首Thủ 楞Lăng 嚴Nghiêm 經Kinh 義Nghĩa 海Hải
Quyển 0008
唐Đường 懷Hoài 迪 證Chứng 釋Thích 宋Tống 咸Hàm 輝Huy 排Bài 經Kinh 入Nhập 注Chú
首Thủ 楞Lăng 嚴Nghiêm 經Kinh 。 義Nghĩa 海Hải 卷quyển 第đệ 八bát (# 經kinh 三tam 之chi 一nhất )# 翦# 八bát
(# 凡phàm 遇ngộ 圓viên 相tương/tướng 即tức 是thị 標tiêu 辭từ 與dữ 疏sớ/sơ 同đồng 其kỳ 上thượng 文văn )# 。
(# ○# 疏sớ/sơ 第đệ 二nhị 破phá 六lục 入nhập 梵Phạn 語ngữ 鉢bát 囉ra 吠phệ 奢xa 此thử 云vân 入nhập 亦diệc 云vân 處xứ 境cảnh 入nhập 之chi 處xứ 也dã 亦diệc 是thị 識thức 生sanh 處xứ 故cố 然nhiên 根căn 境cảnh 二nhị 法pháp 俱câu 識thức 生sanh 處xứ 今kim 分phần/phân 六lục 根căn 別biệt 破phá 故cố 獨độc 以dĩ 根căn 為vi 入nhập 也dã 文văn 二nhị )# 。
復phục 次thứ 阿A 難Nan 。 云vân 何hà 六lục 入nhập 。 本bổn 如Như 來Lai 藏tạng 。 妙diệu 真Chân 如Như 性tánh 。
(# 如như 五ngũ 蘊uẩn 初sơ 解giải )# 。
阿A 難Nan 即tức 彼bỉ 目mục 睛tình 。 瞪trừng 發phát 勞lao 者giả 。 兼kiêm 目mục 與dữ 勞lao 。 同đồng 是thị 菩Bồ 提Đề 。 瞪trừng 發phát 勞lao 相tướng 。
(# 借tá 前tiền 色sắc 陰ấm 中trung 見kiến 華hoa 瞪trừng 目mục 以dĩ 為ví 喻dụ 也dã 目mục 睛tình 喻dụ 覺giác 性tánh 瞪trừng 發phát 勞lao 喻dụ 妄vọng 念niệm 忽hốt 生sanh 兼kiêm 目mục 與dữ 勞lao 。 等đẳng 者giả 即tức 此thử 眼nhãn 根căn 能năng 結kết 所sở 結kết 起khởi 不bất 離ly 真chân 故cố 云vân 同đồng 是thị 菩Bồ 提Đề 。 經kinh 文văn 語ngữ 略lược 若nhược 細tế 論luận 之chi 即tức 淨tịnh 目mục 喻dụ 覺giác 性tánh 因nhân 瞪trừng 發phát 勞lao 喻dụ 無vô 明minh 不bất 了liễu 故cố 成thành 念niệm 動động 由do 發phát 勞lao 故cố 見kiến 空không 中trung 華hoa 。 喻dụ 由do 念niệm 動động 故cố 現hiện 妄vọng 境cảnh 界giới 。 及cập 根căn 身thân 等đẳng 兼kiêm 目mục 與dữ 勞lao 。 下hạ 約ước 喻dụ 指chỉ 法pháp 也dã 目mục 即tức 無vô 明minh 動động 心tâm 勞lao 即tức 所sở 現hiện 根căn 境cảnh 及cập 能năng 見kiến 心tâm 此thử 之chi 心tâm 境cảnh 及cập 與dữ 動động 念niệm 俱câu 是thị 菩Bồ 提Đề 性tánh 。 中trung 無vô 明minh 勞lao 相tương/tướng 無vô 體thể 可khả 得đắc 虛hư 妄vọng 發phát 生sanh 猶do 如như 瞪trừng 目mục 見kiến 空không 中trung 華hoa 。 俱câu 為vi 勞lao 也dã ○# 標tiêu 妄vọng 不bất 離ly 真chân 故cố 云vân 同đồng 是thị 菩Bồ 提Đề 。 ○# 解giải 私tư 謂vị 前tiền 色sắc 陰ấm 中trung 譬thí 如như 目mục 睛tình 瞪trừng 以dĩ 發phát 勞lao 。 則tắc 於ư 虛hư 空không 。 別biệt 見kiến 狂cuồng 華hoa 。 等đẳng 相tương/tướng 蓋cái 以dĩ 目mục 喻dụ 真chân 以dĩ 勞lao 喻dụ 妄vọng 以dĩ 華hoa 喻dụ 色sắc 今kim 指chỉ 前tiền 說thuyết 故cố 云vân 即tức 彼bỉ 目mục 睛tình 。 等đẳng 兼kiêm 目mục 與dữ 勞lao 。 下hạ 斯tư 取thủ 前tiền 文văn 能năng 喻dụ 之chi 根căn 便tiện 為vi 此thử 中trung 所sở 喻dụ 之chi 法pháp 以dĩ 彼bỉ 勞lao 目mục 正chánh 是thị 眼nhãn 入nhập 虛hư 妄vọng 。 之chi 相tướng 當đương 知tri 眼nhãn 入nhập 乃nãi 至chí 意ý 入nhập 皆giai 如như 空không 華hoa 。 故cố 六lục 入nhập 文văn 並tịnh 云vân 同đồng 是thị 菩Bồ 提Đề 。 瞪trừng 發phát 勞lao 相tướng 。 問vấn 何hà 不bất 直trực 就tựu 根căn 塵trần 推thôi 破phá 見kiến 性tánh 而nhi 須tu 指chỉ 前tiền 勞lao 目mục 之chi 事sự 乎hồ 答đáp 夫phu 根căn 塵trần 徧biến 迷mê 悟ngộ 必tất 從tùng 要yếu 故cố 指chỉ 凡phàm 夫phu 易dị 解giải 之chi 妄vọng 事sự 用dụng 開khai 阿A 難Nan 未vị 了liễu 之chi 執chấp 情tình 向hướng 下hạ 塞tắc 耳nhĩ 聞văn 聲thanh 畜súc 鼻tị 覺giác 觸xúc 例lệ 。 亦diệc 如như 是thị 。
因nhân 于vu 明minh 暗ám 二nhị 種chủng 妄vọng 塵trần 。 發phát 見kiến 居cư 中trung 。 吸hấp 此thử 塵trần 象tượng 。 名danh 為vi 見Kiến 性Tánh 。 此thử 見kiến 離ly 彼bỉ 。 明minh 暗ám 二nhị 塵trần 。 畢tất 竟cánh 無vô 體thể 。
(# 疏sớ/sơ 既ký 因nhân 動động 心tâm 現hiện 妄vọng 境cảnh 界giới 。 於ư 此thử 妄vọng 境cảnh 界giới 成thành 根căn 塵trần 㸦# 為vi 對đối 待đãi 相tướng 形hình 而nhi 立lập 本bổn 無vô 自tự 性tánh 。 體thể 不bất 可khả 得đắc ○# 下hạ 文văn 云vân 由do 塵trần 發phát 知tri 。 因nhân 根căn 有hữu 相tướng 。 相tương 見kiến 無vô 性tánh 。 同đồng 於ư 交giao 蘆lô 。 故cố 云vân 因nhân 于vu 明minh 暗ám 發phát 見kiến 居cư 中trung 。 塵trần 既ký 發phát 根căn 根căn 還hoàn 取thủ 境cảnh 根căn 境cảnh 既ký 備bị 方phương 成thành 見kiến 性tánh 故cố 云vân 吸hấp 此thử 名danh 見kiến 性tánh 等đẳng 既ký 因nhân 取thủ 境cảnh 而nhi 得đắc 名danh 見kiến 故cố 知tri 此thử 見kiến 從tùng 影ảnh 象tượng 生sanh 象tượng 喻dụ 塵trần 也dã 起khởi 信tín 云vân 猶do 如như 明minh 鏡kính 。 現hiện 於ư 色sắc 像tượng 現hiện 識thức 亦diệc 爾nhĩ 隨tùy 其kỳ 五ngũ 塵trần 對đối 至chí 即tức 現hiện 明minh 暗ám 尚thượng 如như 影ảnh 象tượng 無vô 體thể 可khả 得đắc 況huống 於ư 發phát 見kiến 而nhi 有hữu 體thể 耶da 故cố 云vân 離ly 彼bỉ 無vô 體thể ○# 解giải 由do 塵trần 發phát 見kiến 故cố 名danh 眼nhãn 入nhập 離ly 塵trần 無vô 性tánh 是thị 謂vị 虛hư 妄vọng 也dã 皆giai 放phóng 此thử )# 。
如như 是thị 阿A 難Nan 。 當đương 知tri 是thị 見kiến 。 非phi 明minh 暗ám 來lai 。 非phi 於ư 根căn 出xuất 。 不bất 於ư 空không 生sanh 。
(# 疏sớ/sơ 前tiền 文văn 雖tuy 云vân 因nhân 于vu 明minh 暗ám 為vi 顯hiển 根căn 性tánh 本bổn 無vô 假giả 他tha 而nhi 有hữu 就tựu 妄vọng 分phân 別biệt 而nhi 似tự 有hữu 因nhân 今kim 以dĩ 四tứ 處xứ 推thôi 窮cùng 體thể 無vô 生sanh 處xứ 故cố 。 此thử 標tiêu 也dã )# 。
何hà 以dĩ 故cố 若nhược 從tùng 明minh 來lai 。 暗ám 即tức 隨tùy 滅diệt 。 應ưng 非phi 見kiến 暗ám 。 若nhược 從tùng 暗ám 來lai 。 明minh 即tức 隨tùy 滅diệt 。 應ưng 無vô 見kiến 明minh 。 若nhược 從tùng 根căn 生sanh 。 必tất 無vô 明minh 暗ám 。 如như 是thị 見kiến 精tinh 。 本bổn 無vô 自tự 性tánh 。 若nhược 於ư 空không 出xuất 。 前tiền 矚chú 塵trần 象tượng 。 歸quy 當đương 見kiến 根căn 。 又hựu 空không 自tự 觀quán 。 何hà 關quan 汝nhữ 入nhập 。
