Kinh Thiện Sanh Tử

KINH THIỆN SANH TỬ
Hán dịch: Sa môn Chi Pháp Ðộ (đời Tây Tấn)
Việt dịch: Thích Chánh Lạc

Nghe như vầy:

Một thời Chúng Hựu (Thế Tôn) du hóa tại núi Kỳ xà quật, thuộc thành La duyệt kỳ (Vương xá). Bấy giờ cư sĩ Thiện Sanh, bệnh tật nguy cấp, bảo con:

– Sau khi cha mất, con phải hướng sáu phương mà lễ bái.

Cư sĩ Thiện Sanh ngay ngày hôm sau thì qua đời. Người con bèn cung kính lo việc chôn cất, cúng dường tang sự xong, liền dậy sớm, tắm rửa, mặc áo mới, đứng trên bờ sông lễ bái sáu phương, nói:

– “Tôi cung kính những chúng sanh ở phương Ðông, những chúng sanh ấy cũng lễ bái cung kính tôi”. Giáp vòng các phương Nam, phương Tây, phương Bắc, phương Trên và Dưới, phương nào cũng nói như vậy.

Bấy giờ vào buổi sáng sớm, đức Phật đắp y, ôm bát vừa muốn vào thành thì thấy con của cư sĩ Thiện Sanh đứng trên bờ sông lễ bái sáu phương, nói như vậy… Chúng Hựu liền đến và hỏi:

– Này con ông cư sĩ, ngươi nghe ai nói mà lại dậy sớm, tắm rửa, mặc áo mới, đứng trên bờ bái yết sáu phương, tự nói lên lời cung kính lễ bái? Lạy các phương xong lại tắm, ngươi cung kính vị pháp sư nào vậy, này Thiện Sanh tử?

Thiện Sanh tử thưa:

– Cha con khi sắp mất, trước có dạy như vậy, cho nên con làm theo, chứ không nghe theo thầy nào cả.

Chúng Hựu bảo:

– Này con ông cư sĩ! Lời nói của cha ngươi không phải là sáu phương này. Vả lại sớm vướng tình dục nơi sáu phương, như có hành vi xấu ác, cấu uế của bốn mặt không thể sám hối. Như vậy thì thân này chết tinh thần sẽ sanh vào trong cõi ác như địa ngục. Phàm con người vì bốn việc này mà bị lao khổ, cần phải biết rõ.

Những gì là bốn?

_ Một là ham thích sát sanh;

_ Hai là ham thích trộm cắp;

_ Ba là tà hạnh dâm dục;

_ Bốn là thích nói dối.

Phật nói kệ tụng về ý nghĩa này:

Sát sanh cùng trộm cắp,
Lừa dối và nói láo,
Chạy theo vợ người khác
Kẻ trí không khen ngợi.

Lại nữa, này con ông cư sĩ! Có bốn việc đưa đến nẻo ác. Những gì là bốn?

_ Một là tham dục;

_ Hai là giận dữ;

_ Ba là si mê;

_ Bốn là sợ hãi.

Bài kệ tụng về ý nghĩa này:

 Có dục, sân, si, sợ
 Không lãnh thọ chánh pháp,
 Do đó tiếng xấu xa,
 Như trăng khuyết không tròn,
 Không dục, sân, si, sợ,
 Lại thừa lãnh chánh pháp,
 Do đó danh tiếng thơm,
 Như vầng trăng tròn đầy.

Lại nữa, này con ông cư sĩ! Có sáu tai hoạ làm tiêu tán tiền tài, đi vào đường ác cần phải biết. Những gì là sáu?

_ Một là thích rượu, phóng dật;

_ Hai là vào phòng người khác không đúng lúc;

_ Ba là đam mê cờ bạc;

_ Bốn là đam mê kỹ nhạc;

_ Năm là có bạn ác;

_ Sáu là trễ nải lười biếng.

Bài tụng về ý nghĩa này:

 Uống rượu vào phòng khác,
 Thích bài bạc, ca xướng,
 Bạn ác cùng lười biếng
 Bậc Thánh không khen ngợi.

Phàm rượu có sáu việc nguy biến cần phải biết. Những gì là sáu?

_ Làm tiêu hao tiền bạc.

_ Ðưa đến bệnh hoạn.

_ Khởi tranh chấp.

_ Sân hận nhiều.

_ Mất tiếng tốt.

_ Hao tổn trí não.

Ðã có những xấu ác này sẽ khiến phế bỏ sự nghiệp, tiền tài chưa đến sẽ không đến, đã đến rồi thì tiêu hết, vốn liếng có từ trước cũng hao sạch.

Dâm tà có sáu nguy biến cần phải biết. Những gì là sáu?

_ Không tự bảo vệ được thân mình.

_ Không bảo vệ được vợ con.

_ Không bảo vệ được gia đình quyến thuộc.

_ Do nghi ngờ sanh ra xấu ác.

_ Oan gia có được cơ hội.

_ Các khổ vây quanh.

Ðã có điều xấu ác này rồi sẽ khiến phế bỏ sự nghiệp, tiền tài chưa đến sẽ không đến, đã đến sẽ tiêu hết, vốn liếng có từ trước cũng hao sạch.

