大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 隨Tùy 疏Sớ 演Diễn 義Nghĩa 鈔Sao
Quyển 30
唐Đường 澄Trừng 觀Quán 述Thuật

大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 隨Tùy 疏Sớ/sơ 演Diễn 義Nghĩa 鈔Sao 卷quyển 第đệ 三tam 十thập

唐đường 清thanh 涼lương 山sơn 大đại 華hoa 嚴nghiêm 寺tự 沙Sa 門Môn 澄trừng 觀quán 述thuật

第đệ 二nhị 節tiết 疏sớ/sơ 。 如như 泥nê 中trung 刺thứ 不bất 覺giác 其kỳ 傷thương 者giả 。 愛ái 欲dục 所sở 覆phú 猶do 如như 溺nịch 泥nê 不bất 知tri 其kỳ 傷thương 。 言ngôn 如như 瘡sang 中trung 刺thứ 者giả 。 即tức 是thị 肉nhục 刺thứ 故cố 。 涅Niết 槃Bàn 中trung 名danh 為vi 息tức 肉nhục 故cố 。 彼bỉ 十thập 三tam 經Kinh 云vân 。 深thâm 觀quán 此thử 愛ái 凡phàm 有hữu 九cửu 種chủng 。 一nhất 如như 債trái 有hữu 餘dư 。 二nhị 如như 羅la 剎sát 婦phụ 女nữ 。 三tam 如như 妙diệu 蓮liên 華hoa 莖hành 下hạ 有hữu 毒độc 蛇xà 。 四tứ 如như 惡ác 食thực 性tánh 。 所sở 不bất 便tiện 而nhi 強cường/cưỡng 食thực 之chi 。 五ngũ 如như 婬dâm 女nữ 。 六lục 如như 摩ma 樓lâu 迦ca 子tử 。 七thất 如như 瘡sang 中trung 息tức 肉nhục 。 八bát 如như 暴bạo 風phong 。 九cửu 如như 彗tuệ 星tinh 。 初sơ 一nhất 即tức 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 餘dư 習tập 。 二nhị 生sanh 子tử 便tiện 食thực 後hậu 食thực 其kỳ 夫phu 。 愛ái 食thực 善thiện 子tử 後hậu 食thực 眾chúng 生sanh 。 令linh 入nhập 三tam 惡ác 道đạo 。 三tam 五ngũ 欲dục 華hoa 下hạ 有hữu 愛ái 毒độc 蛇xà 。 令linh 其kỳ 命mạng 終chung 。 四tứ 強cường/cưỡng 食thực 患hoạn 下hạ 。 墮đọa 三tam 惡ác 道đạo 。 五ngũ 與dữ 愛ái 交giao 通thông 奪đoạt 其kỳ 善thiện 法Pháp 。 被bị 驅khu 逐trục 墮đọa 三tam 惡ác 道đạo 。 六lục 纏triền 繞nhiễu 凡phàm 夫phu 善thiện 法Pháp 令linh 死tử 。 七thất 如như 人nhân 久cửu 患hoạn 瘡sang 中trung 生sanh 息tức 肉nhục 。 其kỳ 人nhân 要yếu 當đương 勤cần 心tâm 療liệu 治trị 。 莫mạc 生sanh 捨xả 心tâm 若nhược 生sanh 捨xả 心tâm 息tức 肉nhục 增tăng 長trưởng 。 蟲trùng 疽thư 復phục 生sanh 。 以dĩ 是thị 因nhân 緣duyên 。 即tức 便tiện 命mạng 終chung 。 凡phàm 夫phu 愚ngu 人nhân 。 五ngũ 陰ấm 瘡sang 痍di 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 愛ái 於ư 其kỳ 中trung 而nhi 為vi 息tức 肉nhục 。 應ưng 當đương 勤cần 心tâm 。 治trị 愛ái 息tức 肉nhục 。 若nhược 不bất 治trị 者giả 。 命mạng 終chung 即tức 墮đọa 三tam 惡ác 道đạo 中trung 。 唯duy 除trừ 菩Bồ 薩Tát 是thị 名danh 瘡sang 中trung 息tức 肉nhục 。 八bát 暴bạo 風phong 能năng 偃yển 山sơn 夷di 嶽nhạc 拔bạt 樹thụ 深thâm 根căn 。 愛ái 於ư 父phụ 母mẫu 所sở 。 而nhi 生sanh 惡ác 心tâm 。 拔bạt 菩Bồ 提Đề 根căn 。 九cửu 愛ái 之chi 彗tuệ 星tinh 能năng 斷đoạn 一nhất 切thiết 善thiện 根căn 。 令linh 凡phàm 夫phu 人nhân 孤cô 窮cùng 饑cơ 饉cận 。 今kim 正chánh 用dụng 瘡sang 中trung 息tức 肉nhục 一nhất 義nghĩa 耳nhĩ 。

疏sớ/sơ 。 普phổ 見kiến 通thông 於ư 性tánh 相tướng 故cố 離ly 二nhị 邊biên 者giả 。 此thử 上thượng 總tổng 釋thích 一nhất 偈kệ 。 此thử 下hạ 別biệt 解giải 上thượng 半bán 。 上thượng 半bán 。 云vân 普phổ 見kiến 於ư 諸chư 法pháp 二nhị 邊biên 皆giai 捨xả 離ly 。 今kim 應ưng 問vấn 云vân 普phổ 見kiến 諸chư 法pháp 。 如như 何hà 即tức 能năng 離ly 得đắc 二nhị 邊biên 故cố 。 今kim 答đáp 云vân 。 通thông 性tánh 相tướng 故cố 。 唯duy 見kiến 相tương/tướng 者giả 即tức 是thị 有hữu 邊biên 。 唯duy 見kiến 性tánh 者giả 即tức 墮đọa 無vô 邊biên 。 性tánh 相tướng 無vô 礙ngại 故cố 離ly 二nhị 邊biên 。 中trung 論luận 云vân 。 雖tuy 空không 而nhi 不bất 斷đoạn 。 雖tuy 有hữu 而nhi 不bất 常thường 。 即tức 由do 空không 有hữu 相tương/tướng 即tức 離ly 二nhị 邊biên 也dã 。 從tùng 謂vị 真chân 故cố 無vô 有hữu 下hạ 。 引dẫn 影ảnh 公công 中trung 論luận 序tự 以dĩ 釋thích 之chi 。 真chân 即tức 是thị 性tánh 。 俗tục 即tức 是thị 相tương/tướng 。 依y 二nhị 諦đế 融dung 故cố 離ly 二nhị 邊biên 。 然nhiên 二nhị 諦đế 之chi 義nghĩa 玄huyền 中trung 已dĩ 明minh 欲dục 釋thích 此thử 疏sớ/sơ 略lược 申thân 四tứ 義nghĩa 。 謂vị 或hoặc 說thuyết 妄vọng 空không 真chân 有hữu 。 如như 涅Niết 槃Bàn 云vân 。 空không 者giả 所sở 謂vị 生sanh 死tử 。 不bất 空không 者giả 。 所sở 謂vị 大đại 般Bát 涅Niết 槃Bàn 。 二nhị 者giả 妄vọng 有hữu 真chân 空không 。 即tức 是thị 今kim 文văn 。 三tam 俱câu 空không 相tướng 待đãi 無vô 性tánh 故cố 。 四tứ 俱câu 有hữu 性tánh 相tướng 不bất 壞hoại 故cố 。 於ư 諦đế 常thường 自tự 二nhị 故cố 。 今kim 此thử 正chánh 當đương 第đệ 二nhị 俗tục 有hữu 真chân 空không 義nghĩa 。 而nhi 有hữu 四tứ 對đối 。 初sơ 對đối 定định 有hữu 無vô 所sở 在tại 。 我ngã 約ước 真Chân 諦Đế 上thượng 。 說thuyết 空không 是thị 無vô 性tánh 空không 。 不bất 同đồng 無vô 物vật 空không 也dã 。 我ngã 就tựu 俗tục 諦đế 明minh 其kỳ 有hữu 。 此thử 是thị 緣duyên 有hữu 非phi 定định 性tánh 之chi 有hữu 也dã 。 二nhị 真chân 故cố 無vô 有hữu 則tắc 雖tuy 無vô 而nhi 有hữu 下hạ 一nhất 對đối 。 彰chương 有hữu 無vô 體thể 相tướng 。 是thị 不bất 壞hoại 有hữu 之chi 無vô 。 不bất 礙ngại 無vô 之chi 有hữu 故cố 成thành 中trung 道đạo 。 三tam 雖tuy 有hữu 而nhi 無vô 。 則tắc 不bất 累lũy/lụy/luy 於ư 有hữu 下hạ 。 彰chương 有hữu 無vô 之chi 德đức 。 若nhược 是thị 定định 性tánh 之chi 有hữu 。 此thử 有hữu 則tắc 唯duy 是thị 有hữu 。 不bất 得đắc 即tức 無vô 。 若nhược 是thị 定định 性tánh 之chi 無vô 。 此thử 無vô 則tắc 唯duy 是thị 無vô 。 不bất 得đắc 即tức 有hữu 。 今kim 二nhị 互hỗ 相tương 即tức 故cố 不bất 偏thiên 滯trệ 。 四tứ 不bất 滯trệ 於ư 無vô 下hạ 一nhất 對đối 。 彰chương 有hữu 無vô 離ly 過quá 滯trệ 空không 則tắc 斷đoạn 累lũy/lụy/luy 有hữu 則tắc 常thường 。 既ký 不bất 滯trệ 不bất 累lũy/lụy/luy 故cố 無vô 斷đoạn 常thường 。 又hựu 釋thích 。 初sơ 對đối 雙song 離ly 有hữu 無vô 。 故cố 云vân 無vô 有hữu 無vô 無vô 。 此thử 成thành 空không 觀quán 。 第đệ 二nhị 對đối 不bất 壞hoại 有hữu 無vô 。 故cố 云vân 雖tuy 有hữu 而nhi 無vô 。 雖tuy 無vô 而nhi 有hữu 。 此thử 成thành 假giả 觀quán 。 第đệ 三tam 對đối 明minh 二nhị 諦đế 相tướng 即tức 故cố 。 不bất 偏thiên 滯trệ 有hữu 無vô 故cố 。 不bất 為vi 有hữu 邊biên 所sở 動động 無vô 邊biên 所sở 寂tịch 。 成thành 中trung 道đạo 觀quán 。 肇triệu 公công 亦diệc 云vân 。 涉thiệp 有hữu 未vị 始thỉ 迷mê 虛hư 。 故cố 常thường 處xứ 有hữu 而nhi 不bất 染nhiễm 。 此thử 不bất 累lũy/lụy/luy 有hữu 也dã 。 不bất 厭yếm 有hữu 而nhi 觀quán 虛hư 。 故cố 觀quán 虛hư 。 而nhi 不bất 證chứng 。 此thử 不bất 滯trệ 於ư 無vô 也dã 。 第đệ 四tứ 離ly 過quá 。 準chuẩn 前tiền 有hữu 釋thích 。 初sơ 對đối 中trung 初sơ 句cú 云vân 真chân 故cố 無vô 有hữu 。 無vô 彼bỉ 定định 性tánh 之chi 有hữu 是thị 真chân 空không 義nghĩa 。 次thứ 句cú 俗tục 故cố 無vô 無vô 。 無vô 彼bỉ 斷đoạn 滅diệt 之chi 無vô 故cố 。 是thị 妙diệu 有hữu 義nghĩa 。 第đệ 二nhị 對đối 亦diệc 有hữu 亦diệc 無vô 義nghĩa 。 第đệ 三tam 對đối 非phi 有hữu 非phi 無vô 義nghĩa 。 第đệ 四tứ 對đối 離ly 過quá 則tắc 成thành 具cụ 德đức 四tứ 句cú 也dã 。 又hựu 初sơ 對đối 雙song 離ly 二nhị 過quá 。 一nhất 離ly 有hữu 二nhị 離ly 無vô 。 第đệ 二nhị 對đối 離ly 。 非phi 有hữu 非phi 無vô 。 第đệ 三tam 對đối 。 離ly 亦diệc 有hữu 亦diệc 無vô 。 第đệ 四tứ 對đối 總tổng 明minh 離ly 過quá 故cố 。 起khởi 信tín 云vân 。 真Chân 如Như 非phi 有hữu 。 相tương/tướng 非phi 無vô 相tướng 。 非phi 非phi 有hữu 相tương/tướng 非phi 非phi 無vô 相tướng 。 非phi 有hữu 無vô 俱câu 。 相tương/tướng 即tức 斯tư 義nghĩa 也dã 。 是thị 以dĩ 結kết 云vân 。 俱câu 不bất 俱câu 等đẳng 。 何hà 由do 而nhi 有hữu 。 謂vị 第đệ 四tứ 對đối 正chánh 離ly 斷đoạn 常thường 。 第đệ 三tam 對đối 不bất 偏thiên 滯trệ 。 故cố 離ly 於ư 俱câu 句cú 。 第đệ 二nhị 句cú 不bất 壞hoại 二nhị 故cố 。 離ly 於ư 雙song 非phi 故cố 俱câu 寂tịch 也dã 。 又hựu 若nhược 有hữu 二nhị 可khả 得đắc 名danh 俱câu 。 今kim 有hữu 即tức 無vô 故cố 。 則tắc 有hữu 外ngoại 無vô 無vô 。 可khả 與dữ 有hữu 俱câu 。 今kim 無vô 即tức 有hữu 故cố 。 則tắc 無vô 外ngoại 無vô 有hữu 可khả 與dữ 無vô 俱câu 故cố 。 亦diệc 有hữu 亦diệc 無vô 。 相tương 違vi 不bất 立lập 。 言ngôn 不bất 俱câu 不bất 立lập 者giả 若nhược 。 定định 有hữu 定định 無vô 。 遮già 彼bỉ 有hữu 無vô 有hữu 俱câu 非phi 句cú 。 今kim 有hữu 即tức 無vô 何hà 有hữu 非phi 無vô 。 今kim 無vô 即tức 有hữu 何hà 有hữu 非phi 有hữu 。 故cố 雙song 非phi 亦diệc 寂tịch 。 既ký 無vô 有hữu 無vô 亦diệc 無vô 一nhất 異dị 斷đoạn 常thường 來lai 去khứ 。 靡mĩ 不bất 皆giai 如như 。 故cố 云vân 都đô 寂tịch 。 是thị 以dĩ 經kinh 言ngôn 二nhị 邊biên 皆giai 捨xả 離ly 。 皆giai 捨xả 離ly 者giả 。 一nhất 切thiết 二nhị 邊biên 。 非phi 局cục 有hữu 無vô 。 又hựu 言ngôn 離ly 者giả 性tánh 自tự 離ly 故cố 。 不bất 取thủ 著trước 故cố 了liễu 真chân 性tánh 故cố 。 非phi 有hữu 諸chư 邊biên 可khả 捨xả 離ly 也dã 。

疏sớ/sơ 。 次thứ 一nhất 慈từ 力lực 降hàng 魔ma 者giả 。 大Đại 乘Thừa 方phương 便tiện 經kinh 說thuyết 。 波Ba 旬Tuần 兵binh 眾chúng 滿mãn 。 三tam 十thập 六lục 由do 旬tuần 。 圍vi 菩Bồ 提Đề 樹thụ 欲dục 作tác 留lưu 難nạn 。 菩Bồ 薩Tát 住trụ 慈từ 悲bi 智trí 慧tuệ 。 以dĩ 手thủ 指chỉ 地địa 。 八bát 萬vạn 四tứ 千thiên 。 八bát 部bộ 大đại 眾chúng 。 皆giai 發phát 大đại 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 故cố 云vân 慈từ 力lực 降hàng 魔ma 。 經Kinh 云vân 。 導đạo 師sư 降giáng/hàng 眾chúng 魔ma 慈từ 悲bi 故cố 如như 是thị 。 觀quán 佛Phật 三tam 昧muội 。 海hải 經kinh 第đệ 二nhị 。 說thuyết 觀quán 白bạch 毫hào 功công 德đức 中trung 。 說thuyết 慈từ 悲bi 降hàng 魔ma 。 今kim 取thủ 意ý 引dẫn 波Ba 旬Tuần 。 召triệu 諸chư 八bát 部bộ 及cập 曠Khoáng 野Dã 鬼Quỷ 神Thần 。 十thập 八bát 地địa 獄ngục 。 閻diêm 羅la 王vương 神thần 。 其kỳ 阿A 鼻Tỳ 等đẳng 諸chư 大đại 地địa 獄ngục 。 全toàn 至chí 佛Phật 所sở 。 及cập 有hữu 無vô 邊biên 諸chư 怖bố 畏úy 事sự 。 一nhất 時thời 逼bức 迫bách 菩Bồ 薩Tát 。 菩Bồ 薩Tát 。