(# 初sơ 破phá 境cảnh 生sanh 境cảnh 中trung 自tự 有hữu 明minh 暗ám 相tương 背bội 。 因nhân 明minh 即tức 不bất 見kiến 暗ám 以dĩ 暗ám 時thời 無vô 明minh 。 見kiến 隨tùy 明minh 滅diệt 故cố 因nhân 暗ám 反phản 此thử 次thứ 破phá 根căn 生sanh 根căn 生sanh 即tức 不bất 假giả 明minh 暗ám 明minh 暗ám 不bất 來lai 根căn 無vô 自tự 性tánh 此thử 中trung 言ngôn 根căn 生sanh 者giả 以dĩ 自tự 望vọng 自tự 非phi 謂vị 破phá 識thức 亦diệc 可khả 勝thắng 義nghĩa 望vọng 世thế 俗tục 根căn 故cố 云vân 根căn 生sanh 次thứ 破phá 空không 生sanh 若nhược 言ngôn 虛hư 空không 能năng 生sanh 勝thắng 義nghĩa 在tại 浮phù 塵trần 內nội 進tiến 既ký 觀quán 象tượng 退thoái 應ưng 觀quán 根căn ○# 又hựu 空không 中trung 自tự 能năng 有hữu 見kiến 何hà 關quan 汝nhữ 之chi 根căn )# 。
是thị 故cố 當đương 知tri 。 眼nhãn 入nhập 虛hư 妄vọng 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。
(# 如như 前tiền 所sở 解giải )# 。
阿A 難Nan 譬thí 如như 有hữu 人nhân 。 以dĩ 兩lưỡng 手thủ 指chỉ 。 急cấp 塞tắc 其kỳ 耳nhĩ 。 耳nhĩ 根căn 勞lao 故cố 。 頭đầu 中trung 作tác 聲thanh 。 兼kiêm 耳nhĩ 與dữ 勞lao 。 同đồng 是thị 菩Bồ 提Đề 。 瞪trừng 發phát 勞lao 相tướng 。
(# 耳nhĩ 喻dụ 真chân 性tánh 手thủ 喻dụ 無vô 明minh 真chân 妄vọng 和hòa 合hợp 名danh 塞tắc 動động 念niệm 初sơ 起khởi 名danh 勞lao 由do 念niệm 動động 故cố 境cảnh 現hiện 如như 須tu 作tác 聲thanh 兼kiêm 耳nhĩ 與dữ 勞lao 。 下hạ 此thử 之chi 動động 念niệm 與dữ 妄vọng 境cảnh 界giới 能năng 結kết 之chi 心tâm 所sở 現hiện 之chi 境cảnh 皆giai 是thị 菩Bồ 提Đề 性tánh 。 中trung 無vô 明minh 勞lao 相tương/tướng 此thử 中trung 塞tắc 耳nhĩ 同đồng 彼bỉ 直trực 視thị 故cố 亦diệc 言ngôn 瞪trừng ○# 解giải 言ngôn 譬thí 如như 者giả 此thử 以dĩ 假giả 設thiết 其kỳ 事sự 曉hiểu 訓huấn 令linh 悟ngộ 故cố 云vân 譬thí 如như 非phi 取thủ 比tỉ 況huống 之chi 義nghĩa 也dã 下hạ 文văn 亦diệc 爾nhĩ 徃# 人nhân 一nhất 向hướng 作tác 比tỉ 況huống 而nhi 解giải 乃nãi 謂vị 耳nhĩ 鼻tị 等đẳng 皆giai 言ngôn 瞪trừng 者giả 蓋cái 借tá 眼nhãn 根căn 直trực 視thị 之chi 貌mạo 若nhược 明minh 今kim 意ý 朱chu 紫tử 自tự 分phần/phân )# 。
因nhân 于vu 動động 靜tĩnh 二nhị 種chủng 妄vọng 塵trần 。 發phát 聞văn 居cư 中trung 。 吸hấp 此thử 塵trần 象tượng 。 名danh 聽Thính 聞Văn 性Tánh 。 此thử 聞văn 離ly 彼bỉ 。 動động 靜tĩnh 二nhị 塵trần 。 畢tất 竟cánh 無vô 體thể 。
(# 疏sớ/sơ 塵trần 既ký 發phát 根căn 根căn 還hoàn 取thủ 境cảnh 根căn 境cảnh 相tướng 待đãi 聞văn 始thỉ 得đắc 成thành 故cố 此thử 耳nhĩ 根căn 離ly 塵trần 無vô 體thể 。 ○# 標tiêu 因nhân 由do 動động 靜tĩnh 塵trần 境cảnh 發phát 聞văn 知tri 之chi 性tánh 也dã ○# 解giải 孤cô 山sơn 曰viết 耳nhĩ 聞văn 動động 靜tĩnh 猶do 目mục 見kiến 明minh 暗ám 也dã 諸chư 經kinh 所sở 說thuyết 對đối 聲thanh 有hữu 聞văn 緣duyên 明minh 有hữu 見kiến 。 今kim 文văn 了liễu 義nghĩa 靜tĩnh 亦diệc 名danh 聞văn 暗ám 亦diệc 名danh 見kiến 鼻tị 聞văn 通thông 塞tắc 意ý 知tri 生sanh 滅diệt 例lệ 。 亦diệc 如như 是thị 。
如như 是thị 阿A 難Nan 。 當đương 知tri 是thị 聞văn 。 非phi 動động 靜tĩnh 來lai 。 非phi 於ư 根căn 出xuất 。 不bất 於ư 空không 生sanh 。
(# 標tiêu 此thử 聞văn 性tánh 非phi 根căn 境cảnh 空không 三tam 處xứ 生sanh 也dã )# 。
何hà 以dĩ 故cố 若nhược 從tùng 靜tĩnh 來lai 。 動động 即tức 隨tùy 滅diệt 。 應ưng 非phi 聞văn 動động 。 若nhược 從tùng 動động 來lai 。 靜tĩnh 即tức 隨tùy 滅diệt 。 應ưng 無vô 覺giác 靜tĩnh 。 若nhược 從tùng 根căn 生sanh 。 必tất 無vô 動động 靜tĩnh 。 如như 是thị 聞văn 體thể 。 本bổn 無vô 自tự 性tánh 。 若nhược 於ư 空không 出xuất 。 有hữu 聞văn 成thành 性tánh 。 即tức 非phi 虛hư 空không 。 又hựu 空không 自tự 聞văn 。 何hà 關quan 汝nhữ 入nhập 。
(# 疏sớ/sơ 先tiên 破phá 境cảnh 生sanh 境cảnh 有hữu 動động 靜tĩnh 聞văn 一nhất 則tắc 不bất 聞văn 一nhất 以dĩ 隨tùy 能năng 生sanh 有hữu 生sanh 滅diệt 故cố 次thứ 破phá 根căn 生sanh 不bất 假giả 動động 靜tĩnh 聞văn 亦diệc 無vô 故cố 後hậu 破phá 空không 生sanh 空không 若nhược 有hữu 聞văn 自tự 成thành 於ư 根căn 又hựu 空không 自tự 聞văn 。 豈khởi 干can 于vu 耳nhĩ )# 。
是thị 故cố 當đương 知tri 。 耳nhĩ 入nhập 虛hư 妄vọng 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。
阿A 難Nan 譬thí 如như 有hữu 人nhân 。 急cấp 畜súc 其kỳ 鼻tị 。 畜súc 久cửu 成thành 勞lao 。 則tắc 於ư 鼻tị 中trung 。 聞văn 有hữu 冷lãnh 觸xúc 。 因nhân 觸xúc 分phân 別biệt 。 通thông 塞tắc 虛hư 實thật 。 如như 是thị 乃nãi 至chí 。 諸chư 香hương 臭xú 氣khí 。 兼kiêm 鼻tị 與dữ 勞lao 。 同đồng 是thị 菩Bồ 提Đề 。 瞪trừng 發phát 勞lao 相tướng 。
(# 鼻tị 喻dụ 真chân 性tánh 外ngoại 風phong 喻dụ 無vô 明minh 畜súc 謂vị 縮súc 氣khí 喻dụ 真chân 妄vọng 和hòa 合hợp 勞lao 喻dụ 心tâm 動động 冷lãnh 觸xúc 香hương 臭xú 喻dụ 妄vọng 境cảnh 餘dư 文văn 如như 前tiền )# 。
因nhân 于vu 通thông 塞tắc 二nhị 種chủng 妄vọng 塵trần 。 發phát 聞văn 居cư 中trung 。 吸hấp 此thử 塵trần 象tượng 。 名danh 齅Khứu 聞Văn 性Tánh 。 此thử 聞văn 離ly 彼bỉ 。 通thông 塞tắc 二nhị 塵trần 。 畢tất 竟cánh 無vô 體thể 。
(# 釋thích 如như 前tiền 文văn ○# 標tiêu 通thông 塞tắc 是thị 鼻tị 家gia 境cảnh )# 。
當đương 知tri 是thị 聞văn 。 非phi 通thông 塞tắc 來lai 。 非phi 於ư 根căn 出xuất 。 不bất 於ư 空không 生sanh 。
(# 疏sớ/sơ 通thông 塞tắc 根căn 空không 俱câu 無vô 生sanh 處xứ )# 。
何hà 以dĩ 故cố 若nhược 從tùng 通thông 來lai 。 塞tắc 則tắc 聞văn 滅diệt 。 云vân 何hà 知tri 塞tắc 。 如như 因nhân 塞tắc 有hữu 。 通thông 則tắc 無vô 聞văn 。 云vân 何hà 發phát 明minh 。 香hương 臭xú 等đẳng 觸xúc 。 若nhược 從tùng 根căn 生sanh 。 必tất 無vô 通thông 塞tắc 。 如như 是thị 聞văn 機cơ 。 本bổn 無vô 自tự 性tánh 。 若nhược 從tùng 空không 出xuất 。 是thị 聞văn 自tự 當đương 。 迴hồi 齅khứu 汝nhữ 鼻tị 。 空không 自tự 有hữu 聞văn 。 何hà 關quan 汝nhữ 入nhập 。
