大Đại 乘Thừa 中Trung 觀Quán 釋Thích 論Luận ( 第Đệ 卷Quyển 第Đệ 卷Quyển )
Quyển 9
安An 慧Tuệ 菩Bồ 薩Tát 造Tạo 宋Tống 惟Duy 淨Tịnh 等Đẳng 譯Dịch
大Đại 乘Thừa 中Trung 觀Quán 釋Thích 論Luận 卷quyển 第đệ 九cửu
安an 慧tuệ 菩Bồ 薩Tát 造tạo
譯dịch 經kinh 三tam 藏tạng 朝triêu 散tán 大đại 夫phu 。 試thí 鴻hồng 臚lư 卿khanh 光quang 梵Phạm 大đại 師sư 賜tứ 紫tử 沙Sa 門Môn 臣thần 惟duy 淨tịnh 等đẳng 奉phụng 。 詔chiếu 譯dịch 觀quán 薪tân 火hỏa 品phẩm 第đệ 十thập 之chi 餘dư 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
即tức 薪tân 而nhi 無vô 火hỏa 。
釋thích 曰viết 。 遣khiển 一nhất 性tánh 故cố 。
異dị 薪tân 亦diệc 無vô 火hỏa 。
釋thích 曰viết 。 薪tân 火hỏa 二nhị 法pháp 遣khiển 異dị 性tánh 故cố 。
火hỏa 中trung 亦diệc 無vô 薪tân 。 薪tân 中trung 亦diệc 無vô 火hỏa 。
釋thích 曰viết 。 總tổng 遣khiển 異dị 性tánh 故cố 。 此thử 中trung 薪tân 火hỏa 二nhị 法pháp 。 一nhất 性tánh 異dị 性tánh 俱câu 不bất 可khả 見kiến 。 如như 瓶bình 非phi 木mộc 。 又hựu 如như 水thủy 中trung 蓮liên 花hoa 。 異dị 性tánh 不bất 成thành 故cố 。 是thị 故cố 勝thắng 義nghĩa 諦đế 中trung 。 薪tân 火hỏa 二nhị 法pháp 非phi 相tướng 因nhân 有hữu 。 而nhi 彼bỉ 二nhị 法pháp 。 畢tất 竟cánh 空không 故cố 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
如như 說thuyết 薪tân 火hỏa 法pháp 。 能năng 所sở 取thủ 亦diệc 然nhiên 。
釋thích 曰viết 。 一nhất 性tánh 異dị 性tánh 互hỗ 相tương 因nhân 待đãi 次thứ 第đệ 不bất 成thành 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
餘dư 諸chư 法pháp 皆giai 同đồng 。
釋thích 曰viết 。 彼bỉ 能năng 取thủ 所sở 取thủ 。 非phi 作tác 者giả 作tác 業nghiệp 一nhất 性tánh 可khả 著trước 。 亦diệc 非phi 異dị 性tánh 所sở 取thủ 。 離ly 亦diệc 不bất 生sanh 。 若nhược 異dị 性tánh 所sở 取thủ 。 即tức 互hỗ 不bất 到đáo 。 不bất 到đáo 即tức 不bất 燒thiêu 。 不bất 燒thiêu 即tức 不bất 滅diệt 。 不bất 滅diệt 即tức 是thị 常thường 。 若nhược 法pháp 常thường 住trụ 。 彼bỉ 即tức 互hỗ 相tương 因nhân 待đãi 不bất 成thành 。 若nhược 成thành 不bất 成thành 二nhị 法pháp 。 相tương/tướng 因nhân 畢tất 竟cánh 無vô 體thể 。 若nhược 人nhân 計kế 火hỏa 從tùng 餘dư 方phương 來lai 。 有hữu 其kỳ 能năng 取thủ 及cập 所sở 取thủ 者giả 。 此thử 義nghĩa 不bất 成thành 。 故cố 下hạ 頌tụng 言ngôn 。
及cập 彼bỉ 瓶bình 衣y 等đẳng 。