爾nhĩ 時thời 徐từ 舉cử 右hữu 臂tý 。 申thân 眉mi 間gian 毫hào 下hạ 向hướng 用dụng 擬nghĩ 。 阿A 鼻Tỳ 地Địa 獄Ngục 。 令linh 諸chư 罪tội 人nhân 見kiến 白bạch 毫hào 中trung 。 流lưu 出xuất 眾chúng 水thủy 。 澍chú 如như 車xa 軸trục 。 火hỏa 滅diệt 苦khổ 息tức 心tâm 得đắc 清thanh 涼lương 。 獄ngục 卒tốt 見kiến 鐵thiết 叉xoa 頭đầu 。 如như 白bạch 銀ngân 山sơn 。 龕khám 室thất 千thiên 萬vạn 。 有hữu 白bạch 師sư 子tử 。 蟠bàn 身thân 為vi 坐tọa 。 於ư 其kỳ 座tòa 上thượng 。 生sanh 白bạch 蓮liên 華hoa 。 有hữu 妙diệu 菩Bồ 薩Tát 入nhập 勝thắng 意ý 。 慈Từ 心Tâm 三Tam 昧Muội 。 獄ngục 主chủ 發phát 心tâm 。 眾chúng 多đa 罪tội 人nhân 諸chư 苦khổ 休hưu 息tức 。 稱xưng 南Nam 無mô 佛Phật 。 皆giai 得đắc 解giải 脫thoát 。 無vô 邊biên 惡ác 事sự 無vô 由do 近cận 佛Phật 。 魔ma 王vương 憔tiều 悴tụy 懊áo 惱não 卻khước 臥ngọa 床sàng 上thượng 。 有hữu 三tam 魔ma 女nữ 。 又hựu 懷hoài 惑hoặc 亂loạn 菩Bồ 薩Tát 。 亦diệc 以dĩ 白bạch 毫hào 擬nghĩ 之chi 。 諸chư 女nữ 皆giai 見kiến 三tam 十thập 六lục 物vật 。 九cửu 孔khổng 不bất 淨tịnh 。 背bối/bội 負phụ 老lão 母mẫu 抱bão 死tử 小tiểu 兒nhi 。 皆giai 九cửu 孔khổng 流lưu 溢dật 匍bồ 匐bặc 而nhi 去khứ 。 魔ma 王vương 奮phấn 劍kiếm 向hướng 前tiền 。 世Thế 尊Tôn 又hựu 以dĩ 白bạch 毫hào 擬nghĩ 之chi 。 令linh 魔ma 眷quyến 屬thuộc 。 身thân 心tâm 安an 樂lạc 。 如như 第đệ 三tam 禪thiền 。 餓ngạ 鬼quỷ 見kiến 毫hào 端đoan 皆giai 有hữu 百bách 千thiên 萬vạn 億ức 。 諸chư 大đại 菩Bồ 薩Tát 。 入nhập 勝thắng 意ý 慈Từ 心Tâm 三Tam 昧Muội 。 皆giai 是thị 慈từ 力lực 降hàng 魔ma 。 經Kinh 云vân 。 光quang 中trung 演diễn 妙diệu 義nghĩa 者giả 。 即tức 眉mi 間gian 光quang 。 謂vị 時thời 魔ma 波Ba 旬Tuần 。 既ký 不bất 能năng 壞hoại 佛Phật 。 忽hốt 然nhiên 還hoàn 宮cung 。 白bạch 毫hào 隨tùy 順thuận 直trực 至chí 六lục 天thiên 。 於ư 其kỳ 中trung 間gian 。 無vô 數số 天thiên 子tử 天thiên 女nữ 。 見kiến 白bạch 毫hào 孔khổng 。 筒đồng 中trung 皆giai 空không 團đoàn 圓viên 可khả 愛ái 。 如như 梵Phạm 王Vương 幢tràng 。 於ư 其kỳ 空không 間gian 有hữu 百bách 千thiên 萬vạn 。 恆Hằng 河Hà 沙sa 微vi 塵trần 數số 。 諸chư 寶bảo 蓮liên 華hoa 。 一nhất 一nhất 蓮liên 華hoa 。 無vô 量lượng 無vô 邊biên 。 諸chư 妙diệu 白bạch 毫hào 。 以dĩ 為vi 其kỳ 臺đài 。 臺đài 上thượng 有hữu 化hóa 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 。 放phóng 於ư 白bạch 毫hào 。 大đại 人nhân 相tướng 光quang 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 諸chư 菩Bồ 薩Tát 頂đảnh 。 有hữu 妙diệu 蓮liên 華hoa 。 其kỳ 華hoa 金kim 色sắc 。 過quá 去khứ 七thất 佛Phật 。 在tại 於ư 華hoa 上thượng 。 是thị 諸chư 化hóa 佛Phật 。 自tự 說thuyết 名danh 字tự 。 與dữ 修Tu 多Đa 羅La 等đẳng 無vô 差sai 別biệt 。 即tức 光quang 中trung 演diễn 妙diệu 義nghĩa 也dã 。 然nhiên 是thị 慈Từ 心Tâm 三Tam 昧Muội 之chi 力lực 。 是thị 故cố 總tổng 云vân 慈từ 力lực 降hàng 魔ma 。 疏sớ/sơ 次thứ 一nhất 智trí 斷đoạn 致trí 用dụng 者giả 。 初sơ 句cú 智trí 次thứ 句cú 斷đoạn 。 此thử 即tức 精tinh 義nghĩa 入nhập 神thần 故cố 。 能năng 一nhất 念niệm 頓đốn 現hiện 一nhất 切thiết 。 是thị 致trí 用dụng 也dã 易dị 繫hệ 辭từ 云vân 。 尺xích 蠖# 之chi 屈khuất 以dĩ 求cầu 信tín 也dã 。 龍long 蛇xà 之chi 蟄chập 以dĩ 存tồn 身thân 也dã 。 精tinh 義nghĩa 入nhập 神thần 。 以dĩ 致trí 用dụng 也dã 。 注chú 云vân 。 精tinh 義nghĩa 物vật 理lý 之chi 微vi 者giả 也dã 。 神thần 寂tịch 然nhiên 不bất 動động 。 感cảm 而nhi 遂toại 通thông 者giả 也dã 。 故cố 能năng 乘thừa 天thiên 下hạ 之chi 微vi 。 會hội 而nhi 通thông 其kỳ 用dụng 也dã 。 今kim 借tá 此thử 言ngôn 。 以dĩ 智trí 斷đoạn 冥minh 契khế 。 為vi 精tinh 義nghĩa 入nhập 神thần 耳nhĩ 。 第đệ 三tam 節tiết 。 疏sớ/sơ 性tánh 相tướng 無vô 礙ngại 。 是thị 真chân 通thông 達đạt 者giả 。

疏sớ/sơ 。 釋thích 通thông 達đạt 無vô 礙ngại 。 有hữu 其kỳ 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 所sở 達đạt 之chi 法pháp 性tánh 相tướng 無vô 礙ngại 。 二nhị 能năng 了liễu 之chi 智trí 無vô 有hữu 二nhị 礙ngại 。 二nhị 礙ngại 即tức 二nhị 障chướng 了liễu 相tương/tướng 故cố 無vô 智trí 障chướng 。 了liễu 性tánh 故cố 無vô 惑hoặc 障chướng 。 故cố 次thứ 句cú 云vân 。 無vô 二nhị 礙ngại 著trước 。 則tắc 轉chuyển 依y 心tâm 淨tịnh 者giả 謂vị 轉chuyển 無vô 常thường 雜tạp 染nhiễm 之chi 依y 唯duy 以dĩ 功công 德đức 依y 常thường 法Pháp 身thân 。 故cố 云vân 心tâm 淨tịnh 離ly 眾chúng 著trước 。 通thông 達đạt 是thị 智trí 。 無vô 礙ngại 是thị 斷đoạn 。 調điều 生sanh 是thị 恩ân 。 云vân 三tam 德đức 備bị 。

疏sớ/sơ 。 皆giai 言ngôn 或hoặc 見kiến 者giả 此thử 九cửu 別biệt 中trung 有hữu 九cửu 或hoặc 見kiến 在tại 義nghĩa 易dị 了liễu 。 而nhi 人nhân 尚thượng 迷mê 。 今kim 寄ký 清thanh 涼lương 五ngũ 臺đài 求cầu 見kiến 文Văn 殊Thù 。 以dĩ 況huống 法Pháp 界Giới 。 見kiến 佛Phật 差sai 別biệt 總tổng 有hữu 十thập 義nghĩa 。 一nhất 或hoặc 多đa 機cơ 異dị 處xứ 各các 感cảm 見kiến 。 一nhất 者giả 如như 有hữu 五ngũ 人nhân 名danh 為vi 多đa 機cơ 。 各các 在tại 一nhất 臺đài 名danh 為vi 異dị 處xứ 。 一nhất 人nhân 南nam 臺đài 見kiến 菩Bồ 薩Tát 。 一nhất 人nhân 西tây 臺đài 見kiến 師sư 子tử 。 一nhất 人nhân 中trung 臺đài 見kiến 萬vạn 聖thánh 。 一nhất 人nhân 東đông 臺đài 見kiến 化hóa 佛Phật 。 一nhất 人nhân 北bắc 臺đài 見kiến 聖thánh 僧Tăng 。 是thị 各các 感cảm 見kiến 一nhất 也dã 。 二nhị 或hoặc 同đồng 處xứ 各các 見kiến 者giả 。 五ngũ 人nhân 同đồng 在tại 中trung 臺đài 故cố 云vân 同đồng 處xứ 。 一nhất 見kiến 菩Bồ 薩Tát 一nhất 見kiến 師sư 子tử 等đẳng 。 故cố 云vân 各các 見kiến 。 三tam 或hoặc 異dị 時thời 別biệt 見kiến 者giả 。 一nhất 人nhân 朝triêu 見kiến 菩Bồ 薩Tát 。 暮mộ 見kiến 化hóa 佛Phật 等đẳng 。 四tứ 或hoặc 同đồng 時thời 異dị 見kiến 者giả 。 上thượng 異dị 時thời 別biệt 見kiến 不bất 局cục 一nhất 人nhân 多đa 人nhân 。 今kim 此thử 要yếu 是thị 多đa 人nhân 。 謂vị 二nhị 人nhân 同đồng 於ư 晨thần 朝triêu 一nhất 見kiến 化hóa 佛Phật 。 一nhất 見kiến 菩Bồ 薩Tát 。 五ngũ 或hoặc 同đồng 時thời 異dị 處xứ 見kiến 者giả 。 亦diệc 約ước 多đa 人nhân 同đồng 於ư 晨thần 旦đán 。 一nhất 於ư 東đông 臺đài 見kiến 。 一nhất 於ư 北bắc 臺đài 見kiến 。 所sở 見kiến 之chi 境cảnh 。 或hoặc 同đồng 或hoặc 異dị 。 或hoặc 同đồng 見kiến 菩Bồ 薩Tát 。 亦diệc 是thị 同đồng 時thời 異dị 處xứ 見kiến 。 或hoặc 則tắc 一nhất 見kiến 菩Bồ 薩Tát 一nhất 見kiến 化hóa 佛Phật 。 亦diệc 同đồng 時thời 異dị 處xứ 。 六lục 或hoặc 同đồng 處xứ 異dị 時thời 見kiến 。 同đồng 於ư 中trung 臺đài 朝triêu 見kiến 暮mộ 亦diệc 見kiến 。 而nhi 能năng 見kiến 亦diệc 通thông 。 一nhất 人nhân 多đa 人nhân 。 所sở 見kiến 亦diệc 通thông 一nhất 境cảnh 異dị 境cảnh 。 但đãn 取thủ 處xứ 同đồng 時thời 異dị 耳nhĩ 。 七thất 或hoặc 異dị 時thời 異dị 處xứ 見kiến 。

時thời 則tắc 朝triêu 暮mộ 不bất 同đồng 。 處xử 即tức 東đông 西tây 臺đài 別biệt 。 而nhi 能năng 見kiến 亦diệc 通thông 一nhất 人nhân 多đa 大đại 。 謂vị 或hoặc 一nhất 人nhân 朝triêu 於ư 中trung 臺đài 見kiến 菩Bồ 薩Tát 。 暮mộ 於ư 北bắc 臺đài 見kiến 菩Bồ 薩Tát 。 異dị 人nhân 可khả 知tri 。 然nhiên 約ước 一nhất 人nhân 其kỳ 所sở 見kiến 境cảnh 亦diệc 通thông 同đồng 異dị 者giả 。 同đồng 見kiến 菩Bồ 薩Tát 如như 上thượng 已dĩ 明minh 。 或hoặc 一nhất 人nhân 朝triêu 於ư 中trung 臺đài 見kiến 菩Bồ 薩Tát 暮mộ 於ư 北bắc 臺đài 見kiến 師sư 子tử 。 然nhiên 多đa 分phần 且thả 約ước 一nhất 境cảnh 。 八bát 或hoặc 同đồng 時thời 同đồng 處xứ 見kiến 。 亦diệc 約ước 多đa 人nhân 同đồng 在tại 中trung 臺đài 。 同đồng 於ư 中trung 時thời 見kiến 菩Bồ 薩Tát 。 所sở 見kiến 亦diệc 通thông 同đồng 異dị 。 且thả 約ước 同đồng 說thuyết 。 九cửu 或hoặc 一nhất 人nhân 於ư 同đồng 異dị 交giao 互hỗ 時thời 處xứ 見kiến 多đa 。 人nhân 所sở 見kiến 者giả 。 言ngôn 同đồng 異dị 交giao 互hỗ 時thời 處xứ 者giả 。 謂vị 同đồng 時thời 異dị 處xứ 異dị 時thời 同đồng 處xứ 。 名danh 交giao 互hỗ 時thời 處xứ 。 然nhiên 同đồng 時thời 異dị 處xứ 即tức 是thị 第đệ 五ngũ 。 而nhi 要yếu 是thị 多đa 人nhân 異dị 時thời 同đồng 處xứ 。 即tức 是thị 第đệ 六Lục 通Thông 。 一nhất 人nhân 多đa 人nhân 。 今kim 唯duy 一nhất 人nhân 頓đốn 見kiến 前tiền 多đa 人nhân 。 所sở 以dĩ 見kiến 此thử 機cơ 亦diệc 是thị 不bất 思tư 議nghị 人nhân 。 能năng 於ư 同đồng 時thời 異dị 處xứ 見kiến 故cố 。 謂vị 有hữu 一nhất 人nhân 於ư 晨thần 朝triêu 時thời 。 在tại 於ư 中trung 臺đài 。 見kiến 中trung 臺đài 多đa 人nhân 所sở 見kiến 。 亦diệc 在tại 西tây 臺đài 見kiến 多đa 人nhân 所sở 見kiến 又hựu 於ư 中trung 臺đài 。 於ư 朝triêu 於ư 暮mộ 皆giai 見kiến 多đa 人nhân 所sở 見kiến 也dã 。 十thập 或hoặc 一nhất 人nhân 於ư 同đồng 異dị 俱câu 時thời 處xứ 見kiến 一nhất 切thiết 人nhân 所sở 見kiến 者giả 。 謂vị 同đồng 時thời 同đồng 處xứ 異dị 時thời 異dị 處xứ 。 名danh 同đồng 異dị 俱câu 時thời 處xứ 。 既ký 是thị 一nhất 人nhân 時thời 該cai 多đa 時thời 處xứ 遍biến 諸chư 處xứ 。 見kiến 通thông 諸chư 境cảnh 。 故cố 是thị 普phổ 眼nhãn 機cơ 也dã 。