(# 先tiên 破phá 境cảnh 生sanh 通thông 塞tắc 互hỗ 破phá 可khả 知tri 發phát 明minh 顯hiển 了liễu 也dã 次thứ 破phá 根căn 生sanh 根căn 生sanh 則tắc 無vô 境cảnh 無vô 境cảnh 則tắc 無vô 根căn 由do 塵trần 發phát 知tri 。 故cố 機cơ 亦diệc 根căn 也dã 次thứ 破phá 空không 生sanh 前tiền 則tắc 聞văn 境cảnh 歸quy 則tắc 齅khứu 根căn 空không 自tự 聞văn 香hương 汝nhữ 鼻tị 何hà 用dụng ○# 解giải 私tư 謂vị 機cơ 者giả 弩nỗ 之chi 牙nha 也dã 根căn 有hữu 發phát 聞văn 之chi 義nghĩa 故cố 取thủ 譬thí 之chi )# 。
是thị 故cố 當đương 知tri 。 鼻tị 入nhập 虛hư 妄vọng 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。
阿A 難Nan 譬thí 如như 有hữu 人nhân 。 以dĩ 舌thiệt 舐thỉ 吻vẫn 。 熟thục 舐thỉ 成thành 勞lao 其kỳ 人nhân 若nhược 病bệnh 。 則tắc 有hữu 苦khổ 味vị 。 無vô 病bệnh 之chi 人nhân 。 微vi 有hữu 甜điềm 觸xúc 。 由do 甜điềm 與dữ 苦khổ 。 顯hiển 此thử 舌thiệt 根căn 。 不bất 動động 之chi 時thời 。 淡đạm 性tánh 常thường 在tại 。 兼kiêm 舌thiệt 與dữ 勞lao 。 同đồng 是thị 菩Bồ 提Đề 。 瞪trừng 發phát 勞lao 相tướng 。
(# 疏sớ/sơ 舌thiệt 根căn 不bất 動động 喻dụ 真chân 性tánh 吻vẫn 喻dụ 無vô 明minh 舐thỉ 喻dụ 真chân 與dữ 妄vọng 合hợp 勞lao 即tức 念niệm 動động 念niệm 動động 故cố 境cảnh 生sanh 如như 甜điềm 苦khổ 談đàm 問vấn 甜điềm 苦khổ 由do 勞lao 故cố 生sanh 可khả 喻dụ 妄vọng 境cảnh 淡đạm 是thị 舌thiệt 根căn 不bất 動động 合hợp 喻dụ 於ư 真chân 為vi 何hà 喻dụ 境cảnh 答đáp 元nguyên 來lai 不bất 動động 可khả 以dĩ 喻dụ 真chân 今kim 以dĩ 由do 動động 故cố 顯hiển 不bất 動động 既ký 是thị 形hình 待đãi 故cố 成thành 妄vọng 矣hĩ 如như 下hạ 云vân 言ngôn 妄vọng 顯hiển 諸chư 真chân 。 妄vọng 真chân 同đồng 二nhị 妄vọng 。 餘dư 如như 文văn )# 。
因nhân 甜điềm 苦khổ 淡đạm 。 二nhị 種chủng 妄vọng 塵trần 。 發phát 知tri 居cư 中trung 。 吸hấp 此thử 塵trần 象tượng 。 名danh 知Tri 味Vị 性Tánh 。 此thử 知tri 味vị 性tánh 。 離ly 彼bỉ 甜điềm 苦khổ 。 及cập 淡đạm 二nhị 塵trần 。 畢tất 竟cánh 無vô 體thể 。
(# 標tiêu 甜điềm 苦khổ 因nhân 動động 而nhi 有hữu 顯hiển 於ư 不bất 動động 淡đạm 性tánh 常thường 存tồn )# 。
如như 是thị 阿A 難Nan 。 當đương 知tri 如như 是thị 。 嘗thường 苦khổ 淡đạm 知tri 非phi 甜điềm 苦khổ 來lai 。 非phi 因nhân 淡đạm 有hữu 。 又hựu 非phi 根căn 出xuất 。 不bất 於ư 空không 生sanh 。
(# 四tứ 處xứ 本bổn 無vô )# 。
何hà 以dĩ 故cố 若nhược 甜điềm 苦khổ 來lai 。 淡đạm 則tắc 知tri 滅diệt 。 云vân 何hà 知tri 淡đạm 。 若nhược 從tùng 淡đạm 出xuất 。 甜điềm 即tức 知tri 亡vong 。 復phục 云vân 何hà 知tri 甜điềm 苦khổ 二nhị 相tướng 。 若nhược 從tùng 舌thiệt 生sanh 。 必tất 無vô 甜điềm 淡đạm 。 及cập 與dữ 苦khổ 塵trần 。 斯tư 知tri 味vị 根căn 。 本bổn 無vô 自tự 性tánh 。 若nhược 於ư 空không 出xuất 。 虛hư 空không 自tự 味vị 。 非phi 汝nhữ 口khẩu 知tri 。 又hựu 空không 自tự 知tri 。 何hà 關quan 汝nhữ 入nhập 。
(# 疏sớ/sơ 從tùng 境cảnh 從tùng 根căn 從tùng 空không 亦diệc 如như 前tiền 釋thích 虛hư 空không 自tự 味vị 。 者giả 味vị 猶do 嘗thường 也dã ○# 標tiêu 若nhược 甜điềm 苦khổ 來lai 。 破phá 境cảnh 生sanh 若nhược 從tùng 舌thiệt 生sanh 。 破phá 根căn 生sanh )# 。
是thị 故cố 當đương 知tri 。 舌thiệt 入nhập 虛hư 妄vọng 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。
阿A 難Nan 譬thí 如như 有hữu 人nhân 。 以dĩ 一nhất 冷lãnh 手thủ 。 觸xúc 於ư 熱nhiệt 手thủ 。 若nhược 冷lãnh 勢thế 多đa 。 熱nhiệt 者giả 從tùng 冷lãnh 。 若nhược 熱nhiệt 功công 勝thắng 。 冷lãnh 者giả 成thành 熱nhiệt 。 如như 是thị 以dĩ 此thử 。 合hợp 覺giác 之chi 觸xúc 。 顯hiển 於ư 離ly 知tri 。 涉thiệp 勢thế 若nhược 成thành 。 因nhân 于vu 勞lao 觸xúc 兼kiêm 身thân 與dữ 勞lao 。 同đồng 是thị 菩Bồ 提Đề 。 瞪trừng 發phát 勞lao 相tướng 。
(# 疏sớ/sơ 二nhị 手thủ 喻dụ 真chân 妄vọng 合hợp 喻dụ 真chân 妄vọng 和hòa 合hợp 真chân 有hữu 不bất 守thủ 自tự 性tánh 隨tùy 緣duyên 成thành 根căn 境cảnh 等đẳng 如như 隨tùy 冷lãnh 熱nhiệt 緣duyên 成thành 冷lãnh 熱nhiệt 手thủ 問vấn 二nhị 手thủ 之chi 中trung 何hà 手thủ 喻dụ 真chân 答đáp 以dĩ 勢thế 劣liệt 者giả 喻dụ 真chân 思tư 之chi 餘dư 如như 文văn )# 。
因nhân 于vu 離ly 合hợp 二nhị 種chủng 妄vọng 塵trần 。 發phát 覺giác 居cư 中trung 。 吸hấp 此thử 塵trần 象tượng 。 名danh 知Tri 覺Giác 性Tánh 。 此thử 知tri 覺giác 體thể 。 離ly 彼bỉ 離ly 合hợp 。 違vi 順thuận 二nhị 塵trần 。 畢tất 竟cánh 無vô 體thể 。
(# 標tiêu 違vi 順thuận 二nhị 塵trần 。 者giả 因nhân 離ly 合hợp 有hữu 違vi 順thuận 也dã )# 。
如như 是thị 阿A 難Nan 。 當đương 知tri 是thị 覺giác 。 非phi 離ly 合hợp 來lai 。 非phi 違vi 順thuận 有hữu 。 不bất 於ư 根căn 出xuất 。 又hựu 非phi 空không 生sanh 。
(# 離ly 合hợp 違vi 順thuận 根căn 境cảnh 俱câu 無vô 生sanh 義nghĩa 方phương 顯hiển 。 妙diệu 真Chân 如Như 性tánh 。
何hà 以dĩ 故cố 若nhược 合hợp 時thời 來lai 。 離ly 當đương 已dĩ 滅diệt 。 云vân 何hà 覺giác 離ly 。 違vi 順thuận 二nhị 相tướng 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 若nhược 從tùng 根căn 生sanh 。 必tất 無vô 離ly 合hợp 。 違vi 順thuận 四tứ 相tướng 。 則tắc 汝nhữ 身thân 知tri 。 元nguyên 無vô 自tự 性tánh 。 必tất 於ư 空không 出xuất 。 空không 自tự 知tri 覺giác 。 何hà 關quan 汝nhữ 入nhập 。
(# 疏sớ/sơ 破phá 境cảnh 生sanh 更cánh 約ước 違vi 順thuận 二nhị 相tướng 。 廣quảng 其kỳ 道Đạo 理lý 例lệ 前tiền 離ly 合hợp 次thứ 根căn 生sanh 空không 生sanh 皆giai 如như 文văn ○# 標tiêu 合hợp 離ly 根căn 空không 。 了liễu 不bất 可khả 得đắc 。
是thị 故cố 當đương 知tri 。 身thân 入nhập 虛hư 妄vọng 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。
阿A 難Nan 譬thí 如như 有hữu 人nhân 。 勞lao 倦quyện 則tắc 眠miên 。 睡thụy 熟thục 便tiện 寤ngụ 。 覽lãm 塵trần 斯tư 憶ức 。 失thất 憶ức 為vi 忘vong 。 是thị 其kỳ 顛điên 倒đảo 。 生sanh 住trụ 異dị 滅diệt 。 吸hấp 習tập 中trung 歸quy 。 不bất 相tương 踰du 越việt 。 稱xưng 意ý 知tri 根căn 。 兼kiêm 意ý 與dữ 勞lao 。 同đồng 是thị 菩Bồ 提Đề 。 瞪trừng 發phát 勞lao 相tướng 。
