hoa 王vương 。 所sở 以dĩ 開khai 顯hiển 之chi 義nghĩa 得đắc 于vu 經kinh 首thủ 明minh 之chi 。

○# 五ngũ 列liệt 名danh 。

其kỳ 名danh 曰viết 大Đại 智trí 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 摩Ma 訶Ha 目Mục 犍Kiền 連Liên 。 摩Ma 訶Ha 拘Câu 絺Hy 羅La 。 富Phú 樓Lâu 那Na 彌Di 多Đa 羅La 尼Ni 子Tử 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 優Ưu 波Ba 尼Ni 沙Sa 陀Đà 等đẳng 。 而nhi 為vi 上thượng 首thủ 。

舍Xá 利Lợi 弗Phất 具cụ 云vân 舍Xá 利Lợi 弗Phất 羅la 。 此thử 翻phiên 身thân 子tử 。 其kỳ 母mẫu 好hảo 形hình 身thân 。 身thân 之chi 所sở 生sanh 故cố 云vân 身thân 子tử 。 又hựu 云vân 鶖thu 子tử 。 其kỳ 母mẫu 于vu 女nữ 人nhân 中trung 聰thông 明minh 。 聰thông 明minh 相tướng 在tại 眼nhãn 眼nhãn 黑hắc 白bạch 分phân 明minh 轉chuyển 動động 流lưu 利lợi 如như 鶖thu 故cố 名danh 鶖thu 子tử 。 又hựu 舍xá 標tiêu 父phụ 。 利lợi 標tiêu 母mẫu 。 雙song 顯hiển 父phụ 母mẫu 故cố 。 名danh 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 弗phất 子tử 也dã 。 父phụ 名danh 優ưu 波ba 提đề 舍xá 故cố 也dã 。 云vân 大đại 智trí 者giả 。 聲Thanh 聞Văn 眾chúng 中trung 。 智trí 慧tuệ 第đệ 一nhất 。 如như 菩Bồ 薩Tát 眾chúng 中trung 之chi 有hữu 文Văn 殊Thù 故cố 稱xưng 第đệ 二nhị 世Thế 尊Tôn 。 佛Phật 說thuyết 一nhất 句cú 。 身thân 子tử 以dĩ 一nhất 句cú 為vi 本bổn 七thất 日nhật 七thất 夜dạ 。 作tác 獅sư 子tử 吼hống 。 更cánh 出xuất 異dị 句cú 異dị 味vị 使sử 無vô 窮cùng 盡tận 。 況huống 佛Phật 多đa 說thuyết 。 則tắc 身thân 子tử 智trí 辯biện 寧ninh 可khả 盡tận 耶da 。 大Đại 目Mục 犍Kiền 連Liên 姓tánh 也dã 。 翻phiên 讚tán 誦tụng 。 文Văn 殊Thù 問vấn 經kinh 翻phiên 萊# 茯# 根căn 。 真Chân 諦Đế 云vân 此thử 翻phiên 胡hồ 豆đậu 。 二nhị 物vật 古cổ 仙tiên 所sở 嗜thị 因nhân 以dĩ 命mạng 族tộc 。 名danh 拘câu 律luật 陀đà 此thử 云vân 無vô 節tiết 樹thụ 。 釋thích 論luận 稱xưng 舍Xá 利Lợi 弗Phất 為vi 。 右hữu 面diện 弟đệ 子tử 。 大Đại 目Mục 連Liên 為vi 左tả 面diện 弟đệ 子tử 。 神thần 通thông 第đệ 一nhất 。 通thông 因nhân 定định 生sanh 。 是thị 定định 慧tuệ 一nhất 雙song 也dã 。 稱xưng 為vi 大đại 者giả 揀giản 異dị 算toán 數số 目Mục 連Liên 等đẳng 故cố 。 摩Ma 訶Ha 拘Câu 絺Hy 羅La 。 此thử 翻phiên 大đại 膝tất 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 舅cữu 。 常thường 論luận 勝thắng 姊tỷ 。 姐# 懷hoài 鶖thu 子tử 論luận 則tắc 不bất 勝thắng 。 知tri 懷hoài 智trí 人nhân 寄ký 辯biện 母mẫu 口khẩu 。 遂toại 往vãng 南nam 天Thiên 竺Trúc 學học 十thập 八bát 經kinh 。

時thời 人nhân 笑tiếu 之chi 累lũy 世thế 難nạn/nan 通thông 一nhất 生sanh 非phi 冀ký 。 喟vị 然nhiên 歎thán 曰viết 。 在tại 家gia 為vi 姊tỷ 所sở 勝thắng 。 出xuất 路lộ 為vi 他tha 所sở 輕khinh 。 誓thệ 讀đọc 不bất 休hưu 無vô 暇hạ 剪tiễn 爪trảo 時thời 號hiệu 。 長trường 爪trảo 梵Phạm 志Chí 。 學học 訖ngật 還hoàn 家gia 問vấn 甥# 所sở 在tại 。 人nhân 云vân 為vi 佛Phật 弟đệ 子tử 。 即tức 大đại 憍kiêu 慢mạn 我ngã 甥# 八bát 歲tuế 聲thanh 震chấn 五ngũ 天thiên 。 彼bỉ 沙Sa 門Môn 者giả 有hữu 何hà 道đạo 術thuật 。 誘dụ 我ngã 姊tỷ 子tử 。 徑kính 往vãng 佛Phật 所sở 思tư 惟duy 良lương 久cửu 不bất 得đắc 一nhất 法pháp 入nhập 心tâm 。 語ngữ 佛Phật 言ngôn 一nhất 切thiết 法pháp 不bất 忍nhẫn 。 忍nhẫn 是thị 安an 義nghĩa 。 此thử 言ngôn 一nhất 切thiết 法pháp 我ngã 皆giai 能năng 破phá 使sử 不bất 得đắc 安an 。 故cố 言ngôn 一nhất 切thiết 法pháp 不bất 忍nhẫn 。 佛Phật 問vấn 是thị 見kiến 忍nhẫn 否phủ/bĩ 。 梵Phạm 志Chí 自tự 思tư 我ngã 墮đọa 兩lưỡng 負phụ 處xứ 。 若nhược 忍nhẫn 是thị 見kiến 前tiền 云vân 一nhất 切thiết 法pháp 不bất 忍nhẫn 。 若nhược 不bất 忍nhẫn 是thị 見kiến 何hà 以dĩ 勝thắng 佛Phật 。 即tức 低đê 頭đầu 。 得đắc 法Pháp 眼nhãn 淨tịnh 。 身thân 子tử 扇thiên/phiến 佛Phật 聞văn 舅cữu 論luận 。 得đắc 阿A 羅La 漢Hán 。 增tăng 一nhất 云vân 。 得đắc 四tứ 辯biện 才tài 。 觸xúc 難nạn/nan 能năng 答đáp 拘Câu 絺Hy 羅La 第đệ 一nhất 。 富Phú 樓Lâu 那Na 父phụ 名danh 此thử 云vân 滿mãn 。 彌di 多đa 羅la 尼ni 母mẫu 名danh 此thử 云vân 慈từ 。 今kim 連liên 父phụ 母mẫu 名danh 云vân 滿mãn 慈từ 子tử 。 于vu 說thuyết 法Pháp 人nhân 中trung 。 最tối 為vi 第đệ 一nhất 。 中Trung 阿A 含Hàm 云vân 生sanh 處xứ 安an 居cư 比Bỉ 丘Khâu 稱xưng 歎thán 滿mãn 慈từ 子tử 。 少thiểu 欲dục 知tri 足túc 。 精tinh 進tấn 閒nhàn 居cư 。 一nhất 心tâm 正chánh 念niệm 。 智trí 慧tuệ 無vô 漏lậu 勸khuyến 法pháp 亦diệc 稱xưng 第đệ 一nhất 。

時thời 身thân 子tử 聞văn 念niệm 我ngã 何hà 時thời 得đắc 見kiến 此thử 人nhân 。 他tha 示thị 云vân 。 白bạch 皙# 龍long 鼻tị 鸚anh 鵡vũ 嘴chủy 者giả 是thị 其kỳ 形hình 像tượng 。 後hậu 于vu 安an 陀đà 林lâm 見kiến 滿mãn 慈từ 子tử 。 身thân 子tử 問vấn 。 賢hiền 者giả 于vu 瞿Cù 曇Đàm 所sở 。 修tu 梵Phạm 行hạnh 耶da 。 答đáp 如như 是thị 。 又hựu 問vấn 為vi 戒giới 淨tịnh 修tu 梵Phạm 行hạnh 耶da 。 答đáp 不phủ 也dã 。 為vi 心tâm 淨tịnh 。 見kiến 淨tịnh 。 度độ 疑nghi 淨tịnh 。 知tri 道đạo 非phi 道đạo 淨tịnh 。 道đạo 亦diệc 知tri 見kiến 淨tịnh 。 道Đạo 跡tích 智trí 斷đoạn 淨tịnh 。 修tu 梵Phạm 行hạnh 耶da 。 答đáp 不phủ 也dã 。

又hựu 問vấn 。

向hướng 言ngôn 如như 是thị 今kim 言ngôn 不phủ 也dã 。 此thử 義nghĩa 如như 何hà 。 答đáp 。 為vi 無Vô 餘Dư 涅Niết 槃Bàn 。 故cố 修tu 梵Phạm 行hạnh 。

又hựu 問vấn 。

以dĩ 戒giới 淨tịnh 故cố 設thiết 。 無Vô 餘Dư 涅Niết 槃Bàn 。 答đáp 不phủ 也dã 。 乃nãi 至chí 道đạo 迹tích 智trí 斷đoạn 淨tịnh 設thiết 。 無Vô 餘Dư 涅Niết 槃Bàn 。 答đáp 不phủ 也dã 。

又hựu 問vấn 。

此thử 義nghĩa 云vân 何hà 。 答đáp 。 若nhược 以dĩ 戒giới 淨tịnh 設thiết 無vô 餘dư 者giả 此thử 以dĩ 有hữu 餘dư 稱xưng 無vô 餘dư 。 乃nãi 至chí 道đạo 迹tích 智trí 斷đoạn 淨tịnh 設thiết 無vô 餘dư 者giả 亦diệc 是thị 有hữu 餘dư 稱xưng 無vô 餘dư 。 若nhược 離ly 此thử 七thất 者giả 凡phàm 夫phu 人nhân 。 當đương 般Bát 涅Niết 槃Bàn 。 凡phàm 人nhân 離ly 七thất 故cố 。 以dĩ 不bất 離ly 故cố 從tùng 戒giới 淨tịnh 至chí 心tâm 淨tịnh 乃nãi 至chí 道Đạo 跡tích 智trí 斷đoạn 淨tịnh 。 仁nhân 者giả 聽thính 我ngã 說thuyết 喻dụ 。 如như 波Ba 斯Tư 匿Nặc 王Vương 。 欲dục 從tùng 拘Câu 薩Tát 羅La 至chí 婆bà 雞kê 帝đế 。 中trung 間gian 布bố 七thất 車xa 。 捨xả 初sơ 乘thừa 二nhị 。 乃nãi 至chí 捨xả 六lục 乘thừa 七thất 。 婆bà 雞kê 帝đế 人nhân 問vấn 。 為vi 乘thừa 初sơ 車xa 。 答đáp 不phủ 也dã 。 乃nãi 至chí 乘thừa 第đệ 七thất 車xa 。 答đáp 不phủ 也dã 。 准chuẩn 喻dụ 可khả 知tri 。 身thân 子tử 問vấn 。 賢hiền 名danh 何hà 等đẳng 。 梵Phạm 行hạnh 人nhân 云vân 何hà 稱xưng 汝nhữ 。 答đáp 。 我ngã 父phụ 名danh 滿mãn 母mẫu 名danh 慈từ 。 梵Phạm 行hạnh 人nhân 稱xưng 我ngã 為vi 滿mãn 慈từ 子tử 。 身thân 子tử 稱xưng 歎thán 善thiện 哉tai 。 賢hiền 者giả 滿mãn 慈từ 子tử 。 為vi 如Như 來Lai 弟đệ 子tử 。 智trí 辯biện 聰thông 明minh 。 決quyết 定định 安an 隱ẩn 無vô 畏úy 。 逮đãi 大đại 辯biện 才tài 。 得đắc 甘cam 露lộ 幢tràng 。 于vu 甘cam 露lộ 自tự 作tác 證chứng 。 值trị 汝nhữ 者giả 得đắc 大đại 利lợi 益ích 。 諸chư 梵Phạm 行hạnh 人nhân 。 應ưng 縈oanh 衣y 頂đảnh 戴đái 。 滿mãn 慈từ 子tử 問vấn 。 賢hiền 者giả 何hà 名danh 。 梵Phạm 行hạnh 人nhân 云vân 何hà 稱xưng 。 答đáp 。 我ngã 父phụ 字tự 優ưu 波ba 提đề 舍xá 母mẫu 名danh 舍xá 利lợi 。 故cố 稱xưng 我ngã 為vì 舍Xá 利Lợi 子Tử 。 滿mãn 慈từ 子tử 歎thán 曰viết 。 今kim 與dữ 世Thế 尊Tôn 等đẳng 弟đệ 子tử 共cộng 論luận 而nhi 不bất 知tri 。 與dữ 第đệ 二nhị 世Thế 尊Tôn 共cộng 論luận 而nhi 不bất 知tri 。 與dữ 法pháp 將tương 共cộng 論luận 而nhi 不bất 知tri 。 與dữ 轉chuyển 法Pháp 輪luân 復phục 轉chuyển 弟đệ 子tử 共cộng 論luận 而nhi 不bất 知tri 。 若nhược 我ngã 知tri 尊tôn 者giả 不bất 能năng 答đáp 一nhất 句cú 況huống 復phục 深thâm 論luận 。 善thiện 哉tai 善thiện 哉tai 。 為vi 如Như 來Lai 弟đệ 子tử 。 乃nãi 至chí 縈oanh 衣y 頂đảnh 戴đái 。 (# 云vân 云vân )# 大đại 膝tất 滿mãn 慈từ 是thị 辯biện 才tài 說thuyết 法Pháp 為vi 一nhất 雙song 也dã 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 翻phiên 空không 生sanh 。 生sanh 時thời 倉thương 庫khố 器khí 皿mãnh 一nhất 切thiết 皆giai 空không 。 占chiêm 者giả 言ngôn 吉cát 。 因nhân 空không 而nhi 生sanh 字tự 曰viết 空không 生sanh 。 若nhược 供cúng 養dường 者giả 得đắc 現hiện 果quả 報báo 。 故cố 名danh 善thiện 吉cát 。 佛Phật 忉Đao 利lợi 下hạ 率suất 土thổ 輻bức 輳# 爭tranh 前tiền 頂đảnh 禮lễ 。 尊tôn 者giả 端đoan 坐tọa 石thạch 室thất 念niệm 諸chư 法pháp 空không 。 色sắc 非phi 佛Phật 。 乃nãi 至chí 識thức 非phi 佛Phật 。 眼nhãn 非phi 佛Phật 。 乃nãi 至chí 意ý 非phi 佛Phật 。 豁hoát 然nhiên 悟ngộ 道đạo 。

佛Phật 告cáo 蓮liên 華hoa 比Bỉ 丘Khâu 尼Ni 非phi 汝nhữ 前tiền 禮lễ 。

汝nhữ 禮lễ 色sắc 身thân 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 巖nham 中trung 晏# 坐tọa 前tiền 見kiến 法Pháp 身thân 。 優Ưu 波Ba 尼Ni 沙Sa 陀Đà 。 此thử 云vân 塵trần 性tánh 。 以dĩ 觀quán 塵trần 性tánh 空không 得đắc 道Đạo 故cố 。 空không 生sanh 塵trần 性tánh 是thị 以dĩ 空không 有hữu 為vi 一nhất 雙song 也dã 。 更cánh 有hữu 餘dư 人nhân 。 經kinh 不bất 具cụ 載tái 故cố 云vân 等đẳng 也dã 。 此thử 皆giai 頭đầu 角giác 聲Thanh 聞Văn 為vi 眾chúng 知tri 識thức 故cố 曰viết 上thượng 首thủ 。 孤cô 山sơn 曰viết 。 諸chư 經kinh 列liệt 名danh 不bất 同đồng 。 或hoặc 尚thượng 年niên 臘lạp 則tắc 先tiên 陳trần 如như 。 或hoặc 尚thượng 聲thanh 德đức 則tắc 先tiên 身thân 子tử 。 今kim 從tùng 尚thượng 德đức 之chi 例lệ 。

○# 二nhị 緣Duyên 覺Giác 眾chúng 。

復phục 有hữu 無vô 量lượng 辟Bích 支Chi 無Vô 學Học 。 并tinh 其kỳ 初sơ 心tâm 。 同đồng 來lai 佛Phật 所sở 。

梵Phạn 語ngữ 辟Bích 支Chi 迦ca 羅la 此thử 翻phiên 緣Duyên 覺Giác 。 觀quán 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 而nhi 悟ngộ 道đạo 故cố 。 亦diệc 翻phiên 獨Độc 覺Giác 出xuất 無vô 佛Phật 世thế 無vô 佛Phật 自tự 悟ngộ 故cố 。 景cảnh 德đức 云vân 。 梵Phạm 言ngôn 畢tất 勒lặc 支chi 底để 迦ca 此thử 云vân 各các 各các 獨độc 行hành 。 音âm 義nghĩa 云vân 。 獨Độc 覺Giác 正chánh 得đắc 其kỳ 義nghĩa 也dã 。 長trường/trưởng 水thủy 云vân 。 此thử 分phần/phân 二nhị 類loại 。 其kỳ 利lợi 根căn 者giả 曰viết 麟lân 喻dụ 。 麟lân 之chi 獨độc 角giác 。 出xuất 無vô 佛Phật 世thế 觀quán 物vật 變biến 易dị 自tự 覺giác 無vô 生sanh 。 其kỳ 鈍độn 根căn 者giả 曰viết 部bộ 行hành 。 亦diệc 出xuất 無vô 佛Phật 世thế 部bộ 黨đảng 而nhi 行hành 師sư 徒đồ 訓huấn 化hóa 。 即tức 中trung 云vân 。 經kinh 既ký 云vân 并tinh 其kỳ 初sơ 心tâm 正chánh 似tự 師sư 徒đồ 共cộng 集tập 是thị 佛Phật 世thế 亦diệc 有hữu 部bộ 行hành 也dã 。 然nhiên 部bộ 行hành 未vị 必tất 全toàn 鈍độn 。 為vi 師sư 者giả 必tất 自tự 悟ngộ 即tức 麟lân 喻dụ 也dã 。 徒đồ 眾chúng 隨tùy 之chi 可khả 名danh 為vi 鈍độn 即tức 部bộ 行hành 也dã 。 言ngôn 無Vô 學Học 者giả 。 析tích 玄huyền 云vân 。 至chí 此thử 位vị 中trung 四Tứ 智Trí 已dĩ 圓viên 無vô 法pháp 可khả 學học 故cố 名danh 無Vô 學Học 。 有hữu 四tứ 無Vô 生Sanh 智Trí 。 一nhất 我ngã 生sanh 已dĩ 盡tận 。 苦Khổ 諦Đế 智trí 也dã 。 二nhị 不bất 受thọ 後hậu 有hữu 。 集Tập 諦Đế 智trí 也dã 。 三tam 梵Phạm 行hạnh 已dĩ 立lập 。 道Đạo 諦Đế 智trí 也dã 。 四tứ 所sở 作tác 已dĩ 辦biện 。 滅Diệt 諦Đế 智trí 也dã 。 初sơ 心tâm 者giả 即tức 是thị 初sơ 。 發phát 辟Bích 支Chi 佛Phật 心tâm 。 妙diệu 玄huyền 云vân 。 此thử 人nhân 根căn 利lợi 不bất 須tu 制chế 果quả 又hựu 能năng 侵xâm 習tập 。 譬thí 如như 身thân 壯tráng 直trực 到đáo 所sở 在tại 。 不bất 中trung 止chỉ 息tức 。 故cố 不bất 制chế 果quả 。 雖tuy 不bất 制chế 果quả 豈khởi 無vô 初sơ 心tâm 之chi 人nhân 。 緣Duyên 覺Giác 獨Độc 覺Giác 有hữu 種chủng 種chủng 辨biện 今kim 不bất 繁phồn 述thuật 。 不bất 列liệt 名danh 歎thán 德đức 者giả 。 厭yếm 喧huyên 樂nhạo/nhạc/lạc 靜tĩnh 多đa 在tại 空không 閑nhàn 不bất 為vi 眾chúng 所sở 知tri 識thức 故cố 耳nhĩ 。 若nhược 據cứ 開khai 顯hiển 則tắc 阿A 羅La 漢Hán 位vị 在tại 十Thập 地Địa 無Vô 學Học 亦diệc 然nhiên 。 若nhược 從tùng 本bổn 為vi 名danh 且thả 從tùng 小Tiểu 乘Thừa 釋thích 之chi 以dĩ 無vô 歎thán 德đức 之chi 文văn 也dã 。

○# 三tam 菩Bồ 薩Tát 眾chúng 。 此thử 文văn 應ưng 在tại 別biệt 序tự 中trung 成thành 發phát 起khởi 序tự 。 言ngôn 發phát 起khởi 者giả 。 如Như 來Lai 當đương 說thuyết 戒giới 時thời 而nhi 阿A 難Nan 。 將tương 毀hủy 戒giới 體thể 。 意ý 必tất 相tương/tướng 關quan 故cố 云vân 發phát 起khởi 。 然nhiên 通thông 序tự 中trung 列liệt 眾chúng 未vị 竟cánh 故cố 且thả 屬thuộc 通thông 序tự 。 又hựu 託thác 因nhân 緣duyên 以dĩ 列liệt 菩Bồ 薩Tát 益ích 見kiến 此thử 經Kinh 巧xảo 妙diệu 。

屬thuộc 諸chư 比Bỉ 丘Khâu 。 休hưu 夏hạ 自Tự 恣Tứ 。 十thập 方phương 菩Bồ 薩Tát 。 諮tư 決quyết 心tâm 疑nghi 。 欽khâm 奉phụng 慈Từ 嚴Nghiêm 。 將tương 求cầu 密mật 義nghĩa 。 即tức 時thời 如Như 來Lai 。 敷phu 坐tọa 宴yến 安an 為vì 諸chư 會hội 中trung 。 宣tuyên 示thị 深thâm 奧áo 。 法Pháp 筵diên 清thanh 眾chúng 。 得đắc 未vị 曾tằng 有hữu 。 迦ca 陵lăng 僊tiên 音âm 。 遍biến 十thập 方phương 界giới 。 恆Hằng 沙sa 菩Bồ 薩Tát 來lai 聚tụ 道Đạo 場Tràng 。 文Văn 殊Thù 師Sư 利Lợi 。 而nhi 為vi 上thượng 首thủ 。

屬thuộc 者giả 當đương 也dã 。 夏hạ 於ư 此thử 休hưu 故cố 云vân 休hưu 夏hạ 。 孤cô 山sơn 曰viết 。 自tự 恣tứ 律luật 開khai 三tam 日nhật 七thất 月nguyệt 十thập 四tứ 十thập 五ngũ 十thập 六lục 也dã 。 自tự 迷mê 所sở 犯phạm 恣tứ 任nhậm 僧Tăng 舉cử 當đương 懺sám 清thanh 淨tịnh 曰viết 自tự 恣tứ 。 菩Bồ 薩Tát 者giả 具cụ 云vân 。 菩Bồ 提Đề 薩Tát 埵Đóa 。 大đại 論luận 云vân 。 菩Bồ 提Đề 名danh 佛Phật 道Đạo 。 薩tát 埵đóa 名danh 成thành 眾chúng 生sanh 。 用dụng 諸chư 佛Phật 道Đạo 成thành 就tựu 眾chúng 生sanh 故cố 。 又hựu 菩Bồ 提Đề 是thị 自tự 行hành 。 薩tát 埵đóa 是thị 化hóa 他tha 。 言ngôn 十thập 方phương 者giả 。 跋Bạt 陀Đà 婆Bà 羅La 等đẳng 。 菩Bồ 薩Tát 是thị 本bổn 國quốc 人nhân 為vi 菩Bồ 薩Tát 眾chúng 中trung 之chi 主chủ 。 餘dư 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 多đa 從tùng 十thập 方phương 來lai 。 左tả 氏thị 云vân 。 訪phỏng 問vấn 于vu 善thiện 為vi 咨tư 。 心tâm 疑nghi 者giả 。 塵trần 沙sa 無vô 明minh 未vị 盡tận 則tắc 有hữu 疑nghi 也dã 。 如Như 來Lai 大đại 慈từ 。 時thời 當đương 說thuyết 戒giới 故cố 云vân 慈từ 嚴nghiêm 。 欽khâm 奉phụng 顯hiển 菩Bồ 薩Tát 之chi 心tâm 。 慈từ 嚴nghiêm 顯hiển 如Như 來Lai 之chi 德đức 。 九cửu 旬tuần 禁cấm 足túc 無vô 由do 見kiến 佛Phật 。 故cố 于vu 夏hạ 終chung 而nhi 覲cận 禮lễ 焉yên 。 將tương 求cầu 密mật 義nghĩa 者giả 。 約ước 時thời 而nhi 論luận 。 于vu 般Bát 若Nhã 時thời 欲dục 聞văn 法Pháp 華hoa 涅Niết 槃Bàn 。 約ước 教giáo 而nhi 論luận 。 對đối 佛Phật 說thuyết 戒giới 指chỉ 大Đại 乘Thừa 深thâm 定định 慧tuệ 為vi 密mật 義nghĩa 也dã 。 即tức 時thời 下hạ 明minh 應ứng 機cơ 說thuyết 法Pháp 宴yến 安an 屬thuộc 定định 。 宣tuyên 示thị 是thị 慧tuệ 。 非phi 禪thiền 不bất 智trí 須tu 先tiên 入nhập 定định 。 末mạt 世thế 狂cuồng 慧tuệ 多đa 不bất 從tùng 三tam 昧muội 而nhi 得đắc 。 聖thánh 人nhân 應ưng 物vật 垂thùy 範phạm 于vu 一nhất 文văn 中trung 具cụ 三tam 學học 可khả 不bất 遵tuân 耶da 。 深thâm 奧áo 者giả 。 大đại 經Kinh 云vân 。 十Thập 二Nhị 部Bộ 經Kinh 。 修Tu 多Đa 羅La 中trung 。 微vi 細tế 之chi 義nghĩa 為vi 菩Bồ 薩Tát 說thuyết 。 淺thiển 近cận 之chi 義nghĩa 為vì 聲Thanh 聞Văn 說thuyết 。 即tức 中trung 云vân 。 無vô 常thường 無vô 我ngã 。 即tức 是thị 淺thiển 近cận 。 無vô 常thường 中trung 有hữu 常thường 無vô 我ngã 法pháp 中trung 有hữu 真chân 我ngã 豈khởi 非phi 微vi 細tế 。 今kim 云vân 深thâm 奧áo 。 意ý 亦diệc 如như 是thị 。 迦ca 陵lăng 頻tần 伽già 。 翻phiên 妙diệu 聲thanh 鳥điểu 。 出xuất 雪Tuyết 山Sơn 。 在tại 殻# 中trung 能năng 鳴minh 即tức 勝thắng 諸chư 鳥điểu 。 其kỳ 聲thanh 和hòa 雅nhã 。 聽thính 者giả 無vô 厭yếm 。 佛Phật 音âm 如như 之chi 。 遍biến 十thập 方phương 界giới 。 是thị 佛Phật 圓viên 音âm 。 如như 俗tục 典điển 載tái 吳ngô 孫tôn 休hưu 時thời 有hữu 人nhân 能năng 為vi 響hưởng 言ngôn 。 言ngôn 于vu 此thử 而nhi 聞văn 于vu 彼bỉ 。 自tự 其kỳ 所sở 聽thính 之chi 不bất 覺giác 其kỳ 聲thanh 之chi 大đại 也dã 。 自tự 遠viễn 聽thính 之chi 如như 人nhân 對đối 言ngôn 不bất 覺giác 聲thanh 之chi 自tự 遠viễn 來lai 也dã 。 聲thanh 之chi 所sở 往vãng 隨tùy 其kỳ 所sở 向hướng 。 遠viễn 者giả 所sở 過quá 十thập 數số 里lý 。 凡phàm 夫phu 報báo 法pháp 尚thượng 有hữu 如như 此thử 。 况# 如Như 來Lai 僊tiên 音âm 寧ninh 不bất 遍biến 到đáo 。 所sở 謂vị 圓viên 音âm 落lạc 落lạc 該cai 十thập 剎sát 而nhi 頓đốn 周chu 又hựu 豈khởi 目Mục 連Liên 所sở 能năng 窮cùng 究cứu 者giả 哉tai 。 恆Hằng 沙sa 菩Bồ 薩Tát 非phi 即tức 前tiền 十thập 方phương 之chi 眾chúng 。 因nhân 聞văn 僊tiên 音âm 故cố 來lai 聚tụ 集tập 。 感cảm 應ứng 道đạo 交giao 法Pháp 門môn 是thị 起khởi 。 文Văn 殊Thù 師Sư 利Lợi 。 此thử 翻phiên 妙diệu 德đức 。 以dĩ 證chứng 法Pháp 身thân 般Bát 若Nhã 解giải 脫thoát 。 三tam 德đức 于vu 楞lăng 嚴nghiêm 會hội 上thượng 為vi 擇trạch 法Pháp 眼nhãn 故cố 居cư 上thượng 首thủ 也dã 。

○# 二nhị 別biệt 序tự 二nhị 一nhất 王vương 臣thần 營doanh 齋trai 二nhị 阿A 難Nan 被bị 攝nhiếp 初sơ 又hựu 二nhị 一nhất 佛Phật 應ưng 王vương 宮cung 。

時thời 波Ba 斯Tư 匿Nặc 王Vương 。 為vì 其kỳ 父phụ 王vương 。 諱húy 日nhật 營doanh 齋trai 。 請thỉnh 佛Phật 宮cung 掖dịch 。 自tự 迎nghênh 如Như 來Lai 。 廣quảng 設thiết 珍trân 羞tu 。 無vô 上thượng 妙diệu 味vị 。 兼kiêm 復phục 親thân 延diên 。 諸chư 大đại 菩Bồ 薩Tát 。

波Ba 斯Tư 匿Nặc 此thử 云vân 和hòa 悅duyệt 。 亦diệc 翻phiên 勝thắng 軍quân 。 仁nhân 王vương 經kinh 波Ba 斯Tư 匿Nặc 名danh 月nguyệt 光quang 。 德đức 行hạnh 十Thập 地Địa 也dã 。 諱húy 日nhật 者giả 。 曲khúc 禮lễ 云vân 卒thốt 哭khốc 而nhi 諱húy 。 謂vị 諸chư 侯hầu 既ký 葬táng 七thất 月nguyệt 有hữu 祭tế 於ư 庭đình 廟miếu 謂vị 之chi 卒thốt 哭khốc 。 乃nãi 命mạng 于vu 中trung 宮cung 捨xả 故cố 而nhi 諱húy 新tân 無vô 敢cảm 稱xưng 名danh 。 故cố 匿nặc 王vương 以dĩ 其kỳ 日nhật 設thiết 齋trai 恭cung 延diên 聖thánh 眾chúng 所sở 以dĩ 資tư 先tiên 王vương 之chi 靈linh 也dã 。 又hựu 諱húy 日nhật 亦diệc 云vân 忌kỵ 日nhật 。 祭tế 義nghĩa 曰viết 。 忌kỵ 日nhật 必tất 哀ai 稱xưng 諱húy 如như 見kiến 親thân 。 宮cung 掖dịch 者giả 。 按án 唐đường 志chí 及cập 宋tống 元nguyên 宮cung 殿điện 錄lục 。 掖dịch 皆giai 謂vị 掖dịch 垣viên 掖dịch 門môn 而nhi 非phi 內nội 庭đình 。 葢# 云vân 宮cung 城thành 也dã 。 若nhược 班ban 固cố 西tây 都đô 賦phú 云vân 。 後hậu 宮cung 則tắc 有hữu 掖dịch 庭đình 椒tiêu 房phòng 。 呂lữ 向hướng 註chú 掖dịch 庭đình 宮cung 名danh 。 在tại 天thiên 子tử 左tả 右hữu 如như 肘trửu 掖dịch 也dã 。 此thử 文văn 請thỉnh 佛Phật 下hạ 有hữu 五ngũ 重trọng/trùng 見kiến 敬kính 之chi 至chí 。 其kỳ 迎nghênh 則tắc 親thân 。 其kỳ 設thiết 則tắc 廣quảng 。 其kỳ 羞tu 則tắc 珍trân 。 味vị 則tắc 無vô 上thượng 。 伴bạn 則tắc 諸chư 大Đại 士Sĩ 也dã 。 若nhược 請thỉnh 佛Phật 宮cung 掖dịch 。 是thị 處xứ 中trung 之chi 道đạo 耳nhĩ 。 齋trai 者giả 齊tề 也dã 。 不bất 過quá 中trung 食thực 。 方phương 言ngôn 云vân 羞tu 熟thục 也dã 。 謂vị 熟thục 食thực 也dã 。 或hoặc 云vân 羞tu 進tiến 也dã 。

○# 二nhị 僧Tăng 應ưng 臣thần 舍xá 。

城thành 中trung 復phục 有hữu 。 長trưởng 者giả 居cư 士sĩ 。 同đồng 時thời 飯phạn 僧Tăng 。 佇trữ 佛Phật 來lai 應ứng 。 佛Phật 勅sắc 文Văn 殊Thù 分phân 領lãnh 菩Bồ 薩Tát 。 及cập 阿A 羅La 漢Hán 。 應ứng 諸chư 齋trai 主chủ 。

天Thiên 竺Trúc 以dĩ 積tích 財tài 巨cự 億ức 為vi 長trưởng 者giả 。 守thủ 道đạo 居cư 正chánh 為vi 居cư 士sĩ 。 韓# 子tử 曰viết 厚hậu 重trọng/trùng 自tự 居cư 謂vị 之chi 長trưởng 者giả 。 玉ngọc 藻tảo 云vân 居cư 士sĩ 錦cẩm 帶đái 。 注chú 曰viết 居cư 士sĩ 道đạo 藝nghệ 處xứ 士sĩ 也dã 。

○# 二nhị 阿A 難Nan 被bị 攝nhiếp 二nhị 一nhất 獨độc 行hành 無vô 供cung 二nhị 乞khất 食thực 遭tao 攝nhiếp 初sơ 又hựu 二nhị 一nhất 簡giản 阿A 難Nan 他tha 行hành 。

惟duy 有hữu 阿A 難Nan 先tiên 受thọ 別biệt 請thỉnh 。 遠viễn 遊du 未vị 還hoàn 。 不bất 遑hoàng 僧Tăng 次thứ 。

先tiên 受thọ 別biệt 請thỉnh 。 或hoặc 因nhân 他tha 事sự 而nhi 非phi 齋trai 也dã 。 長trường/trưởng 水thủy 曰viết 。 涅Niết 槃Bàn 言ngôn 阿A 難Nan 不bất 受thọ 別biệt 請thỉnh 葢# 不bất 隨tùy 佛Phật 受thọ 別biệt 請thỉnh 耳nhĩ 。 四tứ 分phần/phân 律luật 明minh 請thỉnh 僧Tăng 有hữu 二nhị 種chủng 。 謂vị 僧Tăng 次thứ 請thỉnh 。 別biệt 請thỉnh 也dã 。 雖tuy 律luật 開khai 別biệt 請thỉnh 。 而nhi 諸chư 文văn 中trung 多đa 斥xích 別biệt 請thỉnh 偏thiên 讚tán 僧Tăng 次thứ 。 十thập 誦tụng 律luật 云vân 。 別biệt 請thỉnh 佛Phật 及cập 五ngũ 百bách 羅La 漢Hán 。 不bất 如như 僧Tăng 次thứ 請thỉnh 一nhất 似tự 像tượng 極cực 惡ác 比Bỉ 丘Khâu 。 成thành 論luận 云vân 。 僧Tăng 次thứ 請thỉnh 僧Tăng 如như 飲ẩm 海hải 水thủy 即tức 飲ẩm 眾chúng 流lưu 。 梵Phạm 網võng 經kinh 中trung 亦diệc 作tác 此thử 說thuyết 。

○# 二nhị 明minh 獨độc 還hoàn 無vô 供cung 。

既ký 無vô 上thượng 座tọa 。 及cập 阿a 闍xà 黎lê 。 途đồ 中trung 獨độc 歸quy 。 其kỳ 日nhật 無vô 供cúng 。

上thượng 更cánh 無vô 人nhân 名danh 上thượng 座tòa 。 阿A 闍Xà 黎Lê 此thử 云vân 軌quỹ 範phạm 師sư 。 律luật 制chế 僧Tăng 遠viễn 出xuất 侶lữ 須tu 三tam 人nhân 。 一nhất 上thượng 座tòa 。 一nhất 軌quỹ 範phạm 師sư 。 所sở 以dĩ 嚴nghiêm 行hành 止chỉ 防phòng 悞ngộ 失thất 也dã 。 今kim 無vô 上thượng 座tòa 阿A 闍Xà 黎Lê 故cố 獨độc 歸quy 。 不bất 遑hoàng 僧Tăng 次thứ 故cố 無vô 供cung 。 是thị 為vi 乞khất 食thực 遭tao 攝nhiếp 之chi 緣duyên 也dã 。

○# 二nhị 乞khất 食thực 遭tao 攝nhiếp 二nhị 一nhất 乞khất 食thực 運vận 懷hoài 三tam 一nhất 俯phủ 運vận 等đẳng 慈từ 。

即tức 時thời 阿A 難Nan 。 執chấp 持trì 應ứng 器khí 。 於ư 所sở 遊du 城thành 。 次thứ 第đệ 循tuần 乞khất 。 心tâm 中trung 初sơ 求cầu 。 最tối 後hậu 檀đàn 越việt 。 以dĩ 為vi 齋trai 主chủ 。 無vô 問vấn 淨tịnh 穢uế 。 剎sát 利lợi 尊tôn 姓tánh 。 及cập 旃chiên 陀đà 羅la 。 方phương 行hành 等đẳng 慈từ 。 不bất 擇trạch 微vi 賤tiện 。 發phát 意ý 圓viên 成thành 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 無vô 量lượng 功công 德đức 。

當đương 日nhật 初sơ 分phần/phân 乞khất 食thực 易dị 得đắc 。 故cố 云vân 即tức 時thời 。 鉢bát 云vân 應ứng 器khí 以dĩ 其kỳ 體thể 色sắc 量lượng 三tam 皆giai 應ưng 法pháp 故cố 。 熏huân 聞văn 云vân 。 律luật 明minh 鉢bát 體thể 大đại 要yếu 有hữu 二nhị 。 泥nê 及cập 鐵thiết 也dã 。 色sắc 者giả 。 熏huân 作tác 黑hắc 色sắc 。 赤xích 色sắc 。 或hoặc 孔khổng 雀tước 咽yến/ế/yết 色sắc 。 鴿cáp 色sắc 等đẳng 。 量lượng 者giả 。 大đại 鉢bát 受thọ 三tam 斗đẩu 。 小tiểu 者giả 受thọ 斗đẩu 半bán 。 中trung 者giả 可khả 知tri 。 南nam 山sơn 云vân 此thử 姬# 周chu 之chi 斗đẩu 也dã 。 凖# 唐đường 斗đẩu 上thượng 鉢bát 一nhất 斗đẩu 。 下hạ 者giả 五ngũ 升thăng 。 城thành 即tức 室Thất 羅La 筏Phiệt 城Thành 。 檀đàn 越việt 此thử 云vân 施thí 主chủ 。 望vọng 前tiền 僧Tăng 次thứ 。 是thị 為vi 最tối 後hậu 。 即tức 中trung 云vân 。 最tối 後hậu 檀đàn 越việt 。 謂vị 從tùng 末mạt 飯phạn 僧Tăng 者giả 。 求cầu 得đắc 此thử 人nhân 即tức 名danh 初sơ 求cầu 非phi 阿A 難Nan 初sơ 發phát 是thị 心tâm 也dã 。 摩ma 登đăng 非phi 其kỳ 人nhân 耶da 。 所sở 求cầu 齋trai 主chủ 中trung 淨tịnh 穢uế 為vi 一nhất 雙song 。 貴quý 賤tiện 為vi 一nhất 雙song 。 剎sát 帝đế 利lợi 王vương 。 族tộc 即tức 貴quý 姓tánh 也dã 。 旃chiên 陀đà 羅la 云vân 殺sát 者giả 即tức 賤tiện 姓tánh 也dã 。 方phương 法pháp 也dã 。 軌quỹ 則tắc 如Như 來Lai 行hành 平bình 等đẳng 慈từ 也dã 。 微vi 賤tiện 之chi 言ngôn 兼kiêm 穢uế 與dữ 旃chiên 陀đà 羅la 。 既ký 云vân 不bất 擇trạch 豈khởi 擇trạch 摩ma 登đăng 伽già 乎hồ 。 欲dục 令linh 淨tịnh 穢uế 皆giai 趣thú 菩Bồ 提Đề 故cố 。 云vân 圓viên 成thành 無vô 量lượng 功công 德đức 。 夫phu 大Đại 士Sĩ 行hành 門môn 全toàn 憑bằng 本bổn 願nguyện 。 後hậu 來lai 性tánh 比Bỉ 丘Khâu 尼Ni 。 速tốc 取thủ 無Vô 學Học 必tất 歸quy 佛Phật 果Quả 。 亦diệc 可khả 謂vị 成thành 無vô 量lượng 功công 德đức 矣hĩ 。

○# 二nhị 仰ngưỡng 遵tuân 訶ha 誡giới 。

阿A 難Nan 已dĩ 知tri 。 如Như 來Lai 世Thế 尊Tôn 。 訶ha 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 及cập 大Đại 迦Ca 葉Diếp 。 為vi 阿A 羅La 漢Hán 。 心tâm 不bất 均quân 平bình 。 欽khâm 仰ngưỡng 如Như 來Lai 。 開khai 闡xiển 無vô 遮già 。 度độ 諸chư 疑nghi 謗báng 。

言ngôn 已dĩ 知tri 者giả 。 阿A 難Nan 未vị 證chứng 羅La 漢Hán 已dĩ 知tri 羅La 漢Hán 有hữu 偏thiên 。 所sở 以dĩ 獨độc 仰ngưỡng 如Như 來Lai 。 又hựu 此thử 時thời 已dĩ 過quá 方Phương 等Đẳng 故cố 云vân 已dĩ 知tri 也dã 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 捨xả 貧bần 從tùng 富phú 。 大Đại 迦Ca 葉Diếp 捨xả 富phú 從tùng 貧bần 。 一nhất 為vi 富phú 者giả 易dị 施thí 。 一nhất 為vi 貧bần 者giả 植thực 因nhân 。 如Như 來Lai 訶ha 之chi 是thị 闡xiển 明minh 平bình 等đẳng 無vô 遮già 之chi 慈từ 而nhi 超siêu 越việt 不bất 均quân 之chi 疑nghi 謗báng 。 言ngôn 欽khâm 仰ngưỡng 者giả 。 阿A 難Nan 欽khâm 仰ngưỡng 如Như 來Lai 。 之chi 至chí 訓huấn 耳nhĩ 。

○# 三tam 肅túc 儀nghi 如như 法Pháp 。

經kinh 彼bỉ 城thành 隍hoàng 。 徐từ 步bộ 郭quách 門môn 。 嚴nghiêm 整chỉnh 威uy 儀nghi 。 肅túc 恭cung 齋trai 法Pháp 。

城thành 之chi 濠# 塹tiệm 曰viết 隍hoàng 。 齋trai 法pháp 者giả 齊tề 整chỉnh 嚴nghiêm 重trọng/trùng 次thứ 第đệ 行hành 乞khất 之chi 謂vị 也dã 。 分phân 衛vệ 經kinh 明minh 一nhất 切thiết 賢hiền 聖thánh 。 欲dục 濟tế 貧bần 苦khổ 故cố 入nhập 聚tụ 落lạc 。 當đương 乞khất 食thực 時thời 乃nãi 至chí 入nhập 無vô 城thành 想tưởng 。 見kiến 無vô 人nhân 想tưởng 。 阿A 難Nan 嚴nghiêm 整chỉnh 威uy 儀nghi 。 肅túc 恭cung 齋trai 法Pháp 是thị 已dĩ 。 此thử 等đẳng 運vận 心tâm 行hành 事sự 皆giai 遭tao 攝nhiếp 之chi 由do 也dã 。

○# 二nhị 經kinh 歷lịch 遭tao 攝nhiếp 二nhị 一nhất 攝nhiếp 入nhập 淫dâm 席tịch 。

爾nhĩ 時thời 阿A 難Nan 。 因nhân 乞khất 食thực 次thứ 。 經kinh 歷lịch 淫dâm 室thất 。 遭tao 大đại 幻huyễn 術thuật 。 摩Ma 登Đăng 伽Già 女nữ 。 以dĩ 娑sa 毗tỳ 迦ca 羅la 。 先tiên 梵Phạm 天Thiên 咒chú 攝nhiếp 入nhập 淫dâm 席tịch 。 淫dâm 躬cung 撫phủ 摩ma 。 將tương 毀hủy 戒giới 體thể 。

長trường/trưởng 水thủy 曰viết 。 摩ma 登đăng 伽già 義nghĩa 翻phiên 本bổn 性tánh 。 下hạ 文văn 云vân 性tánh 比Bỉ 丘Khâu 尼Ni 是thị 也dã 。 孤cô 山sơn 曰viết 。 摩ma 登đăng 伽già 經Kinh 云vân 阿A 難Nan 昔tích 五ngũ 百bách 世thế 曾tằng 與dữ 此thử 女nữ 而nhi 為vi 夫phu 婦phụ 愛ái 習tập 未vị 忘vong 故cố 有hữu 斯tư 事sự 。 資tư 中trung 曰viết 。 娑sa 毗tỳ 迦ca 羅la 。 即tức 金kim 頭đầu 僊tiên 。 食thực 米mễ 臍tề 外ngoại 道đạo 。 師sư 事sự 梵Phạm 天Thiên 而nhi 得đắc 此thử 咒chú 。 幽u 溪khê 曰viết 。 戒giới 體thể 即tức 無vô 作tác 戒giới 體thể 也dã 。 謂vị 授thọ 戒giới 之chi 時thời 三tam 白bạch 四tứ 結kết 身thân 口khẩu 承thừa 受thọ 心tâm 不bất 異dị 緣duyên 。 因nhân 作tác 得đắc 戒giới 發phát 得đắc 無vô 作tác 之chi 戒giới 。 無vô 作tác 者giả 。 戒giới 體thể 常thường 存tồn 任nhậm 運vận 成thành 就tựu 非phi 關quan 身thân 口khẩu 造tạo 作tác 故cố 云vân 無vô 作tác 戒giới 。 疏sớ/sơ 所sở 謂vị 不bất 起khởi 則tắc 已dĩ 起khởi 則tắc 性tánh 無vô 作tác 假giả 色sắc 是thị 也dã 。 須tu 知tri 毀hủy 戒giới 正chánh 毀hủy 此thử 體thể 。 後hậu 云vân 心tâm 清thanh 淨tịnh 故cố 。 尚thượng 未vị 淪luân 溺nịch 。 則tắc 將tương 毀hủy 而nhi 已dĩ 。 當đương 機cơ 初sơ 果quả 已dĩ 斷đoạn 邪tà 淫dâm 。 不bất 入nhập 欲dục 流lưu 故cố 不bất 淪luân 溺nịch 。

○# 二nhị 如Như 來Lai 慈từ 救cứu 三tam 一nhất 在tại 宮cung 密mật 知tri 。

如Như 來Lai 知tri 彼bỉ 。 淫dâm 術thuật 所sở 加gia 。

大đại 經Kinh 云vân 。 佛Phật 求cầu 侍thị 者giả 心tâm 在tại 阿A 難Nan 如như 東đông 日nhật 照chiếu 西tây 壁bích 。 當đương 此thử 被bị 攝nhiếp 豈khởi 得đắc 不bất 知tri 。 彼bỉ 指chỉ 阿A 難Nan 。 以dĩ 咒chú 導đạo 淫dâm 名danh 為vi 淫dâm 術thuật 。 幽u 溪khê 曰viết 。 如Như 來Lai 知tri 彼bỉ 。 淫dâm 術thuật 所sở 加gia 。 正chánh 明minh 佛Phật 界giới 機cơ 興hưng 感cảm 應ứng 道đạo 交giao 也dã 。 知tri 之chi 一nhất 字tự 即tức 如Như 來Lai 鑑giám 機cơ 之chi 智trí 寂tịch 而nhi 常thường 照chiếu 。 無vô 緣duyên 慈từ 悲bi 之chi 體thể 也dã 。

○# 二nhị 歸quy 園viên 演diễn 法pháp 。

齋trai 畢tất 旋toàn 歸quy 。 王vương 及cập 大đại 臣thần 。 長trưởng 者giả 居cư 士sĩ 。 俱câu 來lai 隨tùy 佛Phật 。 願nguyện 聞văn 法Pháp 要yếu 。 於ư 時thời 世Thế 尊Tôn 。 頂đảnh 放phóng 百bách 寶bảo 。 無vô 畏úy 光quang 明minh 。 光quang 中trung 出xuất 生sanh 。 千thiên 葉diệp 寶bảo 蓮liên 。 有hữu 佛Phật 化hóa 身thân 。 結kết 跏già 趺phu 坐tọa 。 宣tuyên 說thuyết 神thần 咒chú 。

如Như 來Lai 常thường 儀nghi 受thọ 請thỉnh 齋trai 畢tất 俱câu 為vi 說thuyết 法Pháp 。 今kim 既ký 速tốc 歸quy 必tất 別biệt 有hữu 意ý 。 故cố 王vương 臣thần 大đại 眾chúng 相tướng 隨tùy 而nhi 來lai 也dã 。 於ư 時thời 者giả 是thị 將tương 毀hủy 戒giới 體thể 之chi 時thời 。 頂đảnh 即tức 無vô 見kiến 頂đảnh 相tướng 。 華hoa 嚴nghiêm 云vân 。 初sơ 生sanh 疾tật 捧phủng 持trì 諦đế 觀quán 不bất 見kiến 頂đảnh 。 故cố 知tri 此thử 頂đảnh 即tức 法Pháp 身thân 也dã 。 然nhiên 不bất 但đãn 從tùng 頂đảnh 現hiện 而nhi 且thả 放phóng 光quang 。 不bất 但đãn 放phóng 光quang 而nhi 且thả 涌dũng 。 千thiên 葉diệp 寶bảo 蓮liên 。 故cố 知tri 無vô 為vi 心tâm 佛Phật 。 無vô 上thượng 神thần 咒chú 尊tôn 之chi 至chí 矣hĩ 。 無vô 善thiện 不bất 具cụ 故cố 曰viết 百bách 寶bảo 。 無vô 惡ác 不bất 摧tồi 故cố 曰viết 無vô 畏úy 。 因nhân 果quả 滿mãn 足túc 故cố 現hiện 。 千thiên 葉diệp 寶bảo 蓮liên 。 化hóa 佛Phật 從tùng 頂đảnh 現hiện 且thả 坐tọa 千thiên 葉diệp 寶bảo 蓮liên 。 即tức 報báo 身thân 也dã 。 故cố 此thử 文văn 中trung 三Tam 身Thân 咸hàm 具cụ 。 釋Thích 迦Ca 應ưng 身thân 也dã 。 頂Đảnh 法Pháp 身thân 也dã 。 華hoa 臺đài 現hiện 佛Phật 報báo 身thân 說thuyết 咒chú 全toàn 是thị 智trí 光quang 。 特đặc 勅sắc 文Văn 殊Thù 有hữu 由do 來lai 矣hĩ 。 問vấn 。 如Như 來Lai 既ký 知tri 逼bức 切thiết 何hà 不bất 于vu 王vương 宮cung 施thí 救cứu 而nhi 必tất 待đãi 返phản 精tinh 舍xá 耶da 。 答đáp 。 佛Phật 知tri 初sơ 果quả 不bất 犯phạm 邪tà 淫dâm 不bất 妨phương 稍sảo 緩hoãn 。 且thả 提đề 獎tưởng 歸quy 來lai 登đăng 伽già 亦diệc 至chí 王vương 宮cung 豈khởi 所sở 宜nghi 乎hồ 。 問vấn 登đăng 伽già 小tiểu 術thuật 佛Phật 何hà 不bất 自tự 說thuyết 咒chú 。 而nhi 假giả 之chi 化hóa 佛Phật 且thả 特đặc 遣khiển 大đại 智trí 文Văn 殊Thù 。 區khu 區khu 惡ác 咒chú 安an 用dụng 牛ngưu 刀đao 。 答đáp 。 今kim 值trị 希hy 有hữu 之chi 事sự 。 故cố 施thí 難nan 思tư 之chi 法pháp 。 希hy 有hữu 事sự 者giả 。 文văn 云vân 遭tao 大đại 幻huyễn 術thuật 。 摩Ma 登Đăng 伽Già 女nữ 。 何hà 但đãn 小tiểu 術thuật 。 故cố 以dĩ 微vi 賤tiện 而nhi 欲dục 得đắc 阿A 難Nan 王vương 子tử 為vi 夫phu 一nhất 奇kỳ 也dã 。 以dĩ 邪tà 攝nhiếp 正chánh 二nhị 奇kỳ 也dã 。 以dĩ 凡phàm 匹thất 聖thánh 三tam 奇kỳ 也dã 。 初sơ 果quả 聖thánh 人nhân 戒giới 體thể 將tương 毀hủy 豈khởi 無vô 纏triền 綿miên 之chi 意ý 。 良lương 由do 五ngũ 百bách 世thế 中trung 。 常thường 為vi 夫phu 婦phụ 恩ân 愛ái 已dĩ 深thâm 豈khởi 小tiểu 緣duyên 哉tai 。 非phi 法pháp 報báo 應ứng 三Tam 身Thân 之chi 力lực 莫mạc 破phá 著trước 相tương/tướng 之chi 惑hoặc 。 非phi 文Văn 殊Thù 大đại 智trí 不bất 堪kham 受thọ 勅sắc 。 況huống 淫dâm 愛ái 之chi 障chướng 為vi 生sanh 死tử 本bổn 。 今kim 借tá 阿A 難Nan 發phát 起khởi 以dĩ 救cứu 末mạt 代đại 眾chúng 生sanh 。 此thử 所sở 謂vị 難nan 思tư 法pháp 也dã 。 若nhược 據cứ 摩ma 登đăng 伽già 經kinh 但đãn 是thị 如Như 來Lai 。 自tự 說thuyết 一nhất 咒chú 解giải 彼bỉ 淫dâm 術thuật 。 問vấn 。 他tha 人nhân 犯phạm 淫dâm 如Như 來Lai 未vị 必tất 即tức 救cứu 。 今kim 救cứu 阿A 難Nan 一nhất 何hà 騷# 擾nhiễu 。 答đáp 。 初sơ 果quả 之chi 法pháp 不bất 墮đọa 邪tà 淫dâm 。 今kim 佛Phật 設thiết 救cứu 即tức 其kỳ 騐# 也dã 。 末mạt 代đại 有hữu 證chứng 初sơ 果quả 者giả 感cảm 應ứng 亦diệc 然nhiên 。 其kỳ 未vị 證chứng 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 。 者giả 本bổn 是thị 凡phàm 夫phu 。 安an 得đắc 責trách 如Như 來Lai 之chi 不bất 應ưng 乎hồ 。 苟cẩu 放phóng 逸dật 不bất 謹cẩn 但đãn 於ư 生sanh 死tử 海hải 中trung 。 頭đầu 出xuất 頭đầu 沒một 而nhi 已dĩ 。