疏sớ/sơ 。 然nhiên 佛Phật 不bất 分phân 身thân 下hạ 。 不bất 分phân 而nhi 遍biến 。 無vô 思tư 普phổ 現hiện 頓đốn 應ưng 前tiền 十thập 也dã 。 疏sớ/sơ 如như 第đệ 八bát 會hội 者giả 。 即tức 五ngũ 十thập 九cửu 經kinh 各các 有hữu 十thập 意ý 。 說thuyết 者giả 應ưng 引dẫn 。 第đệ 四tứ 節tiết 疏sớ/sơ 。 今kim 觀quán 於ư 身thân 若nhược 我ngã 即tức 陰ấm 等đẳng 者giả 。 即tức 中trung 論luận 法pháp 品phẩm 中trung 意ý 。 論luận 云vân 。 若nhược 我ngã 即tức 五ngũ 陰ấm 我ngã 即tức 為vi 生sanh 滅diệt 。 若nhược 我ngã 異dị 五ngũ 陰ấm 即tức 非phi 五ngũ 陰ấm 相tương/tướng 。 若nhược 無vô 有hữu 我ngã 者giả 。 何hà 得đắc 有hữu 我ngã 所sở 。 內nội 外ngoại 我ngã 我ngã 所sở 盡tận 滅diệt 無vô 有hữu 故cố 。 諸chư 受thọ 即tức 為vi 滅diệt 。 受thọ 滅diệt 即tức 身thân 滅diệt 。 業nghiệp 煩phiền 惱não 滅diệt 。 故cố 名danh 之chi 為vi 解giải 脫thoát 。 業nghiệp 煩phiền 惱não 非phi 實thật 入nhập 空không 戲hí 論luận 滅diệt 。 釋thích 曰viết 。 上thượng 中trung 論luận 意ý 。 正chánh 觀quán 於ư 身thân 五ngũ 陰ấm 之chi 法pháp 。 而nhi 如Như 來Lai 品phẩm 五ngũ 蘊uẩn 上thượng 求cầu 如Như 來Lai 。 亦diệc 能năng 就tựu 於ư 我ngã 及cập 我ngã 所sở 說thuyết 。 即tức 如như 自tự 觀quán 身thân 實thật 相tướng 。 觀quán 佛Phật 亦diệc 然nhiên 。 若nhược 了liễu 二nhị 我ngã 本bổn 自tự 空không 寂tịch 。 則tắc 見kiến 法Pháp 身thân 堪kham 然nhiên 常thường 住trụ 。

疏sớ/sơ 。 中trung 初sơ 二nhị 句cú 即tức 論luận 。 初sơ 兩lưỡng 句cú 明minh 即tức 陰ấm 無vô 我ngã 。 陰ấm 是thị 有hữu 為vi 。 生sanh 滅diệt 之chi 法pháp 。 我ngã 即tức 是thị 陰ấm 故cố 同đồng 生sanh 滅diệt 。 次thứ 兩lưỡng 句cú 是thị 論luận 第đệ 二nhị 兩lưỡng 句cú 。 異dị 陰ấm 無vô 我ngã 。 而nhi 論luận 主chủ 但đãn 云vân 則tắc 非phi 五ngũ 陰ấm 相tương/tướng 。 今kim 云vân 以dĩ 何hà 相tương 知tri 者giả 。 是thị 長trường/trưởng 行hành 釋thích 語ngữ 。 謂vị 凡phàm 一nhất 切thiết 法pháp 。 皆giai 以dĩ 相tương 知tri 有hữu 離ly 陰ấm 有hữu 我ngã 。 即tức 不bất 以dĩ 五ngũ 陰ấm 為vi 相tương/tướng 為vi 用dụng 。 何hà 相tương 知tri 有hữu 我ngã 耶da 。 故cố 但đãn 妄vọng 情tình 結kết 成thành 論luận 意ý 。 妄vọng 情tình 計kế 有hữu 我ngã 性tánh 實thật 無vô 。 故cố 云vân 我ngã 性tánh 未vị 曾tằng 有hữu 。

疏sớ/sơ 。 既ký 無vô 有hữu 我ngã 下hạ 。 以dĩ 我ngã 破phá 所sở 。 釋thích 經kinh 我ngã 所sở 亦diệc 空không 寂tịch 。 即tức 論luận 云vân 。 若nhược 無vô 有hữu 我ngã 者giả 。 何hà 得đắc 有hữu 我ngã 所sở 。

疏sớ/sơ 。 我ngã 我ngã 所sở 空không 身thân 從tùng 何hà 有hữu 。 以dĩ 無vô 我ngã 遣khiển 身thân 。 釋thích 經kinh 下hạ 半bán 云vân 何hà 諸chư 如Như 來Lai 而nhi 得đắc 有hữu 其kỳ 身thân 。 即tức 論luận 內nội 外ngoại 我ngã 我ngã 所sở 下hạ 。 一nhất 偈kệ 半bán 文văn 。

疏sớ/sơ 。 無vô 身thân 之chi 身thân 下hạ 。 結kết 歸quy 疏sớ/sơ 意ý 。 三tam 德đức 內nội 圓viên 法Pháp 身thân 為vi 一nhất 耳nhĩ 。 故cố 經Kinh 云vân 。 佛Phật 以dĩ 法pháp 為vi 身thân 清thanh 淨tịnh 如như 虛hư 空không 矣hĩ 。

疏sớ/sơ 。 二nhị 顯hiển 解giải 脫thoát 般Bát 若Nhã 德đức 者giả 。 即tức 三tam 德đức 之chi 二nhị 也dã 。 先tiên 釋thích 解giải 脫thoát 德đức 。 引dẫn 於ư 涅Niết 槃Bàn 。 略lược 有hữu 二nhị 種chủng 。 即tức 二nhị 十thập 五ngũ 經kinh 。 高cao 貴quý 德đức 王vương 菩Bồ 薩Tát 品phẩm 第đệ 八bát 功công 德đức 中trung 一nhất 義nghĩa 。 經Kinh 云vân 。 云vân 何hà 菩Bồ 薩Tát 。 心tâm 善thiện 解giải 脫thoát 。 貪tham 瞋sân 癡si 心tâm 。 永vĩnh 斷đoạn 滅diệt 故cố 。 是thị 名danh 菩Bồ 薩Tát 。 心tâm 善thiện 解giải 脫thoát 。 若nhược 瑜du 伽già 八bát 十thập 五ngũ 云vân 。 由do 三tam 種chủng 相tương/tướng 。 當đương 知tri 心tâm 善thiện 解giải 脫thoát 。 一nhất 於ư 諸chư 行hành 遍biến 了liễu 知tri 故cố 。 二nhị 於ư 彼bỉ 相tương 應ứng 煩phiền 惱não 斷đoạn 德đức 作tác 證chứng 故cố 。 三tam 煩phiền 惱não 斷đoạn 已dĩ 於ư 一nhất 切thiết 處xứ 。 離ly 愛ái 住trụ 故cố 。 經Kinh 云vân 。 云vân 何hà 菩Bồ 薩Tát 。 慧tuệ 善thiện 解giải 脫thoát 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 於ư 一nhất 切thiết 法pháp 。 知tri 無vô 障chướng 礙ngại 。 是thị 名danh 菩Bồ 薩Tát 。 慧tuệ 善thiện 解giải 脫thoát 。 因nhân 慧tuệ 解giải 脫thoát 昔tích 所sở 不bất 聞văn 。 而nhi 今kim 得đắc 聞văn 。 昔tích 所sở 不bất 見kiến 。 而nhi 今kim 得đắc 見kiến 。 昔tích 所sở 不bất 至chí 而nhi 今kim 得đắc 至chí 。 釋thích 曰viết 。 心tâm 善thiện 解giải 脫thoát 。 即tức 滅diệt 定định 障chướng 。 慧tuệ 善thiện 解giải 脫thoát 。 即tức 脫thoát 智trí 障chướng 。 二nhị 障chướng 既ký 除trừ 翛# 然nhiên 無vô 繫hệ 。 故cố 名danh 解giải 脫thoát 。 涅Niết 槃Bàn 下hạ 經kinh 重trùng 復phục 問vấn 起khởi 以dĩ 顯hiển 前tiền 義nghĩa 。 謂vị 心tâm 定định 有hữu 貪tham 等đẳng 則tắc 不bất 可khả 脫thoát 。 定định 無vô 貪tham 等đẳng 即tức 不bất 須tu 脫thoát 。 欲dục 明minh 相tướng 有hữu 性tánh 無vô 。 此thử 二nhị 無vô 礙ngại 方phương 名danh 解giải 脫thoát 。 言ngôn 涅Niết 槃Bàn 略lược 有hữu 一nhất 百bách 八bát 。 句cú 以dĩ 顯hiển 深thâm 廣quảng 者giả 。 即tức 第đệ 五ngũ 經kinh 廣quảng 釋thích 二nhị 德đức 中trung 。 解giải 解giải 脫thoát 之chi 德đức 。 迦Ca 葉Diếp 問vấn 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 何hà 等đẳng 名danh 為vi 涅Niết 槃Bàn 。 善thiện 男nam 子tử 涅Niết 槃Bàn 者giả 。 名danh 為vi 解Giải 脫Thoát 。 先tiên 示thị 其kỳ 體thể 。 亦diệc 色sắc 非phi 色sắc 下hạ 。 迦Ca 葉Diếp 重trọng/trùng 請thỉnh 明minh 解giải 脫thoát 相tương/tướng 。

爾nhĩ 時thời 迦Ca 葉Diếp 菩Bồ 薩Tát 。 復phục 白bạch 佛Phật 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 唯duy 願nguyện 。 哀ai 愍mẫn 重trọng/trùng 垂thùy 。 廣quảng 說thuyết 大đại 般Bát 涅Niết 槃Bàn 。 解giải 脫thoát 之chi 義nghĩa 。 佛Phật 讚tán 迦Ca 葉Diếp 。 善thiện 哉tai 善thiện 哉tai 善thiện 男nam 子tử 。 真chân 解giải 脫thoát 者giả 。 名danh 曰viết 遠viễn 離ly 一nhất 切thiết 繫hệ 縛phược 。 若nhược 真chân 解giải 脫thoát 離ly 諸chư 繫hệ 縛phược 。 則tắc 無vô 有hữu 生sanh 。 亦diệc 無vô 和hòa 合hợp 。 譬thí 如như 父phụ 母mẫu 。 和hòa 合hợp 生sanh 子tử 。 真chân 解giải 脫thoát 者giả 。 則tắc 不bất 如như 是thị 。 是thị 故cố 解giải 脫thoát 名danh 曰viết 不bất 生sanh 。 迦Ca 葉Diếp 譬thí 如như 醍đề 醐hồ 。 其kỳ 性tánh 清thanh 淨tịnh 。 如Như 來Lai 亦diệc 爾nhĩ 。 非phi 因nhân 父phụ 母mẫu 和hòa 合hợp 而nhi 生sanh 。 其kỳ 性tánh 清thanh 淨tịnh 。 所sở 以dĩ 示thị 現hiện 。 有hữu 父phụ 母mẫu 者giả 。 為vi 欲dục 化hóa 度độ 諸chư 眾chúng 生sanh 故cố 。 真chân 解giải 脫thoát 者giả 。 即tức 是thị 如Như 來Lai 。 如Như 來Lai 解giải 脫thoát 。 無vô 二nhị 無vô 別biệt 。 譬thí 如như 春xuân 時thời 。 下hạ 諸chư 種chủng 子tử 得đắc 暖noãn 潤nhuận 氣khí 尋tầm 便tiện 出xuất 生sanh 。 真chân 解giải 脫thoát 者giả 。 則tắc 不bất 如như 是thị 。 此thử 是thị 一nhất 句cú 餘dư 如như 彼bỉ 經kinh 。 然nhiên 依y 遠viễn 公công 云vân 以dĩ 義nghĩa 相tương 從tùng 有hữu 九cửu 十thập 四tứ 句cú 。 隨tùy 別biệt 細tế 分phần/phân 有hữu 一nhất 百bách 九cửu 句cú 。 第đệ 二nhị 十thập 二nhị 。 無vô 逼bức 切thiết 中trung 別biệt 有hữu 七thất 句cú 。 第đệ 二nhị 十thập 三tam 。 無vô 動động 義nghĩa 中trung 有hữu 四tứ 句cú 。 第đệ 二nhị 十thập 四tứ 。 希hy 有hữu 義nghĩa 中trung 有hữu 其kỳ 二nhị 句cú 。 第đệ 二nhị 十thập 五ngũ 。 虛hư 寂tịch 義nghĩa 中trung 。 亦diệc 有hữu 兩lưỡng 句cú 。 第đệ 四tứ 十thập 甚thậm 深thâm 義nghĩa 中trung 。 有hữu 其kỳ 二nhị 句cú 。 第đệ 五ngũ 十thập 一nhất 平bình 等đẳng 義nghĩa 中trung 亦diệc 有hữu 兩lưỡng 句cú 。 第đệ 六lục 十thập 七thất 無vô 窄# 狹hiệp 中trung 有hữu 其kỳ 三tam 句cú 。 餘dư 各các 有hữu 一nhất 。 是thị 故cố 分phân 為vi 一nhất 百bách 九cửu 句cú 。 今kim 言ngôn 一nhất 百bách 八bát 者giả 。 即tức 於ư 二nhị 十thập 二nhị 無vô 逼bức 切thiết 中trung 。 但đãn 有hữu 六lục 句cú 以dĩ 遠viễn 公công 見kiến 有hữu 七thất 喻dụ 。 故cố 分phân 為vi 七thất 。 而nhi 第đệ 三tam 句cú 云vân 。 云vân 何hà 逼bức 切thiết 無vô 逼bức 切thiết 耶da 。 譬thí 如như 凡phàm 夫phu 我ngã 慢mạn 自tự 高cao 。 而nhi 捉tróc 蛇xà 虎hổ 毒độc 蟲trùng 。 是thị 名danh 逼bức 切thiết 。 不bất 逼bức 切thiết 者giả 。 如như 轉Chuyển 輪Luân 王Vương 。 所sở 有hữu 神thần 珠châu 。 能năng 伏phục 毒độc 蟲trùng 名danh 不bất 逼bức 切thiết 。 六lục 句cú 皆giai 是thị 無vô 逼bức 切thiết 義nghĩa 。 唯duy 此thử 一nhất 句cú 兼kiêm 明minh 逼bức 切thiết 。 以dĩ 顯hiển 無vô 逼bức 。 看khán 似tự 兩lưỡng 句cú 實thật 是thị 一nhất 句cú 。 表biểu 除trừ 百bách 八bát 煩phiền 惱não 。 亦diệc 同đồng 楞lăng 伽già 百bách 八bát 句cú 問vấn 。

疏sớ/sơ 。 言ngôn 明minh 行hành 者giả 。 即tức 般Bát 若Nhã 德đức 。 朗lãng 照chiếu 萬vạn 法pháp 故cố 稱xưng 明minh 行hành 者giả 。 即tức 如Như 來Lai 具cụ 三tam 德đức 人nhân 。

疏sớ/sơ 。 若nhược 作tác 明Minh 行Hạnh 足Túc 釋thích 者giả 。 重trọng/trùng 釋thích 明minh 行hành 二nhị 字tự 。 即tức 十thập 號hiệu 之chi 一nhất 。 先tiên 引dẫn 瑜du 伽già 。 由do 有hữu 止Chỉ 觀Quán 云vân 禪thiền 慧tuệ 德đức 。 彼bỉ 後hậu 更cánh 有hữu 。 極cực 善thiện 圓viên 滿mãn 。 以dĩ 釋thích 足túc 義nghĩa 。 約ước 滿mãn 足túc 義nghĩa 無vô 脚cước 足túc 義nghĩa 故cố 。