(# 疏sớ/sơ 人nhân 喻dụ 真chân 性tánh 本bổn 自tự 覺giác 故cố 勞lao 倦quyện 則tắc 眠miên 。 喻dụ 無vô 明minh 迷mê 真chân 性tánh 不bất 了liễu 故cố 睡thụy 熟thục 喻dụ 動động 念niệm 現hiện 境cảnh 謂vị 睡thụy 故cố 成thành 夢mộng 夢mộng 具cụ 心tâm 境cảnh 心tâm 喻dụ 業nghiệp 轉chuyển 境cảnh 喻dụ 現hiện 相tướng 寤ngụ 喻dụ 事sự 識thức 事sự 識thức 取thủ 所sở 現hiện 境cảnh 分phân 別biệt 染nhiễm 淨tịnh 不bất 了liễu 自tự 心tâm 所sở 現hiện 見kiến 從tùng 外ngoại 來lai 如như 憶ức 夢mộng 中trung 之chi 事sự 不bất 得đắc 明minh 了liễu 故cố 云vân 覽lãm 塵trần 斯tư 憶ức 。 失thất 憶ức 為vi 忘vong 。 也dã ○# 已dĩ 上thượng 緫# 指chỉ 生sanh 滅diệt 祮# 成thành 意ý 根căn 夢mộng 中trung 現hiện 境cảnh 因nhân 睡thụy 故cố 有hữu 脫thoát 體thể 是thị 假giả 既ký 睡thụy 寤ngụ 已dĩ 不bất 了liễu 假giả 有hữu 覽lãm 而nhi 憶ức 想tưởng 謂vị 是thị 真chân 實thật 。 名danh 為vi 顛điên 倒đảo 生sanh 住trụ 異dị 滅diệt 。 寤ngụ 寐mị 憶ức 忘vong 皆giai 生sanh 滅diệt 也dã 法pháp 中trung 亦diệc 爾nhĩ 動động 心tâm 現hiện 境cảnh 已dĩ 是thị 虛hư 妄vọng 事sự 識thức 不bất 了liễu 現hiện 境cảnh 假giả 有hữu 名danh 為vi 顛điên 倒đảo 境cảnh 與dữ 分phân 別biệt 前tiền 後hậu 訛ngoa 替thế 念niệm 念niệm 移di 易dị 。 名danh 生sanh 住trụ 異dị 滅diệt 。 覽lãm 此thử 生sanh 滅diệt 全toàn 歸quy 意ý 根căn 熏huân 習tập 不bất 斷đoạn 念niệm 念niệm 分phân 別biệt 名danh 意ý 根căn 耳nhĩ 能năng 分phân 別biệt 意ý 所sở 分phân 別biệt 境cảnh 皆giai 是thị 覺giác 性tánh 之chi 中trung 無vô 明minh 勞lao 相tương/tướng ○# 解giải 寤ngụ 則tắc 覽lãm 塵trần 斯tư 憶ức 。 睡thụy 則tắc 失thất 憶ức 為vi 忘vong 。 又hựu 睡thụy 中trung 有hữu 夢mộng 寤ngụ 中trung 有hữu 忘vong 皆giai 是thị 覽lãm 塵trần 失thất 憶ức 之chi 相tướng 憶ức 之chi 則tắc 生sanh 忘vong 之chi 則tắc 滅diệt 下hạ 文văn 云vân 因nhân 于vu 生sanh 滅diệt 二nhị 種chủng 妄vọng 塵trần 。 也dã 以dĩ 妄vọng 對đối 真chân 即tức 是thị 顛điên 倒đảo 。 此thử 二nhị 妄vọng 塵trần 復phục 為vi 生sanh 住trụ 異dị 滅diệt 。 四tứ 種chủng 細tế 相tương/tướng 念niệm 念niệm 遷thiên 流lưu 。 吸hấp 習tập 此thử 相tương/tướng 中trung 歸quy 意ý 根căn 四tứ 相tương/tướng 剎sát 那na 前tiền 後hậu 。 不bất 雜tạp 故cố 曰viết 。 不bất 相tương 踰du 越việt 。
因nhân 于vu 生sanh 滅diệt 二nhị 種chủng 妄vọng 塵trần 。 集tập 知tri 居cư 中trung 。 吸hấp 撮toát 內nội 塵trần 。
(# 疏sớ/sơ 集tập 聚tụ 也dã 中trung 猶do 內nội 也dã 吸hấp 撮toát 皆giai 取thủ 也dã 由do 生sanh 滅diệt 境cảnh 引dẫn 發phát 集tập 聚tụ 內nội 覺giác 知tri 性tánh 此thử 之chi 覺giác 知tri 常thường 取thủ 生sanh 滅diệt 於ư 內nội 分phân 別biệt 非phi 同đồng 前tiền 五ngũ 照chiếu 外ngoại 境cảnh 界giới 故cố 名danh 內nội 塵trần 以dĩ 意ý 根căn 內nội 緣duyên 不bất 緣duyên 外ngoại 故cố 即tức 前tiền 文văn 中trung 聚tụ 緣duyên 內nội 搖dao 也dã )# 。
見kiến 聞văn 逆nghịch 流lưu 。 流lưu 不bất 及cập 地địa 。 名danh 覺Giác 知Tri 性Tánh 。 此thử 覺giác 知tri 性tánh 。 離ly 彼bỉ 寤ngụ 寐mị 。 生sanh 滅diệt 二nhị 塵trần 。 畢tất 竟cánh 無vô 體thể 。
(# 揀giản 異dị 前tiền 五ngũ 也dã 逆nghịch 流lưu 猶do 返phản 緣duyên 也dã 地địa 處xứ 也dã 前tiền 五ngũ 但đãn 順thuận 取thủ 外ngoại 境cảnh 不bất 能năng 返phản 緣duyên 內nội 塵trần 名danh 此thử 內nội 塵trần 為vi 緣duyên 不bất 及cập 處xứ 此thử 不bất 及cập 處xứ 唯duy 意ý 根căn 合hợp 即tức 此thử 合hợp 處xứ 為vi 意ý 知tri 根căn ○# 標tiêu 復phục 云vân 此thử 覺giác 知tri 性tánh 。 離ly 彼bỉ 色sắc 香hương 等đẳng 五ngũ 塵trần 畢tất 竟cánh 無vô 體thể 。 ○# 解giải 孤cô 山sơn 曰viết 前tiền 舉cử 四tứ 相tương/tướng 今kim 唯duy 二nhị 者giả 以dĩ 生sanh 攝nhiếp 住trụ 以dĩ 滅diệt 収thâu 異dị 而nhi 且thả 以dĩ 憶ức 者giả 為vi 生sanh 忘vong 者giả 為vi 滅diệt 內nội 塵trần 法pháp 塵trần 也dã 見kiến 聞văn 逆nghịch 流lưu 。 者giả 以dĩ 憶ức 故cố 則tắc 能năng 逆nghịch 緣duyên 落lạc 謝tạ 五ngũ 塵trần 即tức 覽lãm 塵trần 斯tư 憶ức 。 也dã 流lưu 不bất 及cập 地địa 。 者giả 以dĩ 忘vong 故cố 則tắc 成thành 緣duyên 於ư 思tư 不bất 及cập 處xứ 即tức 失thất 憶ức 為vi 忘vong 。 也dã 又hựu 解giải 眼nhãn 等đẳng 五ngũ 根căn 但đãn 緣duyên 現hiện 境cảnh 唯duy 意ý 知tri 根căn 能năng 緣duyên 過quá 去khứ 乃nãi 是thị 入nhập 五ngũ 根căn 不bất 及cập 之chi 地địa 雖tuy 通thông 兩lưỡng 釋thích 前tiền 義nghĩa 為vi 正chánh )# 。
如như 是thị 阿A 難Nan 。 當đương 知tri 如như 是thị 覺giác 知tri 之chi 根căn 。 非phi 寤ngụ 寐mị 來lai 。 非phi 生sanh 滅diệt 有hữu 。 不bất 於ư 根căn 出xuất 。 亦diệc 非phi 空không 生sanh 。
何hà 以dĩ 故cố 若nhược 從tùng 寤ngụ 來lai 。 寐mị 即tức 隨tùy 滅diệt 。 將tương 何hà 為vi 寐mị 。 必tất 生sanh 時thời 有hữu 。 滅diệt 即tức 同đồng 無vô 。 令linh 誰thùy 受thọ 滅diệt 。 若nhược 從tùng 滅diệt 有hữu 。 生sanh 即tức 滅diệt 無vô 。 誰thùy 知tri 生sanh 者giả 。 若nhược 從tùng 根căn 出xuất 。 寤ngụ 寐mị 二nhị 相tướng 。 隨tùy 身thân 開khai 合hợp 。 離ly 斯tư 二nhị 體thể 。 此thử 覺giác 知tri 者giả 。 同đồng 於ư 空không 華hoa 。 畢tất 竟cánh 無vô 性tánh 。 若nhược 從tùng 空không 生sanh 。 自tự 是thị 空không 知tri 。 何hà 關quan 汝nhữ 入nhập 。
(# 疏sớ/sơ 先tiên 約ước 寤ngụ 寐mị 次thứ 約ước 生sanh 滅diệt 法pháp 喻dụ 雖tuy 異dị 俱câu 破phá 境cảnh 生sanh 皆giai 互hỗ 有hữu 互hỗ 亡vong 也dã 次thứ 破phá 根căn 生sanh 意ý 根căn 無vô 相tướng 約ước 寤ngụ 寐mị 顯hiển 寤ngụ 能năng 思tư 察sát 寐mị 則tắc 成thành 夢mộng 知tri 是thị 意ý 根căn 今kim 破phá 寤ngụ 寐mị 自tự 是thị 身thân 之chi 開khai 合hợp 非phi 干can 意ý 根căn 列liệt 子tử 云vân 其kỳ 寤ngụ 也dã 形hình 開khai 其kỳ 寐mị 也dã 形hình 交giao 交giao 即tức 合hợp 也dã 莊trang 子tử 亦diệc 云vân 其kỳ 寐mị 也dã 魂hồn 交giao 其kỳ 覺giác 也dã 形hình 開khai 意ý 云vân 寤ngụ 寐mị 無vô 體thể 自tự 隨tùy 於ư 身thân 非phi 是thị 意ý 根căn 應ưng 知tri 意ý 根căn 畢tất 竟cánh 叵phả 得đắc 若nhược 從tùng 空không 生sanh 。 故cố 為vi 不bất 可khả ○# 解giải 資tư 中trung 曰viết 寤ngụ 寐mị 二nhị 相tướng 。 自tự 是thị 形hình 之chi 開khai 合hợp 汝nhữ 覺giác 知tri 性tánh 則tắc 無vô 別biệt 體thể 故cố 云vân 。 同đồng 於ư 空không 華hoa 。