釋thích 曰viết 。 彼bỉ 瓶bình 衣y 等đẳng 因nhân 果quả 二nhị 法pháp 。 同đồng 生sanh 不bất 同đồng 。 生sanh 能năng 相tương/tướng 所sở 相tương/tướng 。 彼bỉ 等đẳng 所sở 成thành 。 如như 非phi 泥nê 團đoàn 即tức 是thị 其kỳ 瓶bình 。 彼bỉ 瓶bình 果quả 法pháp 有hữu 作tác 用dụng 故cố 。 亦diệc 非phi 異dị 瓶bình 別biệt 有hữu 果quả 法pháp 作tác 用dụng 所sở 成thành 。 非phi 彼bỉ 二nhị 法pháp 互hỗ 相tương 因nhân 待đãi 。 若nhược 成thành 不bất 成thành 相tương/tướng 因nhân 無vô 體thể 。 此thử 如như 是thị 故cố 。 餘dư 處xứ 隨tùy 應ứng 所sở 說thuyết 亦diệc 然nhiên 。 若nhược 勝thắng 義nghĩa 諦đế 中trung 無vô 一nhất 異dị 性tánh 。 是thị 故cố 不bất 應ưng 取thủ 著trước 。
如như 有hữu 頌tụng 言ngôn 。
非phi 受thọ 非phi 不bất 受thọ 。 異dị 復phục 云vân 何hà 有hữu 。
如như 能năng 取thủ 所sở 取thủ 。 諸chư 所sở 說thuyết 亦diệc 然nhiên 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
若nhược 人nhân 執chấp 有hữu 我ngã 。 諸chư 法pháp 有hữu 實thật 性tánh 。
各các 各các 差sai 別biệt 說thuyết 。 彼bỉ 不bất 解giải 佛Phật 法Pháp 。
觀Quán 生Sanh 死Tử 品Phẩm 第đệ 十thập 一nhất
復phục 有hữu 人nhân 言ngôn 。 勝thắng 義nghĩa 諦đế 中trung 亦diệc 有hữu 生sanh 死tử 。
何hà 以dĩ 故cố 。 如như 佛Phật 所sở 言ngôn 。 生sanh 死tử 長trường 遠viễn 。 眾chúng 生sanh 愚ngu 迷mê 。 不bất 知tri 正Chánh 法Pháp 。 我ngã 欲dục 令linh 彼bỉ 如như 理lý 修tu 行hành 。 得đắc 盡tận 生sanh 死tử 。 乃nãi 作tác 是thị 言ngôn 。 汝nhữ 諸chư 苾Bật 芻Sô 。 應ưng 如như 是thị 學học 。 以dĩ 此thử 證chứng 知tri 。 勝thắng 義nghĩa 諦đế 中trung 有hữu 其kỳ 生sanh 死tử 。
論luận 者giả 言ngôn 。 如như 佛Phật 所sở 說thuyết 。 皆giai 是thị 方phương 便tiện 世thế 俗tục 施thi 設thiết 。 非phi 勝thắng 義nghĩa 諦đế 。 亦diệc 非phi 不bất 有hữu 生sanh 死tử 而nhi 說thuyết 。 長trường 時thời 有hữu 法pháp 可khả 盡tận 。 彼bỉ 生sanh 死tử 者giả 眾chúng 生sanh 所sở 受thọ 。 若nhược 如như 理lý 修tu 行hành 。 即tức 能năng 盡tận 彼bỉ 生sanh 死tử 有hữu 性tánh 。 此thử 中trung 先tiên 說thuyết 薪tân 火hỏa 二nhị 法pháp 能năng 取thủ 所sở 取thủ 。 彼bỉ 等đẳng 次thứ 第đệ 。 此thử 非phi 道Đạo 理lý 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
大đại 牟Mâu 尼Ni 所sở 說thuyết 。 生sanh 死tử 無vô 先tiên 際tế 。
釋thích 曰viết 。 此thử 義nghĩa 云vân 何hà 。 所sở 言ngôn 生sanh 死tử 者giả 。 即tức 是thị 無vô 際tế 。 無vô 際tế 即tức 無vô 始thỉ 。 今kim 此thử 義nghĩa 者giả 。 無vô 最tối 上thượng 無vô 先tiên 際tế 。 故cố 言ngôn 無vô 際tế 。 又hựu 非phi 有hữu 彼bỉ 先tiên 際tế 。 故cố 名danh 無vô 際tế 。 故cố 下hạ 頌tụng 言ngôn 。
今kim 此thử 如như 是thị 說thuyết 。 無vô 先tiên 亦diệc 無vô 後hậu 。
釋thích 曰viết 。 先tiên 後hậu 義nghĩa 無vô 體thể 。 無vô 自tự 性tánh 故cố 。 如như 兔thố 角giác 等đẳng 。 應ưng 如như 是thị 見kiến 。 由do 如như 是thị 故cố 。 中trung 亦diệc 不bất 可khả 得đắc 說thuyết 。 非phi 不bất 有hữu 故cố 。 如như 兔thố 角giác 等đẳng 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
