天Thiên 界Giới 覺Giác 浪Lãng 盛Thịnh 禪Thiền 師Sư 全Toàn 錄Lục
Quyển 0032
明Minh 道Đạo 盛Thịnh 說Thuyết 大Đại 成Thành 大Đại 然Nhiên 等Đẳng 較Giảo 後Hậu 附Phụ 杖Trượng 門Môn 隨Tùy 集Tập
天thiên 界giới 覺giác 浪lãng 盛thịnh 禪thiền 師sư 全toàn 錄lục 卷quyển 之chi 三tam 十thập 二nhị
門môn 人nhân 。 大đại 然nhiên 。 弘hoằng 智trí 。 大đại 存tồn 。 大đại 中trung 。 較giảo 。
雜tạp 紀kỷ
青thanh 山sơn 小tiểu 述thuật
師sư 謂vị 今kim 古cổ 文văn 章chương 之chi 玅# 。 莫mạc 過quá 於ư 論luận 語ngữ 。 其kỳ 旨chỉ 趣thú 幽u 微vi 。 前tiền 人nhân 亦diệc 有hữu 所sở 未vị 發phát 也dã 。 語ngữ 中trung 有hữu 孔khổng 氏thị 大đại 知tri 己kỷ 者giả 三tam 人nhân 焉yên 讀đọc 者giả 能năng 一nhất 一nhất 醉túy 心tâm 否phủ/bĩ 耶da 。 其kỳ 一nhất 為vi 儀nghi 封phong 人nhân 。 封phong 人nhân 不bất 過quá 一nhất 見kiến 面diện 耳nhĩ 。 不bất 交giao 一nhất 語ngữ 。 不bất 設thiết 一nhất 問vấn 。 即tức 出xuất 而nhi 咨tư 嗟ta 判phán 斷đoạn 。 尊tôn 之chi 至chí 極cực 。 信tín 之chi 至chí 深thâm 。 斷đoạn 之chi 至chí 決quyết 。 以dĩ 為vi 吾ngô 夫phu 子tử 乃nãi 萬vạn 世thế 師sư 也dã 何hà 喪táng 不bất 喪táng 之chi 與dữ 有hữu 。 何hà 有hữu 道Đạo 無vô 道Đạo 之chi 與dữ 有hữu 。 試thí 觀quán 木mộc 鐸đạc 二nhị 字tự 。 今kim 古cổ 以dĩ 來lai 。 論luận 贊tán 尼ni 山sơn 者giả 。 有hữu 過quá 於ư 此thử 者giả 乎hồ 。 是thị 亦diệc 藉tạ 賞thưởng 鑑giám 夫phu 子tử 。 而nhi 自tự 見kiến 於ư 千thiên 古cổ 之chi 上thượng 者giả 也dã 。 其kỳ 二nhị 為vi 達đạt 巷hạng 黨đảng 人nhân 。 贊tán 曰viết 大đại 哉tai 孔khổng 子tử 博bác 學học 無vô 所sở 成thành 名danh 。 只chỉ 此thử 兩lưỡng 語ngữ 。 已dĩ 畫họa 出xuất 夫phu 子tử 全toàn 體thể 全toàn 神thần 。 即tức 夫phu 子tử 聞văn 之chi 。 亦diệc 開khai 顏nhan 微vi 笑tiếu 。 辭từ 之chi 不bất 可khả 。 受thọ 之chi 不bất 當đương 。 而nhi 曰viết 黨đảng 人nhân 愛ái 我ngã 。 欲dục 我ngã 成thành 名danh 乎hồ 。 人nhân 誰thùy 不bất 欲dục 名danh 者giả 。 但đãn 成thành 名danh 必tất 有hữu 所sở 執chấp 。 執chấp 御ngự 執chấp 射xạ 。 吾ngô 將tương 擇trạch 而nhi 處xứ 此thử 。 庶thứ 幾kỷ 其kỳ 御ngự 也dã 矣hĩ 。 於ư 前tiền 篇thiên 贊tán 歎thán 。 居cư 然nhiên 隱ẩn 躍dược 照chiếu 應ưng 。 其kỳ 三tam 為vi 楚sở 狂cuồng 接tiếp 輿dư 。 他tha 人nhân 亦diệc 有hữu 知tri 尊tôn 孔khổng 子tử 者giả 。 而nhi 未vị 有hữu 若nhược 斯tư 人nhân 之chi 稱xưng 之chi 曰viết 鳳phượng 也dã 。 當đương 時thời 無vô 知tri 。 且thả 有hữu 呼hô 之chi 為vi 喪táng 家gia 之chi 狗cẩu 者giả 矣hĩ 。 而nhi 楚sở 狂cuồng 獨độc 稱xưng 之chi 曰viết 鳳phượng 贊tán 之chi 曰viết 德đức 。 而nhi 惜tích 之chi 曰viết 衰suy 。 豈khởi 中trung 根căn 人nhân 見kiến 地địa 所sở 能năng 勘khám 出xuất 者giả 乎hồ 。 孔khổng 子tử 下hạ 車xa 。 將tương 欲dục 與dữ 語ngữ 。 而nhi 斯tư 人nhân 已dĩ 不bất 可khả 復phục 見kiến 。 其kỳ 鴻hồng 飛phi 冥minh 冥minh 。 真chân 可khả 一nhất 想tưởng 像tượng 也dã 余dư 問vấn 曰viết 。 孔khổng 子tử 下hạ 欲dục 與dữ 之chi 言ngôn 。 假giả 如như 接tiếp 輿dư 尚thượng 在tại 。 將tương 為vi 夫phu 子tử 作tác 一nhất 轉chuyển 語ngữ 。 其kỳ 所sở 言ngôn 者giả 是thị 何hà 言ngôn 歟# 。 師sư 亦diệc 微vi 笑tiếu 曰viết 。 此thử 正chánh 記ký 者giả 之chi 玅# 。 不bất 必tất 蛇xà 足túc 也dã 。 余dư 曰viết 惜tích 此thử 三tam 人nhân 。 終chung 不bất 知tri 其kỳ 姓tánh 氏thị 。 豈khởi 所sở 謂vị 猶do 龍long 者giả 。 是thị 其kỳ 人nhân 歟# 。 師sư 曰viết 。 此thử 又hựu 須tu 知tri 自tự 夫phu 子tử 之chi 木mộc 鐸đạc 一nhất 振chấn 天thiên 下hạ 。 而nhi 天thiên 下hạ 野dã 無vô 遺di 賢hiền 。 莫mạc 不bất 皆giai 乘thừa 機cơ 而nhi 起khởi 。 以dĩ 附phụ 會hội 於ư 雲vân 龍long 風phong 虎hổ 之chi 末mạt 。 如như 夫phu 子tử 不bất 周chu 流lưu 。 不bất 問vấn 津tân 。 不bất 投đầu 宿túc 不bất 擊kích 磬khánh 。 則tắc 晨thần 門môn 荷hà 蕢# 丈trượng 人nhân 長trường/trưởng 沮trở 桀# 溺nịch 微vi 生sanh 畝mẫu 之chi 徒đồ 。 又hựu 何hà 從tùng 得đắc 因nhân 。 夫phu 子tử 而nhi 自tự 顯hiển 其kỳ 奇kỳ 。 得đắc 與dữ 於ư 主chủ 賓tân 迭điệt 唱xướng 之chi 列liệt 。 而nhi 爭tranh 光quang 千thiên 古cổ 也dã 哉tai 。 又hựu 有hữu 所sở 謂vị 南nam 子tử 者giả 。 何hà 物vật 么# 魔ma 。 亦diệc 欲dục 一nhất 見kiến 夫phu 子tử 。 遂toại 得đắc 附phụ 於ư 周chu 家gia 有hữu 婦phụ 人nhân 焉yên 之chi 列liệt 。 此thử 所sở 謂vị 聖thánh 作tác 物vật 睹đổ 。 三tam 代đại 之chi 際tế 於ư 斯tư 愈dũ 見kiến 其kỳ 盛thịnh 也dã 。