是thị 故cố 當đương 知tri 。 意ý 入nhập 虛hư 妄vọng 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。
(# 疏sớ/sơ 三tam 破phá 十thập 二nhị 處xứ 此thử 則tắc 正chánh 破phá 境cảnh 也dã 文văn 二nhị )# 。
復phục 次thứ 阿A 難Nan 。 云vân 何hà 十thập 二nhị 處xứ 。 本bổn 如Như 來Lai 藏tạng 。 妙diệu 真Chân 如Như 性tánh 。
(# 前tiền 已dĩ 緫# 標tiêu 今kim 別biệt 徵trưng 起khởi 以dĩ 顯hiển 藏tạng 性tánh )# 。
阿A 難Nan 汝nhữ 且thả 觀quán 此thử 。 祇Kỳ 陀Đà 樹Thụ 林Lâm 。 及cập 諸chư 泉tuyền 池trì 。 於ư 意ý 云vân 何hà 。 此thử 等đẳng 為vi 是thị 。 色sắc 生sanh 眼nhãn 見kiến 。 眼nhãn 生sanh 色sắc 相tướng 。
(# 處xứ 以dĩ 生sanh 門môn 為vi 義nghĩa 六lục 根căn 六lục 境cảnh 。 是thị 識thức 生sanh 處xứ 根căn 已dĩ 前tiền 破phá 今kim 正chánh 破phá 境cảnh 然nhiên 亦diệc 以dĩ 根căn 相tướng 對đối 而nhi 破phá 故cố 雙song 問vấn 色sắc 生sanh 眼nhãn 生sanh 等đẳng 也dã ○# 解giải 私tư 謂vị 初sơ 五ngũ 陰ấm 中trung 以dĩ 喻dụ 比tỉ 法pháp 用dụng 破phá 執chấp 情tình 次thứ 六lục 入nhập 中trung 指chỉ 假giả 設thiết 事sự 顯hiển 其kỳ 妄vọng 相tương/tướng 今kim 十thập 二nhị 處xứ 乃nãi 至chí 七thất 大đại 即tức 於ư 現hiện 前tiền 見kiến 聞văn 之chi 境cảnh 及cập 近cận 所sở 目mục 擊kích 者giả 示thị 其kỳ 藏tạng 性tánh 是thị 則tắc 經kinh 文văn 從tùng 踈sơ 洎kịp 親thân 去khứ 假giả 就tựu 實thật 善thiện 巧xảo 開khai 發phát 之chi 意ý 了liễu 然nhiên 可khả 別biệt 矣hĩ )# 。
阿A 難Nan 若nhược 復phục 眼nhãn 根căn 。 生sanh 色sắc 相tướng 者giả 。 見kiến 空không 非phi 色sắc 。 色sắc 性tánh 應ưng 銷tiêu 。 銷tiêu 則tắc 顯hiển 發phát 。 一nhất 切thiết 都đô 無vô 。 色sắc 相tướng 既ký 無vô 。 誰thùy 明minh 空không 質chất 。 空không 亦diệc 如như 是thị 。
(# 疏sớ/sơ 破phá 根căn 生sanh 境cảnh 也dã 初sơ 二nhị 句cú 牒điệp 見kiến 空không 非phi 色sắc 。 下hạ 破phá 境cảnh 有hữu 色sắc 空không 今kim 以dĩ 色sắc 空không 相tướng 對đối 而nhi 破phá 此thử 破phá 色sắc 也dã 若nhược 見kiến 空không 時thời 則tắc 無vô 有hữu 色sắc 。 根căn 既ký 生sanh 色sắc 名danh 為vi 色sắc 性tánh 應ưng 合hợp 銷tiêu 亡vong 能năng 生sanh 既ký 亡vong 所sở 生sanh 何hà 有hữu 故cố 云vân 顯hiển 發phát 一nhất 切thiết 都đô 無vô 。 此thử 則tắc 空không 現hiện 色sắc 銷tiêu 也dã 色sắc 相tướng 下hạ 有hữu 二nhị 義nghĩa 一nhất 空không 不bất 自tự 顯hiển 由do 色sắc 所sở 顯hiển 今kim 既ký 無vô 色sắc 從tùng 誰thùy 顯hiển 空không 又hựu 能năng 生sanh 根căn 同đồng 是thị 色sắc 法pháp 色sắc 相tướng 既ký 亡vong 根căn 亦diệc 隨tùy 滅diệt 根căn 既ký 已dĩ 滅diệt 復phục 欲dục 將tương 何hà 以dĩ 了liễu 空không 質chất 此thử 則tắc 空không 無vô 色sắc 顯hiển 也dã 空không 亦diệc 如như 是thị 。 者giả 例lệ 破phá 空không 生sanh 色sắc 行hành 相tương/tướng 如như 色sắc ○# 解giải 此thử 以dĩ 根căn 為vi 能năng 生sanh 色sắc 為vi 所sở 生sanh 若nhược 見kiến 空không 時thời 所sở 生sanh 之chi 色sắc 既ký 銷tiêu 能năng 生sanh 之chi 根căn 亦diệc 滅diệt 故cố 云vân 銷tiêu 則tắc 一nhất 切thiết 都đô 無vô 。 色sắc 相tướng 既ký 無vô 。 牒điệp 前tiền 義nghĩa 也dã 誰thùy 明minh 空không 質chất 。 責trách 其kỳ 失thất 也dã 若nhược 謂vị 色sắc 銷tiêu 根căn 滅diệt 其kỳ 誰thùy 明minh 見kiến 空không 之chi 體thể 質chất 乎hồ 空không 亦diệc 如như 是thị 。 應ưng 云vân 若nhược 復phục 眼nhãn 根căn 。 生sanh 空không 相tướng 者giả 見kiến 色sắc 非phi 空không 空không 性tánh 應ưng 銷tiêu 等đẳng )# 。
若nhược 復phục 色sắc 塵trần 。 生sanh 眼nhãn 見kiến 者giả 。 觀quán 空không 非phi 色sắc 。 見kiến 即tức 銷tiêu 亡vong 。 亡vong 則tắc 都đô 無vô 。 誰thùy 明minh 空không 色sắc 。
(# 疏sớ/sơ 破phá 境cảnh 生sanh 根căn 也dã 初sơ 二nhị 句cú 牒điệp 觀quán 空không 下hạ 破phá 此thử 亦diệc 色sắc 空không 相tướng 對đối 而nhi 破phá 此thử 破phá 色sắc 也dã 色sắc 既ký 生sanh 根căn 觀quán 空không 之chi 時thời 色sắc 已dĩ 銷tiêu 滅diệt 從tùng 誰thùy 生sanh 根căn 而nhi 了liễu 於ư 空không 又hựu 色sắc 能năng 顯hiển 空không 見kiến 空không 之chi 時thời 。 色sắc 已dĩ 銷tiêu 滅diệt 從tùng 誰thùy 顯hiển 空không 下hạ 色sắc 之chi 一nhất 字tự 義nghĩa 含hàm 空không 能năng 生sanh 見kiến 例lệ 色sắc 應ưng 知tri 單đơn 破phá 雙song 結kết 妙diệu 盡tận 譯dịch 旨chỉ ○# 解giải 此thử 以dĩ 色sắc 為vi 能năng 生sanh 見kiến 為vi 所sở 生sanh 若nhược 觀quán 空không 時thời 能năng 生sanh 之chi 色sắc 既ký 銷tiêu 所sở 生sanh 之chi 見kiến 亦diệc 滅diệt 故cố 云vân 亡vong 則tắc 都đô 無vô 。 例lệ 前tiền 應ưng 云vân 見kiến 性tánh 既ký 無vô 誰thùy 明minh 空không 質chất 。 空không 亦diệc 如như 是thị 。 此thử 義nghĩa 可khả 了liễu 故cố 佛Phật 言ngôn 存tồn 略lược 或hoặc 譯dịch 者giả 省tỉnh 之chi 誰thùy 明minh 空không 色sắc 。 者giả 若nhược 破phá 空không 生sanh 眼nhãn 見kiến 應ưng 須tu 責trách 云vân 誰thùy 明minh 色sắc 相tướng 今kim 兼kiêm 含hàm 二nhị 義nghĩa 故cố 曰viết 色sắc 空không )# 。
是thị 故cố 當đương 知tri 。 見kiến 與dữ 色sắc 空không 。 俱câu 無vô 處xứ 所sở 。 即tức 色sắc 與dữ 見kiến 。 二nhị 處xứ 虛hư 妄vọng 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。
(# 疏sớ/sơ 無vô 處xứ 所sở 者giả 。 無vô 生sanh 處xứ 也dã 餘dư 文văn 可khả 見kiến )# 。
阿A 難Nan 汝nhữ 更cánh 聽thính 此thử 。 祇Kỳ 陀Đà 園Viên 中trung 。 食thực 辦biện 擊kích 鼓cổ 。 眾chúng 集tập 撞chàng 鐘chung 。 鐘chung 鼓cổ 音âm 聲thanh 。 前tiền 後hậu 相tương 續tục 。 於ư 意ý 云vân 何hà 。 此thử 等đẳng 為vi 是thị 。 聲thanh 來lai 耳nhĩ 邊biên 。 耳nhĩ 徃# 聲thanh 處xứ 。