○# 三tam 文Văn 殊Thù 護hộ 歸quy 。

勅sắc 文Văn 殊Thù 師Sư 利Lợi 。 將tương 咒chú 往vãng 護hộ 惡ác 咒chú 消tiêu 滅diệt 。 提đề 獎tưởng 阿A 難Nan 。 及cập 摩Ma 登Đăng 伽Già 。 歸quy 來lai 佛Phật 所sở 。

頂đảnh 光quang 化hóa 佛Phật 體thể 勢thế 尊tôn 嚴nghiêm 。 所sở 說thuyết 神thần 咒chú 在tại 小tiểu 智trí 尚thượng 不bất 能năng 解giải 況huống 往vãng 救cứu 乎hồ 。 非phi 文Văn 殊Thù 固cố 不bất 能năng 受thọ 勅sắc 也dã 。 而nhi 文Văn 殊Thù 密mật 說thuyết 妙diệu 解giải 惡ác 咒chú 阿A 難Nan 亦diệc 不bất 顯hiển 聞văn 。 故cố 後hậu 文văn (# 云vân 云vân )# 。 提đề 謂vị 提đề 拔bạt 。 獎tưởng 者giả 助trợ 也dã 。 亦diệc 借tá 力lực 也dã 。 與dữ 登đăng 伽già 同đồng 歸quy 者giả 。 如như 下hạ 經kinh 題đề 五ngũ 名danh 中trung 云vân 。 救cứu 護hộ 親thân 因nhân 度độ 脫thoát 阿A 難Nan 及cập 性tánh 比Bỉ 丘Khâu 尼Ni 是thị 也dã 。 登đăng 伽già 不bất 但đãn 出xuất 家gia 兼kiêm 證chứng 聖thánh 果Quả 。 如như 下hạ 文văn 云vân 淫dâm 火hỏa 頓đốn 歇hiết 得đắc 阿A 那Na 含Hàm 。 此thử 中trung 特đặc 未vị 敘tự 耳nhĩ 。 至chí 文Văn 殊Thù 簡giản 圓viên 通thông 竟cánh 。 成thành 阿A 羅La 漢Hán 。 若nhược 據cứ 登đăng 伽già 經kinh 說thuyết 聞văn 咒chú 時thời 未vị 言ngôn 得đắc 益ích 。 尋tầm 求cầu 阿A 難Nan 自tự 到đáo 佛Phật 所sở 且thả 非phi 文Văn 殊Thù 提đề 獎tưởng 而nhi 歸quy 。 至chí 聞văn 說thuyết 法Pháp 亦diệc 證chứng 四Tứ 果Quả 。 然nhiên 則tắc 兩lưỡng 經kinh 並tịnh 由do 聞văn 經Kinh 。 證chứng 阿A 羅La 漢Hán 。 但đãn 大đại 小tiểu 機cơ 見kiến 不bất 同đồng 。 古cổ 註chú 云vân 若nhược 約ước 實thật 行hạnh 則tắc 機cơ 熟thục 。 得đắc 道Đạo 之chi 時thời 。 由do 阿A 難Nan 牽khiên 以dĩ 欲dục 鈎câu 後hậu 令linh 入nhập 佛Phật 道Đạo 也dã 。 若nhược 是thị 大đại 權quyền 乃nãi 同đồng 阿A 難Nan 發phát 起khởi 是thị 教giáo 以dĩ 益ích 群quần 機cơ 耳nhĩ 。 別biệt 序tự 竟cánh 。

○# 正chánh 宗tông 大đại 分phần/phân 二nhị 章chương 。 從tùng 阿A 難Nan 啟khải 請thỉnh 妙diệu 奢Xa 摩Ma 他Tha 。 去khứ 至chí 問vấn 結kết 經kinh 名danh 。 乃nãi 正chánh 觀quán 總tổng 無vô 明minh 心tâm 以dĩ 明minh 修tu 證chứng 。 從tùng 阿A 難Nan 問vấn 七thất 趣thú 何hà 生sanh 至chí 。 不bất 戀luyến 三tam 界giới 。 約ước 別biệt 能năng 招chiêu 報báo 心tâm 以dĩ 明minh 修tu 證chứng 。 大đại 凡phàm 行hành 人nhân 修tu 行hành 貴quý 乎hồ 先tiên 得đắc 其kỳ 本bổn 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 自tự 一nhất 念niệm 不bất 覺giác 即tức 成thành 根căn 本bổn 無vô 明minh 以dĩ 障chướng 本bổn 覺giác 。 而nhi 即tức 本bổn 覺giác 心tâm 亦diệc 不bất 變biến 隨tùy 緣duyên 為vi 一nhất 念niệm 陰ấm 識thức 。 所sở 謂vị 法pháp 性tánh 之chi 與dữ 無vô 明minh 遍biến 造tạo 眾chúng 惡ác 名danh 之chi 為vi 染nhiễm 。 乃nãi 成thành 現hiện 行hành 發phát 得đắc 業nghiệp 報báo 枝chi 末mạt 。 而nhi 不bất 知tri 一nhất 念niệm 識thức 陰ấm 體thể 雖tuy 虗hư 妄vọng 亦diệc 即tức 真chân 常thường 。 如như 經Kinh 云vân 。 一nhất 切thiết 浮phù 塵trần 。 諸chư 幻huyễn 化hóa 相tướng 。 當đương 處xứ 發phát 生sanh 。 隨tùy 處xứ 滅diệt 盡tận 。 其kỳ 性tánh 真chân 為vi 。 本bổn 如Như 來Lai 藏tạng 。 妙diệu 真Chân 如Như 性tánh 。 又hựu 云vân 。 使sử 汝nhữ 流lưu 轉chuyển 。 生sanh 死tử 結kết 根căn 。 即tức 汝nhữ 六lục 根căn 。 更cánh 非phi 他tha 物vật 。 使sử 汝nhữ 究cứu 竟cánh 安an 樂lạc 。 妙diệu 常thường 亦diệc 汝nhữ 六lục 根căn 。 更cánh 非phi 他tha 物vật 。 知tri 見kiến 立lập 知tri 。 即tức 無vô 明minh 本bổn 。 知tri 見kiến 無vô 見kiến 。 斯tư 即tức 涅Niết 槃Bàn 。 迷mê 妄vọng 有hữu 無vô 明minh 發phát 明minh 即tức 解giải 脫thoát 。 故cố 只chỉ 須tu 觀quán 此thử 總tổng 無vô 明minh 心tâm 則tắc 自tự 然nhiên 。 妄vọng 去khứ 真chân 顯hiển 。 垢cấu 盡tận 明minh 生sanh 。 如như 灸# 病bệnh 得đắc 穴huyệt 伐phạt 本bổn 枝chi 枯khô 之chi 要yếu 道đạo 。 今kim 如Như 來Lai 開khai 口khẩu 即tức 徵trưng 問vấn 此thử 心tâm 。 正chánh 令linh 觀quán 破phá 此thử 一nhất 念niệm 陰ấm 心tâm 真chân 心tâm 自tự 顯hiển 之chi 妙diệu 法Pháp 。 今kim 家gia 揀giản 境cảnh 修tu 觀quán 觀quán 現hiện 前tiền 一nhất 念niệm 顯hiển 難nan 思tư 妙diệu 境cảnh 皆giai 先tiên 根căn 本bổn 之chi 意ý 也dã 。 至chí 下hạ 七thất 趣thú 五ngũ 陰ấm 是thị 五ngũ 識thức 五ngũ 意ý 識thức 受thọ 想tưởng 行hành 。 三tam 心tâm 之chi 現hiện 行hành 能năng 招chiêu 報báo 。 及cập 禪thiền 定định 中trung 發phát 起khởi 則tắc 觀quán 不bất 發phát 不bất 觀quán 之chi 發phát 得đắc 能năng 招chiêu 報báo 皆giai 枝chi 末mạt 相tương 應ứng 惑hoặc 也dã 。 故cố 略lược 一nhất 揀giản 斤cân 令linh 行hành 人nhân 不bất 著trước 即tức 顯hiển 本bổn 如Như 來Lai 藏tạng 矣hĩ 。 如như 大đại 綱cương 中trung 說thuyết 。 今kim 初sơ 為vi 兩lưỡng 章chương 。 一nhất 正chánh 明minh 修tu 證chứng 。 二nhị 結kết 顯hiển 經kinh 名danh 。 初sơ 中trung 作tác 三tam 大đại 章chương 。 一nhất 約ước 破phá 顯hiển 以dĩ 開khai 圓viên 解giải 。 二nhị 示thị 正chánh 助trợ 以dĩ 修tu 圓viên 行hành 。 三Tam 明Minh 迷mê 悟ngộ 以dĩ 證chứng 圓viên 位vị 。 初sơ 開khai 解giải 中trung 一nhất 對đối 阿A 難Nan 雙song 約ước 次thứ 不bất 次thứ 明minh 三tam 止Chỉ 觀Quán 。 次thứ 對đối 滿mãn 慈từ 更cánh 審thẩm 除trừ 細tế 惑hoặc 明minh 如Như 來Lai 藏tạng 。 初sơ 又hựu 三tam 。 一nhất 阿A 難Nan 悔hối 請thỉnh 。

阿A 難Nan 見kiến 佛Phật 。 頂đảnh 禮lễ 悲bi 泣khấp 。 恨hận 無vô 始thỉ 來lai 。 一nhất 向hướng 多đa 聞văn 。 未vị 全toàn 道Đạo 力lực 。 殷ân 勤cần 啟khải 請thỉnh 。 十thập 方phương 如Như 來Lai 。 得đắc 成thành 菩Bồ 提Đề 。 妙diệu 奢Xa 摩Ma 他Tha 。 三tam 摩ma 禪thiền 那na 。 最tối 初sơ 方phương 便tiện 。

阿A 難Nan 持trì 法Pháp 藏tạng 人nhân 示thị 迹tích 恆hằng 為vi 魔ma 嬈nhiễu 。 此thử 獨độc 悲bi 泣khấp 者giả 悲bi 從tùng 自tự 恨hận 而nhi 發phát 也dã 。 法pháp 華hoa 經Kinh 云vân 。 昔tích 於ư 空Không 王Vương 佛Phật 所sở 。 同đồng 如Như 來Lai 發phát 心tâm 。 佛Phật 常thường 勤cần 精tinh 進tấn 。 故cố 成thành 菩Bồ 提Đề 。 阿A 難Nan 常thường 樂nhạo 多đa 聞văn 。 未vị 得đắc 無vô 漏lậu 。 據cứ 此thử 。 則tắc 無vô 始thỉ 來lai 一nhất 向hướng 多đa 聞văn 信tín 矣hĩ 。 此thử 時thời 在tại 法pháp 華hoa 前tiền 尚thượng 未vị 發phát 迹tích 。 然nhiên 聖thánh 位vị 中trung 人nhân 詎cự 不bất 自tự 知tri 多đa 生sanh 習tập 性tánh 乎hồ 。 道đạo 言ngôn 體thể 也dã 。 力lực 言ngôn 用dụng 也dã 。 有hữu 道đạo 而nhi 後hậu 有hữu 力lực 。 有hữu 體thể 而nhi 後hậu 有hữu 用dụng 。 既ký 以dĩ 多đa 聞văn 小tiểu 慧tuệ 自tự 咎cữu 故cố 自tự 敘tự 殷ân 勤cần 啟khải 請thỉnh 等đẳng 。 十thập 方phương 如Như 來Lai 。 者giả 言ngôn 諸chư 佛Phật 道Đạo 同đồng 。 小Tiểu 乘Thừa 中trung 不bất 言ngôn 。 有hữu 十thập 方phương 佛Phật 。 阿A 難Nan 發phát 心tâm 本bổn 在tại 圓viên 大đại 故cố 言ngôn 十thập 方phương 。 所sở 謂vị 一nhất 切thiết 無vô 礙ngại 人nhân 一nhất 道đạo 。 出xuất 生sanh 死tử 也dã 。 如Như 來Lai 是thị 極cực 果quả 人nhân 菩Bồ 提Đề 是thị 極cực 果quả 法pháp 。 果quả 必tất 有hữu 因nhân 妙diệu 奢Xa 摩Ma 他Tha 。 三tam 摩ma 禪thiền 那na 是thị 也dã 。 妙diệu 者giả 言ngôn 一nhất 心tâm 中trung 。 具cụ 此thử 三tam 法Pháp 。 考khảo 諸chư 翻phiên 譯dịch 。 奢Xa 摩Ma 他Tha 翻phiên 止chỉ 乃nãi 寂tịch 靜tĩnh 之chi 義nghĩa 宜nghi 屬thuộc 於ư 空không 。 三tam 摩ma 翻phiên 俗tục 宜nghi 屬thuộc 於ư 假giả 。 禪thiền 那na 翻phiên 靜tĩnh 慮lự 雙song 收thu 止Chỉ 觀Quán 宜nghi 屬thuộc 于vu 中trung 。 空không 假giả 中trung 在tại 一nhất 心tâm 中trung 故cố 名danh 為vi 妙diệu 。 古cổ 今kim 解giải 此thử 文văn 者giả 具cụ 有hữu 三tam 說thuyết 。 會hội 解giải 云vân 。 奢Xa 摩Ma 他Tha 等đẳng 乃nãi 楞lăng 嚴nghiêm 大đại 定định 之chi 別biệt 名danh 也dã 。 孤cô 山sơn 嘗thường 用dụng 三tam 止chỉ 配phối 之chi 。 一nhất 曰viết 體thể 真chân 止chỉ 止chỉ 於ư 真Chân 諦Đế 即tức 奢Xa 摩Ma 他Tha 也dã 。 二nhị 曰viết 方phương 便tiện 隨tùy 緣duyên 止chỉ 止chỉ 於ư 俗tục 諦đế 即tức 三tam 摩ma 也dã 。 三tam 曰viết 息tức 二nhị 邊biên 分phân 別biệt 止chỉ 止chỉ 於ư 中trung 道đạo 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 。 即tức 禪thiền 那na 也dã 。 依y 此thử 。 則tắc 三tam 名danh 皆giai 屬thuộc 于vu 止chỉ 。 或hoặc 云vân 一nhất 奢Xa 摩Ma 他Tha 是thị 空không 觀quán 。 二nhị 三tam 摩ma 是thị 不bất 空không 觀quán 。 三tam 禪thiền 那na 是thị 中trung 道đạo 觀quán 。 則tắc 三tam 名danh 皆giai 屬thuộc 於ư 觀quán 。 然nhiên 攷# 圓viên 覺giác 經kinh 中trung 三tam 皆giai 名danh 定định 。 又hựu 名danh 三tam 淨tịnh 觀quán 。 如như 釋thích 題đề 中trung 已dĩ 引dẫn 。 故cố 知tri 偏thiên 止chỉ 偏thiên 觀quán 皆giai 非phi 圓viên 乘thừa 。 三tam 名danh 咸hàm 具cụ 止Chỉ 觀Quán 方phương 為vi 正chánh 義nghĩa 。 奢Xa 摩Ma 他Tha 者giả 真Chân 諦Đế 之chi 止Chỉ 觀Quán 也dã 。 三tam 摩ma 者giả 俗tục 諦đế 之chi 止Chỉ 觀Quán 也dã 。 禪thiền 那na 者giả 中trung 諦đế 之chi 止Chỉ 觀Quán 也dã 。 如như 是thị 解giải 之chi 庶thứ 無vô 遺di 漏lậu 。 人nhân 情tình 自tự 屬thuộc 安an 可khả 依y 耶da 。 或hoặc 云vân 奢Xa 摩Ma 他Tha 是thị 止chỉ 。 三tam 摩ma 是thị 觀quán 。 禪thiền 那na 雙song 收thu 止Chỉ 觀Quán 。 作tác 此thử 釋thích 者giả 于vu 義nghĩa 無vô 礙ngại 消tiêu 文văn 即tức 偏thiên 。 言ngôn 于vu 義nghĩa 無vô 礙ngại 者giả 。 如như 止Chỉ 觀Quán 云vân 。 次thứ 第đệ 三tam 觀quán 中trung 二nhị 乘thừa 及cập 通thông 菩Bồ 薩Tát 有hữu 初sơ 觀quán 分phần/phân 。 此thử 屬thuộc 定định 多đa 慧tuệ 少thiểu 不bất 見kiến 佛Phật 性tánh 。 別biệt 教giáo 菩Bồ 薩Tát 有hữu 第đệ 二nhị 觀quán 分phần/phân 。 此thử 屬thuộc 慧tuệ 多đa 定định 少thiểu 亦diệc 不bất 見kiến 性tánh 。 二nhị 觀quán 為vi 方phương 便tiện 得đắc 入nhập 第đệ 三tam 觀quán 則tắc 見kiến 佛Phật 性tánh 。 則tắc 以dĩ 空không 觀quán 屬thuộc 定định 而nhi 今kim 以dĩ 奢xa 摩ma 屬thuộc 止chỉ 。 止chỉ 即tức 是thị 定định 。 以dĩ 假giả 觀quán 屬thuộc 慧tuệ 而nhi 今kim 以dĩ 三tam 摩ma 屬thuộc 觀quán 。 觀quán 即tức 是thị 慧tuệ 。 義nghĩa 正chánh 相tương/tướng 符phù 故cố 無vô 礙ngại 也dã 。 言ngôn 消tiêu 文văn 即tức 偏thiên 者giả 。 諸chư 師sư 分phần/phân 文văn 以dĩ 徵trưng 心tâm 辨biện 見kiến 屬thuộc 奢Xa 摩Ma 他Tha 而nhi 其kỳ 中trung 豈khởi 可khả 無vô 觀quán 。 以dĩ 五ngũ 陰ấm 三tam 科khoa 為vi 諸chư 三tam 摩ma 提đề 。 而nhi 其kỳ 中trung 豈khởi 可khả 無vô 止chỉ 。 豈khởi 非phi 欲dục 圓viên 而nhi 反phản 偏thiên 耶da 。 故cố 以dĩ 三tam 名danh 圓viên 具cụ 止Chỉ 觀Quán 為vi 正chánh 釋thích 也dã 。 三tam 止Chỉ 觀Quán 咸hàm 在tại 一nhất 心tâm 始thỉ 稱xưng 為vi 妙diệu 。 應ưng 知tri 若nhược 約ước 圓viên 乘thừa 空không 假giả 中trung 三tam 既ký 在tại 一nhất 心tâm 。 定định 慧tuệ 二nhị 輪luân 必tất 無vô 偏thiên 取thủ 。 古cổ 人nhân 云vân 。 義nghĩa 立lập 三tam 名danh 體thể 惟duy 一nhất 法pháp 。 舉cử 一nhất 即tức 三tam 言ngôn 三tam 即tức 一nhất 。 三tam 一nhất 互hỗ 融dung 故cố 謂vị 之chi 妙diệu 。 如như 是thị 妙diệu 修tu 方phương 曰viết 楞lăng 嚴nghiêm 大đại 定định 。 準chuẩn 此thử 。 亦diệc 應ưng 云vân 。 義nghĩa 立lập 止Chỉ 觀Quán 體thể 惟duy 一nhất 法pháp 。 舉cử 定định 即tức 慧tuệ 言ngôn 慧tuệ 即tức 定định 方phương 謂vị 之chi 妙diệu 。 方phương 可khả 稱xưng 楞lăng 嚴nghiêm 大đại 定định 。 又hựu 圓viên 覺giác 經kinh 中trung 奢Xa 摩Ma 他Tha 三tam 悟ngộ 後hậu 方phương 修tu 。 今kim 從tùng 初sơ 即tức 論luận 者giả 亦diệc 約ước 圓viên 乘thừa 釋thích 義nghĩa 境cảnh 智trí 行hành 三tam 在tại 一nhất 心tâm 中trung 方phương 名danh 妙diệu 也dã 。 如như 玄huyền 籤# 三tam 下hạ 行hành 妙diệu 初sơ 文văn 盛thịnh 明minh 此thử 義nghĩa 。 若nhược 昧muội 此thử 義nghĩa 何hà 以dĩ 消tiêu 今kim 文văn 耶da 。 束thúc 上thượng 所sở 說thuyết 共cộng 有hữu 三tam 義nghĩa 。 一nhất 三tam 法pháp 在tại 一nhất 心tâm 。 二nhị 三tam 觀quán 三tam 止chỉ 咸hàm 在tại 一nhất 心tâm 。 三tam 解giải 行hành 證chứng 亦diệc 在tại 一nhất 心tâm 。 始thỉ 稱xưng 為vi 妙diệu 。 此thử 乃nãi 一nhất 經kinh 之chi 要yếu 旨chỉ 趣thú 理lý 之chi 玄huyền 門môn 。 菩Bồ 薩Tát 所sở 修tu 。 宗tông 極cực 于vu 此thử 。 如Như 來Lai 所sở 證chứng 。 亦diệc 不bất 出xuất 此thử 。 的đích 是thị 今kim 經kinh 能năng 觀quán 之chi 觀quán 。 且thả 是thị 如Như 來Lai 成thành 道Đạo 之chi 本bổn 。 一nhất 佛Phật 既ký 爾nhĩ 諸chư 佛Phật 咸hàm 然nhiên 。 文văn 中trung 但đãn 言ngôn 十thập 方phương 而nhi 三tam 世thế 可khả 準chuẩn 知tri 矣hĩ 。 最tối 初sơ 方phương 便tiện 者giả 。 三tam 觀quán 之chi 先tiên 更cánh 有hữu 一nhất 三Tam 摩Ma 提Đề 即tức 最tối 初sơ 方phương 便tiện 。 是thị 名danh 為vi 假giả 也dã 。 阿A 難Nan 此thử 問vấn 徹triệt 上thượng 徹triệt 下hạ 該cai 果quả 該cai 因nhân 。 如Như 來Lai 下hạ 文văn 所sở 說thuyết 總tổng 酬thù 斯tư 問vấn 之chi 意ý 而nhi 已dĩ 。

○# 二nhị 大đại 眾chúng 願nguyện 聞văn 。

於ư 時thời 復phục 有hữu 。 恆Hằng 沙sa 菩Bồ 薩Tát 及cập 諸chư 十thập 方phương 。 大đại 阿A 羅La 漢Hán 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 等đẳng 。 俱câu 願nguyện 樂nhạo 聞văn 。 退thoái 坐tọa 默mặc 然nhiên 。 承thừa 受thọ 聖thánh 旨chỉ 。

三tam 觀quán 法Pháp 門môn 兼kiêm 於ư 圓viên 別biệt 孰thục 不bất 當đương 聞văn 。 大đại 眾chúng 欲dục 聞văn 假giả 于vu 請thỉnh 主chủ 故cố 默mặc 然nhiên 承thừa 受thọ 。 至chí 下hạ 如Như 來Lai 一nhất 喝hát 中trung 當đương 有hữu 無vô 量lượng 。 三tam 乘thừa 四tứ 眾chúng 在tại 座tòa 悟ngộ 入nhập 。 如như 良lương 馬mã 見kiến 鞭tiên 影ảnh 即tức 歸quy 正chánh 路lộ 者giả 。 皆giai 此thử 處xứ 願nguyện 聞văn 之chi 眾chúng 也dã 。

○# 三tam 如Như 來Lai 演diễn 說thuyết 二nhị 。 初sơ 酬thù 請thỉnh 開khai 示thị 。 二nhị 聞văn 法Pháp 領lãnh 悟ngộ 。 初sơ 文văn 分phần/phân 三tam 。 初sơ 寄ký 從tùng 假giả 入nhập 空không 酬thù 奢xa 摩ma 以dĩ 助trợ 圓viên 理lý 。 即tức 徵trưng 心tâm 辨biện 見kiến 之chi 文văn 是thị 也dã 。 二nhị 寄ký 從tùng 空không 出xuất 假giả 酬thù 三tam 摩ma 以dĩ 歸quy 圓viên 理lý 。 即tức 五ngũ 陰ấm 三tam 科khoa 之chi 文văn 是thị 也dã 。 三Tam 明Minh 中Trung 道Đạo 了liễu 義nghĩa 。 酬thù 禪thiền 那na 以dĩ 顯hiển 圓viên 理lý 。 即tức 性tánh 具cụ 七thất 大đại 之chi 文văn 是thị 也dã 。 瓔anh 珞lạc 云vân 。 從tùng 假giả 入nhập 空không 觀quán 亦diệc 名danh 二nhị 諦đế 觀quán 。 從tùng 空không 出xuất 假giả 觀quán 亦diệc 名danh 平bình 等đẳng 觀quán 。 二nhị 觀quán 為vi 方phương 便tiện 得đắc 入nhập 中trung 道đạo 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 觀quán 。 雙song 照chiếu 二nhị 諦đế 心tâm 心tâm 寂tịch 滅diệt 自tự 然nhiên 。 流lưu 入nhập 薩Tát 婆Bà 若Nhã 海hải 。 與dữ 今kim 楞lăng 嚴nghiêm 宛uyển 然nhiên 符phù 契khế 。 但đãn 今kim 經kinh 一nhất 以dĩ 圓viên 融dung 為vi 主chủ 。 約ước 次thứ 第đệ 以dĩ 顯hiển 不bất 次thứ 。 節tiết 節tiết 明minh 別biệt 節tiết 節tiết 入nhập 圓viên 。 攷# 之chi 止Chỉ 觀Quán 意ý 亦diệc 如như 是thị 。 故cố 輔phụ 行hành 云vân 。 先tiên 明minh 次thứ 第đệ 意ý 者giả 令linh 不bất 思tư 議nghị 易dị 顯hiển 故cố 也dã 。 若nhược 棄khí 思tư 議nghị 別biệt 求cầu 不bất 思tư 議nghị 者giả 遠viễn 矣hĩ 。 從tùng 來lai 解giải 者giả 雖tuy 立lập 三tam 觀quán 。 而nhi 不bất 善thiện 用dụng 瓔anh 珞lạc 經kinh 文văn 故cố 于vu 解giải 釋thích 多đa 有hữu 不bất 順thuận 。 今kim 以dĩ 七thất 番phiên 逐trục 破phá 為vi 空không 前tiền 之chi 假giả 。 假giả 即tức 三Tam 摩Ma 提Đề 的đích 是thị 最tối 初sơ 方phương 便tiện 。 為vi 從tùng 假giả 入nhập 空không 觀quán 。 庶thứ 合hợp 經kinh 旨chỉ 。 大đại 論luận 云vân 。 因nhân 緣duyên 所sở 生sanh 法pháp 。 我ngã 說thuyết 即tức 是thị 空không 。 亦diệc 名danh 為vi 假giả 名danh 。 亦diệc 名danh 中trung 道đạo 義nghĩa 。 因nhân 緣duyên 生sanh 法pháp 即tức 假giả 也dã 。 觀quán 假giả 為vi 入nhập 空không 之chi 詮thuyên 非phi 方phương 便tiện 乎hồ 。 就tựu 初sơ 從tùng 假giả 入nhập 空không 中trung 分phần/phân 二nhị 。 初sơ 審thẩm 問vấn 心tâm 見kiến 。 二nhị 破phá 妄vọng 顯hiển 真chân 。 破phá 妄vọng 顯hiển 真chân 即tức 從tùng 假giả 入nhập 空không 觀quán 也dã 。 如Như 來Lai 欲dục 示thị 能năng 觀quán 妙diệu 觀quán 且thả 先tiên 徵trưng 出xuất 現hiện 前tiền 陰ấm 心tâm 為vi 所sở 觀quán 境cảnh 。 境cảnh 既ký 定định 已dĩ 觀quán 方phương 可khả 施thí 。 如như 射xạ 必tất 定định 的đích 。 灸# 先tiên 定định 穴huyệt 。 須tu 知tri 一nhất 切thiết 名danh 色sắc 五ngũ 識thức 五ngũ 意ý 識thức 受thọ 想tưởng 行hành 。 心tâm 竝tịnh 是thị 今kim 境cảnh 俱câu 得đắc 為vi 觀quán 。 但đãn 寬khoan 漫mạn 難nan 入nhập 。 若nhược 觀quán 心tâm 者giả 近cận 而nhi 復phục 要yếu 。 故cố 須tu 徵trưng 出xuất 此thử 總tổng 無vô 明minh 心tâm 為vi 今kim 破phá 顯hiển 張trương 本bổn 。 言ngôn 總tổng 者giả 真chân 妄vọng 皆giai 在tại 其kỳ 中trung 也dã 。 葢# 心tâm 有hữu 真chân 心tâm 妄vọng 心tâm 。 見kiến 有hữu 真chân 見kiến 妄vọng 見kiến 。 下hạ 文văn 云vân 。 使sử 汝nhữ 流lưu 轉chuyển 。 使sử 汝nhữ 安an 樂lạc 皆giai 此thử 六lục 根căn 更cánh 非phi 他tha 物vật 是thị 也dã 。 今kim 如như 阿A 難Nan 所sở 執chấp 若nhược 知tri 若nhược 見kiến 無vô 非phi 是thị 妄vọng 。 所sở 謂vị 知tri 見kiến 立lập 知tri 。 法pháp 在tại 必tất 破phá 。 下hạ 文văn 所sở 顯hiển 若nhược 知tri 若nhược 見kiến 無vô 非phi 是thị 真chân 。 所sở 謂vị 知tri 見kiến 無vô 見kiến 。 又hựu 所sở 當đương 護hộ 矣hĩ 。 葢# 此thử 心tâm 為vi 眾chúng 生sanh 出xuất 生sanh 死tử 之chi 大đại 本bổn 。 諸chư 佛Phật 度độ 眾chúng 生sanh 之chi 要yếu 訣quyết 。 若nhược 心tâm 境cảnh 不bất 定định 即tức 妙diệu 奢Xa 摩Ma 他Tha 。 等đẳng 能năng 觀quán 妙diệu 觀quán 從tùng 何hà 處xứ 用dụng 耶da 。 初sơ 文văn 中trung 分phân 為vi 二nhị 一nhất 審thẩm 問vấn 發phát 心tâm 二nhị 詳tường 審thẩm 心tâm 見kiến 初sơ 又hựu 二nhị 一nhất 問vấn 。

佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。

汝nhữ 我ngã 同đồng 氣khí 。 情tình 均quân 天thiên 倫luân 。 當đương 初sơ 發phát 心tâm 。 於ư 我ngã 法Pháp 中trung 。 見kiến 何hà 勝thắng 相tướng 。 頓đốn 捨xả 世thế 間gian 。 深thâm 重trọng 恩ân 愛ái 。

阿A 難Nan 此thử 云vân 慶khánh 喜hỷ 。 斛Hộc 飯Phạn 王Vương 子tử 。 如Như 來Lai 成thành 道Đạo 夜dạ 生sanh 。 淨tịnh 飯phạn 既ký 聞văn 太thái 子tử 。 成thành 道Đạo 斛hộc 飯phạn 又hựu 奏tấu 宮cung 中trung 生sanh 男nam 舉cử 國quốc 欣hân 慶khánh 因nhân 名danh 慶khánh 喜hỷ 。 孤cô 山sơn 曰viết 。 斛Hộc 飯Phạn 王Vương 子tử 者giả 。 初sơ 師Sư 子Tử 頰Giáp 王Vương 有hữu 四tứ 子tử 。 一nhất 曰viết 淨tịnh 飯phạn 。 二nhị 子tử 。 一nhất 悉tất 達đạt 。 二nhị 難Nan 陀Đà 。 二nhị 曰viết 斛hộc 飯phạn 。 二nhị 子tử 。 一nhất 調Điều 達Đạt 。 二nhị 阿A 難Nan 。 三tam 曰viết 白bạch 飯phạn 。 二nhị 子tử 。 一nhất 摩ma 訶ha 男nam 。 二nhị 阿A 那Na 律Luật 。 四tứ 曰viết 甘cam 露lộ 飯phạn 。 二nhị 子tử 。 一nhất 跋bạt 提đề 。 二nhị 提đề 沙sa 。 弟đệ 兄huynh 為vi 同đồng 氣khí 。 情tình 均quân 天thiên 倫luân 者giả 。 阿A 難Nan 是thị 佛Phật 堂đường 弟đệ 與dữ 嫡đích 無vô 殊thù 故cố 曰viết 情tình 均quân 。 言ngôn 天thiên 倫luân 者giả 。 天thiên 然nhiên 倫luân 序tự 是thị 天thiên 性tánh 之chi 親thân 也dã 。 此thử 出xuất 家gia 之chi 由do 也dã 。 當đương 初sơ 下hạ 更cánh 審thẩm 出xuất 家gia 之chi 意ý 。 夫phu 遇ngộ 境cảnh 生sanh 心tâm 每mỗi 事sự 皆giai 然nhiên 。 而nhi 徵trưng 問vấn 阿A 難Nan 之chi 發phát 心tâm 見kiến 相tương/tướng 以dĩ 嚴nghiêm 初sơ 離ly 俗tục 一nhất 念niệm 為vi 出xuất 生sanh 死tử 成thành 佛Phật 之chi 因nhân 。 因Nhân 地Địa 若nhược 真chân 必tất 獲hoạch 聖thánh 果Quả 。 苟cẩu 帶đái 凡phàm 情tình 即tức 混hỗn 生sanh 死tử 。 故cố 特đặc 徵trưng 之chi 。 益ích 知tri 真chân 妄vọng 皆giai 在tại 一nhất 心tâm 中trung 也dã 。 發phát 心tâm 即tức 該cai 下hạ 文văn 所sở 徵trưng 之chi 心tâm 。 見kiến 何hà 勝thắng 相tướng 。 即tức 下hạ 文văn 所sở 辨biện 之chi 見kiến 。

○# 次thứ 答đáp 。

阿A 難Nan 白bạch 佛Phật 。 我ngã 見kiến 如Như 來Lai 三tam 十thập 二nhị 相tướng 。 勝thắng 妙diệu 殊thù 絕tuyệt 。 形hình 體thể 映ánh 徹triệt 。 猶do 如như 琉lưu 璃ly 。 常thường 自tự 思tư 惟duy 。 此thử 相tướng 非phi 是thị 。 欲dục 愛ái 所sở 生sanh 。

何hà 以dĩ 故cố 。 欲dục 氣khí 麤thô 濁trược 。 腥tinh 臊tao 交giao 遘cấu 。 膿nùng 血huyết 雜tạp 亂loạn 。 不bất 能năng 發phát 生sanh 。 勝thắng 淨tịnh 妙diệu 明minh 。 紫tử 金kim 光quang 聚tụ 。 是thị 以dĩ 渴khát 仰ngưỡng 。 從tùng 佛Phật 剃thế 落lạc 。

我ngã 見kiến 下hạ 是thị 答đáp 見kiến 相tương/tướng 。 常thường 自tự 思tư 惟duy 。 下hạ 是thị 答đáp 發phát 心tâm 。 三tam 十thập 二nhị 相tướng 。 者giả 下hạ 自tự 奩# 輪luân 上thượng 至chí 肉nhục 髻kế 。 超siêu 勝thắng 轉chuyển 輪luân 故cố 云vân 勝thắng 。 端đoan 嚴nghiêm 美mỹ 麗lệ 故cố 言ngôn 妙diệu 。 殊thù 絕tuyệt 者giả 謂vị 世thế 間gian 所sở 必tất 無vô 也dã 。 映ánh 徹triệt 者giả 當đương 是thị 世thế 間gian 色sắc 象tượng 皆giai 于vu 身thân 中trung 現hiện 故cố 譬thí 琉lưu 璃ly 。 答đáp 發phát 心tâm 中trung 先tiên 標tiêu 。 次thứ 徵trưng 。 釋thích 言ngôn 麤thô 濁trược 者giả 。 人nhân 當đương 欲dục 時thời 氣khí 息tức 極cực 麤thô 以dĩ 知tri 昏hôn 濁trược 之chi 至chí 。 男nam 女nữ 遘cấu 精tinh 故cố 是thị 腥tinh 臊tao 謂vị 臭xú 穢uế 也dã 。 所sở 成thành 之chi 形hình 則tắc 。 膿nùng 血huyết 雜tạp 亂loạn 。 勝thắng 淨tịnh 與dữ 腥tinh 臊tao 相tương 反phản 。 淨tịnh 謂vị 無vô 穢uế 。 妙diệu 明minh 與dữ 麤thô 濁trược 相tương 反phản 。 玅# 則tắc 非phi 麤thô 。 明minh 非phi 昏hôn 濁trược 。 紫tử 金kim 光quang 聚tụ 者giả 。 閻Diêm 浮Phù 檀Đàn 金kim 。 比tỉ 迦Ca 葉Diếp 身thân 金kim 。 猶do 如như 聚tụ 墨mặc 。 若nhược 比tỉ 佛Phật 身thân 迦Ca 葉Diếp 復phục 如như 聚tụ 墨mặc 。 如như 此thử 妙diệu 身thân 豈khởi 從tùng 欲dục 生sanh 。 若nhược 據cứ 渴khát 仰ngưỡng 之chi 心tâm 亦diệc 欲dục 成thành 佛Phật 故cố 捨xả 深thâm 重trọng 恩ân 愛ái 而nhi 出xuất 家gia 。 所sở 謂vị 見kiến 相tương/tướng 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 也dã 。 天thiên 如như 曰viết 。 阿A 難Nan 見kiến 相tương/tướng 乃nãi 緣duyên 塵trần 分phân 別biệt 之chi 見kiến 。 其kỳ 所sở 發phát 心tâm 乃nãi 妄vọng 想tưởng 攀phàn 緣duyên 之chi 心tâm 。 後hậu 文văn 七thất 徵trưng 八bát 辨biện 重trùng 重trùng 逐trục 破phá 者giả 此thử 也dã 。 交giao 光quang 曰viết 。 下hạ 文văn 正chánh 破phá 思tư 惟duy 之chi 心tâm 不bất 破phá 見kiến 相tương/tướng 之chi 見kiến 。 以dĩ 見kiến 是thị 所sở 顯hiển 非phi 所sở 破phá 故cố 。 然nhiên 見kiến 有hữu 真chân 妄vọng 。 真chân 見kiến 是thị 所sở 顯hiển 。 妄vọng 見kiến 是thị 所sở 破phá 。 何hà 云vân 全toàn 不bất 破phá 耶da 。 後hậu 云vân 如như 是thị 見kiến 性tánh 。 是thị 心tâm 非phi 眼nhãn 。 是thị 所sở 顯hiển 也dã 。 又hựu 云vân 見kiến 聞văn 如như 幻huyễn 翳ế 。 是thị 所sở 破phá 也dã 。 故cố 交giao 光quang 顯hiển 見kiến 之chi 言ngôn 不bất 如như 辨biện 見kiến 為vi 妥# 。 又hựu 所sở 發phát 之chi 心tâm 亦diệc 通thông 真chân 妄vọng 。 若nhược 知tri 愛ái 樂nhạo 之chi 心tâm 從tùng 緣duyên 而nhi 起khởi 。 本bổn 無vô 心tâm 相tương/tướng 即tức 通thông 於ư 真chân 。 若nhược 認nhận 愛ái 樂nhạo 為vi 心tâm 即tức 屬thuộc 於ư 妄vọng 。 故cố 於ư 善thiện 哉tai 阿A 難Nan 。 下hạ 雙song 示thị 真chân 妄vọng 也dã 。

○# 二nhị 詳tường 審thẩm 心tâm 見kiến 又hựu 三tam 。 一nhất 直trực 示thị 常thường 心tâm 。 二nhị 勸khuyến 進tấn 直trực 心tâm 。 三tam 正chánh 審thẩm 心tâm 見kiến 。 先tiên 示thị 常thường 心tâm 者giả 。 如Như 來Lai 之chi 意ý 。 謂vị 發phát 心tâm 貴quý 乎hồ 真chân 正chánh 。 阿A 難Nan 緣duyên 相tướng 好hảo 發phát 心tâm 不bất 可khả 不bất 謂vị 之chi 正chánh 。 而nhi 攀phàn 緣duyên 未vị 息tức 著trước 相tương/tướng 未vị 忘vong 。 未vị 必tất 全toàn 真chân 故cố 特đặc 示thị 常thường 心tâm 。 即tức 首thủ 標tiêu 不bất 思tư 議nghị 境cảnh 也dã 。 契khế 悟ngộ 真chân 常thường 則tắc 發phát 心tâm 真chân 正chánh 矣hĩ 。

佛Phật 言ngôn 善thiện 哉tai 阿A 難Nan 。 汝nhữ 等đẳng 當đương 知tri 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 從tùng 無vô 始thỉ 來lai 。 生sanh 死tử 相tương 續tục 。 皆giai 由do 不bất 知tri 。 常thường 住trụ 真chân 心tâm 。 性tánh 淨tịnh 明minh 體thể 。 用dụng 諸chư 妄vọng 想tưởng 。 此thử 想tưởng 不bất 真chân 。 故cố 有hữu 輪luân 轉chuyển 。

善thiện 哉tai 阿A 難Nan 。 者giả 美mỹ 惡ác 不bất 嫌hiềm 同đồng 辭từ 也dã 。 如Như 來Lai 將tương 示thị 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 。 先tiên 以dĩ 大đại 慈từ 哀ai 。 憫mẫn 之chi 辭từ 與dữ 而nhi 進tiến 之chi 。 如như 止Chỉ 觀Quán 明minh 發phát 心tâm 有hữu 多đa 種chủng 。 有hữu 見kiến 種chủng 種chủng 相tướng 。 好hảo 而nhi 發phát 心tâm 者giả 。 有hữu 聞văn 種chủng 種chủng 法Pháp 。 而nhi 發phát 心tâm 者giả 。 乃nãi 至chí 第đệ 十thập (# 云vân 云vân )# 。 今kim 阿A 難Nan 見kiến 相tương/tướng 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 誠thành 可khả 嘉gia 歎thán 。 汝nhữ 等đẳng 指chỉ 現hiện 前tiền 大đại 眾chúng 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 徧biến 及cập 有hữu 情tình 從tùng 無vô 始thỉ 來lai 。 豎thụ 窮cùng 過quá 去khứ 。 由do 所sở 示thị 者giả 大đại 。 故cố 所sở 告cáo 者giả 多đa 。 所sở 追truy 遡# 者giả 遠viễn 也dã 。 生sanh 死tử 相tương 續tục 。 謂vị 積tích 苦khổ 至chí 今kim 。 從tùng 來lai 未vị 悟ngộ 故cố 云vân 不bất 知tri 。 即tức 無vô 始thỉ 無vô 明minh 也dã 。 常thường 住trụ 真chân 心tâm 者giả 。 言ngôn 語ngữ 道đạo 斷đoạn 。 心tâm 行hành 亦diệc 訖ngật 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 離ly 根căn 離ly 塵trần 。 一nhất 切thiết 皆giai 妄vọng 唯duy 此thử 獨độc 真chân 。 常thường 途đồ 以dĩ 隨tùy 緣duyên 為vi 心tâm 不bất 變biến 為vi 性tánh 。 此thử 文văn 心tâm 即tức 是thị 性tánh 。 然nhiên 亦diệc 以dĩ 遇ngộ 緣duyên 常thường 了liễu 為vi 心tâm 。 從tùng 來lai 不bất 改cải 為vi 性tánh 。 離ly 染nhiễm 常thường 照chiếu 故cố 曰viết 淨tịnh 明minh 。 是thị 人nhân 心tâm 體thể 亦diệc 是thị 經Kinh 體thể 。 須tu 知tri 小Tiểu 乘Thừa 詮thuyên 真chân 理lý 。 大Đại 乘Thừa 詮thuyên 中trung 理lý 。 葢# 心tâm 非phi 心tâm 智trí 非phi 智trí 之chi 別biệt 也dã 。 輔phụ 行hành 云vân 。 藏tạng 通thông 三tam 乘thừa 皆giai 為vi 滅diệt 心tâm 以dĩ 為vi 極cực 果quả 。 據cứ 此thử 文văn 則tắc 真chân 理lý 非phi 心tâm 。 今kim 云vân 常thường 住trụ 真chân 心tâm 。 故cố 中trung 理lý 是thị 心tâm 。 小Tiểu 乘Thừa 灰hôi 身thân 滅diệt 智trí 故cố 真chân 理lý 非phi 智trí 。 今kim 云vân 性tánh 淨tịnh 明minh 體thể 。 故cố 中trung 理lý 是thị 智trí 。 然nhiên 以dĩ 心tâm 智trí 為vi 中trung 理lý 亦diệc 通thông 圓viên 別biệt 二nhị 教giáo 。 如như 下hạ 文văn 云vân 。 諸chư 法pháp 所sở 生sanh 。 唯duy 心tâm 所sở 現hiện 。 一nhất 切thiết 因nhân 果quả 。 世thế 界giới 微vi 塵trần 。 因nhân 心tâm 成thành 體thể 。 夫phu 心tâm 既ký 常thường 住trụ 則tắc 一nhất 切thiết 莫mạc 非phi 常thường 住trụ 。 二nhị 卷quyển 云vân 五ngũ 陰ấm 六lục 入nhập 。 從tùng 十thập 二nhị 處xứ 。 至chí 十thập 八bát 界giới 。 本bổn 如Như 來Lai 藏tạng 。 常thường 住trụ 妙diệu 明minh 。 不bất 動động 周chu 圓viên 。 妙diệu 真Chân 如Như 性tánh 。 性tánh 真chân 常thường 中trung 。 求cầu 於ư 去khứ 來lai 。 迷mê 悟ngộ 生sanh 死tử 。 了liễu 不bất 可khả 得đắc 。 據cứ 此thử 文văn 則tắc 總tổng 指chỉ 諸chư 法pháp 皆giai 常thường 為vi 。 常thường 住trụ 真chân 心tâm 。 亦diệc 即tức 現hiện 前tiền 一nhất 念niệm 心tâm 王vương 。 若nhược 證chứng 此thử 心tâm 即tức 如như 意ý 珠châu 王vương 身thân 也dã 。 妙diệu 玄huyền 云vân 小Tiểu 乘Thừa 灰hôi 斷đoạn 無vô 如như 意ý 珠châu 身thân 正chánh 是thị 此thử 意ý 。 言ngôn 如như 意ý 珠châu 者giả 。 譬thí 如Như 來Lai 現hiện 形hình 十thập 界giới 隨tùy 所sở 宜nghi 身thân 說thuyết 所sở 應ưng 法pháp 不bất 須tu 作tác 意ý 。 身thân 土thổ 互hỗ 融dung 如như 如như 意ý 珠châu 。 王vương 隨tùy 意ý 雨vũ 寶bảo 。 妙diệu 玄huyền 之chi 意ý 以dĩ 十thập 界giới 身thân 土thổ 性tánh 本bổn 具cụ 足túc 隨tùy 機cơ 變biến 現hiện 方phương 名danh 圓viên 教giáo 常thường 住trụ 。 豈khởi 但đãn 以dĩ 性tánh 不bất 生sanh 滅diệt 為vi 常thường 住trụ 乎hồ 。 今kim 經kinh 七thất 徵trưng 之chi 後hậu 有hữu 圓viên 別biệt 進tiến 否phủ/bĩ 之chi 義nghĩa 。 進tiến 則tắc 明minh 圓viên 。 否phủ/bĩ 則tắc 明minh 別biệt 。 在tại 圓viên 教giáo 中trung 以dĩ 圓viên 融dung 三tam 諦đế 為vi 常thường 而nhi 帶đái 。 最tối 初sơ 方phương 便tiện 。 或hoặc 但đãn 指chỉ 見kiến 性tánh 為vi 常thường 根căn 塵trần 非phi 常thường 。 雖tuy 撥bát 根căn 塵trần 與dữ 小Tiểu 乘Thừa 空không 理lý 有hữu 異dị 實thật 別biệt 教giáo 耳nhĩ 。 今kim 經kinh 正chánh 意ý 的đích 顯hiển 圓viên 常thường 旁bàng 兼kiêm 別biệt 教giáo 。 苟cẩu 不bất 甄chân 別biệt 鮮tiên 不bất 以dĩ 別biệt 而nhi 為vi 圓viên 矣hĩ 。 向hướng 下hạ 更cánh 明minh 茲tư 不bất 繁phồn 述thuật 。 用dụng 諸chư 妄vọng 想tưởng 。 謂vị 用dụng 攀phàn 緣duyên 心tâm 。 為vi 自tự 性tánh 也dã 。 妄vọng 想tưởng 非phi 一nhất 。 如như 五ngũ 陰ấm 即tức 有hữu 五ngũ 重trọng/trùng 妄vọng 想tưởng 故cố 名danh 曰viết 諸chư 妄vọng 想tưởng 。 生sanh 已dĩ 即tức 滅diệt 。 元nguyên 非phi 實thật 有hữu 如như 鏡kính 上thượng 塵trần 垢cấu 而nhi 已dĩ 。 今kim 若nhược 以dĩ 此thử 為vi 因nhân 則tắc 所sở 感cảm 生sanh 死tử 之chi 報báo 起khởi 滅diệt 不bất 停đình 。 猶do 如như 輪luân 轉chuyển 。 如Như 來Lai 將tương 欲dục 。 破phá 妄vọng 故cố 雙song 示thị 真chân 妄vọng 。 真chân 心tâm 是thị 其kỳ 所sở 顯hiển 。 妄vọng 心tâm 是thị 其kỳ 所sở 破phá 。 兩lưỡng 重trọng/trùng 能năng 所sở 不bất 待đãi 下hạ 文văn 而nhi 已dĩ 宛uyển 然nhiên 於ư 此thử 矣hĩ 。

○# 二nhị 勸khuyến 進tấn 直trực 心tâm 。

汝nhữ 今kim 欲dục 研nghiên 。 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。 真chân 發phát 明minh 性tánh 。 應ưng 當đương 直trực 心tâm 。 詶thù 我ngã 所sở 問vấn 。 十thập 方phương 如Như 來Lai 。 同đồng 一nhất 道Đạo 故cố 。 出xuất 離ly 生sanh 死tử 。 皆giai 以dĩ 直trực 心tâm 。 心tâm 言ngôn 直trực 故cố 。 如như 是thị 乃nãi 至chí 。 終chung 始thỉ 地địa 位vị 。 中trung 間gian 永vĩnh 無vô 。 諸chư 委ủy 曲khúc 相tướng 。

真chân 發phát 明minh 性tánh 。 是thị 了liễu 因nhân 也dã 。 謂vị 真chân 欲dục 發phát 明minh 性tánh 體thể 也dã 。 或hoặc 云vân 真chân 發phát 明minh 性tánh 。 者giả 從tùng 真chân 發phát 現hiện 之chi 謂vị 也dã 。 如như 後hậu 文văn 云vân 我ngã 以dĩ 妙diệu 明minh 。 不bất 滅diệt 不bất 生sanh 。 合hợp 如Như 來Lai 藏tạng 。 至chí 故cố 發phát 真Chân 如Như 。 妙diệu 覺giác 明minh 性tánh 。 是thị 真chân 發phát 明minh 性tánh 也dã 。 勸khuyến 進tấn 直trực 心tâm 者giả 。 經Kinh 云vân 。 一nhất 者giả 直trực 見kiến 不bất 邪tà 。 二nhị 者giả 直trực 聞văn 不bất 聽thính 。 三tam 者giả 直trực 治trị 不bất 曲khúc 。 四tứ 者giả 直trực 說thuyết 不bất 煩phiền 。 五ngũ 者giả 直trực 行hành 不bất 迷mê 。 六lục 者giả 直trực 念niệm 不bất 思tư 。 七thất 者giả 直trực 意ý 不bất 動động 。 八bát 者giả 直trực 受thọ 不bất 尋tầm 。 今kim 言ngôn 直trực 心tâm 即tức 是thị 常thường 心tâm 。 此thử 心tâm 下hạ 不bất 落lạc 乎hồ 攀phàn 緣duyên 。 上thượng 可khả 合hợp 于vu 常thường 住trụ 。 後hậu 徵trưng 問vấn 時thời 欲dục 阿A 難Nan 有hữu 疑nghi 即tức 陳trần 勿vật 自tự 遮già 掩yểm 。 故cố 如Như 來Lai 答đáp 之chi 便tiện 成thành 應ứng 病bệnh 與dữ 藥dược 之chi 益ích 。 所sở 以dĩ 欲dục 傚# 十thập 方phương 如Như 來Lai 。 出xuất 離ly 生sanh 死tử 。 先tiên 當đương 傚# 其kỳ 直trực 心tâm 。 古cổ 人nhân 云vân 。 後hậu 文văn 言ngôn 識thức 精tinh 元nguyên 明minh 。 能năng 生sanh 諸chư 緣duyên 。 緣duyên 所sở 遺di 者giả 。 即tức 直trực 心tâm 也dã 。 攀phàn 緣duyên 心tâm 者giả 即tức 虗hư 假giả 也dã 。 古cổ 人nhân 所sở 言ngôn 良lương 可khả 思tư 矣hĩ 。 言ngôn 者giả 心tâm 之chi 聲thanh 。 由do 心tâm 直trực 故cố 所sở 言ngôn 皆giai 直trực 。 酬thù 問vấn 即tức 言ngôn 直trực 也dã 。 此thử 文văn 正chánh 明minh 十thập 方phương 如Như 來Lai 。 心tâm 言ngôn 皆giai 直trực 故cố 所sở 歷lịch 地địa 位vị 咸hàm 無vô 委ủy 曲khúc 以dĩ 有hữu 頓đốn 超siêu 十Thập 地Địa 之chi 用dụng 。 先tiên 言ngôn 終chung 而nhi 後hậu 言ngôn 始thỉ 意ý 勸khuyến 當đương 機cơ 之chi 倣# 傚# 焉yên 。

○# 三tam 正chánh 審thẩm 心tâm 見kiến 分phần/phân 二nhị 一nhất 審thẩm 心tâm 見kiến 二nhị 審thẩm 心tâm 目mục 之chi 處xứ 初sơ 中trung 先tiên 問vấn 。

