極七返 ( 極cực 七thất 返phản )

Phật Học Đại Từ Điển

NGHĨA TIẾNG HÁN

　（術語）又作極七有，極七生。預流之聖者，不斷修惑者。於欲界之人與天，七返往來受生中，必聖道成就，證羅漢果，故謂之極七返。此七往來中，於人中有七度之中有，七度之生有，於天中有七度之中有，七度之生有。合有二十八生，而七之數同，故略云極七生。猶言七處善，七葉樹。但云二十八生者，除最初得道之身，蓋若於人趣得預流果者，七生天上，有七之中有與生有，又七生人中，有七中有，七生有，於其最後之人中生有入於涅槃，又於天趣得預流果者，下生於人，有七中有，七生有。上生於天，有七中有，七生有，於其最後之天上入於涅槃。故知除最初得道之身也。若取之，則為二十九生。問：何故限於七生而無第八生？答曰：是以身之相續限於七生而所有之聖道成就故也。聖道之力，法爾而然，猶如七步蛇，第四日瘧。而此極七生乃言預流果之最鈍根者，至其利根者，有一生而直證阿羅漢果者。俱舍論二十三曰：「頌曰：未斷修斷失，住果極七返。論曰：諸住果者，於一切地修所斷失都未斷時，名為預流生極七返。七返言顯七往返生，是人天中各七生義，極言為顯受生最多，非諸預流皆往七返故。（中略）彼從此後別於人中極多，結七中有生有，天中亦然，總二十八。皆七等故說極七生，如七處善，及七葉樹。（中略）若於人趣得預流果，彼還人趣得般涅槃。於天趣得，還於天趣。何緣彼無受第八有？相續齊此，必成熟故。聖道種類，法應如是，如七步蛇，第四日瘧。」十住論曰：「初果聖者，睡眠懶惰，不至二十九有。」

