Thủ Lăng Nghiêm Kinh Nghĩa Hải – Quyển 0003

首Thủ 楞Lăng 嚴Nghiêm 經Kinh 義Nghĩa 海Hải
Quyển 0003
唐Đường 懷Hoài 迪證Chứng 釋Thích 宋Tống 咸Hàm 輝Huy 排Bài 經Kinh 入Nhập 注Chú

首Thủ 楞Lăng 嚴Nghiêm 經Kinh 。義Nghĩa 海Hải 卷quyển 第đệ 三tam (# 經kinh 一nhất 之chi 三tam )# 翦# 三tam

(# 凡phàm 遇ngộ 圓viên 相tương/tướng 即tức 是thị 標tiêu 辭từ 與dữ 疏sớ/sơ 同đồng 其kỳ 上thượng 文văn )# 。

佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。如như 汝nhữ 所sở 說thuyết 。真chân 所sở 愛ái 樂nhạo 。因nhân 于vu 心tâm 目mục 若nhược 不bất 識thức 知tri 。心tâm 目mục 所sở 在tại 。則tắc 不bất 能năng 得đắc 。降hàng 伏phục 塵trần 勞lao 。

(# 疏sớ/sơ 心tâm 目mục 是thị 本bổn 塵trần 勞lao 為vi 末mạt 若nhược 迷mê 本bổn 之chi 依y 處xứ 群quần 末mạt 難nạn/nan 除trừ 染nhiễm 汙ô 故cố 名danh 塵trần 擾nhiễu 惱não 故cố 名danh 勞lao 即tức 通thông 指chỉ 二nhị 障chướng 也dã ○# 標tiêu 塵trần 勞lao 者giả 通thông 指chỉ 煩phiền 惱não 所sở 知tri 二nhị 障chướng )# 。

譬thí 如như 國quốc 王vương 。

(# 疏sớ/sơ 真chân 性tánh 也dã )# 。

為vị 賊tặc 所sở 侵xâm 。

(# 煩phiền 惱não 迷mê 真chân 也dã )# 。

發phát 兵binh 討thảo 除trừ 。

(# 用dụng 智trí 也dã )# 。

是thị 兵binh 要yếu 當đương 。知tri 賊tặc 所sở 在tại 。

(# 兵binh 人nhân 所sở 執chấp 器khí 也dã ○# 標tiêu 窮cùng 盡tận 妄vọng 源nguyên 也dã ○# 解giải 孤cô 山sơn 曰viết 發phát 兵binh 討thảo 除trừ 。喻dụ 修tu 止Chỉ 觀Quán 。

使sử 汝nhữ 流lưu 轉chuyển 。心tâm 目mục 為vi 咎cữu 。

(# 疏sớ/sơ 示thị 過quá 也dã )# 。

吾ngô 今kim 問vấn 汝nhữ 。唯duy 心tâm 與dữ 目mục 。今kim 何hà 所sở 在tại 。

(# 緫# 問vấn 所sở 依y 也dã ○# 標tiêu 心tâm 為vi 萬vạn 法pháp 之chi 源nguyên 見kiến 為vi 六lục 根căn 之chi 首thủ 若nhược 知tri 心tâm 見kiến 根căn 本bổn 塵trần 勞lao 即tức 清thanh 淨tịnh 也dã )# 。

阿A 難Nan 白bạch 佛Phật 言ngôn 。世Thế 尊Tôn 一nhất 切thiết 世thế 間gian 。十thập 種chủng 異dị 生sanh 。同đồng 將tương 識thức 心tâm 。居cư 在tại 身thân 內nội 。縱túng 觀quan 如Như 來Lai 。青thanh 蓮liên 華hoa 眼nhãn 。亦diệc 在tại 佛Phật 面diện 。

(# 疏sớ/sơ 下hạ 文văn 有hữu 十thập 二nhị 類loại 今kim 舉cử 大đại 數số 凡phàm 夫phu 造tạo 業nghiệp 不bất 同đồng 。感cảm 果quả 差sai 別biệt 名danh 為vi 異dị 生sanh 一nhất 切thiết 世thế 間gian 。者giả 舉cử 依y 顯hiển 正chánh 也dã 前tiền 舉cử 凡phàm 心tâm 在tại 內nội 後hậu 指chỉ 佛Phật 眼nhãn 在tại 面diện 欲dục 取thủ 例lệ 已dĩ 亦diệc 復phục 然nhiên 也dã ○# 標tiêu 聖thánh 凡phàm 心tâm 目mục 亦diệc 同đồng 譯dịch 人nhân 巧xảo 略lược 凡phàm 夫phu 識thức 心tâm 在tại 身thân 內nội 眼nhãn 在tại 面diện 上thượng 文văn 略lược 其kỳ 眼nhãn 聖thánh 人nhân 青thanh 蓮liên 相tương/tướng 眼nhãn 在tại 佛Phật 面diện 識thức 心tâm 亦diệc 在tại 身thân 內nội 文văn 略lược 其kỳ 心tâm 也dã )# 。

我ngã 今kim 觀quan 此thử 。浮phù 根căn 四tứ 塵trần 。秖kỳ 在tại 我ngã 面diện 如như 是thị 識thức 心tâm 。實thật 居cư 身thân 內nội 。

(# 疏sớ/sơ 以dĩ 眼nhãn 根căn 色sắc 是thị 不bất 可khả 見kiến 。故cố 指chỉ 浮phù 根căn 聖thánh 凡phàm 既ký 爾nhĩ 在tại 己kỷ 必tất 然nhiên 面diện 與dữ 身thân 中trung 心tâm 眼nhãn 定định 處xứ 也dã ○# 標tiêu 浮phù 塵trần 根căn 假giả 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 。內nội 外ngoại 八bát 法pháp 成thành 體thể 如như 蒲bồ 桃đào 朵đóa 勝thắng 義nghĩa 根căn 元nguyên 一nhất 精tinh 明minh 淨tịnh 色sắc 不bất 可khả 見kiến 心tâm 也dã ○# 解giải 檇# 李# 曰viết 浮phù 根căn 四tứ 塵trần 。即tức 外ngoại 五ngũ 根căn 名danh 浮phù 塵trần 根căn 然nhiên 內nội 五ngũ 根căn 皆giai 清thanh 淨tịnh 四tứ 大đại 。所sở 造tạo 屬thuộc 不bất 可khả 見kiến 有hữu 對đối 色sắc 也dã 又hựu 內nội 外ngoại 五ngũ 根căn 皆giai 具cụ 八bát 法pháp 所sở 成thành 能năng 造tạo 四tứ 大đại 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 。所sở 造tạo 四tứ 塵trần 色sắc 香hương 味vị 觸xúc 。今kim 浮phù 塵trần 眼nhãn 根căn 中trung 能năng 造tạo 四tứ 大đại 性tánh 不bất 可khả 見kiến 故cố 。指chỉ 所sở 造tạo 也dã )# 。

佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。汝nhữ 今kim 現hiện 坐tọa 。如Như 來Lai 講giảng 堂đường 。觀quán 祇kỳ 陁# 林lâm 今kim 何hà 所sở 在tại 。世Thế 尊Tôn 此thử 大đại 重Trùng 閣Các 。清thanh 淨tịnh 講giảng 堂đường 。在tại 給Cấp 孤Cô 園Viên 。今kim 祇kỳ 陁# 林lâm 。實thật 在tại 堂đường 外ngoại 。

(# 疏sớ/sơ 堂đường 在tại 園viên 中trung 林lâm 居cư 堂đường 外ngoại 內nội 外ngoại 既ký 分phần/phân 計kế 宗tông 危nguy 矣hĩ )# 。

阿A 難Nan 汝nhữ 今kim 堂đường 中trung 。先tiên 何hà 所sở 見kiến 。世Thế 尊Tôn 我ngã 在tại 堂đường 中trung 。先tiên 見kiến 如Như 來Lai 。次thứ 觀quan 大đại 眾chúng 。如như 是thị 外ngoại 望vọng 。方phương 矚chú 林lâm 園viên 。

(# 疏sớ/sơ 定định 先tiên 後hậu 者giả 欲dục 破phá 阿A 難Nan 在tại 內nội 之chi 心tâm 不bất 能năng 如như 此thử 次thứ 第đệ 見kiến 故cố )# 。

阿A 難Nan 汝nhữ 矚chú 林lâm 園viên 。因nhân 何hà 有hữu 見kiến 。世Thế 尊Tôn 此thử 大đại 講giảng 堂đường 。戶hộ 牖dũ 開khai 豁hoát 。故cố 我ngã 在tại 堂đường 。得đắc 遠viễn 瞻chiêm 見kiến 。

(# 講giảng 堂đường 身thân 也dã 阿A 難Nan 心tâm 也dã 如Như 來Lai 大đại 眾chúng 五ngũ 臟tạng 也dã 戶hộ 牖dũ 根căn 也dã ○# 解giải 孤cô 山sơn 曰viết 此thử 三tam 問vấn 將tương 破phá 心tâm 目mục 之chi 執chấp 故cố 先tiên 定định 之chi )# 。

爾nhĩ 時thời 世Thế 尊Tôn 。在tại 大đại 眾chúng 中trung 。舒thư 金kim 色sắc 臂tý 。摩ma 阿A 難Nan 頂đảnh 。告cáo 示thị 阿A 難Nan 。及cập 諸chư 大đại 眾chúng 。有hữu 三tam 摩ma 提đề 。名danh 大Đại 佛Phật 頂Đảnh 首Thủ 楞Lăng 嚴Nghiêm 王Vương 具Cụ 足Túc 萬Vạn 行Hạnh 。十thập 方phương 如Như 來Lai 。一nhất 門môn 超siêu 出xuất 。妙diệu 莊trang 嚴nghiêm 路lộ 。