阿A 難Nan 我ngã 今kim 問vấn 汝nhữ 。 當đương 汝nhữ 發phát 心tâm 。 緣duyên 於ư 如Như 來Lai 。 三tam 十thập 二nhị 相tướng 。 將tương 何hà 所sở 見kiến 。 誰thùy 為vi 愛ái 樂nhạo 。

前tiền 阿A 難Nan 言ngôn 見kiến 三tam 十thập 二nhị 相tướng 。 發phát 心tâm 愛ái 樂nhạo 真chân 妄vọng 端đoan 倪nghê 已dĩ 露lộ 。 如Như 來Lai 就tựu 此thử 端đoan 倪nghê 更cánh 為vi 研nghiên 究cứu 。 前tiền 雖tuy 云vân 見kiến 未vị 曾tằng 言ngôn 目mục 故cố 今kim 問vấn 。 將tương 何hà 所sở 見kiến 。 前tiền 云vân 渴khát 仰ngưỡng 即tức 是thị 愛ái 樂nhạo 故cố 復phục 問vấn 。 誰thùy 為vi 愛ái 樂nhạo 。

○# 次thứ 答đáp 。

阿A 難Nan 白bạch 佛Phật 言ngôn 世Thế 尊Tôn 。 如như 是thị 愛ái 樂nhạo 。 用dụng 我ngã 心tâm 目mục 。 由do 目mục 觀quan 見kiến 。 如Như 來Lai 勝thắng 相tướng 。 心tâm 生sanh 愛ái 樂nhạo 。 故cố 我ngã 發phát 心tâm 。 願nguyện 捨xả 生sanh 死tử 。

如như 是thị 下hạ 總tổng 答đáp 。 由do 目mục 下hạ 別biệt 答đáp 也dã 。 由do 目mục 觀quan 見kiến 。 是thị 答đáp 將tương 何hà 所sở 見kiến 。 下hạ 文văn 云vân 如như 是thị 見kiến 性tánh 。 是thị 心tâm 非phi 眼nhãn 。 而nhi 今kim 以dĩ 目mục 為vi 見kiến 謬mậu 矣hĩ 。 心tâm 生sanh 愛ái 樂nhạo 。 是thị 答đáp 誰thùy 為vi 愛ái 樂nhạo 。 真chân 心tâm 本bổn 無vô 攀phàn 緣duyên 。 而nhi 今kim 以dĩ 愛ái 樂nhạo 為vi 心tâm 是thị 取thủ 緣duyên 塵trần 分phân 別biệt 之chi 心tâm 謬mậu 矣hĩ 。 兩lưỡng 謬mậu 之chi 外ngoại 。 更cánh 有hữu 一nhất 謬mậu 。 尊tôn 者giả 是thị 謂vị 心tâm 不bất 能năng 見kiến 豈khởi 非phi 謬mậu 耶da 。 雖tuy 發phát 心tâm 願nguyện 捨xả 生sanh 死tử 。 生sanh 死tử 由do 之chi 起khởi 矣hĩ 。 然nhiên 如như 是thị 病bệnh 根căn 今kim 七thất 徵trưng 初sơ 尚thượng 不bất 即tức 破phá 。 至chí 辨biện 見kiến 初sơ 方phương 破phá 此thử 病bệnh 。 幽u 溪khê 云vân 。 止Chỉ 觀Quán 明minh 見kiến 相tương/tướng 發phát 心tâm 有hữu 四tứ 種chủng 。 有hữu 見kiến 父phụ 母mẫu 生sanh 身thân 而nhi 發phát 心tâm 者giả 。 有hữu 見kiến 勝thắng 應ưng 而nhi 發phát 心tâm 者giả 。 有hữu 見kiến 報báo 身thân 而nhi 發phát 心tâm 者giả 。 有hữu 見kiến 法Pháp 身thân 而nhi 發phát 心tâm 者giả 。 今kim 阿A 難Nan 所sở 見kiến 即tức 父phụ 母mẫu 生sanh 身thân 。 然nhiên 四tứ 教giáo 雖tuy 即tức 不bất 同đồng 莫mạc 不bất 一nhất 以dĩ 生sanh 為vi 身thân 境cảnh 。 解giải 圓viên 則tắc 圓viên 解giải 偏thiên 則tắc 偏thiên 。 故cố 如Như 來Lai 先tiên 標tiêu 常thường 住trụ 真chân 心tâm 。 為vi 本bổn 然nhiên 後hậu 誨hối 勅sắc 阿A 難Nan 當đương 以dĩ 直trực 心tâm 詶thù 我ngã 。 使sử 阿A 難Nan 果quả 能năng 依y 常thường 住trụ 而nhi 發phát 心tâm 一nhất 以dĩ 直trực 心tâm 訓huấn 佛Phật 所sở 問vấn 。 如như 栢# 庭đình 所sở 謂vị 我ngã 以dĩ 心tâm 見kiến 見kiến 佛Phật 惟duy 心tâm 。 我ngã 心tâm 遍biến 于vu 佛Phật 身thân 佛Phật 身thân 現hiện 我ngã 身thân 內nội 。 心tâm 不bất 自tự 知tri 心tâm 。 佛Phật 不bất 自tự 見kiến 佛Phật 。 心tâm 有hữu 想tưởng 則tắc 癡si 。 無vô 想tưởng 則tắc 泥Nê 洹Hoàn 。 是thị 真chân 見kiến 佛Phật 。 般bát 舟chu 云vân 。 又hựu 能năng 了liễu 知tri 。 如Như 來Lai 之chi 身thân 。 前tiền 際tế 不bất 來lai 。 後hậu 際tế 不bất 去khứ 。 今kim 亦diệc 不bất 住trụ 。 不bất 觀quán 色sắc 。 不bất 觀quán 色sắc 如như 。 不bất 觀quán 色sắc 性tánh 等đẳng 。 淨tịnh 名danh 云vân 。 是thị 則tắc 依y 於ư 佛Phật 慧tuệ 不bất 以dĩ 二nhị 相tướng 。 見kiến 於ư 如Như 來Lai 。 唯duy 依y 心tâm 現hiện 不bất 離ly 真Chân 如Như 。 能năng 如như 是thị 答đáp 。 則tắc 七thất 處xứ 徵trưng 心tâm 無vô 從tùng 生sanh 起khởi 安an 有hữu 是thị 經Kinh 。 惟duy 阿A 難Nan 發phát 起khởi 是thị 教giáo 特đặc 閟bí 其kỳ 妙diệu 。 惟duy 以dĩ 緣duyên 心tâm 酬thù 佛Phật 所sở 問vấn 曰viết 。 如như 是thị 愛ái 樂nhạo 。 用dụng 我ngã 心tâm 目mục 。 安an 能năng 契khế 常thường 住trụ 真chân 心tâm 哉tai 。

○# 次thứ 審thẩm 心tâm 目mục 之chi 處xứ 先tiên 問vấn 。

佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。

如như 汝nhữ 所sở 說thuyết 。 真chân 所sở 愛ái 樂nhạo 。 因nhân 於ư 心tâm 目mục 。 若nhược 不bất 識thức 知tri 。 心tâm 目mục 所sở 在tại 。 則tắc 不bất 能năng 得đắc 。 降hàng 伏phục 塵trần 勞lao 。 譬thí 如như 國quốc 王vương 。 為vị 賊tặc 所sở 侵xâm 。 發phát 兵binh 討thảo 除trừ 。 是thị 兵binh 要yếu 當đương 。 知tri 賊tặc 所sở 在tại 。 使sử 汝nhữ 流lưu 轉chuyển 。 心tâm 目mục 為vi 咎cữu 。 吾ngô 今kim 問vấn 汝nhữ 。 唯duy 心tâm 與dữ 目mục 。 今kim 何hà 所sở 在tại 。

阿A 難Nan 言ngôn 目mục 見kiến 心tâm 樂nhạo/nhạc/lạc 。 佛Phật 即tức 當đương 破phá 見kiến 者giả 非phi 目mục 。 愛ái 樂nhạo 非phi 心tâm 。 但đãn 尊tôn 者giả 病bệnh 根căn 已dĩ 露lộ 。 必tất 使sử 病bệnh 根căn 盡tận 露lộ 。 方phương 堪kham 應ứng 病bệnh 與dữ 藥dược 。 葢# 病bệnh 有hữu 根căn 標tiêu 藥dược 有hữu 緩hoãn 急cấp 。 先tiên 破phá 心tâm 在tại 內nội 者giả 所sở 謂vị 急cấp 則tắc 治trị 其kỳ 標tiêu 也dã 。 真chân 所sở 愛ái 樂nhạo 。 謂vị 真chân 誠thành 愛ái 樂nhạo 。 所sở 字tự 助trợ 語ngữ 詞từ 耳nhĩ 。 文văn 有hữu 法pháp 譬thí 合hợp 。 因nhân 于vu 心tâm 目mục 即tức 下hạ 心tâm 目mục 為vi 咎cữu 之chi 意ý 。 下hạ 文văn 七thất 徵trưng 以dĩ 破phá 妄vọng 心tâm 之chi 處xứ 是thị 。 降hàng 伏phục 塵trần 勞lao 。 假giả 使sử 阿A 難Nan 不bất 執chấp 在tại 內nội 何hà 由do 破phá 其kỳ 內nội 乎hồ 。 餘dư 六lục 亦diệc 爾nhĩ 。 以dĩ 心tâm 例lệ 目mục 其kỳ 意ý 亦diệc 然nhiên 。 執chấp 目mục 在tại 面diện 然nhiên 後hậu 可khả 破phá 在tại 面diện 之chi 目mục 。 如như 云vân 眼nhãn 能năng 顯hiển 色sắc 。 如như 是thị 見kiến 性tánh 。 是thị 心tâm 非phi 眼nhãn 。 非phi 破phá 在tại 面diện 之chi 目mục 耶da 。 或hoặc 謂vị 此thử 文văn 但đãn 破phá 心tâm 而nhi 不bất 破phá 目mục 豈khởi 不bất 謬mậu 耶da 。 塵trần 謂vị 塵trần 緣duyên 。 由do 塵trần 緣duyên 而nhi 勞lao 累lũy/lụy/luy 心tâm 神thần 也dã 。 譬thí 中trung 國quốc 王vương 譬thí 真chân 心tâm 。 賊tặc 譬thí 妄vọng 心tâm 。 如Như 來Lai 七thất 徵trưng 喻dụ 。 發phát 兵binh 討thảo 除trừ 。 賊tặc 所sở 在tại 喻dụ 七thất 處xứ 。 合hợp 中trung 使sử 汝nhữ 流lưu 轉chuyển 。 同đồng 國quốc 王vương 為vị 賊tặc 所sở 侵xâm 。 心tâm 目mục 為vi 咎cữu 。 是thị 妄vọng 心tâm 妄vọng 目mục 。 若nhược 真chân 心tâm 真chân 見kiến 有hữu 何hà 咎cữu 與dữ 。 又hựu 此thử 文văn 雙song 標tiêu 心tâm 目mục 為vi 咎cữu 。 而nhi 今kim 特đặc 破phá 心tâm 者giả 。 是thị 所sở 對đối 所sở 觀quán 之chi 陰ấm 心tâm 根căn 本bổn 。 若nhược 破phá 心tâm 已dĩ 如như 伐phạt 本bổn 枝chi 枯khô 擒cầm 賊tặc 擒cầm 王vương 法pháp 也dã 。 目mục 是thị 枝chi 末mạt 至chí 下hạ 略lược 破phá 即tức 足túc 矣hĩ 。 問vấn 心tâm 與dữ 目mục 何hà 在tại 者giả 合hợp 是thị 兵binh 要yếu 當đương 。 知tri 賊tặc 所sở 在tại 。

○# 次thứ 答đáp 。

阿A 難Nan 白bạch 佛Phật 言ngôn 世Thế 尊Tôn 。 一nhất 切thiết 世thế 間gian 。 十thập 種chủng 異dị 生sanh 。 同đồng 將tương 識thức 心tâm 。 居cư 在tại 身thân 內nội 。 縱túng 觀quan 如Như 來Lai 。 青thanh 蓮liên 華hoa 眼nhãn 。 亦diệc 在tại 佛Phật 面diện 。 我ngã 今kim 觀quan 此thử 。 浮phù 根căn 四tứ 塵trần 。 祗chi 在tại 我ngã 面diện 。 如như 是thị 識thức 心tâm 。 實thật 居cư 身thân 內nội 。

先tiên 舉cử 凡phàm 心tâm 在tại 內nội 次thứ 舉cử 佛Phật 眼nhãn 在tại 面diện 例lệ 己kỷ 亦diệc 然nhiên 。 是thị 尊tôn 者giả 答đáp 詞từ 之chi 巧xảo 也dã 。 十thập 種chủng 異dị 生sanh 者giả 。 或hoặc 云vân 十thập 二nhị 類loại 中trung 除trừ 空không 散tán 消tiêu 沉trầm 及cập 精tinh 神thần 化hóa 為vi 。 土thổ 木mộc 金kim 石thạch 。 但đãn 有hữu 十thập 類loại 。 熏huân 聞văn 云vân 。 青thanh 蓮liên 華hoa 眼nhãn 者giả 。 天Thiên 竺Trúc 有hữu 青thanh 蓮liên 華hoa 。 其kỳ 葉diệp 修tu 而nhi 復phục 廣quảng 。 青thanh 白bạch 分phân 明minh 。 有hữu 大đại 人nhân 目mục 相tương/tướng 故cố 以dĩ 為ví 喻dụ 。 [橘-矛+隹]# 李# 云vân 。 浮phù 根căn 四tứ 塵trần 。 即tức 外ngoại 五ngũ 根căn 名danh 浮phù 塵trần 根căn 。 浮phù 謂vị 麤thô 浮phù 。 塵trần 以dĩ 染nhiễm 汙ô 為vi 名danh 。 染nhiễm 汙ô 真chân 性tánh 故cố 。 根căn 以dĩ 能năng 生sanh 為vi 義nghĩa 能năng 生sanh 五ngũ 識thức 故cố 。 然nhiên 內nội 五ngũ 根căn 皆giai 清thanh 淨tịnh 四tứ 大đại 。 所sở 造tạo 屬thuộc 不bất 可khả 見kiến 有hữu 對đối 色sắc 也dã 。 又hựu 內nội 外ngoại 五ngũ 根căn 皆giai 具cụ 八bát 法pháp 所sở 成thành 。 能năng 造tạo 四tứ 大đại 。 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 。 所sở 造tạo 四tứ 塵trần 。 色sắc 香hương 味vị 觸xúc 。 今kim 在tại 浮phù 根căn 中trung 能năng 造tạo 四tứ 大đại 性tánh 不bất 可khả 見kiến 故cố 。 指chỉ 所sở 造tạo 而nhi 已dĩ 。 夫phu 前tiền 指chỉ 目mục 為vi 能năng 見kiến 是thị 一nhất 重trọng/trùng 謬mậu 。 今kim 云vân 眼nhãn 根căn 在tại 面diện 是thị 第đệ 二nhị 重trọng 謬mậu 也dã 。 前tiền 指chỉ 愛ái 樂nhạo 為vi 心tâm 是thị 一nhất 重trọng/trùng 謬mậu 。 今kim 云vân 心tâm 在tại 身thân 內nội 是thị 第đệ 二nhị 重trọng 謬mậu 也dã 。 後hậu 文văn 云vân 十thập 方phương 虗hư 空không 生sanh 汝nhữ 心tâm 內nội 。 猶do 如như 片phiến 雲vân 。 點điểm 太thái 清thanh 裏lý 。 又hựu 云vân 汝nhữ 身thân 汝nhữ 心tâm 。 皆giai 是thị 妙diệu 明minh 。 真chân 心tâm 中trung 物vật 。 今kim 言ngôn 識thức 心tâm 實thật 居cư 身thân 內nội 。 乃nãi 當đương 機cơ 之chi 大đại 謬mậu 。 須tu 先tiên 擒cầm 破phá 。 此thử 屬thuộc 心tâm 王vương 也dã 。 至chí 於ư 眼nhãn 根căn 二nhị 謬mậu 枝chi 末mạt 稍sảo 緩hoãn 俟sĩ 辨biện 見kiến 中trung 破phá 。 若nhược 不bất 破phá 眼nhãn 根căn 則tắc 恐khủng 又hựu 墮đọa 。 根căn 塵trần 之chi 中trung 。 成thành 常thường 見kiến 外ngoại 道đạo 矣hĩ 。

○# 二nhị 破phá 妄vọng 顯hiển 真chân 。 破phá 妄vọng 即tức 是thị 從tùng 假giả 。 顯hiển 真chân 即tức 是thị 入nhập 空không 。 從tùng 假giả 即tức 假giả 觀quán 也dã 。 顯hiển 真chân 即tức 空không 觀quán 也dã 。 嗟ta 夫phu 世thế 人nhân 不bất 善thiện 觀quán 心tâm 不bất 知tri 圓viên 別biệt 門môn 戶hộ 。 聞văn 次thứ 第đệ 三tam 觀quán 先tiên 空không 次thứ 假giả 後hậu 中trung 便tiện 欲dục 直trực 從tùng 空không 觀quán 而nhi 入nhập 。 不bất 知tri 欲dục 入nhập 空không 者giả 先tiên 須tu 觀quán 假giả 。 所sở 以dĩ 瓔anh 珞lạc 云vân 。 從tùng 假giả 入nhập 空không 觀quán 亦diệc 名danh 二nhị 諦đế 觀quán 。 摩ma 訶ha 止Chỉ 觀Quán 云vân 。 觀quán 假giả 為vi 入nhập 空không 之chi 詮thuyên 空không 由do 詮thuyên 會hội 。 聖thánh 說thuyết 如như 此thử 豈khởi 可khả 違vi 乎hồ 。 若nhược 不bất 觀quán 假giả 而nhi 能năng 入nhập 空không 此thử 古cổ 今kim 必tất 無vô 之chi 事sự 。 須tu 知tri 從tùng 假giả 入nhập 空không 乃nãi 空không 前tiền 之chi 假giả 非phi 空không 後hậu 之chi 假giả 也dã 。 今kim 觀quán 妄vọng 心tâm 不bất 在tại 七thất 處xứ 。 意ý 顯hiển 妄vọng 心tâm 元nguyên 非phi 實thật 有hữu 豈khởi 非phi 假giả 乎hồ 。 所sở 言ngôn 假giả 者giả 非phi 謂vị 永vĩnh 無vô 但đãn 非phi 實thật 有hữu 。 苟cẩu 直trực 以dĩ 妄vọng 心tâm 為vi 一nhất 無vô 所sở 有hữu 即tức 如như 水thủy 消tiêu 鹽diêm 之chi 邪tà 空không 矣hĩ 。 又hựu 從tùng 來lai 習tập 台thai 教giáo 者giả 皆giai 謂vị 楞lăng 嚴nghiêm 尚thượng 耳nhĩ 根căn 。 天thiên 台thai 觀quán 六lục 識thức 。 然nhiên 今kim 所sở 破phá 妄vọng 心tâm 豈khởi 非phi 第đệ 六lục 意ý 識thức 。 此thử 與dữ 止Chỉ 觀Quán 去khứ 丈trượng 就tựu 尺xích 去khứ 尺xích 就tựu 寸thốn 簡giản 去khứ 四tứ 陰ấm 唯duy 觀quán 識thức 陰ấm 的đích 觀quán 現hiện 前tiền 一nhất 念niệm 總tổng 無vô 明minh 心tâm 。 文văn 意ý 正chánh 同đồng 。 昧muội 者giả 猶do 欲dục 岐kỳ 而nhi 二nhị 之chi 不bất 可khả 解giải 也dã 。 文văn 中trung 先tiên 約ước 三Tam 摩Ma 提Đề 觀quán 假giả 。 次thứ 約ước 奢Xa 摩Ma 他Tha 顯hiển 真chân 。 二nhị 科khoa 之chi 中trung 皆giai 明minh 圓viên 理lý 。 初sơ 文văn 分phần/phân 七thất 。 先tiên 破phá 心tâm 在tại 內nội 。 又hựu 三tam 。 一nhất 以dĩ 現hiện 事sự 比tỉ 例lệ 。 二nhị 示thị 最tối 初sơ 方phương 便tiện 。 三tam 正chánh 破phá 斥xích 在tại 內nội 。 初sơ 中trung 三tam 。 一nhất 定định 內nội 外ngoại 。 心tâm 若nhược 在tại 內nội 應ưng 先tiên 見kiến 內nội 。 內nội 必tất 先tiên 見kiến 外ngoại 必tất 後hậu 見kiến 。 故cố 先tiên 問vấn 內nội 外ngoại 也dã 。

佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。

汝nhữ 今kim 現hiện 坐tọa 。 如Như 來Lai 講giảng 堂đường 。 觀quan 祇Kỳ 陀Đà 林Lâm 。 今kim 何hà 所sở 在tại 。

世Thế 尊Tôn 。 此thử 大đại 重Trùng 閣Các 。 清thanh 淨tịnh 講giảng 堂đường 。 在tại 給Cấp 孤Cô 園Viên 。 今kim 祇Kỳ 陀Đà 林Lâm 。 實thật 在tại 堂đường 外ngoại 。

現hiện 坐tọa 者giả 謂vị 現hiện 在tại 可khả 據cứ 之chi 事sự 當đương 以dĩ 為vi 例lệ 也dã 。 講giảng 堂đường 在tại 內nội 祇Kỳ 陀Đà 林Lâm 在tại 外ngoại 其kỳ 事sự 顯hiển 然nhiên 。 而nhi 反phản 問vấn 阿A 難Nan 者giả 欲dục 其kỳ 親thân 自tự 答đáp 出xuất 則tắc 無vô 可khả 迴hồi 避tị 耳nhĩ 。 若nhược 比tỉ 例lệ 者giả 。 阿A 難Nan 例lệ 心tâm 。 講giảng 堂đường 例lệ 身thân 。 現hiện 坐tọa 講giảng 堂đường 例lệ 心tâm 在tại 身thân 中trung 祇Kỳ 陀Đà 林Lâm 以dĩ 喻dụ 身thân 外ngoại 。 世Thế 尊Tôn 下hạ 阿A 難Nan 答đáp 也dã 。 堂đường 在tại 園viên 中trung 隱ẩn 然nhiên 指chỉ 身thân 為vi 內nội 境cảnh 。 林lâm 在tại 堂đường 外ngoại 隱ẩn 然nhiên 指chỉ 物vật 為vi 外ngoại 境cảnh 。 據cứ 其kỳ 自tự 說thuyết 則tắc 內nội 外ngoại 定định 矣hĩ 。

○# 二nhị 定định 先tiên 後hậu 。

阿A 難Nan 。 汝nhữ 今kim 堂đường 中trung 。 先tiên 何hà 所sở 見kiến 。

世Thế 尊Tôn 。 我ngã 在tại 堂đường 中trung 。 先tiên 見kiến 如Như 來Lai 。 次thứ 觀quan 大đại 眾chúng 。 如như 是thị 外ngoại 望vọng 。 方phương 矚chú 林lâm 園viên 。

此thử 定định 見kiến 之chi 次thứ 第đệ 也dã 。 內nội 外ngoại 既ký 定định 先tiên 後hậu 斯tư 分phần/phân 故cố 問vấn 先tiên 後hậu 。 文văn 意ý 本bổn 以dĩ 阿A 難Nan 例lệ 心tâm 。 而nhi 今kim 問vấn 汝nhữ 在tại 堂đường 中trung 先tiên 何hà 所sở 見kiến 。 則tắc 儼nghiễm 然nhiên 以dĩ 心tâm 為vi 能năng 見kiến 矣hĩ 。 但đãn 急cấp 攻công 心tâm 在tại 內nội 之chi 執chấp 。 未vị 顯hiển 破phá 目mục 在tại 面diện 及cập 見kiến 者giả 是thị 目mục 之chi 病bệnh 者giả 。 先tiên 根căn 本bổn 而nhi 後hậu 枝chi 末mạt 。 自tự 然nhiên 之chi 道Đạo 也dã 。 阿A 難Nan 所sở 答đáp 。 必tất 先tiên 見kiến 內nội 而nhi 後hậu 見kiến 外ngoại 。 以dĩ 此thử 例lệ 心tâm 。 亦diệc 當đương 先tiên 見kiến 焦tiêu 腑phủ 後hậu 見kiến 外ngoại 物vật 明minh 矣hĩ 。 葢# 以dĩ 講giảng 堂đường 例lệ 身thân 如Như 來Lai 大đại 眾chúng 當đương 例lệ 五ngũ 臟tạng 故cố 也dã 。

○# 三tam 定định 因nhân 由do 。

阿A 難Nan 。 汝nhữ 矚chú 林lâm 園viên 。 因nhân 何hà 有hữu 見kiến 。

世Thế 尊Tôn 。 此thử 大đại 講giảng 堂đường 。 戶hộ 牖dũ 開khai 豁hoát 。 故cố 我ngã 在tại 堂đường 。 得đắc 遠viễn 瞻chiêm 見kiến 。

內nội 外ngoại 先tiên 後hậu 已dĩ 定định 綽xước 然nhiên 可khả 以dĩ 破phá 心tâm 在tại 內nội 。 茲tư 復phục 問vấn 因nhân 由do 者giả 欲dục 阿A 難Nan 答đáp 出xuất 。 戶hộ 牖dũ 開khai 豁hoát 。 葢# 既ký 以dĩ 阿A 難Nan 例lệ 心tâm 便tiện 當đương 以dĩ 戶hộ 牖dũ 例lệ 五ngũ 根căn 也dã 。 隱ẩn 然nhiên 指chỉ 五ngũ 根căn 開khai 通thông 然nhiên 後hậu 心tâm 得đắc 緣duyên 於ư 外ngoại 境cảnh 。 是thị 則tắc 據cứ 當đương 機cơ 所sở 答đáp 外ngoại 以dĩ 眼nhãn 為vi 戶hộ 牖dũ 明minh 矣hĩ 。 執chấp 心tâm 在tại 內nội 此thử 計kế 既ký 破phá 。 眼nhãn 為vi 戶hộ 牖dũ 即tức 此thử 可khả 破phá 眼nhãn 為vi 能năng 見kiến 之chi 執chấp 。 故cố 知tri 破phá 有hữu 傍bàng 正chánh 。 此thử 中trung 正chánh 破phá 妄vọng 心tâm 。 傍bàng 駁bác 妄vọng 見kiến 。 正chánh 根căn 露lộ 枝chi 枯khô 也dã 。

○# 二nhị 示thị 最tối 初sơ 方phương 便tiện 。

爾nhĩ 時thời 世Thế 尊Tôn 。 在tại 大đại 眾chúng 中trung 。 舒thư 金kim 色sắc 臂tý 。 摩ma 阿A 難Nan 頂đảnh 。 告cáo 示thị 阿A 難Nan 。 及cập 諸chư 大đại 眾chúng 。 有hữu 三tam 摩ma 提đề 。 名danh 大đại 佛Phật 頂đảnh 首thủ 楞lăng 嚴nghiêm 王vương 。 具cụ 足túc 萬vạn 行hạnh 。 十thập 方phương 如Như 來Lai 。 一nhất 門môn 超siêu 出xuất 。 妙diệu 莊trang 嚴nghiêm 路lộ 。 汝nhữ 今kim 諦đế 聽thính 。 阿A 難Nan 頂đảnh 禮lễ 。 伏phục 受thọ 慈từ 旨chỉ 。

前tiền 比tỉ 例lệ 已dĩ 竟cánh 即tức 應ưng 破phá 執chấp 。 佛Phật 不bất 即tức 破phá 。 而nhi 云vân 有hữu 三tam 摩ma 提đề 。 等đẳng 者giả 示thị 最tối 初sơ 方phương 便tiện 也dã 。 破phá 法pháp 先tiên 須tu 觀quán 假giả 。 假giả 是thị 三Tam 摩Ma 提Đề 。 特đặc 舉cử 其kỳ 名danh 以dĩ 冠quan 徵trưng 心tâm 辨biện 見kiến 之chi 首thủ 焉yên 。 此thử 名danh 古cổ 師sư 講giảng 之chi 太thái 略lược 。 但đãn 云vân 圓viên 融dung 三tam 諦đế 舉cử 一nhất 即tức 三tam 。 今kim 人nhân 講giảng 之chi 太thái 訛ngoa 。 云vân 三Tam 摩Ma 提Đề 是thị 總tổng 相tương/tướng 法Pháp 門môn 。 夫phu 首thủ 楞lăng 嚴nghiêm 已dĩ 是thị 總tổng 相tương/tướng 。 今kim 又hựu 以dĩ 三Tam 摩Ma 提Đề 為vi 大đại 總tổng 相tương/tướng 何hà 所sở 總tổng 耶da 。 考khảo 圓viên 覺giác 經kinh 以dĩ 靜tĩnh 幻huyễn 寂tịch 釋thích 奢Xa 摩Ma 他Tha 等đẳng 三tam 名danh 。 而nhi 云vân 三Tam 摩Ma 提Đề 起khởi 幻huyễn 。 今kim 經kinh 亦diệc 云vân 。 如như 幻huyễn 三tam 摩ma 提đề 。 則tắc 三Tam 摩Ma 提Đề 為vi 三tam 觀quán 中trung 之chi 假giả 觀quán 。 三tam 定định 中trung 之chi 假giả 定định 明minh 矣hĩ 。 又hựu 翻phiên 譯dịch 中trung 翻phiên 三Tam 摩Ma 提Đề 為vi 等đẳng 持trì 。 釋thích 云vân 離ly 沉trầm 掉trạo 為vi 等đẳng 。 令linh 心tâm 專chuyên 住trụ 一nhất 境cảnh 為vi 持trì 。 既ký 云vân 專chuyên 住trụ 一nhất 境cảnh 非phi 假giả 而nhi 何hà 。 然nhiên 特đặc 舉cử 假giả 者giả 何hà 也dã 。 當đương 機cơ 首thủ 請thỉnh 一nhất 心tâm 三tam 觀quán 理lý 最tối 圓viên 融dung 。 要yếu 因nhân 門môn 入nhập 。 世Thế 尊Tôn 于vu 三tam 法pháp 中trung 。 特đặc 舉cử 三Tam 摩Ma 提Đề 為vi 入nhập 門môn 方phương 便tiện 使sử 措thố 心tâm 有hữu 地địa 亦diệc 通thông 途đồ 修tu 定định 之chi 法pháp 耳nhĩ 。 葢# 三tam 觀quán 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 次thứ 第đệ 三tam 觀quán 。 二nhị 不bất 次thứ 第đệ 三tam 觀quán 。 次thứ 第đệ 三tam 觀quán 必tất 先tiên 假giả 後hậu 空không 。 瓔anh 珞lạc 經Kinh 云vân 。 從tùng 假giả 入nhập 空không 觀quán 亦diệc 名danh 二nhị 諦đế 觀quán 。 從tùng 空không 入nhập 假giả 觀quán 亦diệc 名danh 平bình 等đẳng 觀quán 。 人nhân 但đãn 知tri 空không 假giả 中trung 為vi 三tam 觀quán 而nhi 不bất 知tri 有hữu 。 空không 前tiền 之chi 假giả 有hữu 空không 後hậu 之chi 假giả 。 空không 前tiền 之chi 假giả 名danh 從tùng 假giả 入nhập 空không 。 止Chỉ 觀Quán 云vân 觀quán 假giả 為vi 入nhập 空không 之chi 詮thuyên 空không 由do 詮thuyên 會hội 正chánh 是thị 此thử 義nghĩa 。 空không 後hậu 之chi 假giả 名danh 從tùng 空không 出xuất 假giả 。 止Chỉ 觀Quán 明minh 複phức 疎sơ 倒đảo 入nhập 。 即tức 是thị 其kỳ 義nghĩa 。 二nhị 假giả 義nghĩa 異dị 其kỳ 名danh 則tắc 同đồng 。 今kim 經kinh 有hữu 三tam 摩ma 提đề 。 乃nãi 是thị 空không 前tiền 之chi 假giả 。 後hậu 文văn 開khai 示thị 奢Xa 摩Ma 他Tha 路lộ 。 非phi 從tùng 假giả 入nhập 空không 乎hồ 。 圓viên 融dung 三tam 觀quán 必tất 約ước 假giả 以dĩ 立lập 空không 中trung 。 三tam 大đại 部bộ 中trung 其kỳ 例lệ 甚thậm 多đa 。 聊liêu 舉cử 四tứ 文văn 不bất 能năng 盡tận 引dẫn 。 妙diệu 樂lạc 釋thích 經kinh 萬vạn 二nhị 千thiên 人nhân 俱câu 。 觀quán 心tâm 中trung 云vân 。 境cảnh 據cứ 假giả 邊biên 且thả 存tồn 其kỳ 數số 。 空không 中trung 尚thượng 無vô 其kỳ 數số 安an 在tại 。 然nhiên 必tất 約ước 假giả 以dĩ 立lập 空không 中trung 。 觀quán 亦diệc 如như 是thị 。 止Chỉ 觀Quán 云vân 。 若nhược 一nhất 法pháp 一nhất 切thiết 法pháp 即tức 是thị 。 因nhân 緣duyên 所sở 生sanh 法pháp 。 是thị 為vi 假giả 名danh 假giả 觀quán 也dã 。 若nhược 一nhất 切thiết 法pháp 。 即tức 一nhất 法pháp 我ngã 說thuyết 即tức 是thị 空không 空không 觀quán 也dã 。 若nhược 非phi 一nhất 非phi 一nhất 切thiết 者giả 即tức 是thị 中trung 道đạo 觀quán 。 彼bỉ 文văn 觀quán 不bất 思tư 議nghị 境cảnh 中trung 歷lịch 。 陰ấm 入nhập 界giới 等đẳng 。 文văn 文văn 如như 是thị 。 是thị 亦diệc 約ước 假giả 以dĩ 立lập 空không 中trung 也dã 。 輔phụ 行hành 云vân 。 三tam 諦đế 無vô 形hình 俱câu 不bất 可khả 見kiến 。 然nhiên 即tức 假giả 法pháp 可khả 寄ký 事sự 辨biện 。 即tức 此thử 假giả 法pháp 即tức 空không 即tức 中trung 。 妙diệu 玄huyền 云vân 。 見kiến 思tư 幻huyễn 破phá 真Chân 諦Đế 幻huyễn 成thành 。 無vô 知tri 幻huyễn 破phá 俗tục 諦đế 幻huyễn 成thành 。 無vô 明minh 幻huyễn 破phá 中trung 道đạo 幻huyễn 成thành 。 如như 上thượng 四tứ 文văn 總tổng 明minh 圓viên 教giáo 行hành 人nhân 必tất 從tùng 妙diệu 假giả 入nhập 門môn 。 假giả 即tức 空không 中trung 一nhất 心tâm 具cụ 三tam 止Chỉ 觀Quán 。 今kim 經kinh 圓viên 旨chỉ 義nghĩa 趣thú 全toàn 同đồng 。 故cố 首thủ 標tiêu 有hữu 三tam 摩ma 提đề 。 下hạ 即tức 云vân 大đại 佛Phật 頂đảnh 等đẳng 其kỳ 意ý 可khả 見kiến 。 如như 是thị 則tắc 七thất 徵trưng 之chi 文văn 即tức 是thị 圓viên 門môn 。 但đãn 世Thế 尊Tôn 以dĩ 圓viên 融dung 立lập 宗tông 。 阿A 難Nan 每mỗi 從tùng 方phương 便tiện 啟khải 請thỉnh 。 至chí 七thất 徵trưng 後hậu 重trọng/trùng 請thỉnh 示thị 。 奢Xa 摩Ma 他Tha 路lộ 。 顯hiển 今kim 七thất 徵trưng 但đãn 是thị 從tùng 假giả 。 至chí 後hậu 辨biện 見kiến 方phương 是thị 入nhập 空không 。 此thử 別biệt 教giáo 義nghĩa 。 分phần/phân 圓viên 即tức 別biệt 融dung 別biệt 即tức 圓viên 。 圓viên 別biệt 豈khởi 相tương/tướng 礙ngại 耶da 。 後hậu 有hữu 三tam 番phiên 進tiến 否phủ/bĩ 之chi 文văn 。 進tiến 則tắc 明minh 圓viên 。 否phủ/bĩ 則tắc 明minh 別biệt 。 進tiến 否phủ/bĩ 之chi 義nghĩa 實thật 昉# 于vu 此thử 。 名danh 大đại 佛Phật 頂đảnh 下hạ 此thử 世Thế 尊Tôn 以dĩ 圓viên 融dung 立lập 經kinh 名danh 也dã 。 上thượng 雖tuy 但đãn 立lập 三Tam 摩Ma 提Đề 而nhi 假giả 能năng 破phá 法pháp 即tức 是thị 空không 中trung 。 圓viên 融dung 三tam 諦đế 是thị 法Pháp 身thân 之chi 理lý 法Pháp 身thân 徧biến 到đáo 妙diệu 明minh 無vô 相tướng 名danh 大đại 佛Phật 頂đảnh 。 證chứng 入nhập 此thử 諦đế 由do 三tam 止Chỉ 觀Quán 。 首thủ 楞lăng 嚴nghiêm 王vương 該cai 三tam 止Chỉ 觀Quán 即tức 具cụ 萬vạn 行hạnh 。 總tổng 定định 具cụ 別biệt 故cố 稱xưng 為vi 王vương 。 準chuẩn 題đề 中trung 名danh 諸chư 菩Bồ 薩Tát 萬vạn 行hạnh 。 今kim 雖tuy 不bất 言ngôn 菩Bồ 薩Tát 義nghĩa 已dĩ 該cai 之chi 。 又hựu 在tại 菩Bồ 薩Tát 但đãn 名danh 萬vạn 行hạnh 首thủ 楞lăng 嚴nghiêm 。 在tại 佛Phật 名danh 首thủ 楞lăng 嚴nghiêm 王vương 。 今kim 文văn 多đa 就tựu 如Như 來Lai 說thuyết 也dã 。 次thứ 云vân 十thập 方phương 如Như 來Lai 。 一nhất 門môn 超siêu 出xuất 。 妙diệu 莊trang 嚴nghiêm 路lộ 。 即tức 如Như 來Lai 密mật 因nhân 修tu 證chứng 了liễu 義nghĩa 也dã 。 一nhất 門môn 超siêu 出xuất 。 豈khởi 非phi 密mật 因nhân 。 因nhân 即tức 是thị 門môn 。 後hậu 文văn 云vân 識thức 陰ấm 若nhược 盡tận 。 如như 是thị 乃nãi 超siêu 。 十thập 信tín 等đẳng 五ngũ 十thập 五ngũ 位vị 是thị 已dĩ 。 妙diệu 莊trang 嚴nghiêm 是thị 修tu 證chứng 。 謂vị 一nhất 心tâm 具cụ 萬vạn 行hạnh 之chi 因nhân 莊trang 嚴nghiêm 果quả 德đức 也dã 。 然nhiên 一nhất 門môn 對đối 十thập 方phương 說thuyết 。 十thập 方phương 佛Phật 雖tuy 多đa 孰thục 不bất 由do 此thử 。 一nhất 門môn 超siêu 出xuất 。 路lộ 對đối 果quả 說thuyết 。 門môn 之chi 與dữ 路lộ 皆giai 卻khước 指chỉ 因nhân 中trung 之chi 修tu 耳nhĩ 。 經kinh 題đề 存tồn 三tam 隱ẩn 二nhị 義nghĩa 得đắc 于vu 此thử 。 須tu 知tri 十thập 方phương 如Như 來Lai 。 皆giai 從tùng 觀quán 假giả 得đắc 入nhập 。 由do 觀quán 假giả 故cố 證chứng 大đại 佛Phật 頂đảnh 乃nãi 至chí 具cụ 妙diệu 莊trang 嚴nghiêm 。 行hành 人nhân 捨xả 此thử 何hà 從tùng 證chứng 入nhập 耶da 。 而nhi 以dĩ 此thử 為vi 最tối 初sơ 方phương 便tiện 者giả 。 空không 假giả 中trung 之chi 前tiền 又hựu 有hữu 一nhất 假giả 豈khởi 非phi 最tối 初sơ 方phương 便tiện 乎hồ 。 定định 林lâm 云vân 。 摩ma 頂đảnh 者giả 撫phủ 以dĩ 示thị 愛ái 。 禮lễ 足túc 者giả 伏phục 以dĩ 示thị 敬kính 。 上thượng 愛ái 下hạ 故cố 摩ma 頂đảnh 。 下hạ 敬kính 上thượng 故cố 禮lễ 足túc 。

○# 三tam 正chánh 破phá 斥xích 在tại 內nội 二nhị 一nhất 立lập 例lệ 按án 定định 。

佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。

如như 汝nhữ 所sở 言ngôn 。 身thân 在tại 講giảng 堂đường 。 戶hộ 牖dũ 開khai 豁hoát 。 遠viễn 矚chú 林lâm 園viên 。 亦diệc 有hữu 眾chúng 生sanh 。 在tại 此thử 堂đường 中trung 。 不bất 見kiến 如Như 來Lai 。 見kiến 堂đường 外ngoại 者giả 。 阿A 難Nan 答đáp 言ngôn 世Thế 尊Tôn 在tại 堂đường 不bất 見kiến 如Như 來Lai 。 能năng 見kiến 林lâm 泉tuyền 。 無vô 有hữu 是thị 處xứ 。

如như 汝nhữ 所sở 言ngôn 。 牒điệp 阿A 難Nan 語ngữ 也dã 。 身thân 在tại 講giảng 堂đường 。 而nhi 見kiến 堂đường 外ngoại 牒điệp 前tiền 初sơ 二nhị 兩lưỡng 答đáp 。 戶hộ 牖dũ 開khai 豁hoát 。 牒điệp 前tiền 第đệ 三tam 答đáp 。 此thử 兩lưỡng 義nghĩa 皆giai 是thị 能năng 例lệ 。 次thứ 云vân 亦diệc 有hữu 眾chúng 生sanh 。 就tựu 所sở 例lệ 說thuyết 與dữ 能năng 例lệ 違vi 。 此thử 眾chúng 生sanh 隱ẩn 然nhiên 指chỉ 阿A 難Nan 也dã 。 不bất 見kiến 如Như 來Lai 。 而nhi 見kiến 堂đường 外ngoại 正chánh 如như 阿A 難Nan 心tâm 在tại 身thân 中trung 不bất 見kiến 身thân 內nội 而nhi 但đãn 見kiến 身thân 外ngoại 也dã 。 如như 阿A 難Nan 答đáp 斷đoạn 無vô 不bất 見kiến 內nội 而nhi 見kiến 外ngoại 之chi 事sự 是thị 自tự 破phá 心tâm 在tại 內nội 義nghĩa 。 長trường/trưởng 水thủy 云vân 。 只chỉ 知tri 據cứ 理lý 直trực 申thân 不bất 覺giác 計kế 宗tông 危nguy 矣hĩ 。

○# 二nhị 循tuần 例lệ 正chánh 破phá 破phá 中trung 先tiên 例lệ 次thứ 縱túng/tung 後hậu 結kết 。

阿A 難Nan 汝nhữ 亦diệc 如như 是thị 。 汝nhữ 之chi 心tâm 靈linh 。 一nhất 切thiết 明minh 了liễu 。 若nhược 汝nhữ 現hiện 前tiền 。 所sở 明minh 了liễu 心tâm 。 實thật 在tại 身thân 內nội 。 爾nhĩ 時thời 先tiên 合hợp 。 了liễu 知tri 內nội 身thân 。 頗phả 有hữu 眾chúng 生sanh 。 先tiên 見kiến 身thân 中trung 。 後hậu 觀quan 外ngoại 物vật 。 縱túng 不bất 能năng 見kiến 。 心tâm 肝can 脾tì 胃vị 。 爪trảo 生sanh 髮phát 長trường 。 筋cân 轉chuyển 脉mạch 搖dao 。 誠thành 合hợp 明minh 了liễu 。 如như 何hà 不bất 知tri 。 必tất 不bất 內nội 知tri 。 云vân 何hà 知tri 外ngoại 。 是thị 故cố 應ưng 知tri 。 汝nhữ 言ngôn 覺giác 了liễu 。 能năng 知tri 之chi 心tâm 。 住trú 在tại 身thân 內nội 無vô 是thị 處xứ 。

例lệ 破phá 中trung 初sơ 句cú 正chánh 斥xích 。 汝nhữ 亦diệc 如như 是thị 。 者giả 謂vị 汝nhữ 即tức 是thị 不bất 見kiến 如Như 來Lai 。 能năng 見kiến 林lâm 泉tuyền 之chi 人nhân 也dã 。 汝nhữ 之chi 下hạ 破phá 計kế 。 先tiên 立lập 義nghĩa 云vân 心tâm 靈linh 。 一nhất 切thiết 明minh 了liễu 。 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 者giả 內nội 外ngoại 皆giai 見kiến 故cố 曰viết 明minh 了liễu 。 二nhị 者giả 眼nhãn 見kiến 耳nhĩ 聞văn 。 皆giai 是thị 心tâm 靈linh 故cố 云vân 。 一nhất 切thiết 明minh 了liễu 。 如như 是thị 即tức 旁bàng 破phá 眼nhãn 為vi 能năng 見kiến 應ưng 上thượng 文văn 戶hộ 牖dũ 之chi 喻dụ 也dã 。 若nhược 汝nhữ 至chí 身thân 內nội 此thử 句cú 牒điệp 執chấp 。

爾nhĩ 時thời 句cú 定định 也dã 。 頗phả 有hữu 下hạ 正chánh 破phá 在tại 內nội 之chi 計kế 。 古cổ 解giải 云vân 。 頗phả 者giả 可khả 也dã 。 或hoặc 云vân 少thiểu 也dã 。 意ý 言ngôn 不bất 問vấn 其kỳ 多đa 。 還hoàn 少thiểu 有hữu 人nhân 見kiến 身thân 中trung 否phủ/bĩ 。 既ký 無vô 此thử 人nhân 不bất 合hợp 言ngôn 心tâm 在tại 內nội 。 此thử 句cú 即tức 是thị 破phá 辭từ 。 縱túng/tung 破phá 者giả 謂vị 太thái 近cận 不bất 見kiến 。 或hoặc 不bất 能năng 見kiến 心tâm 肝can 脾tì 胃vị 。 如như 眼nhãn 不bất 見kiến 睫tiệp 理lý 亦diệc 有hữu 之chi 。 而nhi 爪trảo 髮phát 生sanh 長trưởng 筋cân 脉mạch 轉chuyển 搖dao 誠thành 應ưng 明minh 了liễu 。 如như 何hà 不bất 知tri 。 此thử 句cú 責trách 破phá 。 必tất 不bất 內nội 知tri 。 等đẳng 者giả 并tinh 責trách 不bất 應ưng 見kiến 外ngoại 。 言ngôn 汝nhữ 心tâm 在tại 內nội 而nhi 不bất 內nội 知tri 況huống 外ngoại 物vật 疎sơ 遠viễn 而nhi 能năng 知tri 耶da 。 此thử 句cú 生sanh 起khởi 下hạ 文văn 心tâm 不bất 住trụ 內nội 也dã 。 阿A 難Nan 計kế 心tâm 在tại 外ngoại 由do 聞văn 此thử 語ngữ 。 謂vị 除trừ 非phi 心tâm 在tại 外ngoại 則tắc 知tri 外ngoại 耳nhĩ 。 結kết 破phá 者giả 。 一nhất 切thiết 凡phàm 夫phu 。 皆giai 謂vị 心tâm 在tại 身thân 內nội 。 阿A 難Nan 初sơ 果quả 宜nghi 無vô 此thử 執chấp 。 示thị 與dữ 眾chúng 同đồng 亦diệc 言ngôn 在tại 內nội 。 如như 上thượng 所sở 破phá 心tâm 不bất 在tại 內nội 。 其kỳ 義nghĩa 了liễu 然nhiên 。 然nhiên 佛Phật 雖tuy 破phá 妄vọng 心tâm 之chi 處xứ 乃nãi 破phá 妄vọng 心tâm 非phi 實thật 有hữu 也dã 。 不bất 實thật 即tức 假giả 。 是thị 之chi 謂vị 三Tam 摩Ma 提Đề 已dĩ 。 即tức 中trung 云vân 。 問vấn 。 交giao 光quang 正chánh 脈mạch 中trung 。 大đại 非phi 天thiên 如như 會hội 解giải 。 謂vị 如Như 來Lai 所sở 答đáp 前tiền 四tứ 卷quyển 皆giai 明minh 奢Xa 摩Ma 他Tha 性tánh 定định 道Đạo 理lý 。 只chỉ 言ngôn 性tánh 而nhi 不bất 言ngôn 修tu 。 會hội 解giải 硬ngạnh 配phối 三tam 止chỉ 甚thậm 違vi 經kinh 旨chỉ 。 今kim 以dĩ 七thất 徵trưng 為vi 三Tam 摩Ma 提Đề 觀quán 假giả 之chi 法pháp 。 及cập 前tiền 約ước 空không 假giả 中trung 分phần/phân 科khoa 。 得đắc 非phi 以dĩ 修tu 釋thích 性tánh 耶da 。 答đáp 。 若nhược 約ước 圓viên 乘thừa 解giải 行hành 證chứng 三tam 一nhất 念niệm 具cụ 足túc 。 修tu 性tánh 可khả 岐kỳ 為vi 二nhị 乎hồ 。 若nhược 約ước 方phương 便tiện 。 解giải 行hành 或hoặc 分phần/phân 修tu 性tánh 難nạn/nan 擘phách 。 止Chỉ 觀Quán 非phi 理lý 何hà 依y 。 理lý 非phi 止Chỉ 觀Quán 不bất 顯hiển 。 縱túng/tung 在tại 別biệt 教giáo 亦diệc 須tu 約ước 奢Xa 摩Ma 他Tha 等đẳng 三tam 名danh 以dĩ 明minh 三tam 諦đế 。 況huống 圓viên 乘thừa 乎hồ 。 然nhiên 會hội 解giải 中trung 。 實thật 未vị 嘗thường 以dĩ 修tu 釋thích 性tánh 。 如như 云vân 阿A 難Nan 請thỉnh 楞lăng 嚴nghiêm 大đại 定định 。 如Như 來Lai 下hạ 文văn 所sở 示thị 別biệt 無vô 其kỳ 方phương 。 始thỉ 則tắc 決quyết 擇trạch 真chân 妄vọng 。 次thứ 則tắc 真chân 妄vọng 和hòa 融dung 。 乃nãi 至chí 會hội 通thông 藏tạng 性tánh 深thâm 窮cùng 萬vạn 法pháp 。 皆giai 是thị 發phát 明minh 究cứu 竟cánh 之chi 圓viên 理lý 而nhi 已dĩ 。 葢# 此thử 圓viên 理lý 乃nãi 大đại 定định 之chi 本bổn 也dã 。 會hội 解giải 此thử 文văn 以dĩ 前tiền 三tam 卷quyển 半bán 文văn 為vi 發phát 明minh 究cứu 竟cánh 圓viên 理lý 。 何hà 嘗thường 硬ngạnh 配phối 三tam 止chỉ 。 理lý 非phi 性tánh 乎hồ 。 須tu 知tri 空không 假giả 中trung 名danh 是thị 諦đế 非phi 觀quán 。 如như 觀quán 經kinh 玄huyền 義nghĩa 云vân 。 假giả 是thị 虗hư 妄vọng 俗tục 諦đế 也dã 。 空không 是thị 審thẩm 實thật 真Chân 諦Đế 也dã 。 釋thích 籤# 云vân 。 觀quán 中trung 之chi 觀quán 名danh 為vi 中trung 觀quán 。 據cứ 此thử 。 知tri 觀quán 空không 之chi 觀quán 名danh 為vi 空không 觀quán 。 而nhi 空không 則tắc 未vị 嘗thường 非phi 諦đế 。 觀quán 假giả 之chi 觀quán 名danh 為vi 假giả 觀quán 。 而nhi 假giả 則tắc 未vị 嘗thường 非phi 諦đế 。 觀quán 中trung 亦diệc 然nhiên 。 諦đế 是thị 性tánh 。 觀quán 是thị 修tu 。 豈khởi 得đắc 纔tài 見kiến 空không 假giả 中trung 名danh 便tiện 以dĩ 為vi 三tam 觀quán 耶da 。 不bất 惟duy 交giao 光quang 不bất 知tri 空không 假giả 中trung 是thị 諦đế 。 今kim 人nhân 弘hoằng 台thai 教giáo 者giả 亦diệc 謂vị 真chân 俗tục 中trung 是thị 諦đế 。 空không 假giả 中trung 是thị 觀quán 。 株chu 守thủ 此thử 說thuyết 所sở 以dĩ 來lai 交giao 光quang 之chi 難nạn/nan 也dã 。 若nhược 尋tầm 古cổ 轍triệt 。 諦đế 觀quán 竝tịnh 舉cử 方phương 名danh 三tam 觀quán 。 故cố 今kim 經kinh 前tiền 三tam 卷quyển 半bán 以dĩ 空không 假giả 中trung 三tam 諦đế 之chi 理lý 使sử 。 阿A 難Nan 開khai 悟ngộ 。 然nhiên 必tất 托thác 止Chỉ 觀Quán 以dĩ 彰chương 深thâm 理lý 。 茲tư 七thất 徵trưng 文văn 托thác 三Tam 摩Ma 提Đề 俗tục 諦đế 止Chỉ 觀Quán 會hội 歸quy 圓viên 理lý 皆giai 修tu 性tánh 相tướng 依y 。 交giao 光quang 分phần/phân 擘phách 修tu 性tánh 豈khởi 通thông 方phương 之chi 說thuyết 乎hồ 。 又hựu 如như 彼bỉ 所sở 釋thích 謂vị 今kim 文văn 是thị 奢Xa 摩Ma 他Tha 性tánh 定định 。 其kỳ 如như 七thất 徵trưng 之chi 首thủ 如Như 來Lai 即tức 云vân 有hữu 三tam 摩ma 提đề 。 乃nãi 強cường/cưỡng 解giải 云vân 。 三Tam 摩Ma 提Đề 名danh 隨tùy 便tiện 寄ký 居cư 干can 此thử 。 夫phu 三tam 摩ma 既ký 是thị 寄ký 居cư 奢xa 摩ma 之chi 名danh 何hà 能năng 無vô 寄ký 居cư 。 無vô 奢xa 摩ma 而nhi 強cường/cưỡng 加gia 。 有hữu 三tam 摩ma 而nhi 不bất 用dụng 。 如như 此thử 僻tích 解giải 安an 可khả 判phán 修tu 性tánh 耶da 。 彼bỉ 云vân 性tánh 定định 似tự 不bất 必tất 用dụng 修tu 。 又hựu 云vân 略lược 帶đái 緣duyên 修tu 。 益ích 不bất 可khả 解giải 。 皆giai 回hồi 經kinh 就tựu 情tình 全toàn 成thành 臆ức 說thuyết 而nhi 已dĩ 。 問vấn 。 幽u 溪khê 科khoa 經kinh 亦diệc 以dĩ 七thất 徵trưng 為vi 奢Xa 摩Ma 他Tha 何hà 也dã 。 答đáp 。 幽u 溪khê 以dĩ 五ngũ 陰ấm 三tam 科khoa 為vi 從tùng 空không 出xuất 假giả 。 以dĩ 徵trưng 心tâm 辨biện 見kiến 為vi 從tùng 假giả 入nhập 空không 。 既ký 許hứa 從tùng 假giả 今kim 必tất 是thị 假giả 特đặc 引dẫn 而nhi 不bất 發phát 耳nhĩ 。 又hựu 復phục 計kế 心tâm 在tại 內nội 名danh 為vi 性tánh 執chấp 天thiên 下hạ 人nhân 同đồng 耳nhĩ 。 但đãn 聞văn 破phá 心tâm 在tại 內nội 之chi 人nhân 三tam 根căn 不bất 同đồng 。 上thượng 根căn 人nhân 聞văn 破phá 在tại 內nội 性tánh 計kế 既ký 空không 契khế 入nhập 無vô 生sanh 。 解giải 行hành 證chứng 三tam 當đương 下hạ 圓viên 成thành 。 一nhất 部bộ 楞lăng 嚴nghiêm 至chí 此thử 畢tất 矣hĩ 。 其kỳ 名danh 首thủ 楞lăng 嚴nghiêm 王vương 具cụ 足túc 萬vạn 行hạnh 宜nghi 乎hồ 。 亦diệc 即tức 中trung 論luận 觀quán 因nhân 緣duyên 生sanh 法pháp 。 顯hiển 即tức 空không 假giả 中trung 也dã 。 中trung 根căn 性tánh 執chấp 方phương 破phá 圓viên 解giải 全toàn 開khai 。 即tức 當đương 說thuyết 妙diệu 湛trạm 總tổng 持trì 之chi 偈kệ 而nhi 領lãnh 謝tạ 之chi 也dã 。 如như 前tiền 恆Hằng 沙sa 菩Bồ 薩Tát 十thập 方phương 三tam 乘thừa 同đồng 時thời 願nguyện 聞văn 中trung 必tất 有hữu 此thử 二nhị 根căn 性tánh 。 惟duy 阿A 難Nan 示thị 同đồng 人nhân 法pháp 機cơ 在tại 下hạ 根căn 。 故cố 更cánh 有hữu 轉chuyển 計kế 在tại 外ngoại 潛tiềm 根căn 之chi 問vấn 。 所sở 謂vị 眾chúng 生sanh 處xứ 處xứ 著trước 。 正chánh 聞văn 破phá 有hữu 即tức 計kế 空không 亡vong 。 聞văn 不bất 在tại 內nội 即tức 計kế 在tại 外ngoại 也dã 。 下hạ 文văn 節tiết 節tiết 皆giai 有hữu 三tam 根căn 同đồng 聞văn 。 上thượng 中trung 先tiên 悟ngộ 之chi 機cơ 例lệ 之chi 可khả 知tri 。