師sư 謂vị 其kỳ 為vi 人nhân 也dã 孝hiếu 弟đệ 而nhi 好hiếu 犯phạm 上thượng 者giả 鮮tiên 矣hĩ 。 若nhược 孝hiếu 弟đệ 自tự 不bất 犯phạm 上thượng 作tác 亂loạn 。 只chỉ 應ưng 曰viết 其kỳ 為vi 人nhân 也dã 孝hiếu 弟đệ 而nhi 犯phạm 上thượng 者giả 鮮tiên 矣hĩ 。 何hà 必tất 多đa 一nhất 好hảo/hiếu 字tự 。 可khả 見kiến 從tùng 來lai 犯phạm 上thượng 之chi 人nhân 。 必tất 其kỳ 自tự 以dĩ 為vi 孝hiếu 弟đệ 者giả 也dã 。 自tự 以dĩ 為vi 孝hiếu 弟đệ 而nhi 為vi 其kỳ 上thượng 者giả 略lược 有hữu 所sở 不bất 當đương 。 遂toại 悻# 悻# 然nhiên 曰viết 君quân 父phụ 有hữu 過quá 。 非phi 我ngã 規quy 正chánh 之chi 。 諫gián 諍tranh 之chi 。 而nhi 誰thùy 歟# 從tùng 此thử 生sanh 出xuất 好hảo/hiếu 字tự 。 而nhi 悖bội 逆nghịch 不bất 道đạo 。 俱câu 胎thai 於ư 此thử 矣hĩ 。 此thử 蓋cái 非phi 真chân 能năng 孝hiếu 弟đệ 者giả 也dã 真chân 能năng 孝hiếu 弟đệ 者giả 。 決quyết 不bất 自tự 以dĩ 為vi 孝hiếu 弟đệ 者giả 也dã 。 舜thuấn 惟duy 不bất 自tự 以dĩ 為vi 孝hiếu 弟đệ 故cố 卒thốt 能năng 使sử 瞍# 象tượng 感cảm 化hóa 而nhi 後hậu 已dĩ 。 此thử 其kỳ 所sở 以dĩ 為vi 真chân 孝hiếu 弟đệ 而nhi 其kỳ 仁nhân 不bất 可khả 勝thắng 用dụng 也dã 。
師sư 謂vị 子tử 使sử 漆tất 雕điêu 開khai 仕sĩ 。 誠thành 試thí 驗nghiệm 之chi 也dã 。 然nhiên 見kiến 開khai 於ư 經kinh 世thế 之chi 事sự 。 儘# 可khả 優ưu 為vi 之chi 矣hĩ 。 而nhi 開khai 乃nãi 如như 夢mộng 忽hốt 驚kinh 。 自tự 指chỉ 此thử 中trung 一nhất 件# 大đại 事sự 。 未vị 能năng 相tương/tướng 信tín 得đắc 過quá 夫phu 子tử 。 喜hỷ 不bất 自tự 勝thắng 。 更cánh 不bất 設thiết 是thị 非phi 。 不bất 假giả 贊tán 歎thán 。 而nhi 記ký 者giả 窺khuy 夫phu 子tử 之chi 神thần 情tình 而nhi 記ký 云vân 子tử 悅duyệt 。 亦diệc 善thiện 於ư 傳truyền 神thần 也dã 。
師sư 謂vị 夫phu 子tử 明minh 知tri 吾ngô 道đạo 不bất 行hành 而nhi 遑hoàng 遑hoàng 救cứu 世thế 婆bà 心tâm 。 決quyết 不bất 能năng 已dĩ 。 惟duy 恐khủng 及cập 門môn 之chi 人nhân 。 念niệm 頭đầu 衰suy 敗bại 。 激kích 發phát 不bất 起khởi 。 故cố 提đề 出xuất 子tử 路lộ 來lai 作tác 機cơ 鋒phong 猛mãnh 然nhiên 曰viết 。 吾ngô 道đạo 不bất 行hành 吾ngô 當đương 去khứ 而nhi 入nhập 海hải 矣hĩ 。 及cập 門môn 之chi 人nhân 誰thùy 肯khẳng 從tùng 我ngã 。 庶thứ 幾kỷ 其kỳ 由do 歟# 。 此thử 時thời 若nhược 不bất 提đề 出xuất 仲trọng 由do 則tắc 子tử 路lộ 不bất 喜hỷ 子tử 路lộ 不bất 喜hỷ 則tắc 及cập 門môn 之chi 人nhân 。 有hữu 信tín 不bất 信tín 。 夫phu 子tử 全toàn 神thần 依y 然nhiên 鈍độn 置trí 。 唯duy 時thời 子tử 路lộ 既ký 喜hỷ 。 夫phu 子tử 遂toại 急cấp 急cấp 以dĩ 痛thống 棒bổng 打đả 轉chuyển 曰viết 是thị 何hà 人nhân 者giả 歟# 是thị 何hà 人nhân 者giả 歟# 。 其kỳ 由do 歟# 。 此thử 一nhất 勇dũng 無vô 所sở 取thủ 裁tài 之chi 人nhân 。 吾ngô 問vấn 子tử 。 我ngã 豈khởi 浮phù 海hải 之chi 人nhân 哉tai 。 我ngã 豈khởi 浮phù 海hải 之chi 人nhân 哉tai 。 似tự 將tương 子tử 路lộ 全toàn 體thể 掀# 翻phiên 於ư 千thiên 丈trượng 崖nhai 巔điên 推thôi 落lạc 下hạ 地địa 。 將tương 一nhất 輩bối 及cập 門môn 之chi 士sĩ 冰băng 消tiêu 瓦ngõa 解giải 。 而nhi 吾ngô 非phi 斯tư 人nhân 之chi 徒đồ 之chi 語ngữ 不bất 必tất 再tái 申thân 打đả 退thoái 鼓cổ 者giả 。 於ư 是thị 乎hồ 不bất 敢cảm 自tự 息tức 。 更cánh 憤phẫn 發phát 而nhi 興hưng 起khởi 矣hĩ 。 此thử 與dữ 前tiền 邊biên 發phát 語ngữ 。 居cư 然nhiên 刺thứ 謬mậu 。 所sở 謂vị 有hữu 殺sát 有hữu 活hoạt 者giả 是thị 也dã 。
師sư 又hựu 謂vị 亦diệc 有hữu 道Đạo 理lý 全toàn 然nhiên 具cụ 在tại 。 而nhi 不bất 得đắc 一nhất 問vấn 。 則tắc 不bất 出xuất 者giả 。 且thả 不bất 得đắc 一nhất 至chí 偏thiên 之chi 問vấn 以dĩ 至chí 於ư 無vô 可khả 對đối 答đáp 之chi 問vấn 。 其kỳ 全toàn 神thần 亦diệc 不bất 出xuất 者giả 。 如như 宰tể 我ngã 從tùng 井tỉnh 。 短đoản 喪táng 。 乃nãi 是thị 宰tể 我ngã 感cảm 慨khái 發phát 難nạn/nan 之chi 問vấn 正chánh 欲dục 夫phu 子tử 正chánh 言ngôn 直trực 斥xích 之chi 。 此thử 所sở 謂vị 善thiện 為vi 說thuyết 辭từ 互hỗ 為vi 激kích 揚dương 也dã 又hựu 如như 必tất 不bất 得đắc 已dĩ 而nhi 去khứ 於ư 斯tư 三tam 者giả 何hà 先tiên 則tắc 問vấn 在tại 答đáp 中trung 答đáp 在tại 問vấn 中trung 矣hĩ 。 自tự 此thử 以dĩ 下hạ 。 在tại 他tha 人nhân 必tất 不bất 敢cảm 再tái 問vấn 。 而nhi 夫phu 子tử 亦diệc 何hà 必tất 再tái 答đáp 耶da 。 乃nãi 子tử 貢cống 再tái 窮cùng 而nhi 夫phu 子tử 正chánh 告cáo 。 然nhiên 後hậu 知tri 此thử 一nhất 件# 大đại 事sự 自tự 古cổ 及cập 今kim 。 有hữu 何hà 生sanh 何hà 死tử 。 可khả 以dĩ 脫thoát 離ly 即tức 痛thống 癢dạng 不bất 關quan 之chi 人nhân 聞văn 此thử 可khả 以dĩ 通thông 身thân 汗hãn 下hạ 。 甚thậm 矣hĩ 聖thánh 門môn 問vấn 答đáp 。 甚thậm 於ư 鐘chung 鼓cổ 雷lôi 霆đình 也dã 。