疏sớ/sơ 。 不bất 引dẫn 。

疏sớ/sơ 。 涅Niết 槃Bàn 十thập 六lục 下hạ 。 此thử 經Kinh 十thập 八bát 先tiên 釋thích 明minh 後hậu 釋thích 行hành 。 前tiền 中trung 先tiên 引dẫn 經kinh 。 彼bỉ 有hữu 四tứ 釋thích 。 今kim 當đương 第đệ 四tứ 。 就tựu 行hành 修tu 證chứng 入nhập 釋thích 明minh 。 即tức 證chứng 入nhập 之chi 體thể 。 後hậu 然nhiên 皆giai 般Bát 若Nhã 因nhân 果quả 理lý 智trí 異dị 耳nhĩ 者giả 。 是thị 疏sớ/sơ 釋thích 經kinh 。 菩Bồ 薩Tát 明minh 者giả 因nhân 中trung 證chứng 智trí 。 佛Phật 明minh 者giả 果quả 中trung 證chứng 智trí 。 上thượng 二nhị 皆giai 智trí 。 無vô 明minh 明minh 者giả 是thị 所sở 證chứng 理lý 。 智trí 即tức 觀quán 照chiếu 。 理lý 即tức 實thật 相tướng 。 智Trí 度Độ 論luận 云vân 。 說thuyết 智trí 及cập 智trí 處xứ 。 俱câu 名danh 為vi 般Bát 若Nhã 。 即tức 斯tư 義nghĩa 也dã 。

疏sớ/sơ 。 足túc 有hữu 二nhị 義nghĩa 者giả 。 即tức 釋thích 行hành 字tự 。 此thử 中trung 略lược 無vô 足túc 字tự 行hành 字tự 所sở 攝nhiếp 。 然nhiên 經kinh 四tứ 釋thích 不bất 出xuất 二nhị 義nghĩa 。 第đệ 一nhất 釋thích 云vân 明minh 者giả 。 名danh 得đắc 無vô 量lượng 善thiện 果quả 。 行hành 名danh 脚cước 足túc 。 善thiện 果quả 者giả 名danh 。 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。 脚cước 足túc 者giả 名danh 為vi 戒giới 慧tuệ 乘thừa 。 戒giới 慧tuệ 足túc 得đắc 大đại 菩Bồ 提Đề 。 名danh 明Minh 行Hạnh 足Túc 。 釋thích 曰viết 。 此thử 則tắc 據cứ 果quả 尋tầm 因nhân 。 釋thích 以dĩ 明minh 為vi 果quả 以dĩ 行hành 為vi 足túc 。 行hành 即tức 是thị 足túc 脚cước 足túc 義nghĩa 也dã 。 行hành 足túc 不bất 分phân 是thị 今kim 經kinh 意ý 。 二nhị 者giả 經Kinh 云vân 。 又hựu 復phục 明minh 者giả 名danh 咒chú 。 行hành 者giả 名danh 吉cát 。 足túc 者giả 名danh 果quả 。 善thiện 男nam 子tử 是thị 世thế 間gian 義nghĩa 。 咒chú 者giả 名danh 為vi 解Giải 脫Thoát 。 吉cát 者giả 名danh 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。 果quả 者giả 名danh 大đại 涅Niết 槃Bàn 。 釋thích 曰viết 。 此thử 偏thiên 就tựu 果quả 德đức 釋thích 然nhiên 以dĩ 世thế 間gian 況huống 於ư 出xuất 世thế 。 此thử 以dĩ 涅Niết 槃Bàn 為vi 足túc 。 是thị 滿mãn 足túc 義nghĩa 。 亦diệc 智trí 斷đoạn 總tổng 別biệt 耳nhĩ 。 三tam 者giả 經Kinh 云vân 。 又hựu 復phục 明minh 者giả 名danh 光quang 。 行hành 者giả 名danh 業nghiệp 。 足túc 者giả 名danh 果quả 。 善thiện 男nam 子tử 是thị 名danh 世thế 間gian 義nghĩa 。 光quang 者giả 名danh 不bất 放phóng 逸dật 。 業nghiệp 者giả 名danh 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 。 果quả 者giả 名danh 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。 釋thích 曰viết 。 此thử 即tức 從tùng 因nhân 釋thích 果quả 。 釋thích 謂vị 明minh 行hành 皆giai 因nhân 以dĩ 足túc 為vi 果quả 。 前tiền 釋thích 三tam 皆giai 是thị 果quả 。 此thử 獨độc 菩Bồ 提Đề 是thị 果quả 耳nhĩ 。 今kim 疏sớ/sơ 所sở 引dẫn 。 即tức 當đương 第đệ 四tứ 。 但đãn 引dẫn 釋thích 明minh 。 彼bỉ 釋thích 行hành 足túc 云vân 。 行hành 者giả 於ư 無vô 量lượng 劫kiếp 。 為vì 眾chúng 生sanh 故cố 。 修tu 諸chư 善thiện 業nghiệp 。 足túc 者giả 明minh 見kiến 佛Phật 性tánh 。 釋thích 曰viết 。 此thử 亦diệc 滿mãn 足túc 釋thích 足túc 。 以dĩ 足túc 為vi 果quả 以dĩ 行hành 為vi 因nhân 行hành 足túc 義nghĩa 開khai 。 今kim 經kinh 無vô 足túc 故cố 取thủ 初sơ 釋thích 。 行hành 足túc 合hợp 義nghĩa 不bất 引dẫn 此thử 文văn 。

疏sớ/sơ 。 無vô 數số 下hạ 顯hiển 其kỳ 離ly 過quá 。 即tức 下hạ 三tam 句cú 於ư 中trung 四tứ 。 一nhất 總tổng 明minh 。 二nhị 因nhân 明minh 立lập 量lượng 下hạ 。 釋thích 世thế 間gian 義nghĩa 。 三tam 如như 說thuyết 佛Phật 聲thanh 下hạ 。 指chỉ 事sự 以dĩ 明minh 求cầu 過quá 。 不bất 得đắc 定định 有hữu 則tắc 常thường 。 今kim 非phi 定định 有hữu 不bất 同đồng 外ngoại 常thường 。 因nhân 緣duyên 造tạo 作tác 。 即tức 是thị 無vô 常thường 。 今kim 從tùng 法pháp 性tánh 故cố 離ly 造tạo 作tác 。 不bất 同đồng 無vô 常thường 何hà 可khả 求cầu 過quá 。 四tứ 諸chư 因nhân 量lượng 者giả 下hạ 。 隨tùy 難nạn/nan 牒điệp 釋thích 。 言ngôn 諸chư 因nhân 者giả 。 謂vị 即tức 生sanh 因nhân 了liễu 因nhân 。 言ngôn 諸chư 量lượng 者giả 。 謂vị 現hiện 量lượng 比tỉ 量lượng 。 及cập 聖thánh 言ngôn 量lượng 。 所sở 言ngôn 因nhân 者giả 。 所sở 由do 所sở 以dĩ 順thuận 益ích 待đãi 籍tịch 之chi 義nghĩa 相tương/tướng 也dã 。 為vi 由do 有hữu 此thử 所sở 由do 所sở 以dĩ 順thuận 益ích 待đãi 籍tịch 。 宗tông 果quả 方phương 明minh 。 故cố 說thuyết 此thử 等đẳng 名danh 為vi 因nhân 也dã 。 此thử 即tức 要yếu 是thị 宗tông 之chi 所sở 由do 。 亦diệc 是thị 宗tông 之chi 所sở 以dĩ 等đẳng 。 由do 此thử 即tức 顯hiển 與dữ 所sở 立lập 宗tông 。 一nhất 向hướng 一nhất 味vị 能năng 建kiến 立lập 宗tông 。 故cố 名danh 因nhân 也dã 。 又hựu 因nhân 有hữu 三tam 相tương/tướng 。 一nhất 遍biến 是thị 宗tông 法pháp 性tánh 。 二nhị 同đồng 品phẩm 定định 有hữu 性tánh 。 三tam 異dị 品phẩm 遍biến 無vô 性tánh 。 如như 立lập 聲thanh 是thị 無vô 常thường 缾bình 等đẳng 。 為vi 同đồng 品phẩm 。 虛hư 空không 等đẳng 為vi 異dị 品phẩm 。 於ư 同đồng 品phẩm 定định 有hữu 異dị 品phẩm 遍biến 無vô 。 是thị 無vô 常thường 等đẳng 因nhân 。 同đồng 喻dụ 異dị 喻dụ 皆giai 名danh 喻dụ 也dã 。 言ngôn 自tự 他tha 共cộng 等đẳng 三tam 種chủng 比tỉ 量lượng 者giả 。 因nhân 明minh 。 第đệ 二nhị 疏sớ/sơ 中trung 廣quảng 說thuyết 。 今kim 略lược 示thị 之chi 。 如như 薩tát 婆bà 多đa 立lập 無vô 表biểu 色sắc 自tự 立lập 量lượng 云vân 。 我ngã 無vô 表biểu 色sắc 定định 是thị 實thật 色sắc 。 許hứa 色sắc 性tánh 故cố 。 如như 許hứa 色sắc 聲thanh 等đẳng 此thử 即tức 自tự 比tỉ 量lượng 。 謂vị 自tự 立lập 義nghĩa 。 令linh 他tha 解giải 了liễu 。 二nhị 他tha 比tỉ 量lượng 者giả 。 於ư 他tha 立lập 中trung 出xuất 宗tông 因nhân 過quá 。 如như 大Đại 乘Thừa 破phá 薩tát 婆bà 多đa 云vân 。 汝nhữ 無vô 表biểu 色sắc 非phi 定định 實thật 色sắc 。 許hứa 無vô 對đối 故cố 。 如như 心tâm 心tâm 所sở 三tam 共cộng 比tỉ 量lượng 者giả 。 於ư 他tha 立lập 中trung 。 出xuất 比tỉ 量lượng 過quá 。

疏sớ/sơ 。 因nhân 為vi 量lượng 主chủ 者giả 。 此thử 即tức 彼bỉ 中trung 三tam 支chi 有hữu 闕khuyết 妨phương 問vấn 。 夫phu 論luận 立lập 量lượng 三tam 支chi 圓viên 滿mãn 。 果quả 明minh 不bất 舉cử 獨độc 唱xướng 因nhân 明minh 。 答đáp 有hữu 二nhị 解giải 。 一nhất 云vân 。 對đối 敵địch 申thân 量lượng 即tức 能năng 立lập 。 三tam 支chi 具cụ 足túc 。 敵địch 者giả 起khởi 智trí 所sở 由do 並tịnh 得đắc 稱xưng 因nhân 所sở 生sanh 敵địch 。 智trí 即tức 號hiệu 為vi 明minh 。 理lý 智trí 合hợp 舉cử 故cố 說thuyết 因nhân 明minh 。 二nhị 云vân 。 就tựu 比tỉ 量lượng 中trung 有hữu 許hứa 未vị 許hứa 為vi 成thành 未vị 許hứa 必tất 有hữu 能năng 成thành 。 即tức 能năng 成thành 是thị 因nhân 。 所sở 成thành 是thị 宗tông 。 宗tông 由do 因nhân 顯hiển 。 義nghĩa 得đắc 分phân 明minh 。 此thử 即tức 因nhân 果quả 雙song 彰chương 理lý 無vô 違vi 妨phương 。 上thượng 之chi 二nhị 義nghĩa 。 正chánh 以dĩ 後hậu 義nghĩa 因nhân 為vi 量lượng 主chủ 。 又hựu 經kinh 中trung 云vân 世thế 間gian 諸chư 因nhân 量lượng 者giả 。 亦diệc 可khả 世thế 間gian 相tương 違vi 求cầu 過quá 不bất 得đắc 也dã 。

疏sớ/sơ 。 蘊uẩn 者giả 聚tụ 義nghĩa 等đẳng 者giả 。 俱câu 舍xá 界giới 品phẩm 云vân 。 彼bỉ 論luận 。 問vấn 云vân 。 蘊uẩn 處xứ 界giới 等đẳng 。 別biệt 義nghĩa 云vân 何hà 。 頌tụng 曰viết 。 聚tụ 生sanh 門môn 種chủng 族tộc 。 是thị 蘊uẩn 處xứ 界giới 義nghĩa 。 釋thích 曰viết 。 初sơ 句cú 釋thích 義nghĩa 。 次thứ 句cú 結kết 成thành 。 聚tụ 謂vị 積tích 聚tụ 即tức 是thị 蘊uẩn 義nghĩa 。 諸chư 有hữu 為vi 色sắc 。 若nhược 過quá 去khứ 若nhược 未vị 來lai 若nhược 現hiện 在tại 。 若nhược 內nội 若nhược 外ngoại 。 若nhược 麁thô 若nhược 細tế 。 若nhược 劣liệt 若nhược 勝thắng 。 若nhược 近cận 若nhược 遠viễn 。 如như 是thị 一nhất 切thiết 。 略lược 為vi 一nhất 聚tụ 。 說thuyết 名danh 為vi 色sắc 蘊uẩn 。 言ngôn 麁thô 細tế 者giả 。 可khả 見kiến 有hữu 對đối 為vi 麁thô 。 餘dư 二nhị 為vi 細tế 。 又hựu 不bất 可khả 見kiến 有hữu 對đối 。 望vọng 上thượng 為vi 細tế 。 望vọng 不bất 可khả 見kiến 無vô 對đối 為vi 麁thô 。 三tam 唯duy 是thị 細tế 染nhiễm 污ô 名danh 劣liệt 。 不bất 染nhiễm 污ô 名danh 勝thắng 。 現hiện 在tại 名danh 近cận 過quá 未vị 名danh 遠viễn 。 餘dư 蘊uẩn 例lệ 然nhiên 。 但đãn 麁thô 細tế 一nhất 門môn 有hữu 異dị 。 謂vị 意ý 識thức 相tương 應ứng 四tứ 蘊uẩn 為vi 細tế 。 五ngũ 識thức 相tương 應ứng 。 五ngũ 蘊uẩn 為vi 麁thô 。 依y 五ngũ 根căn 故cố 。 或hoặc 約ước 九cửu 地địa 下hạ 地địa 為vi 麁thô 。 上thượng 地địa 為vi 細tế 。 言ngôn 生sanh 門môn 者giả 。 處xử 義nghĩa 謂vị 六lục 根căn 六lục 境cảnh 。 是thị 心tâm 心tâm 所sở 生sanh 長trưởng 門môn 處xứ 。 言ngôn 種chủng 族tộc 者giả 。 界giới 義nghĩa 論luận 有hữu 兩lưỡng 釋thích 。 一nhất 族tộc 者giả 謂vị 種chủng 族tộc 也dã 。 是thị 生sanh 本bổn 義nghĩa 。 謂vị 十thập 八bát 界giới 為vi 同đồng 類loại 因nhân 。 各các 生sanh 自tự 類loại 等đẳng 流lưu 果quả 故cố 。 是thị 法pháp 生sanh 本bổn 。 二nhị 族tộc 類loại 義nghĩa 。 十thập 八bát 種chủng 法pháp 種chủng 類loại 自tự 性tánh 各các 別biệt 不bất 同đồng 也dã 。

疏sớ/sơ 。 俱câu 舍xá 論luận 云vân 。 愚ngu 根căn 樂nhạo/nhạc/lạc 三tam 下hạ 。 此thử 之chi 半bán 偈kệ 。 論luận 明minh 教giáo 起khởi 不bất 同đồng 。 謂vị 愚ngu 有hữu 三tam 。 一nhất 愚ngu 心tâm 所sở 為vi 我ngã 。 二nhị 愚ngu 色sắc 。 三tam 雙song 愚ngu 心tâm 色sắc 。 如như 次thứ 配phối 三tam 。 言ngôn 根căn 有hữu 三tam 者giả 。 謂vị 上thượng 根căn 聞văn 略lược 得đắc 悟ngộ 故cố 。 說thuyết 五ngũ 蘊uẩn 。 中trung 根căn 聞văn 中trung 說thuyết 十thập 二nhị 處xứ 。 下hạ 根căn 聞văn 廣quảng 方phương 了liễu 說thuyết 十thập 八bát 界giới 。 言ngôn 樂nhạo/nhạc/lạc 三tam 者giả 。 謂vị 樂nhạo/nhạc/lạc 略lược 說thuyết 蘊uẩn 。 樂nhạo/nhạc/lạc 中trung 說thuyết 處xứ 。 樂nhạo/nhạc/lạc 廣quảng 說thuyết 界giới 。

