六十二種有情 ( 六lục 十thập 二nhị 種chủng 有hữu 情tình )

Phật Học Đại Từ Điển

NGHĨA TIẾNG HÁN

 (名數)唯識樞要上本曰:「六十二種有情頌曰:五四三三四,三二及三七,十九四四一,故有情名諸。」釋之曰:「一、五趣為五。二、四姓為四。三、男與女及非男非女為三。四、劣與中及妙為三。五、在家與出家苦行與非苦行為四(是第一句)。六、律儀與不律儀及非不律儀為三。七、離欲(阿羅漢)與未離欲(不還果已下)為二。八、邪性定(墮於三惡)與正性定(決於得道者)及不定聚定(二者之中間)為三,出家五眾與近事男及近事女(在家法二眾)為七(第二句)。習斷者與習誦者、淨施人、宿長、中年、小年、軌範師、親教師、共住近住弟子、賓客、營僧事者、貪利養恭敬者、厭捨者、多聞者、大福智者、法隨法行者、持經者、持律者、持論者、為十九。異生(凡夫),見諦(聖者),有學(前三果),無學(羅漢)為四。聲聞、獨覺、菩薩、如來、為四。輪王為一(第三句)。合名六十二種有情(第四句)。」

NGHĨA HÁN VIỆT

  ( 名danh 數số ) 唯duy 識thức 樞xu 要yếu 上thượng 本bổn 曰viết 六lục 十thập 二nhị 。 種chủng 有hữu 情tình 頌tụng 曰viết : 五ngũ 四tứ 三tam 三tam 四tứ , 三tam 二nhị 及cập 三tam 七thất 十thập 九cửu 。 四tứ 四tứ 一nhất , 故cố 有hữu 情tình 名danh 諸chư 。 」 釋thích 之chi 曰viết : 「 一nhất 、 五ngũ 趣thú 為vi 五ngũ 。 二nhị 、 四tứ 姓tánh 為vi 四tứ 。 三tam 、 男nam 與dữ 女nữ 及cập 非phi 男nam 非phi 女nữ 為vi 三tam 。 四tứ 、 劣liệt 與dữ 中trung 及cập 妙diệu 為vi 三tam 。 五ngũ 、 在tại 家gia 與dữ 出xuất 家gia 苦khổ 行hạnh 。 與dữ 非phi 苦khổ 行hạnh 為vi 四tứ ( 是thị 第đệ 一nhất 句cú ) 。 六lục 、 律luật 儀nghi 與dữ 不bất 律luật 儀nghi 及cập 非phi 不bất 律luật 儀nghi 為vi 三tam 。 七thất 、 離ly 欲dục ( 阿A 羅La 漢Hán ) 與dữ 未vị 離ly 欲dục ( 不Bất 還Hoàn 果Quả 已dĩ 下hạ ) 為vi 二nhị 。 八bát 、 邪tà 性tánh 定định ( 墮đọa 於ư 三tam 惡ác 。 ) 與dữ 正chánh 性tánh 定định ( 決quyết 於ư 得đắc 道Đạo 者giả ) 及cập 不bất 定định 聚tụ 定định ( 二nhị 者giả 之chi 中trung 間gian ) 為vi 三tam , 出xuất 家gia 五ngũ 眾chúng 與dữ 近Cận 事Sự 男Nam 及cập 近Cận 事Sự 女Nữ ( 在tại 家gia 法pháp 二nhị 眾chúng ) 為vi 七thất ( 第đệ 二nhị 句cú ) 。 習tập 斷đoạn 者giả 與dữ 習tập 誦tụng 者giả 、 淨tịnh 施thí 人nhân 、 宿túc 長trường/trưởng 、 中trung 年niên 、 小tiểu 年niên 、 軌quỹ 範phạm 師sư 、 親thân 教giáo 師sư 共cộng 住trú 近cận 住trụ 弟đệ 子tử 、 賓tân 客khách 、 營doanh 僧Tăng 事sự 者giả 、 貪tham 利lợi 養dưỡng 恭cung 敬kính 。 者giả 、 厭yếm 捨xả 者giả 多đa 聞văn 者giả 。 大đại 福phước 智trí 者giả 法pháp 隨tùy 法pháp 行hành 。 者giả 持trì 經Kinh 者giả 、 持trì 律luật 者giả 、 持trì 論luận 者giả 、 為vi 十thập 九cửu 。 異dị 生sanh ( 凡phàm 夫phu ) , 見kiến 諦đế ( 聖thánh 者giả ) 有Hữu 學Học ( 前tiền 三tam 果quả ) 無Vô 學Học ( 羅La 漢Hán ) 為vi 四tứ 。 聲Thanh 聞Văn 獨Độc 覺Giác 。 菩Bồ 薩Tát 如Như 來Lai 為vi 四tứ 。 輪Luân 王Vương 為vi 一nhất ( 第đệ 三tam 句cú ) 。 合hợp 名danh 六lục 十thập 二nhị 種chủng 有hữu 情tình ( 第đệ 四tứ 句cú ) 。 」 。