若nhược 無vô 有hữu 先tiên 後hậu 。 中trung 復phục 云vân 何hà 有hữu 。
釋thích 曰viết 。 生sanh 死tử 無vô 自tự 性tánh 。 彼bỉ 云vân 何hà 有hữu 。 故cố 下hạ 頌tụng 言ngôn 。
是thị 故cố 此thử 中trung 無vô 。 先tiên 後hậu 共cộng 次thứ 第đệ 。
釋thích 曰viết 。 此thử 中trung 應ưng 問vấn 。 如như 所sở 表biểu 示thị 。 無vô 先tiên 後hậu 共cộng 。 即tức 次thứ 第đệ 不bất 生sanh 。 而nhi 何hà 有hữu 眾chúng 生sanh 受thọ 生sanh 老lão 死tử 。 又hựu 云vân 何hà 修tu 行hành 。 盡tận 生sanh 死tử 有hữu 性tánh 。 此thử 即tức 不bất 成thành 。 故cố 頌tụng 答đáp 言ngôn 。
若nhược 使sử 先tiên 有hữu 生sanh 。 後hậu 有hữu 老lão 死tử 者giả 。
不bất 老lão 死tử 有hữu 生sanh 。
釋thích 曰viết 。 若nhược 不bất 離ly 老lão 死tử 。 而nhi 有hữu 生sanh 者giả 。 應ưng 不bất 離ly 老lão 而nhi 有hữu 死tử 邪tà 。 故cố 下hạ 頌tụng 言ngôn 。
後hậu 老lão 死tử 非phi 理lý 。
釋thích 曰viết 。 若nhược 或hoặc 異dị 法pháp 有hữu 所sở 成thành 者giả 。 譬thí 如như 牛ngưu 馬mã 。 異dị 體thể 應ưng 可khả 同đồng 生sanh 。 云vân 何hà 生sanh 不bất 有hữu 死tử 。 又hựu 何hà 不bất 死tử 有hữu 生sanh 。 若nhược 生sanh 老lão 死tử 先tiên 有hữu 體thể 者giả 。 即tức 彼bỉ 本bổn 來lai 有hữu 其kỳ 生sanh 死tử 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
若nhược 使sử 後hậu 有hữu 生sanh 。 先tiên 有hữu 老lão 死tử 者giả 。
彼bỉ 所sở 有hữu 老lão 死tử 。 無vô 生sanh 即tức 無vô 因nhân 。
釋thích 曰viết 。 無vô 因nhân 即tức 無vô 所sở 依y 。 無vô 依y 即tức 無vô 生sanh 。 無vô 生sanh 即tức 無vô 相tướng 續tục 有hữu 性tánh 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
無vô 此thử 生sanh 老lão 死tử 。 亦diệc 無vô 有hữu 先tiên 後hậu 。
老lão 死tử 亦diệc 復phục 然nhiên 。 亦diệc 應ưng 與dữ 生sanh 共cộng 。
釋thích 曰viết 。 此thử 義nghĩa 云vân 何hà 。 若nhược 言ngôn 生sanh 時thời 有hữu 其kỳ 死tử 者giả 。 以dĩ 彼bỉ 生sanh 滅diệt 二nhị 法pháp 無vô 同đồng 時thời 性tánh 。 又hựu 復phục 無vô 因nhân 二nhị 俱câu 不bất 生sanh 。 彼bỉ 無vô 性tánh 故cố 。 若nhược 或hoặc 同đồng 生sanh 。 又hựu 生sanh 老lão 死tử 無vô 相tướng 待đãi 因nhân 性tánh 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
若nhược 不bất 生sanh 即tức 無vô 。 先tiên 後hậu 共cộng 次thứ 第đệ 。
云vân 何hà 戲hí 論luận 言ngôn 。 有hữu 生sanh 老lão 死tử 合hợp 。
釋thích 曰viết 。 勝thắng 義nghĩa 諦đế 中trung 戲hí 論luận 不bất 生sanh 故cố 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
若nhược 諸chư 法pháp 因nhân 果quả 。 能năng 相tương 及cập 所sở 相tương/tướng 。