師sư 謂vị 昔tích 人nhân 有hữu 言ngôn 以dĩ 正chánh 治trị 國quốc 以dĩ 奇kỳ 用dụng 兵binh 。 吾ngô 以dĩ 為vi 天thiên 下hạ 之chi 奇kỳ 。 未vị 有hữu 不bất 出xuất 於ư 正chánh 者giả 。 用dụng 之chi 自tự 不bất 測trắc 耳nhĩ 即tức 如như 用dụng 兵binh 。 必tất 當đương 以dĩ 正chánh 治trị 兵binh 。 以dĩ 奇kỳ 取thủ 勝thắng 。 如như 堂đường 堂đường 正chánh 正chánh 。 三tam 令linh 五ngũ 申thân 。 七thất 伐phạt 八bát 伐phạt 四tứ 門môn 六lục 花hoa 孰thục 有hữu 一nhất 件# 不bất 由do 於ư 正chánh 者giả 惟duy 教giáo 之chi 以dĩ 正chánh 之chi 極cực 而nhi 忽hốt 以dĩ 奇kỳ 而nhi 用dụng 之chi 。 如như 九cửu 天thiên 之chi 上thượng 。 九cửu 地địa 之chi 下hạ 。 此thử 是thị 不bất 可khả 擬nghĩ 議nghị 。 不bất 可khả 告cáo 誡giới 。 而nhi 共cộng 取thủ 勝thắng 也dã 如như 弄lộng 嬰anh 兒nhi 於ư 股cổ 掌chưởng 之chi 上thượng 。 蓋cái 此thử 處xứ 智trí 不bất 可khả 傳truyền 也dã 。 跡tích 不bất 可khả 學học 也dã 。 如như 背bối/bội 水thủy 。 井tỉnh 陘# 。 奪đoạt 幟xí 。 減giảm 灶# 。 火hỏa 牛ngưu 。 流lưu 馬mã 等đẳng 用dụng 。 略lược 用dụng 其kỳ 意ý 無vô 不bất 萬vạn 全toàn 者giả 。 非phi 筆bút 之chi 所sở 能năng 述thuật 也dã 。 豈khởi 特đặc 治trị 兵binh 以dĩ 正chánh 。 即tức 治trị 國quốc 亦diệc 且thả 有hữu 奇kỳ 焉yên 。 如như 高cao 宗tông 之chi 於ư 殷ân 也dã 。 一nhất 傳truyền 說thuyết 為vi 興hưng 殷ân 之chi 臣thần 也dã 。 然nhiên 必tất 知tri 一nhất 世thế 之chi 人nhân 。 其kỳ 心tâm 皆giai 繫hệ 於ư 傳truyền 說thuyết 矣hĩ 。 而nhi 幸hạnh 有hữu 神thần 奇kỳ 之chi 事sự 。 曰viết 夢mộng 帝đế 求cầu 良lương 云vân 爾nhĩ 云vân 爾nhĩ 也dã 。 而nhi 後hậu 一nhất 出xuất 而nhi 成thành 中trung 興hưng 之chi 盛thịnh 。 如như 武võ 之chi 於ư 周chu 也dã 。 一nhất 太thái 公công 為vi 興hưng 周chu 之chi 臣thần 也dã 。 然nhiên 亦diệc 必tất 知tri 一nhất 世thế 之chi 人nhân 。 其kỳ 心tâm 皆giai 繫hệ 於ư 太thái 公công 矣hĩ 。 而nhi 幸hạnh 有hữu 神thần 奇kỳ 之chi 事sự 。 曰viết 非phi 熊hùng 非phi 罷bãi 太thái 公công 望vọng 子tử 久cửu 矣hĩ 。 云vân 爾nhĩ 云vân 爾nhĩ 也dã 。 而nhi 後hậu 一nhất 出xuất 而nhi 成thành 牧mục 野dã 之chi 盛thịnh 。 蓋cái 聖thánh 帝đế 明minh 王vương 。 取thủ 威uy 定định 霸# 必tất 先tiên 審thẩm 一nhất 世thế 之chi 人nhân 心tâm 於ư 其kỳ 所sở 注chú 射xạ 之chi 處xứ 而nhi 復phục 繼kế 之chi 以dĩ 神thần 道đạo 設thiết 教giáo 之chi 意ý 而nhi 感cảm 之chi 夢mộng 兆triệu 。 以dĩ 使sử 萬vạn 心tâm 皆giai 如như 一nhất 心tâm 。 夫phu 然nhiên 後hậu 一nhất 舉cử 百bách 當đương 。 行hành 之chi 而nhi 不bất 疑nghi 也dã 。 管quản 仲trọng 之chi 欲dục 霸# 桓hoàn 公công 也dã 。 桓hoàn 公công 田điền 而nhi 管quản 仲trọng 御ngự 。 見kiến 鬼quỷ 焉yên 公công 謂vị 仲trọng 曰viết 仲trọng 父phụ 何hà 見kiến 。 曰viết 臣thần 無vô 見kiến 也dã 公công 反phản 而nhi 不bất 懌dịch 遂toại 病bệnh 。 齊tề 士sĩ 有hữu 皇hoàng 子tử 告cáo 敖# 者giả 。 曰viết 公công 則tắc 自tự 傷thương 。 鬼quỷ 胡hồ 能năng 以dĩ 傷thương 公công 。 公công 曰viết 然nhiên 則tắc 有hữu 鬼quỷ 乎hồ 。 曰viết 有hữu 。 水thủy 有hữu 罔võng 象tượng 。 丘khâu 有hữu 崒# 。 山sơn 有hữu 夔# 。 野dã 有hữu 方phương 皇hoàng 。 澤trạch 有hữu 委ủy 蛇xà 。 公công 請thỉnh 問vấn 委ủy 蛇xà 之chi 狀trạng 。 皇hoàng 子tử 曰viết 。 委ủy 蛇xà 其kỳ 大đại 如như 轂cốc 其kỳ 長trường/trưởng 如như 轅viên 。 紫tử 衣y 而nhi 朱chu 冠quan 。 其kỳ 為vi 物vật 也dã 惡ác 聞văn 雷lôi 車xa 之chi 聲thanh 。 則tắc 捧phủng 其kỳ 首thủ 而nhi 立lập 。 見kiến 之chi 者giả 殆đãi 乎hồ 霸# 桓hoàn 公công 霍hoắc 然nhiên 而nhi 起khởi 。 輾triển 然nhiên 而nhi 笑tiếu 曰viết 。 此thử 寡quả 人nhân 之chi 所sở 見kiến 者giả 也dã 。 於ư 是thị 正chánh 衣y 冠quan 不bất 終chung 日nhật 病bệnh 去khứ 。 而nhi 日nhật 圖đồ 伯bá 功công 。 卒thốt 以dĩ 霸# 天thiên 下hạ 夫phu 使sử 見kiến 鬼quỷ 之chi 時thời 。 問vấn 仲trọng 而nhi 仲trọng 亦diệc 云vân 見kiến 。 則tắc 桓hoàn 不bất 病bệnh 。 不bất 病bệnh 則tắc 皇hoàng 子tử 告cáo 敖# 之chi 言ngôn 。 奚hề 以dĩ 入nhập 。 而nhi 伯bá 心tâm 奚hề 以dĩ 堅kiên 。 故cố 夫phu 皇hoàng 子tử 告cáo 敖# 之chi 言ngôn 。 安an 知tri 非phi 仲trọng 父phụ 之chi 移di 桓hoàn 公công 精tinh 神thần 於ư 圖đồ 伯bá 之chi 事sự 。 陰ấm 用dụng 而nhi 不bất 使sử 之chi 知tri 者giả 耶da 。 噫# 微vi 矣hĩ 。
師sư 謂vị 古cổ 今kim 文văn 章chương 之chi 士sĩ 。 似tự 與dữ 道Đạo 德đức 性tánh 命mạng 無vô 甚thậm 關quan 係hệ 。 然nhiên 而nhi 往vãng 往vãng 有hữu 為vi 乾can/kiền/càn 坤# 吐thổ 氣khí 。 若nhược 無vô 此thử 一nhất 筆bút 。 便tiện 不bất 能năng 使sử 千thiên 古cổ 英anh 雄hùng 一nhất 段đoạn 精tinh 光quang 永vĩnh 永vĩnh 流lưu 傳truyền 於ư 。 天thiên 地địa 之chi 間gian 。 此thử 誠thành 所sở 為vi 不bất 朽hủ 盛thịnh 事sự 。 非phi 虛hư 語ngữ 也dã 。 如như 太thái 史sử 公công 文văn 章chương 第đệ 一nhất 。 不bất 必tất 論luận 。 論luận 其kỳ 傳truyền 項hạng 羽vũ 一nhất 段đoạn 。 昔tích 人nhân 謂vị 高cao 帝đế 大đại 風phong 歌ca 。 與dữ 霸# 王vương 垓cai 下hạ 歌ca 。 各các 自tự 寫tả 出xuất 帝đế 王vương 興hưng 衰suy 氣khí 象tượng 。 蓋cái 謂vị 其kỳ 語ngữ 足túc 並tịnh 也dã 。 余dư 獨độc 謂vị 垓cai 下hạ 是thị 何hà 等đẳng 時thời 。 虞ngu 姬# 死tử 而nhi 子tử 弟đệ 散tán 匹thất 馬mã 逃đào 亡vong 。 身thân 迷mê 大đại 澤trạch 。 