(# 疏sớ/sơ 以dĩ 慈từ 攝nhiếp 也dã 如như 父phụ 囑chúc 子tử 拊phụ 背bối/bội 而nhi 告cáo 此thử 有hữu 三tam 意ý 一nhất 安an 慰úy 其kỳ 心tâm 。令linh 無vô 恐khủng 懼cụ 。二nhị 囑chúc 其kỳ 諦đế 受thọ 令linh 無vô 忘vong 失thất 三tam 示thị 令linh 許hứa 說thuyết 無vô 有hữu 虛hư 妄vọng 。故cố 舒thư 其kỳ 手thủ 現hiện 慈từ 相tương/tướng 也dã 下hạ 云vân 十thập 方phương 薄Bạc 伽Già 梵Phạm 。一nhất 路lộ 涅Niết 槃Bàn 門môn 。直trực 道đạo 無vô 異dị 通thông 至chí 寶bảo 所sở 故cố 云vân 一nhất 門môn 清thanh 淨tịnh 果quả 海hải 眾chúng 德đức 具cụ 足túc 。故cố 曰viết 莊trang 嚴nghiêm 真chân 三Tam 摩Ma 提Đề 因nhân 行hành 所sở 履lý 故cố 名danh 為vi 路lộ )# 。

汝nhữ 今kim 諦đế 聽thính 。阿A 難Nan 頂đảnh 禮lễ 。伏phục 受thọ 慈từ 旨chỉ 。

(# 破phá 妄vọng 意ý 欲dục 顯hiển 真chân 故cố 略lược 標tiêu 宗tông 嘆thán 德đức 令linh 其kỳ 忻hãn 慕mộ 豈khởi 謂vị 徒đồ 然nhiên 譴khiển 責trách 問vấn 知tri 所sở 歸quy 於ư 是thị 阿A 難Nan 。伏phục 而nhi 諦đế 受thọ ○# 解giải 阿A 難Nan 向hướng 以dĩ 三tam 名danh 為vi 請thỉnh 今kim 如Như 來Lai 但đãn 舉cử 三tam 摩ma 提đề 者giả 。圓viên 融dung 三tam 止chỉ 舉cử 一nhất 即tức 三tam 故cố 下hạ 云vân 奢Xa 摩Ma 他Tha 路lộ 。其kỳ 意ý 亦diệc 爾nhĩ 。

佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。如như 汝nhữ 所sở 言ngôn 。身thân 在tại 講giảng 堂đường 。戶hộ 牖dũ 開khai 豁hoát 。遠viễn 矚chú 林lâm 園viên 。亦diệc 有hữu 眾chúng 生sanh 。在tại 此thử 堂đường 中trung 。不bất 見kiến 如Như 來Lai 。見kiến 堂đường 外ngoại 者giả 。

(# 疏sớ/sơ 反phản 常thường 理lý 以dĩ 致trí 問vấn 引dẫn 慶khánh 喜hỷ 以dĩ 直trực 答đáp )# 。

阿A 難Nan 答đáp 言ngôn 世Thế 尊Tôn 在tại 堂đường 不bất 見kiến 如Như 來Lai 。能năng 見kiến 林lâm 泉tuyền 。無vô 有hữu 是thị 處xứ 。

(# 只chỉ 知tri 據cứ 理lý 直trực 中trung 不bất 覺giác 計kế 宗tông 危nguy 矣hĩ ○# 解giải 欲dục 破phá 執chấp 心tâm 在tại 內nội 故cố 汎# 指chỉ 其kỳ 人nhân 以dĩ 例lệ 之chi 案án 定định 阿A 難Nan 之chi 答đáp 也dã 身thân 喻dụ 內nội 心tâm 堂đường 喻dụ 人nhân 事sự 林lâm 喻dụ 外ngoại 物vật )# 。

阿A 難Nan 汝nhữ 亦diệc 如như 是thị 。

(# 疏sớ/sơ 心tâm 在tại 身thân 內nội 如như 人nhân 在tại 堂đường )# 。

汝nhữ 之chi 心tâm 靈linh 。一nhất 切thiết 明minh 了liễu 。若nhược 汝nhữ 現hiện 前tiền 。所sở 明minh 了liễu 心tâm 。實thật 在tại 身thân 內nội 。爾nhĩ 時thời 先tiên 合hợp 。了liễu 知tri 內nội 身thân 。

(# 解giải 如như 人nhân 在tại 堂đường 。先tiên 見kiến 如Như 來Lai 。

頗phả 有hữu 眾chúng 生sanh 。先tiên 見kiến 身thân 中trung 。後hậu 觀quan 外ngoại 物vật 。

(# 疏sớ/sơ 心tâm 能năng 虛hư 鑒giám 內nội 外ngoại 俱câu 緣duyên 故cố 云vân 一nhất 切thiết 明minh 了liễu 。向hướng 外ngoại 既ký 了liễu 萬vạn 緣duyên 在tại 內nội 合hợp 知tri 五ngũ 臟tạng ○# 頗phả 猶do 可khả 也dã 亦diệc 語ngữ 辭từ 也dã 汝nhữ 觀quán 眾chúng 生sanh 可khả 有hữu 此thử 者giả ○# 解giải 以dĩ 無vô 有hữu 人nhân 先tiên 見kiến 身thân 內nội 故cố 茲tư 責trách 問vấn 即tức 是thị 破phá 也dã )# 。

縱túng 不bất 能năng 見kiến 。心tâm 肝can 脾tì 胃vị 。爪trảo 生sanh 髮phát 長trường 。筋cân 轉chuyển 脉mạch 搖dao 誠thành 合hợp 明minh 了liễu 。如như 何hà 不bất 知tri 。

(# 疏sớ/sơ 腑phủ 臟tạng 內nội 密mật 設thiết 使sử 不bất 知tri 筋cân 脉mạch 膚phu 淺thiển 寧ninh 容dung 難nan 了liễu 。

必tất 不bất 內nội 知tri 。云vân 何hà 知tri 外ngoại 。

(# 五ngũ 臟tạng 同đồng 居cư 最tối 為vi 親thân 昵ni 萬vạn 象tượng 離ly 異dị 誠thành 謂vị 踈sơ 遙diêu 若nhược 使sử 不bất 了liễu 身thân 中trung 豈khởi 合hợp 能năng 觀quán 外ngoại 物vật ○# 解giải 身thân 內nội 至chí 近cận 尚thượng 不bất 見kiến 知tri 况# 外ngoại 物vật 至chí 遠viễn 乎hồ )# 。

是thị 故cố 應ưng 知tri 。汝nhữ 言ngôn 覺giác 了liễu 。能năng 知tri 之chi 心tâm 。住trú 在tại 身thân 內nội 。無vô 有hữu 是thị 處xứ 。

(# 疏sớ/sơ 境cảnh 風phong 外ngoại 動động 妄vọng 想tưởng 內nội 熏huân 識thức 浪lãng 潛tiềm 生sanh 為vi 自tự 心tâm 相tướng 。空không 花hoa 幻huyễn 化hóa 起khởi 滅diệt 無vô 從tùng 。不bất 了liễu 本bổn 如như 遂toại 成thành 久cửu 執chấp 及cập 推thôi 所sở 在tại 妄vọng 謂vị 身thân 中trung 反phản 覆phúc 窮cùng 研nghiên 理lý 無vô 所sở 據cứ 故cố 佛Phật 結kết 指chỉ 令linh 悟ngộ 其kỳ 非phi )# 。

阿A 難Nan 稽khể 首thủ 。而nhi 白bạch 佛Phật 言ngôn 。我ngã 聞văn 如Như 來Lai 。如như 是thị 法Pháp 音âm 。悟ngộ 知tri 我ngã 心tâm 。實thật 居cư 身thân 外ngoại 。

(# 疏sớ/sơ 身thân 中trung 無vô 救cứu 身thân 外ngoại 必tất 然nhiên 不bất 遇ngộ 尊tôn 言ngôn 莫mạc 悟ngộ 斯tư 旨chỉ 故cố 稽khể 首thủ 於ư 佛Phật 謝tạ 非phi 立lập 是thị 以dĩ 頭đầu 至chí 地địa 稽khể 留lưu 少thiểu 時thời 名danh 稽khể 首thủ )# 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。譬thí 如như 燈đăng 光quang 。然nhiên 於ư 室thất 中trung 。是thị 燈đăng 必tất 能năng 。先tiên 照chiếu 室thất 內nội 。從tùng 其kỳ 室thất 門môn 。後hậu 及cập 庭đình 際tế 。

(# 引dẫn 喻dụ 例lệ 法pháp 伏phục 受thọ 前tiền 非phi 也dã )# 。

一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。不bất 見kiến 身thân 中trung 。獨độc 見kiến 身thân 外ngoại 。亦diệc 如như 燈đăng 光quang 。居cư 在tại 室thất 外ngoại 。不bất 能năng 照chiếu 室thất 。

(# 室thất 外ngoại 之chi 燭chúc 不bất 及cập 內nội 明minh 身thân 外ngoại 之chi 心tâm 何hà 能năng 反phản 照chiếu 此thử 計kế 心tâm 有hữu 離ly 身thân 之chi 過quá 故cố 下hạ 破phá 之chi )# 。

是thị 義nghĩa 必tất 明minh 。將tương 無vô 所sở 惑hoặc 。同đồng 佛Phật 了liễu 義nghĩa 。得đắc 無vô 妄vọng 耶da 。

(# 身thân 外ngoại 之chi 理lý 法pháp 喻dụ 正chánh 齊tề 以dĩ 此thử 觀quán 之chi 。合hợp 無vô 疑nghi 暗ám 佛Phật 說thuyết 了liễu 義nghĩa 可khả 得đắc 同đồng 乎hồ )# 。

佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。是thị 諸chư 比Bỉ 丘Khâu 。適thích 來lai 從tùng 我ngã 。室Thất 羅La 筏Phiệt 城Thành 。循tuần 乞khất 摶đoàn 食thực 。歸quy 祇kỳ 陁# 林lâm 我ngã 已dĩ 宿túc 齋trai 。汝nhữ 觀quan 比Bỉ 丘Khâu 。一nhất 人nhân 食thực 時thời 。諸chư 人nhân 飽bão 不phủ 。