疏sớ/sơ 。 因nhân 滅diệt 無vô 常thường 色sắc 即tức 涅Niết 槃Bàn 三tam 十thập 八bát 如như 下hạ 當đương 引dẫn 。 疏sớ/sơ 如Như 來Lai 妙diệu 色sắc 。 常thường 安an 隱ẩn 故cố 。 但đãn 要yếu 此thử 句cú 具cụ 有hữu 一nhất 偈kệ 。 偈kệ 云vân 。 不bất 為vi 時thời 節tiết 劫kiếp 數số 遷thiên 。 大đại 聖thánh 曠khoáng 劫kiếp 行hành 慈từ 悲bi 。 獲hoạch 得đắc 金kim 剛cang 不bất 壞hoại 體thể 。

疏sớ/sơ 。 四tứ 歎thán 佛Phật 超siêu 絕tuyệt 根căn 境cảnh 德đức 者giả 。 即tức 其kỳ 性tánh 本bổn 空không 寂tịch 。 偈kệ 初sơ 句cú 何hà 法pháp 不bất 寂tịch 獨độc 歎thán 如Như 來Lai 故cố 。 疏sớ/sơ 答đáp 。 云vân 境cảnh 智trí 雙song 寂tịch 契khế 彼bỉ 性tánh 空không 。 故cố 為vi 佛Phật 德đức 。 所sở 以dĩ 無vô 心tâm 於ư 物vật 境cảnh 則tắc 未vị 亡vong 攝nhiếp 境cảnh 歸quy 心tâm 。 心tâm 又hựu 未vị 寂tịch 。 今kim 佛Phật 雙song 亡vong 寂tịch 照chiếu 方phương 契khế 性tánh 空không 。 此thử 以dĩ 第đệ 二nhị 句cú 成thành 上thượng 第đệ 一nhất 句cú 。 次thứ 言ngôn 根căn 塵trần 兩lưỡng 亡vong 內nội 外ngoại 解giải 脫thoát 。 即tức 上thượng 句cú 釋thích 下hạ 句cú 。 由do 契khế 性tánh 空không 故cố 亡vong 根căn 塵trần 。 心tâm 所sở 知tri 法pháp 。 一nhất 切thiết 皆giai 空không 。 故cố 亡vong 塵trần 也dã 。 能năng 知tri 之chi 心tâm 。 亦diệc 不bất 可khả 得đắc 。 故cố 亡vong 根căn 也dã 。 由do 內nội 亡vong 故cố 根căn 不bất 能năng 繫hệ 。 由do 外ngoại 亡vong 故cố 境cảnh 豈khởi 能năng 牽khiên 。 真chân 解giải 脫thoát 也dã 。 斯tư 乃nãi 解giải 脫thoát 惑hoặc 障chướng 。 次thứ 云vân 亦diệc 常thường 照chiếu 內nội 外ngoại 脫thoát 於ư 無vô 知tri 者giả 。 此thử 智trí 障chướng 解giải 脫thoát 。 上thượng 寂tịch 此thử 照chiếu 寂tịch 照chiếu 無vô 二nhị 。 真chân 佛Phật 心tâm 也dã 。 次thứ 空không 上thượng 不bất 存tồn 者giả 。 舉cử 況huống 釋thích 第đệ 三tam 句cú 。 空không 為vi 所sở 契khế 尚thượng 不bất 當đương 心tâm 。 妄vọng 念niệm 空không 華hoa 豈khởi 當đương 佛Phật 意ý 。 第đệ 五ngũ 節tiết 。

疏sớ/sơ 。 次thứ 四tứ 修tu 智trí 上thượng 攀phàn 業nghiệp 者giả 下hạ 。

疏sớ/sơ 。 釋thích 有hữu 二nhị 意ý 。 前tiền 意ý 各các 別biệt 一nhất 行hành 。 後hậu 意ý 通thông 修tu 諸chư 行hành 。 文văn 雖tuy 局cục 一nhất 義nghĩa 乃nãi 兼kiêm 通thông 。 如như 長trường 時thời 修tu 。 謂vị 長trường 時thời 信tín 長trường 時thời 樂nhạo/nhạc/lạc 。 長trường 時thời 念niệm 長trường 時thời 學học 。 下hạ 三tam 亦diệc 然nhiên 。 若nhược 約ước 所sở 信tín 。 念niệm 等đẳng 皆giai 佛Phật 功công 德đức 。

疏sớ/sơ 。 如như 淨tịnh 名danh 觀quán 佛Phật 前tiền 際tế 不bất 來lai 等đẳng 者giả 。 即tức 見kiến 阿a 閦súc 佛Phật 品phẩm 。 佛Phật 問vấn 維Duy 摩Ma 詰Cật 。 汝nhữ 欲dục 見kiến 如Như 來Lai 。 為vi 以dĩ 何hà 等đẳng 。 觀quán 如Như 來Lai 乎hồ 。 維duy 摩ma 詰cật 言ngôn 。 如như 自tự 觀quán 身thân 實thật 相tướng 。 觀quán 佛Phật 亦diệc 然nhiên 。 我ngã 觀quán 佛Phật 如Như 來Lai 。 前tiền 際tế 不bất 來lai 。 後hậu 際tế 不bất 去khứ 。 今kim 則tắc 不bất 住trụ 。 不bất 觀quán 色sắc 不bất 觀quán 色sắc 如như 。 不bất 觀quán 色sắc 性tánh 。 不bất 觀quán 受thọ 想tưởng 行hành 識thức 。 不bất 觀quán 受thọ 想tưởng 行hành 識thức 如như 。 不bất 觀quán 受thọ 想tưởng 行hành 識thức 。 性tánh 非phi 四tứ 大đại 起khởi 。 同đồng 於ư 虛hư 空không 。 六lục 入nhập 無vô 積tích 。 眼nhãn 耳nhĩ 鼻tị 舌thiệt 身thân 心tâm 已dĩ 過quá 。 不bất 在tại 三tam 界giới 。 三tam 垢cấu 已dĩ 離ly 。 順thuận 三tam 脫thoát 門môn 。 三Tam 明Minh 與dữ 無vô 明minh 等đẳng 。 不bất 一nhất 相tương/tướng 不bất 異dị 相tướng 。 不bất 自tự 相tương/tướng 不bất 他tha 相tương/tướng 。 非phi 無vô 相tướng 非phi 取thủ 相tương/tướng 。 不bất 此thử 岸ngạn 不bất 彼bỉ 岸ngạn 不bất 中trung 流lưu 。 而nhi 化hóa 眾chúng 生sanh 。 觀quán 於ư 寂tịch 滅diệt 。 而nhi 不bất 永vĩnh 滅diệt 等đẳng 。 彼bỉ 以dĩ 觀quán 身thân 實thật 相tướng 用dụng 觀quán 如Như 來Lai 。 今kim 但đãn 自tự 觀quán 為vi 小tiểu 異dị 耳nhĩ 。 真chân 實thật 觀quán 同đồng 。

疏sớ/sơ 。 又hựu 法pháp 華hoa 不bất 顛điên 倒đảo 等đẳng 者giả 。 即tức 安an 樂lạc 行hành 品phẩm 第đệ 二nhị 親thân 近cận 處xứ 經Kinh 云vân 。 文Văn 殊Thù 師Sư 利Lợi 。 又hựu 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 觀quán 一nhất 切thiết 法pháp 空không 。 如như 實thật 相tướng 不bất 顛điên 倒đảo 。 不bất 動động 不bất 退thoái 不bất 轉chuyển 。 如như 虛hư 空không 無vô 所sở 有hữu 性tánh 。 一nhất 切thiết 語ngữ 言ngôn 道đạo 斷đoạn 。 不bất 生sanh 不bất 出xuất 不bất 起khởi 。 無vô 名danh 無vô 相tướng 。 實thật 無vô 所sở 有hữu 。 無vô 量lượng 無vô 邊biên 。 無vô 礙ngại 無vô 障chướng 。 但đãn 以dĩ 因nhân 緣duyên 有hữu 。 從tùng 顛điên 倒đảo 生sanh 。 故cố 說thuyết 常thường 樂nhạo/nhạc/lạc 。 觀quán 如như 是thị 法pháp 相tướng 。 是thị 名danh 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 、 第Đệ 二Nhị 親Thân 近Cận 處Xứ 。 釋thích 曰viết 。 上thượng 經kinh 皆giai 觀quán 實thật 相tướng 。 即tức 理lý 實thật 相tướng 也dã 。 云vân 皆giai 寂tịch 滅diệt 疏sớ/sơ 中trung 論luận 法pháp 品phẩm 下hạ 。 引dẫn 論luận 全toàn 釋thích 一nhất 偈kệ 。 然nhiên 順thuận 今kim 經kinh 。 引dẫn 論luận 乃nãi 倒đảo 。 今kim 先tiên 具cụ 引dẫn 論luận 文văn 。 然nhiên 後hậu 釋thích 義nghĩa 。 論luận 云vân 諸chư 佛Phật 或hoặc 說thuyết 我ngã 。 或hoặc 說thuyết 於ư 無vô 我ngã 。 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 中trung 無vô 我ngã 無vô 非phi 我ngã 。 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 者giả 。 心tâm 行hành 言ngôn 語ngữ 斷đoạn 。 無vô 生sanh 亦diệc 無vô 滅diệt 。 寂tịch 滅diệt 如như 涅Niết 槃Bàn 。 一nhất 切thiết 實thật 非phi 實thật 。 亦diệc 實thật 亦diệc 非phi 實thật 。 非phi 實thật 非phi 非phi 實thật 。 是thị 名danh 諸chư 佛Phật 法Pháp 。 自tự 知tri 不bất 隨tùy 他tha 。 寂tịch 滅diệt 無vô 戲hí 論luận 。 無vô 異dị 無vô 分phân 別biệt 。 是thị 則tắc 名danh 實thật 相tướng 。 若nhược 法pháp 從tùng 緣duyên 生sanh 。 不bất 即tức 不bất 異dị 因nhân 。 是thị 故cố 名danh 實thật 相tướng 。 不bất 斷đoạn 亦diệc 不bất 常thường 。 不bất 一nhất 亦diệc 不bất 異dị 。 不bất 常thường 亦diệc 不bất 斷đoạn 。 是thị 名danh 諸chư 世Thế 尊Tôn 教giáo 化hóa 甘cam 露lộ 味vị 。 釋thích 曰viết 。 此thử 有hữu 六lục 偈kệ 。 大đại 分phân 為vi 四tứ 。 初sơ 三Tam 明Minh 實thật 相tướng 之chi 體thể 。 次thứ 一nhất 智trí 契khế 實thật 相tướng 。 三tam 有hữu 一nhất 偈kệ 。 名danh 實thật 相tướng 之chi 由do 。 四tứ 有hữu 一nhất 偈kệ 。 明minh 實thật 相tướng 之chi 教giáo 。 初sơ 三tam 中trung 。 初sơ 一nhất 明minh 實thật 相tướng 雙song 非phi 。 次thứ 一nhất 明minh 其kỳ 深thâm 寂tịch 。 後hậu 一nhất 語ngữ 其kỳ 體thể 圓viên 。 又hựu 三tam 是thị 橫hoạnh/hoành 廣quảng 。 三tam 是thị 竪thụ 深thâm 。 初sơ 一nhất 非phi 深thâm 非phi 廣quảng 。 又hựu 初sơ 一nhất 對đối 我ngã 說thuyết 實thật 相tướng 。 二nhị 約ước 性tánh 顯hiển 實thật 相tướng 。 三tam 該cai 通thông 性tánh 相tướng 明minh 實thật 相tướng 。 以dĩ 實thật 是thị 性tánh 非phi 實thật 是thị 相tương/tướng 故cố 。 略lược 知tri 大đại 旨chỉ 。 今kim 之chi 所sở 用dụng 。 但đãn 用dụng 二nhị 偈kệ 。 初sơ 以dĩ 竪thụ 深thâm 釋thích 經kinh 上thượng 半bán 。 以dĩ 心tâm 絕tuyệt 動động 搖dao 言ngôn 亡vong 四tứ 句cú 。 故cố 云vân 心tâm 行hành 言ngôn 語ngữ 斷đoạn 。 理lý 圓viên 言ngôn 偏thiên 理lý 與dữ 言ngôn 絕tuyệt 。 故cố 云vân 言ngôn 語ngữ 道đạo 斷đoạn 。 以dĩ 欲dục 言ngôn 其kỳ 有hữu 無vô 狀trạng 無vô 形hình 。 欲dục 言ngôn 其kỳ 無vô 聖thánh 以dĩ 之chi 靈linh 。 故cố 口khẩu 欲dục 辯biện 而nhi 辭từ 喪táng 。 心tâm 以dĩ 取thủ 相tương/tướng 為vi 行hành 。 實thật 相tướng 無vô 相tướng 故cố 絕tuyệt 心tâm 行hành 之chi 處xứ 。 是thị 則tắc 心tâm 將tương 緣duyên 而nhi 慮lự 息tức 。 以dĩ 起khởi 心tâm 動động 念niệm 。 不bất 會hội 理lý 而nhi 。 故cố 體thể 無vô 生sanh 。 既ký 法pháp 本bổn 不bất 生sanh 。 今kim 何hà 有hữu 滅diệt 。 無vô 生sanh 無vô 滅diệt 。 即tức 是thị 寂tịch 滅diệt 。 言ngôn 如như 涅Niết 槃Bàn 者giả 。 舉cử 喻dụ 以dĩ 顯hiển 。 然nhiên 實thật 相tướng 之chi 體thể 即tức 性tánh 淨tịnh 涅Niết 槃Bàn 。 而nhi 人nhân 知tri 涅Niết 槃Bàn 寂tịch 滅diệt 不bất 生sanh 。 不bất 知tri 實thật 相tướng 寂tịch 滅diệt 。 故cố 以dĩ 涅Niết 槃Bàn 為ví 喻dụ 。 若nhược 了liễu 實thật 相tướng 即tức 是thị 涅Niết 槃Bàn 。 涅Niết 槃Bàn 之chi 相tướng 亦diệc 叵phả 得đắc 也dã 。 次thứ 以dĩ 雙song 非phi 實thật 相tướng 。 釋thích 經kinh 下hạ 半bán 。 離ly 我ngã 無vô 我ngã 著trước 。 實thật 相tướng 無vô 我ngã 不bất 可khả 著trước 。 從tùng 亦diệc 無vô 無vô 我ngã 。 亦diệc 不bất 著trước 無vô 我ngã 。 若nhược 著trước 二nhị 無vô 我ngã 理lý 未vị 免miễn 於ư 著trước 。 從tùng 又hựu 離ly 我ngã 者giả 下hạ 。 上thượng 來lai 直trực 就tựu 體thể 明minh 。 此thử 下hạ 對đối 人nhân 以dĩ 顯hiển 不bất 著trước 無vô 我ngã 。 則tắc 不bất 趣thú 證chứng 故cố 能năng 悲bi 濟tế 。 從tùng 然nhiên 我ngã 無vô 我ngã 下hạ 。 復phục 以dĩ 四tứ 句cú 會hội 融dung 釋thích 此thử 四tứ 句cú 。 略lược 有hữu 三tam 意ý 。 一nhất 對đối 人nhân 以dĩ 顯hiển 成thành 前tiền 對đối 人nhân 。 謂vị 唯duy 我ngã 即tức 凡phàm 夫phu 。 無vô 我ngã 即tức 二Nhị 乘Thừa 。 雙song 辯biện 對đối 小tiểu 說thuyết 大đại 涅Niết 槃Bàn 。 云vân 無vô 我ngã 者giả 所sở 謂vị 生sanh 死tử 。 我ngã 者giả 謂vị 大đại 涅Niết 槃Bàn 。 二Nhị 乘Thừa 之chi 人nhân 。 但đãn 見kiến 無vô 我ngã 。 不bất 見kiến 於ư 我ngã 。 雙song 非phi 即tức 泯mẫn 絕tuyệt 大đại 小tiểu 。 二nhị 者giả 直trực 就tựu 大Đại 乘Thừa 性tánh 相tướng 。 亦diệc 有hữu 此thử 四tứ 。 初sơ 句cú 唯duy 一nhất 真chân 我ngã 逈huýnh 然nhiên 獨độc 立lập 。 次thứ 句cú 對đối 病bệnh 顯hiển 實thật 我ngã 法pháp 皆giai 空không 。 雙song 辯biện 句cú 。 真chân 妄vọng 雙song 觀quán 不bất 壞hoại 性tánh 相tướng 。 雙song 非phi 句cú 。 性tánh 相tướng 融dung 即tức 故cố 互hỗ 奪đoạt 兩lưỡng 亡vong 。 三tam 者giả 但đãn 約ước 觀quán 照chiếu 。 第đệ 一nhất 句cú 。 知tri 諸chư 眾chúng 生sanh 。 妄vọng 執chấp 有hữu 我ngã 。 二nhị 稱xưng 理lý 而nhi 觀quán 離ly 於ư 二nhị 我ngã 。 三tam 亦diệc 雙song 照chiếu 性tánh 相tướng 。 四tứ 即tức 真chân 妄vọng 形hình 奪đoạt 。 與dữ 第đệ 二nhị 釋thích 異dị 者giả 。 此thử 初sơ 句cú 有hữu 我ngã 此thử 是thị 妄vọng 我ngã 。 第đệ 二nhị 初sơ 我ngã 乃nãi 無vô 我ngã 法pháp 中trung 。 有hữu 真chân 我ngã 耳nhĩ 。 第đệ 六lục 節tiết 。