所sở 受thọ 及cập 受thọ 者giả 。 真chân 實thật 義nghĩa 如như 是thị 。
釋thích 曰viết 。 能năng 知tri 所sở 知tri 。 等đẳng 一nhất 切thiết 法pháp 。 先tiên 後hậu 共cộng 次thứ 第đệ 皆giai 不bất 和hòa 合hợp 。 若nhược 先tiên 有hữu 果quả 後hậu 有hữu 其kỳ 因nhân 。 果quả 即tức 無vô 因nhân 。 此thử 即tức 因nhân 有hữu 相tương 違vi 。 若nhược 先tiên 有hữu 因nhân 後hậu 無vô 果quả 者giả 。 即tức 因nhân 果quả 不bất 和hòa 合hợp 。 若nhược 因nhân 果quả 二nhị 法pháp 同đồng 時thời 有hữu 者giả 。 如như 是thị 決quyết 定định 彼bỉ 因nhân 果quả 性tánh 亦diệc 復phục 無vô 體thể 。 若nhược 已dĩ 生sanh 若nhược 未vị 生sanh 。 二nhị 法pháp 相tướng 因nhân 俱câu 無vô 體thể 故cố 。 能năng 相tương/tướng 所sở 相tương/tướng 所sở 說thuyết 亦diệc 然nhiên 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
非phi 但đãn 說thuyết 生sanh 死tử 。 先tiên 際tế 不bất 可khả 得đắc 。
諸chư 法pháp 亦diệc 復phục 然nhiên 。 先tiên 際tế 不bất 可khả 得đắc 。
觀Quán 苦Khổ 品Phẩm 第đệ 十thập 二nhị
復phục 有hữu 人nhân 言ngôn 。 勝thắng 義nghĩa 諦đế 中trung 有hữu 彼bỉ 諸chư 蘊uẩn 苦khổ 所sở 成thành 性tánh 。 如như 佛Phật 所sở 言ngôn 。 略lược 說thuyết 五ngũ 取thủ 蘊uẩn 。 由do 苦khổ 所sở 得đắc 故cố 。
論luận 者giả 言ngôn 。 此thử 等đẳng 所sở 說thuyết 皆giai 世thế 俗tục 諦đế 。 非phi 勝thắng 義nghĩa 諦đế 。
何hà 以dĩ 故cố 。 此thử 苦khổ 果quả 故cố 。 此thử 苦khổ 果quả 者giả 多đa 種chủng 分phân 別biệt 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
自tự 作tác 及cập 他tha 作tác 。 共cộng 作tác 無vô 因nhân 作tác 。
釋thích 曰viết 。 有hữu 一nhất 類loại 人nhân 。 欲dục 令linh 此thử 苦khổ 各các 別biệt 繫hệ 屬thuộc 。 故cố 下hạ 頌tụng 言ngôn 。
彼bỉ 等đẳng 於ư 諸chư 果quả 。 所sở 作tác 非phi 道Đạo 理lý 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
苦khổ 若nhược 自tự 作tác 者giả 。 即tức 不bất 從tùng 緣duyên 成thành 。
釋thích 曰viết 。 若nhược 自tự 作tác 者giả 。 而nhi 彼bỉ 諸chư 法pháp 。 皆giai 自tự 體thể 所sở 成thành 。 非phi 同đồng 生sanh 性tánh 故cố 。 若nhược 離ly 自tự 體thể 即tức 無vô 對đối 待đãi 因nhân 性tánh 。 亦diệc 非phi 同đồng 生sanh 可khả 有hữu 。 故cố 下hạ 頌tụng 言ngôn 。
以dĩ 有hữu 此thử 蘊uẩn 故cố 。 有hữu 未vị 來lai 五ngũ 蘊uẩn 。
釋thích 曰viết 。 緣duyên 所sở 成thành 故cố 。 此thử 中trung 若nhược 法pháp 緣duyên 所sở 成thành 性tánh 。 即tức 無vô 自tự 作tác 。 此thử 遣khiển 法pháp 自tự 相tương/tướng 。 又hựu 復phục 亦diệc 非phi 他tha 作tác 道Đạo 理lý 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
若nhược 有hữu 此thử 五ngũ 蘊uẩn 。 與dữ 未vị 來lai 蘊uẩn 異dị 。