此thử 際tế 亦diệc 何hà 暇hạ 更cánh 作tác 歌ca 詞từ 即tức 有hữu 作tác 亦diệc 誰thùy 聞văn 之chi 而nhi 誰thùy 記ký 之chi 歟# 吾ngô 謂vị 此thử 數số 語ngữ 者giả 無vô 論luận 其kỳ 事sự 之chi 有hữu 無vô 應ưng 是thị 太thái 史sử 公công 筆bút 補bổ 造tạo 化hóa 。 代đại 為vi 傳truyền 神thần 首thủ 二nhị 句cú 轟oanh 轟oanh 烈liệt 烈liệt 。 感cảm 憤phẫn 千thiên 狀trạng 。 是thị 造tạo 物vật 之chi 逼bức 殺sát 英anh 雄hùng 。 直trực 使sử 風phong 雲vân 失thất 色sắc 。 而nhi 天thiên 地địa 無vô 光quang 。 後hậu 二nhị 句cú 。 怨oán 極cực 悲bi 極cực 到đáo 此thử 處xứ 。 饒nhiêu 他tha 蓋cái 世thế 好hảo/hiếu 漢hán 。 至chí 於ư 無vô 可khả 奈nại 何hà 。 只chỉ 有hữu 一nhất 悲bi 憤phẫn 以dĩ 作tác 結kết 局cục 耳nhĩ 。 此thử 與dữ 下hạ 文văn 。 天thiên 之chi 亡vong 我ngã 。 非phi 戰chiến 之chi 罪tội 也dã 。 一nhất 語ngữ 正chánh 相tương/tướng 映ánh 帶đái 。 然nhiên 後hậu 將tương 英anh 雄hùng 喪táng 身thân 失thất 命mạng 時thời 一nhất 段đoạn 氣khí 概khái 。 譜# 出xuất 全toàn 神thần 而nhi 文văn 章chương 之chi 事sự 亦diệc 可khả 以dĩ 不bất 朽hủ 於ư 天thiên 地địa 之chi 間gian 矣hĩ 。 細tế 玩ngoạn 此thử 語ngữ 。 余dư 讀đọc 史sử 幾kỷ 十thập 年niên 來lai 。 未vị 有hữu 拈niêm 解giải 及cập 此thử 者giả 。 可khả 以dĩ 使sử 項hạng 將tướng 軍quân 下hạ 拜bái 。 亦diệc 可khả 使sử 龍long 門môn 生sanh 叩khấu 首thủ 九cửu 原nguyên 也dã 。 師sư 又hựu 曰viết 。 吾ngô 猶do 怪quái 文văn 章chương 之chi 士sĩ 。 嘗thường 自tự 逞sính 其kỳ 筆bút 鋒phong 所sở 至chí 。 不bất 善thiện 為vi 千thiên 古cổ 傳truyền 疑nghi 。 以dĩ 為vi 遺di 恨hận 。 即tức 如như 武võ 王vương 之chi 取thủ 天thiên 下hạ 。 不bất 過quá 救cứu 民dân 於ư 水thủy 火hỏa 之chi 中trung 。 原nguyên 非phi 敢cảm 懟đỗi 其kỳ 父phụ 而nhi 仇cừu 其kỳ 君quân 也dã 。 既ký 已dĩ 克khắc 殷ân 。 而nhi 紂# 衣y 其kỳ 寶bảo 玉ngọc 自tự 焚phần 而nhi 死tử 。 則tắc 其kỳ 事sự 已dĩ 畢tất 矣hĩ 。 而nhi 必tất 曰viết 左tả 仗trượng 黃hoàng 鉞việt 。 右hữu 麾huy 白bạch 旄# 。 斬trảm 紂# 頭đầu 。 懸huyền 之chi 太thái 白bạch 旗kỳ 。 此thử 是thị 何hà 語ngữ 。 無vô 論luận 武võ 王vương 之chi 聖thánh 必tất 不bất 忍nhẫn 為vi 。 而nhi 太thái 公công 周chu 公công 以dĩ 下hạ 。 多đa 少thiểu 聖thánh 臣thần 肯khẳng 陷hãm 君quân 於ư 過quá 如như 此thử 其kỳ 甚thậm 者giả 歟# 。 如như 以dĩ 寶bảo 玉ngọc 美mỹ 女nữ 獻hiến 紂# 。 以dĩ 出xuất 文văn 王vương 於ư 羑# 里lý 之chi 類loại 皆giai 不bất 仁nhân 者giả 之chi 不bất 經kinh 也dã 。 漢hán 高cao 滅diệt 楚sở 。 猶do 封phong 楚sở 為vi 魯lỗ 公công 。 越việt 勾# 踐tiễn 勝thắng 吳ngô 。 欲dục 赦xá 夫phu 差sai 。 必tất 三tam 問vấn 之chi 范phạm 蠡lễ 而nhi 後hậu 決quyết 以dĩ 武võ 王vương 伐phạt 紂# 而nhi 不bất 商thương 之chi 諸chư 臣thần 。 是thị 周chu 公công 太thái 公công 不bất 如như 范phạm 蠡lễ 而nhi 武võ 王vương 不bất 如như 漢hán 高cao 與dữ 勾# 踐tiễn 也dã 。 太thái 公công 於ư 叩khấu 馬mã 諫gián 者giả 。 猶do 曰viết 義nghĩa 士sĩ 。 扶phù 而nhi 去khứ 之chi 。 而nhi 甘cam 心tâm 手thủ 刃nhận 於ư 既ký 死tử 之chi 共cộng 主chủ 。 是thị 與dữ 鞭tiên 尸thi 誣vu 伍# 子tử 胥# 等đẳng 耳nhĩ 。 此thử 不bất 可khả 信tín 之chi 。 太thái 公công 周chu 公công 。 而nhi 況huống 於ư 武võ 王vương 乎hồ 。 此thử 事sự 即tức 有hữu 傳truyền 疑nghi 。 當đương 一nhất 筆bút 抹mạt 殺sát 。 又hựu 如như 董# 公công 三tam 老lão 說thuyết 沛# 公công 為vi 義nghĩa 帝đế 發phát 喪táng 一nhất 語ngữ 。 此thử 興hưng 漢hán 第đệ 一nhất 等đẳng 大đại 義nghĩa 而nhi 遺di 之chi 惜tích 乎hồ 太thái 史sử 之chi 不bất 能năng 也dã 。 又hựu 如như 夫phu 子tử 臨lâm 歿một 而nhi 自tự 稱xưng 曰viết 。 泰thái 山sơn 其kỳ 頹đồi 梁lương 木mộc 其kỳ 萎nuy 。 此thử 亦diệc 非phi 聖thánh 人nhân 語ngữ 。 以dĩ 聖thánh 人nhân 生sanh 平bình 無vô 些# 子tử 不bất 退thoái 讓nhượng 而nhi 臨lâm 終chung 自tự 謂vị 泰thái 山sơn 梁lương 木mộc 。 抑ức 何hà 其kỳ 陋lậu 也dã 。 若nhược 此thử 。 只chỉ 可khả 作tác 門môn 人nhân 慨khái 歎thán 傷thương 感cảm 之chi 語ngữ 。 安an 得đắc 杜đỗ 撰soạn 之chi 。 謂vị 是thị 夫phu 子tử 自tự 道đạo 。 吾ngô 故cố 於ư 文văn 人nhân 之chi 不bất 能năng 周chu 旋toàn 。 有hữu 遺di 恨hận 焉yên 。