Vui chơi cờ bạc có sáu nguy biến cần phải biết. Những gì là sáu?

_ Thắng thì sanh oán.

_ Thua thì nổi nóng.

_ Bạn bè thì lo lắng.

_ Oan gia thì vui mừng.

_ Vào tù ngục ưu phiền.

_ Mọi người đều nghi ngờ.

Ðã có điều xấu ác này rồi sẽ phế bỏ sự nghiệp, tiền tài chưa đến sẽ không đến, đã đến sẽ tiêu hết, vốn liếng có từ trước cũng hao sạch.

Ham mê ca nhạc có sáu nguy biến cần phải biết. Những gì là sáu?

_ Tâm trí thích múa,

_ Tâm trí thích ca,

_ Tâm trí thích đàn,

_ Tâm trí thích âm điệu,

_ Tâm trí thích trống,

_ Tâm trí thích những việc như vậy.

Ðã có điều xấu ác này rồi sẽ phế bỏ sự nghiệp, tiền tài chưa đến sẽ không đến, đã đến sẽ tiêu hết, vốn liếng có từ trước cũng hao sạch.

Bạn ác có sáu nguy biến cần phải biết. Những gì là sáu?

_ Tập chuyện say sưa mê muội;

_ Tập khiến hôn loạn,

_ Tập theo nẻo buông lung,

_ Tập theo đến quán rượu,

_ Làm quen với kẻ tiểu nhơn,

_ Tập quen với lời nói thô bỉ.

Ðã có điều xấu ác này rồi sẽ phế bỏ sự nghiệp, tiền tài chưa đến sẽ không đến, đã đến sẽ tiêu hết, vốn liếng có từ trước cũng hao sạch.

Biếng nhác có sáu nguy biến cần phải biết. Những gì là sáu?

_ Ăn no không chịu làm việc,

_ Ăn đói không chịu làm việc,

_ Lạnh không chịu làm việc,

_ Nóng không chịu làm việc,

_ Sáng không chịu làm việc,

_ Tối không chịu làm việc.

Ðã có điều xấu ác này rồi sẽ phế bỏ sự nghiệp, tiền tài chưa đến sẽ không đến, đã đến sẽ tiêu hết, vốn liếng có từ trước cũng hao sạch. Bài tụng nói về ý nghĩa này:

  Ưa sắc, nhạc, ca múa
Ngày ngủ đêm đi chơi
Bạn ác cùng làm ác
Kẻ ấy tổn hại lớn.
Cờ bạc rượu rối loạn
Theo đuổi vơ của người
Xa hiền gần kẻ ngu
Tổn hại như trăng khuyết
Thân tự kiêu tự đại
Hủy diệt đạo Sa môn
Tà kiến và keo kiệt
Ðó là kẻ tà mạn.
Phàm rượu hao tiền của
Ít lợi uống thêm khát
Bệnh rượu thêm nợ nần
Thân nguy loạn mau chóng.
Hoặc vì rượu kết bạn
Hoặc vì rượu phạm pháp
Muốn được lợi, tốt đẹp
Với rượu phải lo chừa.
Hoặc ngày như giữ giới
Tối lại trộm tà hạnh
Cũng tại vì lò rượu
Như vậy chớ có thân.
Chẳng theo đúng nóng lạnh
Như cỏ chẳng quý mình
Tinh tấn tu sự nghiệp
Như thế lợi mà hại.
Nếu chịu được nóng lạnh
Như cỏ chẳng quý mình
Tinh tấn tu sự nghiệp
Ðã an lại có ích.
Ði xuống của dần tiêu
Ði lên chưa từng tổn
Dốc theo bậc tôn quý
Vì thiện nên được thiện.
Lành lớn được tạo nên
Thành thật tập hạnh lành
Thân thích đều mến ưa
Thờ giới diệt điều ác.
Cho nên cần phải tập
Ðã làm rồi lại làm
Cùng thân thích đi lên
Như ngôi vua cao cả.

Lại nữa, này con ông cư sĩ! Có bốn loại giống như bạn nhưng không phải là bạn cần phải biết. Những gì là bốn?

_ Hãy chọn lấy vật lạ;

_ Nói lời nịnh hót;

_ Vì muốn làm đẹp mặt mình;

_ Vì mình chỉ bày những lời sai quấy.

 Bài tụng về ý nghĩa này:

 Bạn nhằm lấy vật lạ
 Nói đẹp để êm tai
 Gặp nhau toàn nịnh hót
 Lời tà càng hiểm nguy.
 Ðó chẳng phải là bạn
 Người trí không kết thân
 Ðã biết phải xa lìa
 Như ra khỏi đường xấu.

Bạn hay chọn lấy vật lạ cần lấy bốn việc để biết. Những gì là bốn?

_ Tham chọn lấy vật ấy

_ Cho ít mà mong cầu nhiều.

_ Vì sợ sệt nên theo mình.