於ư 此thử 彼bỉ 蘊uẩn 中trung 。 應ưng 有hữu 他tha 作tác 苦khổ 。
釋thích 曰viết 。 今kim 此thử 五ngũ 蘊uẩn 與dữ 未vị 來lai 五ngũ 蘊uẩn 。 諸chư 有hữu 所sở 作tác 。 非phi 此thử 二nhị 法pháp 互hỗ 有hữu 他tha 性tánh 。
何hà 以dĩ 故cố 。 滅diệt 與dữ 未vị 生sanh 二nhị 無vô 性tánh 故cố 。 此thử 中trung 亦diệc 非phi 苦khổ 能năng 作tác 苦khổ 。 自tự 作tác 他tha 作tác 。 云vân 何hà 可khả 成thành 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
若nhược 人nhân 自tự 作tác 苦khổ 。 離ly 苦khổ 何hà 有hữu 人nhân 。
云vân 何hà 自tự 作tác 中trung 。 離ly 人nhân 而nhi 有hữu 苦khổ 。
釋thích 曰viết 。 若nhược 復phục 離ly 蘊uẩn 無vô 所sở 施thi 設thiết 。 彼bỉ 復phục 云vân 何hà 。 有hữu 苦khổ 可khả 作tác 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
若nhược 苦khổ 他tha 人nhân 成thành 。 授thọ 與dữ 此thử 人nhân 者giả 。
他tha 亦diệc 名danh 自tự 作tác 。 離ly 苦khổ 何hà 有hữu 苦khổ 。
釋thích 曰viết 。 此thử 非phi 離ly 苦khổ 而nhi 復phục 有hữu 苦khổ 。 苦khổ 無vô 異dị 故cố 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
若nhược 他tha 人nhân 作tác 苦khổ 。 離ly 他tha 何hà 有hữu 苦khổ 。
亦diệc 非phi 有hữu 作tác 已dĩ 。 他tha 能năng 授thọ 於ư 此thử 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
自tự 作tác 若nhược 不bất 成thành 。 復phục 何hà 有hữu 他tha 作tác 。
若nhược 他tha 人nhân 作tác 苦khổ 。 即tức 亦diệc 名danh 自tự 作tác 。
釋thích 曰viết 。 或hoặc 有hữu 人nhân 言ngôn 。 若nhược 人nhân 自tự 作tác 苦khổ 。 即tức 非phi 他tha 所sở 成thành 。 應ưng 有hữu 他tha 作tác 邪tà 。 對đối 此thử 異dị 意ý 。 故cố 下hạ 頌tụng 言ngôn 。
苦khổ 不bất 名danh 自tự 作tác 。 亦diệc 非phi 他tha 人nhân 作tác 。
是thị 故cố 所sở 作tác 中trung 。 離ly 苦khổ 人nhân 無vô 體thể 。
釋thích 曰viết 。 今kim 此thử 如như 是thị 。 非phi 有hữu 所sở 作tác 。 亦diệc 非phi 有hữu 苦khổ 。 若nhược 以dĩ 彼bỉ 苦khổ 自tự 作tác 苦khổ 者giả 。 即tức 自tự 所sở 作tác 。 道Đạo 理lý 相tương 違vi 。 是thị 故cố 此thử 說thuyết 以dĩ 無vô 有hữu 人nhân 何hà 有hữu 他tha 作tác 。 彼bỉ 無vô 性tánh 故cố 。 若nhược 復phục 他tha 無vô 自tự 體thể 。 是thị 中trung 云vân 何hà 。 他tha 能năng 作tác 苦khổ 。 若nhược 人nhân 自tự 體thể 不bất 生sanh 。 即tức 無vô 所sở 有hữu 。 他tha 體thể 不bất 生sanh 。 即tức 無vô 他tha 作tác 。 是thị 故cố 無vô 有hữu 。 他tha 能năng 作tác 苦khổ 。 若nhược 或hoặc 自tự 他tha 二nhị 法pháp 共cộng 作tác 苦khổ 者giả 。 亦diệc 非phi 道Đạo 理lý 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
若nhược 有hữu 自tự 他tha 作tác 。 即tức 有hữu 共cộng 作tác 苦khổ 。
今kim 無vô 自tự 他tha 共cộng 。 無vô 因nhân 亦diệc 非phi 理lý 。