(# 前tiền 云vân 赴phó 請thỉnh 此thử 云vân 乞khất 食thực 者giả 乞khất 食thực 乃nãi 是thị 常thường 儀nghi 泛phiếm 舉cử 為ví 喻dụ 又hựu 前tiền 雖tuy 赴phó 請thỉnh 未vị 必tất 僧Tăng 盡tận 餘dư 人nhân 乞khất 食thực 故cố 此thử 舉cử 也dã 宿túc 預dự 也dã )# 。

阿A 難Nan 答đáp 言ngôn 不phủ 也dã 世Thế 尊Tôn 。何hà 以dĩ 故cố 是thị 諸chư 比Bỉ 丘Khâu 。雖tuy 阿A 羅La 漢Hán 。軀khu 命mạng 不bất 同đồng 。云vân 何hà 一nhất 人nhân 。能năng 令linh 眾chúng 飽bão 。

(# 前tiền 問vấn 一nhất 食thực 眾chúng 飽bão 今kim 答đáp 軀khu 命mạng 不bất 同đồng 。反phản 前tiền 問vấn 也dã 意ý 顯hiển 心tâm 若nhược 離ly 身thân 即tức 同đồng 他tha 食thực 。他tha 食thực 既ký 非phi 我ngã 飽bão 心tâm 知tri 何hà 關quan 我ngã 身thân 身thân 心tâm 相tương 外ngoại 。自tự 他tha 可khả 例lệ ○# 解giải 孤cô 山sơn 曰viết 提đề 獎tưởng 阿A 難Nan 。在tại 赴phó 請thỉnh 日nhật 為vi 他tha 演diễn 法pháp 事sự 應ưng 隔cách 宵tiêu 故cố 指chỉ 即tức 日nhật 循tuần 乞khất 為vi 例lệ )# 。

佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。若nhược 汝nhữ 覺giác 了liễu 。知tri 見kiến 之chi 心tâm 。實thật 在tại 身thân 外ngoại 。

(# 疏sớ/sơ 牒điệp 也dã )# 。

身thân 心tâm 相tương 外ngoại 。自tự 不bất 相tương 干can 。

(# 定định 其kỳ 相tương/tướng 外ngoại 外ngoại 猶do 離ly 也dã 心tâm 既ký 離ly 身thân 不bất 相tương 干can 涉thiệp 如như 前tiền 所sở 答đáp 一nhất 人nhân 食thực 時thời 。不bất 令linh 眾chúng 飽bão )# 。

則tắc 心tâm 所sở 知tri 。身thân 不bất 能năng 覺giác 。覺giác 在tại 身thân 際tế 。心tâm 不bất 能năng 知tri 。

(# 釋thích 成thành 其kỳ 相tương/tướng 心tâm 若nhược 在tại 外ngoại 理lý 合hợp 如như 是thị 文văn 顯hiển 可khả 見kiến ○# 標tiêu 眼nhãn 見kiến 心tâm 不bất 知tri 也dã )# 。

我ngã 今kim 示thị 汝nhữ 。兜đâu 羅la 緜# 手thủ 汝nhữ 眼nhãn 見kiến 時thời 。心tâm 分phân 別biệt 不bất 阿A 難Nan 答đáp 言ngôn 如như 是thị 世Thế 尊Tôn 。佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。若nhược 相tương 知tri 者giả 。云vân 何hà 在tại 外ngoại 。

(# 疏sớ/sơ 具cụ 云vân 兜đâu 沙sa 羅la 此thử 云vân 霜sương 佛Phật 手thủ 柔nhu 輭nhuyễn 如như 兜đâu 羅la 緜# 。三tam 十thập 二nhị 相tướng 。中trung 一nhất 相tương/tướng 也dã 眼nhãn 屬thuộc 身thân 分phần/phân 心tâm 若nhược 離ly 者giả 合hợp 不bất 分phân 別biệt 若nhược 分phân 別biệt 者giả 應ưng 不bất 離ly 身thân 以dĩ 不bất 離ly 故cố 名danh 為vi 相tương 知tri 故cố 此thử 責trách 云vân 若nhược 相tương 知tri 者giả 。云vân 何hà 在tại 外ngoại 。 ○# 解giải 檇# 李# 曰viết 兜đâu 羅la 此thử 云vân 細tế 香hương )# 。

是thị 故cố 應ưng 知tri 。汝nhữ 言ngôn 覺giác 了liễu 。能năng 知tri 之chi 心tâm 。住trụ 在tại 身thân 外ngoại 。無vô 有hữu 是thị 處xứ 。

(# 疏sớ/sơ 可khả 知tri )# 。

阿A 難Nan 白bạch 佛Phật 言ngôn 。世Thế 尊Tôn 如như 佛Phật 所sở 言ngôn 。不bất 見kiến 內nội 故cố 。不bất 居cư 身thân 內nội 。身thân 心tâm 相tương 知tri 。不bất 相tương 離ly 故cố 。不bất 在tại 身thân 外ngoại 。我ngã 今kim 思tư 惟duy 。知tri 在tại 一nhất 處xứ 。

(# 雙song 敘tự 別biệt 立lập 文văn 顯hiển 易dị 知tri )# 。

佛Phật 言ngôn 處xứ 今kim 何hà 在tại 阿A 難Nan 言ngôn 此thử 了liễu 知tri 心tâm 。既ký 不bất 知tri 內nội 。而nhi 能năng 見kiến 外ngoại 。如như 我ngã 思tư 忖thốn 。潛tiềm 伏phục 根căn 裏lý 。

(# 知tri 外ngoại 而nhi 不bất 知tri 內nội 。非phi 根căn 如như 何hà 此thử 即tức 妄vọng 計kế 識thức 心tâm 潛tiềm 立lập 五Ngũ 根Căn 裏lý )# 。

猶do 如như 有hữu 人nhân 。取thủ 瑠lưu 璃ly 椀# 合hợp 其kỳ 兩lưỡng 眼nhãn 。雖tuy 有hữu 物vật 合hợp 。而nhi 不bất 留lưu 礙ngại 。彼bỉ 根căn 隨tùy 見kiến 。隨tùy 即tức 分phân 別biệt 。

(# 疏sớ/sơ 瑠lưu 璃ly 喻dụ 根căn 眼nhãn 喻dụ 於ư 識thức 眼nhãn 根căn 色sắc 淨tịnh 不bất 能năng 礙ngại 心tâm 同đồng 瑠lưu 璃ly 椀# 不bất 礙ngại 於ư 眼nhãn 隨tùy 照chiếu 一nhất 境cảnh 心tâm 隨tùy 根căn 知tri 若nhược 此thử 成thành 立lập 乍sạ 觀quán 可khả 爾nhĩ 洎kịp 乎hồ 推thôi 破phá 同đồng 喻dụ 不bất 成thành )# 。

然nhiên 我ngã 覺giác 了liễu 。能năng 知tri 之chi 心tâm 。不bất 見kiến 內nội 者giả 。為vi 在tại 根căn 故cố 。分phân 明minh 矚chú 外ngoại 。無vô 障chướng 礙ngại 者giả 。潛tiềm 根căn 內nội 故cố 。

(# 但đãn 知tri 妄vọng 計kế 不bất 覺giác 隨tùy 語ngữ 過quá 生sanh 下hạ 文văn 即tức 破phá )# 。

佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。如như 汝nhữ 所sở 言ngôn 。潛tiềm 根căn 內nội 者giả 。猶do 如như 瑠lưu 璃ly 。

(# 略lược 牒điệp 語ngữ 簡giản 可khả 以dĩ 意ý 知tri )# 。

彼bỉ 人nhân 當đương 以dĩ 。瑠lưu 璃ly 籠lung 眼nhãn 當đương 見kiến 山sơn 河hà 。見kiến 瑠lưu 璃ly 不bất 如như 是thị 世Thế 尊Tôn 是thị 人nhân 當đương 以dĩ 。瑠lưu 璃ly 籠lung 眼nhãn 實thật 見kiến 瑠lưu 璃ly 。

(# 遠viễn 觀quán 物vật 象tượng 近cận 見kiến 瑠lưu 璃ly 問vấn 答đáp 極cực 成thành 故cố 云vân 如như 是thị )# 。

佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。汝nhữ 心tâm 若nhược 同đồng 。瑠lưu 璃ly 合hợp 者giả 當đương 見kiến 山sơn 河hà 。何hà 不bất 見kiến 眼nhãn 。

(# 喻dụ 則tắc 近cận 遠viễn 俱câu 見kiến 法pháp 則tắc 唯duy 見kiến 山sơn 河hà 既ký 失thất 近cận 觀quán 何hà 成thành 同đồng 喻dụ 法pháp 喻dụ 不bất 等đẳng 潛tiềm 根căn 理lý 虧khuy 下hạ 更cánh 縱túng/tung 破phá 今kim 無vô 所sở 據cứ )# 。

若nhược 見kiến 眼nhãn 者giả 。眼nhãn 即tức 同đồng 境cảnh 。不bất 得đắc 成thành 隨tùy 。

(# 設thiết 使sử 見kiến 眼nhãn 即tức 成thành 敵địch 對đối 云vân 何hà 前tiền 言ngôn 隨tùy 即tức 分phân 別biệt 。此thử 有hữu 自tự 語ngữ 相tương 違vi 過quá 也dã )# 。

若nhược 不bất 能năng 見kiến 。云vân 何hà 說thuyết 言ngôn 。此thử 了liễu 知tri 心tâm 。潛tiềm 在tại 根căn 內nội 。如như 瑠lưu 璃ly 合hợp 。