談đàm 詩thi 次thứ 客khách 謂vị 太thái 白bạch 絕tuyệt 句cú 為vi 唐đường 一nhất 人nhân 。 某mỗ 絕tuyệt 句cú 為vi 第đệ 一nhất 。 師sư 不bất 以dĩ 為vi 然nhiên 也dã 。 太thái 白bạch 才tài 高cao 時thời 有hữu 露lộ 處xứ 。 如như 但đãn 見kiến 淚lệ 痕ngân 濕thấp 。 不bất 知tri 心tâm 恨hận 誰thùy 。 眼nhãn 淚lệ 恨hận 容dung 滿mãn 面diện 。 有hữu 何hà 含hàm 畜súc 可khả 思tư 。 何hà 如như 玉ngọc 階giai 生sanh 白bạch 露lộ 夜dạ 久cửu 浸tẩm 羅la 襪vạt 。 卻khước 下hạ 水thủy 晶tinh 簾# 。 玲linh 瓏lung 望vọng 秋thu 月nguyệt 。 二nhị 十thập 字tự 耶da 。 玉ngọc 階giai 露lộ 白bạch 。 旋toàn 生sanh 浸tẩm 人nhân 。 則tắc 空không 庭đình 獨độc 立lập 。 夜dạ 分phân 已dĩ 久cửu 。 直trực 是thị 徹triệt 骨cốt 冰băng 冷lãnh 。 形hình 影ảnh 無vô 依y 。 不bất 可khả 攀phàn 援viện 。 而nhi 四tứ 顧cố 躊trù 躕# 。 只chỉ 有hữu 明minh 月nguyệt 在tại 天thiên 耳nhĩ 。 一nhất 筆bút 到đáo 底để 。 不bất 寂tịch 寞mịch 而nhi 寂tịch 寞mịch 已dĩ 甚thậm 。 不bất 言ngôn 悲bi 怨oán 而nhi 悲bi 感cảm 凄# 怨oán 極cực 矣hĩ 。 作tác 詩thi 者giả 之chi 神thần 情tình 。 原nguyên 在tại 詩thi 外ngoại 。 所sở 以dĩ 謂vị 之chi 僊tiên 人nhân 也dã 。 老lão 杜đỗ 新tân 婚hôn 別biệt 云vân 妾thiếp 身thân 未vị 分phân 明minh 。 何hà 以dĩ 拜bái 姑cô 嫜# 人nhân 俱câu 一nhất 往vãng 看khán 過quá 。 余dư 謂vị 未vị 分phân 明minh 三tam 字tự 。 寫tả 出xuất 新tân 婚hôn 未vị 成thành 人nhân 之chi 狀trạng 多đa 少thiểu 艱gian 難nan 羞tu 澀sáp 。 一nhất 篇thiên 精tinh 神thần 。 此thử 其kỳ 頰giáp 上thượng 三tam 毛mao 乎hồ 。 妾thiếp 薄bạc 命mạng 詩thi 云vân 墮đọa 地địa 自tự 生sanh 神thần 。 是thị 何hà 意ý 耶da 。 人nhân 以dĩ 妾thiếp 為vi 人nhân 棄khí 。 抑ức 或hoặc 季quý 女nữ 斯tư 饑cơ 。 怨oán 薄bạc 命mạng 耳nhĩ 。 此thử 詩thi 若nhược 曰viết 妾thiếp 之chi 薄bạc 命mạng 。 其kỳ 在tại 父phụ 母mẫu 生sanh 我ngã 呱# 呱# 下hạ 地địa 時thời 。 若nhược 為vi 男nam 子tử 。 則tắc 墮đọa 地địa 自tự 生sanh 神thần 矣hĩ 既ký 為vi 女nữ 子tử 。 擲trịch 之chi 地địa 投đầu 之chi 水thủy 。 弄lộng 之chi 瓦ngõa 。 妾thiếp 之chi 得đắc 此thử 於ư 父phụ 母mẫu 懷hoài 中trung 也dã 。 已dĩ 薄bạc 命mạng 矣hĩ 。 如như 是thị 觀quán 之chi 。 一nhất 語ngữ 深thâm 入nhập 骨cốt 髓tủy 。 不bất 可khả 以dĩ 色sắc 。 聲thanh 香hương 味vị 求cầu 也dã 。 一nhất 日nhật 登đăng 山sơn 詠vịnh 云vân 。 此thử 境cảnh 可khả 常thường 住trụ 。 浮phù 生sanh 自tự 不bất 能năng 。 古cổ 今kim 千thiên 態thái 萬vạn 狀trạng 。 無vô 限hạn 陸lục 離ly 。 而nhi 此thử 以dĩ 自tự 不bất 能năng 三tam 字tự 寫tả 之chi 。 何hà 等đẳng 真chân 率suất 自tự 然nhiên 。 何hà 等đẳng 感cảm 慨khái 痛thống 恨hận 。 詩thi 骨cốt 高cao 貴quý 登đăng 臨lâm 曠khoáng 懷hoài 。 無vô 踰du 此thử 者giả 。 又hựu 詠vịnh 云vân 。 此thử 境cảnh 可khả 常thường 住trụ 。 浮phù 生sanh 自tự 不bất 能năng 。
師sư 曰viết 儒nho 門môn 有hữu 一nhất 怨oán 字tự 。 如như 大đại 舜thuấn 如như 怨oán 如như 慕mộ 。 太thái 甲giáp 之chi 自tự 怨oán 自tự 艾ngải 與dữ 詩thi 之chi 可khả 以dĩ 怨oán 等đẳng 。 乃nãi 禪thiền 家gia 所sở 謂vị 疑nghi 情tình 。 必tất 欲dục 求cầu 其kỳ 故cố 而nhi 不bất 得đắc 也dã 。 本bổn 初sơ 曰viết 。 大đại 疑nghi 大đại 悟ngộ 小tiểu 疑nghi 小tiểu 悟ngộ 。 不bất 疑nghi 不bất 悟ngộ 。 疑nghi 又hựu 豈khởi 易dị 言ngôn 哉tai 。 今kim 而nhi 後hậu 余dư 于vu 學học 道Đạo 求cầu 己kỷ 有hữu 入nhập 門môn 矣hĩ 。
師sư 曰viết 予# 昔tích 在tại 一nhất 名danh 邑ấp 。 與dữ 諸chư 縉# 紳# 會hội 茶trà 。 方phương 就tựu 坐tọa 。 偶ngẫu 有hữu 一nhất 老lão 文văn 學học 到đáo 來lai 。 諸chư 公công 皆giai 起khởi 讓nhượng 其kỳ 座tòa 。 有hữu 一nhất 縉# 紳# 曰viết 。 此thử 吾ngô 老lão 社xã 友hữu 也dã 。 惜tích 乎hồ 讀đọc 書thư 未vị 成thành 耳nhĩ 。 子tử 時thời 不bất 能năng 放phóng 過quá 乃nãi 顧cố 之chi 曰viết 。 公công 將tương 謂vị 讀đọc 書thư 已dĩ 成thành 也dã 。 若nhược 但đãn 以dĩ 得đắc 高cao 爵tước 厚hậu 祿lộc 即tức 謂vị 之chi 讀đọc 書thư 有hữu 成thành 則tắc 曾tằng 子tử 躬cung 耕canh 。 顏nhan 子tử 陋lậu 巷hạng 皆giai 是thị 讀đọc 書thư 未vị 成thành 也dã 彼bỉ 縉# 紳# 勃bột 然nhiên 變biến 色sắc 甚thậm 不bất 安an 。 予# 曰viết 。 公công 無vô 傷thương 也dã 。 此thử 舉cử 世thế 風phong 俗tục 如như 此thử 。 豈khởi 獨độc 公công 哉tai 世thế 人nhân 未vị 生sanh 兒nhi 子tử 時thời 。 每mỗi 向hướng 佛Phật 神thần 前tiền 祈kỳ 禱đảo 多đa 生sanh 中trung 舉cử 中trung 進tiến 士sĩ 做tố 尚thượng 書thư 閣các 老lão 兒nhi 子tử 。 曾tằng 未vị 有hữu 祈kỳ 禱đảo 但đãn 生sanh 做tố 聖thánh 做tố 賢hiền 兒nhi 子tử 及cập 有hữu 兒nhi 子tử 未vị 展triển 開khai 書thư 本bổn 。 未vị 寫tả 上thượng 大đại 人nhân 時thời 。 即tức 相tương/tướng 囑chúc 曰viết 。 你nễ 好hảo/hiếu 生sanh 讀đọc 書thư 。 必tất 須tu 求cầu 連liên 登đăng 科khoa 甲giáp 始thỉ 得đắc 曾tằng 未vị 有hữu 曰viết 。 你nễ 好hảo/hiếu 生sanh 讀đọc 書thư 。 必tất 須tu 求cầu 格cách 致trí 誠thành 正chánh 始thỉ 得đắc 。 此thử 所sở 謂vị 黃hoàng 河hà 向hướng 源nguyên 頭đầu 上thượng 濁trược 了liễu 也dã 。 源nguyên 頭đầu 上thượng 以dĩ 作tác 聖thánh 作tác 賢hiền 為vi 事sự 。 則tắc 以dĩ 能năng 作tác 聖thánh 作tác 賢hiền 為vi 讀đọc 書thư 有hữu 成thành 不bất 以dĩ 不bất 能năng 取thủ 連liên 登đăng 科khoa 甲giáp 為vi 讀đọc 書thư 無vô 成thành 也dã 。