NGHĨA HÁN VIỆT

　 （ 術thuật 語ngữ ） 又hựu 作tác 極cực 七thất 有hữu ， 極cực 七thất 生sanh 。 預dự 流lưu 之chi 聖thánh 者giả ， 不bất 斷đoạn 修tu 惑hoặc 者giả 。 於ư 欲dục 界giới 之chi 人nhân 與dữ 天thiên 七thất 返phản 往vãng 來lai 。 受thọ 生sanh 中trung ， 必tất 聖thánh 道Đạo 成thành 就tựu ， 證chứng 羅La 漢Hán 果quả ， 故cố 謂vị 之chi 極cực 七thất 返phản 。 此thử 七thất 往vãng 來lai 中trung ， 於ư 人nhân 中trung 有hữu 七thất 度độ 之chi 中trung 有hữu ， 七thất 度độ 之chi 生sanh 有hữu ， 於ư 天thiên 中trung 有hữu 七thất 度độ 之chi 中trung 有hữu ， 七thất 度độ 之chi 生sanh 有hữu 。 合hợp 有hữu 二nhị 十thập 八bát 生sanh ， 而nhi 七thất 之chi 數số 同đồng ， 故cố 略lược 云vân 極cực 七thất 生sanh 。 猶do 言ngôn 七thất 處xứ 善thiện ， 七thất 葉diệp 樹thụ 。 但đãn 云vân 二nhị 十thập 八bát 生sanh 者giả ， 除trừ 最tối 初sơ 得đắc 道Đạo 之chi 身thân ， 蓋cái 若nhược 於ư 人nhân 趣thú 得đắc 預Dự 流Lưu 果Quả 者giả 。 七thất 生sanh 天thiên 上thượng 。 有hữu 七thất 之chi 中trung 有hữu 與dữ 生sanh 有hữu ， 又hựu 七thất 生sanh 人nhân 中trung 。 有hữu 七thất 中trung 有hữu ， 七thất 生sanh 有hữu ， 於ư 其kỳ 最tối 後hậu 之chi 人nhân 中trung 生sanh 有hữu 入nhập 於ư 涅Niết 槃Bàn 。 又hựu 於ư 天thiên 趣thú 得đắc 預Dự 流Lưu 果Quả 者giả 。 下hạ 生sanh 於ư 人nhân ， 有hữu 七thất 中trung 有hữu ， 七thất 生sanh 有hữu 。 上thượng 生sanh 於ư 天thiên ， 有hữu 七thất 中trung 有hữu ， 七thất 生sanh 有hữu ， 於ư 其kỳ 最tối 後hậu 之chi 天thiên 上thượng 。 入nhập 於ư 涅Niết 槃Bàn 。 故cố 知tri 除trừ 最tối 初sơ 得đắc 道Đạo 之chi 身thân 也dã 。 若nhược 取thủ 之chi ， 則tắc 為vi 二nhị 十thập 九cửu 生sanh 。 問vấn ： 何hà 故cố 限hạn 於ư 七thất 生sanh 而nhi 無vô 第đệ 八bát 生sanh ？ 答đáp 曰viết ： 是thị 以dĩ 身thân 之chi 相tướng 續tục 限hạn 於ư 七thất 生sanh 而nhi 所sở 有hữu 之chi 聖thánh 道Đạo 成thành 就tựu 故cố 也dã 。 聖thánh 道Đạo 之chi 力lực ， 法pháp 爾nhĩ 而nhi 然nhiên ， 猶do 如như 七thất 步bộ 蛇xà ， 第đệ 四tứ 日nhật 瘧ngược 。 而nhi 此thử 極cực 七thất 生sanh 乃nãi 言ngôn 預Dự 流Lưu 果Quả 之chi 最tối 鈍độn 根căn 者giả 。 至chí 其kỳ 利lợi 根căn 者giả 。 有hữu 一nhất 生sanh 而nhi 直trực 證chứng 阿A 羅La 漢Hán 果Quả 者giả 。 俱câu 舍xá 論luận 二nhị 十thập 三tam 曰viết ： 「 頌tụng 曰viết ： 未vị 斷đoạn 修tu 斷đoạn 失thất ， 住trụ 果quả 極cực 七thất 返phản 。 論luận 曰viết ： 諸chư 住trụ 果quả 者giả 於ư 一nhất 切thiết 。 地địa 修tu 所sở 斷đoạn 失thất 都đô 未vị 斷đoạn 時thời ， 名danh 為vi 預dự 流lưu 生sanh 極cực 七thất 返phản 。 七thất 返phản 言ngôn 顯hiển 七thất 往vãng 返phản 生sanh ， 是thị 人nhân 天thiên 中trung 各các 七thất 生sanh 義nghĩa ， 極cực 言ngôn 為vi 顯hiển 受thọ 生sanh 最tối 多đa ， 非phi 諸chư 預dự 流lưu 皆giai 往vãng 七thất 返phản 故cố 。 （ 中trung 略lược ） 彼bỉ 從tùng 此thử 後hậu 別biệt 於ư 人nhân 中trung 極cực 多đa ， 結kết 七thất 中trung 有hữu 生sanh 有hữu ， 天thiên 中trung 亦diệc 然nhiên ， 總tổng 二nhị 十thập 八bát 。 皆giai 七thất 等đẳng 故cố 說thuyết 極cực 七thất 生sanh ， 如như 七thất 處xứ 善thiện ， 及cập 七thất 葉diệp 樹thụ 。 （ 中trung 略lược ） 若nhược 於ư 人nhân 趣thú 得đắc 預Dự 流Lưu 果Quả 。 彼bỉ 還hoàn 人nhân 趣thú 。 得đắc 般Bát 涅Niết 槃Bàn 。 於ư 天thiên 趣thú 得đắc ， 還hoàn 於ư 天thiên 趣thú 。 何hà 緣duyên 彼bỉ 無vô 受thọ 第đệ 八bát 有hữu 相tương 續tục 齊tề 此thử ， 必tất 成thành 熟thục 故cố 。 聖thánh 道Đạo 種chủng 類loại 法Pháp 應ưng 如như 是thị 。 如như 七thất 步bộ 蛇xà ， 第đệ 四tứ 日nhật 瘧ngược 。 」 十thập 住trụ 論luận 曰viết ： 「 初sơ 果quả 聖thánh 者giả ， 睡thụy 眠miên 懶lãn 惰nọa ， 不bất 至chí 二nhị 十thập 九cửu 有hữu 。 」 。