(# 結kết 成thành 法pháp 喻dụ 不bất 齊tề 過quá 也dã 二nhị 過quá 既ký 彰chương 潛tiềm 根căn 理lý 喪táng ○# 標tiêu 若nhược 不bất 見kiến 眼nhãn 法pháp 喻dụ 不bất 齊tề ○# 解giải 真chân 際tế 曰viết 喻dụ 見kiến 瑠lưu 璃ly 法pháp 不bất 見kiến 根căn 縱túng/tung 許hứa 見kiến 根căn 根căn 即tức 是thị 境cảnh 若nhược 是thị 境cảnh 者giả 不bất 得đắc 言ngôn 隨tùy 以dĩ 前tiền 文văn 云vân 彼bỉ 根căn 隨tùy 見kiến 。隨tùy 即tức 分phân 別biệt 故cố )# 。

是thị 故cố 應ưng 知tri 。汝nhữ 言ngôn 覺giác 了liễu 。能năng 知tri 之chi 心tâm 。潛tiềm 伏phục 根căn 裏lý 。如như 瑠lưu 璃ly 合hợp 。無vô 有hữu 是thị 處xứ 。

(# 標tiêu 已dĩ 上thượng 破phá 潛tiềm 根căn 境cảnh )# 。

阿A 難Nan 白bạch 佛Phật 言ngôn 。世Thế 尊Tôn 我ngã 今kim 。又hựu 作tác 如như 是thị 思tư 惟duy 。是thị 眾chúng 生sanh 身thân 。腑phủ 臟tạng 在tại 中trung 。竅khiếu 宂# 居cư 外ngoại 有hữu 臟tạng 則tắc 暗ám 有hữu 竅khiếu 則tắc 明minh 。我ngã 今kim 對đối 佛Phật 。開khai 眼nhãn 見kiến 明minh 。名danh 為vi 見kiến 外ngoại 。閉bế 眼nhãn 見kiến 暗ám 。名danh 為vi 見kiến 內nội 。是thị 義nghĩa 云vân 何hà 。

(# 疏sớ/sơ 此thử 中trung 立lập 意ý 復phục 宗tông 歸quy 內nội 最tối 初sơ 所sở 計kế 心tâm 在tại 身thân 中trung 佛Phật 即tức 推thôi 徵trưng 不bất 合hợp 在tại 內nội 以dĩ 不bất 能năng 見kiến 身thân 中trung 物vật 故cố 由do 此thử 轉chuyển 計kế 身thân 外ngoại 潛tiềm 根căn 及cập 至chí 窮cùng 研nghiên 二nhị 俱câu 不bất 當đương 再tái 思tư 理lý 道đạo 在tại 內nội 義nghĩa 長trường/trưởng 遂toại 立lập 臟tạng 暗ám 竅khiếu 明minh 責trách 無vô 不bất 見kiến 內nội 過quá 七thất 竅khiếu 明minh 露lộ 五ngũ 臟tạng 黯ảm 然nhiên 開khai 竅khiếu 緣duyên 明minh 合hợp 眼nhãn 對đối 暗ám 明minh 暗ám 若nhược 見kiến 內nội 外ngoại 俱câu 緣duyên 由do 是thị 在tại 內nội 決quyết 無vô 所sở 惑hoặc ○# 標tiêu 白bạch 虎hổ 通thông 云vân 五ngũ 臟tạng 即tức 肝can 心tâm 肺phế 腎thận 脾tì 六lục 腑phủ 者giả 即tức 五ngũ 臟tạng 之chi 宮cung 府phủ 也dã 胃vị 為vi 脾tì 之chi 府phủ 膀# 胱# 為vi 腎thận 之chi 府phủ 三tam 焦tiêu 為vi 命mạng 之chi 府phủ 膽đảm 為vi 肝can 府phủ 大đại 小tiểu 腸tràng 為vi 心tâm 府phủ 肺phế 府phủ ○# 解giải 私tư 謂vị 初sơ 計kế 心tâm 在tại 身thân 內nội 佛Phật 以dĩ 不bất 見kiến 腑phủ 臟tạng 為vi 破phá 次thứ 計kế 在tại 外ngoại 復phục 招chiêu 身thân 心tâm 相tương 離ly 之chi 難nạn/nan 又hựu 計kế 潛tiềm 根căn 且thả 乖quai 瑠lưu 璃ly 籠lung 眼nhãn 之chi 喻dụ 今kim 立lập 內nội 外ngoại 欲dục 免miễn 前tiền 之chi 三tam 過quá 也dã 何hà 者giả 良lương 以dĩ 有hữu 臟tạng 則tắc 暗ám 故cố 見kiến 暗ám 時thời 即tức 名danh 為vi 內nội 何hà 必tất 須tu 見kiến 身thân 內nội 之chi 物vật 耶da 有hữu 竅khiếu 則tắc 明minh 。故cố 見kiến 明minh 時thời 即tức 名danh 為vi 外ngoại 豈khởi 應ưng 更cánh 責trách 外ngoại 不bất 相tương 干can 耶da 內nội 外ngoại 若nhược 成thành 自tự 顯hiển 此thử 心tâm 不bất 在tại 一nhất 處xứ 亦diệc 異dị 潛tiềm 根căn 也dã 然nhiên 雖tuy 云vân 見kiến 外ngoại 所sở 執chấp 心tâm 體thể 還hoàn 成thành 在tại 內nội 以dĩ 開khai 眼nhãn 見kiến 明minh 。不bất 同đồng 燈đăng 在tại 室thất 外ngoại 故cố )# 。

佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。汝nhữ 當đương 閉bế 眼nhãn 。見kiến 暗ám 之chi 時thời 。此thử 暗ám 境cảnh 界giới 。為vi 與dữ 眼nhãn 對đối 。為vi 不bất 對đối 眼nhãn 。

(# 疏sớ/sơ 微vi 訖ngật 標tiêu 對đối 與dữ 不bất 對đối 俱câu 不bất 成thành 理lý )# 。

若nhược 與dữ 眼nhãn 對đối 。暗ám 在tại 眼nhãn 前tiền 。云vân 何hà 成thành 內nội 。

(# 疏sớ/sơ 對đối 眼nhãn 在tại 前tiền 前tiền 豈khởi 成thành 內nội )# 。

若nhược 成thành 內nội 者giả 。居cư 暗ám 室thất 中trung 。無vô 日nhật 月nguyệt 燈đăng 。此thử 室thất 暗ám 中trung 。皆giai 汝nhữ 焦tiêu 腑phủ 。

(# 若nhược 謂vị 不bất 論luận 前tiền 後hậu 但đãn 是thị 見kiến 暗ám 便tiện 即tức 內nội 者giả 汝nhữ 處xứ 幽u 室thất 無vô 三tam 光quang 時thời 此thử 室thất 黯ảm 然nhiên 應ưng 是thị 汝nhữ 內nội 以dĩ 同đồng 暗ám 故cố 焦tiêu 腑phủ 即tức 內nội 也dã 應ưng 立lập 量lượng 云vân 汝nhữ 處xứ 幽u 室thất 應ưng 汝nhữ 焦tiêu 腑phủ 以dĩ 是thị 暗ám 故cố 同đồng 汝nhữ 見kiến 暗ám )# 。

若nhược 不bất 對đối 者giả 。云vân 何hà 成thành 見kiến 。

未vị 曾tằng 見kiến 有hữu 。境cảnh 不bất 對đối 眼nhãn 而nhi 稱xưng 見kiến 物vật )# 。

若nhược 離ly 外ngoại 見kiến 。內nội 對đối 所sở 成thành 。

(# 牒điệp 轉chuyển 計kế 也dã 此thử 計kế 由do 前tiền 以dĩ 暗ám 室thất 暗ám 例lệ 眼nhãn 前tiền 暗ám 不bất 合hợp 成thành 內nội 恐khủng 彼bỉ 計kế 云vân 我ngã 所sở 見kiến 暗ám 與dữ 暗ám 室thất 暗ám 二nhị 體thể 不bất 同đồng 何hà 也dã 彼bỉ 暗ám 室thất 暗ám 是thị 身thân 外ngoại 暗ám 名danh 為vi 外ngoại 見kiến 以dĩ 是thị 開khai 眼nhãn 之chi 所sở 緣duyên 故cố 我ngã 所sở 見kiến 暗ám 是thị 身thân 內nội 境cảnh 名danh 為vi 內nội 對đối 以dĩ 是thị 合hợp 眼nhãn 之chi 所sở 緣duyên 故cố 今kim 取thủ 合hợp 眼nhãn 所sở 對đối 之chi 暗ám 名danh 為vi 見kiến 內nội 。非phi 同đồng 所sở 見kiến 室thất 中trung 暗ám 爾nhĩ 如như 何hà 不bất 得đắc 見kiến 暗ám 名danh 內nội 故cố 此thử 牒điệp 也dã 然nhiên 諸chư 師sư 敘tự 計kế 殊thù 不bất 分phân 明minh 蓋cái 譚đàm 人nhân 巧xảo 略lược 但đãn 牒điệp 而nhi 已dĩ 有hữu 智trí 請thỉnh 詳tường 無vô 執chấp 麻ma 矣hĩ ○# 解giải 此thử 縱túng/tung 計kế 也dã )# 。

合hợp 眼nhãn 見kiến 暗ám 。名danh 為vi 身thân 中trung 。開khai 眼nhãn 見kiến 明minh 。何hà 不bất 見kiến 面diện 。若nhược 不bất 見kiến 面diện 。內nội 對đối 不bất 成thành 。