○# 二nhị 破phá 心tâm 在tại 外ngoại 二nhị 一nhất 立lập 計kế 三tam 一nhất 因nhân 破phá 轉chuyển 計kế 。

阿A 難Nan 稽khể 首thủ 。 而nhi 白bạch 佛Phật 言ngôn 。 我ngã 聞văn 如Như 來Lai 。 如như 是thị 法Pháp 音âm 。 悟ngộ 知tri 我ngã 心tâm 。 實thật 居cư 身thân 外ngoại 。

如như 上thượng 所sở 破phá 以dĩ 不bất 見kiến 內nội 故cố 。 心tâm 不bất 在tại 內nội 。 轉chuyển 計kế 能năng 見kiến 身thân 外ngoại 心tâm 在tại 身thân 外ngoại 也dã 。 如như 是thị 法Pháp 音âm 。 指chỉ 必tất 不bất 內nội 知tri 。 云vân 何hà 知tri 外ngoại 。

○# 二nhị 立lập 喻dụ 例lệ 顯hiển 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 譬thí 如như 燈đăng 光quang 。 然nhiên 於ư 室thất 中trung 。 是thị 燈đăng 必tất 能năng 。 先tiên 照chiếu 室thất 內nội 。 從tùng 其kỳ 室thất 門môn 。 後hậu 及cập 庭đình 際tế 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 不bất 見kiến 身thân 中trung 。 獨độc 見kiến 身thân 外ngoại 。 亦diệc 如như 燈đăng 光quang 。 居cư 在tại 室thất 外ngoại 。 不bất 能năng 照chiếu 室thất 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 徵trưng 也dã 。 譬thí 如như 下hạ 釋thích 。 先tiên 立lập 例lệ 中trung 燈đăng 光quang 喻dụ 心tâm 。 若nhược 心tâm 在tại 身thân 中trung 必tất 先tiên 知tri 內nội 然nhiên 後hậu 及cập 於ư 外ngoại 物vật 。 言ngôn 室thất 門môn 者giả 領lãnh 上thượng 戶hộ 牖dũ 開khai 豁hoát 之chi 喻dụ 。 由do 耳nhĩ 目mục 開khai 通thông 心tâm 方phương 能năng 識thức 外ngoại 境cảnh 也dã 。 一nhất 切thiết 下hạ 合hợp 法pháp 。 不bất 見kiến 身thân 中trung 。 獨độc 見kiến 身thân 外ngoại 。 是thị 立lập 計kế 之chi 本bổn 。 與dữ 室thất 中trung 燈đăng 其kỳ 義nghĩa 相tương 反phản 。 此thử 中trung 廢phế 一nhất 喻dụ 。 立lập 一nhất 喻dụ 。 謂vị 廢phế 室thất 內nội 燈đăng 喻dụ 。 立lập 室thất 外ngoại 燈đăng 喻dụ 。 以dĩ 心tâm 在tại 身thân 外ngoại 則tắc 不bất 知tri 身thân 內nội 。 猶do 燈đăng 在tại 室thất 外ngoại 則tắc 。 不bất 能năng 照chiếu 室thất 。 又hựu 燈đăng 然nhiên 於ư 室thất 中trung 。 從tùng 其kỳ 室thất 門môn 。 後hậu 及cập 庭đình 際tế 。 以dĩ 門môn 開khai 之chi 故cố 。 室thất 外ngoại 燈đăng 光quang 。 不bất 能năng 照chiếu 室thất 。 以dĩ 門môn 閉bế 之chi 故cố 。 例lệ 心tâm 在tại 身thân 外ngoại 不bất 知tri 身thân 中trung 亦diệc 為vi 皮bì 膜mô 所sở 隔cách 耳nhĩ 。

○# 三tam 結kết 意ý 請thỉnh 正chánh 。

是thị 義nghĩa 必tất 明minh 。 將tương 無vô 所sở 惑hoặc 。 同đồng 佛Phật 了liễu 義nghĩa 。 得đắc 無vô 妄vọng 耶da 。

如như 上thượng 所sở 計kế 心tâm 有hữu 離ly 身thân 之chi 過quá 。 尊tôn 者giả 謂vị 室thất 外ngoại 燈đăng 與dữ 室thất 外ngoại 心tâm 法pháp 喻dụ 宛uyển 齊tề 。 同đồng 佛Phật 了liễu 義nghĩa 。 猶do 懷hoài 疑nghi 而nhi 請thỉnh 正chánh 焉yên 。 夫phu 心tâm 不bất 在tại 內nội 。 勢thế 必tất 居cư 外ngoại 亦diệc 所sở 謂vị 直trực 心tâm 酬thù 佛Phật 也dã 。

○# 二nhị 正chánh 破phá 二nhị 一nhất 立lập 例lệ 按án 定định 。

佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。

是thị 諸chư 比Bỉ 丘Khâu 。 適thích 來lai 從tùng 我ngã 。 室Thất 羅La 筏Phiệt 城Thành 。 循tuần 乞khất 摶đoàn 食thực 。 歸quy 祇Kỳ 陀Đà 林Lâm 。 我ngã 已dĩ 宿túc 齋trai 。 汝nhữ 觀quan 比Bỉ 丘Khâu 。 一nhất 人nhân 食thực 時thời 。 諸chư 人nhân 飽bão 否phủ 。 阿A 難Nan 答đáp 言ngôn 不phủ 也dã 世Thế 尊Tôn 。

何hà 以dĩ 故cố 。 是thị 諸chư 比Bỉ 丘Khâu 。 雖tuy 阿A 羅La 漢Hán 。 軀khu 命mạng 不bất 同đồng 。 云vân 何hà 一nhất 人nhân 。 能năng 令linh 眾chúng 飽bão 。

心tâm 若nhược 離ly 身thân 即tức 同đồng 他tha 人nhân 。 故cố 引dẫn 諸chư 比Bỉ 丘Khâu 一nhất 人nhân 受thọ 食thực 眾chúng 皆giai 腹phúc 飽bão 。 立lập 此thử 例lệ 者giả 明minh 相tướng 外ngoại 則tắc 不bất 相tương 涉thiệp 也dã 。 孤cô 山sơn 曰viết 。 前tiền 云vân 受thọ 請thỉnh 。 今kim 云vân 從tùng 我ngã 乞khất 食thực 者giả 。 提đề 獎tưởng 阿A 難Nan 。 在tại 赴phó 請thỉnh 日nhật 。 為vi 彼bỉ 演diễn 法pháp 事sự 應ưng 隔cách 宵tiêu 。 故cố 指chỉ 即tức 日nhật 循tuần 乞khất 為vi 例lệ 。 我ngã 已dĩ 宿túc 齋trai 。 者giả 即tức 我ngã 一nhất 人nhân 已dĩ 飽bão 也dã 。 齋trai 乃nãi 經kinh 宿túc 方phương 食thực 故cố 云vân 宿túc 齋trai 。 谷cốc 響hưởng 云vân 。 謂vị 待đãi 明minh 相tướng 故cố 加gia 宿túc 之chi 一nhất 字tự 。 足túc 顯hiển 齋trai 義nghĩa 。 謂vị 今kim 日nhật 明minh 相tướng 現hiện 時thời 。 方phương 可khả 得đắc 食thực 。 熏huân 聞văn 云vân 。 循tuần 與dữ 巡tuần 同đồng 。 摶đoàn 食thực 即tức 第đệ 八bát 云vân 段đoạn 食thực 是thị 也dã 。 今kim 存tồn 古cổ 翻phiên 。

○# 二nhị 循tuần 例lệ 破phá 執chấp 。

佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。

若nhược 汝nhữ 覺giác 了liễu 。 知tri 見kiến 之chi 心tâm 。 實thật 在tại 身thân 外ngoại 。 身thân 心tâm 相tương 外ngoại 。 自tự 不bất 相tương 干can 。 則tắc 心tâm 所sở 知tri 。 身thân 不bất 能năng 覺giác 。 覺giác 在tại 身thân 際tế 。 心tâm 不bất 能năng 知tri 。 我ngã 今kim 示thị 汝nhữ 。 兜đâu 羅la 綿miên 手thủ 。 汝nhữ 眼nhãn 見kiến 時thời 。 心tâm 分phân 別biệt 不phủ 。 阿A 難Nan 答đáp 言ngôn 。 如như 是thị 世Thế 尊Tôn 。

佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。

若nhược 相tương 知tri 者giả 云vân 何hà 在tại 。 外ngoại 是thị 故cố 應ưng 知tri 。 汝nhữ 言ngôn 覺giác 了liễu 。 能năng 知tri 之chi 心tâm 。 住trụ 在tại 身thân 外ngoại 。 無vô 有hữu 是thị 處xứ 。

初sơ 若nhược 汝nhữ 至chí 身thân 外ngoại 牒điệp 計kế 。 心tâm 總tổng 餘dư 根căn 故cố 言ngôn 覺giác 了liễu 知tri 見kiến 。 次thứ 例lệ 破phá 。 文văn 分phần/phân 三tam 節tiết 。 初sơ 身thân 心tâm 至chí 不bất 能năng 知tri 。 以dĩ 理lý 定định 其kỳ 相tương/tướng 外ngoại 。 初sơ 句cú 標tiêu 。 心tâm 在tại 身thân 外ngoại 身thân 在tại 心tâm 外ngoại 故cố 云vân 相tương/tướng 外ngoại 。 若nhược 爾nhĩ 則tắc 如như 一nhất 食thực 難nạn/nan 令linh 眾chúng 飽bão 。 則tắc 心tâm 下hạ 釋thích 。 上thượng 句cú 明minh 心tâm 知tri 。 未vị 必tất 眼nhãn 見kiến 。 以dĩ 心tâm 在tại 身thân 外ngoại 也dã 。 下hạ 句cú 明minh 眼nhãn 見kiến 。 未vị 必tất 心tâm 知tri 。 以dĩ 眼nhãn 在tại 身thân 根căn 也dã 。 如như 是thị 則tắc 為vi 心tâm 在tại 外ngoại 矣hĩ 。 此thử 定định 心tâm 在tại 外ngoại 之chi 式thức 也dã 。 次thứ 我ngã 今kim 下hạ 約ước 見kiến 騐# 其kỳ 相tương 知tri 。 兜đâu 羅la 此thử 云vân 細tế 香hương 。 其kỳ 綿miên 色sắc 如như 霜sương 。 佛Phật 手thủ 柔nhu 軟nhuyễn 似tự 之chi 。 文văn 云vân 汝nhữ 眼nhãn 見kiến 時thời 。 心tâm 分phân 別biệt 否phủ 。 此thử 句cú 為vi 後hậu 潛tiềm 根căn 計kế 本bổn 。 如như 是thị 世Thế 尊Tôn 。 者giả 謂vị 眼nhãn 見kiến 時thời 心tâm 即tức 分phân 別biệt 如như 世Thế 尊Tôn 所sở 言ngôn 也dã 。 三tam 佛Phật 言ngôn 若nhược 相tương 知tri 者giả 。 云vân 何hà 在tại 外ngoại 。 此thử 句cú 方phương 是thị 正chánh 破phá 。 上thượng 文văn 止chỉ 是thị 示thị 其kỳ 相tương/tướng 外ngoại 定định 其kỳ 相tương 知tri 耳nhĩ 。 若nhược 立lập 相tương/tướng 外ngoại 之chi 義nghĩa 必tất 如như 彼bỉ 食thực 不bất 能năng 此thử 飽bão 。 今kim 既ký 相tương 知tri 一nhất 體thể 不bất 分phân 可khả 言ngôn 心tâm 在tại 外ngoại 耶da 。 是thị 故cố 下hạ 結kết 破phá 。 前tiền 破phá 在tại 內nội 今kim 破phá 在tại 外ngoại 。 只chỉ 一nhất 念niệm 妄vọng 心tâm 破phá 之chi 不bất 已dĩ 所sở 謂vị 專chuyên 心tâm 一nhất 境cảnh 非phi 耶da 。 須tu 知tri 如Như 來Lai 之chi 意ý 。 不bất 但đãn 破phá 妄vọng 兼kiêm 明minh 觀quán 道đạo 。 利lợi 根căn 聞văn 之chi 解giải 行hành 竝tịnh 進tiến 。 科khoa 就tựu 鈍độn 根căn 但đãn 名danh 為vi 開khai 解giải 耳nhĩ 。 問vấn 。 既ký 具cụ 行hành 解giải 亦diệc 具cụ 證chứng 否phủ/bĩ 。 答đáp 。 七thất 徵trưng 之chi 文văn 約ước 證chứng 釋thích 之chi 其kỳ 義nghĩa 始thỉ 便tiện 。 何hà 者giả 。 若nhược 約ước 開khai 解giải 只chỉ 須tu 銷tiêu 落lạc 諸chư 念niệm 。 直trực 契khế 本bổn 心tâm 。 苟cẩu 用dụng 推thôi 簡giản 反phản 覺giác 迂# 遠viễn 。 古cổ 人nhân 云vân 。 中trung 論luận 觀quán 法pháp 被bị 末mạt 代đại 鈍độn 根căn 。 此thử 從tùng 開khai 解giải 說thuyết 也dã 。 若nhược 欲dục 斷đoạn 惑hoặc 證chứng 真chân 入nhập 賢hiền 聖thánh 位vị 。 淺thiển 者giả 從tùng 因nhân 緣duyên 入nhập 。 故cố 阿A 難Nan 云vân 我ngã 從tùng 因nhân 緣duyên 。 心tâm 得đắc 開khai 悟ngộ 。 深thâm 者giả 必tất 從tùng 破phá 因nhân 緣duyên 入nhập 。 須tu 用dụng 四tứ 性tánh 推thôi 簡giản 。 如như 孤cô 山sơn 云vân 。 七thất 番phiên 中trung 。 在tại 內nội 潛tiềm 根căn 似tự 自tự 性tánh 。 在tại 外ngoại 似tự 他tha 性tánh 。 中trung 間gian 似tự 共cộng 性tánh 。 隨tùy 合hợp 無vô 著trước 似tự 無vô 因nhân 性tánh 。 四tứ 句cú 求cầu 生sanh 皆giai 不bất 可khả 得đắc 。 即tức 是thị 無vô 生sanh 。 夫phu 如như 此thử 推thôi 簡giản 直trực 就tựu 惑hoặc 體thể 觀quán 察sát 故cố 得đắc 斷đoạn 惑hoặc 證chứng 真chân 。 所sở 謂vị 觀quán 陰ấm 心tâm 以dĩ 顯hiển 不bất 思tư 議nghị 是thị 也dã 。 是thị 則tắc 如Như 來Lai 。 七thất 番phiên 所sở 說thuyết 元nguyên 明minh 證chứng 位vị 之chi 道đạo 。 觀quán 文văn 云vân 名danh 大Đại 佛Phật 頂Đảnh 首Thủ 楞Lăng 嚴Nghiêm 王Vương 具Cụ 足Túc 萬Vạn 行Hạnh 。 豈khởi 無vô 證chứng 而nhi 能năng 若nhược 是thị 乎hồ 。 聞văn 者giả 未vị 能năng 破phá 惑hoặc 但đãn 能năng 進tiến 行hành 則tắc 兼kiêm 於ư 行hành 。 鈍độn 根căn 聞văn 之chi 但đãn 能năng 開khai 解giải 則tắc 惟duy 於ư 解giải 。 經kinh 意ý 元nguyên 為vi 初sơ 心tâm 進tiến 道đạo 之chi 人nhân 故cố 科khoa 云vân 開khai 解giải 。 而nhi 佛Phật 旨chỉ 淵uyên 深thâm 實thật 明minh 證chứng 入nhập 之chi 道đạo 也dã 。 此thử 義nghĩa 人nhân 多đa 不bất 曉hiểu 并tinh 中trung 論luận 觀quán 法pháp 亦diệc 似tự 受thọ 屈khuất 。 今kim 并tinh 為vi 申thân 之chi 。

○# 三tam 破phá 潛tiềm 根căn 三tam 一nhất 立lập 計kế 二nhị 一nhất 因nhân 破phá 計kế 生sanh 。

阿A 難Nan 白bạch 佛Phật 言ngôn 世Thế 尊Tôn 。 如như 佛Phật 所sở 言ngôn 。 不bất 見kiến 內nội 故cố 。 不bất 居cư 身thân 內nội 。 身thân 心tâm 相tương 知tri 。 不bất 相tương 離ly 故cố 。 不bất 在tại 身thân 外ngoại 。 我ngã 今kim 思tư 惟duy 。 知tri 在tại 一nhất 處xứ 。

阿A 難Nan 計kế 內nội 計kế 外ngoại 所sở 計kế 俱câu 窮cùng 。 復phục 因nhân 世Thế 尊Tôn 之chi 言ngôn 而nhi 生sanh 轉chuyển 計kế 。 實thật 自tự 無vô 主chủ 宰tể 。 性tánh 計kế 不bất 能năng 守thủ 定định 矣hĩ 。

○# 二nhị 因nhân 徵trưng 敘tự 計kế 。

佛Phật 言ngôn 處xứ 今kim 何hà 在tại 。 阿A 難Nan 言ngôn 。 此thử 了liễu 知tri 心tâm 。 既ký 不bất 知tri 內nội 。 而nhi 能năng 見kiến 外ngoại 。 如như 我ngã 思tư 忖thốn 。 潛tiềm 伏phục 根căn 裏lý 。 猶do 如như 有hữu 人nhân 。 取thủ 琉lưu 璃ly 椀# 。 合hợp 其kỳ 兩lưỡng 眼nhãn 。 雖tuy 有hữu 物vật 合hợp 。 而nhi 不bất 留lưu 礙ngại 。 彼bỉ 根căn 隨tùy 見kiến 。 隨tùy 即tức 分phân 別biệt 。 然nhiên 我ngã 覺giác 了liễu 。 能năng 知tri 之chi 心tâm 。 不bất 見kiến 內nội 者giả 。 為vi 在tại 根căn 故cố 。 分phân 明minh 矚chú 外ngoại 。 無vô 障chướng 礙ngại 者giả 。 潛tiềm 根căn 內nội 故cố 。

以dĩ 兩lưỡng 義nghĩa 故cố 成thành 潛tiềm 根căn 之chi 計kế 。 一nhất 不bất 知tri 內nội 。 二nhị 能năng 見kiến 外ngoại 。 潛tiềm 者giả 藏tạng 也dã 。 謂vị 潛tiềm 伏phục 于vu 五ngũ 根căn 之chi 中trung 也dã 。 次thứ 譬thí 琉lưu 璃ly 椀# 者giả 喻dụ 潛tiềm 根căn 之chi 狀trạng 。 彼bỉ 根căn 隨tùy 見kiến 。 等đẳng 八bát 字tự 就tựu 法pháp 上thượng 說thuyết 。 琉lưu 璃ly 喻dụ 眼nhãn 根căn 。 琉lưu 璃ly 合hợp 眼nhãn 之chi 見kiến 喻dụ 分phân 別biệt 之chi 心tâm 。 以dĩ 潛tiềm 根căn 裏lý 故cố 分phân 別biệt 極cực 速tốc 。 然nhiên 潛tiềm 伏phục 根căn 裏lý 。 之chi 根căn 指chỉ 五ngũ 根căn 也dã 。 彼bỉ 根căn 隨tùy 見kiến 。 之chi 根căn 指chỉ 眼nhãn 根căn 也dã 。 此thử 寬khoan 狹hiệp 之chi 分phần 耳nhĩ 。 然nhiên 我ngã 下hạ 謂vị 成thành 上thượng 兩lưỡng 義nghĩa 。 一nhất 成thành 不bất 見kiến 內nội 義nghĩa 。 以dĩ 在tại 根căn 則tắc 不bất 在tại 內nội 故cố 不bất 見kiến 內nội 也dã 。 二nhị 成thành 見kiến 外ngoại 之chi 義nghĩa 。 以dĩ 清thanh 淨tịnh 四tứ 大đại 。 猶do 如như 琉lưu 璃ly 。 心tâm 在tại 根căn 內nội 分phân 明minh 矚chú 外ngoại 也dã 。

○# 二nhị 逐trục 破phá 二nhị 一nhất 立lập 例lệ 按án 定định 。

佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。

如như 汝nhữ 所sở 言ngôn 。 潛tiềm 根căn 內nội 者giả 。 猶do 如như 琉lưu 璃ly 。 彼bỉ 人nhân 當đương 以dĩ 。 琉lưu 璃ly 籠lung 眼nhãn 。 當đương 見kiến 山sơn 河hà 。 見kiến 琉lưu 璃ly 不phủ 。 如như 是thị 世Thế 尊Tôn 。 是thị 人nhân 當đương 以dĩ 。 琉lưu 璃ly 籠lung 眼nhãn 。 實thật 見kiến 琉lưu 璃ly 。

初sơ 句cú 牒điệp 計kế 。 古cổ 人nhân 云vân 此thử 責trách 阿A 難Nan 有hữu 法pháp 喻dụ 不bất 齊tề 之chi 過quá 。 其kỳ 說thuyết 是thị 也dã 。 彼bỉ 人nhân 下hạ 明minh 在tại 喻dụ 則tắc 俱câu 見kiến 山sơn 河hà 與dữ 琉lưu 璃ly 有hữu 兩lưỡng 重trọng/trùng 所sở 見kiến 。 觀quán 實thật 見kiến 之chi 言ngôn 阿A 難Nan 之chi 計kế 危nguy 矣hĩ 。

○# 二nhị 循tuần 例lệ 破phá 執chấp 。

佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。

汝nhữ 心tâm 若nhược 同đồng 。 琉lưu 璃ly 合hợp 者giả 。 當đương 見kiến 山sơn 河hà 。 何hà 不bất 見kiến 眼nhãn 。 若nhược 見kiến 眼nhãn 者giả 。 眼nhãn 即tức 同đồng 境cảnh 。 不bất 得đắc 成thành 隨tùy 。 若nhược 不bất 能năng 見kiến 。 云vân 何hà 說thuyết 言ngôn 。 此thử 了liễu 知tri 心tâm 。 潛tiềm 在tại 根căn 內nội 。 如như 琉lưu 璃ly 合hợp 。

汝nhữ 心tâm 至chí 何hà 不bất 見kiến 眼nhãn 。 正chánh 責trách 其kỳ 法pháp 喻dụ 不bất 齊tề 也dã 。 在tại 喻dụ 則tắc 有hữu 兩lưỡng 重trọng/trùng 所sở 見kiến 。 在tại 法pháp 止chỉ 有hữu 一nhất 重trọng/trùng 所sở 見kiến 。 但đãn 見kiến 山sơn 河hà 不bất 見kiến 己kỷ 眼nhãn 潛tiềm 根căn 之chi 計kế 破phá 矣hĩ 。 若nhược 見kiến 下hạ 雙song 責trách 。 縱túng/tung 彼bỉ 所sở 計kế 能năng 見kiến 眼nhãn 者giả 則tắc 眼nhãn 為vi 心tâm 家gia 所sở 緣duyên 之chi 境cảnh 。 何hà 得đắc 言ngôn 隨tùy 。 汝nhữ 所sở 言ngôn 彼bỉ 根căn 隨tùy 見kiến 。 隨tùy 即tức 分phân 別biệt 。 其kỳ 義nghĩa 不bất 成thành 。 所sở 言ngôn 隨tùy 者giả 一nhất 體thể 之chi 義nghĩa 。 使sử 眼nhãn 為vi 外ngoại 境cảnh 尚thượng 能năng 與dữ 心tâm 為vi 一nhất 體thể 乎hồ 。 若nhược 不bất 見kiến 眼nhãn 又hựu 墮đọa 法pháp 喻dụ 不bất 齊tề 之chi 過quá 。 眼nhãn 根căn 不bất 可khả 見kiến 豈khởi 同đồng 琉lưu 璃ly 之chi 可khả 見kiến 耶da 。 進tiến 退thoái 失thất 據cứ 其kỳ 計kế 窮cùng 矣hĩ 。

○# 三tam 結kết 破phá 。

是thị 故cố 應ưng 知tri 。 汝nhữ 言ngôn 覺giác 了liễu 。 能năng 知tri 之chi 心tâm 。 潛tiềm 伏phục 根căn 裏lý 。 如như 琉lưu 璃ly 合hợp 。 無vô 有hữu 是thị 處xứ 。

○# 四tứ 破phá 內nội 外ngoại 三tam 一nhất 立lập 計kế 。

阿A 難Nan 白bạch 佛Phật 言ngôn 世Thế 尊Tôn 。 我ngã 今kim 又hựu 作tác 。 如như 是thị 思tư 惟duy 。 是thị 眾chúng 生sanh 身thân 。 腑phủ 臟tạng 在tại 中trung 。 竅khiếu 穴huyệt 居cư 外ngoại 。 有hữu 藏tạng 則tắc 暗ám 。 有hữu 竅khiếu 則tắc 明minh 。 今kim 我ngã 對đối 佛Phật 。 開khai 眼nhãn 見kiến 明minh 。 名danh 為vi 見kiến 外ngoại 。 閉bế 眼nhãn 見kiến 暗ám 。 名danh 為vi 見kiến 內nội 。 是thị 義nghĩa 云vân 何hà 。

此thử 問vấn 吳ngô 興hưng 釋thích 之chi 至chí 矣hĩ 。 阿A 難Nan 此thử 計kế 雖tuy 不bất 同đồng 潛tiềm 根căn 。 元nguyên 與dữ 潛tiềm 根căn 相tướng 類loại 。 前tiền 云vân 既ký 不bất 知tri 內nội 。 而nhi 能năng 見kiến 外ngoại 。 故cố 計kế 潛tiềm 根căn 。 又hựu 蒙mông 破phá 斥xích 。 今kim 復phục 立lập 此thử 計kế 明minh 不bất 知tri 內nội 而nhi 能năng 見kiến 外ngoại 之chi 故cố 。 可khả 免miễn 第đệ 一nhất 第đệ 二nhị 之chi 難nạn/nan 也dã 。 初sơ 云vân 腑phủ 臟tạng 在tại 中trung 。 竅khiếu 穴huyệt 居cư 外ngoại 。 是thị 眾chúng 生sanh 身thân 相tương/tướng 。 次thứ 云vân 有hữu 藏tạng 則tắc 暗ám 。 定định 暗ám 為vi 內nội 境cảnh 也dã 。 有hữu 竅khiếu 則tắc 明minh 。 定định 見kiến 外ngoại 之chi 由do 也dã 。 今kim 我ngã 下hạ 正chánh 立lập 計kế 。 良lương 由do 有hữu 竅khiếu 則tắc 明minh 。 故cố 開khai 眼nhãn 而nhi 眼nhãn 光quang 向hướng 外ngoại 親thân 見kiến 明minh 相tướng 。 如như 主chủ 人nhân 開khai 門môn 而nhi 見kiến 門môn 外ngoại 。 何hà 必tất 心tâm 定định 在tại 外ngoại 而nhi 招chiêu 外ngoại 不bất 相tương 干can 之chi 難nạn/nan 耶da 。 有hữu 藏tạng 則tắc 暗ám 。 故cố 見kiến 暗ám 時thời 即tức 是thị 見kiến 內nội 。 如như 主chủ 人nhân 閉bế 戶hộ 而nhi 見kiến 暗ám 室thất 。 何hà 必tất 定định 見kiến 心tâm 肝can 爪trảo 髮phát 等đẳng 耶da 。 是thị 不bất 知tri 內nội 而nhi 能năng 見kiến 外ngoại 。 各các 有hữu 其kỳ 由do 。 此thử 計kế 若nhược 成thành 還hoàn 成thành 計kế 心tâm 在tại 內nội 之chi 義nghĩa 。 據cứ 下hạ 佛Phật 破phá 云vân 何hà 成thành 在tại 內nội 。 計kế 內nội 明minh 矣hĩ 。 然nhiên 計kế 中trung 心tâm 體thể 活hoạt 潑bát 有hữu 向hướng 內nội 向hướng 外ngoại 之chi 義nghĩa 。 故cố 下hạ 文văn 以dĩ 對đối 眼nhãn 不bất 對đối 眼nhãn 破phá 之chi 。

○# 二nhị 佛Phật 破phá 。 溫ôn 陵lăng 作tác 三tam 節tiết 破phá 。 或hoặc 云vân 此thử 文văn 只chỉ 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 如như 經Kinh 云vân 為vi 與dữ 眼nhãn 對đối 。 為vi 不bất 對đối 眼nhãn 。 溫ôn 陵lăng 作tác 三tam 節tiết 非phi 也dã 。 但đãn 對đối 中trung 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 約ước 眼nhãn 前tiền 。 一nhất 約ước 內nội 對đối 。 今kim 科khoa 分phần/phân 二nhị 。 一nhất 雙song 約ước 對đối 不bất 對đối 破phá 。 二nhị 單đơn 約ước 內nội 對đối 破phá 。 初sơ 中trung 二nhị 一nhất 雙song 定định 。

佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。

汝nhữ 當đương 閉bế 眼nhãn 。 見kiến 暗ám 之chi 時thời 。 此thử 暗ám 境cảnh 界giới 。 為vi 與dữ 眼nhãn 對đối 。 為vi 不bất 對đối 眼nhãn 。

計kế 中trung 雙song 計kế 。 見kiến 明minh 見kiến 暗ám 。 然nhiên 閉bế 眼nhãn 見kiến 暗ám 。 成thành 心tâm 在tại 內nội 之chi 計kế 。 故cố 特đặc 破phá 之chi 。 雙song 定định 對đối 不bất 對đối 者giả 。 對đối 則tắc 成thành 見kiến 故cố 可khả 計kế 對đối 。 不bất 對đối 眼nhãn 則tắc 成thành 內nội 故cố 可khả 計kế 不bất 對đối 。

○# 二nhị 雙song 破phá 。

若nhược 與dữ 眼nhãn 對đối 。 暗ám 在tại 眼nhãn 前tiền 。 云vân 何hà 成thành 內nội 。 若nhược 成thành 內nội 者giả 。 居cư 暗ám 室thất 中trung 。 無vô 日nhật 月nguyệt 燈đăng 。 此thử 室thất 暗ám 中trung 。 皆giai 汝nhữ 焦tiêu 腑phủ 。 若nhược 不bất 對đối 者giả 。 云vân 何hà 成thành 見kiến 。

文văn 中trung 初sơ 破phá 對đối 。 先tiên 正chánh 破phá 。 本bổn 取thủ 在tại 內nội 之chi 暗ám 。 今kim 暗ám 相tướng 實thật 在tại 眼nhãn 前tiền 則tắc 非phi 內nội 矣hĩ 。 次thứ 縱túng/tung 破phá 。 若nhược 成thành 內nội 者giả 。 立lập 縱túng/tung 計kế 也dã 。 據cứ 阿A 難Nan 意ý 以dĩ 暗ám 為vi 內nội 則tắc 眼nhãn 前tiền 之chi 暗ám 必tất 成thành 身thân 內nội 。 居cư 暗ám 室thất 下hạ 破phá 也dã 。 暗ám 室thất 開khai 眼nhãn 之chi 見kiến 不bất 同đồng 合hợp 眼nhãn 之chi 見kiến 。 然nhiên 既ký 以dĩ 暗ám 為vi 內nội 則tắc 開khai 眼nhãn 所sở 見kiến 室thất 中trung 之chi 暗ám 必tất 是thị 焦tiêu 腑phủ 。 以dĩ 皆giai 是thị 暗ám 則tắc 皆giai 是thị 內nội 。 作tác 此thử 破phá 者giả 甚thậm 言ngôn 暗ám 之chi 非phi 內nội 也dã 。 上thượng 皆giai 是thị 破phá 對đối 也dã 。 古cổ 註chú 云vân 。 焦tiêu 元nguyên 也dã 。 天thiên 地địa 有hữu 三tam 元nguyên 之chi 氣khí 生sanh 成thành 萬vạn 物vật 。 人nhân 法pháp 天thiên 地địa 。 亦diệc 以dĩ 三tam 元nguyên 之chi 氣khí 而nhi 養dưỡng 身thân 形hình 。 白bạch 虎hổ 通thông 曰viết 。 五ngũ 藏tạng 謂vị 肝can 心tâm 肺phế 腎thận 脾tì 。 六lục 府phủ 者giả 五ngũ 藏tạng 之chi 宮cung 府phủ 也dã 。 胃vị 為vi 脾tì 之chi 府phủ 。 膀# 胱# 為vi 腎thận 之chi 府phủ 。 三tam 焦tiêu 為vi 命mạng 之chi 府phủ 。 膽đảm 為vi 肝can 之chi 府phủ 。 大đại 小tiểu 腸tràng 為vi 心tâm 府phủ 肺phế 府phủ 也dã 。 次thứ 破phá 不bất 對đối 。 對đối 在tại 眼nhãn 前tiền 既ký 非phi 身thân 內nội 則tắc 不bất 對đối 者giả 當đương 是thị 身thân 內nội 。 若nhược 取thủ 不bất 對đối 之chi 暗ám 。 內nội 義nghĩa 雖tuy 成thành 又hựu 非phi 所sở 見kiến 。 眼nhãn 根căn 明minh 前tiền 不bất 明minh 後hậu 。 以dĩ 其kỳ 不bất 對đối 故cố 耳nhĩ 。 今kim 既ký 不bất 對đối 何hà 成thành 見kiến 耶da 。

○# 二nhị 單đơn 破phá 內nội 對đối 二nhị 一nhất 立lập 內nội 對đối 。

若nhược 離ly 外ngoại 見kiến 。 內nội 對đối 所sở 成thành 。

此thử 中trung 元nguyên 欲dục 取thủ 對đối 。 但đãn 與dữ 前tiền 對đối 不bất 同đồng 。 前tiền 對đối 在tại 眼nhãn 前tiền 。 今kim 離ly 外ngoại 見kiến 之chi 暗ám 取thủ 內nội 對đối 之chi 暗ám 以dĩ 成thành 身thân 中trung 之chi 義nghĩa 。 意ý 謂vị 合hợp 眼nhãn 則tắc 眼nhãn 光quang 向hướng 內nội 名danh 內nội 對đối 也dã 。 補bổ 遺di 云vân 此thử 文văn 是thị 牒điệp 前tiền 計kế 。 如như 前tiền 計kế 云vân 開khai 眼nhãn 見kiến 明minh 。 閉bế 眼nhãn 見kiến 暗ám 。 乃nãi 外ngoại 見kiến 內nội 對đối 之chi 義nghĩa 不bất 同đồng 。 意ý 明minh 離ly 於ư 外ngoại 見kiến 內nội 對đối 自tự 成thành 。 今kim 重trọng/trùng 牒điệp 之chi (# 謂vị 離ly 外ngoại 見kiến 之chi 明minh 即tức 是thị 內nội 對đối 之chi 暗ám 。 故cố 今kim 文văn 是thị 牒điệp 前tiền 計kế 也dã )# 欲dục 使sử 內nội 外ngoại 兩lưỡng 相tương/tướng 例lệ 難nạn/nan 。 (# 以dĩ 開khai 眼nhãn 見kiến 明minh 。 難nạn/nan 閉bế 眼nhãn 見kiến 暗ám 。 是thị 兩lưỡng 相tương/tướng 例lệ 難nạn/nan )# 義nghĩa 不bất 得đắc 成thành 。 故cố 下hạ 破phá 中trung 應ưng 今kim 所sở 牒điệp 。 (# 指chỉ 合hợp 眼nhãn 見kiến 暗ám 。 名danh 為vi 身thân 中trung 。 句cú )# 雖tuy 雙song 牒điệp 內nội 外ngoại 意ý 在tại 破phá 內nội 。 合hợp 眼nhãn 見kiến 暗ám 是thị 牒điệp 內nội 。 開khai 眼nhãn 見kiến 明minh 是thị 牒điệp 外ngoại 。 所sở 破phá 但đãn 在tại 內nội 對đối )# 即tức 中trung 謂vị 補bổ 遺di 之chi 意ý 。 謂vị 離ly 外ngoại 見kiến 之chi 明minh 即tức 是thị 內nội 對đối 之chi 暗ám 。 然nhiên 外ngoại 見kiến 之chi 言ngôn 亦diệc 得đắc 離ly 外ngoại 見kiến 之chi 暗ám 。 離ly 此thử 外ngoại 暗ám 而nhi 取thủ 返phản 觀quán 所sở 對đối 之chi 暗ám 。 故cố 云vân 內nội 對đối 所sở 成thành 。 補bổ 遺di 另# 一nhất 途đồ 爾nhĩ 。

○# 二nhị 破phá 內nội 對đối 二nhị 一nhất 正chánh 破phá 。

合hợp 眼nhãn 見kiến 暗ám 。 名danh 為vi 身thân 中trung 。 開khai 眼nhãn 見kiến 明minh 。 何hà 不bất 見kiến 面diện 。 若nhược 不bất 見kiến 面diện 。 內nội 對đối 不bất 成thành 。

合hợp 眼nhãn 至chí 身thân 中trung 。 亦diệc 牒điệp 計kế 也dã 。 開khai 眼nhãn 下hạ 。 準chuẩn 外ngoại 破phá 內nội 也dã 。 合hợp 眼nhãn 既ký 能năng 返phản 觀quán 身thân 中trung 。 逃đào 前tiền 不bất 見kiến 焦tiêu 府phủ 之chi 責trách 。 今kim 準chuẩn 此thử 義nghĩa 開khai 眼nhãn 亦diệc 應ưng 返phản 觀quán 己kỷ 面diện 故cố 云vân 何hà 不bất 見kiến 面diện 。 若nhược 開khai 眼nhãn 不bất 能năng 返phản 觀quán 己kỷ 面diện 則tắc 內nội 對đối 之chi 義nghĩa 不bất 成thành 。 而nhi 合hợp 眼nhãn 又hựu 何hà 能năng 返phản 觀quán 身thân 中trung 乎hồ 。

○# 二nhị 縱túng/tung 破phá 。

見kiến 面diện 若nhược 成thành 。 此thử 了liễu 知tri 心tâm 。 及cập 與dữ 眼nhãn 根căn 。 乃nãi 在tại 虗hư 空không 。 何hà 成thành 在tại 內nội 。 若nhược 在tại 虗hư 空không 。 自tự 非phi 汝nhữ 體thể 。 即tức 應ưng 如Như 來Lai 。 今kim 見kiến 汝nhữ 面diện 。 亦diệc 是thị 汝nhữ 身thân 。 汝nhữ 眼nhãn 已dĩ 知tri 。 身thân 合hợp 非phi 覺giác 。 必tất 汝nhữ 執chấp 言ngôn 。 身thân 眼nhãn 兩lưỡng 覺giác 。 應ưng 有hữu 二nhị 知tri 。 即tức 汝nhữ 一nhất 身thân 。 應ưng 成thành 兩lưỡng 佛Phật 。

文văn 有hữu 三tam 重trọng/trùng 縱túng/tung 計kế 。 初sơ 重trọng/trùng 約ước 在tại 空không 破phá 云vân 見kiến 面diện 若nhược 成thành 。 者giả 且thả 縱túng/tung 彼bỉ 成thành 於ư 見kiến 面diện 之chi 義nghĩa 。 阿A 難Nan 所sở 執chấp 見kiến 性tánh 既ký 開khai 眼nhãn 即tức 在tại 外ngoại 境cảnh 是thị 眼nhãn 光quang 元nguyên 可khả 在tại 外ngoại 又hựu 能năng 返phản 觀quán 。 是thị 必tất 成thành 見kiến 面diện 之chi 勢thế 。 破phá 云vân 。 如như 是thị 則tắc 心tâm 與dữ 眼nhãn 皆giai 在tại 虗hư 空không 。 葢# 眼nhãn 非phi 知tri 。 意ý 非phi 見kiến 。 兩lưỡng 者giả 相tương/tướng 合hợp 方phương 能năng 成thành 見kiến 。 今kim 兩lưỡng 者giả 皆giai 在tại 虗hư 空không 。 容dung 有hữu 是thị 耶da 。 不bất 特đặc 無vô 此thử 事sự 。 而nhi 阿a 難nan 多đa 分phần/phân 計kế 心tâm 在tại 內nội 義nghĩa 亦diệc 墮đọa 矣hĩ 。 次thứ 若nhược 在tại 虗hư 空không 下hạ 約ước 自tự 他tha 破phá 。 阿A 難Nan 見kiến 性tánh 在tại 外ngoại 又hựu 可khả 返phản 觀quán 。 又hựu 有hữu 心tâm 眼nhãn 在tại 空không 之chi 勢thế 。 故cố 今kim 轉chuyển 破phá 在tại 空không 。 此thử 計kế 有hữu 三tam 重trọng/trùng 破phá 。 一nhất 者giả 在tại 空không 則tắc 非phi 汝nhữ 體thể 。 二nhị 者giả 汝nhữ 既ký 無vô 身thân 。 則tắc 如Như 來Lai 今kim 見kiến 汝nhữ 面diện 。 反phản 是thị 汝nhữ 身thân 。 三tam 者giả 汝nhữ 眼nhãn 及cập 了liễu 知tri 之chi 心tâm 俱câu 在tại 身thân 外ngoại 。 身thân 寧ninh 更cánh 有hữu 覺giác 耶da 。 此thử 三tam 重trọng/trùng 俱câu 破phá 第đệ 二nhị 心tâm 眼nhãn 在tại 空không 之chi 轉chuyển 計kế 也dã 。 三tam 必tất 汝nhữ 下hạ 約ước 兩lưỡng 覺giác 破phá 。 若nhược 必tất 欲dục 成thành 返phản 觀quán 外ngoại 見kiến 之chi 義nghĩa 又hựu 何hà 妨phương 執chấp 身thân 眼nhãn 兩lưỡng 覺giác 。 故cố 并tinh 破phá 之chi 。 謂vị 汝nhữ 若nhược 執chấp 眼nhãn 覺giác 明minh 暗ám 而nhi 心tâm 知tri 附phụ 眼nhãn 光quang 而nhi 起khởi 。 身thân 覺giác 痛thống 癢dạng 而nhi 心tâm 知tri 亦diệc 附phụ 身thân 觸xúc 而nhi 起khởi 。 故cố 云vân 兩lưỡng 覺giác 又hựu 云vân 二nhị 知tri 。 則tắc 一nhất 身thân 應ưng 成thành 兩lưỡng 佛Phật 審thẩm 矣hĩ 。 至chí 此thử 則tắc 破phá 盡tận 計kế 窮cùng 。 後hậu 即tức 結kết 破phá 。

○# 三tam 結kết 破phá 。 從tùng 來lai 解giải 者giả 皆giai 謂vị 閉bế 眼nhãn 見kiến 內nội 成thành 心tâm 在tại 內nội 之chi 計kế 故cố 獨độc 破phá 之chi 。 此thử 文văn 中trung 之chi 意ý 。 若nhược 據cứ 顯hiển 文văn 只chỉ 是thị 破phá 暗ám 為vi 內nội 境cảnh 而nhi 已dĩ 。

是thị 故cố 應ưng 知tri 。 汝nhữ 言ngôn 見kiến 暗ám 。 名danh 見kiến 內nội 者giả 。 無vô 有hữu 是thị 處xứ 。

開khai 眼nhãn 見kiến 外ngoại 不bất 能năng 返phản 觀quán 則tắc 閉bế 眼nhãn 見kiến 暗ám 。 亦diệc 非phi 見kiến 內nội 。 但đãn 破phá 見kiến 內nội 者giả 。 文văn 中trung 帶đái 破phá 見kiến 外ngoại 。 如như 心tâm 眼nhãn 在tại 空không 是thị 也dã 。

○# 五ngũ 破phá 隨tùy 合hợp 三tam 一nhất 立lập 計kế 。

阿A 難Nan 言ngôn 。 我ngã 常thường 聞văn 佛Phật 。 開khai 示thị 四tứ 眾chúng 。 由do 心tâm 生sanh 故cố 。 種chủng 種chủng 法pháp 生sanh 。 由do 法pháp 生sanh 故cố 。 種chủng 種chủng 心tâm 生sanh 。 我ngã 今kim 思tư 惟duy 。 即tức 思tư 惟duy 體thể 。 實thật 我ngã 心tâm 性tánh 。 隨tùy 所sở 合hợp 處xứ 。 心tâm 則tắc 隨tùy 有hữu 。 亦diệc 非phi 內nội 外ngoại 。 中trung 間gian 三tam 處xứ 。

孤cô 山sơn 曰viết 。 心tâm 生sanh 法pháp 生sanh 境cảnh 從tùng 心tâm 起khởi 也dã 。 法pháp 生sanh 心tâm 生sanh 心tâm 逐trục 境cảnh 遷thiên 也dã 。 即tức 中trung 云vân 。 何hà 難nạn/nan 前tiền 之chi 四tứ 計kế 既ký 被bị 窮cùng 逐trục 。 今kim 轉chuyển 推thôi 心tâm 生sanh 之chi 由do 。 所sở 以dĩ 引dẫn 開khai 示thị 之chi 言ngôn 者giả 。 謂vị 諸chư 法pháp 本bổn 無vô 。 由do 心tâm 故cố 有hữu 。 心tâm 亦diệc 本bổn 無vô 因nhân 法pháp 故cố 有hữu 。 此thử 引dẫn 文văn 之chi 意ý 也dã 。 雖tuy 引dẫn 二nhị 句cú 意ý 重trọng/trùng 下hạ 句cú 法pháp 生sanh 心tâm 生sanh 及cập 種chủng 種chủng 二nhị 字tự 。 我ngã 今kim 等đẳng 者giả 此thử 定định 思tư 惟duy 是thị 心tâm 。 葢# 阿A 難Nan 本bổn 計kế 如như 此thử 。 前tiền 文văn 多đa 以dĩ 見kiến 為vi 心tâm 。 今kim 獨độc 表biểu 心tâm 惟duy 是thị 心tâm 。 言ngôn 隨tùy 合hợp 隨tùy 有hữu 者giả 。 如như 繫hệ 心tâm 身thân 中trung 。 則tắc 合hợp 于vu 內nội 。 馳trì 心tâm 千thiên 里lý 則tắc 合hợp 於ư 外ngoại 。 不bất 定định 在tại 一nhất 處xứ 故cố 云vân 非phi 。 內nội 外ngoại 中trung 間gian 。 其kỳ 實thật 徧biến 該cai 三tam 處xứ 。 中trung 間gian 指chỉ 潛tiềm 根căn 也dã 。

○# 二nhị 佛Phật 破phá 二nhị 一nhất 牒điệp 執chấp 。

佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。

汝nhữ 今kim 說thuyết 言ngôn 。 由do 法pháp 生sanh 故cố 。 種chủng 種chủng 心tâm 生sanh 。 隨tùy 所sở 合hợp 處xứ 。 心tâm 隨tùy 有hữu 者giả 。

阿A 難Nan 欲dục 計kế 法pháp 生sanh 心tâm 生sanh 故cố 通thông 舉cử 二nhị 句cú 。 葢# 佛Phật 常thường 有hữu 此thử 說thuyết 故cố 也dã 。 其kỳ 實thật 只chỉ 就tựu 下hạ 句cú 為vi 計kế 。 所sở 以dĩ 佛Phật 破phá 祗chi 牒điệp 其kỳ 下hạ 句cú 。

○# 二nhị 正chánh 破phá 二nhị 一nhất 直trực 明minh 無vô 體thể 。

是thị 心tâm 無vô 體thể 。 則tắc 無vô 所sở 合hợp 。 若nhược 無vô 有hữu 體thể 。 而nhi 能năng 合hợp 者giả 。 則tắc 十thập 九cửu 界giới 。 因nhân 七thất 塵trần 合hợp 。 是thị 義nghĩa 不bất 然nhiên 。

心tâm 既ký 隨tùy 合hợp 而nhi 有hữu 似tự 先tiên 無vô 心tâm 體thể 因nhân 合hợp 而nhi 有hữu 。 故cố 今kim 破phá 云vân 。 心tâm 若nhược 無vô 體thể 則tắc 并tinh 無vô 此thử 合hợp 。 若nhược 無vô 下hạ 縱túng/tung 破phá 。 若nhược 無vô 體thể 之chi 心tâm 與dữ 物vật 能năng 合hợp 。 比tỉ 例lệ 言ngôn 之chi 。 應ưng 十thập 九cửu 界giới 與dữ 七thất 塵trần 合hợp 。 界giới 止chỉ 十thập 八bát 。 今kim 言ngôn 十thập 九cửu 者giả 更cánh 加gia 一nhất 無vô 體thể 之chi 塵trần 為vi 第đệ 七thất 塵trần 合hợp 成thành 十thập 九cửu 界giới 也dã 。 既ký 無vô 無vô 體thể 之chi 塵trần 豈khởi 有hữu 無vô 體thể 之chi 心tâm 乎hồ 。 補bổ 遺di 云vân 。 如như 世thế 之chi 火hỏa 自tự 有hữu 體thể 性tánh 。 然nhiên 後hậu 假giả 于vu 陽dương 燧toại 為vi 緣duyên 而nhi 能năng 發phát 焰diễm 。 若nhược 云vân 心tâm 自tự 無vô 體thể 假giả 緣duyên 能năng 合hợp 者giả 。 狀trạng 似tự 火hỏa 自tự 無vô 體thể 乃nãi 合hợp 陽dương 燧toại 爾nhĩ 。

○# 二nhị 委ủy 破phá 有hữu 體thể 二nhị 一nhất 約ước 內nội 外ngoại 出xuất 入nhập 破phá 二nhị 一nhất 破phá 。

若nhược 有hữu 體thể 者giả 。 如như 汝nhữ 以dĩ 手thủ 。 自tự 挃trất 其kỳ 體thể 。 汝nhữ 所sở 知tri 心tâm 。 為vi 復phục 內nội 出xuất 。 為vi 從tùng 外ngoại 入nhập 。 若nhược 復phục 內nội 出xuất 。 還hoàn 見kiến 身thân 中trung 。 若nhược 從tùng 外ngoại 來lai 。 先tiên 合hợp 見kiến 面diện 。

既ký 破phá 無vô 體thể 必tất 計kế 有hữu 體thể 故cố 約ước 內nội 出xuất 外ngoại 入nhập 破phá 之chi 。 明minh 心tâm 無vô 所sở 從tùng 來lai 。 挃trất 音âm 質chất 。 古cổ 註chú 云vân 挃trất 猶do 觸xúc 也dã 。

○# 二nhị 救cứu 又hựu 二nhị 一nhất 救cứu 。

阿A 難Nan 言ngôn 。 見kiến 是thị 其kỳ 眼nhãn 。 心tâm 知tri 非phi 眼nhãn 。 為vi 見kiến 非phi 義nghĩa 。

自tự 初sơ 徵trưng 以dĩ 來lai 佛Phật 即tức 以dĩ 見kiến 為vi 心tâm 。 阿A 難Nan 亦diệc 權quyền 順thuận 佛Phật 語ngữ 。 然nhiên 阿A 難Nan 前tiền 云vân 由do 自tự 觀quán 見kiến 如Như 來Lai 。 勝thắng 相tương/tướng 心tâm 生sanh 愛ái 樂nhạo 。 據cứ 此thử 。 則tắc 阿A 難Nan 本bổn 意ý 豈khởi 以dĩ 見kiến 為vi 心tâm 乎hồ 。 故cố 今kim 反phản 難nạn/nan 如Như 來Lai 。 謂vị 見kiến 自tự 屬thuộc 見kiến 心tâm 但đãn 能năng 知tri 。 心tâm 既ký 非phi 眼nhãn 而nhi 以dĩ 為vi 見kiến 于vu 義nghĩa 成thành 非phi 。 前tiền 來lai 未vị 有hữu 此thử 問vấn 。 至chí 此thử 方phương 出xuất 阿A 難Nan 本bổn 意ý 。 此thử 受thọ 病bệnh 之chi 根căn 也dã 。