復phục 有hữu 一nhất 位vị 曰viết 。 大đại 師sư 痛thống 快khoái 之chi 極cực 但đãn 太thái 利lợi 害hại 耳nhĩ 。 予# 曰viết 。 不bất 利lợi 害hại 則tắc 不bất 痛thống 快khoái 。 此thử 吾ngô 所sở 以dĩ 不bất 敢cảm 有hữu 負phụ 聖thánh 賢hiền 不bất 敢cảm 有hữu 負phụ 你nễ 讀đọc 書thư 君quân 子tử 。 不bất 敢cảm 自tự 負phụ 我ngã 是thị 方phương 外ngoại 之chi 人nhân 。 乃nãi 同đồng 于vu 流lưu 俗tục 也dã 。 前tiền 縉# 紳# 亦diệc 轉chuyển 為vi 歡hoan 喜hỷ 曰viết 非phi 大đại 師sư 不bất 能năng 出xuất 此thử 語ngữ 。 非phi 學học 生sanh 不bất 能năng 當đương 此thử 語ngữ 。 予# 曰viết 。 正chánh 惟duy 公công 是thị 其kỳ 人nhân 故cố 作tác 此thử 語ngữ 相tương/tướng 激kích 揚dương 耳nhĩ 。 此thử 老lão 文văn 學học 。 忍nhẫn 喜hỷ 不bất 禁cấm 。 纔tài 辭từ 出xuất 門môn 。 逢phùng 人nhân 即tức 大đại 叫khiếu 曰viết 。 這giá 個cá 纔tài 是thị 真chân 大đại 和hòa 上thượng 。 這giá 個cá 纔tài 是thị 真chân 出xuất 世thế 人nhân 。 我ngã 等đẳng 皆giai 要yếu 真chân 讀đọc 聖thánh 賢hiền 書thư 。 更cánh 無vô 以dĩ 中trung 舉cử 中trung 進tiến 士sĩ 為vi 念niệm 。 以dĩ 自tự 誤ngộ 誤ngộ 人nhân 。 誤ngộ 天thiên 下hạ 國quốc 家gia 也dã 。 此thử 和hòa 上thượng 之chi 言ngôn 。 人nhân 人nhân 皆giai 知tri 。 只chỉ 是thị 難nan 得đắc 他tha 於ư 諸chư 縉# 紳# 中trung 。 出xuất 此thử 痛thống 快khoái 之chi 言ngôn 。 令linh 人nhân 心tâm 悅duyệt 而nhi 誠thành 服phục 也dã 。 予# 聞văn 師sư 敘tự 及cập 此thử 不bất 覺giác 生sanh 大đại 慚tàm 感cảm 。 生sanh 大đại 痛thống 恨hận 。 恨hận 早tảo 不bất 聞văn 此thử 言ngôn 。 如như 吹xuy 毛mao 劍kiếm 塗đồ 毒độc 鼓cổ 。 能năng 立lập 地địa 出xuất 人nhân 生sanh 死tử 也dã 。 世thế 人nhân 只chỉ 知tri 以dĩ 棒bổng 喝hát 為vi 棒bổng 喝hát 。 說thuyết 禪thiền 為vi 說thuyết 禪thiền 。 又hựu 誰thùy 知tri 吾ngô 師sư 。 一nhất 言ngôn 一nhất 字tự 。 棒bổng 盡tận 天thiên 下hạ 人nhân 。 喝hát 盡tận 天thiên 下hạ 人nhân 。 誰thùy 聞văn 此thử 棒bổng 喝hát 。 不bất 汗hãn 下hạ 心tâm 死tử 。 死tử 而nhi 復phục 甦tô 也dã 哉tai 。 噫# 。 聖thánh 人nhân 難nan 遇ngộ 。 固cố 如như 是thị 乎hồ 。
師sư 曰viết 。 昔tích 在tại 麻ma 城thành 。 與dữ 李# 孟# 白bạch 諸chư 公công 聚tụ 談đàm 。 梅mai 長trường/trưởng 公công 曰viết 。 請thỉnh 問vấn 和hòa 上thượng 。 如như 此thử 世thế 界giới 壞hoại 極cực 。 人nhân 心tâm 壞hoại 極cực 。 在tại 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 。 以dĩ 何hà 慈từ 悲bi 方phương 便tiện 。 而nhi 救cứu 濟tế 之chi 。 將tương 來lai 畢tất 竟cánh 如như 何hà 底để 止chỉ 。 勿vật 以dĩ 機cơ 鋒phong 見kiến 示thị 幸hạnh 明minh 白bạch 一nhất 提đề 醒tỉnh 之chi 。 子tử 亦diệc 好hảo/hiếu 笑tiếu 。 乃nãi 以dĩ 手thủ 作tác 樣# 曰viết 。 國quốc 初sơ 之chi 時thời 。 如như 一nhất 錠đĩnh 大đại 圓viên 寶bảo 相tương 似tự 。 梅mai 公công 疾tật 點điểm 首thủ 曰viết 。 開khai 口khẩu 便tiện 就tựu 玅# 了liễu 。 快khoái 請thỉnh 教giáo 。 予# 曰viết 。 這giá 一nhất 錠đĩnh 銀ngân 。 十thập 成thành 足túc 色sắc 。 及cập 斬trảm 碎toái 來lai 用dụng 。 卻khước 塊khối 塊khối 是thị 精tinh 底để 。 或hoặc 人nhân 見kiến 其kỳ 太thái 好hảo/hiếu 。 乃nãi 過quá 一nhất 道đạo 爐lô 火hỏa 。 攙# 一nhất 分phần/phân 銅đồng 。 是thị 九cửu 成thành 了liễu 也dã 。 九cửu 成thành 銀ngân 尚thượng 可khả 用dụng 。 再tái 過quá 第đệ 二nhị 手thủ 。 又hựu 攙# 一nhất 分phần/phân 銅đồng 。 是thị 八bát 成thành 了liễu 及cập 第đệ 三tam 第đệ 四tứ 。 乃nãi 至chí 第đệ 七thất 第đệ 八bát 手thủ 。 到đáo 如như 今kim 。 只chỉ 見kiến 得đắc 是thị 精tinh 銅đồng 。 無vô 銀ngân 子tử 氣khí 矣hĩ 。 梅mai 公công 曰viết 。 然nhiên 則tắc 如như 何hà 處xứ 之chi 。 予# 曰viết 。 如như 此thử 。 則tắc 天thiên 厭yếm 之chi 。 人nhân 亦diệc 厭yếm 之chi 。 必tất 須tu 一nhất 併tinh 付phó 與dữ 大đại 爐lô 火hỏa 。 烹phanh 煉luyện 一nhất 番phiên 。 使sử 那na 銅đồng 鉛duyên 鐵thiết 錫tích 都đô 銷tiêu 盡tận 了liễu 。 然nhiên 後hậu 還hoàn 他tha 國quốc 初sơ 十thập 成thành 本bổn 色sắc 也dã 。 梅mai 公công 曰viết 。 如như 此thử 。 則tắc 造tạo 物vật 須tu 下hạ 毒độc 手thủ 。 予# 曰viết 。 不bất 下hạ 毒độc 手thủ 。 則tắc 造tạo 物vật 者giả 不bất 仁nhân 。 亦diệc 無vô 功công 。 而nhi 天thiên 地địa 之chi 心tâm 皆giai 亡vong 矣hĩ 。 梅mai 公công 與dữ 李# 冢# 宰tể 諸chư 公công 相tương/tướng 顧cố 曰viết 噫# 。 不bất 知tri 我ngã 輩bối 還hoàn 有hữu 能năng 跳khiêu 出xuất 此thử 造tạo 化hóa 之chi 爐lô 錘chùy 否phủ/bĩ 。 初sơ 曰viết 。 聞văn 下hạ 此thử 爐lô 。 正chánh 是thị 冷lãnh 水thủy 澆kiêu 背bối/bội 。