(# 疏sớ/sơ 奪đoạt 破phá 也dã 設thiết 許hứa 合hợp 眼nhãn 對đối 暗ám 名danh 見kiến 身thân 中trung 亦diệc 應ưng 開khai 眼nhãn 對đối 明minh 而nhi 見kiến 自tự 面diện 內nội 屬thuộc 於ư 暗ám 尚thượng 許hứa 返phản 見kiến 面diện 屬thuộc 於ư 明minh 豈khởi 無vô 返phản 見kiến 一nhất 成thành 則tắc 俱câu 成thành 一nhất 破phá 則tắc 俱câu 破phá 故cố 云vân 若nhược 不bất 見kiến 面diện 。內nội 對đối 不bất 成thành 。 ○# 解giải 牒điệp 計kế 難nạn/nan 之chi 若nhược 謂vị 合hợp 眼nhãn 見kiến 暗ám 。名danh 為vi 內nội 對đối 焦tiêu 腑phủ 義nghĩa 者giả 何hà 不bất 開khai 眼nhãn 見kiến 明minh 。亦diệc 有hữu 外ngoại 對đối 面diện 目mục 之chi 相tướng 乎hồ 外ngoại 相tướng 既ký 無vô 內nội 義nghĩa 安an 在tại )# 。

見kiến 面diện 若nhược 成thành 。

(# 復phục 以dĩ 前tiền 難nạn/nan 縱túng/tung 其kỳ 所sở 計kế )# 。

此thử 了liễu 知tri 心tâm 。及cập 與dữ 眼nhãn 根căn 。乃nãi 在tại 虛hư 空không 。何hà 成thành 在tại 內nội 。若nhược 在tại 虛hư 空không 。自tự 非phi 汝nhữ 體thể 。

(# 疏sớ/sơ 設thiết 汝nhữ 執chấp 言ngôn 能năng 見kiến 面diện 者giả 汝nhữ 心tâm 及cập 眼nhãn 應ưng 處xứ 虛hư 空không 以dĩ 眼nhãn 境cảnh 相tướng 對đối 方phương 成thành 見kiến 故cố 若nhược 許hứa 處xứ 空không 顯hiển 是thị 在tại 外ngoại 如như 何hà 復phục 執chấp 心tâm 居cư 身thân 內nội 又hựu 若nhược 在tại 空không 即tức 同đồng 他tha 人nhân 自tự 然nhiên 不bất 是thị 汝nhữ 之chi 心tâm 體thể 此thử 之chi 二nhị 過quá 應ưng 立lập 量lượng 云vân 汝nhữ 之chi 心tâm 靈linh 。定định 不bất 在tại 內nội 見kiến 汝nhữ 面diện 故cố 猶do 如như 他tha 人nhân 破phá 次thứ 過quá 者giả 但đãn 改cải 宗tông 云vân 定định 非phi 汝nhữ 體thể 同đồng 喻dụ 如như 前tiền )# 。

即tức 應ưng 如Như 來Lai 。今kim 見kiến 汝nhữ 面diện 。亦diệc 是thị 汝nhữ 身thân 。

(# 汝nhữ 或hoặc 執chấp 言ngôn 雖tuy 見kiến 我ngã 面diện 定định 是thị 我ngã 體thể 即tức 復phục 破phá 云vân 佛Phật 亦diệc 見kiến 汝nhữ 應ưng 是thị 汝nhữ 身thân 應ưng 立lập 量lượng 云vân 如Như 來Lai 之chi 身thân 。定định 是thị 汝nhữ 體thể 見kiến 汝nhữ 面diện 故cố 如như 汝nhữ 心tâm 眼nhãn 設thiết 或hoặc 不bất 許hứa 佛Phật 身thân 是thị 汝nhữ 汝nhữ 之chi 心tâm 眼nhãn 亦diệc 非phi 是thị 汝nhữ 便tiện 同đồng 前tiền 文văn 自tự 非phi 汝nhữ 體thể 也dã )# 。

汝nhữ 眼nhãn 已dĩ 知tri 。身thân 合hợp 非phi 覺giác 。

(# 又hựu 若nhược 汝nhữ 心tâm 能năng 見kiến 面diện 者giả 本bổn 分phân 身thân 處xứ 應ưng 無vô 知tri 覺giác 以dĩ 在tại 眼nhãn 根căn 處xứ 虛hư 空không 故cố 身thân 若nhược 有hữu 覺giác 眼nhãn 必tất 無vô 知tri 在tại 一nhất 不bất 在tại 一nhất 經kinh 文văn 巧xảo 略lược 故cố 不bất 言ngôn 也dã ○# 解giải 汝nhữ 眼nhãn 在tại 空không 空không 中trung 有hữu 知tri 知tri 既ký 離ly 身thân 身thân 合hợp 無vô 覺giác )# 。

必tất 汝nhữ 執chấp 言ngôn 。身thân 眼nhãn 兩lưỡng 覺giác 。應ưng 有hữu 二nhị 知tri 。即tức 汝nhữ 一nhất 身thân 。應ưng 成thành 兩lưỡng 佛Phật 。

(# 疏sớ/sơ 必tất 汝nhữ 現hiện 今kim 眼nhãn 根căn 自tự 知tri 身thân 處xứ 自tự 覺giác 非phi 互hỗ 闕khuyết 者giả 須tu 有hữu 二nhị 心tâm 知tri 即tức 心tâm 也dã 凡phàm 有hữu 心tâm 者giả 皆giai 當đương 作tác 佛Phật 。豈khởi 汝nhữ 一nhất 身thân 成thành 兩lưỡng 佛Phật 耶da 此thử 之chi 四tứ 段đoạn 展triển 轉chuyển 破phá 逐trục 皆giai 由do 前tiền 文văn 內nội 對đối 所sở 成thành 。見kiến 面diện 之chi 執chấp 妄vọng 情tình 紛phân 擾nhiễu 執chấp 計kế 多đa 端đoan 故cố 盡tận 破phá 之chi 令linh 無vô 所sở 救cứu ○# 解giải 所sở 執chấp 與dữ 難nạn/nan 豈khởi 其kỳ 然nhiên 乎hồ 蓋cái 防phòng 至chí 純thuần 者giả 耳nhĩ )# 。

是thị 故cố 應ưng 知tri 。汝nhữ 言ngôn 見kiến 暗ám 。名danh 見kiến 內nội 者giả 。無vô 有hữu 是thị 處xứ 。

(# 不bất 言ngôn 見kiến 明minh 為vi 外ngoại 者giả 略lược 也dã 又hựu 見kiến 外ngoại 為vi 成thành 見kiến 內nội 從tùng 正chánh 計kế 結kết 也dã )# 。

阿A 難Nan 言ngôn 我ngã 常thường 聞văn 佛Phật 。開khai 示thị 四tứ 眾chúng 。由do 心tâm 生sanh 故cố 。種chủng 種chủng 法pháp 生sanh 。由do 法pháp 生sanh 故cố 。種chủng 種chủng 心tâm 生sanh 。

(# 疏sớ/sơ 引dẫn 教giáo 也dã 第đệ 八bát 本bổn 識thức 變biến 生sanh 三tam 境cảnh 故cố 云vân 心tâm 生sanh 法pháp 生sanh 境cảnh 界giới 風phong 動động 能năng 起khởi 識thức 浪lãng 故cố 云vân 法pháp 生sanh 心tâm 生sanh 今kim 雖tuy 通thông 舉cử 要yếu 取thủ 後hậu 句cú 法pháp 生sanh 心tâm 生sanh 以dĩ 為vi 據cứ 也dã ○# 解giải 孤cô 山sơn 曰viết 心tâm 生sanh 法pháp 生sanh 境cảnh 從tùng 心tâm 起khởi 也dã 法pháp 生sanh 心tâm 生sanh 心tâm 逐trục 境cảnh 遷thiên 也dã )# 。

我ngã 今kim 思tư 惟duy 。即tức 思tư 惟duy 體thể 。實thật 我ngã 心tâm 性tánh 。隨tùy 所sở 合hợp 處xứ 。心tâm 則tắc 隨tùy 有hữu 。亦diệc 非phi 內nội 外ngoại 。中trung 間gian 三tam 處xứ 。

(# 疏sớ/sơ 現hiện 今kim 思tư 惟duy 誠thành 有hữu 緣duyên 慮lự 及cập 推thôi 所sở 止chỉ 三tam 處xứ 元nguyên 非phi 應ưng 知tri 隨tùy 境cảnh 而nhi 生sanh 心tâm 與dữ 境cảnh 合hợp 境cảnh 既ký 不bất 一nhất 心tâm 亦diệc 隨tùy 多đa 頗phả 合hợp 佛Phật 言ngôn 必tất 無vô 虛hư 論luận ○# 解giải 根căn 與dữ 塵trần 合hợp 故cố 心tâm 隨tùy 生sanh 亦diệc 非phi 三tam 處xứ 翻phiên 前tiền 四tứ 計kế 也dã 內nội 即tức 在tại 內nội 見kiến 內nội 外ngoại 即tức 在tại 外ngoại 中trung 間gian 即tức 潛tiềm 根căn )# 。

佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。汝nhữ 今kim 說thuyết 言ngôn 。由do 法pháp 生sanh 故cố 。種chủng 種chủng 心tâm 生sanh 。隨tùy 所sở 合hợp 處xứ 。心tâm 隨tùy 有hữu 者giả 。

(# 疏sớ/sơ 牒điệp 前tiền 計kế 也dã )# 。

是thị 心tâm 無vô 體thể 。則tắc 無vô 所sở 合hợp 。

(# 既ký 言ngôn 因nhân 法pháp 有hữu 心tâm 應ưng 知tri 心tâm 本bổn 無vô 體thể 無vô 體thể 言ngôn 合hợp 理lý 必tất 不bất 然nhiên 一nhất 法pháp 云vân 何hà 合hợp 斯tư 之chi 謂vị 矣hĩ )# 。

若nhược 無vô 有hữu 體thể 。而nhi 能năng 合hợp 者giả 。則tắc 十thập 九cửu 界giới 。因nhân 七thất 塵trần 合hợp 。是thị 義nghĩa 不bất 然nhiên 。