(# 此thử 約ước 耳nhĩ 聽thính 鐘chung 鼓cổ 二nhị 音âm 以dĩ 破phá 根căn 境cảnh 徃# 來lai 之chi 相tướng 也dã 若nhược 知tri 二nhị 俱câu 虛hư 妄vọng 。 何hà 徃# 何hà 來lai )# 。
阿A 難Nan 若nhược 復phục 此thử 聲thanh 來lai 於ư 耳nhĩ 邊biên 。 如như 我ngã 乞khất 食thực 。 室Thất 羅La 筏Phiệt 城Thành 。 在tại 祇Kỳ 陀Đà 林Lâm 。 則tắc 無vô 有hữu 我ngã 。 此thử 聲thanh 必tất 來lai 。 阿A 難Nan 耳nhĩ 處xứ 。 目Mục 連Liên 迦Ca 葉Diếp 。 應ưng 不bất 俱câu 聞văn 。 何hà 況huống 其kỳ 中trung 。 一nhất 千thiên 二nhị 百bách 五ngũ 十thập 沙Sa 門Môn 。 一nhất 聞văn 鐘chung 聲thanh 。 同đồng 來lai 食thực 處xứ 。
(# 破phá 聲thanh 來lai 耳nhĩ 處xứ 也dã 初sơ 二nhị 句cú 牒điệp 如như 我ngã 下hạ 破phá 初sơ 舉cử 喻dụ 佛Phật 音âm 聲thanh 也dã 城thành 耳nhĩ 根căn 也dã 林lâm 鐘chung 鼓cổ 也dã 此thử 聲thanh 下hạ 例lệ 破phá 聲thanh 既ký 來lai 汝nhữ 耳nhĩ 邊biên 此thử 聲thanh 已dĩ 離ly 鐘chung 鼓cổ 只chỉ 合hợp 汝nhữ 自tự 獨độc 聞văn 不bất 合hợp 他tha 人nhân 亦diệc 聽thính 今kim 且thả 不bất 爾nhĩ 一nhất 切thiết 皆giai 聞văn 應ưng 知tri 聲thanh 無vô 來lai 徃# ○# 解giải 孤cô 山sơn 曰viết 以dĩ 我ngã 喻dụ 聲thanh 城thành 喻dụ 阿A 難Nan 耳nhĩ 林lâm 喻dụ 餘dư 人nhân 耳nhĩ 我ngã 入nhập 城thành 內nội 則tắc 林lâm 中trung 無vô 我ngã 如như 聲thanh 入nhập 汝nhữ 耳nhĩ 他tha 耳nhĩ 豈khởi 聞văn )# 。
若nhược 復phục 汝nhữ 耳nhĩ 。 徃# 彼bỉ 聲thanh 邊biên 如như 我ngã 歸quy 住trụ 。 祇Kỳ 陀Đà 林Lâm 中trung 。 在tại 室Thất 羅La 城Thành 。 則tắc 無vô 有hữu 我ngã 。 汝nhữ 聞văn 鼓cổ 聲thanh 。 其kỳ 耳nhĩ 已dĩ 徃# 擊kích 鼓cổ 之chi 處xứ 。 鐘chung 聲thanh 齊tề 出xuất 。 應ưng 不bất 俱câu 聞văn 。 何hà 況huống 其kỳ 中trung 。 象tượng 馬mã 牛ngưu 羊dương 。 種chủng 種chủng 音âm 響hưởng 。
(# 疏sớ/sơ 破phá 耳nhĩ 往vãng 聲thanh 處xứ 。 也dã 初sơ 二nhị 句cú 牒điệp 如như 我ngã 下hạ 破phá 初sơ 舉cử 喻dụ 佛Phật 喻dụ 耳nhĩ 根căn 祇kỳ 園viên 喻dụ 鼓cổ 城thành 喻dụ 阿A 難Nan 汝nhữ 聞văn 下hạ 例lệ 破phá 耳nhĩ 根căn 既ký 往vãng 鼓cổ 處xứ 阿A 難Nan 應ưng 聞văn 耳nhĩ 根căn 鐘chung 聲thanh 與dữ 鼓cổ 聲thanh 齊tề 鳴minh 不bất 合hợp 更cánh 聞văn 鐘chung 響hưởng 況huống 餘dư 聲thanh 耶da ○# 解giải 以dĩ 我ngã 喻dụ 耳nhĩ 林lâm 喻dụ 鼓cổ 聲thanh 城thành 喻dụ 鐘chung 聲thanh 我ngã 歸quy 林lâm 中trung 則tắc 城thành 內nội 無vô 我ngã 如như 耳nhĩ 往vãng 鼓cổ 處xứ 鐘chung 處xứ 則tắc 無vô )# 。
若nhược 無vô 來lai 徃# 。 亦diệc 復phục 無vô 聞văn 。
(# 疏sớ/sơ 雙song 結kết 不bất 成thành 聞văn 義nghĩa 也dã ○# 解giải 聲thanh 不bất 來lai 耳nhĩ 耳nhĩ 不bất 往vãng 聲Thanh 聞Văn 義nghĩa 不bất 立lập )# 。
是thị 故cố 當đương 知tri 。 聽thính 與dữ 音âm 聲thanh 。 俱câu 無vô 處xứ 所sở 。 即tức 聽thính 與dữ 聲thanh 。 二nhị 處xứ 虛hư 妄vọng 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。
阿A 難Nan 汝nhữ 又hựu 齅khứu 此thử 。 鑪lư 中trung 栴chiên 檀đàn 此thử 香hương 若nhược 復phục 。 然nhiên 於ư 一nhất 銖thù 。 室Thất 羅La 筏Phiệt 城Thành 。 四tứ 十thập 里lý 內nội 。 同đồng 時thời 聞văn 氣khí 。 於ư 意ý 云vân 何hà 。 此thử 香hương 為vi 復phục 。 生sanh 栴chiên 檀đàn 木mộc 生sanh 於ư 汝nhữ 鼻tị 。 為vi 生sanh 於ư 空không 。
(# 疏sớ/sơ 此thử 中trung 但đãn 問vấn 境cảnh 生sanh 之chi 處xứ 不bất 同đồng 前tiền 文văn 根căn 境cảnh 對đối 破phá )# 。
阿A 難Nan 若nhược 復phục 此thử 香hương 。 生sanh 於ư 汝nhữ 鼻tị 。 稱xưng 鼻tị 所sở 生sanh 。 當đương 從tùng 鼻tị 出xuất 。 鼻tị 非phi 栴chiên 檀đàn 云vân 何hà 鼻tị 中trung 。 有hữu 栴chiên 檀đàn 氣khí 稱xưng 汝nhữ 聞văn 香hương 。 當đương 於ư 鼻tị 入nhập 。 鼻tị 中trung 出xuất 香hương 。 說thuyết 聞văn 非phi 義nghĩa 。
(# 破phá 根căn 生sanh 也dã 初sơ 牒điệp 稱xưng 鼻tị 下hạ 正chánh 破phá 稱xưng 汝nhữ 下hạ 縱túng/tung 破phá 設thiết 許hứa 汝nhữ 鼻tị 能năng 生sanh 於ư 香hương 生sanh 義nghĩa 雖tuy 成thành 聞văn 義nghĩa 不bất 立lập 以dĩ 但đãn 能năng 出xuất 香hương 不bất 從tùng 外ngoại 入nhập 。 與dữ 鼻tị 合hợp 故cố )# 。
若nhược 生sanh 於ư 空không 。 空không 性tánh 常thường 恆hằng 香hương 應ưng 常thường 在tại 。 何hà 藉tạ 鑪lư 中trung 。 爇nhiệt 此thử 枯khô 木mộc 。
(# 破phá 空không 生sanh 也dã 空không 性tánh 常thường 住trụ 。 應ưng 常thường 有hữu 香hương 若nhược 常thường 有hữu 香hương 何hà 煩phiền 燒thiêu 木mộc 方phương 聞văn 香hương 氣khí )# 。
若nhược 生sanh 於ư 木mộc 。 則tắc 此thử 香hương 質chất 。 因nhân 爇nhiệt 成thành 煙yên 。 若nhược 鼻tị 得đắc 聞văn 。 合hợp 蒙mông 煙yên 氣khí 。 其kỳ 煙yên 騰đằng 空không 。 未vị 及cập 遙diêu 遠viễn 。 四tứ 十thập 里lý 內nội 。 云vân 何hà 已dĩ 聞văn 。
(# 破phá 木mộc 生sanh 也dã 此thử 約ước 所sở 見kiến 煙yên 相tương/tướng 麤thô 顯hiển 而nhi 破phá 不bất 論luận 其kỳ 氣khí 若nhược 以dĩ 煙yên 表biểu 實thật 謂vị 未vị 通thông 故cố 云vân 其kỳ 煙yên 騰đằng 空không 。 未vị 及cập 遙diêu 遠viễn 。 也dã 煙yên 猶do 在tại 近cận 聞văn 已dĩ 遠viễn 通thông 故cố 知tri 其kỳ 香hương 不bất 從tùng 木mộc 發phát ○# 解giải 檇# 李# 曰viết 此thử 中trung 義nghĩa 理lý 稍sảo 難nạn/nan 成thành 立lập 且thả 鼻tị 舌thiệt 身thân 三tam 者giả 是thị 合hợp 中trung 知tri 也dã 設thiết 四tứ 十thập 里lý 內nội 。 聞văn 香hương 亦diệc 由do 香hương 有hữu 殊thù 勝thắng 之chi 力lực 其kỳ 氣khí 遠viễn 騰đằng 彼bỉ 合hợp 知tri 處xứ 久cửu 久cửu 方phương 聞văn 而nhi 言ngôn 不bất 待đãi 鼻tị 蒙mông 煙yên 氣khí 等đẳng 甚thậm 與dữ 教giáo 相tương 及cập 現hiện 量lượng 相tương 違vi 若nhược 約ước 互hỗ 用dụng 自tự 在tại 壞hoại 法pháp 相tướng 說thuyết 又hựu 非phi 此thử 意ý 今kim 所sở 釋thích 者giả 恐khủng 取thủ 聖thánh 人nhân 根căn 力lực 強cường/cưỡng 利lợi 能năng 速tốc 疾tật 遠viễn 聞văn 不bất 約ước 凡phàm 常thường 鈍độn 劣liệt 者giả 說thuyết 理lý 實thật 必tất 須tu 氣khí 通thông 於ư 鼻tị 方phương 得đắc 成thành 聞văn 經Kinh 中trung 一nhất 往vãng 據cứ 麤thô 顯hiển 邊biên 似tự 不bất 到đáo 鼻tị 故cố 作tác 斯tư 破phá 私tư 謂vị 敏mẫn 師sư 一nhất 往vãng 之chi 說thuyết 其kỳ 實thật 然nhiên 也dã 若nhược 爾nhĩ 則tắc 但đãn 是thị 香hương 有hữu 殊thù 勝thắng 之chi 力lực 不bất 須tu 更cánh 取thủ 聖thánh 人nhân 根căn 力lực 強cường/cưỡng 利lợi 也dã 如như 法Pháp 華hoa 云vân 此thử 香hương 六lục 銖thù 。 價giá 直trực 娑Sa 婆Bà 世Thế 界Giới 。 不bất 亦diệc 勝thắng 乎hồ )# 。