○# 二nhị 破phá 。

佛Phật 言ngôn 。

若nhược 眼nhãn 能năng 見kiến 。 汝nhữ 在tại 室thất 中trung 。 門môn 能năng 見kiến 不phủ 。 則tắc 諸chư 已dĩ 死tử 。 尚thượng 有hữu 眼nhãn 存tồn 。 應ưng 皆giai 見kiến 物vật 。 若nhược 見kiến 物vật 者giả 。 云vân 何hà 名danh 死tử 。

初sơ 句cú 牒điệp 計kế 。 汝nhữ 在tại 下hạ 釋thích 難nạn/nan 。 佛Phật 謂vị 汝nhữ 言ngôn 眼nhãn 能năng 見kiến 心tâm 不bất 能năng 見kiến 。 例lệ 如như 汝nhữ 在tại 室thất 中trung 。 必tất 見kiến 室thất 外ngoại 亦diệc 由do 門môn 開khai 而nhi 後hậu 能năng 見kiến 。 眼nhãn 但đãn 如như 門môn 心tâm 則tắc 如như 人nhân 。 心tâm 因nhân 眼nhãn 開khai 而nhi 後hậu 能năng 見kiến 。 如như 人nhân 因nhân 門môn 開khai 而nhi 見kiến 室thất 外ngoại 也dã 。 倘thảng 謂vị 眼nhãn 見kiến 。 而nhi 心tâm 不bất 見kiến 。 亦diệc 可khả 云vân 門môn 見kiến 而nhi 人nhân 不bất 見kiến 耶da 。 故cố 能năng 例lệ 中trung 門môn 雖tuy 通thông 見kiến 。 必tất 室thất 中trung 有hữu 人nhân 而nhi 後hậu 見kiến 。 則tắc 見kiến 者giả 是thị 人nhân 而nhi 非phi 門môn 矣hĩ 。 所sở 例lệ 中trung 眼nhãn 雖tuy 通thông 見kiến 。 必tất 眼nhãn 中trung 有hữu 心tâm 而nhi 後hậu 見kiến 。 則tắc 見kiến 者giả 是thị 心tâm 而nhi 非phi 眼nhãn 矣hĩ 。 更cánh 舉cử 已dĩ 死tử 為vi 例lệ 者giả 。 溫ôn 陵lăng 云vân 。 舉cử 門môn 喻dụ 能năng 見kiến 在tại 心tâm 。 舉cử 死tử 明minh 徒đồ 眼nhãn 不bất 見kiến 。 其kỳ 說thuyết 是thị 也dã 。 由do 生sanh 時thời 心tâm 見kiến 非phi 眼nhãn 故cố 死tử 後hậu 徒đồ 眼nhãn 不bất 見kiến 。 若nhược 見kiến 下hạ 更cánh 縱túng/tung 破phá 也dã 。 如như 此thử 明minh 文văn 。 皆giai 言ngôn 心tâm 識thức 為vi 主chủ 。 破phá 顯hiển 唯duy 心tâm 。 根căn 但đãn 如như 門môn 。 從tùng 門môn 出xuất 入nhập 乃nãi 是thị 方phương 便tiện 。 而nhi 執chấp 者giả 何hà 言ngôn 用dụng 根căn 不bất 用dụng 識thức 耶da 。

○# 二nhị 約ước 一nhất 多đa 遍biến 局cục 破phá 二nhị 一nhất 定định 。

阿A 難Nan 。 又hựu 汝nhữ 覺giác 了liễu 。 能năng 知tri 之chi 心tâm 。 若nhược 必tất 有hữu 體thể 。 為vi 復phục 一nhất 體thể 。 為vi 有hữu 多đa 體thể 。 今kim 在tại 汝nhữ 身thân 。 為vi 復phục 遍biến 體thể 。 為vi 不bất 遍biến 體thể 。

此thử 中trung 遍biến 與dữ 不bất 遍biến 似tự 從tùng 一nhất 體thể 中trung 分phần/phân 出xuất 。 而nhi 一nhất 體thể 多đa 體thể 指chỉ 心tâm 為vi 體thể 。 徧biến 與dữ 不bất 徧biến 指chỉ 身thân 為vi 體thể 。 遇ngộ 事sự 時thời 為vi 知tri 覺giác 遍biến 到đáo 。 一nhất 身thân 之chi 中trung 。 為vi 但đãn 在tại 一nhất 處xứ 而nhi 知tri 覺giác 不bất 能năng 遍biến 耶da 。

○# 二nhị 破phá 。

若nhược 一nhất 體thể 者giả 。 則tắc 汝nhữ 以dĩ 手thủ 。 挃trất 一nhất 支chi 時thời 。 四tứ 支chi 應ưng 覺giác 。 若nhược 咸hàm 覺giác 者giả 。 挃trất 應ưng 無vô 在tại 。 若nhược 挃trất 有hữu 所sở 。 則tắc 汝nhữ 一nhất 體thể 。 自tự 不bất 能năng 成thành 。 若nhược 多đa 體thể 者giả 。 則tắc 成thành 多đa 人nhân 。 何hà 體thể 為vi 汝nhữ 。 若nhược 徧biến 體thể 者giả 。 同đồng 前tiền 所sở 挃trất 。 若nhược 不bất 遍biến 者giả 。 當đương 汝nhữ 觸xúc 頭đầu 。 亦diệc 觸xúc 其kỳ 足túc 。 頭đầu 有hữu 所sở 覺giác 。 足túc 應ưng 無vô 知tri 。 今kim 汝nhữ 不bất 然nhiên 。

文văn 分phần/phân 四tứ 。 初sơ 破phá 一nhất 體thể 。 初sơ 句cú 牒điệp 。 則tắc 汝nhữ 下hạ 難nạn/nan 。 汝nhữ 若nhược 一nhất 體thể 而nhi 有hữu 二nhị 覺giác 則tắc 非phi 一nhất 體thể 。 有hữu 覺giác 有hữu 不bất 覺giác 即tức 二nhị 相tương/tướng 也dã 。 故cố 難nan 以dĩ 四tứ 支chi 應ưng 覺giác 。 是thị 出xuất 一nhất 體thể 之chi 相tướng 。 若nhược 成thành 下hạ 破phá 。 若nhược 言ngôn 俱câu 覺giác 痛thống 癢dạng 者giả 。 是thị 則tắc 欲dục 擊kích 汝nhữ 頭đầu 但đãn 擊kích 汝nhữ 足túc 。 欲dục 擊kích 汝nhữ 左tả 但đãn 擊kích 汝nhữ 右hữu 。 有hữu 是thị 理lý 乎hồ 。 挃trất 應ưng 無vô 在tại 。 謂vị 不bất 定định 在tại 一nhất 支chi 也dã 。 若nhược 挃trất 下hạ 結kết 破phá 。 挃trất 有hữu 定định 在tại 便tiện 成thành 離ly 合hợp 兩lưỡng 覺giác 。 即tức 是thị 二nhị 相tương/tướng 非phi 一nhất 體thể 義nghĩa 。 二nhị 破phá 多đa 體thể 。 一nhất 體thể 既ký 破phá 或hoặc 轉chuyển 計kế 覺giác 有hữu 多đa 體thể 。 然nhiên 一nhất 人nhân 止chỉ 有hữu 一nhất 覺giác 多đa 覺giác 即tức 成thành 多đa 人nhân 。 其kỳ 中trung 必tất 分phần/phân 自tự 他tha 以dĩ 何hà 覺giác 體thể 而nhi 為vì 汝nhữ 耶da 。 三tam 破phá 徧biến 體thể 。 徧biến 者giả 知tri 覺giác 徧biến 于vu 一nhất 身thân 。 挃trất 一nhất 支chi 時thời 。 應ưng 遍biến 于vu 有hữu 覺giác 之chi 處xứ 。 則tắc 與dữ 前tiền 四tứ 支chi 應ưng 覺giác 。 義nghĩa 正chánh 相tương/tướng 同đồng 。 難nạn/nan 辭từ 雖tuy 同đồng 意ý 則tắc 有hữu 別biệt 。 一nhất 體thể 者giả 謂vị 無vô 二nhị 相tướng 。 徧biến 體thể 者giả 覺giác 處xứ 咸hàm 徧biến 。 四tứ 破phá 不bất 徧biến 。 不bất 徧biến 者giả 謂vị 知tri 覺giác 不bất 徧biến 于vu 一nhất 身thân 。 若nhược 執chấp 心tâm 不bất 徧biến 。 頭đầu 足túc 俱câu 觸xúc 一nhất 既ký 有hữu 覺giác 一nhất 合hợp 無vô 知tri 。 今kim 汝nhữ 不bất 然nhiên 者giả 。 謂vị 俱câu 觸xúc 俱câu 覺giác 則tắc 非phi 不bất 徧biến 也dã 。

○# 三tam 結kết 破phá 。

是thị 故cố 應ưng 知tri 。 隨tùy 所sở 合hợp 處xứ 。 心tâm 則tắc 隨tùy 有hữu 。 無vô 有hữu 是thị 處xứ 。

如như 上thượng 所sở 說thuyết 。 有hữu 體thể 既ký 非phi 無vô 體thể 亦diệc 謬mậu 。 心tâm 尚thượng 難nạn/nan 立lập 何hà 云vân 隨tùy 合hợp 隨tùy 有hữu 耶da 。

○# 六lục 破phá 中trung 間gian 三tam 一nhất 立lập 計kế 。

阿A 難Nan 白bạch 佛Phật 言ngôn 世Thế 尊Tôn 。 我ngã 亦diệc 聞văn 佛Phật 。 與dữ 文Văn 殊Thù 等đẳng 。 諸chư 法Pháp 王Vương 子Tử 。 談đàm 實thật 相tướng 時thời 。 世Thế 尊Tôn 亦diệc 言ngôn 。 心tâm 不bất 在tại 內nội 。 亦diệc 不bất 在tại 外ngoại 。 如như 我ngã 思tư 惟duy 。 內nội 無vô 所sở 見kiến 。 外ngoại 不bất 相tương 知tri 。 內nội 無vô 知tri 故cố 。 在tại 內nội 不bất 成thành 。 身thân 心tâm 相tương 知tri 。 在tại 外ngoại 非phi 義nghĩa 。 今kim 相tương 知tri 故cố 。 復phục 內nội 無vô 見kiến 。 當đương 在tại 中trung 間gian 。

此thử 計kế 從tùng 第đệ 五ngũ 發phát 來lai 。 因nhân 前tiền 佛Phật 破phá 有hữu 體thể 中trung 云vân 。 若nhược 復phục 內nội 出xuất 。 還hoàn 見kiến 身thân 中trung 。 若nhược 從tùng 外ngoại 來lai 。 先tiên 合hợp 見kiến 面diện 。 內nội 外ngoại 既ký 破phá 故cố 復phục 計kế 中trung 間gian 也dã 。 于vu 中trung 初sơ 舉cử 佛Phật 與dữ 文Văn 殊Thù 談đàm 實thật 相tướng 者giả 。 實thật 相tướng 即tức 是thị 心tâm 。 心tâm 不bất 在tại 內nội 。 非phi 內nội 六lục 根căn 。 亦diệc 不bất 在tại 外ngoại 。 非phi 外ngoại 六lục 塵trần 。 此thử 實thật 相tướng 離ly 根căn 離ly 塵trần 之chi 義nghĩa 。 阿A 難Nan 不bất 解giải 。 復phục 起khởi 謬mậu 執chấp 。 文văn 有hữu 三tam 重trọng/trùng 。 初sơ 舉cử 前tiền 破phá 辭từ 。 內nội 無vô 所sở 見kiến 。 謂vị 在tại 內nội 則tắc 不bất 當đương 無vô 所sở 見kiến 也dã 。 外ngoại 不bất 相tương 知tri 。 謂vị 在tại 外ngoại 當đương 不bất 相tương 知tri 也dã 。 次thứ 明minh 不bất 成thành 內nội 外ngoại 。 三tam 方phương 計kế 中trung 間gian 。 不bất 遽cự 定định 者giả 見kiến 踟trì 蹰trù 之chi 意ý 耳nhĩ 。 問vấn 。 上thượng 阿A 難Nan 言ngôn 亦diệc 非phi 內nội 外ngoại 中trung 間gian 。 今kim 何hà 復phục 計kế 中trung 間gian 耶da 。 答đáp 。 上thượng 言ngôn 中trung 間gian 乃nãi 以dĩ 潛tiềm 根căn 為vi 中trung 。 與dữ 今kim 有hữu 異dị 。 今kim 被bị 重trùng 重trùng 難nạn/nan 破phá 。 又hựu 不bất 得đắc 已dĩ 引dẫn 彼bỉ 不bất 在tại 內nội 不bất 在tại 外ngoại 之chi 語ngữ 為vi 例lệ 。 既ký 不bất 在tại 內nội 。 外ngoại 而nhi 必tất 居cư 中trung 間gian 矣hĩ 。 此thử 之chi 中trung 間gian 實thật 有hữu 根căn 塵trần 為vi 二nhị 邊biên 影ảnh 顯hiển 中trung 相tương/tướng 。 與dữ 前tiền 中trung 間gian 不bất 同đồng 。

○# 二nhị 佛Phật 破phá 二nhị 一nhất 約ước 身thân 處xứ 破phá 二nhị 一nhất 按án 定định 。

佛Phật 言ngôn 。

汝nhữ 言ngôn 中trung 間gian 。 中trung 必tất 不bất 迷mê 。 非phi 無vô 所sở 在tại 。 今kim 汝nhữ 推thôi 中trung 。 中trung 何hà 為vi 在tại 。 為vi 復phục 在tại 處xứ 。 為vi 當đương 在tại 身thân 。

中trung 必tất 不bất 迷mê 者giả 。 迷mê 則tắc 不bất 知tri 所sở 在tại 。 不bất 迷mê 則tắc 非phi 無vô 所sở 在tại 。 迷mê 謂vị 惑hoặc 也dã 。 處xử 謂vị 依y 報báo 之chi 處xứ 。 身thân 謂vị 正chánh 報báo 。

○# 二nhị 推thôi 破phá 二nhị 一nhất 破phá 在tại 身thân 。

若nhược 在tại 身thân 者giả 。 在tại 邊biên 非phi 中trung 。 在tại 中trung 同đồng 內nội 。

身thân 之chi 可khả 見kiến 者giả 皆giai 邊biên 非phi 中trung 。 在tại 中trung 同đồng 內nội 。 謂vị 同đồng 前tiền 計kế 心tâm 在tại 內nội 也dã 。

○# 二nhị 破phá 在tại 處xứ 。

若nhược 在tại 處xứ 者giả 。 為vi 有hữu 所sở 表biểu 。 為vi 無vô 所sở 表biểu 。 無vô 表biểu 同đồng 無vô 。 表biểu 則tắc 無vô 定định 。

何hà 以dĩ 故cố 。 如như 人nhân 以dĩ 表biểu 。 表biểu 為vi 中trung 時thời 。 東đông 看khán 則tắc 西tây 。 南nam 觀quan 成thành 北bắc 。 表biểu 體thể 既ký 混hỗn 。 心tâm 應ưng 雜tạp 亂loạn 。

表biểu 者giả 如như 立lập 杖trượng 以dĩ 表biểu 其kỳ 處xứ 。 大đại 地địa 廣quảng 博bác 以dĩ 何hà 為vi 中trung 。 故cố 無vô 表biểu 則tắc 同đồng 于vu 無vô 中trung 矣hĩ 。 表biểu 則tắc 下hạ 破phá 有hữu 表biểu 。 先tiên 標tiêu 。 次thứ 釋thích 。 人nhân 在tại 表biểu 東đông 則tắc 以dĩ 表biểu 為vi 西tây 。 人nhân 在tại 表biểu 南nam 則tắc 以dĩ 表biểu 為vi 北bắc 。 表biểu 之chi 四tứ 方phương 既ký 混hỗn 。 以dĩ 心tâm 為vi 在tại 中trung 。 亦diệc 得đắc 云vân 在tại 邊biên 。 故cố 雜tạp 亂loạn 也dã 。

○# 二nhị 約ước 根căn 塵trần 破phá 二nhị 一nhất 救cứu 。

阿A 難Nan 言ngôn 。 我ngã 所sở 說thuyết 中trung 。 非phi 此thử 二nhị 種chủng 。 如như 世Thế 尊Tôn 言ngôn 。 眼nhãn 色sắc 為vi 緣duyên 。 生sanh 于vu 眼nhãn 識thức 。 眼nhãn 有hữu 分phân 別biệt 。 色sắc 塵trần 無vô 知tri 。 識thức 生sanh 其kỳ 中trung 。 則tắc 為vi 心tâm 在tại 。

眼nhãn 即tức 清thanh 淨tịnh 四tứ 大đại 。 色sắc 即tức 眼nhãn 家gia 之chi 塵trần 。 有hữu 眼nhãn 而nhi 無vô 色sắc 則tắc 不bất 生sanh 識thức 。 有hữu 色sắc 而nhi 無vô 眼nhãn 亦diệc 不bất 生sanh 識thức 。 二nhị 法pháp 相tướng 合hợp 以dĩ 為vi 生sanh 識thức 之chi 緣duyên 。 即tức 生sanh 眼nhãn 識thức 。 云vân 眼nhãn 有hữu 分phân 別biệt 。 者giả 眼nhãn 根căn 能năng 引dẫn 生sanh 眼nhãn 識thức 。 眼nhãn 識thức 生sanh 時thời 有hữu 隨tùy 念niệm 分phân 別biệt 故cố 云vân 。 眼nhãn 有hữu 分phân 別biệt 。 是thị 指chỉ 能năng 生sanh 分phân 別biệt 為vi 有hữu 分phân 別biệt 也dã 。 而nhi 色sắc 畢tất 竟cánh 無vô 知tri 。 眼nhãn 識thức 生sanh 起khởi 在tại 有hữu 知tri 無vô 知tri 之chi 中trung 。 故cố 招chiêu 下hạ 雜tạp 亂loạn 之chi 難nạn/nan 。 又hựu 前tiền 四tứ 計kế 皆giai 先tiên 有hữu 心tâm 識thức 。 五ngũ 六lục 皆giai 論luận 生sanh 心tâm 。 約ước 生sanh 論luận 處xứ 故cố 曰viết 。 識thức 生sanh 其kỳ 中trung 。 則tắc 為vi 心tâm 在tại 。

○# 二nhị 破phá 。

佛Phật 言ngôn 。

汝nhữ 心tâm 若nhược 在tại 。 根căn 塵trần 之chi 中trung 。 此thử 之chi 心tâm 體thể 。 為vi 復phục 兼kiêm 二nhị 。 為vi 不bất 兼kiêm 二nhị 。 若nhược 兼kiêm 二nhị 者giả 。 物vật 體thể 雜tạp 亂loạn 。 物vật 非phi 體thể 知tri 。 成thành 敵địch 兩lưỡng 立lập 。 云vân 何hà 為vi 中trung 。 兼kiêm 二nhị 不bất 成thành 。 非phi 知tri 不bất 知tri 。 即tức 無vô 體thể 性tánh 。 中trung 何hà 為vi 相tướng 。

文văn 中trung 先tiên 定định 。 次thứ 破phá 。 破phá 中trung 先tiên 破phá 兼kiêm 二nhị 。 然nhiên 前tiền 定định 中trung 云vân 此thử 之chi 心tâm 體thể 。 乃nãi 指chỉ 心tâm 知tri 為vi 體thể 。 破phá 中trung 云vân 物vật 體thể 雜tạp 亂loạn 。 乃nãi 指chỉ 眼nhãn 根căn 為vi 體thể 。 物vật 即tức 塵trần 也dã 。 以dĩ 阿A 難Nan 計kế 云vân 眼nhãn 有hữu 分phân 別biệt 。 故cố 且thả 就tựu 所sở 執chấp 而nhi 破phá 之chi 。 適thích 時thời 之chi 語ngữ 不bất 須tu 定định 執chấp 。 當đương 知tri 物vật 體thể 雜tạp 亂loạn 。 此thử 句cú 之chi 難nạn/nan 。 謂vị 一nhất 識thức 而nhi 兼kiêm 根căn 塵trần 之chi 二nhị 。 塵trần 為vi 物vật 。 根căn 為vi 體thể 。 當đương 雜tạp 亂loạn 于vu 一nhất 識thức 之chi 中trung 矣hĩ 。 物vật 非phi 體thể 知tri 。 下hạ 破phá 其kỳ 不bất 成thành 中trung 也dã 。 外ngoại 物vật 之chi 無vô 知tri 不bất 同đồng 根căn 體thể 之chi 有hữu 知tri 。 即tức 成thành 敵địch 對đối 之chi 法pháp 相tướng 形hình 而nhi 立lập 。 更cánh 無vô 調điều 停đình 為vi 一nhất 法pháp 之chi 義nghĩa 。 何hà 以dĩ 為vi 中trung 。 破phá 兼kiêm 二nhị 也dã 。 非phi 知tri 下hạ 是thị 破phá 不bất 兼kiêm 。 不bất 兼kiêm 根căn 則tắc 非phi 知tri 。 不bất 兼kiêm 塵trần 則tắc 非phi 不bất 知tri 。 凡phàm 言ngôn 中trung 者giả 必tất 有hữu 雙song 非phi 之chi 體thể 。 今kim 之chi 心tâm 知tri 若nhược 離ly 根căn 塵trần 更cánh 無vô 體thể 性tánh 。 中trung 何hà 在tại 耶da 。

○# 三tam 結kết 破phá 。

是thị 故cố 應ưng 知tri 。 當đương 在tại 中trung 間gian 。 無vô 有hữu 是thị 處xứ 。

兼kiêm 二nhị 不bất 兼kiêm 。 二nhị 義nghĩa 俱câu 無vô 成thành 。 則tắc 當đương 在tại 中trung 間gian 。 之chi 計kế 其kỳ 不bất 可khả 立lập 也dã 明minh 矣hĩ 。

○# 七thất 破phá 無vô 著trước 三tam 一nhất 立lập 計kế 。

阿A 難Nan 白bạch 佛Phật 言ngôn 世Thế 尊Tôn 。 我ngã 昔tích 見kiến 佛Phật 。 與dữ 大Đại 目Mục 連Liên 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 富Phú 樓Lâu 那Na 舍Xá 利Lợi 弗Phất 四tứ 大đại 弟đệ 子tử 。 共cộng 轉chuyển 法Pháp 輪luân 。 常thường 言ngôn 覺giác 知tri 分phân 別biệt 心tâm 性tánh 。 既ký 不bất 在tại 內nội 。 亦diệc 不bất 在tại 外ngoại 。 不bất 在tại 中trung 間gian 。 俱câu 無vô 所sở 在tại 。 一nhất 切thiết 無vô 著trước 。 名danh 之chi 為vi 心tâm 。 則tắc 我ngã 無vô 著trước 。 名danh 為vi 心tâm 不phủ 。

前tiền 之chi 六lục 計kế 以dĩ 有hữu 處xứ 所sở 皆giai 被bị 窮cùng 逐trục 。 阿A 難Nan 不bất 得đắc 已dĩ 而nhi 計kế 無vô 著trước 。 所sở 引dẫn 佛Phật 與dữ 四tứ 大đại 弟đệ 子tử 。 共cộng 轉chuyển 法Pháp 輪luân 。 是thị 通thông 教giáo 義nghĩa 。 而nhi 有hữu 通thông 別biệt 之chi 義nghĩa 故cố 言ngôn 心tâm 性tánh 。 謂vị 覺giác 知tri 分phân 別biệt 中trung 有hữu 此thử 心tâm 性tánh 也dã 。 不bất 在tại 內nội 外ngoại 。 如như 前tiền 文văn 解giải 。 中trung 間gian 應ưng 指chỉ 識thức 心tâm 。 既ký 非phi 內nội 外ngoại 中trung 間gian 。 則tắc 一nhất 切thiết 無vô 著trước 。 此thử 佛Phật 語ngữ 也dã 。 而nhi 阿A 難Nan 還hoàn 以dĩ 不bất 著trước 內nội 外ngoại 中trung 間gian 。 為vi 心tâm 又hựu 成thành 計kế 著trước 故cố 須tu 破phá 之chi 。 泐# 潭đàm 云vân 。 既ký 非phi 內nội 外ngoại 中trung 間gian 。 即tức 知tri 心tâm 無vô 所sở 著trước 。 而nhi 不bất 知tri 佛Phật 意ý 破phá 妄vọng 無vô 體thể 令linh 識thức 本bổn 真chân 。 如như 云vân 三tam 際tế 求cầu 心tâm 心tâm 不bất 有hữu 。 心tâm 不bất 有hữu 故cố 妄vọng 元nguyên 無vô 。 妄vọng 心tâm 無vô 處xứ 即tức 菩Bồ 提Đề 。 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 本bổn 平bình 等đẳng 。 不bất 了liễu 此thử 意ý 謬mậu 引dẫn 佛Phật 言ngôn 妄vọng 立lập 無vô 著trước 。

○# 二nhị 佛Phật 破phá 。

佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。

汝nhữ 言ngôn 覺giác 知tri 。 分phân 別biệt 心tâm 性tánh 。 俱câu 無vô 在tại 者giả 。 世thế 間gian 虗hư 空không 水thủy 陸lục 飛phi 行hành 。 諸chư 所sở 物vật 象tượng 。 名danh 為vi 一nhất 切thiết 。 汝nhữ 不bất 著trước 者giả 。 為vi 在tại 為vi 無vô 。 無vô 則tắc 同đồng 于vu 龜quy 毛mao 兔thố 角giác 。 云vân 何hà 不bất 著trước 。 有hữu 不bất 著trước 者giả 。 不bất 可khả 名danh 無vô 。 無vô 相tướng 則tắc 無vô 。 非phi 無vô 則tắc 相tướng 。 相tướng 有hữu 則tắc 在tại 。 云vân 何hà 無vô 著trước 。

阿A 難Nan 妄vọng 計kế 因nhân 一nhất 切thiết 無vô 著trước 而nhi 起khởi 。 故cố 佛Phật 拈niêm 此thử 一nhất 句cú 破phá 之chi 。 于vu 中trung 先tiên 研nghiên 覈# 無vô 著trước 之chi 體thể 。 次thứ 相tương/tướng 有hữu 下hạ 結kết 斥xích 非phi 無vô 著trước 也dã 。 虗hư 空không 水thủy 陸lục 一nhất 切thiết 有hữu 法pháp 。 此thử 阿A 難Nan 計kế 為vi 實thật 有hữu 者giả 也dã 。 汝nhữ 以dĩ 不bất 著trước 此thử 法pháp 者giả 。 為vi 心tâm 為vi 實thật 有hữu 一nhất 不bất 著trước 之chi 心tâm 。 而nhi 但đãn 不bất 滯trệ 于vu 物vật 象tượng 耶da 。 為vi 并tinh 無vô 此thử 不bất 著trước 心tâm 耶da 。 此thử 句cú 是thị 雙song 問vấn 。 下hạ 正chánh 研nghiên 云vân 。 若nhược 并tinh 無vô 不bất 著trước 之chi 心tâm 則tắc 心tâm 同đồng 龜quy 毛mao 有hữu 名danh 無vô 體thể 并tinh 不bất 必tất 言ngôn 無vô 著trước 。 阿A 難Nan 言ngôn 不bất 著trước 者giả 必tất 有hữu 一nhất 不bất 著trước 之chi 心tâm 是thị 即tức 有hữu 心tâm 非phi 無vô 心tâm 也dã 。 無vô 相tướng 下hạ 重trùng 以dĩ 相tương/tướng 無vô 相tướng 申thân 釋thích 上thượng 句cú 。 以dĩ 上thượng 未vị 言ngôn 相tương/tướng 無vô 相tướng 故cố 再tái 定định 之chi 。 既ký 定định 有hữu 相tương 次thứ 即tức 結kết 破phá 。 當đương 知tri 阿A 難Nan 。 胸hung 中trung 實thật 計kế 有hữu 心tâm 而nhi 強cường/cưỡng 謂vị 無vô 著trước 。 故cố 被bị 佛Phật 破phá 。 則tắc 所sở 破phá 乃nãi 偽ngụy 無vô 著trước 非phi 真chân 無vô 著trước 。 下hạ 文văn 云vân 無vô 有hữu 是thị 處xứ 。 亦diệc 但đãn 阿A 難Nan 所sở 計kế 無vô 是thị 處xứ 耳nhĩ 。 若nhược 并tinh 破phá 轉chuyển 法Pháp 輪luân 之chi 言ngôn 是thị 因nhân 咽yến/ế/yết 廢phế 食thực 矣hĩ 。 問vấn 。 古cổ 解giải 云vân 。 為vi 在tại 為vi 無vô 。 問vấn 汝nhữ 心tâm 不bất 著trước 而nhi 彼bỉ 物vật 象tượng 為vi 存tồn 在tại 耶da 為vi 虗hư 無vô 耶da 。 今kim 何hà 違vi 古cổ 註chú 。 答đáp 。 古cổ 解giải 云vân 。 若nhược 彼bỉ 物vật 象tượng 空không 無vô 則tắc 同đồng 龜quy 毛mao 。 試thí 思tư 水thủy 陸lục 虗hư 空không 則tắc 該cai 依y 報báo 。 飛phi 行hành 之chi 類loại 則tắc 該cai 正chánh 報báo 。 乃nãi 謂vị 我ngã 心tâm 不bất 著trước 便tiện 同đồng 龜quy 毛mao 兔thố 角giác 。 義nghĩa 恐khủng 不bất 妥# 故cố 今kim 作tác 此thử 釋thích 也dã 。

○# 三tam 結kết 破phá 。

是thị 故cố 應ưng 知tri 。 一nhất 切thiết 無vô 著trước 。 名danh 覺giác 知tri 心tâm 。 無vô 有hữu 是thị 處xứ 。

上thượng 來lai 七thất 番phiên 窮cùng 逐trục 妄vọng 心tâm 使sử 無vô 住trụ 著trước 。 乃nãi 三Tam 摩Ma 提Đề 起khởi 觀quán 之chi 門môn 謂vị 之chi 最tối 初sơ 方phương 便tiện 可khả 也dã 。 止Chỉ 觀Quán 十thập 乘thừa 觀quán 法pháp 中trung 最tối 初sơ 揀giản 示thị 所sở 觀quán 之chi 境cảnh 云vân 。 去khứ 丈trượng 就tựu 尺xích 。 去khứ 尺xích 就tựu 寸thốn 。 置trí 色sắc 等đẳng 四tứ 陰ấm 唯duy 觀quán 識thức 陰ấm 。 識thức 陰ấm 者giả 心tâm 是thị 也dã 。 此thử 意ý 與dữ 今kim 文văn 同đồng 。 彼bỉ 止Chỉ 觀Quán 文văn 先tiên 揀giản 去khứ 界giới 入nhập 故cố 譬thí 去khứ 丈trượng 就tựu 尺xích 。 於ư 五ngũ 陰ấm 中trung 。 又hựu 揀giản 去khứ 四tứ 陰ấm 唯duy 取thủ 識thức 陰ấm 故cố 譬thí 去khứ 尺xích 就tựu 寸thốn 。 輔phụ 行hành 云vân 直trực 爾nhĩ 觀quán 心tâm 。 義nghĩa 當đương 觀quán 王vương 。 四tứ 明minh 云vân 即tức 能năng 觀quán 為vi 所sở 觀quán 易dị 絕tuyệt 念niệm 故cố 。 皆giai 是thị 此thử 意ý 。 須tu 知tri 止Chỉ 觀Quán 中trung 明minh 兩lưỡng 重trọng/trùng 所sở 觀quán 之chi 境cảnh 。 一nhất 指chỉ 第đệ 六lục 識thức 心tâm 為vi 境cảnh 。 即tức 揀giản 境cảnh 之chi 文văn 是thị 也dã 。 二nhị 觀quán 不bất 思tư 議nghị 境cảnh 。 即tức 一nhất 念niệm 三tam 千thiên 是thị 也dã 。 觀quán 六lục 識thức 心tâm 意ý 在tại 顯hiển 不bất 思tư 議nghị 境cảnh 。 故cố 孤cô 山sơn 云vân 。 觀quán 一nhất 念niệm 之chi 妄vọng 心tâm 顯hiển 三tam 諦đế 之chi 真chân 理lý 。 妄vọng 心tâm 為vi 第đệ 一nhất 重trọng/trùng 。 真chân 心tâm 為vi 第đệ 二nhị 重trọng/trùng 。 雖tuy 立lập 二nhị 重trọng/trùng 。 觀quán 之chi 不bất 已dĩ 則tắc 陰ấm 境cảnh 轉chuyển 成thành 不bất 思tư 議nghị 境cảnh 矣hĩ 。 今kim 經kinh 亦diệc 然nhiên 。 初sơ 七thất 番phiên 窮cùng 逐trục 是thị 以dĩ 妄vọng 心tâm 為vi 境cảnh 。 後hậu 文văn 云vân 諸chư 法pháp 所sở 生sanh 。 唯duy 心tâm 所sở 現hiện 。 一nhất 切thiết 因nhân 果quả 。 世thế 界giới 微vi 塵trần 。 因nhân 心tâm 成thành 體thể 。 又hựu 云vân 汝nhữ 身thân 汝nhữ 心tâm 。 皆giai 是thị 妙diệu 明minh 。 真chân 心tâm 中trung 物vật 。 又hựu 云vân 若nhược 能năng 轉chuyển 物vật 。 即tức 同đồng 如Như 來Lai 。 于vu 一nhất 毛mao 端đoan 遍biến 能năng 含hàm 受thọ 。 十thập 方phương 國quốc 土độ 。 豈khởi 非phi 一nhất 念niệm 三tam 千thiên 為vi 觀quán 境cảnh 耶da 。 至chí 三tam 卷quyển 云vân 。 如Như 來Lai 藏tạng 中trung 。 性tánh 識thức 明minh 知tri 。 覺giác 明minh 真chân 識thức 。 則tắc 觀quán 六lục 識thức 以dĩ 成thành 不bất 思tư 議nghị 境cảnh 葢# 無vô 疑nghi 矣hĩ 。 是thị 則tắc 今kim 經kinh 前tiền 三tam 卷quyển 多đa 明minh 十thập 乘thừa 中trung 第đệ 一nhất 不bất 思tư 議nghị 境cảnh 。 三tam 卷quyển 末mạt 阿A 難Nan 大đại 眾chúng 。 說thuyết 偈kệ 讚tán 佛Phật 。 云vân 如như 一nhất 眾chúng 生sanh 未vị 成thành 佛Phật 。 終chung 不bất 于vu 此thử 取thủ 泥Nê 洹Hoàn 。 是thị 第đệ 二nhị 真chân 正chánh 。 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 請thỉnh 入nhập 華hoa 屋ốc 是thị 第đệ 三tam 巧xảo 修tu 止Chỉ 觀Quán 。 十thập 乘thừa 觀quán 中trung 前tiền 三tam 最tối 要yếu 故cố 略lược 配phối 之chi 。 第đệ 四tứ 破phá 法pháp 徧biến 是thị 證chứng 果Quả 時thời 事sự 。 二nhị 十thập 五ngũ 圓viên 通thông 即tức 破phá 徧biến 也dã 。 若nhược 第đệ 五ngũ 識thức 通thông 塞tắc 是thị 破phá 遍biến 之chi 餘dư 意ý 耳nhĩ 。 在tại 今kim 經kinh 耳nhĩ 根căn 則tắc 通thông 餘dư 根căn 則tắc 塞tắc 。 第đệ 六lục 對đối 治trị 助trợ 開khai 可khả 配phối 建kiến 壇đàn 持trì 咒chú 。 第đệ 七thất 道Đạo 品Phẩm 調điều 適thích 但đãn 從tùng 不bất 思tư 議nghị 境cảnh 分phần/phân 出xuất 。 識thức 次thứ 位vị 。 能năng 安an 忍nhẫn 。 離ly 法pháp 愛ái 正chánh 屬thuộc 圓viên 位vị 。 葢# 能năng 忍nhẫn 能năng 離ly 方phương 得đắc 證chứng 入nhập 圓viên 位vị 也dã 。 此thử 于vu 總tổng 無vô 明minh 心tâm 用dụng 十thập 乘thừa 妙diệu 觀quán 始thỉ 終chung 修tu 證chứng 法pháp 也dã 。 至chí 于vu 七thất 趣thú 陰ấm 魔ma 即tức 五ngũ 識thức 五ngũ 意ý 識thức 等đẳng 能năng 招chiêu 報báo 心tâm 。 亦diệc 當đương 用dụng 十thập 乘thừa 能năng 觀quán 之chi 法pháp 而nhi 修tu 證chứng 之chi 。 使sử 一nhất 一nhất 皆giai 成thành 一nhất 念niệm 三tam 千thiên 之chi 不bất 思tư 議nghị 境cảnh 方phương 顯hiển 兩lưỡng 重trọng/trùng 所sở 觀quán 。 觀quán 識thức 即tức 真chân 也dã 。 夫phu 兩lưỡng 重trọng/trùng 所sở 觀quán 十thập 乘thừa 觀quán 法pháp 佛Phật 祖tổ 意ý 合hợp 。 而nhi 或hoặc 謂vị 天thiên 台thai 專chuyên 觀quán 六lục 識thức 。 楞lăng 嚴nghiêm 獨độc 用dụng 耳nhĩ 根căn 。 未vị 必tất 然nhiên 也dã 。 苕# 溪khê 曰viết 。 總tổng 此thử 七thất 番phiên 似tự 破phá 四tứ 性tánh 。 若nhược 四tứ 性tánh 未vị 破phá 此thử 覺giác 了liễu 心tâm 世thế 而nhi 非phi 諦đế 。 破phá 四tứ 性tánh 已dĩ 乃nãi 名danh 世thế 諦đế 。 世thế 諦đế 虗hư 假giả 猶do 存tồn 于vu 相tương/tướng 。 若nhược 破phá 此thử 相tương/tướng 方phương 名danh 真Chân 諦Đế 。 亦diệc 曰viết 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 。 故cố 智trí 者giả 大đại 師sư 云vân 。 世thế 諦đế 破phá 性tánh 真Chân 諦Đế 破phá 假giả 。 假giả 破phá 即tức 相tương/tướng 空không 。 性tánh 破phá 即tức 性tánh 空không 。 今kim 文văn 七thất 徵trưng 是thị 破phá 性tánh 。 一nhất 喝hát 即tức 真Chân 諦Đế 破phá 相tương/tướng 也dã 。 即tức 中trung 云vân 。 初sơ 心tâm 觀quán 假giả 名danh 空không 前tiền 之chi 假giả 。 經kinh 稱xưng 三Tam 摩Ma 提Đề 。 斯tư 時thời 三tam 諦đế 未vị 彰chương 但đãn 觀quán 諸chư 法pháp 不bất 實thật 故cố 云vân 假giả 也dã 。 如như 今kim 文văn 七thất 番phiên 逐trục 破phá 豈khởi 得đắc 謂vị 妄vọng 心tâm 為vi 實thật 有hữu 乎hồ 。 但đãn 屬thuộc 性tánh 空không 。 下hạ 文văn 如Như 來Lai 一nhất 喝hát 使sử 當đương 機cơ 言ngôn 思tư 道đạo 斷đoạn 妄vọng 心tâm 全toàn 空không 方phương 入nhập 真Chân 諦Đế 。 此thử 真Chân 諦Đế 顯hiển 名danh 奢Xa 摩Ma 他Tha 。 乃nãi 從tùng 假giả 入nhập 空không 也dã 。 在tại 利lợi 根căn 人nhân 觀quán 空không 前tiền 之chi 假giả 即tức 悟ngộ 三tam 諦đế 。 所sở 以dĩ 云vân 有hữu 三tam 摩ma 提đề 。 名danh 大Đại 佛Phật 頂Đảnh 首Thủ 楞Lăng 嚴Nghiêm 王Vương 具Cụ 足Túc 萬Vạn 行Hạnh 。 在tại 鈍độn 根căn 者giả 真Chân 諦Đế 未vị 彰chương 但đãn 屬thuộc 觀quán 假giả 。 故cố 此thử 後hậu 文văn 更cánh 請thỉnh 示thị 。 奢Xa 摩Ma 他Tha 路lộ 。 圓viên 教giáo 進tiến 否phủ/bĩ 其kỳ 源nguyên 在tại 茲tư 。 問vấn 。 四tứ 句cú 推thôi 檢kiểm 止chỉ 耶da 觀quán 耶da 。 答đáp 。 一nhất 往vãng 言ngôn 之chi 宜nghi 屬thuộc 乎hồ 止chỉ 。 輔phụ 行hành 釋thích 止Chỉ 觀Quán 體thể 真chân 止chỉ 云vân 。 案án 文văn 解giải 釋thích 。 其kỳ 文văn 尚thượng 略lược 。 具cụ 足túc 應ưng 以dĩ 四tứ 句cú 推thôi 檢kiểm 破phá 性tánh 相tướng 已dĩ 具cụ 二nhị 空không 故cố 方phương 得đắc 名danh 空không 。 據cứ 此thử 文văn 應ưng 屬thuộc 止chỉ 。 然nhiên 輔phụ 行hành 釋thích 弘hoằng 誓thệ 中trung 。 即tức 以dĩ 四tứ 句cú 推thôi 檢kiểm 性tánh 相tướng 二nhị 空không 為vi 能năng 觀quán 智trí 。 須tu 知tri 就tựu 停đình 心tâm 諦đế 理lý 稱xưng 止chỉ 。 就tựu 能năng 照chiếu 了liễu 稱xưng 觀quán 。

○# 二nhị 約ước 奢Xa 摩Ma 他Tha 顯hiển 真chân 。 前tiền 雖tuy 破phá 妄vọng 似tự 但đãn 以dĩ 世thế 諦đế 破phá 性tánh 尚thượng 未vị 以dĩ 真Chân 諦Đế 破phá 相tương/tướng 。 此thử 後hậu 咄đốt 破phá 妄vọng 心tâm 豈khởi 非phi 破phá 相tương/tướng 即tức 是thị 空không 也dã 。 然nhiên 圓viên 別biệt 竝tịnh 明minh 。 圓viên 則tắc 三tam 諦đế 在tại 一nhất 心tâm 中trung 。 別biệt 則tắc 次thứ 第đệ 三tam 諦đế 而nhi 已dĩ 。 故cố 有hữu 三tam 番phiên 進tiến 否phủ/bĩ 之chi 義nghĩa 。 不bất 可khả 不bất 知tri 。 科khoa 分phần/phân 二nhị 一nhất 請thỉnh 奢Xa 摩Ma 他Tha 。

爾nhĩ 時thời 阿A 難Nan 。 在tại 大đại 眾chúng 中trung 。 即tức 從tùng 座tòa 起khởi 。 偏thiên 袒đản 右hữu 肩kiên 。 右hữu 膝tất 著trước 地địa 。 合hợp 掌chưởng 恭cung 敬kính 。 而nhi 白bạch 佛Phật 言ngôn 。 我ngã 是thị 如Như 來Lai 。 最tối 小tiểu 之chi 弟đệ 。 蒙mông 佛Phật 慈từ 愛ái 。 雖tuy 今kim 出xuất 家gia 。 猶do 恃thị 憍kiêu 憐lân 。 所sở 以dĩ 多đa 聞văn 。 未vị 得đắc 無vô 漏lậu 。 不bất 能năng 折chiết 伏phục 。 娑sa 毗tỳ 羅la 咒chú 為vị 彼bỉ 所sở 轉chuyển 。 溺nịch 于vu 淫dâm 舍xá 。 當đương 由do 不bất 知tri 。 真chân 際tế 所sở 詣nghệ 。 唯duy 願nguyện 世Thế 尊Tôn 。 大đại 慈từ 哀ai 愍mẫn 。 開khai 示thị 我ngã 等đẳng 。 奢Xa 摩Ma 他Tha 路lộ 。 令linh 諸chư 闡xiển 提đề 。 隳huy 彌di 戾lệ 車xa 。 作tác 是thị 語ngữ 已dĩ 。 五ngũ 體thể 投đầu 地địa 。 及cập 諸chư 大đại 眾chúng 。 傾khuynh 渴khát 翹kiều 佇trữ 。 欽khâm 聞văn 示thị 誨hối 。

即tức 從tùng 座tòa 起khởi 者giả 。 聽thính 法Pháp 在tại 座tòa 請thỉnh 益ích 故cố 起khởi 。 于vu 中trung 具cụ 三tam 業nghiệp 恭cung 敬kính 。 偏thiên 袒đản 至chí 合hợp 掌chưởng 是thị 身thân 業nghiệp 也dã 。 恭cung 敬kính 是thị 意ý 業nghiệp 。 而nhi 白bạch 佛Phật 言ngôn 是thị 口khẩu 業nghiệp 。 文văn 先tiên 悔hối 過quá 。 次thứ 請thỉnh 法pháp 。 悔hối 過quá 中trung 皆giai 以dĩ 上thượng 句cú 生sanh 下hạ 句cú 。 幽u 溪khê 云vân 。 當đương 機cơ 悔hối 過quá 而nhi 有hữu 六lục 重trọng/trùng 。 溺nịch 淫dâm 舍xá 過quá 由do 不bất 能năng 伏phục 邪tà 。 不bất 能năng 伏phục 邪tà 過quá 由do 有hữu 漏lậu 。 有hữu 漏lậu 過quá 由do 多đa 聞văn 。 多đa 聞văn 過quá 由do 。 恃thị 佛Phật 憍kiêu 愛ái 。 恃thị 佛Phật 憍kiêu 愛ái 。 過quá 由do 為vi 佛Phật 最tối 小tiểu 堂đường 弟đệ 。 六lục 重trọng/trùng 中trung 最tối 自tự 恨hận 者giả 。 未vị 得đắc 無vô 漏lậu 。 故cố 結kết 重trọng/trùng 于vu 不bất 知tri 。 真chân 際tế 所sở 詣nghệ 。 若nhược 得đắc 無vô 漏lậu 即tức 知tri 真chân 際tế 所sở 詣nghệ 矣hĩ 。 即tức 中trung 云vân 憍kiêu 憐lân 者giả 。 不bất 以dĩ 難nạn/nan 事sự 苦khổ 之chi 曰viết 憍kiêu 。 憐lân 謂vị 世Thế 尊Tôn 憐lân 惜tích 。 為vị 彼bỉ 所sở 轉chuyển 者giả 。 彼bỉ 指chỉ 娑sa 毗tỳ 羅la 咒chú 。 所sở 以dĩ 自tự 敘tự 者giả 。 向hướng 蒙mông 佛Phật 慈từ 。 未vị 嘗thường 如như 今kim 日nhật 七thất 番phiên 窮cùng 逐trục 。 故cố 作tác 是thị 說thuyết 。 惟duy 願nguyện 下hạ 次thứ 請thỉnh 法pháp 。 或hoặc 云vân 真chân 際tế 之chi 家gia 以dĩ 奢Xa 摩Ma 他Tha 為vi 能năng 詣nghệ 故cố 稱xưng 為vi 路lộ 。 然nhiên 前tiền 標tiêu 三Tam 摩Ma 提Đề 是thị 從tùng 假giả 法pháp 起khởi 觀quán 。 今kim 言ngôn 奢Xa 摩Ma 他Tha 即tức 是thị 從tùng 假giả 入nhập 空không 。 前tiền 七thất 徵trưng 但đãn 破phá 四tứ 性tánh 名danh 世thế 諦đế 破phá 性tánh 。 後hậu 咄đốt 破phá 妄vọng 心tâm 乃nãi 真Chân 諦Đế 破phá 相tương/tướng 。 因nhân 相tương/tướng 空không 故cố 得đắc 見kiến 真chân 心tâm 豈khởi 非phi 路lộ 乎hồ 。 見kiến 真chân 即tức 獲hoạch 聖thánh 果Quả 。 能năng 除trừ 闡xiển 提đề 邪tà 惡ác 之chi 見kiến 。 闡xiển 提đề 翻phiên 信tín 不bất 具cụ 。 彌di 戾lệ 車xa 翻phiên 惡ác 見kiến 。 據cứ 經Kinh 所sở 言ngôn 。 知tri 有hữu 道Đạo 果Quả 則tắc 能năng 息tức 眾chúng 生sanh 邪tà 見kiến 。 不bất 見kiến 真Chân 諦Đế 。 安an 有hữu 道Đạo 果Quả 。 佛Phật 既ký 七thất 番phiên 窮cùng 逐trục 。 阿A 難Nan 知tri 欲dục 蕩đãng 相tương/tướng 顯hiển 空không 故cố 作tác 此thử 請thỉnh 也dã 。 然nhiên 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 三Tam 摩Ma 提Đề 與dữ 奢Xa 摩Ma 他Tha 合hợp 空không 有hữu 不bất 二nhị 即tức 是thị 禪thiền 那na 。 是thị 名danh 三tam 觀quán 。 在tại 一nhất 心tâm 中trung 。 不bất 必tất 更cánh 出xuất 禪thiền 那na 之chi 名danh 。 二nhị 者giả 從tùng 假giả 入nhập 空không 意ý 重trọng/trùng 于vu 空không 。 止chỉ 名danh 奢Xa 摩Ma 他Tha 。 正chánh 是thị 阿A 難Nan 之chi 所sở 求cầu 耳nhĩ 。 傾khuynh 渴khát 者giả 傾khuynh 心tâm 渴khát 仰ngưỡng 。 翹kiều 謂vị 翹kiều 首thủ 而nhi 望vọng 。 佇trữ 是thị 立lập 待đãi 之chi 意ý 。

○# 二nhị 演diễn 奢Xa 摩Ma 他Tha 二nhị 一nhất 現hiện 瑞thụy 。

爾nhĩ 時thời 世Thế 尊Tôn 。 從tùng 其kỳ 面diện 門môn 。 放phóng 種chủng 種chủng 光quang 。 其kỳ 光quang 晃hoảng 耀diệu 。 如như 百bách 千thiên 日nhật 。 普phổ 佛Phật 世thế 界giới 。 六lục 種chủng 震chấn 動động 。 如như 是thị 十thập 方phương 。 微vi 塵trần 國quốc 土độ 。 一nhất 時thời 開khai 現hiện 。 佛Phật 之chi 威uy 神thần 。 令linh 諸chư 世thế 界giới 。 合hợp 成thành 一nhất 界giới 。 其kỳ 世thế 界giới 中trung 。 所sở 有hữu 一nhất 切thiết 。 諸chư 大đại 菩Bồ 薩Tát 。 皆giai 住trụ 本bổn 國quốc 。 合hợp 掌chưởng 承thừa 聽thính 。

今kim 經kinh 放phóng 光quang 現hiện 瑞thụy 至chí 多đa 。 此thử 當đương 其kỳ 首thủ 。 是thị 為vi 總tổng 瑞thụy 。 總tổng 冠quan 一nhất 經kinh 。 將tương 欲dục 開khai 示thị 圓viên 妙diệu 三tam 觀quán 先tiên 以dĩ 形hình 示thị 也dã 。 形hình 示thị 也dã 頓đốn 。 上thượng 根căn 利lợi 智trí 目mục 擊kích 而nhi 道đạo 存tồn 。 聲thanh 示thị 也dã 漸tiệm 。 中trung 下hạ 之chi 機cơ 耳nhĩ 提đề 而nhi 方phương 悟ngộ 。 今kim 經kinh 形hình 聲thanh 雙song 示thị 。 漸tiệm 頓đốn 兼kiêm 施thí 。 無vô 法pháp 不bất 融dung 無vô 機cơ 不bất 攝nhiếp 。 面diện 門môn 口khẩu 也dã 。 或hoặc 以dĩ 面diện 門môn 為vi 眼nhãn 耳nhĩ 鼻tị 舌thiệt 。 則tắc 無vô 據cứ 矣hĩ 。 吳ngô 興hưng 云vân 。 此thử 中trung 現hiện 瑞thụy 。 凡phàm 有hữu 四tứ 意ý 。 謂vị 教giáo 行hành 人nhân 理lý 也dã 。 口khẩu 放phóng 種chủng 種chủng 光quang 。 表biểu 從tùng 一nhất 理lý 演diễn 出xuất 眾chúng 教giáo 。 即tức 此thử 方phương 真chân 教giáo 體thể 。 清thanh 淨tịnh 在tại 音âm 聞văn 也dã 。 六lục 種chủng 震chấn 動động 。 表biểu 依y 教giáo 修tu 行hành 。 破phá 六lục 根căn 惑hoặc 。 即tức 一nhất 根căn 既ký 返phản 源nguyên 。 六lục 根căn 成thành 解giải 脫thoát 也dã 。 十thập 方phương 合hợp 成thành 一nhất 界giới 。 表biểu 十thập 界giới 染nhiễm 淨tịnh 同đồng 一nhất 真chân 心tâm 。 即tức 漚âu 滅diệt 空không 本bổn 無vô 。 況huống 復phục 諸chư 三tam 有hữu 也dã 。 諸chư 大đại 菩Bồ 薩Tát 。 皆giai 住trụ 本bổn 國quốc 。 表biểu 行hành 門môn 雖tuy 殊thù 各các 證chứng 一nhất 理lý 。 即tức 歸quy 元nguyên 性tánh 無vô 二nhị 。 方phương 便tiện 有hữu 多đa 門môn 也dã 。 (# 文văn )# 吳ngô 興hưng 之chi 說thuyết 。 謂vị 放phóng 光quang 表biểu 楞lăng 嚴nghiêm 之chi 教giáo 。 地địa 動động 表biểu 楞lăng 嚴nghiêm 之chi 行hành 。 十thập 方phương 合hợp 成thành 一nhất 界giới 。 表biểu 不bất 二nhị 之chi 理lý 。 大đại 菩Bồ 薩Tát 是thị 住trụ 定định 之chi 人nhân 。 教giáo 行hành 人nhân 理lý 備bị 矣hĩ 。 以dĩ 住trụ 定định 故cố 。 菩Bồ 薩Tát 不bất 必tất 遠viễn 來lai 。 亦diệc 由do 合hợp 成thành 一nhất 界giới 。 則tắc 遠viễn 聽thính 無vô 隔cách 。 且thả 密mật 表biểu 耳nhĩ 根căn 圓viên 通thông 也dã 。 文văn 句cú 記ký 曰viết 。 六lục 動động 者giả 。 動động 起khởi 涌dũng 。 震chấn 吼hống 擊kích 。 搖dao 颺dương 不bất 安an 曰viết 動động 。 自tự 下hạ 升thăng 高cao 名danh 起khởi 。 璘# 瓏lung 凹ao 凸# 名danh 踊dũng 。 六lục 方phương 出xuất 沒một 亦diệc 名danh 踊dũng 。 隱ẩn 隱ẩn 有hữu 聲thanh 名danh 震chấn 。 砰# 磕# 發phát 響hưởng 名danh 吼hống 。 令linh 物vật 覺giác 悟ngộ 名danh 擊kích 。 動động 起khởi 踊dũng 。 形hình 三tam 也dã 。 震chấn 吼hống 擊kích 。 聲thanh 三tam 也dã 。 震chấn 動động 者giả 形hình 聲thanh 各các 舉cử 其kỳ 一nhất 耳nhĩ 。 然nhiên 此thử 放phóng 光quang 合hợp 土thổ 。 是thị 真Chân 諦Đế 破phá 相tương/tướng 之chi 形hình 。 下hạ 文văn 一nhất 喝hát 。 即tức 真Chân 諦Đế 破phá 相tương/tướng 之chi 聲thanh 。 真Chân 諦Đế 不bất 思tư 議nghị 本bổn 不bất 屬thuộc 形hình 聲thanh 。 然nhiên 即tức 此thử 形hình 聲thanh 亦diệc 即tức 不bất 思tư 議nghị 也dã 。

