二十二根 ( 二nhị 十thập 二nhị 根căn )

Phật Học Đại Từ Điển

NGHĨA TIẾNG HÁN

　（名數）一眼根Cakṣurindriya，二耳根Śrotrendriya，三鼻根Ghrāṇendriya，四舌根Jihvendriya，五身根Kāyendriya，六意根Manendriya，已上六根，上所說眼等之六根也。七女根Strindriya，女子身中起色欲之處。八男根Puruṣendriya，男子身中起色欲之處。九命根Jivitendriya，有情一期之壽命也。十苦根Duḥkhendriya，十一樂根Sukhendriya，十二憂根Daumanasyendriya，十三喜根Saumanasyendriya，十四捨根Upekṣendriya，已上五者，所謂五受也。十五信根Śraddhendriya，十六精進根Viryendriya，十七念根Smṛtindriya，十八定根Samādhindriya，十九慧根Prajñedriya，已上五根，所謂信等之五根也。二十未知當知根Anājñātamājñāsyāmindriya，二十一已知根Ājñendriya，二十二具知根Ājñātāvindriya，已上三者所謂三無漏根也。見俱舍論三、大乘義章四。

NGHĨA HÁN VIỆT

　 （ 名danh 數số ） 一nhất 眼nhãn 根căn Cak ṣ urindriya ， 二nhị 耳nhĩ 根căn Śrotrendriya ， 三tam 鼻tị 根căn Ghrā ṇ endriya ， 四tứ 舌thiệt 根căn Jihvendriya ， 五ngũ 身thân 根căn Kāyendriya ， 六lục 意ý 根căn Manendriya ， 已dĩ 上thượng 六lục 根căn ， 上thượng 所sở 說thuyết 眼nhãn 等đẳng 之chi 六lục 根căn 也dã 。 七thất 女nữ 根căn Strindriya ， 女nữ 子tử 身thân 中trung 起khởi 色sắc 欲dục 之chi 處xứ 。 八bát 男nam 根căn Puru ṣ endriya ， 男nam 子tử 身thân 中trung 起khởi 色sắc 欲dục 之chi 處xứ 。 九cửu 命mạng 根căn Jivitendriya ， 有hữu 情tình 一nhất 期kỳ 之chi 壽thọ 命mạng 也dã 。 十thập 苦khổ 根căn Du ḥ khendriya ， 十thập 一nhất 樂nhạo/nhạc/lạc 根căn Sukhendriya ， 十thập 二nhị 憂ưu 根căn Daumanasyendriya ， 十thập 三tam 喜hỷ 根căn Saumanasyendriya ， 十thập 四tứ 捨xả 根căn Upek ṣ endriya ， 已dĩ 上thượng 五ngũ 者giả ， 所sở 謂vị 五ngũ 受thọ 也dã 。 十thập 五ngũ 信tín 根căn Śraddhendriya ， 十thập 六lục 精tinh 進tấn 根căn 。 十thập 七thất 念niệm 根căn Sm ṛ tindriya ， 十thập 八bát 定định 根căn Samādhindriya ， 十thập 九cửu 慧tuệ 根căn Prajñedriya ， 已dĩ 上thượng 五ngũ 根căn ， 所sở 謂vị 信tín 等đẳng 之chi 五ngũ 根căn 也dã 。 二nhị 十thập 未vị 知tri 當đương 知tri 根căn 二nhị 十thập 一nhất 。 已dĩ 知tri 根căn Ājñendriya 二nhị 十thập 二nhị 。 具cụ 知tri 根căn Ājñātāvindriya ， 已dĩ 上thượng 三tam 者giả 所sở 謂vị 三tam 無vô 漏lậu 根căn 也dã 。 見kiến 俱câu 舍xá 論luận 三tam 大Đại 乘Thừa 義nghĩa 章chương 四tứ 。