師sư 嘗thường 曰viết 天thiên 地địa 古cổ 今kim 。 無vô 空không 闕khuyết 之chi 時thời 。 無vô 空không 闕khuyết 之chi 人nhân 。 無vô 空không 闕khuyết 之chi 事sự 。 無vô 空không 闕khuyết 之chi 理lý 。 惟duy 聖thánh 人nhân 不bất 違vi 心tâm 而nhi 擇trạch 時thời 。 不bất 捨xả 事sự 而nhi 求cầu 理lý 。 以dĩ 天thiên 下hạ 之chi 事sự 。 是thị 吾ngô 本bổn 分phần/phân 中trung 事sự 。 古cổ 今kim 之chi 時thời 。 是thị 吾ngô 當đương 然nhiên 之chi 時thời 。 所sở 以dĩ 處xử 治trị 處xứ 亂loạn 。 處xử 吉cát 處xứ 凶hung 皆giai 是thị 心tâm 王vương 游du 衍diễn 大đại 中trung 至chí 正chánh 之chi 道đạo 。 今kim 人nhân 動động 以dĩ 生sanh 不bất 逢phùng 時thời 。 權quyền 不bất 在tại 我ngã 。 為vi 恨hận 。 試thí 問vấn 汝nhữ 。 天thiên 當đương 生sanh 何hà 等đẳng 時thời 。 處xử 汝nhữ 方phương 好hảo/hiếu 。 天thiên 當đương 付phó 何hà 等đẳng 權quyền 與dữ 汝nhữ 方phương 足túc 。 我ngã 說thuyết 恨hận 時thời 恨hận 權quyền 之chi 人nhân 。 皆giai 是thị 不bất 知tri 自tự 心tâm 之chi 人nhân 。 故cố 有hữu 悖bội 天thiên 自tự 負phụ 之chi 恨hận 。 又hựu 安an 知tri 生sanh 生sanh 死tử 死tử 。 升thăng 升thăng 沈trầm 沈trầm 盡tận 屬thuộc 自tự 己kỷ 業nghiệp 力lực 哉tai 。 汝nhữ 不bất 知tri 自tự 心tâm 業nghiệp 力lực 強cường 弱nhược 。 不bất 視thị 自tự 己kỷ 。 種chủng 性tánh 。 福phước 德đức 。 智trí 慧tuệ 。 才tài 力lực 。 學học 行hành 。 造tạo 詣nghệ 機cơ 緣duyên 。 還hoàn 得đắc 中trung 正chánh 也dã 無vô 。 卻khước 乃nãi 恨hận 世thế 恨hận 時thời 。 恨hận 人nhân 恨hận 事sự 。 且thả 道đạo 天thiên 生sanh 汝nhữ 在tại 世thế 間gian 。 所sở 作tác 何hà 事sự 。 分phân 明minh 分phân 付phó 許hứa 多đa 好hảo/hiếu 題đề 目mục 與dữ 汝nhữ 。 汝nhữ 無vô 本bổn 事sự 。 自tự 不bất 能năng 成thành 。 如như 庸dong 醫y 不bất 恨hận 自tự 己kỷ 醫y 學học 不bất 精tinh 。 卻khước 恨hận 世thế 人nhân 生sanh 得đắc 病bệnh 不bất 好hảo/hiếu 。 天thiên 應ưng 生sanh 何hà 等đẳng 好hảo/hiếu 病bệnh 。 獨độc 留lưu 與dữ 汝nhữ 醫y 。 成thành 汝nhữ 之chi 功công 。 佛Phật 祖tổ 聖thánh 賢hiền 將tương 許hứa 多đa 好hảo/hiếu 脈mạch 訣quyết 。 好hảo/hiếu 藥dược 性tánh 。 好hảo/hiếu 良lương 方phương 。 好hảo/hiếu 製chế 法pháp 。 留lưu 下hạ 與dữ 汝nhữ 。 汝nhữ 自tự 心tâm 麤thô 。 不bất 能năng 審thẩm 病bệnh 。 診chẩn 脈mạch 。 量lượng 藥dược 。 裁tài 方phương 。 卻khước 怪quái 病bệnh 不bất 好hảo/hiếu 治trị 。 是thị 豈khởi 神thần 聖thánh 工công 巧xảo 之chi 醫y 哉tai 。 汝nhữ 不bất 能năng 醫y 。 即tức 當đương 反phản 求cầu 諸chư 己kỷ 。 精tinh 讀đọc 此thử 書thư 。 深thâm 造tạo 此thử 道đạo 則tắc 自tự 然nhiên 神thần 化hóa 也dã 。 果quả 能năng 以dĩ 誠thành 仁nhân 信tín 義nghĩa 勉miễn 強cường 力lực 行hành 。 向hướng 上thượng 未vị 有hữu 不bất 造tạo 到đáo 佛Phật 祖tổ 聖thánh 賢hiền 地địa 位vị 。 向hướng 下hạ 未vị 有hữu 不bất 造tạo 到đáo 英anh 雄hùng 豪hào 傑kiệt 地địa 位vị 。 今kim 人nhân 果quả 知tri 有hữu 此thử 。 則tắc 自tự 不bất 恨hận 生sanh 不bất 逢phùng 時thời 。 權quyền 不bất 在tại 我ngã 。 與dữ 自tự 為vi 暴bạo 棄khí 之chi 人nhân 也dã 。
二nhị 十thập 年niên 夢mộng 。 寐mị 皈quy 依y 覺giác 浪lãng 杖trượng 人nhân 。 而nhi 未vị 得đắc 一nhất 晤# 。 戊# 子tử 六lục 月nguyệt 。 始thỉ 得đắc 領lãnh 威uy 音âm 於ư 靈linh 寺tự 。 從tùng 遊du 青thanh 山sơn 。 深thâm 自tự 愧quý 幸hạnh 。 然nhiên 恨hận 生sanh 平bình 不bất 能năng 。 有hữu 所sở 見kiến 聞văn 。 為vi 印ấn 證chứng 地địa 。 讀đọc 癸quý 甲giáp 全toàn 提đề 。 龍long 湖hồ 外ngoại 錄lục 等đẳng 篇thiên 。 有hữu 歡hoan 喜hỷ 信tín 受thọ 而nhi 已dĩ 。 吾ngô 聞văn 通thông 天thiên 地địa 人nhân 曰viết 儒nho 又hựu 聞văn 知tri 佛Phật 乃nãi 能năng 知tri 儒nho 。 吾ngô 既ký 未vị 能năng 捨xả 儒nho 而nhi 見kiến 道đạo 。 又hựu 安an 能năng 捨xả 佛Phật 而nhi 尊tôn 儒nho 也dã 。 本bổn 地địa 風phong 光quang 。 未vị 能năng 省tỉnh 發phát 。 而nhi 欲dục 嗷# 嗷# 乞khất 人nhân 以dĩ 不bất 識thức 機cơ 用dụng 之chi 棒bổng 喝hát 。 即tức 雷lôi 霆đình 何hà 益ích 於ư 聾lung 。 而nhi 泰thái 山sơn 奚hề 益ích 於ư 瞽# 乎hồ 。 師sư 通thông 身thân 是thị 眼nhãn 。 通thông 體thể 是thị 膽đảm 彈đàn 指chỉ 是thị 法pháp 。 觸xúc 手thủ 皆giai 圓viên 三tam 教giáo 九cửu 流lưu 。 處xứ 處xứ 指chỉ 出xuất 本bổn 來lai 活hoạt 路lộ 。 即tức 文văn 章chương 技kỹ 藝nghệ 。 頭đầu 頭đầu 點điểm 出xuất 現hiện 在tại 玅# 明minh 。 噫# 嚱# 。 真chân 大đại 統thống 矣hĩ 。 我ngã 輩bối 無vô 論luận 學học 佛Phật 學học 儒nho 。 而nhi 不bất 聞văn 師sư 語ngữ 。 恐khủng 亦diệc 水thủy 中trung 撈# 月nguyệt 。 鏡kính 裏lý 尋tầm 花hoa 耳nhĩ 。 上thượng 堂đường 法pháp 語ngữ 。 自tự 有hữu 記ký 者giả 。 余dư 因nhân 隨tùy 其kỳ 晨thần 暮mộ 茶trà 次thứ 。 隨tùy 筆bút 錄lục 之chi 。 或hoặc 錄lục 未vị 及cập 全toàn 。 或hoặc 全toàn 未vị 及cập 聞văn 。 則tắc 以dĩ 俟sĩ 之chi 同đồng 參tham 留lưu 神thần 於ư 此thử 者giả 。 或hoặc 因nhân 一nhất 言ngôn 頓đốn 開khai 心tâm 眼nhãn 。 則tắc 千thiên 聖thánh 絕tuyệt 學học 。 賴lại 有hữu 振chấn 起khởi 也dã 。 毘tỳ 陵lăng 弟đệ 子tử 大đại 音âm 惲# 本bổn 初sơ 謹cẩn 記ký 。