如như 有hữu 頌tụng 言ngôn 。
他tha 相tương/tướng 若nhược 自tự 作tác 。 他tha 相tương/tướng 此thử 無vô 因nhân 。
此thử 若nhược 有hữu 自tự 因nhân 。 何hà 有hữu 無vô 因nhân 作tác 。
釋thích 曰viết 。 勝thắng 義nghĩa 諦đế 中trung 苦khổ 無vô 體thể 故cố 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
非phi 但đãn 說thuyết 於ư 苦khổ 。 四tứ 種chủng 俱câu 不bất 有hữu 。
釋thích 曰viết 。 此thử 復phục 云vân 何hà 。 色sắc 等đẳng 亦diệc 然nhiên 。 故cố 下hạ 頌tụng 言ngôn 。
外ngoại 諸chư 法pháp 皆giai 同đồng 。 四tứ 種chủng 俱câu 不bất 有hữu 。
釋thích 曰viết 。 色sắc 非phi 自tự 體thể 作tác 故cố 。 彼bỉ 能năng 作tác 所sở 作tác 。 若nhược 有hữu 若nhược 無vô 。 皆giai 非phi 所sở 作tác 。 若nhược 有hữu 能năng 作tác 。 即tức 所sở 作tác 無vô 體thể 。 無vô 即tức 非phi 能năng 作tác 。 云vân 何hà 無vô 中trung 計kế 有hữu 我ngã 作tác 。 此thử 即tức 著trước 於ư 能năng 作tác 。 亦diệc 非phi 他tha 法pháp 。 成thành 已dĩ 復phục 成thành 色sắc 法pháp 作tác 用dụng 。 是thị 中trung 亦diệc 非phi 他tha 性tánh 可khả 成thành 。 今kim 此thử 所sở 說thuyết 。 若nhược 從tùng 緣duyên 生sanh 。 彼bỉ 即tức 無vô 有hữu 異dị 法pháp 可khả 得đắc 。 亦diệc 非phi 自tự 他tha 緣duyên 法pháp 不bất 生sanh 。 又hựu 一nhất 切thiết 法pháp 。 非phi 無vô 因nhân 故cố 。 由do 是thị 勝thắng 義nghĩa 諦đế 中trung 。 色sắc 等đẳng 諸chư 法pháp 體thể 不bất 可khả 得đắc 。
觀Quán 行Hành 品Phẩm 第đệ 十thập 三tam
前tiền 品phẩm 所sở 說thuyết 破phá 色sắc 等đẳng 蘊uẩn 。 此thử 即tức 亦diệc 有hữu 對đối 治trị 相tương 違vi 。
何hà 以dĩ 故cố 。 如như 佛Phật 所sở 言ngôn 。 諸chư 苾Bật 芻Sô 。 汝nhữ 等đẳng 應ưng 當đương 。 如như 實thật 了liễu 知tri 。 色sắc 是thị 無vô 常thường 。 乃nãi 至chí 識thức 法pháp 。 亦diệc 是thị 無vô 常thường 。 以dĩ 此thử 文văn 證chứng 。 有hữu 色sắc 等đẳng 蘊uẩn 。
論luận 者giả 言ngôn 。 此thử 世thế 俗tục 諦đế 增tăng 上thượng 所sở 說thuyết 。 非phi 勝thắng 義nghĩa 諦đế 。 故cố 有hữu 頌tụng 言ngôn 。
若nhược 彼bỉ 虛hư 妄vọng 法pháp 。 是thị 世thế 俗tục 有hữu 為vi 。
無vô 妄vọng 涅Niết 槃Bàn 法pháp 。 即tức 是thị 勝thắng 義nghĩa 諦đế 。
釋thích 曰viết 。 此thử 虛hư 妄vọng 者giả 。 是thị 邪tà 智trí 境cảnh 界giới 。 愚ngu 人nhân 不bất 實thật 。 於ư 虛hư 誑cuống 法pháp 無vô 分phần/phân 位vị 中trung 。 計kế 色sắc 有hữu 性tánh 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
彼bỉ 虛hư 妄vọng 法pháp 者giả 。 諸chư 行hành 妄vọng 取thủ 故cố 。
釋thích 曰viết 。 此thử 即tức 無vô 所sở 得đắc 相tương 違vi 。 故cố 下hạ 頌tụng 言ngôn 。
即tức 彼bỉ 虛hư 妄vọng 法pháp 。 是thị 中trung 何hà 所sở 取thủ 。