疏sớ/sơ 。 初sơ 一nhất 揀giản 迷mê 此thử 下hạ 。 以dĩ 經kinh 初sơ 句cú 下hạ 五ngũ 字tự 為vi 三tam 節tiết 攝nhiếp 。 佛Phật 地địa 論luận 歎thán 佛Phật 偈kệ 。 偈kệ 云vân 。 自tự 性tánh 熾sí 盛thịnh 與dữ 端đoan 嚴nghiêm 名danh 稱xưng 吉cát 祥tường 及cập 尊tôn 貴quý 。 如như 是thị 六lục 種chủng 義nghĩa 差sai 別biệt 。 應ưng 知tri 總tổng 名danh 薄bạc 伽già 梵Phạm 。 今kim 文văn 具cụ 用dụng 此thử 翻phiên 六lục 義nghĩa 。 以dĩ 顯hiển 真chân 佛Phật 。 最tối 勝thắng 之chi 法pháp 。 初sơ 以dĩ 自tự 在tại 熾sí 盛thịnh 二nhị 德đức 。 釋thích 威uy 德đức 字tự 。 論luận 云vân 自tự 在tại 者giả 。 永vĩnh 不bất 繫hệ 屬thuộc 。 諸chư 煩phiền 惱não 故cố 。 熾sí 盛thịnh 者giả 。 猛mãnh 焰diễm 智trí 光quang 所sở 燒thiêu 煉luyện 。 故cố 此thử 內nội 威uy 。 德đức 由do 內nội 具cụ 此thử 智trí 斷đoạn 二nhị 德đức 。 外ngoại 攝nhiếp 群quần 魔ma 。 制chế 諸chư 外ngoại 道đạo 。 二nhị 以dĩ 端đoan 嚴nghiêm 吉cát 祥tường 釋thích 於ư 色sắc 字tự 。 色sắc 即tức 色sắc 相tướng 。 論luận 云vân 。 端đoan 嚴nghiêm 者giả 三tam 十thập 二nhị 相tướng 。 所sở 莊trang 嚴nghiêm 故cố 。 吉cát 祥tường 者giả 。 一nhất 切thiết 世thế 間gian 。 親thân 近cận 供cúng 養dường 。 咸hàm 稱xưng 歎thán 故cố 。 三tam 以dĩ 名danh 稱xưng 尊tôn 貴quý 釋Thích 種chủng 族tộc 字tự 。 論luận 云vân 。 名danh 稱xưng 者giả 。 一nhất 切thiết 殊thù 勝thắng 功công 德đức 。 圓viên 滿mãn 無vô 不bất 知tri 故cố 。 尊tôn 貴quý 者giả 。 具cụ 一nhất 切thiết 功công 德đức 。 常thường 起khởi 方phương 便tiện 利lợi 益ích 世thế 間gian 。 安an 樂lạc 一nhất 切thiết 。 無vô 懈giải 廢phế 故cố 。 此thử 上thượng 二nhị 德đức 前tiền 是thị 功công 德đức 。 後hậu 是thị 大đại 悲bi 。 悲bi 智trí 功công 德đức 為vi 佛Phật 種chủng 族tộc 。 謂vị 佛Phật 以dĩ 功công 德đức 為vi 種chủng 性tánh 故cố 。 佛Phật 以dĩ 大đại 悲bi 為vi 根căn 本bổn 故cố 。 為vi 出xuất 生sanh 故cố 。 即tức 內nội 種chủng 族tộc 故cố 。 能năng 悲bi 現hiện 剎sát 帝đế 利lợi 種chủng 。

疏sớ/sơ 。 雖tuy 是thị 薄bạc 伽già 下hạ 釋thích 後hậu 半bán 。 躡niếp 上thượng 而nhi 釋thích 。 謂vị 上thượng 之chi 六lục 義nghĩa 號hiệu 為vi 薄bạc 伽già 。 依y 此thử 而nhi 取thủ 未vị 免miễn 顛điên 倒đảo 。 見kiến 從tùng 外ngoại 來lai 即tức 不bất 了liễu 唯duy 心tâm 。 是thị 起khởi 信tín 文văn 云vân 。 見kiến 從tùng 外ngoại 來lai 取thủ 色sắc 分phân 齊tề 。 取thủ 相tương/tướng 二nhị 字tự 向hướng 上thượng 成thành 心tâm 外ngoại 取thủ 相tương/tướng 。 若nhược 就tựu 當đương 句cú 。 設thiết 取thủ 心tâm 佛Phật 亦diệc 為vi 取thủ 相tương/tướng 。 不bất 了liễu 真chân 佛Phật 無vô 相tướng 相tương/tướng 故cố 。 言ngôn 顛điên 倒đảo 者giả 。 顛điên 者giả 頂đảnh 也dã 。 頂đảnh 合hợp 在tại 上thượng 向hướng 下hạ 即tức 倒đảo 。 如như 是thị 合hợp 無vô 為vi 有hữu 。 合hợp 內nội 為vi 外ngoại 。 皆giai 名danh 顛điên 倒đảo 。 故cố 舉cử 空không 華hoa 喻dụ 。 通thông 二nhị 義nghĩa 思tư 之chi 。 疏sớ/sơ 一nhất 無vô 限hạn 因nhân 成thành 者giả 。 此thử 中trung 無vô 文văn 。 含hàm 在tại 隨tùy 樂nhạo 見kiến 中trung 。 上thượng 普phổ 興hưng 雲vân 幢tràng 主chủ 水thủy 神thần 偈kệ 云vân 。 清thanh 淨tịnh 慈từ 門môn 剎sát 塵trần 數số 。 共cộng 生sanh 如Như 來Lai 一nhất 妙diệu 相tướng 。 一nhất 一nhất 諸chư 相tướng 莫mạc 不bất 然nhiên 。 是thị 故cố 見kiến 者giả 無vô 厭yếm 足túc 。 此thử 慈từ 一nhất 門môn 已dĩ 無vô 量lượng 矣hĩ 。 況huống 於ư 諸chư 門môn 。 出xuất 現hiện 寶bảo 光quang 主chủ 海hải 神thần 云vân 。 不bất 可khả 思tư 議nghị 大đại 劫kiếp 海hải 。 供cúng 養dường 一nhất 切thiết 諸chư 如Như 來Lai 。 普phổ 以dĩ 功công 德đức 施thí 群quần 生sanh 。 是thị 故cố 端đoan 嚴nghiêm 最tối 無vô 比tỉ 。 即tức 施thí 門môn 無vô 量lượng 也dã 。 普phổ 發phát 迅tấn 流lưu 主chủ 河hà 神thần 云vân 。 如Như 來Lai 往vãng 昔tích 為vi 眾chúng 生sanh 。 修tu 治trị 法pháp 海hải 無vô 邊biên 行hành 。 即tức 無vô 限hạn 因nhân 也dã 。 如như 是thị 等đẳng 或hoặc 一nhất 切thiết 因nhân 共cộng 成thành 一nhất 相tương/tướng 。 或hoặc 一nhất 切thiết 因nhân 成thành 一nhất 切thiết 相tương/tướng 等đẳng 故cố 云vân 無vô 限hạn 。

疏sớ/sơ 。 二nhị 應ứng 機cơ 普phổ 現hiện 者giả 下hạ 。 舉cử 三tam 喻dụ 。 別biệt 喻dụ 色sắc 形hình 諸chư 相tướng 。

疏sớ/sơ 。 後hậu 半bán 重trọng/trùng 釋thích 等đẳng 者giả 。 前tiền 半bán 云vân 。 難nan 可khả 量lượng 則tắc 心tâm 行hành 處xứ 滅diệt 。 言ngôn 說thuyết 莫mạc 及cập 則tắc 。 言ngôn 語ngữ 道đạo 斷đoạn 。 今kim 重trọng/trùng 釋thích 者giả 。 何hà 以dĩ 寂tịch 滅diệt 諸chư 相tướng 心tâm 言ngôn 罔võng 及cập 耶da 。 釋thích 意ý 云vân 。 寂tịch 滅diệt 是thị 不bất 和hòa 合hợp 義nghĩa 隨tùy 樂nhạo/nhạc/lạc 皆giai 見kiến 是thị 和hòa 合hợp 義nghĩa 。 今kim 亦diệc 不bất 可khả 作tác 。 合hợp 與dữ 不bất 合hợp 。 而nhi 知tri 而nhi 說thuyết 故cố 。 重trọng/trùng 釋thích 云vân 。 於ư 中trung 寄ký 三Tam 身Thân 說thuyết 。 初sơ 約ước 法Pháp 身thân 住trụ 體thể 遍biến 應ưng 釋thích 。 則tắc 前tiền 無vô 相tướng 寂tịch 滅diệt 。 即tức 是thị 住trụ 體thể 隨tùy 樂nhạo/nhạc/lạc 皆giai 見kiến 。 即tức 是thị 遍biến 應ưng 故cố 。 今kim 以dĩ 二nhị 義nghĩa 相tương/tướng 奪đoạt 。 故cố 非phi 合hợp 不bất 合hợp 。 其kỳ 住trụ 體thể 遍biến 應ưng 。 猶do 如như 虛hư 空không 。 隨tùy 其kỳ 竅khiếu 隙khích 。 方phương 圓viên 大đại 小tiểu 。 二nhị 緣duyên 起khởi 修tu 成thành 下hạ 。 約ước 報báo 身thân 修tu 成thành 契khế 實thật 說thuyết 。 如như 鑄chú 金kim 成thành 像tượng 像tượng 全toàn 同đồng 金kim 。 亦diệc 互hỗ 奪đoạt 叵phả 說thuyết 。 三tam 又hựu 緣duyên 即tức 非phi 緣duyên 下hạ 。 約ước 化hóa 身thân 應ưng 緣duyên 說thuyết 。 猶do 如như 影ảnh 像tượng 。 有hữu 而nhi 即tức 虛hư 。 亦diệc 二nhị 相tương/tướng 奪đoạt 。 不bất 可khả 得đắc 說thuyết 。 已dĩ 釋thích 上thượng 句cú 。 從tùng 合hợp 相tương 離ly 故cố 下hạ 。 釋thích 下hạ 句cú 可khả 知tri 。

疏sớ/sơ 。 中trung 論luận 云vân 。 戲hí 論luận 破phá 慧tuệ 眼nhãn 等đẳng 者giả 。 即tức 如Như 來Lai 品phẩm 。 此thử 前tiền 更cánh 有hữu 一nhất 偈kệ 半bán 云vân 。 如như 是thị 性tánh 空không 。 中trung 思tư 惟duy 不bất 可khả 得đắc 。 如Như 來Lai 滅diệt 度độ 後hậu 。 分phân 別biệt 於ư 有hữu 無vô 。 青thanh 目mục 釋thích 云vân 。 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 性tánh 空không 故cố 。 不bất 應ưng 於ư 如Như 來Lai 滅diệt 後hậu 思tư 惟duy 。 若nhược 有hữu 若nhược 無vô 。 若nhược 有hữu 無vô 俱câu 。 如Như 來Lai 從tùng 本bổn 已dĩ 來lai 畢tất 竟cánh 空không 。 何hà 況huống 滅diệt 後hậu 。 釋thích 曰viết 。 此thử 偈kệ 總tổng 遣khiển 三tam 句cú 。 次thứ 偈kệ 云vân 如Như 來Lai 過quá 戲hí 論luận 。 而nhi 人nhân 生sanh 戲hí 論luận 。 戲hí 論luận 破phá 慧tuệ 眼nhãn 。 是thị 皆giai 不bất 見kiến 佛Phật 。 此thử 偈kệ 二nhị 意ý 。 一nhất 者giả 仍nhưng 前tiền 破phá 第đệ 三tam 。 此thử 破phá 第đệ 四tứ 非phi 有hữu 非phi 無vô 。 戲hí 論luận 謗báng 句cú 。 即tức 今kim 疏sớ/sơ 文văn 二nhị 者giả 。 總tổng 遣khiển 四tứ 句cú 百bách 非phi 謂vị 起khởi 心tâm 動động 念niệm 。 皆giai 成thành 戲hí 論luận 。 非phi 局cục 第đệ 四tứ 故cố 。 次thứ 疏sớ/sơ 云vân 。 妄vọng 惑hoặc 不bất 生sanh 故cố 非phi 蘊uẩn 聚tụ 起khởi 心tâm 則tắc 生sanh 便tiện 成thành 戲hí 論luận 。 彼bỉ 青thanh 目mục 釋thích 云vân 。 戲hí 論luận 名danh 憶ức 念niệm 取thủ 相tướng 分phân 別biệt 此thử 彼bỉ 。 言ngôn 佛Phật 滅diệt 不bất 滅diệt 等đẳng 。 是thị 人nhân 為vi 戲hí 論luận 。 覆phú 慧tuệ 眼nhãn 故cố 。 不bất 能năng 見kiến 如Như 來Lai 法Pháp 身thân 。

疏sớ/sơ 。 決quyết 定định 見kiến 者giả 下hạ 。 釋thích 下hạ 半bán 。 謂vị 決quyết 定định 見kiến 者giả 。 則tắc 見kiến 法Pháp 身thân 。 如Như 來Lai 法Pháp 身thân 。 其kỳ 相tướng 云vân 何hà 。 論luận 云vân 。 如Như 來Lai 所sở 有hữu 。 性tánh 即tức 是thị 世thế 間gian 性tánh 。 如Như 來Lai 無vô 有hữu 。 性tánh 世thế 間gian 亦diệc 無vô 性tánh 。 真chân 妄vọng 無vô 性tánh 。 即tức 佛Phật 法Pháp 身thân 。 如như 是thị 見kiến 者giả 。 不bất 隨tùy 相tương/tướng 轉chuyển 。 若nhược 隨tùy 相tương/tướng 轉chuyển 。 則tắc 不bất 自tự 在tại 。 不bất 隨tùy 相tương/tướng 轉chuyển 即tức 決quyết 定định 見kiến 。 見kiến 同đồng 無vô 性tánh 能năng 所sở 雙song 寂tịch 。 何hà 有hữu 有hữu 無vô 能năng 累lũy/lụy/luy 其kỳ 神thần 。 則tắc 不bất 畏úy 有hữu 無vô 等đẳng 也dã 。

疏sớ/sơ 。 初sơ 知tri 解giải 脫thoát 。 智trí 者giả 摽phiếu/phiêu 也dã 。 此thử 偈kệ 第đệ 四tứ 句cú 結kết 歎thán 。