○# 二nhị 聲thanh 益ích 二nhị 一nhất 示thị 二nhị 種chủng 根căn 本bổn 。 又hựu 二nhị 一nhất 標tiêu 示thị 。

佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。

一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 從tùng 無vô 始thỉ 來lai 。 種chủng 種chủng 顛điên 倒đảo 。 業nghiệp 種chủng 自tự 然nhiên 。 如như 惡ác 叉xoa 聚tụ 。 諸chư 修tu 行hành 人nhân 。 不bất 能năng 得đắc 成thành 。 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。 乃nãi 至chí 別biệt 成thành 。 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 。 及cập 成thành 外ngoại 道đạo 。 諸chư 天thiên 魔ma 王vương 。 及cập 魔ma 眷quyến 屬thuộc 。 皆giai 由do 不bất 知tri 。 二nhị 種chủng 根căn 本bổn 。 錯thác 亂loạn 修tu 習tập 。 猶do 如như 煑chử 沙sa 。 欲dục 成thành 嘉gia 饌soạn 。 縱túng 經kinh 塵trần 劫kiếp 。 終chung 不bất 能năng 得đắc 。

阿A 難Nan 請thỉnh 示thị 奢Xa 摩Ma 他Tha 路lộ 。 而nhi 世Thế 尊Tôn 示thị 以dĩ 二nhị 種chủng 根căn 本bổn 。 為vi 後hậu 破phá 妄vọng 顯hiển 真chân 之chi 本bổn 也dã 。 種chủng 種chủng 顛điên 倒đảo 者giả 。 眾chúng 生sanh 有hữu 三tam 種chủng 顛điên 倒đảo 心tâm 顛điên 倒đảo 想tưởng 顛điên 倒đảo 見kiến 顛điên 倒đảo 。 古cổ 師sư 解giải 云vân 。 識thức 有hữu 心tâm 倒đảo 想tưởng 受thọ 有hữu 想tưởng 倒đảo 行hành 有hữu 見kiến 倒đảo 。 有hữu 云vân 初sơ 心tâm 妄vọng 計kế 名danh 心tâm 倒đảo 。 次thứ 心tâm 想tưởng 成thành 名danh 想tưởng 倒đảo 。 想tưởng 成thành 外ngoại 執chấp 名danh 見kiến 倒đảo 。 由do 此thử 三tam 倒đảo 起khởi 種chủng 種chủng 倒đảo 。 顛điên 倒đảo 是thị 妄vọng 惑hoặc 。 即tức 業nghiệp 種chủng 也dã 。 種chủng 必tất 有hữu 果quả 。 業nghiệp 惑hoặc 苦khổ 三tam 生sanh 則tắc 同đồng 條điều 。 如như 惡ác 叉xoa 果quả 一nhất 枝chi 三tam 子tử 常thường 聚tụ 不bất 離ly 。 故cố 令linh 眾chúng 生sanh 流lưu 轉chuyển 三tam 有hữu 。 如Như 來Lai 先tiên 示thị 此thử 者giả 以dĩ 見kiến 眾chúng 生sanh 執chấp 妄vọng 心tâm 為vi 自tự 性tánh 。 是thị 顛điên 倒đảo 也dã 。 次thứ 示thị 修tu 行hành 岐kỳ 路lộ 。 藏tạng 通thông 佛Phật 果Quả 權quyền 教giáo 所sở 說thuyết 皆giai 非phi 。 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 。 保bảo 證chứng 涅Niết 槃Bàn 未vị 免miễn 沉trầm 空không 滯trệ 寂tịch 。 外ngoại 道đạo 即tức 六lục 師sư 之chi 類loại 。 諸chư 天thiên 以dĩ 十Thập 善Thiện 為vi 宗tông 。 魔ma 羅la 此thử 云vân 殺sát 者giả 。 葢# 自tự 謂vị 成thành 無vô 上thượng 道Đạo 。 躭đam 荒hoang 五ngũ 欲dục 斷đoạn 人nhân 慧tuệ 命mạng 者giả 也dã 。 彼bỉ 皆giai 不bất 知tri 二nhị 種chủng 根căn 本bổn 。 妄vọng 意ý 欲dục 成thành 菩Bồ 提Đề 。 猶do 煑chử 沙sa 成thành 饌soạn 。 豈khởi 可khả 得đắc 乎hồ 。 饌soạn 熟thục 食thực 也dã 。

○# 二nhị 正chánh 明minh 。

云vân 何hà 二nhị 種chủng 。 阿A 難Nan 一nhất 者giả 無vô 始thỉ 生sanh 死tử 根căn 本bổn 。 則tắc 汝nhữ 今kim 者giả 。 與dữ 諸chư 眾chúng 生sanh 。 用dụng 攀phàn 緣duyên 心tâm 。 為vi 自tự 性tánh 者giả 。 二nhị 者giả 無vô 始thỉ 菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 。 元nguyên 清thanh 淨tịnh 體thể 。 則tắc 汝nhữ 今kim 者giả 。 識thức 精tinh 元nguyên 明minh 。 能năng 生sanh 諸chư 緣duyên 。 緣duyên 所sở 遺di 者giả 。 由do 諸chư 眾chúng 生sanh 。 遺di 此thử 本bổn 明minh 。 雖tuy 終chung 日nhật 行hành 。 而nhi 不bất 自tự 覺giác 。 枉uổng 入nhập 諸chư 趣thú 。

初sơ 根căn 本bổn 中trung 言ngôn 攀phàn 緣duyên 心tâm 者giả 。 思tư 量lượng 分phân 別biệt 。 之chi 心tâm 至chí 下hạ 文văn 咄đốt 破phá 者giả 是thị 也dã 。 如như 見kiến 色sắc 之chi 後hậu 自tự 謂vị 見kiến 色sắc 聞văn 聲thanh 之chi 後hậu 自tự 謂vị 聞văn 聲thanh 。 乃nãi 以dĩ 第đệ 二nhị 念niệm 追truy 緣duyên 第đệ 一nhất 念niệm 中trung 所sở 歷lịch 之chi 事sự 。 故cố 號hiệu 攀phàn 緣duyên 心tâm 。 眾chúng 生sanh 輪luân 迴hồi 生sanh 死tử 。 由do 此thử 心tâm 不bất 絕tuyệt 之chi 故cố 。 以dĩ 此thử 心tâm 是thị 著trước 相tương/tướng 之chi 心tâm 。 著trước 相tương/tướng 則tắc 生sanh 癡si 愛ái 。 由do 癡si 愛ái 故cố 便tiện 入nhập 生sanh 死tử 。 其kỳ 事sự 了liễu 然nhiên 。 下hạ 阿A 難Nan 云vân 。 發phát 大đại 勇dũng 猛mãnh 。 行hành 諸chư 一nhất 切thiết 。 難nan 行hành 法Pháp 事sự 。 皆giai 用dụng 此thử 心tâm 。 縱túng 令linh 謗báng 法pháp 。 亦diệc 由do 此thử 心tâm 。 若nhược 此thử 非phi 心tâm 我ngã 乃nãi 無vô 心tâm 。 同đồng 于vu 土thổ 木mộc 。 豈khởi 非phi 執chấp 此thử 為vi 自tự 性tánh 耶da 。 二nhị 示thị 菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 根căn 本bổn 。 菩Bồ 提Đề 智trí 德đức 。 涅Niết 槃Bàn 斷đoạn 德đức 。 眾chúng 生sanh 本bổn 具cụ 二nhị 德đức 不bất 假giả 修tu 成thành 無vô 始thỉ 已dĩ 然nhiên 是thị 根căn 本bổn 也dã 。 而nhi 指chỉ 阿A 難Nan 現hiện 前tiền 識thức 精tinh 元nguyên 明minh 者giả 。 所sở 謂vị 無vô 明minh 即tức 法pháp 性tánh 。 而nhi 觀quán 現hiện 前tiền 一nhất 念niệm 識thức 心tâm 。 即tức 顯hiển 不bất 思tư 議nghị 境cảnh 是thị 也dã 。 或hoặc 云vân 識thức 精tinh 是thị 八bát 識thức 元nguyên 明minh 是thị 九cửu 識thức 。 恐khủng 未vị 必tất 然nhiên 。 何hà 者giả 。 第đệ 二nhị 卷quyển 云vân 。 且thả 汝nhữ 見kiến 我ngã 。 見kiến 精tinh 明minh 元nguyên 。 此thử 見kiến 雖tuy 非phi 。 妙diệu 精tinh 明minh 心tâm 。 如như 第đệ 二nhị 月nguyệt 。 非phi 是thị 月nguyệt 影ảnh 。 下hạ 文văn 明minh 元nguyên 是thị 第đệ 二nhị 月nguyệt 則tắc 今kim 元nguyên 明minh 。 其kỳ 義nghĩa 亦diệc 然nhiên 。 葢# 攀phàn 緣duyên 心tâm 是thị 月nguyệt 影ảnh 。 今kim 精tinh 明minh 是thị 第đệ 二nhị 月nguyệt 皆giai 非phi 第đệ 一nhất 月nguyệt 也dã 。 識thức 體thể 深thâm 細tế 名danh 精tinh 。 未vị 雜tạp 思tư 量lượng 分phân 別biệt 。 故cố 曰viết 元nguyên 明minh 。 若nhược 于vu 此thử 而nhi 起khởi 攀phàn 緣duyên 。 全toàn 成thành 生sanh 死tử 根căn 本bổn 。 若nhược 於ư 此thử 不bất 起khởi 攀phàn 緣duyên 。 則tắc 塵trần 勞lao 即tức 是thị 智trí 慧tuệ 。 生sanh 死tử 即tức 是thị 涅Niết 槃Bàn 。 故cố 指chỉ 為vi 二nhị 轉chuyển 依y 號hiệu 焉yên 。 言ngôn 能năng 生sanh 諸chư 緣duyên 者giả 。 從tùng 見kiến 色sắc 聞văn 聲thanh 後hậu 。 人nhân 必tất 自tự 謂vị 見kiến 色sắc 聞văn 聲thanh 。 非phi 攀phàn 緣duyên 從tùng 此thử 起khởi 耶da 。 言ngôn 緣duyên 所sở 遺di 者giả 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 顯hiển 攀phàn 緣duyên 若nhược 起khởi 即tức 失thất 真chân 體thể 。 二nhị 顯hiển 真chân 體thể 元nguyên 非phi 攀phàn 緣duyên 。 故cố 為vi 諸chư 緣duyên 所sở 遺di 。 由do 眾chúng 生sanh 下hạ 結kết 過quá 。 無vô 明minh 全toàn 是thị 智trí 慧tuệ 故cố 曰viết 本bổn 明minh 。 涅Niết 槃Bàn 經Kinh 云vân 。 無vô 明minh 明minh 者giả 即tức 畢tất 竟cánh 空không 是thị 此thử 義nghĩa 也dã 。 既ký 遺di 此thử 體thể 遂toại 為vi 根căn 塵trần 埋mai 沒một 言ngôn 思tư 纏triền 擾nhiễu 。 本bổn 無vô 生sanh 死tử 而nhi 為vị 生sanh 死tử 。 所sở 縛phược 名danh 枉uổng 入nhập 諸chư 趣thú 。 良lương 可khả 悲bi 夫phu 。 問vấn 。 前tiền 已dĩ 云vân 不bất 知tri 常thường 住trụ 真chân 心tâm 。 用dụng 諸chư 妄vọng 想tưởng 。 今kim 何hà 復phục 出xuất 二nhị 種chủng 根căn 本bổn 耶da 。 答đáp 。 前tiền 欲dục 示thị 三Tam 摩Ma 提Đề 之chi 宗tông 。 先tiên 示thị 常thường 住trụ 真chân 心tâm 之chi 體thể 。 令linh 成thành 空không 前tiền 之chi 假giả 。 葢# 必tất 得đắc 體thể 而nhi 後hậu 可khả 以dĩ 成thành 宗tông 也dã 。 今kim 欲dục 示thị 奢Xa 摩Ma 他Tha 之chi 宗tông 。 復phục 示thị 菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 。 元nguyên 清thanh 淨tịnh 體thể 。 令linh 成thành 從tùng 假giả 入nhập 空không 之chi 觀quán 。 前tiền 云vân 用dụng 諸chư 妄vọng 想tưởng 。 此thử 中trung 云vân 用dụng 攀phàn 緣duyên 心tâm 為vi 自tự 性tánh 。 前tiền 云vân 常thường 住trụ 真chân 心tâm 。 今kim 示thị 識thức 精tinh 元nguyên 明minh 。 為vi 智trí 斷đoạn 體thể 。 廣quảng 前tiền 所sở 說thuyết 所sở 指chỉ 更cánh 切thiết 。

○# 二nhị 明minh 奢Xa 摩Ma 他Tha 路lộ 。 又hựu 二nhị 一nhất 雙song 徵trưng 心tâm 目mục 。

阿A 難Nan 。 汝nhữ 今kim 欲dục 知tri 。 奢Xa 摩Ma 他Tha 路lộ 。 願nguyện 出xuất 生sanh 死tử 。 今kim 復phục 問vấn 汝nhữ 。 即tức 時thời 如Như 來Lai 。 舉cử 金kim 色sắc 臂tý 。 屈khuất 五ngũ 輪luân 指chỉ 。 語ngứ 阿A 難Nan 言ngôn 。 汝nhữ 今kim 見kiến 不phủ 。 阿A 難Nan 言ngôn 見kiến 。 佛Phật 言ngôn 汝nhữ 何hà 所sở 見kiến 。 阿A 難Nan 言ngôn 我ngã 見kiến 如Như 來Lai 。 舉cử 臂tý 屈khuất 指chỉ 。 為vi 光quang 明minh 拳quyền 。 曜diệu 我ngã 心tâm 目mục 。 佛Phật 言ngôn 汝nhữ 將tương 誰thùy 見kiến 。 阿A 難Nan 言ngôn 我ngã 與dữ 大đại 眾chúng 。 同đồng 將tương 眼nhãn 見kiến 。

佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。

汝nhữ 今kim 答đáp 我ngã 。 如Như 來Lai 屈khuất 指chỉ 。 為vi 光quang 明minh 拳quyền 。 曜diệu 汝nhữ 心tâm 目mục 。 汝nhữ 目mục 可khả 見kiến 。 以dĩ 何hà 為vi 心tâm 。 當đương 我ngã 拳quyền 曜diệu 。 阿A 難Nan 言ngôn 。 如Như 來Lai 現hiện 今kim 。 徵trưng 心tâm 所sở 在tại 。 而nhi 我ngã 以dĩ 心tâm 。 推thôi 窮cùng 尋tầm 逐trục 。 即tức 能năng 推thôi 者giả 。 我ngã 將tương 為vi 心tâm 。

前tiền 示thị 常thường 住trụ 真chân 心tâm 。 後hậu 即tức 云vân 有hữu 三tam 摩ma 提đề 。 今kim 示thị 二nhị 種chủng 根căn 本bổn 。 後hậu 即tức 云vân 奢Xa 摩Ma 他Tha 路lộ 。 皆giai 是thị 約ước 體thể 以dĩ 明minh 宗tông 也dã 。 此thử 下hạ 經kinh 文văn 權quyền 實thật 竝tịnh 談đàm 。 實thật 則tắc 圓viên 三tam 觀quán 。 權quyền 則tắc 先tiên 明minh 空không 理lý 。 云vân 欲dục 知tri 奢Xa 摩Ma 他Tha 路lộ 。 指chỉ 空không 明minh 矣hĩ 。 當đương 機cơ 請thỉnh 妙diệu 三tam 觀quán 故cố 以dĩ 圓viên 酬thù 。 帶đái 初sơ 方phương 便tiện 故cố 以dĩ 權quyền 酬thù 。 非phi 權quyền 無vô 以dĩ 入nhập 實thật 非phi 實thật 無vô 以dĩ 究cứu 竟cánh 。 進tiến 退thoái 明minh 之chi 經kinh 文văn 甚thậm 顯hiển 。 出xuất 生sanh 死tử 者giả 空không 觀quán 之chi 力lực 也dã 。 今kim 復phục 問vấn 下hạ 有hữu 四tứ 問vấn 答đáp 。 初sơ 屈khuất 五ngũ 輪luân 指chỉ 者giả 。 或hoặc 云vân 如Như 來Lai 五ngũ 指chỉ 有hữu 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 空không 。 五ngũ 相tương/tướng 在tại 其kỳ 指chỉ 端đoan 此thử 五ngũ 皆giai 稱xưng 輪luân 也dã 。 舉cử 臂tý 屈khuất 指chỉ 。 而nhi 問vấn 見kiến 者giả 示thị 奢Xa 摩Ma 他Tha 觀quán 。 之chi 所sở 依y 也dã 。 即tức 呈trình 拳quyền 。 示thị 掌chưởng 。 舉cử 青thanh 蓮liên 。 豎thụ 一nhất 指chỉ 。 要yếu 當đương 人nhân 直trực 薦tiến 本bổn 明minh 之chi 法pháp 耳nhĩ 。 藏tạng 教giáo 空không 理lý 見kiến 聞văn 冥minh 寂tịch 。 今kim 指chỉ 見kiến 體thể 為vi 常thường 住trụ 真chân 心tâm 。 即tức 超siêu 小tiểu 教giáo 。 阿A 難Nan 言ngôn 見kiến 未vị 出xuất 常thường 情tình 。 次thứ 問vấn 汝nhữ 何hà 所sở 見kiến 者giả 。 即tức 問vấn 汝nhữ 見kiến 箇cá 甚thậm 麼ma 之chi 意ý 。 答đáp 曜diệu 心tâm 目mục 者giả 。 眼nhãn 非phi 知tri 。 意ý 非phi 見kiến 。 合hợp 而nhi 言ngôn 之chi 雙song 曜diệu 心tâm 目mục 也dã 。 三tam 四tứ 問vấn 答đáp 。 分phần/phân 目mục 與dữ 心tâm 為vi 二nhị 番phiên 。 世Thế 尊Tôn 問vấn 誰thùy 見kiến 正chánh 問vấn 能năng 見kiến 者giả 是thị 誰thùy 。 亦diệc 即tức 念niệm 佛Phật 者giả 是thị 誰thùy 。 而nhi 答đáp 眼nhãn 見kiến 則tắc 阿A 難Nan 謬mậu 矣hĩ 。 見kiến 即tức 是thị 心tâm 可khả 云vân 眼nhãn 乎hồ 。 其kỳ 病bệnh 在tại 不bất 離ly 根căn 塵trần 也dã 。 此thử 等đẳng 問vấn 辭từ 及cập 下hạ 一nhất 喝hát 并tinh 上thượng 現hiện 瑞thụy 皆giai 不bất 落lạc 言ngôn 思tư 之chi 真Chân 諦Đế 也dã 。 豈khởi 惟duy 下hạ 之chi 一nhất 喝hát 方phương 是thị 真Chân 諦Đế 乎hồ 。 佛Phật 不bất 即tức 斥xích 。 而nhi 復phục 問vấn 以dĩ 何hà 為vi 心tâm 。 欲dục 彰chương 重trọng/trùng 迷mê 以dĩ 斥xích 之chi 耳nhĩ 。 至chí 以dĩ 能năng 推thôi 為vi 心tâm 則tắc 迷mê 甚thậm 矣hĩ 。 其kỳ 病bệnh 在tại 不bất 離ly 思tư 量lượng 也dã 。 前tiền 文văn 曰viết 由do 目mục 觀quan 見kiến 。 如Như 來Lai 勝thắng 相tướng 。 心tâm 生sanh 愛ái 樂nhạo 。 佛Phật 指chỉ 其kỳ 為vị 賊tặc 所sở 侵xâm 。 今kim 經kinh 七thất 番phiên 窮cùng 逐trục 。 妄vọng 想tưởng 之chi 賊tặc 現hiện 矣hĩ 。 故cố 佛Phật 即tức 施thí 致trí 太thái 平bình 之chi 劒kiếm 。 直trực 與dữ 一nhất 喝hát 斬trảm 斷đoạn 思tư 量lượng 命mạng 根căn 也dã 。

○# 二nhị 斥xích 妄vọng 辨biện 真chân 二nhị 。 一nhất 斥xích 妄vọng 心tâm 。 次thứ 辨biện 真chân 心tâm 。 所sở 斥xích 即tức 第đệ 一nhất 生sanh 死tử 根căn 本bổn 也dã 。 所sở 辨biện 即tức 第đệ 二nhị 菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 根căn 本bổn 也dã 。 初sơ 中trung 三tam 一nhất 咄đốt 破phá 。

佛Phật 言ngôn 咄đốt 阿A 難Nan 。 此thử 非phi 汝nhữ 心tâm 。

性tánh 相tướng 二nhị 空không 為vi 入nhập 真chân 之chi 要yếu 道đạo 。 前tiền 破phá 妄vọng 心tâm 之chi 處xứ 雖tuy 不bất 在tại 內nội 外ngoại 。 中trung 間gian 但đãn 是thị 破phá 自tự 他tha 共cộng 無vô 因nhân 之chi 性tánh 耳nhĩ 。 而nhi 一nhất 念niệm 推thôi 測trắc 之chi 心tâm 尚thượng 未vị 能năng 除trừ 。 猶do 存tồn 其kỳ 相tương/tướng 。 故cố 佛Phật 以dĩ 師sư 子tử 奮phấn 迅tấn 。 之chi 威uy 震chấn 聲thanh 一nhất 喝hát 曰viết 咄đốt 。 此thử 非phi 汝nhữ 心tâm 。 此thử 所sở 謂vị 命mạng 根căn 下hạ 殺sát 一nhất 刀đao 也dã 。 故cố 知tri 思tư 量lượng 推thôi 度độ 必tất 宜nghi 急cấp 斷đoạn 。 起khởi 信tín 云vân 若nhược 離ly 于vu 念niệm 名danh 為vi 得đắc 入nhập 。 又hựu 云vân 所sở 言ngôn 覺giác 義nghĩa 者giả 謂vị 心tâm 體thể 離ly 念niệm 。 離ly 念niệm 相tương/tướng 者giả 等đẳng 虗hư 空không 界giới 。 無vô 所sở 不bất 遍biến 。 法Pháp 界Giới 一nhất 相tướng 。 即tức 是thị 如Như 來Lai 。 平bình 等đẳng 法Pháp 身thân 。 又hựu 云vân 若nhược 離ly 心tâm 念niệm 即tức 無vô 一nhất 切thiết 境cảnh 界giới 之chi 相tướng 。 據cứ 起khởi 信tín 文văn 。 知tri 意ý 根căn 斷đoạn 絕tuyệt 方phương 合hợp 真Chân 諦Đế 。 是thị 謂vị 真Chân 諦Đế 。 破phá 相tương/tướng 之chi 道đạo 也dã 。 夫phu 定định 此thử 一nhất 喝hát 為vi 真Chân 諦Đế 。 禪thiền 教giáo 兩lưỡng 宗tông 皆giai 有hữu 疑nghi 議nghị 。 禪thiền 人nhân 謂vị 一nhất 咄đốt 上thượng 多đa 立lập 名danh 相tướng 。 教giáo 師sư 謂vị 言ngôn 語ngữ 法pháp 何hà 指chỉ 為vi 真chân 。 殊thù 不bất 知tri 此thử 一nhất 喝hát 非phi 語ngữ 言ngôn 。 而nhi 真Chân 諦Đế 非phi 名danh 相tướng 也dã 。 正chánh 如như 說thuyết 藥dược 人nhân 。 真chân 藥dược 現hiện 前tiền 。 反phản 不bất 能năng 識thức 。 葢# 當đương 機cơ 既ký 蒙mông 多đa 番phiên 窮cùng 逐trục 。 至chí 此thử 則tắc 羽vũ 翼dực 已dĩ 去khứ 巢sào 穴huyệt 亦diệc 空không 。 惟duy 現hiện 前tiền 一nhất 念niệm 思tư 量lượng 。 命mạng 根căn 未vị 斷đoạn 。 若nhược 再tái 施thí 有hữu 意ý 味vị 之chi 法pháp 語ngữ 則tắc 更cánh 引dẫn 起khởi 當đương 人nhân 思tư 量lượng 妄vọng 念niệm 。 而nhi 不bất 能năng 斷đoạn 。 所sở 謂vị 重trùng 增tăng 迷mê 悶muộn 矣hĩ 。 故cố 佛Phật 直trực 與dữ 無vô 意ý 味vị 難nan 思tư 量lượng 之chi 一nhất 喝hát 。 竟cánh 斬trảm 斷đoạn 當đương 人nhân 念niệm 想tưởng 攀phàn 緣duyên 之chi 妄vọng 而nhi 使sử 無vô 可khả 凑# 泊bạc 商thương 量lượng 。 凑# 泊bạc 攀phàn 緣duyên 之chi 妄vọng 絕tuyệt 功công 由do 一nhất 咄đốt 。 名danh 真Chân 諦Đế 破phá 相tương/tướng 。 則tắc 此thử 一nhất 喝hát 即tức 不bất 思tư 議nghị 境cảnh 也dã 。 即tức 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 也dã 。 雖tuy 似tự 語ngữ 言ngôn 音âm 聲thanh 。 不bất 落lạc 音âm 聲thanh 語ngữ 言ngôn 之chi 相tướng 。 若nhược 從tùng 一nhất 咄đốt 之chi 下hạ 勦# 絕tuyệt 妄vọng 情tình 即tức 金kim 剛cang 王vương 寶bảo 劒kiếm 。 若nhược 一nhất 切thiết 攀phàn 緣duyên 心tâm 不bất 能năng 及cập 即tức 踞cứ 地địa 師sư 子tử 。 在tại 凡phàm 情tình 認nhận 為vi 一nhất 喝hát 在tại 如Như 來Lai 則tắc 全toàn 體thể 大đại 用dụng 即tức 一nhất 喝hát 不bất 作tác 一nhất 喝hát 用dụng 。 當đương 機cơ 于vu 此thử 一nhất 喝hát 下hạ 有hữu 領lãnh 有hữu 不bất 領lãnh 。 領lãnh 有hữu 淺thiển 深thâm 之chi 殊thù 。 如như 阿A 難Nan 云vân 我ngã 乃nãi 無vô 心tâm 。 同đồng 於ư 土thổ 木mộc 。 即tức 探thám 竿can/cán 影ảnh 艸thảo 。 一nhất 咄đốt 之chi 下hạ 和hòa 盤bàn 托thác 出xuất 家gia 珍trân 。 即tức 是thị 體thể 。 因nhân 機cơ 叩khấu 而nhi 遽cự 施thí 。 即tức 是thị 用dụng 。 須tu 知tri 如như 前tiền 所sở 列liệt 。 有hữu 無vô 量lượng 菩Bồ 薩Tát 。 聲Thanh 聞Văn 天thiên 人nhân 大đại 眾chúng 。 聞văn 此thử 一nhất 咄đốt 頓đốn 斷đoạn 相tương/tướng 心tâm 直trực 證chứng 無vô 生sanh 者giả 。 不bất 可khả 算toán 數số 。 及cập 東đông 土thổ 吐thổ 舌thiệt 耳nhĩ 聾lung 者giả 。 皆giai 上thượng 根căn 利lợi 智trí 。 因nhân 此thử 喝hát 而nhi 深thâm 契khế 不bất 思tư 議nghị 境cảnh 故cố 曰viết 真Chân 諦Đế 。 又hựu 豈khởi 語ngữ 言ngôn 名danh 相tướng 法pháp 哉tai 。 惟duy 阿A 難Nan 塵trần 相tương/tướng 未vị 忘vong 秪# 作tác 得đắc 箇cá 探thám 竿can/cán 影ảnh 艸thảo 耳nhĩ 。 又hựu 佛Phật 言ngôn 此thử 非phi 汝nhữ 心tâm 。 正chánh 指chỉ 體thể 上thượng 之chi 妄vọng 非phi 心tâm 。 非phi 指chỉ 六lục 識thức 心tâm 王vương 為vi 非phi 心tâm 也dã 。 妄vọng 去khứ 真chân 現hiện 即tức 識thức 即tức 智trí 何hà 曾tằng 有hữu 二nhị 哉tai 。 如như 大đại 綱cương 中trung 說thuyết 。 然nhiên 當đương 機cơ 既ký 示thị 為vi 迷mê 惑hoặc 。 未vị 斷đoạn 攀phàn 緣duyên 。 故cố 佛Phật 于vu 今kim 文văn 示thị 離ly 思tư 量lượng 。 至chí 後hậu 辨biện 見kiến 示thị 離ly 根căn 塵trần 。 應ứng 機cơ 之chi 序tự 。 又hựu 如như 是thị 耳nhĩ 。 若nhược 近cận 日nhật 交giao 光quang 謂vị 一nhất 念niệm 未vị 生sanh 正chánh 是thị 根căn 相tướng 。 此thử 別biệt 據cứ 眼nhãn 根căn 而nhi 起khởi 妄vọng 計kế 。 不bất 知tri 見kiến 根căn 聞văn 根căn 亦diệc 須tu 脫thoát 去khứ 。 況huống 一nhất 念niệm 未vị 生sanh 又hựu 安an 有hữu 根căn 相tướng 耶da 。

○# 二nhị 驚kinh 問vấn 。

阿A 難Nan 矍quắc 然nhiên 避tị 座tòa 。 合hợp 掌chưởng 起khởi 立lập 白bạch 佛Phật 。 此thử 非phi 我ngã 心tâm 。 當đương 名danh 何hà 等đẳng 。

矍quắc 然nhiên 遽cự 視thị 貌mạo 。 阿A 難Nan 見kiến 佛Phật 。 前tiền 來lai 推thôi 窮cùng 竝tịnh 無vô 怒nộ 意ý 。 忽hốt 聞văn 咄đốt 破phá 如như 冷lãnh 水thủy 澆kiêu 背bối/bội 陡# 然nhiên 一nhất 驚kinh 。 遽cự 視thị 如Như 來Lai 避tị 坐tọa 而nhi 問vấn 。 妙diệu 玄huyền 云vân 。 癡si 犬khuyển 逐trục 塊khối 。 徒đồ 自tự 疲bì 勞lao 。 塊khối 終chung 不bất 絕tuyệt 。 如như 黠hiệt 師sư 子tử 放phóng 塊khối 逐trục 人nhân 。 塊khối 本bổn 既ký 除trừ 塊khối 則tắc 絕tuyệt 矣hĩ 。 阿A 難Nan 被bị 咄đốt 當đương 忽hốt 悟ngộ 自tự 心tâm 。 不bất 從tùng 人nhân 得đắc 。 則tắc 如như 師sư 子tử 放phóng 塊khối 齩giảo 人nhân 。 吐thổ 舌thiệt 耳nhĩ 聾lung 深thâm 入nhập 不bất 暇hạ 。 今kim 戀luyến 戀luyến 于vu 妄vọng 心tâm 而nhi 復phục 問vấn 。 當đương 名danh 何hà 等đẳng 。 與dữ 逐trục 塊khối 何hà 異dị 乎hồ 。

○# 三tam 顯hiển 示thị 。

佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。

此thử 是thị 前tiền 塵trần 。 虗hư 妄vọng 相tương/tướng 想tưởng 。 惑hoặc 汝nhữ 真chân 性tánh 。 由do 汝nhữ 無vô 始thỉ 。 至chí 於ư 今kim 生sanh 。 認nhận 賊tặc 為vi 子tử 。 失thất 汝nhữ 元nguyên 常thường 。 故cố 受thọ 輪luân 轉chuyển 。

初sơ 句cú 明minh 妄vọng 心tâm 所sở 從tùng 來lai 。 前tiền 塵trần 者giả 。 目mục 前tiền 所sở 對đối 之chi 五ngũ 塵trần 也dã 。 第đệ 二nhị 卷quyển 云vân 。 且thả 吾ngô 與dữ 汝nhữ 。 觀quán 四Tứ 天Thiên 王Vương 。 所sở 住trụ 宮cung 殿điện 。 中trung 間gian 徧biến 覽lãm 水thủy 陸lục 空không 行hành 。 雖tuy 有hữu 昏hôn 明minh 。 種chủng 種chủng 形hình 像tượng 。 無vô 非phi 前tiền 塵trần 。 分phân 別biệt 留lưu 礙ngại 。 此thử 文văn 但đãn 指chỉ 目mục 前tiền 所sở 對đối 為vi 前tiền 塵trần 。 然nhiên 前tiền 塵trần 實thật 通thông 五ngũ 塵trần 也dã 。 前tiền 塵trần 已dĩ 是thị 虗hư 妄vọng 之chi 相tướng 。 又hựu 於ư 相tương/tướng 上thượng 起khởi 想tưởng 成thành 今kim 妄vọng 心tâm 。 次thứ 句cú 明minh 妄vọng 心tâm 功công 能năng 。 惑hoặc 者giả 謂vị 使sử 。 人nhân 不bất 知tri 也dã 。 妄vọng 心tâm 是thị 生sanh 滅diệt 法pháp 。 力lực 能năng 惑hoặc 亂loạn 真chân 性tánh 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 而nhi 使sử 人nhân 不bất 知tri 。 由do 汝nhữ 下hạ 明minh 妄vọng 認nhận 受thọ 輪luân 。 此thử 正chánh 前tiền 文văn 所sở 謂vị 用dụng 攀phàn 緣duyên 心tâm 。 為vi 自tự 性tánh 名danh 無vô 始thỉ 生sanh 死tử 根căn 本bổn 也dã 。 夫phu 六lục 識thức 是thị 賊tặc 。 性tánh 如như 父phụ 。 心tâm 如như 子tử 。 今kim 以dĩ 攀phàn 緣duyên 為vì 己kỷ 心tâm 即tức 。 認nhận 賊tặc 為vi 子tử 。 損tổn 法Pháp 財tài 失thất 慧tuệ 命mạng 莫mạc 不bất 由do 茲tư 皆giai 是thị 賊tặc 義nghĩa 。 以dĩ 不bất 知tri 不bất 生sanh 滅diệt 法pháp 而nhi 失thất 元nguyên 來lai 常thường 住trụ 慧tuệ 命mạng 。 妄vọng 心tâm 所sở 惑hoặc 豈khởi 非phi 賊tặc 乎hồ 。 輪luân 轉chuyển 之chi 根căn 實thật 在tại 于vu 此thử 。 據cứ 此thử 文văn 知tri 前tiền 生sanh 死tử 根căn 本bổn 。 當đương 指chỉ 見kiến 思tư 第đệ 六lục 識thức 心tâm 審thẩm 矣hĩ 。

○# 次thứ 辨biện 真chân 心tâm 二nhị 一nhất 疑nghi 問vấn 。

阿A 難Nan 白bạch 佛Phật 言ngôn 世Thế 尊Tôn 。 我ngã 佛Phật 寵sủng 弟đệ 。 心tâm 愛ái 佛Phật 故cố 。 令linh 我ngã 出xuất 家gia 。 我ngã 心tâm 何hà 獨độc 。 供cúng 養dường 如Như 來Lai 。 乃nãi 至chí 徧biến 歷lịch 恆Hằng 沙sa 國quốc 土độ 承thừa 事sự 諸chư 佛Phật 。 及cập 善Thiện 知Tri 識Thức 。 發phát 大đại 勇dũng 猛mãnh 。 行hành 諸chư 一nhất 切thiết 。 難nan 行hành 法Pháp 事sự 。 皆giai 用dụng 此thử 心tâm 。 縱túng 令linh 謗báng 法pháp 。 永vĩnh 退thoái 善thiện 根căn 。 亦diệc 因nhân 此thử 心tâm 。 若nhược 此thử 發phát 明minh 。 不bất 是thị 心tâm 者giả 。 我ngã 乃nãi 無vô 心tâm 。 同đồng 諸chư 土thổ 木mộc 。 離ly 此thử 覺giác 知tri 。 更cánh 無vô 所sở 有hữu 。 云vân 何hà 如Như 來Lai 。 說thuyết 此thử 非phi 心tâm 。 我ngã 實thật 驚kinh 怖bố 。 兼kiêm 此thử 大đại 眾chúng 。 無vô 不bất 疑nghi 惑hoặc 。 惟duy 垂thùy 大đại 悲bi 。 開khai 示thị 未vị 悟ngộ 。

此thử 問vấn 最tối 有hữu 關quan 係hệ 。 大đại 凡phàm 人nhân 情tình 必tất 得đắc 真chân 心tâm 方phương 舍xá 妄vọng 心tâm 。 阿A 難Nan 尚thượng 未vị 得đắc 真chân 遽cự 欲dục 捨xả 妄vọng 勢thế 必tất 不bất 能năng 故cố 發phát 此thử 問vấn 。 初sơ 明minh 善thiện 行hành 由do 心tâm 。 言ngôn 令linh 我ngã 出xuất 家gia 者giả 。 謂vị 因nhân 愛ái 佛Phật 而nhi 佛Phật 命mạng 我ngã 出xuất 家gia 也dã 。 以dĩ 愛ái 一nhất 佛Phật 遂toại 欲dục 遍biến 事sự 諸chư 佛Phật 及cập 善Thiện 知Tri 識Thức 。 因nhân 發phát 勇dũng 猛mãnh 而nhi 行hành 善thiện 行hành 。 此thử 心tâm 之chi 功công 也dã 。 次thứ 明minh 惡ác 行hành 由do 心tâm 。 謗báng 法pháp 與dữ 愛ái 佛Phật 供cúng 養dường 相tương 反phản 。 斷đoạn 善thiện 與dữ 行hành 善thiện 相tương 反phản 。 是thị 心tâm 之chi 罪tội 也dã 。 若nhược 此thử 下hạ 。 明minh 無vô 心tâm 即tức 同đồng 土thổ 木mộc 。 阿A 難Nan 謂vị 除trừ 推thôi 度độ 心tâm 則tắc 更cánh 無vô 心tâm 便tiện 與dữ 土thổ 木mộc 相tương/tướng 類loại 。 離ly 此thử 覺giác 知tri 。 更cánh 無vô 所sở 有hữu 。 是thị 釋thích 上thượng 同đồng 于vu 土thổ 木mộc 。 謂vị 何hà 故cố 同đồng 于vu 土thổ 木mộc 。 以dĩ 離ly 覺giác 知tri 更cánh 無vô 心tâm 故cố 。 我ngã 實thật 驚kinh 怖bố 。 明minh 矍quắc 然nhiên 避tị 席tịch 之chi 意ý 也dã 。 阿A 難Nan 此thử 問vấn 亦diệc 似tự 因nhân 咽yến/ế/yết 廢phế 食thực 。 如Như 來Lai 雖tuy 示thị 推thôi 測trắc 非phi 心tâm 。 然nhiên 發phát 心tâm 行hành 善thiện 未vị 必tất 皆giai 屬thuộc 推thôi 測trắc 。 須tu 知tri 紛phân 然nhiên 思tư 議nghị 中trung 元nguyên 有hữu 不bất 思tư 之chi 體thể 。 即tức 是thị 真chân 心tâm 。 今kim 時thời 講giảng 者giả 但đãn 知tri 佛Phật 破phá 六lục 識thức 非phi 心tâm 。 後hậu 顯hiển 見kiến 性tánh 是thị 心tâm 。 不bất 知tri 佛Phật 說thuyết 色sắc 心tâm 諸chư 緣duyên 。 及cập 心tâm 所sở 使sử 。 惟duy 心tâm 所sở 現hiện 。 已dĩ 明minh 六lục 識thức 元nguyên 是thị 真chân 心tâm 。 此thử 是thị 圓viên 義nghĩa 。 後hậu 明minh 見kiến 性tánh 是thị 心tâm 。 自tự 屬thuộc 別biệt 義nghĩa 。 經kinh 意ý 難nan 知tri 。 可khả 妄vọng 判phán 耶da 。

○# 二nhị 開khai 示thị 有hữu 三tam 番phiên 進tiến 否phủ/bĩ 。 三tam 番phiên 中trung 初sơ 番phiên 先tiên 略lược 示thị 圓viên 心tâm 。 次thứ 別biệt 顯hiển 見kiến 性tánh 。 初sơ 文văn 為vi 二nhị 一nhất 略lược 示thị 惟duy 心tâm 又hựu 二nhị 一nhất 顯hiển 惟duy 心tâm 。

爾nhĩ 時thời 世Thế 尊Tôn 。 開khai 示thị 阿A 難Nan 。 及cập 諸chư 大đại 眾chúng 。 欲dục 令linh 心tâm 入nhập 。 無Vô 生Sanh 法Pháp 忍Nhẫn 。 於ư 師sư 子tử 座tòa 。 摩ma 阿A 難Nan 頂đảnh 。 而nhi 告cáo 之chi 言ngôn 。 如Như 來Lai 常thường 說thuyết 。 諸chư 法pháp 所sở 生sanh 。 惟duy 心tâm 所sở 現hiện 。 一nhất 切thiết 因nhân 果quả 。 世thế 界giới 微vi 塵trần 。 因nhân 心tâm 成thành 體thể 。

此thử 第đệ 一nhất 番phiên 開khai 示thị 唯duy 心tâm 進tiến 明minh 圓viên 理lý 也dã 。 夫phu 世Thế 尊Tôn 豈khởi 欲dục 指chỉ 見kiến 為vi 心tâm 。 正chánh 欲dục 顯hiển 諸chư 法pháp 唯duy 心tâm 耳nhĩ 。 因nhân 何hà 難nạn/nan 不bất 解giải 故cố 退thoái 指chỉ 見kiến 性tánh 是thị 心tâm 。 今kim 之chi 所sở 示thị 。 正chánh 是thị 圓viên 宗tông 。 此thử 後hậu 共cộng 有hữu 三tam 番phiên 進tiến 否phủ/bĩ 。 進tiến 則tắc 明minh 圓viên 。 否phủ/bĩ 則tắc 明minh 別biệt 。 然nhiên 後hậu 廣quảng 明minh 如Như 來Lai 藏tạng 理lý 。 文văn 初sơ 云vân 開khai 示thị 等đẳng 者giả 。 謂vị 下hạ 文văn 所sở 說thuyết 是thị 以dĩ 圓viên 教giáo 開khai 示thị 阿A 難Nan 大đại 眾chúng 也dã 。 無Vô 生Sanh 法Pháp 忍Nhẫn 者giả 。 悟ngộ 惟duy 心tâm 之chi 旨chỉ 不bất 見kiến 有hữu 一nhất 法pháp 生sanh 不bất 見kiến 有hữu 一nhất 法pháp 滅diệt 稱xưng 。 無Vô 生Sanh 法Pháp 忍Nhẫn 。 師sư 子tử 座tòa 者giả 。 座tòa 無vô 師sư 子tử 之chi 形hình 。 但đãn 有hữu 所sở 表biểu 。 大đại 論luận 云vân 佛Phật 是thị 人nhân 中trung 師sư 子tử 。 故cố 佛Phật 所sở 坐tọa 名danh 師Sư 子Tử 座tòa 。 佛Phật 之chi 所sở 說thuyết 。 名danh 師Sư 子Tử 吼Hống 。 如Như 來Lai 常thường 說thuyết 。 者giả 正chánh 標tiêu 宗tông 旨chỉ 。 前tiền 既ký 以dĩ 推thôi 窮cùng 者giả 為vi 非phi 心tâm 則tắc 今kim 所sở 云vân 心tâm 必tất 是thị 真chân 心tâm 。 據cứ 後hậu 文văn 云vân 。 咸hàm 是thị 妙diệu 明minh 。 真chân 心tâm 中trung 物vật 。 故cố 必tất 是thị 真chân 心tâm 也dã 。 諸chư 法pháp 生sanh 起khởi 更cánh 無vô 別biệt 體thể 惟duy 是thị 心tâm 現hiện 則tắc 無vô 非phi 常thường 住trụ 。 既ký 皆giai 常thường 住trụ 即tức 自tự 心tâm 本bổn 具cụ 諸chư 法pháp 。 故cố 所sở 造tạo 法pháp 全toàn 能năng 造tạo 心tâm 。 葢# 此thử 文văn 正chánh 明minh 圓viên 融dung 三tam 諦đế 。 諸chư 法pháp 所sở 生sanh 假giả 也dã 。 惟duy 心tâm 中trung 也dã 。 所sở 現hiện 者giả 現hiện 如như 鏡kính 像tượng 不bất 實thật 空không 也dã 。 三tam 諦đế 在tại 一nhất 心tâm 中trung 。 莫mạc 非phi 常thường 住trụ 皆giai 是thị 真chân 心tâm 。 即tức 酬thù 妙diệu 奢Xa 摩Ma 他Tha 。 三tam 摩ma 禪thiền 那na 之chi 請thỉnh 。 而nhi 古cổ 人nhân 謂vị 真chân 心tâm 為vi 妄vọng 所sở 熏huân 變biến 起khởi 根căn 身thân 器khí 界giới 一nhất 切thiết 俗tục 法pháp 。 真chân 心tâm 是thị 空không 。 俗tục 法pháp 是thị 不bất 空không 。 此thử 二nhị 不bất 二nhị 遂toại 成thành 中trung 道đạo 。 若nhược 爾nhĩ 。 真chân 心tâm 是thị 妙diệu 。 俗tục 法pháp 不bất 妙diệu 。 俗tục 既ký 不bất 妙diệu 。 惟duy 應ưng 存tồn 真chân 。 三tam 觀quán 之chi 中trung 獨độc 存tồn 一nhất 觀quán 而nhi 已dĩ 。 今kim 謂vị 古cổ 人nhân 所sở 說thuyết 于vu 二nhị 造tạo 中trung 但đãn 得đắc 事sự 造tạo 之chi 義nghĩa 。 而nhi 事sự 造tạo 全toàn 由do 理lý 具cụ 。 具cụ 故cố 能năng 造tạo 。 名danh 為vi 理lý 造tạo 。 如như 此thử 方phương 合hợp 華hoa 嚴nghiêm 心tâm 造tạo 之chi 旨chỉ 。 觀quán 今kim 文văn 豈khởi 不bất 宛uyển 然nhiên 具cụ 二nhị 義nghĩa 耶da 。 如như 云vân 諸chư 法pháp 所sở 生sanh 事sự 造tạo 也dã 。 惟duy 心tâm 所sở 現hiện 理lý 造tạo 也dã 。 事sự 造tạo 即tức 理lý 造tạo 。 全toàn 妄vọng 即tức 真chân 。 故cố 曰viết 諸chư 法pháp 皆giai 真chân 心tâm 所sở 現hiện 。 理lý 造tạo 即tức 事sự 造tạo 。 則tắc 事sự 造tạo 一nhất 念niệm 中trung 亦diệc 具cụ 十thập 界giới 因nhân 果quả 。 故cố 荊kinh 溪khê 云vân 惟duy 心tâm 之chi 言ngôn 豈khởi 惟duy 真chân 心tâm 也dã 。 問vấn 。 釋thích 今kim 經kinh 文văn 云vân 惟duy 真chân 心tâm 。 其kỳ 義nghĩa 已dĩ 足túc 。 何hà 故cố 復phục 云vân 惟duy 妄vọng 心tâm 耶da 。 答đáp 。 觀quán 二nhị 卷quyển 云vân 色sắc 身thân 外ngoại 暨kỵ 山sơn 河hà 虗hư 空không 大đại 地địa 咸hàm 是thị 妙diệu 明minh 。 真chân 心tâm 中trung 物vật 。 是thị 惟duy 真chân 心tâm 。 後hậu 八bát 卷quyển 云vân 。 心tâm 憶ức 珍trân 羞tu 。 口khẩu 中trung 水thủy 出xuất 。 心tâm 發phát 愛ái 涎tiên 。 舉cử 體thể 光quang 潤nhuận 。 據cứ 此thử 。 豈khởi 無vô 惟duy 妄vọng 心tâm 之chi 義nghĩa 乎hồ 。 同đồng 在tại 一nhất 經kinh 。 義nghĩa 不bất 可khả 缺khuyết 。 如như 人nhân 多đa 饒nhiêu 財tài 寶bảo 。 遇ngộ 不bất 肖tiếu 子tử 便tiện 成thành 浪lãng 用dụng 。 豈khởi 得đắc 非phi 長trưởng 者giả 之chi 物vật 。 故cố 不bất 立lập 妄vọng 具cụ 則tắc 真chân 具cụ 義nghĩa 亦diệc 不bất 全toàn 。 工công 夫phu 之chi 要yếu 在tại 達đạt 妄vọng 即tức 真chân 。 所sở 以dĩ 先tiên 云vân 惟duy 真chân 心tâm 耳nhĩ 。 孤cô 山sơn 曰viết 。 一nhất 切thiết 因nhân 果quả 。 即tức 十thập 界giới 正chánh 報báo 。 世thế 界giới 微vi 塵trần 。 即tức 十thập 界giới 依y 報báo 。 此thử 釋thích 上thượng 諸chư 法pháp 所sở 生sanh 也dã 。 因nhân 心tâm 成thành 體thể 。 此thử 釋thích 上thượng 惟duy 心tâm 所sở 現hiện 也dã 。 即tức 中trung 云vân 。 正chánh 報báo 惟duy 心tâm 故cố 成thành 百bách 界giới 千thiên 如như 。 依y 報báo 惟duy 心tâm 故cố 名danh 無vô 情tình 有hữu 性tánh 。 正chánh 報báo 為vi 能năng 依y 。 依y 報báo 為vi 所sở 依y 。 依y 正chánh 既ký 居cư 一nhất 心tâm 。 一nhất 心tâm 豈khởi 分phần/phân 能năng 所sở 。 此thử 文văn 因nhân 阿A 難Nan 疑nghi 心tâm 無vô 體thể 。 遂toại 特đặc 揭yết 之chi 以dĩ 樹thụ 宗tông 旨chỉ 。 其kỳ 語ngữ 甚thậm 略lược 。 至chí 第đệ 二nhị 番phiên 明minh 圓viên 理lý 云vân 。 色sắc 心tâm 諸chư 緣duyên 。 及cập 心tâm 所sở 使sử 。 諸chư 所sở 緣duyên 法pháp 。 惟duy 心tâm 所sở 現hiện 等đẳng 文văn 。 方phương 是thị 暢sướng 明minh 今kim 義nghĩa 。

○# 二nhị 舉cử 物vật 況huống 。

阿A 難Nan 。 若nhược 諸chư 世thế 界giới 。 一nhất 切thiết 所sở 有hữu 。 其kỳ 中trung 乃nãi 至chí 。 草thảo 葉diệp 縷lũ 結kết 。 詰cật 其kỳ 根căn 元nguyên 。 咸hàm 有hữu 體thể 性tánh 。 縱túng/tung 令linh 虗hư 空không 。 亦diệc 有hữu 名danh 貌mạo 。 何hà 況huống 清thanh 淨tịnh 。 妙diệu 淨tịnh 明minh 心tâm 。 性tánh 一nhất 切thiết 心tâm 。 而nhi 自tự 無vô 體thể 。

一nhất 切thiết 所sở 有hữu 。 遍biến 該cai 萬vạn 物vật 。 乃nãi 至chí 草thảo 葉diệp 有hữu 根căn 種chủng 。 縷lũ 結kết 因nhân 絲ti 麻ma 。 故cố 咸hàm 有hữu 體thể 性tánh 。 又hựu 涅Niết 槃Bàn 說thuyết 空không 有hữu 四tứ 名danh 謂vị 虗hư 。 空không 無vô 所sở 有hữu 。 不bất 動động 。 無vô 礙ngại 。 貌mạo 者giả 。 如như 雜tạp 集tập 論luận 說thuyết 空không 一nhất 顯hiển 色sắc 。 論luận 云vân 顯hiển 色sắc 豈khởi 非phi 貌mạo 耶da 。 子tử 書thư 云vân 。 蒼thương 蒼thương 者giả 其kỳ 正chánh 色sắc 亦diệc 貌mạo 也dã 。 空không 無vô 體thể 而nhi 有hữu 名danh 貌mạo 。 亦diệc 體thể 之chi 類loại 也dã 。 以dĩ 此thử 況huống 顯hiển 真chân 心tâm 。 畢tất 竟cánh 有hữu 體thể 。 三tam 諦đế 無vô 形hình 。 故cố 曰viết 清thanh 淨tịnh 。 妙diệu 謂vị 非phi 三tam 非phi 一nhất 。 淨tịnh 即tức 是thị 空không 。 明minh 即tức 是thị 假giả 。 心tâm 性tánh 即tức 中trung 。 性tánh 一nhất 切thiết 心tâm 者giả 。 謂vị 為vi 十thập 界giới 心tâm 之chi 本bổn 性tánh 。 如như 輔phụ 行hành 云vân 十thập 界giới 諸chư 法pháp 皆giai 以dĩ 三tam 諦đế 為vi 不bất 改cải 之chi 性tánh 。 正chánh 此thử 義nghĩa 也dã 。 如như 此thử 清thanh 淨tịnh 之chi 心tâm 。 豈khởi 無vô 體thể 耶da 。 上thượng 約ước 圓viên 法pháp 開khai 示thị 。 所sở 以dĩ 解giải 阿A 難Nan 之chi 疑nghi 也dã 。

○# 二nhị 明minh 妄vọng 無vô 體thể 又hựu 二nhị 一nhất 斥xích 妄vọng 次thứ 結kết 過quá 初sơ 又hựu 二nhị 一nhất 正chánh 斥xích 二nhị 即tức 時thời 阿A 難Nan 。 下hạ 默mặc 領lãnh 初sơ 又hựu 二nhị 一nhất 明minh 無vô 體thể 。