是thị 故cố 當đương 知tri 。 香hương 鼻tị 與dữ 聞văn 。 俱câu 無vô 處xứ 所sở 。 即tức 齅khứu 與dữ 香hương 。 二nhị 處xứ 虛hư 妄vọng 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。
阿A 難Nan 汝nhữ 常thường 二nhị 時thời 。 眾chúng 中trung 持trì 鉢bát 其kỳ 間gian 或hoặc 遇ngộ 。 酥tô 酪lạc 醍đề 醐hồ 。 名danh 為vi 上Thượng 味Vị 。 於ư 意ý 云vân 何hà 。 此thử 味vị 為vi 復phục 。 生sanh 於ư 空không 中trung 。 生sanh 於ư 舌thiệt 中trung 。 為vi 生sanh 食thực 中trung 。
(# 標tiêu 二nhị 時thời 大đại 食thực 小tiểu 食thực 時thời 此thử 味vị 於ư 空không 於ư 根căn 於ư 境cảnh 俱câu 無vô 體thể 也dã )# 。
阿A 難Nan 若nhược 復phục 此thử 味vị 。 生sanh 於ư 汝nhữ 舌thiệt 。 在tại 汝nhữ 口khẩu 中trung 。 秖kỳ 有hữu 一nhất 舌thiệt 其kỳ 舌thiệt 爾nhĩ 時thời 。 已dĩ 成thành 酥tô 味vị 。 遇ngộ 黑hắc 石thạch 蜜mật 。 應ưng 不bất 推thôi 移di 。 若nhược 不bất 變biến 移di 。 不bất 名danh 知tri 味vị 。 若nhược 變biến 移di 者giả 。 舌thiệt 非phi 多đa 體thể 。 云vân 何hà 多đa 味vị 。 一nhất 舌thiệt 之chi 知tri 。
(# 疏sớ/sơ 破phá 根căn 生sanh 也dã 初sơ 標tiêu 在tại 汝nhữ 下hạ 正chánh 破phá 一nhất 舌thiệt 不bất 知tri 多đa 味vị 也dã 若nhược 以dĩ 味vị 從tùng 舌thiệt 味vị 應ưng 無vô 別biệt 也dã 若nhược 不bất 下hạ 縱túng/tung 破phá 設thiết 若nhược 汝nhữ 許hứa 味vị 不bất 別biệt 者giả 味vị 既ký 不bất 分phân 何hà 成thành 知tri 味vị 若nhược 變biến 下hạ 破phá 味vị 變biến 舌thiệt 應ưng 多đa 體thể 也dã 初sơ 二nhị 句cú 反phản 破phá 後hậu 二nhị 句cú 結kết 破phá 此thử 則tắc 以dĩ 舌thiệt 從tùng 味vị 舌thiệt 便tiện 成thành 多đa 今kim 汝nhữ 不bất 然nhiên 。 故cố 云vân 云vân 何hà 多đa 味vị 。 一nhất 舌thiệt 之chi 知tri 。 ○# 解giải 黑hắc 石thạch 蜜mật 者giả 善thiện 見kiến 律luật 云vân 甘cam 蔗giá 糖đường 也dã 其kỳ 堅kiên 如như 石thạch )# 。
若nhược 生sanh 於ư 食thực 。 食thực 非phi 有hữu 識thức 。 云vân 何hà 自tự 知tri 。 又hựu 食thực 自tự 知tri 。 即tức 同đồng 他tha 食thực 。 何hà 預dự 於ư 汝nhữ 。 名danh 味vị 之chi 知tri 。
(# 疏sớ/sơ 破phá 境cảnh 生sanh 也dã 初sơ 三tam 句cú 正chánh 破phá 味vị 若nhược 生sanh 食thực 應ưng 不bất 假giả 根căn 無vô 根căn 別biệt 食thực 焉yên 能năng 成thành 味vị 若nhược 成thành 味vị 者giả 食thực 須tu 有hữu 識thức 若nhược 無vô 識thức 者giả 云vân 何hà 。 自tự 知tri 又hựu 食thực 下hạ 縱túng/tung 破phá 設thiết 許hứa 食thực 自tự 能năng 知tri 即tức 同đồng 他tha 人nhân 嘗thường 味vị 何hà 關quan 汝nhữ 舌thiệt 之chi 知tri )# 。
若nhược 生sanh 於ư 空không 。 汝nhữ 噉đạm 虛hư 空không 。 當đương 作tác 何hà 味vị 。 必tất 其kỳ 虛hư 空không 。 若nhược 作tác 鹹hàm 味vị 。 既ký 鹹hàm 汝nhữ 舌thiệt 。 亦diệc 鹹hàm 汝nhữ 面diện 。 則tắc 此thử 界giới 人nhân 。 同đồng 於ư 海hải 魚ngư 。 既ký 常thường 受thọ 鹹hàm 。 了liễu 不bất 知tri 淡đạm 。 若nhược 不bất 識thức 淡đạm 。 亦diệc 不bất 覺giác 鹹hàm 。 必tất 無vô 所sở 知tri 。 云vân 何hà 名danh 味vị 。
(# 破phá 空không 生sanh 也dã 初sơ 三tam 句cú 牒điệp 計kế 審thẩm 味vị 必tất 其kỳ 下hạ 正chánh 破phá 初sơ 四tứ 句cú 身thân 面diện 俱câu 鹹hàm 後hậu 二nhị 句cú 鹹hàm 同đồng 海hải 族tộc 若nhược 俱câu 鹹hàm 者giả 海hải 魚ngư 無vô 異dị 既ký 常thường 下hạ 縱túng/tung 破phá 初sơ 四tứ 句cú 互hỗ 奪đoạt 兩lưỡng 亡vong 縱túng/tung 汝nhữ 常thường 受thọ 於ư 鹹hàm 畢tất 竟cánh 不bất 能năng 。 知tri 淡đạm 若nhược 無vô 淡đạm 味vị 何hà 顯hiển 於ư 鹹hàm 淡đạm 之chi 與dữ 鹹hàm 俱câu 不bất 安an 立lập 必tất 無vô 下hạ 二nhị 句cú 結kết 非phi 知tri 味vị 鹹hàm 淡đạm 既ký 不bất 能năng 分phần/phân 不bất 可khả 說thuyết 名danh 知tri 味vị )# 。
是thị 故cố 當đương 知tri 。 味vị 舌thiệt 與dữ 嘗thường 俱câu 無vô 處xứ 所sở 。 即tức 嘗thường 與dữ 味vị 二nhị 俱câu 虛hư 妄vọng 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。
阿A 難Nan 汝nhữ 常thường 晨thần 朝triêu 。 以dĩ 手thủ 摩ma 頭đầu 。 於ư 意ý 云vân 何hà 。 此thử 摩ma 所sở 知tri 。 誰thùy 為vi 能năng 觸xúc 。 能năng 為vi 在tại 手thủ 。 為vi 復phục 在tại 頭đầu 。
(# 按án 摩ma 之chi 法pháp 常thường 式thức 皆giai 然nhiên 故cố 摩ma 頭đầu 也dã 此thử 徵trưng 能năng 觸xúc 在tại 頭đầu 在tại 手thủ 二nhị 俱câu 有hữu 過quá 如như 下hạ 破phá 之chi )# 。
若nhược 在tại 於ư 手thủ 。 頭đầu 則tắc 無vô 知tri 。 云vân 何hà 成thành 觸xúc 。 若nhược 在tại 於ư 頭đầu 。 手thủ 則tắc 無vô 用dụng 。 云vân 何hà 名danh 觸xúc 。
(# 互hỗ 有hữu 互hỗ 亡vong 破phá 也dã 根căn 境cảnh 相tướng 顯hiển 觸xúc 乃nãi 得đắc 成thành 一nhất 有hữu 一nhất 無vô 故cố 不bất 名danh 觸xúc )# 。
若nhược 各các 各các 有hữu 。 則tắc 汝nhữ 阿A 難Nan 。 應ưng 有hữu 二nhị 身thân 。
(# 各các 存tồn 兩lưỡng 質chất 破phá 也dã 頭đầu 手thủ 各các 有hữu 則tắc 有hữu 二nhị 知tri 二nhị 知tri 便tiện 成thành 二nhị 阿A 難Nan 體thể 。 何hà 體thể 為vi 汝nhữ 。
若nhược 頭đầu 與dữ 手thủ 。 一nhất 觸xúc 所sở 生sanh 。 則tắc 手thủ 與dữ 頭đầu 。 當đương 為vi 一nhất 體thể 。 若nhược 一nhất 體thể 者giả 。 觸xúc 則tắc 無vô 成thành 。
(# 共cộng 成thành 一nhất 體thể 破phá 也dã 初sơ 四tứ 句cú 正chánh 破phá 若nhược 頭đầu 與dữ 手thủ 。 共cộng 生sanh 一nhất 觸xúc 遂toại 令linh 二nhị 種chủng 合hợp 為vi 一nhất 體thể 。 設thiết 許hứa 一nhất 體thể 觸xúc 自tự 不bất 成thành 此thử 結kết 破phá 也dã )# 。
若nhược 二nhị 體thể 者giả 。 觸xúc 誰thùy 為vi 在tại 。 在tại 能năng 非phi 所sở 。 在tại 所sở 非phi 能năng 。 不bất 應ưng 虛hư 空không 。 與dữ 汝nhữ 成thành 觸xúc 。