疏sớ/sơ 。 總tổng 不bất 別biệt 釋thích 。 四tứ 句cú 交giao 絡lạc 相tương/tướng 合hợp 而nhi 釋thích 。 謂vị 初sơ 句cú 身thân 字tự 。 合hợp 次thứ 句cú 外ngoại 字tự 。 初sơ 句cú 心tâm 字tự 合hợp 次thứ 句cú 內nội 字tự 。 應ưng 云vân 外ngoại 身thân 內nội 心tâm 。 平bình 等đẳng 二nhị 字tự 是thị 身thân 心tâm 理lý 。 解giải 脫thoát 二nhị 字tự 通thông 上thượng 身thân 心tâm 內nội 外ngoại 。 而nhi 解giải 脫thoát 不bất 同đồng 外ngoại 身thân 。 脫thoát 業nghiệp 繫hệ 苦khổ 相tương/tướng 。 即tức 以dĩ 解giải 脫thoát 字tự 上thượng 取thủ 外ngoại 身thân 。 下hạ 取thủ 第đệ 四tứ 句cú 中trung 無vô 所sở 繫hệ 字tự 。 內nội 心tâm 脫thoát 執chấp 取thủ 等đẳng 相tương/tướng 。 即tức 以dĩ 解giải 脫thoát 字tự 上thượng 取thủ 內nội 心tâm 。 下hạ 取thủ 第đệ 四tứ 句cú 中trung 無vô 著trước 二nhị 字tự 。 心tâm 無vô 取thủ 著trước 即tức 為vi 能năng 證chứng 。 契khế 上thượng 平bình 等đẳng 名danh 為vi 正chánh 念niệm 。 是thị 第đệ 三tam 句cú 四tứ 句cú 圓viên 矣hĩ 。 從tùng 又hựu 內nội 脫thoát 二nhị 障chướng 。 更cánh 為vi 異dị 解giải 。 上thượng 解giải 脫thoát 字tự 別biệt 配phối 身thân 心tâm 。 皆giai 離ly 障chướng 解giải 脫thoát 。 今kim 釋thích 內nội 解giải 脫thoát 者giả 。 離ly 障chướng 解giải 脫thoát 。 外ngoại 解giải 脫thoát 者giả 。 作tác 用dụng 解giải 脫thoát 。 如như 淨tịnh 名danh 有hữu 解giải 脫thoát 名danh 不bất 可khả 思tư 議nghị 等đẳng 。

疏sớ/sơ 。 謂vị 即tức 前tiền 分phân 別biệt 之chi 器khí 亦diệc 無vô 所sở 有hữu 者giả 。 上thượng 云vân 月nguyệt 之chi 一nhất 多đa 由do 器khí 有hữu 異dị 。 佛Phật 之chi 一nhất 多đa 由do 感cảm 不bất 同đồng 。 今kim 云vân 心tâm 分phân 別biệt 世thế 間gian 。 是thị 心tâm 無vô 所sở 有hữu 。 則tắc 分phân 別biệt 之chi 器khí 亦diệc 忘vong 也dã 。 其kỳ 猶do 夢mộng 中trung 見kiến 器khí 中trung 之chi 月nguyệt 。 豈khởi 唯duy 月nguyệt 之chi 不bất 實thật 。 實thật 亦diệc 器khí 本bổn 自tự 無vô 。 能năng 現hiện 之chi 器khí 既ký 無vô 。 所sở 現hiện 之chi 月nguyệt 安an 有hữu 。 約ước 法pháp 可khả 思tư 。 疏sớ/sơ 此thử 法pháp 是thị 佛Phật 下hạ 。 釋thích 下hạ 半bán 。 依y 此thử 見kiến 佛Phật 則tắc 如như 佛Phật 見kiến 。 第đệ 七thất 節tiết 疏sớ/sơ 。 今kim 初sơ 一nhất 句cú 所sở 緣duyên 及cập 一nhất 切thiết 種chủng 清thanh 淨tịnh 者giả 。 契Khế 經Kinh 諸chư 論luận 皆giai 說thuyết 如Như 來Lai 一nhất 百bách 四tứ 十thập 。 不bất 共cộng 功công 德đức 。 今kim 依y 瑜du 伽già 四tứ 十thập 九cửu 說thuyết 。 論luận 云vân 。 依y 如Như 來Lai 住trụ 。 及cập 依y 如Như 來Lai 到đáo 究cứu 竟cánh 地địa 。 諸chư 佛Phật 世Thế 尊Tôn 。 有hữu 百bách 四tứ 十thập 。 不Bất 共Cộng 佛Phật 法Pháp 。 謂vị 諸chư 如Như 來Lai 。 三tam 十thập 二nhị 大đại 人nhân 相tướng 。 八bát 十thập 種chủng 隨tùy 形hình 好hảo 。 四tứ 一nhất 切thiết 種chủng 清thanh 淨tịnh 。 十Thập 力Lực 四Tứ 無Vô 所Sở 畏Úy 。 三tam 念niệm 住trụ 三tam 不bất 護hộ 。 大đại 悲bi 無vô 忘vong 失thất 法Pháp 。 永vĩnh 害hại 習tập 氣khí 及cập 一nhất 切thiết 種chủng 妙diệu 智trí 。 今kim 經kinh 略lược 具cụ 。 初sơ 三tam 句cú 中trung 。 具cụ 四tứ 一nhất 切thiết 種chủng 清thanh 淨tịnh 言ngôn 四tứ 種chủng 者giả 。 一nhất 一nhất 切thiết 種chủng 所sở 依y 清thanh 淨tịnh 。 謂vị 煩phiền 惱não 麁thô 重trọng 并tinh 諸chư 習tập 氣khí 。 於ư 自tự 所sở 依y 無vô 餘dư 永vĩnh 滅diệt 。 故cố 又hựu 於ư 自tự 體thể 如như 自tự 所sở 欲dục 取thủ 。 住trụ 捨xả 中trung 自tự 在tại 而nhi 轉chuyển 。 二nhị 一nhất 切thiết 種chủng 所sở 緣duyên 清thanh 淨tịnh 。 謂vị 於ư 種chủng 種chủng 若nhược 化hóa 若nhược 變biến 。 若nhược 所sở 顯hiển 現hiện 一nhất 切thiết 所sở 緣duyên 。 皆giai 自tự 在tại 轉chuyển 故cố 。 三tam 一nhất 切thiết 種chủng 心tâm 清thanh 淨tịnh 。 謂vị 如như 前tiền 說thuyết 。 一nhất 切thiết 心tâm 麁thô 重trọng 永vĩnh 滅diệt 離ly 故cố 。 又hựu 於ư 心tâm 中trung 一nhất 切thiết 種chúng 善thiện 根căn 皆giai 積tích 集tập 故cố 。 四tứ 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 清thanh 淨tịnh 。 謂vị 如như 前tiền 所sở 說thuyết 。 一nhất 切thiết 無vô 明minh 。 品phẩm 麁thô 重trọng 永vĩnh 滅diệt 離ly 故cố 。 又hựu 遍biến 一nhất 切thiết 所sở 知tri 境cảnh 中trung 。 知tri 無vô 障chướng 礙ngại 智trí 。 自tự 在tại 轉chuyển 故cố 。 上thượng 四tứ 中trung 除trừ 第đệ 二nhị 。 皆giai 有hữu 二nhị 釋thích 。 今kim 疏sớ/sơ 之chi 中trung 皆giai 具cụ 四tứ 淨tịnh 。 而nhi 文văn 少thiểu 略lược 。 取thủ 順thuận 經kinh 耳nhĩ 。 初sơ 如Như 來Lai 最tối 自tự 在tại 句cú 。 有hữu 二nhị 清thanh 淨tịnh 。 所sở 緣duyên 是thị 第đệ 二nhị 。 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 是thị 第đệ 四tứ 。 於ư 所sở 緣duyên 中trung 無vô 礙ngại 轉chuyển 。 釋thích 第đệ 二nhị 所sở 緣duyên 清thanh 淨tịnh 。 於ư 所sở 知tri 中trung 無Vô 礙Ngại 智Trí 自tự 在tại 轉chuyển 。 即tức 是thị 第đệ 四tứ 。 一Nhất 切Thiết 智Trí 清thanh 淨tịnh 。 彼bỉ 論luận 二nhị 釋thích 今kim 取thủ 後hậu 釋thích 耳nhĩ 。 此thử 二nhị 皆giai 是thị 最tối 自tự 在tại 義nghĩa 。 次thứ 句cú 所sở 依y 清thanh 淨tịnh 者giả 。 即tức 經kinh 超siêu 世thế 無vô 所sở 依y 。 是thị 第đệ 一nhất 淨tịnh 可khả 知tri 。 三tam 一nhất 切thiết 種chủng 。 心tâm 清thanh 淨tịnh 者giả 。 即tức 經kinh 具cụ 一nhất 切thiết 功công 德đức 。 是thị 第đệ 三tam 心tâm 清thanh 淨tịnh 。 亦diệc 二nhị 釋thích 中trung 。 後hậu 釋thích 對đối 論luận 易dị 知tri 。 疏sớ/sơ 五ngũ 無vô 憂ưu 喜hỷ 之chi 離ly 染nhiễm 安an 住trụ 捨xả 故cố 者giả 。 即tức 無vô 染nhiễm 無vô 所sở 著trước 。 是thị 三tam 念niệm 住trụ 。 謂vị 一nhất 者giả 一nhất 心tâm 。 聽thính 法Pháp 不bất 憂ưu 。 二nhị 者giả 一nhất 心tâm 聽thính 法Pháp 不bất 喜hỷ 。 三tam 者giả 常thường 住trụ 捨xả 心tâm 。 謂vị 有hữu 憂ưu 喜hỷ 即tức 染nhiễm 不bất 住trụ 捨xả 即tức 著trước 。 今kim 無vô 染nhiễm 無vô 著trước 。 故cố 具cụ 三tam 念niệm 住trụ 。

疏sớ/sơ 。 六lục 惡ác 想tưởng 都đô 絕tuyệt 下hạ 。 即tức 經kinh 無vô 想tưởng 無vô 依y 止chỉ 。 是thị 三tam 不bất 護hộ 。 三tam 不bất 護hộ 者giả 。 一nhất 惡ác 想tưởng 都đô 絕tuyệt 。 二nhị 不bất 依y 止chỉ 名danh 聞văn 。 三tam 不bất 依y 止chỉ 利lợi 養dưỡng 。 今kim 無vô 想tưởng 。 成thành 初sơ 一nhất 。 無vô 依y 止chỉ 成thành 後hậu 二nhị 。

疏sớ/sơ 。 九cửu 智trí 光quang 遍biến 覺giác 即tức 一nhất 切thiết 種chủng 妙diệu 智trí 十thập 可khả 知tri 。 十thập 一nhất 即tức 無vô 忘vong 失thất 法pháp 故cố 。 常thường 明minh 記ký 。

疏sớ/sơ 。 又hựu 此thử 一nhất 偈kệ 即tức 。 四Tứ 無Vô 所Sở 畏Úy 者giả 。 謂vị 光quang 明minh 遍biến 清thanh 淨tịnh 偈kệ 無vô 畏úy 有hữu 四tứ 。 一nhất 一Nhất 切Thiết 智Trí 、 無Vô 畏Úy 。 二nhị 漏lậu 盡tận 無vô 畏úy 。 三tam 出xuất 障chướng 道Đạo 無vô 畏úy 。 四tứ 出xuất 苦khổ 道đạo 無vô 畏úy 。 至chí 十thập 藏tạng 品phẩm 當đương 釋thích 。 唯duy 十Thập 力Lực 智trí 在tại 第đệ 三tam 。 約ước 法pháp 以dĩ 顯hiển 中trung 。 即tức 百bách 四tứ 十thập 功công 德đức 具cụ 矣hĩ 。

疏sớ/sơ 。 故cố 大đại 般Bát 若Nhã 云vân 覺giác 法pháp 自tự 在tại 性tánh 下hạ 。 即tức 文Văn 殊Thù 分phần/phân 中trung 如như 前tiền 已dĩ 引dẫn 。 又hựu 心tâm 絕tuyệt 動động 搖dao 。 亦diệc 是thị 此thử 經Kinh 。 次thứ 後hậu 那na 伽già 室thất 利lợi 分phần/phân 。 那na 伽già 云vân 龍long 。 即tức 龍long 吉cát 祥tường 菩Bồ 薩Tát 。 妙Diệu 吉Cát 祥Tường 菩Bồ 薩Tát 。 欲dục 入nhập 城thành 乞khất 食thực 。 龍long 吉cát 祥tường 問vấn 云vân 。 我ngã 欲dục 入nhập 城thành 為vi 有hữu 情tình 故cố 。 巡tuần 行hành 乞khất 食thực 。 妙diệu 吉cát 祥tường 云vân 。 隨tùy 汝nhữ 意ý 往vãng 。 然nhiên 於ư 行hành 時thời 勿vật 得đắc 舉cử 足túc 。 勿vật 得đắc 下hạ 足túc 。 勿vật 屈khuất 勿vật 伸thân 。 勿vật 起khởi 於ư 心tâm 勿vật 興hưng 戲hí 論luận 。 勿vật 生sanh 路lộ 想tưởng 城thành 邑ấp 想tưởng 大đại 小tiểu 男nam 女nữ 想tưởng 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 菩Bồ 提Đề 遠viễn 離ly 諸chư 所sở 有hữu 想tưởng 。 無vô 高cao 無vô 下hạ 。 無vô 卷quyển 無vô 舒thư 。 心tâm 絕tuyệt 動động 搖dao 言ngôn 忘vong 戲hí 論luận 。 無vô 有hữu 數số 量lượng 。 今kim 唯duy 用dụng 後hậu 一nhất 對đối 耳nhĩ 。

疏sớ/sơ 。 又hựu 瑜du 伽già 九cửu 十thập 五ngũ 有hữu 六lục 種chủng 戲hí 論luận 者giả 。 一nhất 顛điên 倒đảo 戲hí 論luận 。 二nhị 唐đường 捐quyên 戲hí 論luận 。 三tam 諍tranh 競cạnh 戲hí 論luận 。 四tứ 於ư 他tha 分phân 別biệt 勝thắng 劣liệt 戲hí 論luận 。 五ngũ 分phân 別biệt 工công 巧xảo 養dưỡng 命mạng 戲hí 論luận 。 六lục 耽đam 著trước 世thế 間gian 財tài 食thực 戲hí 論luận 動động 搖dao 尚thượng 無vô 斯tư 六lục 豈khởi 有hữu 之chi 。

疏sớ/sơ 。 次thứ 偈kệ 入nhập 佛Phật 功công 德đức 等đẳng 者giả 。 文văn 有hữu 三tam 段đoạn 。 初sơ 略lược 釋thích 經kinh 文văn 。 二nhị 然nhiên 一nhất 多đa 相tương 依y 下hạ 。 束thúc 成thành 四tứ 義nghĩa 以dĩ 順thuận 經kinh 文văn 。 三tam 復phục 總tổng 收thu 之chi 下hạ 。 融dung 成thành 十thập 門môn 。 疏sớ/sơ 下hạ 文văn 云vân 知tri 一nhất 即tức 多đa 者giả 。 十thập 住trụ 經kinh 文văn 。