若nhược 汝nhữ 執chấp 恡lận 分phân 別biệt 覺giác 觀quán 。 所sở 了liễu 知tri 性tánh 。 必tất 為vi 心tâm 者giả 。 此thử 心tâm 即tức 應ưng 。 離ly 諸chư 一nhất 切thiết 。 色sắc 香hương 味vị 觸xúc 。 諸chư 塵trần 事sự 業nghiệp 。 別biệt 有hữu 全toàn 性tánh 。 如như 汝nhữ 今kim 者giả 。 承thừa 聽thính 我ngã 法Pháp 。 此thử 則tắc 因nhân 聲thanh 。 而nhi 有hữu 分phân 別biệt 。 縱túng 滅diệt 一nhất 切thiết 。 見kiến 聞văn 覺giác 知tri 。 內nội 守thủ 幽u 閒gian 。 猶do 為vi 法pháp 塵trần 。 分phân 別biệt 影ảnh 事sự 。

初sơ 句cú 牒điệp 計kế 。 堅kiên 執chấp 不bất 捨xả 故cố 云vân 執chấp 恡lận 。 初sơ 心tâm 在tại 緣duyên 名danh 覺giác 細tế 心tâm 分phân 別biệt 名danh 觀quán 即tức 指chỉ 前tiền 推thôi 窮cùng 之chi 心tâm 也dã 。 此thử 心tâm 至chí 全toàn 性tánh 反phản 顯hiển 。 離ly 塵trần 無vô 體thể 。 色sắc 香hương 味vị 觸xúc 。 先tiên 舉cử 四tứ 塵trần 。 聲thanh 塵trần 則tắc 在tại 下hạ 文văn 明minh 之chi 。 五ngũ 根căn 各các 緣duyên 一nhất 塵trần 。 意ý 則tắc 總tổng 緣duyên 諸chư 塵trần 故cố 曰viết 。 諸chư 塵trần 事sự 業nghiệp 。 業nghiệp 者giả 謂vị 外ngoại 塵trần 牽khiên 心tâm 而nhi 有hữu 業nghiệp 用dụng 也dã 。 據cứ 法pháp 相tướng 說thuyết 。 意ý 根căn 不bất 能năng 自tự 緣duyên 外ngoại 塵trần 。 或hoặc 與dữ 五ngũ 識thức 同đồng 時thời 而nhi 緣duyên 。 或hoặc 相tương 續tục 而nhi 起khởi 分phân 別biệt 。 總tổng 皆giai 因nhân 塵trần 而nhi 有hữu 。 若nhược 依y 他tha 有hữu 。 大đại 半bán 諸chư 塵trần 所sở 成thành 。 豈khởi 離ly 塵trần 而nhi 有hữu 全toàn 性tánh 乎hồ 。 故cố 佛Phật 反phản 說thuyết 若nhược 離ly 塵trần 有hữu 性tánh 即tức 是thị 心tâm 也dã 。 如như 汝nhữ 下hạ 。 正chánh 明minh 離ly 塵trần 無vô 性tánh 。 聲thanh 是thị 耳nhĩ 家gia 之chi 塵trần 。 聞văn 聲thanh 時thời 有hữu 同đồng 時thời 意ý 識thức 起khởi 。 與dữ 耳nhĩ 識thức 同đồng 緣duyên 聲thanh 塵trần 。 是thị 隨tùy 念niệm 分phân 別biệt 。 若nhược 以dĩ 後hậu 念niệm 緣duyên 前tiền 聲thanh 塵trần 名danh 獨độc 影ảnh 境cảnh 。 是thị 計kế 度độ 分phân 別biệt 。 聞văn 聲thanh 尚thượng 非phi 實thật 有hữu 。 影ảnh 事sự 那na 得đắc 是thị 真chân 。 縱túng/tung 滅diệt 等đẳng 者giả 謂vị 不bất 但đãn 有hữu 意ý 所sở 緣duyên 皆giai 是thị 虗hư 妄vọng 。 縱túng/tung 六lục 識thức 皆giai 滅diệt 猶do 緣duyên 法pháp 塵trần 。 大đại 論luận 曰viết 眼nhãn 曰viết 見kiến 。 耳nhĩ 曰viết 聞văn 。 鼻tị 舌thiệt 身thân 曰viết 覺giác 。 意ý 曰viết 知tri 。 今kim 云vân 滅diệt 者giả 似tự 是thị 深thâm 定định 境cảnh 界giới 。 而nhi 古cổ 人nhân 以dĩ 為vi 散tán 位vị 獨độc 頭đầu 。 以dĩ 定định 中trung 亦diệc 緣duyên 性tánh 境cảnh 。 何hà 但đãn 影ảnh 事sự 。 其kỳ 說thuyết 亦diệc 是thị 。 然nhiên 據cứ 後hậu 文văn 云vân 現hiện 前tiền 雖tuy 成thành 。 九cửu 次thứ 第đệ 定định 。 不bất 得đắc 漏lậu 盡tận 。 成thành 阿A 羅La 漢Hán 。 今kim 恐khủng 指chỉ 次thứ 第đệ 定định 中trung 六lục 識thức 漸tiệm 滅diệt 。 至chí 滅diệt 盡tận 定định 受thọ 想tưởng 不bất 行hành 。 佛Phật 名danh 此thử 定định 為vi 。 內nội 守thủ 幽u 閒gian 。 以dĩ 無vô 六lục 塵trần 粗thô 相tương/tướng 故cố 曰viết 幽u 閒gian/nhàn 。 雖tuy 滅diệt 受thọ 想tưởng 心tâm 王vương 尚thượng 在tại 。 所sở 對đối 正chánh 是thị 法pháp 塵trần 。 有hữu 滅diệt 有hữu 守thủ 。 豈khởi 非phi 分phân 別biệt 。 能năng 緣duyên 為vi 分phân 別biệt 所sở 緣duyên 為vi 影ảnh 事sự 。 葢# 是thị 五ngũ 塵trần 俱câu 滅diệt 之chi 影ảnh 。 是thị 事sự 而nhi 非phi 理lý 也dã 。 以dĩ 定định 中trung 亦diệc 有hữu 比tỉ 量lượng 。 故cố 名danh 分phân 別biệt 影ảnh 事sự 。 況huống 未vị 階giai 此thử 定định 而nhi 推thôi 窮cùng 尋tầm 逐trục 。 非phi 影ảnh 事sự 而nhi 何hà 。

○# 二nhị 勅sắc 揣đoàn 摩ma 。

我ngã 非phi 勅sắc 汝nhữ 。 執chấp 為vi 非phi 心tâm 。 但đãn 汝nhữ 於ư 心tâm 。 微vi 細tế 揣đoàn 摩ma 。 若nhược 離ly 前tiền 塵trần 。 有hữu 分phân 別biệt 性tánh 。 即tức 真chân 汝nhữ 心tâm 。 若nhược 分phân 別biệt 性tánh 。 離ly 塵trần 無vô 體thể 。 斯tư 則tắc 前tiền 塵trần 。 分phân 別biệt 影ảnh 事sự 。 塵trần 非phi 常thường 住trụ 。 若nhược 變biến 滅diệt 時thời 。 此thử 心tâm 則tắc 同đồng 。 龜quy 毛mao 兔thố 角giác 。 則tắc 汝nhữ 法Pháp 身thân 。 同đồng 于vu 斷đoạn 滅diệt 。 其kỳ 誰thùy 修tu 證chứng 。 無Vô 生Sanh 法Pháp 忍Nhẫn 。

勅sắc 者giả 誡giới 勅sắc 。 荊kinh 公công 云vân 此thử 亦diệc 是thị 心tâm 。 然nhiên 達đạt 本bổn 心tâm 則tắc 此thử 心tâm 是thị 妄vọng 。 然nhiên 前tiền 文văn 云vân 諸chư 法pháp 所sở 生sanh 。 唯duy 心tâm 所sở 現hiện 。 豈khởi 分phân 別biệt 反phản 在tại 惟duy 心tâm 之chi 外ngoại 。 然nhiên 果quả 悟ngộ 性tánh 識thức 明minh 知tri 。 覺giác 明minh 真chân 識thức 。 則tắc 此thử 心tâm 即tức 性tánh 識thức 。 阿A 難Nan 未vị 悟ngộ 不bất 可khả 認nhận 妄vọng 為vi 真chân 。 須tu 自tự 揣đoàn 摩ma 前tiền 文văn 先tiên 反phản 顯hiển 妄vọng 心tâm 無vô 體thể 。 次thứ 正chánh 釋thích 離ly 塵trần 無vô 性tánh 。 今kim 復phục 同đồng 前tiền 者giả 勸khuyến 其kỳ 依y 佛Phật 語ngữ 而nhi 揣đoàn 摩ma 也dã 。 若nhược 離ly 下hạ 反phản 顯hiển 。 既ký 云vân 分phân 別biệt 即tức 依y 前tiền 塵trần 便tiện 非phi 真chân 心tâm 。 故cố 此thử 句cú 是thị 反phản 顯hiển 也dã 。 佛Phật 作tác 此thử 語ngữ 者giả 。 意ý 顯hiển 離ly 塵trần 獨độc 立lập 方phương 是thị 真chân 心tâm 耳nhĩ 。 若nhược 分phần/phân 下hạ 正chánh 釋thích 。 五ngũ 根căn 所sở 對đối 名danh 為vi 前tiền 塵trần 。 而nhi 意ý 識thức 緣duyên 落lạc 謝tạ 影ảnh 子tử 名danh 。 分phân 別biệt 影ảnh 事sự 。 前tiền 因nhân 聲thanh 分phân 別biệt 猶do 屬thuộc 隨tùy 念niệm 分phân 別biệt 。 今kim 此thử 正chánh 判phán 推thôi 窮cùng 之chi 心tâm 全toàn 屬thuộc 計kế 度độ 分phân 別biệt 。 古cổ 人nhân 以dĩ 為vi 散tán 位vị 獨độc 頭đầu 是thị 已dĩ 。 塵trần 非phi 下hạ 明minh 執chấp 妄vọng 成thành 失thất 。 心tâm 雖tuy 賴lại 塵trần 而nhi 。 塵trần 非phi 常thường 住trụ 。 除trừ 生sanh 住trụ 已dĩ 即tức 是thị 異dị 滅diệt 。 變biến 即tức 異dị 也dã 。 此thử 時thời 如như 形hình 亡vong 影ảnh 滅diệt 安an 有hữu 心tâm 乎hồ 。 真chân 心tâm 即tức 法Pháp 身thân 。 若nhược 以dĩ 無vô 常thường 為vi 真chân 心tâm 者giả 。 義nghĩa 合hợp 法Pháp 身thân 同đồng 于vu 斷đoạn 滅diệt 。 法Pháp 身thân 既ký 滅diệt 智trí 照chiếu 亦diệc 不bất 能năng 起khởi 。 其kỳ 誰thùy 修tu 惟duy 心tâm 之chi 道đạo 而nhi 證chứng 無Vô 生Sanh 法Pháp 忍Nhẫn 耶da 。 佛Phật 意ý 在tại 進tiến 明minh 圓viên 理lý 。 故cố 結kết 語ngữ 及cập 之chi 。

○# 二nhị 默mặc 領lãnh 。

即tức 時thời 阿A 難Nan 。 與dữ 諸chư 大đại 眾chúng 。 默mặc 然nhiên 自tự 失thất 。

上thượng 聞văn 開khai 示thị 圓viên 心tâm 茫mang 然nhiên 不bất 解giải 。 及cập 斥xích 妄vọng 心tâm 無vô 體thể 自tự 亦diệc 知tri 非phi 。 泐# 潭đàm 云vân 所sở 執chấp 既ký 消tiêu 。 故cố 云vân 自tự 失thất 。

○# 二nhị 結kết 過quá 。

佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。

世thế 間gian 一nhất 切thiết 。 諸chư 修tu 學học 人nhân 。 現hiện 前tiền 雖tuy 成thành 。 九cửu 次thứ 第đệ 定định 。 不bất 得đắc 漏lậu 盡tận 。 成thành 阿A 羅La 漢Hán 。 皆giai 由do 執chấp 此thử 。 生sanh 死tử 妄vọng 想tưởng 。 誤ngộ 為vi 真chân 實thật 。 是thị 故cố 汝nhữ 今kim 。 雖tuy 得đắc 多đa 聞văn 。 不bất 成thành 聖thánh 果Quả 。

學học 人nhân 指chỉ 前tiền 三tam 果quả 。 前tiền 云vân 滅diệt 一nhất 切thiết 見kiến 聞văn 覺giác 知tri 。 故cố 以dĩ 九cửu 次thứ 第đệ 定định 當đương 之chi 。 九cửu 次thứ 第đệ 定định 。 三tam 果quả 已dĩ 成thành 。 位vị 當đương 身thân 證chứng 。 修tu 此thử 定định 者giả 。 必tất 先tiên 修tu 九cửu 想tưởng 。 八bát 背bối/bội 捨xả 。 八bát 勝thắng 處xứ 。 十thập 一nhất 切thiết 處xứ 。 如như 初sơ 背bối/bội 捨xả 位vị 在tại 初sơ 禪thiền 。 第đệ 二nhị 背bối/bội 捨xả 位vị 在tại 二nhị 禪thiền 。 三tam 淨tịnh 背bối/bội 捨xả 位vị 在tại 三tam 禪thiền 四tứ 禪thiền 。 次thứ 歷lịch 四tứ 空không 。 第đệ 八bát 是thị 滅diệt 盡tận 定định 總tổng 名danh 八bát 背bối/bội 捨xả 。 此thử 觀quán 禪thiền 也dã 。 上thượng 來lai 雖tuy 得đắc 八bát 禪thiền 。 入nhập 則tắc 有hữu 間gian 。 今kim 欲dục 純thuần 熟thục 重trọng/trùng 從tùng 初sơ 禪thiền 至chí 滅diệt 盡tận 定định 。 次thứ 第đệ 而nhi 入nhập 。 中trung 間gian 更cánh 無vô 散tán 心tâm 。 令linh 不bất 次thứ 第đệ 者giả 次thứ 第đệ 。 故cố 名danh 次thứ 第đệ 。 此thử 練luyện 禪thiền 也dã 。 釋thích 要yếu 云vân 滅diệt 盡tận 定định 者giả 。 滅diệt 六lục 全toàn 分phần/phân 盡tận 七thất 染nhiễm 分phần/phân 也dã 。 四Tứ 果Quả 漏lậu 盡tận 義nghĩa 當đương 空không 觀quán 已dĩ 成thành 。 故cố 不bất 執chấp 生sanh 死tử 妄vọng 想tưởng 。 三tam 果quả 後hậu 心tâm 。 妄vọng 想tưởng 未vị 盡tận 。 未vị 成thành 羅La 漢Hán 。 阿A 難Nan 亦diệc 在tại 學học 人nhân 數số 中trung 。 故cố 結kết 斥xích 之chi 。 今kim 謂vị 九cửu 次thứ 第đệ 定định 。 內nội 外ngoại 俱câu 修tu 。 內nội 弟đệ 子tử 在tại 初sơ 果quả 位vị 中trung 已dĩ 斷đoạn 現hiện 前tiền 生sanh 滅diệt 妄vọng 見kiến 。 從tùng 修tu 道Đạo 已dĩ 去khứ 不bất 同đồng 性tánh 解giải 脫thoát 人nhân 緣duyên 空không 直trực 入nhập 燒thiêu 滅diệt 骨cốt 人nhân 。 故cố 重trọng/trùng 修tu 觀quán 禪thiền 。 九cửu 次thứ 第đệ 定định 。 斷đoạn 八bát 十thập 一nhất 品phẩm 思tư 惑hoặc 。 方phương 得đắc 漏lậu 盡tận 成thành 俱câu 解giải 脫thoát 羅La 漢Hán 。 若nhược 外ngoại 人nhân 但đãn 知tri 修tu 六lục 行hành 觀quán 厭yếm 下hạ 忻hãn 上thượng 。 全toàn 用dụng 見kiến 妄vọng 而nhi 滅diệt 思tư 惑hoặc 。 此thử 則tắc 九cửu 次thứ 第đệ 定định 。 雖tuy 成thành 未vị 斷đoạn 思tư 惑hoặc 。 故cố 雖tuy 成thành 上thượng 定định 。 漏lậu 不bất 盡tận 果quả 不bất 成thành 。 如như 本bổn 斷đoạn 超siêu 人nhân 見kiến 思tư 齊tề 斷đoạn 。 其kỳ 位vị 退thoái 下hạ 是thị 也dã 。 兩lưỡng 箇cá 雖tuy 字tự 極cực 是thị 噄# 緊khẩn 處xứ 。 正chánh 顯hiển 成thành 羅La 漢Hán 得đắc 聖thánh 果Quả 有hữu 餘dư 。 而nhi 反phản 為vi 不bất 足túc 不bất 成thành 者giả 。 見kiến 妄vọng 不bất 除trừ 故cố 也dã 。 予# 釋thích 恰kháp 與dữ 長trường/trưởng 水thủy 疏sớ/sơ 云vân 凡phàm 夫phu 所sở 修tu 隨tùy 禪thiền 感cảm 果quả 不bất 出xuất 三tam 界giới 義nghĩa 合hợp 。 上thượng 第đệ 一nhất 番phiên 據cứ 圓viên 破phá 妄vọng 。 略lược 示thị 圓viên 心tâm 竟cánh 。

○# 二nhị 別biệt 顯hiển 見kiến 性tánh 。 前tiền 文văn 破phá 妄vọng 心tâm 以dĩ 顯hiển 真chân 心tâm 。 如như 經Kinh 云vân 諸chư 法pháp 所sở 生sanh 。 惟duy 心tâm 所sở 現hiện 。 世thế 界giới 因nhân 果quả 。 因nhân 心tâm 成thành 體thể 。 其kỳ 辭từ 雖tuy 少thiểu 。 其kỳ 旨chỉ 極cực 圓viên 。 昧muội 者giả 不bất 悟ngộ 圓viên 旨chỉ 似tự 但đãn 破phá 妄vọng 而nhi 未vị 顯hiển 真chân 。 故cố 阿A 難Nan 至chí 此thử 重trùng 復phục 悔hối 過quá 哀ai 請thỉnh 。 佛Phật 不bất 得đắc 已dĩ 而nhi 辨biện 見kiến 性tánh 于vu 義nghĩa 為vi 別biệt 。 此thử 圓viên 教giáo 之chi 否phủ/bĩ 也dã 。 古cổ 今kim 解giải 者giả 謂vị 前tiền 破phá 妄vọng 心tâm 已dĩ 竟cánh 。 從tùng 此thử 處xứ 起khởi 文văn 明minh 見kiến 性tánh 。 誰thùy 曰viết 不bất 然nhiên 。 然nhiên 進tiến 圓viên 退thoái 別biệt 其kỳ 義nghĩa 不bất 明minh 。 夫phu 以dĩ 別biệt 為vi 圓viên 勢thế 必tất 至chí 并tinh 圓viên 成thành 別biệt 。 今kim 使sử 圓viên 別biệt 分phần/phân 途đồ 其kỳ 理lý 不bất 濫lạm 。 如như 華hoa 嚴nghiêm 頓đốn 教giáo 尚thượng 兼kiêm 別biệt 明minh 圓viên 。 況huống 阿A 難Nan 請thỉnh 示thị 最tối 初sơ 方phương 便tiện 。 暫tạm 用dụng 別biệt 教giáo 非phi 屈khuất 經kinh 旨chỉ 。 然nhiên 進tiến 否phủ/bĩ 中trung 忽hốt 別biệt 而nhi 又hựu 忽hốt 圓viên 者giả 。 即tức 大đại 部bộ 所sở 立lập 圓viên 接tiếp 別biệt 通thông 之chi 義nghĩa 也dã 。 文văn 分phần/phân 二nhị 一nhất 重trọng/trùng 哀ai 請thỉnh 。

阿A 難Nan 聞văn 已dĩ 。 重trùng 復phục 悲bi 淚lệ 。 五ngũ 體thể 投đầu 地địa 。 長trường 跪quỵ 合hợp 掌chưởng 。 而nhi 白bạch 佛Phật 言ngôn 。 自tự 我ngã 從tùng 佛Phật 。 發phát 心tâm 出xuất 家gia 。 恃thị 佛Phật 威uy 神thần 。 常thường 自tự 思tư 惟duy 。 無vô 勞lao 我ngã 修tu 。 將tương 謂vị 如Như 來Lai 。 惠huệ 我ngã 三tam 昧muội 。 不bất 知tri 身thân 心tâm 。 本bổn 不bất 相tương 代đại 。 失thất 我ngã 本bổn 心tâm 。 雖tuy 身thân 出xuất 家gia 。 心tâm 不bất 入nhập 道Đạo 。 譬thí 如như 窮cùng 子tử 。 捨xả 父phụ 逃đào 逝thệ 。 今kim 日nhật 乃nãi 知tri 。 雖tuy 有hữu 多đa 聞văn 。 若nhược 不bất 修tu 行hành 。 與dữ 不bất 聞văn 等đẳng 。 如như 人nhân 說thuyết 食thực 。 終chung 不bất 能năng 飽bão 。

世Thế 尊Tôn 。 我ngã 等đẳng 今kim 者giả 。 二nhị 障chướng 所sở 纏triền 。 良lương 由do 不bất 知tri 。 寂tịch 常thường 心tâm 性tánh 。 惟duy 願nguyện 如Như 來Lai 。 哀ai 愍mẫn 窮cùng 露lộ 。 發phát 妙diệu 明minh 心tâm 。 開khai 我ngã 道Đạo 眼nhãn 。

此thử 請thỉnh 與dữ 前tiền 請thỉnh 義nghĩa 同đồng 意ý 異dị 。 前tiền 是thị 三Tam 摩Ma 提Đề 假giả 觀quán 之chi 後hậu 請thỉnh 開khai 奢Xa 摩Ma 他Tha 入nhập 真chân 之chi 路lộ 。 今kim 所sở 請thỉnh 示thị 寂tịch 常thường 心tâm 性tánh 。 即tức 奢Xa 摩Ma 他Tha 所sở 契khế 之chi 理lý 。 是thị 義nghĩa 同đồng 也dã 。 但đãn 前tiền 雖tuy 請thỉnh 奢Xa 摩Ma 他Tha 而nhi 佛Phật 示thị 諸chư 法pháp 唯duy 心tâm 之chi 旨chỉ 屬thuộc 圓viên 三tam 觀quán 。 阿A 難Nan 聞văn 已dĩ 。 仍nhưng 不bất 知tri 真chân 心tâm 體thể 性tánh 故cố 今kim 求cầu 開khai 見kiến 道đạo 之chi 眼nhãn 。 則tắc 意ý 異dị 也dã 。 自tự 我ngã 等đẳng 者giả 。 出xuất 家gia 稟bẩm 戒giới 雖tuy 可khả 從tùng 佛Phật 。 定định 慧tuệ 必tất 由do 自tự 修tu 。 豈khởi 可khả 望vọng 如Như 來Lai 惠huệ 我ngã 耶da 。 失thất 我ngã 下hạ 有hữu 兩lưỡng 重trọng/trùng 法pháp 喻dụ 。 初sơ 失thất 心tâm 喻dụ 。 失thất 本bổn 心tâm 如như 捨xả 父phụ 。 徒đồ 出xuất 家gia 如như 窮cùng 子tử 。 不bất 入nhập 道đạo 如như 逃đào 逝thệ 也dã 。 今kim 日nhật 下hạ 次thứ 多đa 聞văn 喻dụ 。 多đa 聞văn 如như 說thuyết 食thực 。 若nhược 不bất 修tu 行hành 。 喻dụ 終chung 不bất 能năng 飽bão 。 二nhị 障chướng 者giả 。 謂vị 煩phiền 惱não 障chướng 。 所sở 知tri 障chướng 。 古cổ 今kim 諸chư 師sư 依y 地địa 持trì 論luận 云vân 。 二nhị 乘thừa 無vô 漏lậu 人nhân 無vô 我ngã 智trí 為vi 煩phiền 惱não 障chướng 淨tịnh 智trí 。 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 法Pháp 無vô 我ngã 智trí 為vi 智trí 障chướng 淨tịnh 智trí 。 又hựu 云vân 斷đoạn 愛ái 故cố 得đắc 心tâm 解giải 脫thoát 。 煩phiền 惱não 障chướng 淨tịnh 。 斷đoạn 無vô 明minh 故cố 得đắc 智trí 解giải 脫thoát 所sở 知tri 障chướng 淨tịnh 。 若nhược 以dĩ 二nhị 障chướng 配phối 二nhị 惑hoặc 。 煩phiền 惱não 是thị 見kiến 思tư 惑hoặc 。 所sở 知tri 是thị 塵trần 沙sa 無vô 明minh 惑hoặc 。 玄huyền 籤# 云vân 二nhị 障chướng 者giả 。 煩phiền 惱não 障chướng 。 及cập 智trí 障chướng 。 具cụ 如như 止Chỉ 觀Quán 引dẫn 達đạt 磨ma 鬱uất 多đa 羅la 釋thích 。 今kim 師sư 依y 大đại 品phẩm 大đại 論luận 開khai 為vi 三tam 惑hoặc 。 是thị 故cố 智trí 障chướng 兼kiêm 于vu 事sự 理lý 。 障chướng 事sự 智trí 者giả 是thị 塵trần 沙sa 惑hoặc 。 障chướng 理lý 智trí 者giả 是thị 無vô 明minh 惑hoặc 。 若nhược 通thông 俗tục 解giải 者giả 。 見kiến 思tư 粗thô 惑hoặc 。 能năng 令linh 心tâm 煩phiền 使sử 心tâm 作tác 惱não 為vi 二Nhị 乘Thừa 人nhân 無vô 我ngã 智trí 之chi 障chướng 。 故cố 云vân 煩phiền 惱não 障chướng 也dã 。 所sở 知tri 者giả 。 指chỉ 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 法Pháp 無vô 我ngã 智trí 為vi 所sở 知tri 。 無vô 明minh 未vị 斷đoạn 能năng 障chướng 此thử 智trí 故cố 云vân 所sở 知tri 障chướng 也dã 。 寂tịch 常thường 心tâm 性tánh 者giả 。 寂tịch 謂vị 寂tịch 靜tĩnh 。 常thường 是thị 常thường 住trụ 。 心tâm 謂vị 隨tùy 緣duyên 之chi 能năng 。 性tánh 是thị 不bất 變biến 之chi 體thể 。 即tức 奢Xa 摩Ma 他Tha 止Chỉ 觀Quán 所sở 契khế 也dã 。 夫phu 心tâm 性tánh 之chi 言ngôn 本bổn 在tại 于vu 中trung 。 而nhi 今kim 屬thuộc 空không 者giả 。 奢xa 摩ma 是thị 空không 所sở 依y 。 與dữ 中trung 不bất 隔cách 。 豈khởi 與dữ 小Tiểu 乘Thừa 空không 觀quán 同đồng 耶da 。 窮cùng 露lộ 者giả 。 如như 窮cùng 子tử 背bối/bội 父phụ 則tắc 奔bôn 走tẩu 長trường/trưởng 途đồ 風phong 飡xan 露lộ 宿túc 。 約ước 法pháp 則tắc 以dĩ 不bất 識thức 本bổn 心tâm 。 無vô 慧tuệ 行hành 食thực 行hàng 行hàng 衣y 曰viết 窮cùng 。 常thường 在tại 生sanh 死tử 曰viết 露lộ 。 發phát 妙diệu 心tâm 開khai 道Đạo 眼nhãn 元nguyên 非phi 二nhị 事sự 。 下hạ 文văn 云vân 如như 是thị 見kiến 性tánh 。 是thị 心tâm 非phi 眼nhãn 。 則tắc 顯hiển 見kiến 即tức 顯hiển 心tâm 也dã 。 元nguyên 明minh 之chi 體thể 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 名danh 妙diệu 明minh 心tâm 。 道Đạo 眼nhãn 者giả 見kiến 道đạo 之chi 眼nhãn 。

○# 二nhị 正chánh 開khai 示thị 二nhị 一nhất 現hiện 瑞thụy 許hứa 說thuyết 二nhị 一nhất 現hiện 瑞thụy 。

即tức 時thời 如Như 來Lai 。 從tùng 胸hung 卍vạn 字tự 。 涌dũng 出xuất 寶bảo 光quang 。 其kỳ 光quang 晃hoảng 昱dục 。 有hữu 百bách 千thiên 色sắc 。 十thập 方phương 微vi 塵trần 。 普phổ 佛Phật 世thế 界giới 。 一nhất 時thời 周chu 徧biến 。 徧biến 灌quán 十thập 方phương 所sở 有hữu 。 寶bảo 剎sát 諸chư 如Như 來Lai 頂đảnh 。 旋toàn 至chí 阿A 難Nan 。 及cập 諸chư 大đại 眾chúng 。

前tiền 光quang 從tùng 口khẩu 冠quan 戴đái 一nhất 經kinh 。 今kim 光quang 從tùng 胸hung 必tất 表biểu 從tùng 心tâm 顯hiển 見kiến 。 百bách 千thiên 色sắc 者giả 。 表biểu 說thuyết 三tam 科khoa 七thất 大đại 即tức 萬vạn 行hạnh 也dã 。 普phổ 徧biến 十thập 方phương 灌quán 如Như 來Lai 頂đảnh 者giả 。 表biểu 此thử 法Pháp 門môn 是thị 大đại 佛Phật 頂đảnh 也dã 。 普phổ 佛Phật 世thế 界giới 。 顯hiển 真chân 性tánh 無vô 所sở 不bất 徧biến 即tức 大đại 義nghĩa 也dã 。

時thời 會hội 當đương 獲hoạch 此thử 益ích 故cố 旋toàn 至chí 阿A 難Nan 等đẳng 耳nhĩ 。 卍vạn 字tự 。 梵Phạm 云vân 阿a 悉tất 底để 迦ca 。 此thử 云vân 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 。 亦diệc 云vân 吉cát 祥tường 海hải 雲vân 。 是thị 吉cát 祥tường 萬vạn 德đức 之chi 相tướng 。 有hữu 此thử 相tướng 者giả 。 必tất 受thọ 安an 樂lạc 。 以dĩ 是thị 吉cát 祥tường 萬vạn 德đức 所sở 集tập 故cố 也dã 。 華hoa 嚴nghiêm 如Như 來Lai 相tương/tướng 海hải 品phẩm 云vân 。 如Như 來Lai 胸hung 臆ức 有hữu 大đại 人nhân 相tướng 。 形hình 如như 卍vạn 字tự 。 名danh 吉cát 祥tường 海hải 雲vân 。 摩ma 尼ni 寶bảo 華hoa 以dĩ 為vi 莊trang 嚴nghiêm 。 放phóng 一nhất 切thiết 寶bảo 光quang 。

○# 二nhị 許hứa 說thuyết 。

佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 言ngôn 。

吾ngô 今kim 為vì 汝nhữ 。 建kiến 大đại 法Pháp 幢tràng 。 亦diệc 令linh 十thập 方phương 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 獲hoạch 妙diệu 微vi 密mật 。 性tánh 淨tịnh 明minh 心tâm 。 得đắc 清thanh 淨tịnh 眼nhãn 。

如Như 來Lai 之chi 意ý 。 在tại 明minh 圓viên 頓đốn 故cố 名danh 大đại 法Pháp 幢tràng 。 幢tràng 表biểu 摧tồi 邪tà 立lập 正chánh 。 建kiến 者giả 豎thụ 也dã 。 次thứ 明minh 見kiến 性tánh 是thị 心tâm 。 指chỉ 此thử 心tâm 為vi 妙diệu 微vi 密mật 。 性tánh 淨tịnh 明minh 心tâm 。 指chỉ 此thử 見kiến 為vi 清thanh 淨tịnh 眼nhãn 耳nhĩ 。 云vân 亦diệc 令linh 者giả 即tức 兼kiêm 明minh 教giáo 也dã 。 妙diệu 者giả 忘vong 相tương/tướng 之chi 義nghĩa 。 下hạ 文văn 云vân 奢Xa 摩Ma 他Tha 。 微vi 密mật 觀quán 照chiếu 。 例lệ 今kim 妙diệu 微vi 密mật 等đẳng 。 亦diệc 屬thuộc 奢xa 摩ma 慧tuệ 眼nhãn 所sở 見kiến 云vân 微vi 密mật 也dã 。 奢xa 摩ma 所sở 照chiếu 乃nãi 本bổn 性tánh 淨tịnh 明minh 之chi 心tâm 不bất 假giả 修tu 成thành 。 而nhi 云vân 清thanh 淨tịnh 眼nhãn 者giả 。 謂vị 見kiến 離ly 根căn 塵trần 即tức 清thanh 淨tịnh 矣hĩ 。 上thượng 文văn 請thỉnh 發phát 妙diệu 明minh 心tâm 。 故cố 今kim 云vân 獲hoạch 妙diệu 微vi 密mật 。 惟duy 淨tịnh 明minh 心tâm 。 上thượng 文văn 云vân 道Đạo 眼nhãn 。 今kim 云vân 清thanh 淨tịnh 眼nhãn 。 上thượng 來lai 現hiện 瑞thụy 許hứa 說thuyết 雖tuy 在tại 別biệt 明minh 見kiến 性tánh 科khoa 內nội 義nghĩa 通thông 圓viên 別biệt 。 文văn 意ý 豈khởi 有hữu 隔cách 耶da 。

○# 二nhị 正chánh 辨biện 見kiến 性tánh 。 古cổ 人nhân 云vân 先tiên 破phá 妄vọng 心tâm 。 次thứ 破phá 妄vọng 見kiến 者giả 。 以dĩ 前tiền 破phá 妄vọng 心tâm 且thả 離ly 緣duyên 塵trần 分phân 別biệt 想tưởng 相tương/tướng 而nhi 未vị 能năng 知tri 心tâm 性tánh 常thường 住trụ 。 今kim 破phá 妄vọng 見kiến 則tắc 引dẫn 盲manh 人nhân 矚chú 暗ám 等đẳng 以dĩ 彰chương 見kiến 性tánh 不bất 滅diệt 。 乃nãi 至chí 舉cử 手thủ 飛phi 光quang 皆giai 顯hiển 。 性tánh 無vô 搖dao 動động 。 當đương 知tri 如Như 來Lai 。 自tự 淺thiển 而nhi 深thâm 示thị 阿A 難Nan 奢Xa 摩Ma 他Tha 路lộ 也dã 。 即tức 中trung 云vân 阿A 難Nan 執chấp 目mục 在tại 面diện 而nhi 心tâm 在tại 內nội 。 故cố 對đối 機cơ 而nhi 說thuyết 宜nghi 先tiên 破phá 妄vọng 心tâm 次thứ 辨biện 見kiến 性tánh 似tự 有hữu 兩lưỡng 意ý 。 若nhược 就tựu 如Như 來Lai 說thuyết 意ý 不bất 過quá 前tiền 破phá 妄vọng 心tâm 次thứ 顯hiển 真chân 心tâm 豈khởi 有hữu 二nhị 耶da 。 然nhiên 文văn 意ý 總tổng 歸quy 圓viên 融dung 。 而nhi 以dĩ 此thử 為vi 別biệt 者giả 。 前tiền 顯hiển 心tâm 則tắc 云vân 諸chư 法pháp 唯duy 心tâm 。 今kim 辨biện 見kiến 則tắc 云vân 頭đầu 自tự 動động 搖dao 。 見kiến 無vô 所sở 動động 。 手thủ 自tự 開khai 合hợp 。 見kiến 無vô 舒thư 卷quyển 。 其kỳ 以dĩ 動động 搖dao 對đối 不bất 動động 搖dao 舒thư 卷quyển 對đối 不bất 舒thư 卷quyển 明minh 矣hĩ 。 又hựu 云vân 汝nhữ 面diện 雖tuy 皺trứu 。 而nhi 此thử 見kiến 精tinh 。 性tánh 未vị 曾tằng 皺trứu 。 皺trứu 者giả 受thọ 滅diệt 。 彼bỉ 不bất 變biến 者giả 。 元nguyên 無vô 生sanh 滅diệt 。 其kỳ 以dĩ 變biến 易dị 對đối 不bất 變biến 易dị 。 生sanh 滅diệt 對đối 不bất 生sanh 滅diệt 又hựu 明minh 矣hĩ 。 故cố 此thử 是thị 第đệ 一nhất 。 番phiên 退thoái 明minh 別biệt 教giáo 。 葢# 非phi 別biệt 無vô 以dĩ 辨biện 見kiến 。 見kiến 性tánh 之chi 後hậu 諸chư 法pháp 皆giai 常thường 。 豈khởi 非phi 別biệt 教giáo 為vi 圓viên 教giáo 之chi 門môn 乎hồ 。 交giao 光quang 不bất 知tri 教giáo 分phần/phân 權quyền 實thật 于vu 此thử 後hậu 作tác 十thập 重trọng/trùng 顯hiển 見kiến 之chi 科khoa 。 是thị 為vi 平bình 頭đầu 十thập 王vương 。 略lược 無vô 統thống 攝nhiếp 。 所sở 不bất 取thủ 焉yên 。 又hựu 古cổ 人nhân 云vân 破phá 妄vọng 見kiến 顯hiển 真chân 見kiến 。 交giao 光quang 獨độc 云vân 。 此thử 是thị 顯hiển 見kiến 不bất 是thị 破phá 見kiến 。 又hựu 云vân 破phá 識thức 心tâm 而nhi 不bất 用dụng 。 取thủ 根căn 性tánh 為vi 因nhân 心tâm 。 夫phu 顯hiển 見kiến 但đãn 是thị 立lập 義nghĩa 之chi 偏thiên 。 取thủ 根căn 足túc 見kiến 悟ngộ 門môn 之chi 謬mậu 。 如như 今kim 文văn 中trung 取thủ 盲manh 人nhân 矚chú 暗ám 驗nghiệm 見kiến 性tánh 無vô 虧khuy 。 彼bỉ 盲manh 人nhân 眼nhãn 根căn 已dĩ 壞hoại 而nhi 見kiến 性tánh 宛uyển 然nhiên 則tắc 已dĩ 脫thoát 于vu 根căn 塵trần 之chi 外ngoại 。 交giao 光quang 反phản 云vân 是thị 取thủ 根căn 中trung 之chi 性tánh 可khả 乎hồ 。 況huống 眾chúng 生sanh 見kiến 聞văn 之chi 性tánh 雖tuy 曰viết 在tại 六lục 根căn 中trung 而nhi 未vị 始thỉ 少thiểu 帶đái 根căn 塵trần 。 佛Phật 因nhân 鈍độn 根căn 不bất 解giải 不bất 得đắc 已dĩ 而nhi 取thủ 盲manh 人nhân 為vi 例lệ 。 所sở 以dĩ 建kiến 首thủ 辨biện 見kiến 即tức 離ly 根căn 塵trần 。 如như 云vân 前tiền 塵trần 自tự 暗ám 。 見kiến 何hà 虧khuy 損tổn 離ly 塵trần 也dã 。 見kiến 性tánh 是thị 心tâm 非phi 眼nhãn 離ly 根căn 也dã 。 若nhược 戀luyến 戀luyến 于vu 六lục 根căn 。 正chánh 如như 淨tịnh 名danh 訶ha 云vân 。 若nhược 求cầu 見kiến 聞văn 覺giác 知tri 。 是thị 則tắc 見kiến 聞văn 覺giác 知tri 。 非phi 求cầu 法Pháp 也dã 。 若nhược 脫thoát 根căn 塵trần 。 方phương 是thị 以dĩ 不bất 生sanh 滅diệt 心tâm 為vi 本bổn 修tu 因nhân 然nhiên 後hậu 圓viên 成thành 。 果quả 地địa 修tu 證chứng 。 此thử 是thị 要yếu 義nghĩa 不bất 得đắc 不bất 辨biện 。 又hựu 先tiên 破phá 後hậu 立lập 法Pháp 門môn 常thường 規quy 。 古cổ 人nhân 云vân 破phá 妄vọng 顯hiển 真chân 言ngôn 實thật 不bất 謬mậu 。 如như 經kinh 中trung 明minh 眼nhãn 不bất 能năng 見kiến 見kiến 者giả 是thị 心tâm 。 豈khởi 非phi 破phá 妄vọng 見kiến 顯hiển 真chân 見kiến 耶da 。 交giao 光quang 不bất 知tri 此thử 義nghĩa 反phản 欲dục 取thủ 根căn 。 又hựu 云vân 帶đái 妄vọng 顯hiển 真chân 。 夫phu 妄vọng 何hà 物vật 而nhi 可khả 帶đái 乎hồ 。 豈khởi 非phi 外ngoại 道đạo 邪tà 常thường 舊cựu 醫y 乳nhũ 藥dược 乎hồ 。 但đãn 若nhược 破phá 若nhược 顯hiển 義nghĩa 似tự 相tương 違vi 。 今kim 云vân 辨biện 見kiến 即tức 兼kiêm 之chi 矣hĩ 。 科khoa 分phần/phân 三tam 一nhất 示thị 見kiến 性tánh 是thị 心tâm 次thứ 明minh 見kiến 性tánh 不bất 變biến 三Tam 明Minh 見kiến 性tánh 常thường 住trụ 初sơ 中trung 三tam 一nhất 徵trưng 定định 拳quyền 見kiến 于vu 中trung 先tiên 問vấn 。

阿A 難Nan 。 汝nhữ 先tiên 答đáp 我ngã 。 見kiến 光quang 明minh 拳quyền 。 此thử 拳quyền 光quang 明minh 。 因nhân 何hà 所sở 有hữu 。 云vân 何hà 成thành 拳quyền 。 汝nhữ 將tương 誰thùy 見kiến 。

首thủ 句cú 總tổng 。 下hạ 三tam 句cú 別biệt 。 總tổng 中trung 見kiến 之chi 一nhất 字tự 是thị 文văn 正chánh 意ý 。 前tiền 阿A 難Nan 言ngôn 我ngã 見kiến 世Thế 尊Tôn 。 舉cử 臂tý 屈khuất 指chỉ 。 為vi 光quang 明minh 拳quyền 。 耀diệu 我ngã 心tâm 目mục 。 故cố 今kim 文văn 云vân 汝nhữ 先tiên 答đáp 我ngã 。 見kiến 光quang 明minh 拳quyền 。 下hạ 三tam 別biệt 問vấn 。 初sơ 問vấn 光quang 明minh 何hà 因nhân 相tương/tướng 帶đái 來lai 耳nhĩ 非phi 文văn 正chánh 意ý 。 次thứ 問vấn 拳quyền 者giả 欲dục 以dĩ 拳quyền 理lý 例lệ 眼nhãn 根căn 也dã 。 三tam 問vấn 誰thùy 見kiến 。 此thử 見kiến 即tức 是thị 離ly 根căn 之chi 見kiến 而nhi 阿A 難Nan 必tất 以dĩ 為vi 根căn 。 故cố 重trùng 問vấn 之chi 。

○# 二nhị 答đáp 。

阿A 難Nan 言ngôn 。 由do 佛Phật 全toàn 體thể 。 閻Diêm 浮Phù 檀Đàn 金kim 。 赩hách 如như 寶bảo 山sơn 。 清thanh 淨tịnh 所sở 生sanh 。 故cố 有hữu 光quang 明minh 。 我ngã 實thật 眼nhãn 觀quan 。 五ngũ 輪luân 指chỉ 端đoan 。 屈khuất 握ác 示thị 人nhân 。 故cố 有hữu 拳quyền 相tướng 。

梵Phạn 語ngữ 閻Diêm 浮Phù 提Đề 此thử 云vân 上thượng 勝thắng 。 赩hách 盛thịnh 也dã 。 佛Phật 全toàn 體thể 金kim 色sắc 光quang 明minh 。 照chiếu 耀diệu 猶do 如như 寶bảo 山sơn 。 此thử 光quang 明minh 拳quyền 之chi 近cận 由do 也dã 。 清thanh 淨tịnh 所sở 生sanh 。 不bất 從tùng 愛ái 欲dục 。 此thử 光quang 明minh 之chi 遠viễn 因nhân 也dã 。 次thứ 答đáp 我ngã 實thật 眼nhãn 觀quan 。 卷quyển 初sơ 即tức 云vân 由do 目mục 觀quan 見kiến 。 如Như 來Lai 勝thắng 相tướng 。 認nhận 眼nhãn 為vi 見kiến 是thị 阿A 難Nan 病bệnh 根căn 。 前tiền 文văn 又hựu 云vân 我ngã 與dữ 大đại 眾chúng 。 同đồng 將tương 眼nhãn 見kiến 。 今kim 云vân 眼nhãn 觀quán 總tổng 是thị 內nội 根căn 未vị 脫thoát 耳nhĩ 。

○# 二nhị 復phục 例lệ 拳quyền 見kiến 三tam 一nhất 問vấn 。

佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。

如Như 來Lai 今kim 日nhật 。 實thật 言ngôn 告cáo 汝nhữ 。 諸chư 有hữu 智trí 者giả 。 要yếu 以dĩ 譬thí 喻dụ 。 而nhi 得đắc 開khai 悟ngộ 。

阿A 難Nan 。 譬thí 如như 我ngã 拳quyền 。 若nhược 無vô 我ngã 手thủ 。 不bất 成thành 我ngã 拳quyền 。 若nhược 無vô 汝nhữ 眼nhãn 。 不bất 成thành 汝nhữ 見kiến 。 以dĩ 汝nhữ 眼nhãn 根căn 。 例lệ 我ngã 拳quyền 理lý 。 其kỳ 義nghĩa 均quân 不phủ 。

實thật 言ngôn 告cáo 汝nhữ 者giả 。 此thử 後hậu 佛Phật 言ngôn 見kiến 性tánh 是thị 心tâm 其kỳ 言ngôn 最tối 實thật 遂toại 先tiên 示thị 之chi 。 要yếu 以dĩ 譬thí 喻dụ 。 得đắc 開khai 悟ngộ 者giả 。 指chỉ 後hậu 客khách 塵trần 主chủ 空không 及cập 今kim 以dĩ 拳quyền 例lệ 見kiến 皆giai 譬thí 喻dụ 也dã 。 譬thí 如như 下hạ 立lập 譬thí 。 若nhược 無vô 下hạ 是thị 法pháp 。 無vô 手thủ 不bất 能năng 成thành 拳quyền 。 無vô 眼nhãn 不bất 能năng 成thành 見kiến 。 此thử 法pháp 喻dụ 不bất 齊tề 者giả 也dã 。 佛Phật 見kiến 阿A 難Nan 依y 舊cựu 認nhận 眼nhãn 能năng 見kiến 故cố 問vấn 如như 此thử 。 于vu 前tiền 三tam 問vấn 中trung 但đãn 舉cử 兩lưỡng 事sự 為vi 例lệ 。 拳quyền 理lý 者giả 。 理lý 謂vị 物vật 理lý 。

○# 二nhị 答đáp 。

阿A 難Nan 言ngôn 唯dụy 然nhiên 世Thế 尊Tôn 。 既ký 無vô 我ngã 眼nhãn 。 不bất 成thành 我ngã 見kiến 。 以dĩ 我ngã 眼nhãn 根căn 。 例lệ 如Như 來Lai 拳quyền 。 事sự 義nghĩa 相tương 類loại 。

阿A 難Nan 果quả 以dĩ 無vô 見kiến 例lệ 于vu 無vô 拳quyền 。 此thử 大đại 悞ngộ 也dã 。 見kiến 為vi 眼nhãn 之chi 本bổn 。 見kiến 不bất 與dữ 眼nhãn 俱câu 喪táng 。 拳quyền 為vi 手thủ 之chi 末mạt 。 拳quyền 必tất 與dữ 手thủ 俱câu 喪táng 。 本bổn 末mạt 可khả 相tương/tướng 齊tề 乎hồ 。 然nhiên 阿A 難Nan 言ngôn 最tối 遜tốn 順thuận 。 無vô 拳quyền 之chi 語ngữ 不bất 以dĩ 唐đường 突đột 世Thế 尊Tôn 。 故cố 自tự 居cư 于vu 無vô 眼nhãn 而nhi 例lệ 同đồng 于vu 無vô 拳quyền 。 足túc 顯hiển 相tương/tướng 類loại 。

○# 三tam 破phá 。

佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。

汝nhữ 言ngôn 相tương 類loại 。 是thị 義nghĩa 不bất 然nhiên 。

何hà 以dĩ 故cố 。 如như 無vô 手thủ 人nhân 。 拳quyền 畢tất 竟cánh 滅diệt 。 彼bỉ 無vô 眼nhãn 者giả 。 非phi 見kiến 全toàn 無vô 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 汝nhữ 試thí 于vu 途đồ 詢tuân 問vấn 盲manh 人nhân 。 汝nhữ 何hà 所sở 見kiến 。 彼bỉ 諸chư 盲manh 人nhân 。 必tất 來lai 答đáp 汝nhữ 。 我ngã 今kim 眼nhãn 前tiền 。 惟duy 見kiến 黑hắc 暗ám 。 更cánh 無vô 他tha 矚chú 。 以dĩ 是thị 義nghĩa 觀quán 。 前tiền 塵trần 自tự 暗ám 。 見kiến 何hà 虧khuy 損tổn 。

以dĩ 盲manh 人nhân 立lập 義nghĩa 者giả 。 當đương 知tri 識thức 精tinh 元nguyên 明minh 。 真chân 妄vọng 和hòa 合hợp 自tự 成thành 眼nhãn 根căn 以dĩ 來lai 。 常thường 情tình 惟duy 知tri 眼nhãn 為vi 能năng 見kiến 不bất 知tri 離ly 眼nhãn 有hữu 見kiến 。 若nhược 欲dục 指chỉ 見kiến 性tánh 離ly 根căn 。 庶thứ 惟duy 盲manh 人nhân 可khả 顯hiển 此thử 體thể 。 以dĩ 盲manh 人nhân 眼nhãn 根căn 既ký 壞hoại 而nhi 見kiến 性tánh 不bất 昏hôn 。 則tắc 無vô 眼nhãn 有hữu 見kiến 其kỳ 義nghĩa 昭chiêu 然nhiên 。 故cố 特đặc 藉tạ 盲manh 人nhân 以dĩ 開khai 道Đạo 眼nhãn 。 則tắc 眼nhãn 為vi 能năng 見kiến 之chi 執chấp 破phá 矣hĩ 。 又hựu 當đương 機cơ 不bất 知tri 心tâm 為vi 能năng 見kiến 。 如Như 來Lai 意ý 在tại 指chỉ 見kiến 歸quy 心tâm 。 惟duy 彼bỉ 群quần 盲manh 見kiến 不bất 依y 眼nhãn 。 則tắc 心tâm 為vi 能năng 見kiến 其kỳ 義nghĩa 亦diệc 成thành 。 故cố 特đặc 藉tạ 盲manh 人nhân 以dĩ 顯hiển 妙diệu 心tâm 。 則tắc 目mục 在tại 面diện 之chi 執chấp 亦diệc 破phá 矣hĩ 。 阿A 難Nan 前tiền 有hữu 二nhị 執chấp 今kim 始thỉ 破phá 之chi 。 于vu 中trung 先tiên 標tiêu 不bất 類loại 。 何hà 以dĩ 故cố 下hạ 釋thích 不bất 類loại 之chi 故cố 。 手thủ 為vi 拳quyền 本bổn 本bổn 喪táng 則tắc 末mạt 亡vong 。 見kiến 是thị 根căn 元nguyên 末mạt 亡vong 而nhi 元nguyên 在tại 。 所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 下hạ 釋thích 盲manh 非phi 無vô 見kiến 。 盲manh 人nhân 而nhi 言ngôn 諸chư 者giả 示thị 此thử 理lý 之chi 同đồng 也dã 。 諸chư 盲manh 見kiến 暗ám 。 若nhược 論luận 所sở 見kiến 非phi 是thị 全toàn 無vô 。 若nhược 論luận 能năng 見kiến 即tức 是thị 全toàn 有hữu 。 而nhi 于vu 此thử 彰chương 見kiến 性tánh 之chi 離ly 塵trần 矣hĩ 。

○# 三tam 會hội 見kiến 歸quy 心tâm 四tứ 一nhất 計kế 諸chư 盲manh 立lập 難nạn/nan 。

阿A 難Nan 言ngôn 。 諸chư 盲manh 眼nhãn 前tiền 。 唯duy 覩đổ 黑hắc 暗ám 。 云vân 何hà 成thành 見kiến 。

難nạn/nan 者giả 。 見kiến 暗ám 非phi 見kiến 此thử 常thường 情tình 也dã 。 阿A 難Nan 之chi 意ý 全toàn 以dĩ 眼nhãn 為vi 能năng 見kiến 耳nhĩ 。

○# 二nhị 以dĩ 二nhị 黑hắc 相tương/tướng 校giáo 。

佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。

諸chư 盲manh 無vô 眼nhãn 。 唯duy 覩đổ 黑hắc 暗ám 。 與dữ 有hữu 眼nhãn 人nhân 。 處xử 于vu 暗ám 室thất 。 二nhị 黑hắc 有hữu 別biệt 。 為vi 無vô 有hữu 別biệt 。

諸chư 盲manh 承thừa 上thượng 文văn 來lai 。 無vô 眼nhãn 對đối 下hạ 有hữu 眼nhãn 。 佛Phật 不bất 急cấp 明minh 盲manh 人nhân 有hữu 見kiến 而nhi 但đãn 以dĩ 二nhị 黑hắc 相tương/tướng 校giáo 者giả 。 前tiền 佛Phật 云vân 前tiền 塵trần 自tự 暗ám 。 見kiến 何hà 虧khuy 損tổn 。 則tắc 盲manh 人nhân 有hữu 見kiến 其kỳ 義nghĩa 了liễu 然nhiên 不bất 必tất 更cánh 明minh 。 阿A 難Nan 固cố 執chấp 眼nhãn 為vi 能năng 見kiến 。 此thử 是thị 妄vọng 想tưởng 攀phàn 緣duyên 之chi 心tâm 仍nhưng 妄vọng 根căn 所sở 縛phược 。 佛Phật 此thử 下hạ 竟cánh 明minh 眼nhãn 非phi 能năng 見kiến 。 則tắc 妄vọng 根căn 自tự 破phá 真chân 見kiến 自tự 顯hiển 。 欲dục 斥xích 妄vọng 根căn 非phi 見kiến 須tu 明minh 燈đăng 眼nhãn 同đồng 功công 。 欲dục 明minh 燈đăng 眼nhãn 同đồng 功công 先tiên 明minh 二nhị 黑hắc 無vô 別biệt 。 至chí 妄vọng 見kiến 破phá 真chân 見kiến 立lập 。 盲manh 人nhân 有hữu 見kiến 其kỳ 義nghĩa 自tự 成thành 。 不bất 心tâm 結kết 顯hiển 者giả 此thử 非phi 要yếu 義nghĩa 故cố 也dã 。

○# 三tam 復phục 順thuận 問vấn 而nhi 答đáp 。

如như 是thị 世Thế 尊Tôn 。 此thử 暗ám 中trung 人nhân 。 與dữ 彼bỉ 群quần 盲manh 。 二nhị 黑hắc 校giảo 量lượng 曾tằng 無vô 有hữu 異dị 。