(# 破phá 轉chuyển 救cứu 也dã 初sơ 二nhị 句cú 牒điệp 救cứu 緫# 徵trưng 若nhược 汝nhữ 救cứu 云vân 所sở 生sanh 雖tuy 一nhất 能năng 生sanh 自tự 二nhị 云vân 何hà 令linh 我ngã 。 頭đầu 手thủ 不bất 異dị 者giả 此thử 則tắc 二nhị 體thể 之chi 觸xúc 為vi 在tại 何hà 處xứ 。 故cố 云vân 觸xúc 誰thùy 為vi 在tại 。 在tại 能năng 下hạ 二nhị 句cú 推thôi 同đồng 前tiền 破phá 前tiền 云vân 若nhược 在tại 於ư 手thủ 。 頭đầu 則tắc 無vô 用dụng 等đẳng 不bất 應ưng 下hạ 破phá 空không 生sanh 也dã 有hữu 形hình 之chi 法pháp 尚thượng 不bất 能năng 生sanh 。 豈khởi 況huống 空không 無vô 而nhi 能năng 成thành 觸xúc )# 。
是thị 故cố 當đương 知tri 。 覺giác 觸xúc 與dữ 身thân 。 俱câu 無vô 處xứ 所sở 。 即tức 身thân 與dữ 觸xúc 。 二nhị 俱câu 虛hư 妄vọng 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。
阿A 難Nan 汝nhữ 常thường 意ý 中trung 。 所sở 緣duyên 善thiện 惡ác 。 無vô 記ký 三tam 性tánh 。 生sanh 成thành 法pháp 則tắc 。
(# 解giải 真chân 際tế 曰viết 意ý 識thức 所sở 緣duyên 法pháp 塵trần 之chi 境cảnh 三tam 性tánh 不bất 同đồng 假giả 實thật 有hữu 異dị 軌quỹ 生sanh 物vật 解giải 互hỗ 不bất 相tương 涉thiệp 故cố 云vân 。 生sanh 成thành 法pháp 則tắc 。
此thử 法pháp 為vi 復phục 。 即tức 心tâm 所sở 生sanh 。 為vi 當đương 離ly 心tâm 。 別biệt 有hữu 方phương 所sở 。
(# 疏sớ/sơ 意ý 中trung 所sở 緣duyên 三tam 性tánh 之chi 法pháp 攝nhiếp 一nhất 切thiết 盡tận 自tự 然nhiên 而nhi 然nhiên 故cố 云vân 生sanh 成thành 此thử 所sở 緣duyên 法pháp 即tức 心tâm 離ly 心tâm 二nhị 俱câu 有hữu 過quá 下hạ 文văn 即tức 破phá )# 。
阿A 難Nan 若nhược 即tức 心tâm 者giả 。 法pháp 則tắc 非phi 塵trần 。 非phi 心tâm 所sở 緣duyên 。 云vân 何hà 成thành 處xứ 。
(# 破phá 即tức 心tâm 也dã 初sơ 一nhất 句cú 牒điệp 次thứ 句cú 定định 非phi 心tâm 下hạ 破phá 既ký 即tức 是thị 心tâm 定định 非phi 是thị 塵trần 若nhược 非phi 是thị 塵trần 則tắc 不bất 是thị 心tâm 家gia 所sở 緣duyên 之chi 境cảnh 何hà 名danh 法pháp 處xứ 下hạ 破phá 離ly 心tâm )# 。
若nhược 離ly 於ư 心tâm 。 別biệt 有hữu 方phương 所sở 。 則tắc 法pháp 自tự 性tánh 。 為vi 知tri 非phi 知tri 。
(# 牒điệp 計kế 雙song 徵trưng 也dã 初sơ 二nhị 句cú 牒điệp 則tắc 法pháp 下hạ 徵trưng 此thử 法pháp 既ký 離ly 於ư 心tâm 更cánh 以dĩ 知tri 不bất 知tri 徵trưng 而nhi 破phá 之chi )# 。
知tri 則tắc 名danh 心tâm 。 異dị 汝nhữ 非phi 塵trần 。 同đồng 他tha 心tâm 量lượng 。 即tức 汝nhữ 即tức 心tâm 。 云vân 何hà 汝nhữ 心tâm 。 更cánh 二nhị 於ư 汝nhữ 。
(# 破phá 有hữu 知tri 也dã 初sơ 句cú 奪đoạt 成thành 心tâm 量lượng 離ly 心tâm 之chi 法pháp 若nhược 有hữu 知tri 者giả 應ưng 名danh 為vi 心tâm 異dị 汝nhữ 下hạ 更cánh 分phần/phân 即tức 異dị 以dĩ 破phá 初sơ 二nhị 句cú 破phá 異dị 有hữu 知tri 之chi 法pháp 若nhược 異dị 汝nhữ 心tâm 即tức 同đồng 他tha 人nhân 異dị 於ư 汝nhữ 心tâm 又hựu 有hữu 知tri 故cố 即tức 汝nhữ 下hạ 三tam 句cú 破phá 於ư 即tức 心tâm 初sơ 句cú 半bán 牒điệp 半bán 定định 後hậu 二nhị 句cú 破phá 有hữu 知tri 之chi 法pháp 既ký 即tức 汝nhữ 心tâm 即tức 應ưng 汝nhữ 心tâm 之chi 外ngoại 更cánh 有hữu 汝nhữ 心tâm 也dã 故cố 云vân 更cánh 二nhị 於ư 汝nhữ 。 ○# 解giải 孤cô 山sơn 曰viết 知tri 則tắc 名danh 心tâm 。 者giả 離ly 心tâm 有hữu 法pháp 法pháp 既ký 有hữu 知tri 亦diệc 名danh 為vi 心Tâm 。 也dã 異dị 汝nhữ 非phi 塵trần 。 者giả 異dị 汝nhữ 則tắc 非phi 汝nhữ 心tâm 有hữu 知tri 則tắc 非phi 汝nhữ 塵trần 既ký 異dị 且thả 非phi 則tắc 是thị 他tha 人nhân 心tâm 矣hĩ 即tức 汝nhữ 即tức 心tâm 。 者giả 防phòng 轉chuyển 計kế 也dã 云vân 何hà 下hạ 難nạn/nan 也dã 汝nhữ 心tâm 唯duy 一nhất 云vân 何hà 有hữu 二nhị 根căn 塵trần 俱câu 知tri 是thị 二nhị 心tâm 也dã )# 。
若nhược 非phi 知tri 者giả 。 此thử 塵trần 既ký 非phi 。 色sắc 聲thanh 香hương 味vị 。 離ly 合hợp 冷lãnh 煖noãn 及cập 虛hư 空không 相tướng 。 當đương 於ư 何hà 在tại 。 今kim 於ư 色sắc 空không 。 都đô 無vô 表biểu 示thị 。 不bất 應ưng 人nhân 間gian 。 更cánh 有hữu 空không 外ngoại 。 心tâm 非phi 所sở 緣duyên 。 處xử 從tùng 誰thùy 立lập 。
(# 疏sớ/sơ 破phá 無vô 知tri 也dã 初sơ 五ngũ 句cú 定định 非phi 色sắc 空không 次thứ 一nhất 句cú 審thẩm 問vấn 何hà 在tại 色sắc 空không 二nhị 事sự 攝nhiếp 諸chư 法pháp 盡tận 既ký 非phi 色sắc 空không 今kim 何hà 所sở 在tại 。 今kim 於ư 下hạ 二nhị 句cú 推thôi 無vô 所sở 表biểu 也dã 若nhược 此thử 法pháp 塵trần 亦diệc 色sắc 空không 攝nhiếp 以dĩ 何hà 表biểu 示thị 知tri 是thị 法pháp 塵trần 不bất 應ưng 下hạ 二nhị 句cú 破phá 空không 外ngoại 無vô 成thành 也dã 色sắc 空không 之chi 內nội 既ký 無vô 表biểu 示thị 不bất 應ưng 此thử 塵trần 處xử 在tại 空không 外ngoại 以dĩ 空không 無vô 外ngoại 故cố 心tâm 非phi 下hạ 二nhị 句cú 結kết 無vô 處xứ 義nghĩa 如như 上thượng 推thôi 撿kiểm 法pháp 塵trần 不bất 有hữu 則tắc 心tâm 無vô 所sở 緣duyên 之chi 境cảnh 從tùng 何hà 以dĩ 立lập 處xứ 耶da ○# 解giải 此thử 意ý 法pháp 塵trần 非phi 是thị 五ngũ 塵trần 五ngũ 塵trần 及cập 以dĩ 虛hư 空không 攝nhiếp 一nhất 切thiết 法pháp 。 皆giai 現hiện 量lượng 境cảnh 自tự 屬thuộc 五ngũ 根căn 法pháp 塵trần 既ký 不bất 屬thuộc 五ngũ 是thị 故cố 責trách 云vân 當đương 於ư 何hà 在tại 。 離ly 合hợp 冷lãnh 煖noãn 即tức 觸xúc 塵trần 也dã 都đô 無vô 表biểu 示thị 。 者giả 以dĩ 意ý 法pháp 無vô 形hình 緣duyên 落lạc 謝tạ 五ngũ 塵trần 故cố 既ký 於ư 色sắc 空không 之chi 境cảnh 不bất 見kiến 法Pháp 塵trần 之chi 狀trạng 豈khởi 是thị 空không 外ngoại 別biệt 有hữu 法pháp 塵trần 耶da 心tâm 無vô 所sở 緣duyên 處xứ 義nghĩa 安an 立lập )# 。
是thị 故cố 當đương 知tri 。 法pháp 則tắc 與dữ 心tâm 。 俱câu 無vô 處xứ 所sở 。 則tắc 意ý 與dữ 法pháp 。 二nhị 俱câu 虛hư 妄vọng 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。
首Thủ 楞Lăng 嚴Nghiêm 經Kinh 。 義Nghĩa 海Hải 卷quyển 第đệ 八bát
音âm 釋thích
䑛#
(# 神thần 帋chỉ 切thiết 以dĩ 舌thiệt 取thủ 物vật 也dã )# 。
吻vẫn
(# 武võ 粉phấn 切thiết 唇thần 吻vẫn 也dã )# 。
甜điềm
(# 徒đồ 兼kiêm 切thiết 甘cam 也dã )# 。