(# 若nhược 汝nhữ 堅kiên 執chấp 無vô 體thể 能năng 合hợp 十thập 九cửu 界giới 第đệ 七thất 塵trần 體thể 畢tất 竟cánh 無vô 亦diệc 應ưng 有hữu 合hợp 世thế 間gian 學học 者giả 誰thùy 信tín 有hữu 之chi 故cố 云vân 不bất 然nhiên ○# 解giải 心tâm 既ký 隨tùy 合hợp 而nhi 有hữu 則tắc 自tự 無vô 體thể 若nhược 本bổn 無vô 體thể 而nhi 能năng 合hợp 者giả 。則tắc 十thập 九cửu 界giới 。與dữ 七thất 塵trần 一nhất 俱câu 無vô 體thể 亦diệc 應ưng 能năng 合hợp 彼bỉ 既ký 不bất 爾nhĩ 此thử 云vân 何hà 然nhiên 以dĩ 界giới 但đãn 十thập 八bát 塵trần 唯duy 有hữu 六lục 故cố )# 。

若nhược 有hữu 體thể 者giả 。如như 汝nhữ 以dĩ 手thủ 。自tự 挃trất 其kỳ 體thể 。汝nhữ 所sở 知tri 心tâm 。為vi 復phục 內nội 出xuất 。為vi 從tùng 外ngoại 入nhập 。若nhược 復phục 內nội 出xuất 。還hoàn 見kiến 身thân 中trung 。若nhược 從tùng 外ngoại 來lai 。先tiên 合hợp 見kiến 面diện 。

(# 疏sớ/sơ 挃trất 猶do 觸xúc 也dã 以dĩ 手thủ 觸xúc 身thân 必tất 先tiên 知tri 覺giác 既ký 言ngôn 有hữu 體thể 不bất 無vô 所sở 止chỉ 內nội 外ngoại 二nhị 處xứ 必tất 從tùng 一nhất 緣duyên 故cố 今kim 雙song 詰cật 難nạn/nan 同đồng 前tiền 破phá ○# 解giải 既ký 無vô 來lai 處xứ 心tâm 體thể 自tự 無vô )# 。

阿A 難Nan 言ngôn 見kiến 是thị 其kỳ 眼nhãn 。心tâm 知tri 非phi 眼nhãn 。為vi 見kiến 非phi 義nghĩa 。

(# 疏sớ/sơ 轉chuyển 救cứu 也dã 若nhược 如như 前tiền 難nạn/nan 令linh 見kiến 而nhi 等đẳng 理lý 恐khủng 不bất 然nhiên 以dĩ 心tâm 能năng 鑒giám 覺giác 但đãn 名danh 為vi 知tri 眼nhãn 有hữu 照chiếu 明minh 方phương 稱xưng 曰viết 見kiến 若nhược 將tương 心tâm 知tri 為vi 眼nhãn 見kiến 者giả 必tất 無vô 此thử 理lý 故cố 云vân 非phi 義nghĩa ○# 解giải 真chân 際tế 曰viết 阿A 難Nan 意ý 謂vị 見kiến 自tự 是thị 眼nhãn 心tâm 但đãn 能năng 知tri 不bất 可khả 以dĩ 心tâm 為vi 見kiến 故cố 云vân 非phi 義nghĩa 而nhi 不bất 知tri 根căn 不bất 自tự 見kiến 心tâm 依y 根căn 見kiến 故cố 下hạ 破phá 其kỳ 眼nhãn 獨độc 能năng 見kiến )# 。

佛Phật 言ngôn 若nhược 眼nhãn 能năng 見kiến 。汝nhữ 在tại 室thất 中trung 。門môn 能năng 見kiến 不phủ 。

(# 疏sớ/sơ 引dẫn 喻dụ 難nạn/nan 也dã 如như 世thế 間gian 人nhân 。稱xưng 見kiến 外ngoại 者giả 必tất 待đãi 出xuất 門môn 方phương 名danh 人nhân 見kiến 若nhược 人nhân 居cư 室thất 門môn 豈khởi 自tự 見kiến 門môn 眼nhãn 也dã 人nhân 心tâm 也dã 汝nhữ 稱xưng 眼nhãn 見kiến 理lý 恐khủng 不bất 然nhiên )# 。

則tắc 諸chư 已dĩ 死tử 。尚thượng 有hữu 眼nhãn 存tồn 。應ưng 皆giai 見kiến 物vật 。若nhược 見kiến 物vật 者giả 。云vân 何hà 名danh 死tử 。

(# 舉cử 事sự 破phá 也dã 若nhược 眼nhãn 名danh 見kiến 死tử 者giả 眼nhãn 存tồn 心tâm 識thức 離ly 體thể 豈khởi 說thuyết 有hữu 見kiến 有hữu 見kiến 非phi 死tử 死tử 必tất 無vô 見kiến 稱xưng 見kiến 在tại 眼nhãn 不bất 其kỳ 謬mậu 哉tai )# 。

阿A 難Nan 又hựu 汝nhữ 覺giác 了liễu 。能năng 知tri 之chi 心tâm 。若nhược 必tất 有hữu 體thể 。為vi 復phục 一nhất 體thể 。為vi 有hữu 多đa 體thể 。今kim 在tại 汝nhữ 身thân 。為vi 復phục 徧biến 體thể 為vi 不bất 徧biến 體thể 。

(# 一nhất 多đa 心tâm 體thể 也dã 徧biến 局cục 身thân 體thể 也dã 餘dư 文văn 可khả 知tri )# 。

若nhược 一nhất 體thể 者giả 。則tắc 汝nhữ 以dĩ 手thủ 。挃trất 一nhất 肢chi 時thời 四tứ 肢chi 應ưng 覺giác 若nhược 咸hàm 覺giác 者giả 。挃trất 應ưng 無vô 在tại 。若nhược 挃trất 有hữu 所sở 。則tắc 汝nhữ 一nhất 體thể 。自tự 不bất 能năng 成thành 。

(# 破phá 一nhất 也dã 心tâm 體thể 若nhược 一nhất 四tứ 處xứ 咸hàm 同đồng 一nhất 肢chi 受thọ 觸xúc 四tứ 應ưng 俱câu 覺giác 設thiết 許hứa 俱câu 覺giác 失thất 本bổn 觸xúc 處xứ 故cố 云vân 無vô 在tại 若nhược 覺giác 元nguyên 所sở 觸xúc 處xứ 一nhất 體thể 之chi 義nghĩa 豈khởi 存tồn ○# 解giải 孤cô 山sơn 曰viết 挃trất 應ưng 無vô 在tại 。者giả 謂vị 非phi 定định 在tại 一nhất 肢chi 也dã )# 。

若nhược 多đa 體thể 者giả 。則tắc 成thành 多đa 人nhân 。何hà 體thể 為vi 汝nhữ 。

(# 疏sớ/sơ 破phá 多đa 也dã 汝nhữ 心tâm 唯duy 一nhất 豈khởi 合hợp 言ngôn 多đa 若nhược 許hứa 多đa 心tâm 汝nhữ 亦diệc 多đa 體thể 多đa 體thể 之chi 內nội 誰thùy 為vi 阿A 難Nan 故cố 云vân 何hà 體thể 為vi 汝nhữ 。 ○# 解giải 若nhược 言ngôn 四tứ 肢chi 各các 自tự 有hữu 心tâm 故cố 觸xúc 一nhất 肢chi 餘dư 肢chi 不bất 覺giác 則tắc 成thành 四tứ 人nhân 何hà 肢chi 是thị 汝nhữ )# 。

若nhược 徧biến 體thể 者giả 。同đồng 前tiền 所sở 挃trất 。

(# 疏sớ/sơ 破phá 徧biến 也dã 挃trất 一nhất 肢chi 時thời 四tứ 肢chi 應ưng 覺giác 故cố 云vân 同đồng 前tiền ○# 解giải 同đồng 一nhất 體thể 也dã )# 。

若nhược 不bất 徧biến 者giả 當đương 汝nhữ 觸xúc 頭đầu 。亦diệc 觸xúc 其kỳ 足túc 。頭đầu 有hữu 所sở 覺giác 。足túc 應ưng 無vô 知tri 。今kim 汝nhữ 不bất 然nhiên 。

(# 疏sớ/sơ 破phá 不bất 徧biến 也dã 若nhược 汝nhữ 執chấp 心tâm 不bất 徧biến 身thân 者giả 頭đầu 足túc 之chi 觸xúc 同đồng 時thời 而nhi 下hạ 一nhất 合hợp 有hữu 覺giác 一nhất 當đương 不bất 知tri 今kim 汝nhữ 咸hàm 知tri 孰thục 成thành 不bất 徧biến 故cố 云vân 今kim 汝nhữ 不bất 然nhiên 。 ○# 解giải 既ký 俱câu 觸xúc 俱câu 覺giác 則tắc 非phi 不bất 徧biến )# 。

是thị 故cố 應ưng 知tri 。隨tùy 所sở 合hợp 處xứ 。心tâm 則tắc 隨tùy 有hữu 。無vô 有hữu 是thị 處xứ 。

(# 標tiêu 已dĩ 上thượng 破phá 隨tùy 合hợp 竟cánh )# 。

阿A 難Nan 白bạch 佛Phật 言ngôn 。世Thế 尊Tôn 我ngã 亦diệc 聞văn 佛Phật 。與dữ 文Văn 殊Thù 等đẳng 。諸chư 法Pháp 王Vương 子Tử 。談đàm 實thật 相tướng 時thời 。世Thế 尊Tôn 亦diệc 言ngôn 。心tâm 不bất 在tại 內nội 。亦diệc 不bất 在tại 外ngoại 。

(# 疏sớ/sơ 引dẫn 教giáo 文văn 也dã )# 。

如như 我ngã 思tư 惟duy 。內nội 無vô 所sở 見kiến 。外ngoại 不bất 相tương 知tri 。內nội 無vô 知tri 故cố 。在tại 內nội 不bất 成thành 。身thân 心tâm 相tương 知tri 。在tại 外ngoại 非phi 義nghĩa 。

(# 合hợp 教giáo 理lý 也dã 不bất 相tương 知tri 者giả 合hợp 云vân 外ngoại 又hựu 相tương 知tri 恐khủng 文văn 悞ngộ 耳nhĩ )# 。