余dư 老lão 歸quy 空không 門môn 麤thô 涉thiệp 教giáo 乘thừa 。 根căn 器khí 鈍độn 劣liệt 。 了liễu 不bất 知tri 向hướng 上thượng 一nhất 著trước 。 一nhất 時thời 尊tôn 宿túc 開khai 堂đường 豎thụ 拂phất 。 都đô 不bất 參tham 請thỉnh 。 自tự 笑tiếu 如như 城thành 東đông 老lão 姥lao 。 獨độc 不bất 見kiến 佛Phật 。 有hữu 目mục 余dư 不bất 喜hỷ 宗tông 門môn 作tác 夜dạ 郎lang 王vương 倔# 強cường/cưỡng 者giả 。 不bất 復phục 置trí 辨biện 。 頷hạm 之chi 而nhi 已dĩ 。 今kim 年niên 孟# 夏hạ 會hội 覺giác 浪lãng 杖trượng 人nhân 於ư 武võ 林lâm 。 數số 年niên 相tương/tướng 聞văn 。 握ác 手thủ 一nhất 笑tiếu 。 觀quán 其kỳ 眉mi 宇vũ 疏sớ/sơ 疏sớ/sơ 落lạc 落lạc 。 如như 有hữu 一nhất 往vãng 冰băng 雪tuyết 之chi 韻vận 。 沁# 入nhập 人nhân 心tâm 腑phủ 間gian 。 退thoái 而nhi 繙# 其kỳ 書thư 。 得đắc 其kỳ 與dữ 吾ngô 友hữu 梅mai 長trường/trưởng 公công 問vấn 畣# 一nhất 則tắc 。 杖trượng 人nhân 有hữu 烹phanh 煉luyện 銅đồng 銀ngân 造tạo 物vật 須tu 下hạ 毒độc 手thủ 之chi 語ngữ 。 快khoái 讀đọc 一nhất 過quá 。 殘tàn 燈đăng 明minh 滅diệt 。 霍hoắc 然nhiên 如như 電điện 光quang 得đắc 路lộ 。 愈dũ 讀đọc 愈dũ 快khoái 。 亟# 呼hô 自tự 釀# 椹# 酒tửu 澆kiêu 之chi 。 乃nãi 就tựu 寢tẩm 。 嗚ô 呼hô 。 長trường/trưởng 公công 不bất 可khả 作tác 矣hĩ 。 有hữu 情tình 世thế 界giới 。 已dĩ 經kinh 大đại 火hỏa 爐lô 猛mãnh 利lợi 烹phanh 煉luyện 。 神thần 焦tiêu 鬼quỷ 爛lạn 。 邈mạc 然nhiên 如như 昆côn 明minh 劫kiếp 灰hôi 矣hĩ 。 長trường/trưởng 公công 與dữ 杖trượng 人nhân 問vấn 畣# 尚thượng 在tại 紙chỉ 上thượng 。 如như 見kiến 鬚tu 眉mi 。 如như 聞văn 嘆thán 噫# 。 長trường/trưởng 公công 精tinh 靈linh 男nam 子tử 。 目mục 光quang 如như 炬cự 。 安an 知tri 爾nhĩ 時thời 不bất 在tại 天thiên 宮cung 寶bảo 地địa 中trung 。 奮phấn 髯nhiêm 捋# 鬚tu 與dữ 八bát 十thập 老lão 人nhân 。 挑thiêu 燈đăng 酹# 酒tửu 。 相tương/tướng 春xuân 應ưng 和hòa 乎hồ 。 杖trượng 人nhân 又hựu 云vân 。 古cổ 今kim 事sự 理lý 無vô 空không 闕khuyết 時thời 。 今kim 人nhân 動động 恨hận 生sanh 不bất 逢phùng 時thời 。 權quyền 不bất 在tại 我ngã 。 如như 醫y 不bất 恨hận 己kỷ 學học 不bất 精tinh 。 卻khước 恨hận 世thế 病bệnh 生sanh 得đắc 不bất 好hảo/hiếu 。 是thị 豈khởi 知tri 自tự 心tâm 之chi 人nhân 哉tai 。 此thử 一nhất 痛thống 棒bổng 。 有hữu 人nhân 聞văn 之chi 言ngôn 下hạ 不bất 汙ô 下hạ 心tâm 死tử 。 死tử 而nhi 不bất 能năng 復phục 甦tô 者giả 。 此thử 則tắc 風phong 痺# 不bất 知tri 痛thống 癢dạng 。 與dữ 死tử 人nhân 無vô 異dị 者giả 也dã 。 世thế 人nhân 眼nhãn 孔khổng 如như 鍼châm 。 聞văn 說thuyết 睦mục 州châu 陳trần 尊tôn 宿túc 將tương 一nhất 艸thảo 鞋hài 。 挂quải 城thành 門môn 。 止chỉ 巨cự 寇khấu 之chi 兵binh 。 鄧đặng 隱ẩn 峰phong 擲trịch 錫tích 空không 中trung 。 解giải 吳ngô 元nguyên 濟tế 兩lưỡng 軍quân 之chi 鬥đấu 。 口khẩu 吐thổ 不bất 能năng 收thu 。 以dĩ 為vi 都đô 無vô 此thử 事sự 。 我ngã 觀quán 和hòa 尚thượng 此thử 番phiên 提đề 唱xướng 。 便tiện 可khả 使sử 大đại 地địa 平bình 沉trầm 。 虛hư 空không 粉phấn 碎toái 。 睦mục 州châu 之chi 鞋hài 。 隱ẩn 峰phong 之chi 錫tích 便tiện 當đương 從tùng 舌thiệt 根căn 筆bút 尖tiêm 上thượng 。 取thủ 次thứ 涌dũng 出xuất 始thỉ 知tri 懸huyền 崖nhai 撒tản 手thủ 人nhân 。 實thật 有hữu 此thử 理lý 。 實thật 有hữu 此thử 事sự 。 非phi 為vi 現hiện 通thông 。 非phi 為vi 表biểu 法pháp 。 人nhân 自tự 看khán 不bất 到đáo 信tín 不bất 及cập 耳nhĩ 。 余dư 於ư 杖trượng 人nhân 新tân 刻khắc 諸chư 書thư 中trung 。 信tín 手thủ 拈niêm 出xuất 。 作tác 為vi 贈tặng 言ngôn 。 或hoặc 挂quải 壁bích 間gian 。 或hoặc 鑱# 木mộc 上thượng 。 使sử 見kiến 者giả 聞văn 者giả 。 身thân 毛mao 皆giai 豎thụ 。 涕thế 淚lệ 悲bi 泣khấp 。 庶thứ 不bất 負phụ 獅sư 子tử 一nhất 吼hống 。 亦diệc 不bất 負phụ 余dư 與dữ 杖trượng 人nhân 覿# 面diện 相tương 對đối 。 一nhất 片phiến 老lão 婆bà 心tâm 也dã 。 或hoặc 曰viết 杖trượng 人nhân 囊nang 拈niêm 宗tông 教giáo 參tham 同đồng 儒nho 釋thích 。 多đa 文văn 廣quảng 義nghĩa 。 浩hạo 如như 煙yên 海hải 。 今kim 所sở 舉cử 者giả 非phi 其kỳ 要yếu 也dã 。 毋vô 乃nãi 市thị 兒nhi 之chi 博bác 。 輕khinh 金kim 錢tiền 而nhi 重trọng/trùng 搏bác 黍thử 乎hồ 。 余dư 曰viết 善thiện 哉tai 子tử 之chi 能năng 發phát 吾ngô 蒙mông 也dã 。 此thử 義nghĩa 文văn 長trường/trưởng 。 赴phó 在tại 來lai 日nhật 。 戊# 戌tuất 夏hạ 海hải 印ấn 弟đệ 子tử 虞ngu 山sơn 蒙mông 叟# 錢tiền 謙khiêm 益ích 槃bàn 譚đàm 謹cẩn 序tự 何hà 三tam 省tỉnh 曰viết 。 黃hoàng 山sơn 谷cốc 最tối 賞thưởng 東đông 坡# 沈trầm 著trước 痛thống 快khoái 。 張trương 顛điên 濡nhu 墨mặc 得đắc 之chi 擔đảm 夫phu 。 其kỳ 為vi 痛thống 快khoái 。 世thế 豈khởi 知tri 耶da 。 惲# 道đạo 生sanh 寫tả 杖trượng 人nhân 之chi 痛thống 快khoái 。 蒙mông 叟# 又hựu 從tùng 而nhi 痛thống 快khoái 之chi 。 有hữu 同đồng 別biệt 否phủ/bĩ 。 如như 其kỳ 悠du 悠du 讀đọc 過quá 。 不bất 能năng 死tử 甦tô 。 一nhất 任nhậm 世thế 人nhân 。 看khán 作tác 擔đảm 夫phu 爭tranh 道đạo 。