阿A 難Nan 生sanh 希hy 有hữu 心tâm 。 不bất 意ý 有hữu 眼nhãn 無vô 眼nhãn 二nhị 黑hắc 無vô 異dị 。 佛Phật 止chỉ 欲dục 明minh 二nhị 黑hắc 是thị 同đồng 故cố 應ưng 云vân 如như 是thị 。

○# 四tứ 正chánh 破phá 根căn 顯hiển 見kiến 。

阿A 難Nan 。 若nhược 無vô 眼nhãn 人nhân 。 全toàn 見kiến 前tiền 黑hắc 。 忽hốt 得đắc 眼nhãn 光quang 。 還hoàn 于vu 前tiền 塵trần 見kiến 種chủng 種chủng 色sắc 。 名danh 眼nhãn 見kiến 者giả 。 彼bỉ 暗ám 中trung 人nhân 。 全toàn 見kiến 前tiền 黑hắc 。 忽hốt 獲hoạch 燈đăng 光quang 。 亦diệc 於ư 前tiền 塵trần 。 見kiến 種chủng 種chủng 色sắc 。 應ứng 名danh 燈đăng 見kiến 。 若nhược 燈đăng 見kiến 者giả 。 燈đăng 能năng 有hữu 見kiến 。 自tự 不bất 名danh 燈đăng 。 又hựu 則tắc 燈đăng 觀quan 。 何hà 關quan 汝nhữ 事sự 。 是thị 故cố 當đương 知tri 。 燈đăng 能năng 顯hiển 色sắc 。 如như 是thị 見kiến 者giả 。 是thị 眼nhãn 非phi 燈đăng 。 眼nhãn 能năng 顯hiển 色sắc 。 如như 是thị 見kiến 性tánh 。 是thị 心tâm 非phi 眼nhãn 。

文văn 又hựu 分phần/phân 三tam 。 一nhất 明minh 二nhị 黑hắc 無vô 異dị 則tắc 燈đăng 眼nhãn 同đồng 功công 。 若nhược 者giả 假giả 如như 也dã 。 無vô 眼nhãn 者giả 山sơn 河hà 大đại 地địa 。 一nhất 無vô 所sở 矚chú 故cố 云vân 。 全toàn 見kiến 前tiền 黑hắc 。 有hữu 能năng 治trị 目mục 還hoàn 得đắc 眼nhãn 光quang 。 前tiền 無vô 眼nhãn 而nhi 見kiến 前tiền 黑hắc 今kim 有hữu 眼nhãn 而nhi 見kiến 前tiền 塵trần 似tự 惟duy 眼nhãn 為vi 能năng 見kiến 。 此thử 阿A 難Nan 胸hung 中trung 所sở 執chấp 也dã 。 例lệ 推thôi 暗ám 中trung 之chi 人nhân 無vô 燈đăng 而nhi 見kiến 前tiền 黑hắc 有hữu 燈đăng 而nhi 見kiến 前tiền 塵trần 。 燈đăng 亦diệc 應ưng 名danh 能năng 見kiến 。 以dĩ 有hữu 眼nhãn 而nhi 不bất 見kiến 黑hắc 與dữ 有hữu 燈đăng 而nhi 不bất 見kiến 黑hắc 。 其kỳ 功công 均quân 也dã 。 前tiền 阿A 難Nan 執chấp 眼nhãn 能năng 見kiến 。 今kim 示thị 眼nhãn 僅cận 同đồng 燈đăng 以dĩ 破phá 當đương 機cơ 之chi 執chấp 耳nhĩ 。 二nhị 破phá 燈đăng 非phi 能năng 見kiến 。 此thử 中trung 藏tạng 破phá 眼nhãn 見kiến 之chi 義nghĩa 。 欲dục 破phá 眼nhãn 見kiến 故cố 破phá 燈đăng 見kiến 。 二nhị 黑hắc 既ký 同đồng 。 二nhị 不bất 見kiến 黑hắc 亦diệc 同đồng 。 燈đăng 見kiến 若nhược 破phá 眼nhãn 見kiến 亦diệc 破phá 。 古cổ 人nhân 云vân 。 此thử 是thị 縱túng/tung 破phá 。 說thuyết 汝nhữ 許hứa 燈đăng 能năng 見kiến 者giả 燈đăng 即tức 是thị 人nhân 豈khởi 名danh 燈đăng 耶da 。 又hựu 燈đăng 既ký 另# 是thị 一nhất 人nhân 彼bỉ 自tự 能năng 觀quán 與dữ 汝nhữ 何hà 涉thiệp 。 三tam 正chánh 破phá 根căn 顯hiển 見kiến 。 此thử 中trung 之chi 文văn 。 或hoặc 以dĩ 燈đăng 能năng 顯hiển 色sắc 。 對đối 有hữu 眼nhãn 在tại 暗ám 室thất 時thời 。 眼nhãn 能năng 顯hiển 色sắc 。 對đối 盲manh 者giả 得đắc 眼nhãn 光quang 時thời 。 亦diệc 可khả 。 然nhiên 一nhất 人nhân 之chi 見kiến 實thật 亦diệc 賴lại 兩lưỡng 重trọng/trùng 顯hiển 色sắc 也dã 。 是thị 故cố 兩lưỡng 字tự 承thừa 上thượng 破phá 燈đăng 見kiến 來lai 。 燈đăng 能năng 顯hiển 色sắc 者giả 。 燈đăng 體thể 無vô 知tri 而nhi 無vô 燈đăng 不bất 見kiến 有hữu 燈đăng 即tức 見kiến 。 是thị 顯hiển 色sắc 義nghĩa 。 眼nhãn 根căn 同đồng 燈đăng 體thể 亦diệc 無vô 知tri 。 但đãn 如như 鏡kính 中trung 。 無vô 別biệt 分phân 析tích 。 以dĩ 眼nhãn 根căn 是thị 清thanh 淨tịnh 。 四tứ 大đại 所sở 成thành 。 刻khắc 論luận 則tắc 與dữ 燈đăng 無vô 異dị 。 其kỳ 靈linh 知tri 之chi 性tánh 是thị 心tâm 而nhi 非phi 眼nhãn 也dã 。 以dĩ 此thử 論luận 見kiến 見kiến 性tánh 了liễu 然nhiên 。 前tiền 既ký 斥xích 妄vọng 想tưởng 非phi 心tâm 。 今kim 所sở 云vân 心tâm 必tất 是thị 常thường 心tâm 。 心tâm 心tâm 自tự 見kiến 豈khởi 賴lại 根căn 乎hồ 。 文văn 云vân 是thị 眼nhãn 非phi 燈đăng 。 則tắc 見kiến 離ly 塵trần 。 又hựu 云vân 是thị 心tâm 非phi 眼nhãn 。 則tắc 見kiến 離ly 根căn 。 離ly 根căn 離ly 塵trần 厥quyết 旨chỉ 顯hiển 矣hĩ 。 問vấn 六lục 根căn 皆giai 是thị 有hữu 知tri 。 今kim 何hà 云vân 眼nhãn 體thể 無vô 知tri 。 答đáp 。 佛Phật 意ý 實thật 爾nhĩ 非phi 關quan 臆ức 說thuyết 。 如như 二nhị 黑hắc 校giảo 量lượng 以dĩ 來lai 眼nhãn 根căn 事sự 事sự 同đồng 燈đăng 。 二nhị 黑hắc 既ký 同đồng 二nhị 見kiến 前tiền 塵trần 亦diệc 同đồng 。 燈đăng 見kiến 既ký 破phá 眼nhãn 見kiến 亦diệc 破phá 其kỳ 義nghĩa 亦diệc 同đồng 。 乃nãi 至chí 二nhị 名danh 顯hiển 色sắc 無vô 知tri 亦diệc 同đồng 。 眼nhãn 若nhược 有hữu 知tri 豈khởi 得đắc 同đồng 于vu 燈đăng 乎hồ 。 故cố 後hậu 文văn 云vân 。 見kiến 覺giác 無vô 知tri 。 因nhân 色sắc 空không 有hữu 。 維duy 摩ma 經Kinh 云vân 。 是thị 身thân 無vô 知tri 。 如như 土thổ 木mộc 瓦ngõa 石thạch 皆giai 是thị 明minh 證chứng 。 以dĩ 眼nhãn 體thể 無vô 知tri 故cố 現hiện 前tiền 之chi 見kiến 即tức 是thị 真chân 見kiến 元nguyên 離ly 根căn 塵trần 。 此thử 所sở 謂vị 破phá 妄vọng 見kiến 顯hiển 真chân 見kiến 也dã 。 自tự 卷quyển 首thủ 徵trưng 問vấn 心tâm 目mục 以dĩ 來lai 至chí 此thử 方phương 結kết 其kỳ 義nghĩa 。

○# 二nhị 明minh 見kiến 性tánh 不bất 變biến 二nhị 一nhất 默mặc 請thỉnh 。

阿A 難Nan 雖tuy 復phục 。 得đắc 聞văn 是thị 言ngôn 。 與dữ 諸chư 大đại 眾chúng 。 口khẩu 已dĩ 默mặc 然nhiên 。 心tâm 未vị 開khai 悟ngộ 。 猶do 冀ký 如Như 來Lai 。 慈từ 音âm 宣tuyên 示thị 。 合hợp 掌chưởng 清thanh 心tâm 。 佇trữ 佛Phật 悲bi 誨hối 。

口khẩu 已dĩ 默mặc 然nhiên 者giả 。 前tiền 阿A 難Nan 以dĩ 為vi 心tâm 而nhi 佛Phật 斥xích 云vân 非phi 心tâm 。 阿A 難Nan 以dĩ 為vi 見kiến 而nhi 佛Phật 復phục 云vân 是thị 心tâm 。 知tri 醉túy 辯biện 無vô 益ích 故cố 默mặc 然nhiên 也dã 。 未vị 悟ngộ 者giả 。 已dĩ 聞văn 見kiến 性tánh 是thị 心tâm 而nhi 未vị 能năng 頓đốn 破phá 諸chư 惑hoặc 狀trạng 同đồng 未vị 悟ngộ 。 又hựu 見kiến 性tánh 雖tuy 離ly 根căn 塵trần 而nhi 此thử 性tánh 隨tùy 根căn 塵trần 之chi 緣duyên 見kiến 有hữu 外ngoại 物vật 。 則tắc 客khách 塵trần 未vị 除trừ 義nghĩa 當đương 空không 觀quán 未vị 成thành 故cố 未vị 開khai 悟ngộ 。 佇trữ 佛Phật 悲bi 誨hối 者giả 。 依y 然nhiên 是thị 請thỉnh 世Thế 尊Tôn 開khai 我ngã 道Đạo 眼nhãn 之chi 意ý 。

○# 二nhị 正chánh 示thị 。 夫phu 教giáo 相tương/tướng 有hữu 四tứ 。 一nhất 藏tạng 。 二nhị 通thông 。 三tam 別biệt 。 四tứ 圓viên 。 如như 是thị 四tứ 教giáo 共cộng 詮thuyên 二nhị 理lý 。 藏tạng 通thông 詮thuyên 真chân 。 別biệt 圓viên 詮thuyên 中trung 。 析tích 空không 體thể 空không 則tắc 詮thuyên 真chân 之chi 教giáo 殊thù 。 但đãn 中trung 圓viên 中trung 則tắc 詮thuyên 中trung 之chi 教giáo 殊thù 。 此thử 四tứ 教giáo 所sở 繇# 分phần/phân 也dã 。 所sở 以dĩ 不bất 言ngôn 俗tục 者giả 。 俗tục 乃nãi 事sự 法pháp 由do 觀quán 俗tục 而nhi 會hội 真chân 中trung 。 真chân 中trung 名danh 理lý 。 二nhị 理lý 一nhất 事sự 共cộng 成thành 三tam 諦đế 。 今kim 楞lăng 嚴nghiêm 帶đái 權quyền 說thuyết 實thật 定định 兼kiêm 別biệt 教giáo 。 別biệt 教giáo 詮thuyên 次thứ 第đệ 法pháp 必tất 先tiên 空không 次thứ 假giả 後hậu 中trung 。 而nhi 空không 觀quán 實thật 用dụng 藏tạng 通thông 方phương 便tiện 。 今kim 文văn 佛Phật 因nhân 阿A 難Nan 未vị 悟ngộ 還hoàn 叩khấu 鹿lộc 苑uyển 初sơ 悟ngộ 以dĩ 發phát 明minh 之chi 。 豈khởi 非phi 藏tạng 乎hồ 。 此thử 文văn 既ký 兼kiêm 藏tạng 教giáo 。 前tiền 後hậu 文văn 必tất 有hữu 通thông 教giáo 。 又hựu 引dẫn 藏tạng 入nhập 別biệt 即tức 是thị 通thông 也dã 。 此thử 文văn 來lai 意ý 因nhân 前tiền 見kiến 性tánh 隨tùy 緣duyên 見kiến 有hữu 外ngoại 法pháp 。 見kiến 性tánh 雖tuy 顯hiển 根căn 塵trần 尚thượng 在tại 即tức 是thị 客khách 塵trần 。 根căn 塵trần 是thị 客khách 見kiến 性tánh 是thị 主chủ 須tu 去khứ 客khách 而nhi 存tồn 主chủ 。 根căn 塵trần 未vị 空không 總tổng 喻dụ 為vi 塵trần 須tu 去khứ 塵trần 以dĩ 存tồn 空không 。 方phương 合hợp 奢Xa 摩Ma 他Tha 空không 觀quán 之chi 義nghĩa 。 是thị 則tắc 陳trần 如như 所sở 悟ngộ 可khả 以dĩ 助trợ 釋thích 見kiến 性tánh 。 此thử 佛Phật 叩khấu 問vấn 之chi 意ý 也dã 。 文văn 分phần/phân 三tam 一nhất 徵trưng 名danh 騐# 悟ngộ 三tam 一nhất 問vấn 。

爾nhĩ 時thời 世Thế 尊Tôn 。 舒thư 兜đâu 羅la 綿miên 。 網võng 相tướng 光quang 手thủ 。 開khai 五ngũ 輪luân 指chỉ 。 誨hối 勅sắc 阿A 難Nan 及cập 諸chư 大đại 眾chúng 。 我ngã 初sơ 成thành 道Đạo 。 于vu 鹿lộc 園viên 中trung 為vì 阿A 若Nhã 多Đa 五ngũ 比Bỉ 丘Khâu 等đẳng 。 及cập 汝nhữ 四tứ 眾chúng 言ngôn 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 不bất 成thành 菩Bồ 提Đề 。 及cập 阿A 羅La 漢Hán 。 皆giai 由do 客khách 塵trần 。 煩phiền 惱não 所sở 悞ngộ 。 汝nhữ 等đẳng 當đương 時thời 。 因nhân 何hà 開khai 悟ngộ 。 今kim 成thành 聖thánh 果Quả 。

兜đâu 羅la 綿miên 此thử 云vân 細tế 香hương 。 義nghĩa 翻phiên 氷băng 。 或hoặc 云vân 兜đâu 沙sa 。 此thử 云vân 霜sương 。 以dĩ 色sắc 得đắc 名danh 。 或hoặc 云vân 名danh 妒đố 羅la 綿miên 。 妒đố 羅la 樹thụ 名danh 。 綿miên 從tùng 樹thụ 生sanh 因nhân 而nhi 得đắc 稱xưng 。 熏huân 聞văn 云vân 。 佛Phật 手thủ 柔nhu 軟nhuyễn 加gia 以dĩ 合hợp 縵man 似tự 此thử 綿miên 也dã 。 三tam 十thập 二nhị 相tướng 。 中trung 云vân 五ngũ 手thủ 足túc 指chỉ 合hợp 縵man 網võng 勝thắng 餘dư 人nhân 。 正chánh 是thị 此thử 相tương/tướng 。 似tự 自tự 前tiền 屈khuất 指chỉ 握ác 拳quyền 以dĩ 來lai 至chí 此thử 方phương 舒thư 手thủ 耳nhĩ 。 鹿lộc 園viên 者giả 。 群quần 鹿lộc 所sở 居cư 故cố 云vân 鹿lộc 苑uyển 。 昔tích 釋Thích 迦Ca 行hành 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 時thời 。 為vi 鹿lộc 王vương 居cư 此thử 園viên 慈từ 救cứu 群quần 鹿lộc 。 緣duyên 在tại 輔phụ 行hành 。 佛Phật 初sơ 成thành 道Đạo 時thời 。 居cư 鹿lộc 苑uyển 說thuyết 法Pháp 。 從tùng 樹thụ 為vi 名danh 亦diệc 名danh 柰nại 。 二nhị 僊tiên 所sở 居cư 亦diệc 名danh 僊tiên 苑uyển 。 五ngũ 比Bỉ 丘Khâu 者giả 。 太thái 子tử 入nhập 山sơn 學học 道Đạo 。 父phụ 王vương 思tư 念niệm 遣khiển 五ngũ 人nhân 追truy 侍thị 。 一nhất 憍Kiều 陳Trần 那Na 。 二nhị 額ngạch 鞞bệ 即tức 馬mã 勝thắng 比Bỉ 丘Khâu 也dã 。 三tam 跋bạt 提đề 。 亦diệc 名danh 摩ma 訶ha 男nam 。 四tứ 十thập 力lực 迦Ca 葉Diếp 。 五ngũ 拘câu 利lợi 太thái 子tử 。 不bất 成thành 菩Bồ 提Đề 。 及cập 阿A 羅La 漢Hán 者giả 。 藏tạng 教giáo 中trung 以dĩ 三tam 十thập 四tứ 心tâm 斷đoạn 結kết 成thành 道Đạo 正chánh 習tập 俱câu 盡tận 為vi 菩Bồ 提Đề 。 然nhiên 在tại 鹿lộc 苑uyển 時thời 亦diệc 得đắc 密mật 示thị 大Đại 乘Thừa 菩Bồ 提Đề 。 即tức 三tam 智trí 一nhất 心tâm 中trung 得đắc 。 如như 今kim 經kinh 所sở 云vân 得đắc 成thành 菩Bồ 提Đề 是thị 矣hĩ 。 由do 客khách 塵trần 煩phiền 惱não 。 不bất 成thành 聖thánh 果Quả 。 故cố 云vân 為vi 所sở 悞ngộ 也dã 。 然nhiên 經Kinh 云vân 。 昔tích 于vu 波ba 羅la 柰nại 。 轉chuyển 四Tứ 諦Đế 法Pháp 輪luân 。 分phân 別biệt 說thuyết 諸chư 法pháp 。 五ngũ 眾chúng 之chi 生sanh 滅diệt 。 是thị 知tri 最tối 初sơ 所sở 說thuyết 必tất 該cai 四Tứ 諦Đế 。 據cứ 後hậu 文văn 以dĩ 根căn 境cảnh 二nhị 種chủng 通thông 喻dụ 客khách 塵trần 。 則tắc 客khách 塵trần 之chi 言ngôn 但đãn 是thị 見kiến 思tư 之chi 集tập 而nhi 已dĩ 。 政chánh 以dĩ 集tập 能năng 招chiêu 苦khổ 故cố 為vi 所sở 誤ngộ 是thị 該cai 苦Khổ 諦Đế 。 若nhược 知tri 是thị 悞ngộ 不bất 起khởi 于vu 集tập 即tức 道Đạo 諦Đế 。 無vô 集tập 則tắc 無vô 苦khổ 即tức 滅Diệt 諦Đế 。 今kim 經kinh 一nhất 語ngữ 四Tứ 諦Đế 義nghĩa 足túc 而nhi 正chánh 意ý 在tại 煩phiền 惱não 之chi 集tập 也dã 。 如Như 來Lai 所sở 以dĩ 引dẫn 此thử 者giả 。 前tiền 攀phàn 緣duyên 妄vọng 想tưởng 及cập 根căn 塵trần 妄vọng 法pháp 皆giai 是thị 。 客khách 塵trần 煩phiền 惱não 。 眾chúng 生sanh 為vi 其kỳ 所sở 誤ngộ 令linh 常thường 住trụ 真chân 心tâm 。 不bất 得đắc 明minh 了liễu 。 故cố 引dẫn 彼bỉ 釋thích 此thử 令linh 當đương 機cơ 悟ngộ 入nhập 見kiến 性tánh 之chi 不bất 動động 主chủ 人nhân 焉yên 。 因nhân 何hà 開khai 悟ngộ 。 指chỉ 初sơ 果quả 見kiến 道đạo 。 即tức 下hạ 因nhân 主chủ 客khách 而nhi 斷đoạn 見kiến 。 以dĩ 開khai 悟ngộ 真Chân 諦Đế 也dã 。 聖thánh 果Quả 指chỉ 四Tứ 果Quả 。 即tức 下hạ 因nhân 空không 塵trần 而nhi 斷đoạn 思tư 以dĩ 成thành 羅La 漢Hán 果quả 也dã 。

○# 二nhị 答đáp 。

時thời 憍Kiều 陳Trần 那Na 。 起khởi 立lập 白bạch 佛Phật 。 我ngã 今kim 長trưởng 老lão 。 於ư 大đại 眾chúng 中trung 。 獨độc 得đắc 解giải 名danh 。 因nhân 悟ngộ 客khách 塵trần 。 二nhị 字tự 成thành 果Quả 。

世Thế 尊Tôn 。 譬thí 如như 行hành 客khách 。 投đầu 寄ký 旅lữ 亭đình 。 或hoặc 宿túc 或hoặc 食thực 。 食thực 宿túc 事sự 畢tất 。 俶thục 裝trang 前tiền 途đồ 。 不bất 遑hoàng 安an 住trú 。 若nhược 實thật 主chủ 人nhân 。 自tự 無vô 攸du 往vãng 。 如như 是thị 思tư 惟duy 。 不bất 住trụ 名danh 客khách 。 住trụ 名danh 主chủ 人nhân 。 以dĩ 不bất 住trụ 者giả 。 名danh 為vi 客khách 義nghĩa 。 又hựu 如như 新tân 霽tễ 。 清thanh 晹# 升thăng 天thiên 。 光quang 入nhập 隙khích 中trung 。 發phát 明minh 空không 中trung 。 諸chư 有hữu 塵trần 相tướng 。 塵trần 質chất 搖dao 動động 。 虗hư 空không 寂tịch 然nhiên 。 如như 是thị 思tư 惟duy 。 澄trừng 寂tịch 名danh 空không 。 搖dao 動động 名danh 塵trần 。 以dĩ 搖dao 動động 者giả 。 名danh 為vi 塵trần 義nghĩa 。

答đáp 中trung 初sơ 總tổng 述thuật 。 有hữu 長trường/trưởng 人nhân 之chi 德đức 故cố 曰viết 長trưởng 老lão 。 獨độc 得đắc 解giải 名danh 者giả 。 夫phu 巨cự 夜dạ 長trường/trưởng 寢tẩm 。 無vô 人nhân 能năng 覺giác 。 日nhật 若nhược 未vị 出xuất 明minh 星tinh 前tiền 現hiện 。 憍Kiều 陳Trần 如Như 比Bỉ 丘Khâu 。 初sơ 得đắc 無Vô 生Sanh 智Trí 。 譬thí 若nhược 明minh 星tinh 在tại 眾chúng 明minh 之chi 始thỉ 。 一nhất 切thiết 人nhân 智trí 明minh 無vô 前tiền 陳trần 那na 。 獨độc 得đắc 解giải 名danh 。 不bất 亦diệc 宜nghi 乎hồ 。 悟ngộ 客khách 塵trần 二nhị 字tự 者giả 以dĩ 譬thí 喻dụ 得đắc 開khai 悟ngộ 也dã 。 不bất 悟ngộ 主chủ 空không 而nhi 悟ngộ 客khách 塵trần 者giả 。 妙diệu 玄huyền 云vân 。 如Như 來Lai 初sơ 教giáo 正chánh 詮thuyên 思tư 議nghị 之chi 俗tục 諦đế 。 旁bàng 詮thuyên 思tư 議nghị 之chi 真Chân 諦Đế 。 籤# 云vân 。 初sơ 但đãn 說thuyết 無vô 常thường 苦khổ 等đẳng 故cố 云vân 思tư 議nghị 之chi 俗tục 。 雖tuy 通thông 涅Niết 槃Bàn 涅Niết 槃Bàn 是thị 小Tiểu 乘Thừa 法pháp 性tánh 。 若nhược 初sơ 詮thuyên 法pháp 性tánh 恐khủng 增tăng 邪tà 倒đảo 不bất 能năng 破phá 常thường 我ngã 等đẳng 僻tích 故cố 俗tục 正chánh 真chân 旁bàng (# 文văn )# 據cứ 此thử 文văn 則tắc 鹿lộc 苑uyển 初sơ 教giáo 客khách 塵trần 為vi 正chánh 而nhi 主chủ 空không 為vi 旁bàng 。 機cơ 教giáo 相tương/tướng 符phù 。 故cố 悟ngộ 客khách 塵trần 。 二nhị 字tự 成thành 果Quả 。 愚ngu 謂vị 客khách 塵trần 之chi 喻dụ 。 乃nãi 陳trần 如như 追truy 述thuật 鹿lộc 苑uyển 場tràng 中trung 斷đoạn 見kiến 思tư 二nhị 惑hoặc 而nhi 證chứng 真Chân 諦Đế 涅Niết 槃Bàn 之chi 解giải 也dã 。 客khách 喻dụ 見kiến 惑hoặc 。 塵trần 喻dụ 思tư 惑hoặc 。 主chủ 空không 即tức 是thị 見kiến 性tánh 真chân 理lý 。 八bát 十thập 八bát 使sử 如như 狂cuồng 瀾lan 無vô 定định 名danh 為vi 利lợi 使sử 。 觸xúc 處xứ 便tiện 生sanh 。 法pháp 華hoa 喻dụ 如như 魑si 魅mị 魍vọng 魎lượng 。 處xứ 處xứ 皆giai 有hữu 。 忽hốt 而nhi 起khởi 貪tham 。 忽hốt 而nhi 起khởi 瞋sân 。 著trước 有hữu 著trước 無vô 。 如như 客khách 之chi 不bất 定định 一nhất 處xứ 也dã 。 著trước 見kiến 之chi 心tâm 暫tạm 久cửu 不bất 同đồng 名danh 為vi 。 或hoặc 宿túc 或hoặc 食thực 。 而nhi 見kiến 心tâm 無vô 定định 名danh 為vi 。 不bất 遑hoàng 安an 住trú 。 因nhân 觀quán 見kiến 惑hoặc 之chi 狂cuồng 瀾lan 無vô 住trụ 即tức 會hội 出xuất 恆hằng 住trụ 之chi 主chủ 人nhân 公công 。 主chủ 人nhân 公công 則tắc 初sơ 無vô 去khứ 來lai 也dã 。 只chỉ 一nhất 旅lữ 字tự 即tức 該cai 盡tận 喻dụ 中trung 生sanh 客khách 同đồng 時thời 法pháp 上thượng 真chân 妄vọng 交giao 際tế 矣hĩ 。 易dị 中trung 旅lữ 卦# 。 艮# 山sơn 為vi 內nội 為vi 主chủ 止chỉ 於ư 此thử 而nhi 不bất 動động 。 離ly 火hỏa 為vi 外ngoại 為vi 客khách 去khứ 其kỳ 所sở 而nhi 不bất 留lưu 。 喻dụ 中trung 主chủ 客khách 一nhất 段đoạn 宛uyển 然nhiên 明minh 白bạch 。 即tức 法pháp 上thượng 陳trần 如như 斷đoạn 見kiến 時thời 修tu 忍nhẫn 位vị 三tam 十thập 一nhất 周chu 減giảm 緣duyên 減giảm 行hành 真chân 妄vọng 竝tịnh 馳trì 。 推thôi 四tứ 真Chân 諦Đế 理lý 排bài 利lợi 鈍độn 使sử 惑hoặc 。 如như 子tử 夏hạ 交giao 戰chiến 于vu 胸hung 中trung 之chi 時thời 。 正chánh 主chủ 客khách 同đồng 時thời 真chân 妄vọng 交giao 際tế 義nghĩa 也dã 。 此thử 約ước 卦# 體thể 而nhi 言ngôn 。 若nhược 審thẩm 爻hào 詞từ 九cửu 四tứ 得đắc 其kỳ 資tư 斧phủ 則tắc 客khách 有hữu 得đắc 利lợi 之chi 象tượng 。 如như 陳trần 那na 舍xá 利lợi 先tiên 皆giai 著trước 見kiến 忙mang 忙mang 然nhiên 以dĩ 求cầu 理lý 息tức 而nhi 不bất 可khả 得đắc 。 故cố 不bất 安an 住trụ 。 一nhất 聞văn 如Như 來Lai 因nhân 緣duyên 之chi 說thuyết 。 初sơ 聞văn 再tái 悟ngộ 先tiên 得đắc 泥Nê 洹Hoàn 。 一nhất 日nhật 之chi 價giá 。 即tức 投đầu 得đắc 好hảo 主chủ 人nhân 有hữu 獲hoạch 利lợi 之chi 義nghĩa 也dã 。 此thử 述thuật 斷đoạn 見kiến 見kiến 真chân 之chi 解giải 明minh 矣hĩ 。 又hựu 如như 新tân 霽tễ 。 清thanh 陽dương 升thăng 天thiên 一nhất 段đoạn 即tức 追truy 述thuật 疇trù 昔tích 斷đoạn 思tư 惑hoặc 也dã 。 八bát 十thập 一nhất 品phẩm 煩phiền 惱não 塵trần 勞lao 之chi 多đa 。 如như 昏hôn 鶩# 塵trần 埃ai 。 若nhược 未vị 見kiến 真chân 前tiền 混hỗn 混hỗn 而nhi 去khứ 不bất 覺giác 其kỳ 煩phiền 。 因nhân 已dĩ 斷đoạn 去khứ 見kiến 惑hoặc 如như 雨vũ 天thiên 新tân 霽tễ 。 用dụng 四Tứ 諦Đế 智trí 慧tuệ 重trọng/trùng 慮lự 緣duyên 真chân 以dĩ 斷đoạn 思tư 惑hoặc 時thời 。 如như 清thanh 陽dương 升thăng 天thiên 。 而nhi 思tư 惑hoặc 煩phiền 惱não 彌di 覺giác 其kỳ 煩phiền 多đa 矣hĩ 。 清thanh 陽dương 甚thậm 嫩# 。 顯hiển 非phi 菩Bồ 薩Tát 般Bát 若Nhã 如như 日nhật 光quang 。 諸chư 佛Phật 智trí 慧tuệ 。 如như 日nhật 輪luân 停đình 午ngọ 也dã 。 光quang 入nhập 隙khích 中trung 。 乃nãi 化hóa 他tha 之chi 權quyền 。 不bất 能năng 當đương 門môn 正chánh 照chiếu 。 即tức 牖dũ 中trung 窺khuy 子tử 門môn 側trắc 見kiến 父phụ 之chi 意ý 。 今kim 于vu 隙khích 中trung 而nhi 見kiến 空không 相tướng 。 即tức 初sơ 果quả 初sơ 斷đoạn 見kiến 後hậu 所sở 顯hiển 偏thiên 真chân 小tiểu 空không 。 而nhi 重trọng/trùng 緣duyên 此thử 空không 以dĩ 斷đoạn 思tư 惑hoặc 。 初sơ 但đãn 見kiến 思tư 惑hoặc 塵trần 勞lao 紛phân 紛phân 不bất 已dĩ 。 久cửu 視thị 而nhi 塵trần 靜tĩnh 光quang 澄trừng 。 三tam 空không 涅Niết 槃Bàn 當đương 下hạ 證chứng 矣hĩ 。 斷đoạn 思tư 證chứng 寂tịch 。 法pháp 喻dụ 分phân 明minh 。 佛Phật 既ký 印ấn 之chi 。 而nhi 猶do 恐khủng 阿A 難Nan 不bất 領lãnh 此thử 旨chỉ 故cố 舉cử 拳quyền 以dĩ 顯hiển 斷đoạn 見kiến 之chi 後hậu 有hữu 常thường 住trụ 之chi 主chủ 人nhân 。 飛phi 光quang 以dĩ 顯hiển 斷đoạn 思tư 之chi 後hậu 有hữu 不bất 動động 之chi 真chân 空không 也dã 。 常thường 住trụ 真chân 心tâm 。 無vô 乃nãi 不bất 動động 之chi 見kiến 性tánh 乎hồ 。

○# 印ấn 可khả 。

佛Phật 言ngôn 如như 是thị 。

○# 二nhị 現hiện 相tướng 證chứng 成thành 又hựu 二nhị 一nhất 以dĩ 客khách 塵trần 義nghĩa 令linh 見kiến 性tánh 脫thoát 塵trần 。

即tức 時thời 如Như 來Lai 。 于vu 大đại 眾chúng 中trung 屈khuất 五ngũ 輪luân 指chỉ 。 屈khuất 已dĩ 復phục 開khai 。 開khai 已dĩ 又hựu 屈khuất 。 謂vị 阿A 難Nan 言ngôn 。 汝nhữ 今kim 何hà 見kiến 。 阿A 難Nan 言ngôn 。 我ngã 見kiến 如Như 來Lai 。 百bách 寶bảo 輪luân 掌chưởng 。 眾chúng 中trung 開khai 合hợp 。

佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。

汝nhữ 見kiến 我ngã 手thủ 。 眾chúng 中trung 開khai 合hợp 。 為vi 是thị 我ngã 手thủ 。 有hữu 開khai 有hữu 合hợp 。 為vi 復phục 汝nhữ 見kiến 。 有hữu 開khai 有hữu 合hợp 。 阿A 難Nan 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 寶bảo 手thủ 。 眾chúng 中trung 開khai 合hợp 。 我ngã 見kiến 如Như 來Lai 。 手thủ 自tự 開khai 合hợp 。 非phi 我ngã 見kiến 性tánh 。 有hữu 開khai 有hữu 合hợp 。 佛Phật 言ngôn 誰thùy 動động 誰thùy 靜tĩnh 。 阿A 難Nan 言ngôn 。 佛Phật 手thủ 不bất 住trụ 。 而nhi 我ngã 見kiến 性tánh 。 尚thượng 無vô 有hữu 靜tĩnh 。 誰thùy 為vi 無vô 住trụ 。 佛Phật 言ngôn 如như 是thị 。

此thử 阿A 難Nan 因nhân 客khách 塵trần 之chi 喻dụ 而nhi 悟ngộ 見kiến 性tánh 離ly 根căn 塵trần 也dã 。 夫phu 如Như 來Lai 之chi 言ngôn 一nhất 聞văn 之chi 。 而nhi 得đắc 道Đạo 果Quả 。 再tái 研nghiên 之chi 而nhi 識thức 指chỉ 歸quy 。 客khách 塵trần 之chi 喻dụ 在tại 阿a 含hàm 初sơ 教giáo 陳trần 那na 悟ngộ 此thử 而nhi 盡tận 見kiến 思tư 。 大đại 集tập 經Kinh 云vân 。 甚thậm 深thâm 之chi 理lý 不bất 可khả 說thuyết 第đệ 一nhất 實thật 義nghĩa 無vô 聲thanh 字tự 。 陳trần 如như 比Bỉ 丘Khâu 於ư 諸chư 法pháp 獲hoạch 得đắc 真chân 實thật 之chi 知tri 見kiến 此thử 初sơ 教giáo 之chi 益ích 。 所sở 謂vị 一nhất 聞văn 而nhi 得đắc 聖thánh 果Quả 非phi 歟# 。 然nhiên 初sơ 教giáo 以dĩ 俗tục 諦đế 為vi 正chánh 真Chân 諦Đế 為vi 旁bàng 。 所sở 云vân 真Chân 諦Đế 亦diệc 不bất 明minh 指chỉ 見kiến 聞văn 嘗thường 臭xú 之chi 性tánh 。 今kim 經kinh 不bất 然nhiên 。 以dĩ 界giới 外ngoại 真Chân 諦Đế 為vi 正chánh 界giới 外ngoại 俗tục 諦đế 為vi 旁bàng 。 則tắc 主chủ 空không 是thị 正chánh 客khách 塵trần 是thị 旁bàng 。 主chủ 空không 以dĩ 喻dụ 真chân 見kiến 。 客khách 塵trần 以dĩ 喻dụ 妄vọng 心tâm 妄vọng 見kiến 。 昔tích 教giáo 滅diệt 心tâm 。 今kim 見kiến 性tánh 是thị 常thường 住trụ 真chân 心tâm 。 則tắc 與dữ 昔tích 殊thù 。 昔tích 教giáo 滅diệt 智trí 。 今kim 見kiến 性tánh 是thị 無vô 分phân 別biệt 。 智trí 光quang 復phục 與dữ 前tiền 異dị 。 所sở 謂vị 再tái 研nghiên 而nhi 識thức 指chỉ 歸quy 非phi 歟# 。 由do 前tiền 阿A 難Nan 聞văn 見kiến 性tánh 是thị 心tâm 非phi 眼nhãn 。 茫mang 然nhiên 未vị 解giải 。 佛Phật 使sử 陳trần 如như 旁bàng 通thông 一nhất 綫tuyến 。 當đương 機cơ 始thỉ 悟ngộ 外ngoại 境cảnh 內nội 根căn 皆giai 是thị 客khách 塵trần 。 見kiến 性tánh 是thị 主chủ 空không 。 以dĩ 昔tích 之chi 喻dụ 移di 喻dụ 今kim 法pháp 。 主chủ 空không 得đắc 顯hiển 。 功công 由do 客khách 塵trần 。 不bất 惟duy 阿A 難Nan 領lãnh 旨chỉ 而nhi 陳trần 如như 之chi 悟ngộ 亦diệc 進tiến 。 如như 峰phong 迴hồi 谷cốc 轉chuyển 別biệt 一nhất 溪khê 山sơn 。 無Vô 量Lượng 義Nghĩa 經Kinh 云vân 。 性tánh 欲dục 無vô 量lượng 。 故cố 說thuyết 法Pháp 無vô 量lượng 。 無Vô 量Lượng 義Nghĩa 者giả 。 從tùng 一nhất 法pháp 生sanh 。 不bất 其kỳ 然nhiên 乎hồ 。 文văn 中trung 佛Phật 手thủ 凡phàm 兩lưỡng 屈khuất 一nhất 開khai 。 此thử 如Như 來Lai 以dĩ 自tự 手thủ 當đương 阿A 難Nan 之chi 外ngoại 境cảnh 而nhi 與dữ 見kiến 性tánh 對đối 辨biện 也dã 。 阿A 難Nan 言ngôn 我ngã 見kiến 如Như 來Lai 。 百bách 寶bảo 輪luân 掌chưởng 。 眾chúng 中trung 開khai 合hợp 者giả 。 不bất 惟duy 見kiến 性tánh 對đối 境cảnh 而nhi 為vi 內nội 外ngoại 而nhi 其kỳ 中trung 且thả 有hữu 主chủ 客khách 譬thí 義nghĩa 。 見kiến 是thị 主chủ 。 手thủ 是thị 客khách 。 方phương 其kỳ 見kiến 時thời 主chủ 客khách 會hội 合hợp 明minh 矣hĩ 。 前tiền 旅lữ 亭đình 為vi 主chủ 客khách 交giao 會hội 之chi 處xứ 。 今kim 見kiến 時thời 即tức 旅lữ 亭đình 也dã 。 開khai 合hợp 是thị 往vãng 來lai 之chi 類loại 也dã 。 忽hốt 開khai 忽hốt 合hợp 。 彌di 顯hiển 不bất 住trụ 。 葢# 佛Phật 手thủ 倐thúc 開khai 而nhi 倐thúc 合hợp 如như 客khách 之chi 乍sạ 去khứ 而nhi 乍sạ 來lai 。 正chánh 喻dụ 邪tà 見kiến 之chi 或hoặc 常thường 而nhi 或hoặc 斷đoạn 也dã 。 如Như 來Lai 掌chưởng 中trung 有hữu 千thiên 輻bức 輪luân 相tương/tướng 具cụ 百bách 寶bảo 光quang 故cố 云vân 。 百bách 寶bảo 輪luân 掌chưởng 。

佛Phật 告cáo 下hạ 。

重trùng 問vấn 阿A 難Nan 。 發phát 明minh 主chủ 客khách 之chi 義nghĩa 。 汝nhữ 見kiến 我ngã 手thủ 。 眾chúng 中trung 開khai 合hợp 者giả 。 如như 言ngôn 見kiến 客khách 往vãng 來lai 也dã 。 為vi 是thị 我ngã 手thủ 。 有hữu 開khai 有hữu 合hợp 者giả 。 如như 言ngôn 但đãn 客khách 有hữu 往vãng 來lai 也dã 。 為vi 復phục 汝nhữ 見kiến 。 有hữu 開khai 有hữu 合hợp 者giả 。 如như 言ngôn 內nội 心tâm 亦diệc 可khả 作tác 客khách 而nhi 有hữu 往vãng 來lai 也dã 。 阿A 難Nan 言ngôn 下hạ 答đáp 出xuất 正chánh 義nghĩa 。 言ngôn 世Thế 尊Tôn 寶bảo 手thủ 。 眾chúng 中trung 開khai 合hợp 。 謂vị 手thủ 為vi 外ngoại 境cảnh 如như 客khách 有hữu 往vãng 來lai 。 我ngã 見kiến 如Như 來Lai 。 手thủ 自tự 開khai 合hợp 。 謂vị 內nội 心tâm 對đối 外ngoại 而nhi 見kiến 外ngoại 境cảnh 如như 客khách 。 非phi 我ngã 見kiến 性tánh 。 有hữu 開khai 有hữu 合hợp 。 謂vị 內nội 心tâm 為vi 主chủ 定định 無vô 往vãng 來lai 。 如như 上thượng 所sở 說thuyết 。 見kiến 中trung 主chủ 客khách 之chi 義nghĩa 明minh 矣hĩ 。 又hựu 問vấn 誰thùy 動động 誰thùy 靜tĩnh 。 更cánh 欲dục 合hợp 塵trần 空không 之chi 義nghĩa 。 而nhi 阿A 難Nan 答đáp 中trung 言ngôn 不bất 住trụ 者giả 。 不bất 住trụ 是thị 客khách 。 動động 是thị 塵trần 。 客khách 塵trần 元nguyên 是thị 一nhất 義nghĩa 故cố 兼kiêm 言ngôn 之chi 。 而nhi 我ngã 見kiến 性tánh 。 尚thượng 無vô 有hữu 靜tĩnh 者giả 。 見kiến 性tánh 是thị 真chân 常thường 之chi 體thể 。 擬nghĩ 議nghị 皆giai 絕tuyệt 可khả 云vân 靜tĩnh 耶da 。 靜tĩnh 尚thượng 難nạn/nan 言ngôn 何hà 況huống 動động 乎hồ 。 無vô 住trụ 即tức 動động 也dã 。 前tiền 來lai 客khách 塵trần 主chủ 空không 有hữu 喻dụ 無vô 法pháp 。 今kim 佛Phật 手thủ 對đối 見kiến 正chánh 可khả 合hợp 喻dụ 。 又hựu 前tiền 約ước 見kiến 思tư 煩phiền 惱não 以dĩ 喻dụ 客khách 塵trần 。 是thị 主chủ 空không 之chi 喻dụ 具cụ 而nhi 未vị 彰chương 。 今kim 約ước 見kiến 性tánh 以dĩ 顯hiển 真chân 心tâm 。 則tắc 主chủ 空không 之chi 義nghĩa 辨biện 而nhi 方phương 的đích 。 佛Phật 印ấn 如như 是thị 者giả 。 阿A 難Nan 至chí 此thử 已dĩ 知tri 見kiến 是thị 常thường 住trụ 真chân 心tâm 。 脫thoát 於ư 色sắc 塵trần 之chi 外ngoại 可khả 不bất 印ấn 歟# 。

○# 二nhị 以dĩ 客khách 塵trần 義nghĩa 令linh 見kiến 性tánh 脫thoát 根căn 。

如Như 來Lai 于vu 是thị 從tùng 輪luân 掌chưởng 中trung 。 飛phi 一nhất 寶bảo 光quang 。 在tại 阿A 難Nan 右hữu 。 即tức 時thời 阿A 難Nan 。 迴hồi 首thủ 右hữu 盻# 。 又hựu 放phóng 一nhất 光quang 。 在tại 阿A 難Nan 左tả 。 阿A 難Nan 又hựu 則tắc 。 迴hồi 首thủ 左tả 盻# 。

佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。

汝nhữ 頭đầu 今kim 日nhật 。 為vi 何hà 搖dao 動động 。 阿A 難Nan 言ngôn 。 我ngã 見kiến 如Như 來Lai 。 出xuất 妙diệu 寶bảo 光quang 。 來lai 我ngã 左tả 右hữu 。 故cố 左tả 右hữu 觀quan 。 頭đầu 自tự 搖dao 動động 。

阿A 難Nan 。 汝nhữ 盻# 佛Phật 光quang 。 左tả 右hữu 動động 頭đầu 。 為vi 汝nhữ 頭đầu 動động 。 為vi 復phục 見kiến 動động 。

世Thế 尊Tôn 。 我ngã 頭đầu 自tự 動động 。 而nhi 我ngã 見kiến 性tánh 。 尚thượng 無vô 有hữu 止chỉ 。 誰thùy 為vi 搖dao 動động 。 佛Phật 言ngôn 如như 是thị 。

次thứ 約ước 內nội 身thân 與dữ 見kiến 對đối 辨biện 也dã 。 左tả 右hữu 頭đầu 動động 元nguyên 是thị 阿A 難Nan 之chi 身thân 。 較giảo 之chi 外ngoại 境cảnh 境cảnh 疎sơ 身thân 親thân 復phục 須tu 載tái 示thị 。 盻# 應ưng 作tác 盼phán 。 流lưu 視thị 也dã 。 迴hồi 首thủ 右hữu 盼phán 。 謂vị 迴hồi 之chi 于vu 右hữu 也dã 。 左tả 盼phán 亦diệc 然nhiên 。 汝nhữ 頭đầu 今kim 日nhật 。 因nhân 何hà 搖dao 動động 者giả 。 頭đầu 是thị 身thân 根căn 。 根căn 因nhân 塵trần 動động 。 故cố 作tác 此thử 問vấn 。 阿A 難Nan 答đáp 因nhân 見kiến 光quang 頭đầu 動động 。 而nhi 頭đầu 動động 中trung 實thật 兼kiêm 眼nhãn 動động 之chi 義nghĩa 。 我ngã 頭đầu 自tự 動động 。 總tổng 合hợp 客khách 塵trần 。 而nhi 我ngã 見kiến 性tánh 。 無vô 止chỉ 與dữ 動động 。 所sở 謂vị 動động 靜tĩnh 二nhị 相tướng 。 了liễu 然nhiên 不bất 生sanh 。 并tinh 主chủ 空không 尚thượng 不bất 立lập 誰thùy 為vi 搖dao 動động 乎hồ 。 須tu 知tri 見kiến 性tánh 脫thoát 于vu 根căn 塵trần 之chi 外ngoại 。 前tiền 佛Phật 手thủ 開khai 合hợp 而nhi 見kiến 無vô 開khai 合hợp 明minh 示thị 脫thoát 塵trần 之chi 義nghĩa 。 頭đầu 自tự 搖dao 動động 。 而nhi 見kiến 無vô 搖dao 動động 次thứ 示thị 脫thoát 根căn 之chi 義nghĩa 。 既ký 脫thoát 內nội 根căn 。 可khả 不bất 印ấn 如như 是thị 乎hồ 。

○# 三tam 結kết 會hội 責trách 失thất 。

於ư 時thời 如Như 來Lai 。 普phổ 告cáo 大đại 眾chúng 。 若nhược 復phục 眾chúng 生sanh 。 以dĩ 搖dao 動động 者giả 。 名danh 之chi 為vi 塵trần 。 以dĩ 不bất 住trụ 者giả 。 名danh 之chi 為vi 客Khách 。 汝nhữ 觀quan 阿A 難Nan 。 頭đầu 自tự 動động 搖dao 。 見kiến 無vô 所sở 動động 。 又hựu 汝nhữ 觀quan 我ngã 。 手thủ 自tự 開khai 合hợp 。 見kiến 無vô 舒thư 卷quyển 。 云vân 何hà 汝nhữ 今kim 。 以dĩ 動động 為vi 身thân 。 以dĩ 動động 為vi 境cảnh 。 從tùng 始thỉ 洎kịp 終chung 。 念niệm 念niệm 生sanh 滅diệt 。 遺di 失thất 真chân 性tánh 。 顛điên 倒đảo 行hành 事sự 。 性tánh 心tâm 失thất 真chân 。 認nhận 物vật 為vi 己kỷ 。 輪luân 迴hồi 是thị 中trung 。 自tự 取thủ 流lưu 轉chuyển 。

前tiền 雙song 印ấn 陳trần 那na 阿A 難Nan 之chi 後hậu 因nhân 普phổ 告cáo 大đại 眾chúng 。 而nhi 總tổng 責trách 之chi 。 若nhược 復phục 下hạ 述thuật 陳trần 那na 所sở 答đáp 。 汝nhữ 觀quán 下hạ 述thuật 阿A 難Nan 所sở 答đáp 。 云vân 何hà 下hạ 責trách 失thất 也dã 。 如Như 來Lai 之chi 意ý 。 本bổn 欲dục 明minh 諸chư 法pháp 惟duy 心tâm 根căn 境cảnh 非phi 動động 。 不bất 得đắc 已dĩ 而nhi 明minh 見kiến 性tánh 。 是thị 心tâm 非phi 眼nhãn 。 阿A 難Nan 因nhân 陳trần 那na 所sở 答đáp 雖tuy 悟ngộ 動động 不bất 動động 義nghĩa 。 然nhiên 謂vị 根căn 境cảnh 有hữu 動động 見kiến 性tánh 不bất 動động 。 終chung 非phi 諸chư 法pháp 唯duy 心tâm 之chi 旨chỉ 。 故cố 責trách 其kỳ 緣duyên 塵trần 分phân 別biệt 岐kỳ 心tâm 境cảnh 為vi 二nhị 途đồ 也dã 。 身thân 本bổn 無vô 動động 而nhi 阿A 難Nan 以dĩ 為vi 動động 。 如như 云vân 頭đầu 自tự 動động 搖dao 是thị 己kỷ 。 境cảnh 本bổn 無vô 動động 而nhi 阿A 難Nan 以dĩ 為vi 動động 。 如như 明minh 手thủ 自tự 開khai 合hợp 是thị 己kỷ 。 如như 是thị 則tắc 始thỉ 終chung 惟duy 一nhất 生sanh 滅diệt 。 據cứ 現hiện 生sanh 。 則tắc 始thỉ 從tùng 胎thai 中trung 五ngũ 位vị 終chung 至chí 。 身thân 壞hoại 命mạng 盡tận 。 據cứ 後hậu 經kinh 文văn 。 始thỉ 則tắc 晦hối 昧muội 為vi 空không 。 終chung 則tắc 執chấp 心tâm 存tồn 內nội 。 念niệm 念niệm 莫mạc 非phi 生sanh 滅diệt 也dã 。 乃nãi 遺di 圓viên 融dung 真chân 性tánh 而nhi 認nhận 六lục 識thức 攀phàn 緣duyên 為vi 心tâm 是thị 。 顛điên 倒đảo 行hành 事sự 。 此thử 責trách 阿A 難Nan 大đại 眾chúng 。 不bất 但đãn 迷mê 圓viên 且thả 以dĩ 能năng 推thôi 為vi 心tâm 也dã 。 如Như 來Lai 之chi 意ý 。 謂vị 阿A 難Nan 既ký 知tri 見kiến 聞văn 唯duy 一nhất 真chân 心tâm 。 何hà 不bất 知tri 根căn 身thân 器khí 界giới 亦diệc 唯duy 真chân 心tâm 而nhi 岐kỳ 之chi 為vi 二nhị 耶da 。 性tánh 心tâm 等đẳng 者giả 。 幽u 溪khê 科khoa 云vân 。 前tiền 云vân 何hà 下hạ 初sơ 責trách 逐trục 末mạt 忘vong 本bổn 。 今kim 責trách 棄khí 本bổn 循tuần 末mạt 。 其kỳ 說thuyết 是thị 也dã 。 不bất 變biến 之chi 性tánh 隨tùy 緣duyên 之chi 心tâm 本bổn 皆giai 依y 正chánh 不bất 二nhị 。 不bất 解giải 圓viên 理lý 則tắc 失thất 其kỳ 真chân 。 言ngôn 認nhận 物vật 為vi 己kỷ 者giả 。 始thỉ 既ký 迷mê 己kỷ 為vi 物vật 。 終chung 必tất 認nhận 物vật 為vi 己kỷ 。 如như 最tối 初sơ 不bất 覺giác 心tâm 動động 變biến 成thành 根căn 身thân 器khí 世thế 間gian 等đẳng 是thị 。 迷mê 己kỷ 為vi 物vật 。 今kim 妄vọng 認nhận 四tứ 大đại 。 為vi 自tự 身thân 相tướng 。 六lục 塵trần 緣duyên 影ảnh 。 為vi 自tự 心tâm 相tướng 。 是thị 認nhận 物vật 為vi 己kỷ 。 見kiến 有hữu 生sanh 死tử 生sanh 死tử 得đắc 而nhi 苦khổ 之chi 。 故cố 云vân 輪luân 迴hồi 是thị 中trung 。 自tự 取thủ 流lưu 轉chuyển 。 若nhược 不bất 見kiến 有hữu 。 生sanh 死tử 豈khởi 復phục 招chiêu 分phân 段đoạn 變biến 易dị 二nhị 苦khổ 報báo 耶da 。 如Như 來Lai 用dụng 權quyền 引dẫn 物vật 總tổng 為vi 入nhập 實thật 。 上thượng 來lai 明minh 見kiến 性tánh 不bất 動động 。 義nghĩa 雖tuy 屬thuộc 權quyền 秪# 令linh 眾chúng 生sanh 入nhập 實thật 而nhi 已dĩ 。 經kinh 中trung 進tiến 圓viên 退thoái 別biệt 脉mạch 絡lạc 相tương 通thông 。 此thử 章chương 之chi 文văn 是thị 起khởi 第đệ 二nhị 番phiên 進tiến 明minh 圓viên 教giáo 也dã 。 天thiên 如như 以dĩ 為vi 普phổ 告cáo 大đại 眾chúng 。 語ngữ 意ý 淺thiển 深thâm 隨tùy 機cơ 各các 解giải 。 亦diệc 是thị 一nhất 說thuyết 。 若nhược 爾nhĩ 。 即tức 八bát 教giáo 中trung 不bất 定định 教giáo 相tương/tướng 矣hĩ 。

首Thủ 楞Lăng 嚴Nghiêm 經Kinh 。 觀Quán 心Tâm 定Định 解Giải 卷quyển 第đệ 一nhất