今kim 相tương 知tri 故cố 。復phục 內nội 無vô 見kiến 。當đương 在tại 中trung 間gian 。

(# 正chánh 立lập 中trung 也dã ○# 解giải 相tương 知tri 故cố 不bất 在tại 外ngoại 塵trần 內nội 無vô 見kiến 故cố 不bất 在tại 內nội 根căn )# 。

佛Phật 言ngôn 汝nhữ 言ngôn 中trung 間gian 。中trung 必tất 不bất 迷mê 。非phi 無vô 所sở 在tại 。今kim 汝nhữ 推thôi 中trung 。中trung 何hà 為vi 在tại 。為vi 復phục 在tại 處xứ 。為vi 當đương 在tại 身thân 。

(# 疏sớ/sơ 若nhược 心tâm 在tại 中trung 中trung 應ưng 無vô 惑hoặc 必tất 有hữu 所sở 在tại 何hà 者giả 為vi 中trung 故cố 舉cử 身thân 處xứ 以dĩ 定định 中trung 位vị ○# 標tiêu 在tại 身thân 在tại 處xứ 義nghĩa 。無vô 所sở 取thủ 。

若nhược 在tại 身thân 者giả 。在tại 邊biên 非phi 中trung 。在tại 中trung 同đồng 內nội 。

(# 疏sớ/sơ 若nhược 汝nhữ 於ư 身thân 立lập 中trung 位vị 者giả 身thân 有hữu 中trung 邊biên 若nhược 居cư 身thân 中trung 與dữ 內nội 何hà 別biệt 應ưng 合hợp 見kiến 內nội 若nhược 就tựu 身thân 邊biên 邊biên 則tắc 非phi 中trung 便tiện 有hữu 自tự 語ngữ 相tương 違vi 過quá 也dã ○# 標tiêu 身thân 中trung 如như 前tiền 執chấp 心tâm 在tại 內nội )# 。

若nhược 在tại 處xứ 者giả 。為vi 有hữu 所sở 表biểu 。為vi 無vô 所sở 表biểu 。無vô 表biểu 同đồng 無vô 。表biểu 則tắc 無vô 定định 。

(# 解giải 若nhược 無vô 表biểu 示thị 心tâm 則tắc 無vô 體thể 若nhược 有hữu 表biểu 示thị 中trung 則tắc 無vô 定định )# 。

何hà 以dĩ 故cố 如như 人nhân 以dĩ 表biểu 。表biểu 為vi 中trung 時thời 。東đông 看khán 則tắc 西tây 。南nam 觀quan 成thành 北bắc 。表biểu 體thể 既ký 混hỗn 。心tâm 應ưng 雜tạp 亂loạn 。

(# 疏sớ/sơ 若nhược 身thân 外ngoại 處xứ 立lập 中trung 位vị 者giả 必tất 須tu 約ước 表biểu 何hà 處xứ 見kiến 中trung 若nhược 不bất 可khả 表biểu 即tức 畢tất 竟cánh 無vô 猶do 如như 兔thố 角giác 若nhược 可khả 表biểu 示thị 即tức 成thành 不bất 定định 東đông 西tây 南nam 北bắc 。皆giai 可khả 道đạo 故cố 能năng 表biểu 既ký 亂loạn 心tâm 應ưng 混hỗn 雜tạp 理lý 應ưng 不bất 然nhiên ○# 標tiêu 無vô 表biểu 同đồng 龜quy 毛mao 兔thố 角giác 。有hữu 表biểu 中trung 位vị 四tứ 望vọng 不bất 定định )# 。

阿A 難Nan 言ngôn 我ngã 所sở 說thuyết 中trung 。非phi 此thử 二nhị 種chủng 。如như 世Thế 尊Tôn 言ngôn 。眼nhãn 色sắc 為vi 緣duyên 。生sanh 於ư 眼nhãn 識thức 。眼nhãn 有hữu 分phân 別biệt 。色sắc 塵trần 無vô 知tri 。識thức 生sanh 其kỳ 中trung 。則tắc 為vi 心tâm 在tại 。

(# 疏sớ/sơ 身thân 處xứ 二nhị 種chủng 非phi 我ngã 立lập 意ý 眼nhãn 色sắc 為vi 緣duyên 。生sanh 眼nhãn 識thức 者giả 豈khởi 非phi 尊tôn 言ngôn 今kim 約ước 根căn 境cảnh 兩lưỡng 楹doanh 之chi 間gian 以dĩ 立lập 中trung 位vị 心tâm 在tại 此thử 也dã 根căn 能năng 照chiếu 境cảnh 故cố 云vân 分phân 別biệt 。

佛Phật 言ngôn 汝nhữ 心tâm 若nhược 在tại 。根căn 塵trần 之chi 中trung 。此thử 之chi 心tâm 體thể 。為vi 復phục 兼kiêm 二nhị 。為vi 不bất 兼kiêm 二nhị 。

(# 以dĩ 此thử 為vi 中trung 為vi 復phục 兼kiêm 帶đái 根căn 塵trần 二nhị 法pháp 為vi 不bất 爾nhĩ 耶da ○# 標tiêu 兼kiêm 與dữ 不bất 兼kiêm 義nghĩa 無vô 所sở 取thủ 也dã )# 。

若nhược 兼kiêm 二nhị 者giả 。物vật 體thể 雜tạp 亂loạn 。

(# 疏sớ/sơ 因nhân 心tâm 所sở 兼kiêm 根căn 塵trần 相tương/tướng 雜tạp 塵trần 亦diệc 分phân 別biệt 根căn 亦diệc 無vô 知tri 物vật 即tức 塵trần 也dã 體thể 即tức 根căn 也dã ○# 標tiêu 物vật 是thị 境cảnh 亦diệc 有hữu 心tâm 分phân 別biệt 體thể 是thị 根căn 亦diệc 帶đái 心tâm 有hữu 分phân 別biệt 。世thế 間gian 不bất 成thành 安an 立lập 。

物vật 非phi 體thể 知tri 。成thành 敵địch 兩lưỡng 立lập 。云vân 何hà 為vi 中trung 。

(# 疏sớ/sơ 今kim 若nhược 不bất 雜tạp 物vật 自tự 無vô 知tri 體thể 自tự 照chiếu 境cảnh 宛uyển 成thành 相tương 敵địch 但đãn 有hữu 二nhị 相tương/tướng 中trung 云vân 何hà 存tồn ○# 標tiêu 阿A 難Nan 救cứu 云vân 雖tuy 兼kiêm 於ư 二nhị 物vật 體thể 不bất 雜tạp 物vật 非phi 體thể 知tri 。者giả 物vật 不bất 知tri 體thể 自tự 知tri 若nhược 如như 此thử 佛Phật 破phá 云vân 物vật 是thị 境cảnh 境cảnh 既ký 無vô 知tri 體thể 是thị 根căn 有hữu 知tri 一nhất 知tri 一nhất 不bất 知tri 成thành 敵địch 如như 牛ngưu 角giác 相tương 對đối 也dã ○# 解giải 資tư 中trung 曰viết 物vật 無vô 所sở 知tri 體thể 有hữu 所sở 知tri 故cố 云vân 物vật 非phi 體thể 知tri 。知tri 與dữ 無vô 知tri 相tướng 形hình 而nhi 立lập 故cố 云vân 。成thành 敵địch 兩lưỡng 立lập 。

兼kiêm 二nhị 不bất 成thành 。非phi 知tri 不bất 知tri 。即tức 無vô 體thể 性tánh 。中trung 何hà 為vi 相tướng 。

(# 疏sớ/sơ 不bất 兼kiêm 根căn 故cố 名danh 為vi 非phi 知tri 不bất 兼kiêm 境cảnh 故cố 名danh 非phi 不bất 知tri 二nhị 義nghĩa 既ký 非phi 將tương 何hà 以dĩ 表biểu 心tâm 之chi 體thể 性tánh 體thể 性tánh 不bất 有hữu 中trung 位vị 自tự 無vô ○# 標tiêu 其kỳ 義nghĩa 轉chuyển 踈sơ 也dã 非phi 知tri 者giả 去khứ 根căn 也dã 非phi 不bất 知tri 者giả 無vô 境cảnh 也dã 根căn 境cảnh 既ký 無vô 非phi 猶do 無vô 也dã 自tự 無vô 中trung 位vị 云vân 何hà 分phần/phân 中trung ○# 解giải 離ly 知tri 不bất 知tri 之chi 外ngoại 復phục 以dĩ 何hà 相tương/tướng 表biểu 心tâm 有hữu 體thể 既ký 無vô 體thể 性tánh 將tương 何hà 為vi 中trung )# 。

是thị 故cố 應ưng 知tri 。當đương 在tại 中trung 間gian 。無vô 有hữu 是thị 處xứ 。

(# 標tiêu 已dĩ 上thượng 破phá 中trung 間gian 竟cánh )# 。

阿A 難Nan 白bạch 佛Phật 言ngôn 。世Thế 尊Tôn 我ngã 昔tích 見kiến 佛Phật 。與dữ 大Đại 目Mục 連Liên 。須Tu 菩Bồ 提Đề 富Phú 樓Lâu 那Na 舍Xá 利Lợi 弗Phất 四tứ 大đại 弟đệ 子tử 。共cộng 轉chuyển 法Pháp 輪luân 。常thường 言ngôn 覺giác 知tri 分phân 別biệt 心tâm 性tánh 。既ký 不bất 在tại 內nội 。亦diệc 不bất 在tại 外ngoại 。不bất 在tại 中trung 間gian 。俱câu 無vô 所sở 在tại 。一nhất 切thiết 無vô 著trước 。名danh 之chi 為vi 心tâm 。則tắc 我ngã 無vô 著trước 。名danh 為vi 心tâm 不phủ 。