_ Vì điều lợi nên theo mình

Bài tụng nói về ý nghĩa này:

Phàm giữ lấy vật lạ
Cho ít mà mong nhiều
Do sợ, lợi nên theo
Kẻ tham lam đúng nhĩa.
Ðấy chẳng phải là bạn
Người trí không hết thân
Ðã biết nên xa lìa
Như ra khỏi đường xấu.

Bạn nói lời nịnh hót, cần lấy bốn việc để biết. Những gì là bốn?

_ Nói đời tư kẻ khác

_ Giấu đời tư của mình;

_ Ngoài mặt giả khen tốt;

_ Quay lưng thì bài xích.

Bài tụng về ý nghĩa này:

 Thích nói đời tư người
 Ðời tư mình thì giấu
 Ngoài mặt giả khen tốt
 Sau lưng lại nói xấu.
 Kẻ đó không phải bạn
 Người trí không kết thân
 Ðã biết phải tránh xa
 Như ra khỏi đường xấu.

Bạn vì muốn làm đẹp mặt mình cần lấy bốn việc để biết. Những gì là bốn?

_ Nói việc dở đã qua của người khác;

_ Âm thầm tìm lỗi ở tương lai;

_ Cho mà không thật lòng;

_ Mong cho người gặp nguy hiểm.

Bài tụng về ý nghĩa này:

 Làm điều không thể làm
 Bất lợi nên nói nịnh
 Cho nhưng không thật lòng
 Mong người nguy nhờ mình.
 Kẻ đó không phải bạn
 Người trí không kết thân
 Ðã biết phải tránh xa
 Như ra khỏi đường xấu.

Bạn tà giáo cần lấy bốn việc để biết. Những gì là bốn?

_ Khuyên người sát sanh;

_ Khuyên người trộm cắp;

_ Khuyên người tà dâm;

_ Khuyên người dối láo.

Bài tụng về ý nghĩa này:

 Sát sanh cùng trộm cắp
 Dối trá và nói láo
 Theo đuổi vợ của người
 Khuyên người làm như vậy.
 Kẻ đó không phải bạn
 Người trí không kết thân
 Ðã biết phải tránh xa
 Như ra khỏi đường xấu.

Lại nữa, này con ông cư sĩ! Có bốn loại bạn vì lòng nhân từ sáng suốt, muốn lợi người cần phải biết. Những gì là bốn?

_ Một là cùng khổ cùng vui;

_ Hai là cả hai cùng lợi;

_ Ba là vì hưng thạnh bổn nghiệp;

_ Bốn là vì lòng nhơn từ thương xót.

Bài tụng về ý nghĩa này:

 An nguy cùng có nhau
 Nhằm mục đích thiện lợi
 Dốc vì sự nghiệp bạn
 Thương xót dẫn đường chánh.
 Những người bạn như vậy
 Kẻ trí tập học hỏi
 Hãy nên theo kẻ ấy
 Lợi ích, không xấu ác.

Bạn cùng khổ cùng vui, nên lấy bốn việc để biết. Những gì là bốn?

_ Cho những vật báu của mình;

_ Cho tài lợi đối với vợ con;

_ Cho những vật nhà mình;

_ Nói trung thực nhẫn nhịn.

Bài tụng về ý nghĩa này:

 Cho tài lợi của mình
 Có tài lợi cũng cho
 Cho tài lợi nhà mình
 Nói trung thực nhẫn nhịn.
 Những loại bạn như vậy
 Kẻ trí tập thân cận
 Hãy nên theo kẻ ấy
 Lợi ích, không xấu ác.

Bạn có lợi cùng hưởng cần lấy bốn việc để biết. Những gì là bốn?

_ Không nói đời riêng kẻ khác;

_ Không giấu đời tư của mình

_ Gặp nhau nói điều thiện

_ Bài xích lối nói hai chiều.

Bài tụng về ý nghĩa này:

 Không nói đời tư người
 Không giấu đời tư mình
 Gặp nhau nói điều thiện
 Bài xích nói hai chiều.
 Những loại bạn như vậy
 Kẻ trí tập thân cận
 Hãy nên theo kẻ ấy
 Lợi ích, không xấu ác.

Bạn cho bổn nghiệp cần lấy bốn việc để biết. Những gì là bốn?

_ Vì lợi mà hành động;

_ Vì sức lực mà hành động

_ Buông lung thì can ngăn

_ Lấy điều thiện để nuôi dưỡng.

Bài tụng về ý nghĩa này:

 Hành động vì tài lợi
 Dùng sức giúp an ổn
 Cắt đứt sự buông lung
 Nuôi dưỡng thiện chí bạn.
 Những loại bạn như vậy
 Kẻ trí tập thân cận
 Hãy nên theo kẻ ấy
 Lợi ích, không xấu ác.

Bạn nhơn từ thương xót cần lấy bốn việc để biết. Những gì là bốn?

_ Dạy khuyên đứng vững để thành tựu đức tin;

_ Dạy khuyên đứng vững để thành tựu giới;

_ Dạy khuyên đứng vững để thành tựu văn;

_ Dạy khuyên đứng vững để thành tựu thí.

Bài tụng nói về ý nghĩa này:

 Ðạo tín, giới, văn, thí
 Hằng đem khuyến hóa người.