釋thích 曰viết 。 無vô 所sở 有hữu 故cố 。 譬thí 如như 兔thố 角giác 。 虛hư 妄vọng 之chi 法pháp 。 而nhi 不bất 和hòa 合hợp 。 是thị 故cố 虛hư 妄vọng 法pháp 者giả 。 雖tuy 有hữu 所sở 說thuyết 。 皆giai 是thị 虛hư 妄vọng 。 故cố 佛Phật 世Thế 尊Tôn 廣quảng 為vì 開khai 示thị 。 普phổ 盡tận 一nhất 切thiết 若nhược 根căn 若nhược 隨tùy 煩phiền 惱não 所sở 知tri 二nhị 障chướng 等đẳng 法pháp 。 皆giai 悉tất 是thị 空không 。 使sử 令linh 除trừ 斷đoạn 即tức 彼bỉ 空không 性tánh 離ly 二nhị 邊biên 故cố 。 此thử 中trung 所sở 說thuyết 諸chư 虛hư 妄vọng 法pháp 。 決quyết 定định 皆giai 是thị 世thế 俗tục 諦đế 有hữu 。 若nhược 虛hư 妄vọng 法pháp 。 於ư 勝thắng 義nghĩa 諦đế 中trung 。 如như 乾càn 闥thát 婆bà 城thành 。 又hựu 或hoặc 虛hư 妄vọng 法pháp 者giả 。 雖tuy 復phục 所sở 說thuyết 是thị 中trung 亦diệc 非phi 妄vọng 法pháp 可khả 有hữu 。 故cố 佛Phật 世Thế 尊Tôn 諸chư 有hữu 所sở 說thuyết 。 悉tất 無vô 相tướng 違vi 。 若nhược 言ngôn 諸chư 法pháp 不bất 有hữu 。 即tức 是thị 證chứng 成thành 自tự 性tánh 空không 義nghĩa 。 遣khiển 妄vọng 執chấp 故cố 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
諸chư 法pháp 無vô 自tự 性tánh 。 見kiến 有hữu 異dị 性tánh 故cố 。
釋thích 曰viết 。 若nhược 見kiến 有hữu 法pháp 變biến 異dị 之chi 性tánh 。 彼bỉ 即tức 無vô 我ngã 。 無vô 我ngã 即tức 無vô 常thường 。 無vô 常thường 即tức 不bất 有hữu 。 如như 是thị 所sở 說thuyết 。 是thị 為vi 虛hư 妄vọng 。 此thử 法Pháp 如như 是thị 。 故cố 下hạ 頌tụng 言ngôn 。
無vô 性tánh 法pháp 亦diệc 無vô 。 一nhất 切thiết 法pháp 空không 故cố 。
釋thích 曰viết 。 雖tuy 說thuyết 諸chư 法pháp 皆giai 空không 。 即tức 彼bỉ 諸chư 法pháp 。 猶do 如như 空không 花hoa 。 亦diệc 非phi 有hữu 彼bỉ 無vô 自tự 性tánh 法pháp 。 又hựu 或hoặc 無vô 所sở 成thành 故cố 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
若nhược 法pháp 無vô 自tự 性tánh 。 法pháp 云vân 何hà 有hữu 異dị 。
釋thích 曰viết 。 若nhược 法pháp 有hữu 異dị 。 自tự 性tánh 亦diệc 異dị 。 若nhược 彼bỉ 諸chư 法pháp 。 無vô 自tự 性tánh 者giả 。 即tức 不bất 和hòa 合hợp 。 是thị 故cố 若nhược 見kiến 諸chư 法pháp 。 各các 各các 自tự 性tánh 有hữu 別biệt 異dị 者giả 。 云vân 何hà 不bất 說thuyết 。 此thử 為vi 虛hư 妄vọng 。 故cố 下hạ 頌tụng 言ngôn 。
若nhược 法pháp 有hữu 自tự 性tánh 。 亦diệc 復phục 何hà 有hữu 異dị 。
釋thích 曰viết 。 若nhược 其kỳ 無vô 者giả 。 即tức 無vô 法pháp 可khả 有hữu 異dị 性tánh 和hòa 合hợp 。 計kế 有hữu 性tánh 者giả 。 即tức 墮đọa 過quá 失thất 。 此thử 復phục 云vân 何hà 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
若nhược 諸chư 法pháp 即tức 異dị 。 無vô 異dị 法pháp 可khả 有hữu 。