疏sớ/sơ 。 一nhất 孤cô 標tiêu 獨độc 立lập 者giả 。 即tức 前tiền 多đa 中trung 無vô 一nhất 性tánh 。 一nhất 亦diệc 無vô 有hữu 多đa 。 二nhị 法pháp 互hỗ 無vô 故cố 得đắc 獨độc 立lập 。 亦diệc 一nhất 即tức 多đa 而nhi 唯duy 多đa 。 多đa 即tức 一nhất 而nhi 唯duy 一nhất 。 廢phế 己kỷ 同đồng 他tha 故cố 云vân 獨độc 立lập 。 二nhị 雙song 現hiện 同đồng 時thời 。 即tức 下hạ 經Kinh 云vân 知tri 以dĩ 一nhất 故cố 眾chúng 。 知tri 以dĩ 眾chúng 故cố 一nhất 。 無vô 一nhất 即tức 無vô 多đa 。 無vô 多đa 即tức 無vô 一nhất 故cố 。 故cố 二nhị 雙song 現hiện 更cánh 無vô 前tiền 後hậu 。 如như 牛ngưu 二nhị 角giác 。 三tam 兩lưỡng 相tương/tướng 俱câu 忘vong 者giả 。 即tức 前tiền 二nhị 俱câu 捨xả 也dã 。 四tứ 自tự 在tại 無vô 礙ngại 者giả 。 欲dục 一nhất 即tức 一nhất 不bất 壞hoại 相tương/tướng 故cố 。 欲dục 多đa 即tức 多đa 一nhất 即tức 多đa 故cố 。 一nhất 既ký 如như 此thử 多đa 亦diệc 準chuẩn 之chi 。 常thường 一nhất 常thường 多đa 常thường 即tức 常thường 離ly 。 故cố 云vân 自tự 在tại 。 五ngũ 去khứ 來lai 不bất 動động 者giả 。 一nhất 入nhập 多đa 而nhi 一nhất 在tại 多đa 。 入nhập 一nhất 而nhi 多đa 存tồn 。 若nhược 兩lưỡng 鏡kính 相tương/tướng 入nhập 而nhi 不bất 動động 本bổn 相tương/tướng 。 相tương/tướng 即tức 亦diệc 然nhiên 。 六lục 無vô 力lực 相tương/tướng 持trì 者giả 。 因nhân 一nhất 有hữu 多đa 多đa 無vô 力lực 而nhi 持trì 一nhất 。 因nhân 多đa 有hữu 一nhất 一nhất 無vô 力lực 而nhi 持trì 多đa 。 七thất 彼bỉ 此thử 無vô 知tri 者giả 。 二nhị 互hỗ 相tương 依y 皆giai 無vô 體thể 用dụng 故cố 。 不bất 相tương 知tri 故cố 。 覺giác 首thủ 云vân 。 諸chư 法pháp 無vô 作tác 用dụng 。 亦diệc 無vô 有hữu 體thể 性tánh 。 是thị 故cố 彼bỉ 一nhất 切thiết 。 各các 各các 不bất 相tương 知tri 。 八bát 力lực 用dụng 交giao 徹triệt 者giả 。 即tức 前tiền 一nhất 中trung 解giải 無vô 量lượng 。 無vô 量lượng 中trung 解giải 一nhất 。 九cửu 自tự 性tánh 非phi 有hữu 者giả 。 互hỗ 為vi 因nhân 起khởi 舉cử 體thể 性tánh 空không 。 十thập 究cứu 竟cánh 離ly 言ngôn 者giả 。 不bất 可khả 言ngôn 一nhất 不bất 可khả 言ngôn 非phi 一nhất 。 不bất 可khả 言ngôn 亦diệc 一nhất 亦diệc 非phi 一nhất 不bất 可khả 言ngôn 非phi 一nhất 非phi 非phi 一nhất 。 不bất 可khả 言ngôn 相tương/tướng 即tức 。 以dĩ 相tương/tướng 入nhập 故cố 。 不bất 可khả 言ngôn 相tương/tướng 入nhập 。 以dĩ 相tương/tướng 即tức 故cố 。 不bất 可khả 言ngôn 即tức 入nhập 。 不bất 壞hoại 相tương/tướng 故cố 。 不bất 可khả 言ngôn 不bất 即tức 不bất 入nhập 互hỗ 交giao 徹triệt 故cố 。 口khẩu 欲dục 辯biện 而nhi 辭từ 喪táng 。 心tâm 將tương 緣duyên 而nhi 慮lự 亡vong 。 唯duy 證chứng 方phương 知tri 同đồng 果quả 海hải 故cố 。 一nhất 多đa 既ký 爾nhĩ 。 染nhiễm 淨tịnh 等đẳng 法pháp 無vô 不bất 皆giai 然nhiên 。 第đệ 八bát 節tiết 疏sớ/sơ 。 今kim 文văn 具cụ 三tam 者giả 。 具cụ 上thượng 三tam 方phương 便tiện 也dã 。 然nhiên 其kỳ 十thập 偈kệ 皆giai 具cụ 此thử 三tam 。 取thủ 其kỳ 相tương/tướng 顯hiển 。 八bát 九cửu 兩lưỡng 偈kệ 但đãn 有hữu 第đệ 二nhị 故cố 。 下hạ 疏sớ/sơ 云vân 上thượng 之chi 二nhị 偈kệ 但đãn 了liễu 差sai 別biệt 。 即tức 是thị 方phương 便tiện 。 餘dư 之chi 八bát 偈kệ 即tức 是thị 即tức 實thật 之chi 權quyền 。 約ước 其kỳ 因nhân 修tu 。 總tổng 是thị 加gia 行hành 。 方phương 便tiện 之chi 力lực 。 如như 第đệ 四tứ 偈kệ 善thiện 巧xảo 。 通thông 達đạt 一nhất 切thiết 法pháp 。 差sai 別biệt 用dụng 也dã 。 正chánh 念niệm 勤cần 修tu 涅Niết 槃Bàn 道Đạo 。 加gia 行hành 方phương 便tiện 也dã 。 上thượng 二nhị 皆giai 權quyền 。 樂nhạo/nhạc/lạc 於ư 解giải 脫thoát 。 離ly 不bất 平bình 等đẳng 。 即tức 是thị 稱xưng 實thật 。 對đối 上thượng 故cố 為vi 即tức 實thật 之chi 權quyền 也dã 。 餘dư 可khả 意ý 得đắc 。

疏sớ/sơ 。 初sơ 二nhị 句cú 有hữu 無vô 無vô 礙ngại 者giả 。 無vô 即tức 是thị 理lý 有hữu 即tức 是thị 事sự 。 次thứ 句cú 定định 散tán 無vô 礙ngại 者giả 。 恆hằng 住trụ 禪thiền 寂tịch 定định 也dã 。 由do 契khế 心tâm 性tánh 理lý 也dã 。 禪thiền 不bất 繫hệ 心tâm 。 不bất 礙ngại 散tán 地địa 即tức 涉thiệp 事sự 也dã 。

疏sớ/sơ 。 初sơ 二nhị 句cú 趣thú 如như 法Pháp 界giới 者giả 。 二nhị 句cú 之chi 中trung 唯duy 取thủ 四tứ 字tự 。 是thị 向hướng 實thật 際tế 。 初sơ 句cú 及cập 一Nhất 切Thiết 智Trí 。 皆giai 迴hồi 向hướng 菩Bồ 提Đề 。

疏sớ/sơ 。 二nhị 界giới 八bát 地địa 皆giai 名danh 為vi 想tưởng 者giả 。 以dĩ 欲dục 色sắc 二nhị 界giới 有hữu 於ư 五ngũ 地địa 。 皆giai 全toàn 有hữu 想tưởng 。 其kỳ 無vô 想tưởng 天thiên 在tại 第đệ 四tứ 禪thiền 。 不bất 攝nhiếp 一nhất 地địa 全toàn 故cố 。 八bát 地địa 有hữu 想tưởng 。 其kỳ 有hữu 頂đảnh 天thiên 是thị 第đệ 九cửu 地địa 。 不bất 屬thuộc 於ư 想tưởng 及cập 與dữ 無vô 想tưởng 故cố 。 令linh 無vô 色sắc 一nhất 界giới 四tứ 地địa 不bất 全toàn 屬thuộc 有hữu 無vô 。 故cố 云vân 二nhị 界giới 。 其kỳ 無vô 色sắc 界giới 。 下hạ 之chi 三tam 地địa 。 由do 是thị 有hữu 想tưởng 故cố 。 舉cử 八bát 地địa 而nhi 以dĩ 攝nhiếp 之chi 。 第đệ 九cửu 節tiết 疏sớ/sơ 。 初sơ 句cú 無vô 餘dư 修tu 者giả 。 此thử 有hữu 四tứ 修tu 。 一nhất 無vô 餘dư 修tu 以dĩ 皆giai 修tu 故cố 。 次thứ 句cú 有hữu 二nhị 修tu 。 一nhất 長trường 時thời 修tu 。 二nhị 無vô 間gian 修tu 。 日nhật 夜dạ 不bất 息tức 。 即tức 是thị 長trường 時thời 精tinh 勤cần 無vô 怠đãi 。 故cố 無vô 有hữu 問vấn 。 難nan 度độ 能năng 度độ 勇dũng 猛mãnh 修tu 也dã 。 此thử 偈kệ 是thị 總tổng 。 總tổng 示thị 度độ 相tương/tướng 。 師sư 子tử 吼hống 者giả 。 名danh 決quyết 定định 說thuyết 。 即tức 涅Niết 槃Bàn 二nhị 十thập 七thất 師sư 子tử 吼hống 品phẩm 下hạ 。 說thuyết 法Pháp 度độ 類loại 略lược 有hữu 其kỳ 六lục 。 亦diệc 攝nhiếp 下hạ 偈kệ 文văn 有hữu 四tứ 節tiết 。 初sơ 偈kệ 即tức 說thuyết 佛Phật 性tánh 。 度độ 一nhất 闡xiển 提đề 。 闡xiển 提đề 佛Phật 性tánh 無vô 明minh 所sở 覆phú 。 迷mê 真chân 起khởi 妄vọng 如như 墮đọa 大đại 河hà 。 二nhị 有hữu 一nhất 偈kệ 無vô 我ngã 化hóa 外ngoại 。 三tam 有hữu 六lục 偈kệ 。 皆giai 說thuyết 欲dục 苦khổ 度độ 於ư 波Ba 旬Tuần 。 波Ba 旬Tuần 為vi 主chủ 諸chư 類loại 皆giai 攝nhiếp 故cố 。 四tứ 有hữu 一nhất 偈kệ 濟tế 度độ 三tam 乘thừa 。 聲Thanh 聞Văn 法Pháp 執chấp 不bất 了liễu 性tánh 空không 。 緣Duyên 覺Giác 無vô 悲bi 不bất 隨tùy 六lục 道đạo 故cố 。 悲bi 智trí 雙song 流lưu 普phổ 教giáo 群quần 生sanh 。 即tức 化hóa 菩Bồ 薩Tát 。

疏sớ/sơ 。 五ngũ 事sự 難nan 出xuất 。 一nhất 水thủy 深thâm 即tức 愛ái 欲dục 海hải 。 二nhị 即tức 流lưu 轉chuyển 。 三tam 即tức 無vô 明minh 。 四tứ 即tức 網võng 覆phú 義nghĩa 。 兼kiêm 蟲trùng 執chấp 羅la 不bất 得đắc 出xuất 五ngũ 即tức 大đại 憂ưu 迫bách 。 次thứ 眾chúng 生sanh 下hạ 約ước 法pháp 。 釋thích 五ngũ 而nhi 四tứ 釋thích 蟲trùng 執chấp 。 云vân 妄vọng 見kiến 有hữu 德đức 結kết 網võng 自tự 纏triền 。 餘dư 可khả 知tri 。 第đệ 十thập 節tiết 疏sớ/sơ 。 初sơ 三tam 句cú 三Tam 達Đạt 因nhân 圓viên 者giả 。 三Tam 達Đạt 即tức 達đạt 三tam 世thế 。 於ư 中trung 初sơ 句cú 了liễu 相tương/tướng 無vô 量lượng 。 劫kiếp 言ngôn 通thông 過quá 及cập 未vị 。 次thứ 句cú 了liễu 性tánh 。 過quá 去khứ 心tâm 不bất 可khả 得đắc 。 故cố 云vân 無vô 去khứ 。 未vị 未vị 心tâm 不bất 可khả 得đắc 故cố 。 云vân 無vô 未vị 來lai 。 現hiện 在tại 心tâm 不bất 可khả 得đắc 。 故cố 云vân 無vô 住trụ 。 故cố 淨tịnh 名danh 云vân 。 若nhược 過quá 去khứ 過quá 去khứ 心tâm 已dĩ 滅diệt 。 若nhược 未vị 來lai 未vị 來lai 心tâm 未vị 至chí 。 若nhược 現hiện 在tại 現hiện 在tại 心tâm 無vô 住trụ 。 現hiện 在tại 是thị 住trụ 亦diệc 生sanh 即tức 滅diệt 故cố 云vân 無vô 住trụ 。 第đệ 三tam 句cú 結kết 知tri 佛Phật 如như 是thị 。 知tri 云vân 何hà 如như 是thị 。 非phi 唯duy 知tri 無vô 去khứ 等đẳng 。 亦diệc 知tri 其kỳ 相tương/tướng 。 又hựu 性tánh 相tướng 無vô 礙ngại 。 又hựu 一nhất 念niệm 能năng 知tri 為vi 如như 是thị 了liễu 。

疏sớ/sơ 。 兼kiêm 方phương 便tiện 等đẳng 者giả 。 勸khuyến 物vật 涉thiệp 有hữu 故cố 是thị 方phương 便tiện 。 勸khuyến 生sanh 發phát 心tâm 即tức 是thị 大đại 願nguyện 。 眾chúng 生sanh 無vô 邊biên 誓thệ 願nguyện 度độ 。 佛Phật 道Đạo 無vô 上thượng 誓thệ 願nguyện 成thành 故cố 。 即tức 修tu 習tập 力lực 為vi 智trí 決quyết 斷đoán 。 言ngôn 佛Phật 果Quả 朝triêu 夕tịch 者giả 。 此thử 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 明minh 果quả 速tốc 。 匪phỉ 朝triêu 即tức 夕tịch 故cố 。 一nhất 念niệm 相tương 應ứng 。 功công 圓viên 曠khoáng 劫kiếp 。 此thử 為vi 正chánh 意ý 結kết 云vân 速tốc 成thành 。 二nhị 朝triêu 夕tịch 是thị 海hải 。 文văn 選tuyển 云vân 。 挹ấp 朝triêu 夕tịch 之chi 池trì 者giả 。 無vô 以dĩ 測trắc 其kỳ 淺thiển 深thâm 。 謂vị 此thử 是thị 佛Phật 果Quả 大đại 海hải 以dĩ 深thâm 廣quảng 故cố 。 與dữ 此thử 相tương 應ứng 亦diệc 得đắc 速tốc 成thành 。 於ư 一nhất 切thiết 法pháp 。 都đô 無vô 所sở 求cầu 。 即tức 淨tịnh 名danh 經kinh 身thân 子tử 念niệm 座tòa 因nhân 有hữu 此thử 耳nhĩ 。

疏sớ/sơ 。 上thượng 四tứ 義nghĩa 皆giai 先tiên 義nghĩa 後hậu 利lợi 者giả 。 即tức 佛Phật 地địa 論luận 。

疏sớ/sơ 。 若nhược 無vô 說thuyết 無vô 示thị 。 同đồng 佛Phật 說thuyết 也dã 。 亦diệc 淨tịnh 名danh 目Mục 連Liên 章chương 經Kinh 云vân 。 夫phu 說thuyết 法Pháp 者giả 。 無vô 說thuyết 無vô 示thị 。 其kỳ 聽thính 法Pháp 者giả 。 無vô 聞văn 無vô 得đắc 。 說thuyết 約ước 教giáo 道đạo 示thị 約ước 證chứng 道đạo 。 無vô 聞văn 則tắc 不bất 如như 言ngôn 取thủ 。 故cố 為vi 真chân 聞văn 。 無vô 得đắc 則tắc 心tâm 無vô 所sở 得đắc 。 方phương 真chân 證chứng 得đắc 。 無vô 聞văn 無vô 得đắc 。 則tắc 後hậu 偈kệ 聽thính 法Pháp 行hành 中trung 。 今kim 此thử 說thuyết 法Pháp 。 但đãn 無vô 說thuyết 示thị 。 亦diệc 同đồng 寶bảo 積tích 歎thán 佛Phật 偈kệ 云vân 。 善thiện 能năng 分phân 別biệt 諸chư 法pháp 相tướng 。 於ư 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 而nhi 不bất 動động 。 故cố 言ngôn 同đồng 佛Phật 也dã 。

疏sớ/sơ 。 次thứ 句cú 悟ngộ 理lý 。 揀giản 去khứ 隨tùy 文văn 者giả 。 不bất 隨tùy 文văn 故cố 無vô 聞văn 。 悟ngộ 理lý 故cố 無vô 得đắc 。

大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 隨Tùy 疏Sớ/sơ 演Diễn 義Nghĩa 鈔Sao 卷quyển 第đệ 三tam 十thập