現hiện 住trụ 法pháp 若nhược 異dị 。 後hậu 變biến 異dị 不bất 成thành 。
釋thích 曰viết 。 若nhược 後hậu 異dị 者giả 。 譬thí 如như 老lão 作tác 老lão 相tương/tướng 。 此thử 即tức 自tự 比tỉ 量lượng 相tương 違vi 。
或hoặc 有hữu 人nhân 言ngôn 。 若nhược 不bất 離ly 自tự 體thể 有hữu 法pháp 可khả 異dị 者giả 。 乳nhũ 應ưng 即tức 成thành 酪lạc 。 若nhược 爾nhĩ 即tức 有hữu 因nhân 一nhất 向hướng 過quá 失thất 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
若nhược 法pháp 即tức 有hữu 異dị 。 乳nhũ 應ưng 即tức 成thành 酪lạc 。
釋thích 曰viết 。 亦diệc 非phi 離ly 彼bỉ 滋tư 味vị 氣khí 勢thế 報báo 體thể 等đẳng 法pháp 。 乳nhũ 即tức 成thành 酪lạc 。 以dĩ 緣duyên 性tánh 故cố 。 又hựu 復phục 亦diệc 非phi 異dị 乳nhũ 有hữu 酪lạc 。 此thử 即tức 於ư 第đệ 二nhị 時thời 。 有hữu 一nhất 向hướng 過quá 失thất 。 故cố 下hạ 頌tụng 言ngôn 。
若nhược 或hoặc 異dị 於ư 乳nhũ 。 云vân 何hà 得đắc 成thành 酪lạc 。
釋thích 曰viết 。 亦diệc 非phi 異dị 乳nhũ 有hữu 酪lạc 可khả 得đắc 。 此thử 即tức 不bất 墮đọa 一nhất 向hướng 過quá 失thất 。 是thị 故cố 無vô 有hữu 異dị 法pháp 可khả 見kiến 。 有hữu 即tức 虛hư 妄vọng 。
何hà 以dĩ 故cố 。 自tự 性tánh 空không 故cố 。 勝thắng 義nghĩa 諦đế 中trung 。 亦diệc 無vô 少thiểu 分phần 。 不bất 空không 之chi 法pháp 。 對đối 待đãi 空không 法pháp 。 而nhi 有hữu 所sở 成thành 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
若nhược 有hữu 不bất 空không 法pháp 。 即tức 應ưng 有hữu 空không 法pháp 。
無vô 少thiểu 不bất 空không 法pháp 。 何hà 得đắc 有hữu 其kỳ 空không 。
釋thích 曰viết 。 因nhân 不bất 成thành 故cố 。 此thử 中trung 非phi 有hữu 空không 法pháp 可khả 說thuyết 。 今kim 此thử 如như 是thị 證chứng 成thành 。 世Thế 尊Tôn 所sở 說thuyết 空không 義nghĩa 。 如như 其kỳ 所sở 說thuyết 。 此thử 復phục 云vân 何hà 。 故cố 下hạ 頌tụng 言ngôn 。
遣khiển 有hữu 故cố 說thuyết 空không 。 令linh 出xuất 離ly 諸chư 見kiến 。
若nhược 或hoặc 見kiến 有hữu 空không 。 諸chư 佛Phật 所sở 不bất 化hóa 。
釋thích 曰viết 。 此thử 即tức 遣khiển 諸chư 空không 執chấp 。 諸chư 佛Phật 世Thế 尊Tôn 所sở 說thuyết 無vô 疑nghi 。 何hà 況huống 有hữu 異dị 。 若nhược 欲dục 有hữu 其kỳ 空không 者giả 。 此thử 乃nãi 於ư 法pháp 自tự 性tánh 。 有hữu 所sở 取thủ 著trước 。 此thử 中trung 亦diệc 非phi 有hữu 性tánh 可khả 取thủ 。 應ưng 當đương 捨xả 離ly 。 若nhược 或hoặc 於ư 空không 有hữu 所sở 取thủ 者giả 。 此thử 即tức 邊biên 執chấp 。 彼bỉ 有hữu 執chấp 者giả 無vô 異dị 方phương 便tiện 。 應ưng 知tri 此thử 等đẳng 。 佛Phật 所sở 不bất 化hóa 。
大Đại 乘Thừa 中Trung 觀Quán 釋Thích 論Luận 卷quyển 第đệ 九cửu