(# 疏sớ/sơ 既ký 非phi 內nội 外ngoại 中trung 間gian 。即tức 知tri 心tâm 無vô 所sở 著trước 。而nhi 不bất 知tri 佛Phật 意ý 破phá 妄vọng 無vô 體thể 令linh 識thức 本bổn 真Chân 如Như 云vân 三tam 際tế 求cầu 心tâm 心tâm 不bất 有hữu 心tâm 不bất 有hữu 故cố 妄vọng 元nguyên 無vô 妄vọng 心tâm 無vô 處xứ 即tức 菩Bồ 提Đề 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 本bổn 平bình 等đẳng 。不bất 了liễu 此thử 意ý 謬mậu 指chỉ 其kỳ 文văn 妄vọng 立lập 無vô 著trước ○# 便tiện 謂vị 合hợp 教giáo 舉cử 世thế 修tu 行hành 多đa 作tác 此thử 計kế 但đãn 一nhất 切thiết 時thời 都đô 無vô 所sở 著trước 。即tức 我ngã 真chân 心tâm 而nhi 不bất 如như 執chấp 此thử 無vô 著trước 亦diệc 是thị 妄vọng 想tưởng 。楞lăng 伽già 經Kinh 云vân 無vô 心tâm 為vi 心tâm 量lượng 我ngã 說thuyết 為vi 心tâm 量lượng 故cố 下hạ 破phá 之chi )# 。

佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。汝nhữ 言ngôn 覺giác 知tri 。分phân 別biệt 心tâm 性tánh 。俱câu 無vô 在tại 者giả 。世thế 間gian 虛hư 空không 。水thủy 陸lục 飛phi 行hành 。諸chư 所sở 物vật 象tượng 。名danh 為vi 一nhất 切thiết 。汝nhữ 不bất 著trước 者giả 。為vi 在tại 為vi 無vô 。

(# 汝nhữ 言ngôn 一nhất 切thiết 無vô 著trước 。一nhất 切thiết 不bất 出xuất 水thủy 陸lục 空không 行hành 。即tức 汝nhữ 無vô 著trước 之chi 心tâm 決quyết 定định 於ư 彼bỉ 一nhất 切thiết 。法pháp 上thượng 為vi 在tại 不bất 在tại 在tại 即tức 著trước 也dã 若nhược 在tại 不bất 在tại 二nhị 俱câu 有hữu 過quá 如như 下hạ 破phá 之chi ○# 解giải 私tư 謂vị 欲dục 破phá 無vô 著trước 先tiên 以dĩ 外ngoại 境cảnh 定định 之chi 在tại 即tức 有hữu 也dã )# 。

無vô 則tắc 同đồng 於ư 。龜quy 毛mao 兔thố 角giác 。云vân 何hà 不bất 著trước 。

(# 疏sớ/sơ 無vô 者giả 不bất 在tại 也dã 若nhược 此thử 決quyết 定định 不bất 著trước 諸chư 法pháp 。何hà 處xứ 是thị 心tâm 名danh 為vi 不bất 著trước 便tiện 同đồng 世thế 間gian 龜quy 毛mao 兔thố 角giác 。畢tất 竟cánh 無vô 體thể 。體thể 既ký 全toàn 無vô 而nhi 欲dục 名danh 誰thùy 為vi 不bất 著trước 耶da ○# 解giải 無vô 者giả 心tâm 不bất 見kiến 境cảnh 也dã 境cảnh 既ký 本bổn 無vô 心tâm 何hà 所sở 離ly 而nhi 云vân 無vô 著trước 耶da )# 。

有hữu 不bất 著trước 者giả 。不bất 可khả 名danh 無vô 。

(# 疏sớ/sơ 若nhược 此thử 不bất 著trước 之chi 心tâm 是thị 有hữu 體thể 者giả 則tắc 不bất 可khả 言ngôn 不bất 在tại 一nhất 切thiết 無vô 猶do 不bất 在tại 也dã ○# 解giải 有hữu 不bất 著trước 者giả 。心tâm 見kiến 其kỳ 境cảnh 也dã 境cảnh 若nhược 是thị 有hữu 心tâm 則tắc 成thành 著trước 豈khởi 名danh 。為vi 無vô 耶da 。

無vô 相tướng 則tắc 無vô 。

(# 疏sớ/sơ 指chỉ 初sơ 過quá 也dã 無vô 即tức 不bất 在tại 也dã 相tương/tướng 即tức 一nhất 切thiết 也dã 不bất 在tại 諸chư 相tướng 即tức 是thị 無vô 體thể 如như 兔thố 角giác 等đẳng )# 。

非phi 無vô 則tắc 相tướng 。

(# 指chỉ 次thứ 過quá 也dã 非phi 無vô 有hữu 體thể 也dã 體thể 若nhược 必tất 有hữu 即tức 在tại 一nhất 切thiết 故cố 云vân 即tức 相tương/tướng )# 。

相tương/tướng 有hữu 即tức 在tại 。云vân 何hà 無vô 著trước 。

(# 結kết 前tiền 非phi 也dã 相tương/tướng 若nhược 有hữu 心tâm 則tắc 名danh 為vi 著trước 云vân 何hà 安an 立lập 不bất 著trước 義nghĩa 耶da ○# 解giải 謂vị 境cảnh 亡vong 則tắc 心tâm 滅diệt 心tâm 存tồn 則tắc 境cảnh 生sanh 夫phu 相tương/tướng 不bất 自tự 有hữu 由do 心tâm 在tại 故cố 有hữu 心tâm 不bất 自tự 無vô 由do 相tương/tướng 盡tận 故cố 無vô 是thị 以dĩ 有hữu 相tương/tướng 而nhi 言ngôn 無vô 著trước 者giả 理lý 不bất 可khả 也dã 昔tích 支chi 慜mẫn 度độ 云vân 但đãn 無vô 心tâm 於ư 萬vạn 境cảnh 萬vạn 境cảnh 未vị 嘗thường 無vô 詰cật 其kỳ 所sở 談đàm 稍sảo 似tự 今kim 計kế 肇triệu 師sư 破phá 云vân 此thử 得đắc 在tại 神thần 靜tĩnh 失thất 在tại 物vật 虛hư 以dĩ 經kinh 驗nghiệm 之chi 亦diệc 未vị 為vi 得đắc )# 。

是thị 故cố 應ưng 知tri 。一nhất 切thiết 無vô 著trước 。名danh 覺giác 知tri 心tâm 。無vô 有hữu 是thị 處xứ 。

(# 疏sớ/sơ 此thử 上thượng 七thất 段đoạn 破phá 妄vọng 所sở 依y 竟cánh 然nhiên 凡phàm 情tình 所sở 計kế 雖tuy 復phục 萬vạn 差sai 因nhân 依y 之chi 處xứ 不bất 過quá 此thử 七thất 欲dục 推thôi 妄vọng 體thể 先tiên 破phá 所sở 依y 其kỳ 猶do 城thành 陷hãm 則tắc 賊tặc 亡vong 巢sào 傾khuynh 則tắc 夘# 覆phú 徵trưng 雖tuy 有hữu 七thất 處xứ 則tắc 唯duy 五ngũ 第đệ 四tứ 第đệ 七thất 無vô 別biệt 處xứ 故cố 隨tùy 合hợp 無vô 著trước 似tự 破phá 能năng 依y 正chánh 意ý 在tại 所sở 詳tường 之chi 可khả 見kiến ○# 解giải 孤cô 山sơn 曰viết 緫# 此thử 七thất 番phiên 似tự 破phá 四tứ 性tánh 在tại 內nội 潛tiềm 根căn 見kiến 內nội 似tự 自tự 性tánh 在tại 外ngoại 似tự 他tha 性tánh 中trung 間gian 似tự 共cộng 性tánh 隨tùy 合hợp 無vô 著trước 似tự 無vô 因nhân 性tánh 故cố 龍long 樹thụ 云vân 諸chư 法pháp 不bất 自tự 生sanh 亦diệc 不bất 從tùng 他tha 生sanh 。不bất 共cộng 不bất 無vô 因nhân 是thị 故cố 說thuyết 無vô 生sanh 是thị 知tri 如Như 來Lai 七thất 番phiên 逐trục 破phá 使sử 介giới 爾nhĩ 妄vọng 心tâm 無vô 逃đào 避tị 處xứ 。妄vọng 賊tặc 既ký 除trừ 真chân 王vương 得đắc 顯hiển 無vô 生sanh 之chi 理lý 於ư 茲tư 見kiến 矣hĩ 利lợi 根căn 上thượng 智trí 已dĩ 合hợp 潛tiềm 悟ngộ 但đãn 為vi 中trung 下hạ 之chi 輩bối 更cánh 廣quảng 說thuyết 耳nhĩ 私tư 謂vị 若nhược 四tứ 性tánh 未vị 破phá 此thử 覺giác 了liễu 心tâm 世thế 而nhi 非phi 諦đế 破phá 性tánh 執chấp 已dĩ 乃nãi 名danh 世thế 諦đế 世thế 諦đế 虛hư 假giả 猶do 存tồn 於ư 相tương/tướng 若nhược 破phá 此thử 相tương/tướng 方phương 名danh 真Chân 諦Đế 亦diệc 曰viết 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 。故cố 天thiên 台thai 云vân 世thế 諦đế 破phá 性tánh 真Chân 諦Đế 破phá 假giả 假giả 破phá 即tức 相tương/tướng 空không 性tánh 破phá 即tức 性tánh 空không 由do 是thị 言ngôn 之chi 經kinh 文văn 七thất 番phiên 義nghĩa 舍xá 三tam 空không 也dã 資tư 中trung 判phán 經kinh 從tùng 初sơ 至chí 第đệ 二nhị 卷quyển 破phá 心tâm 見kiến 二nhị 執chấp 以dĩ 顯hiển 人nhân 空không 從tùng 汝nhữ 猶do 未vị 明minh 。一nhất 切thiết 浮phù 塵trần 。諸chư 幻huyễn 化hóa 相tướng 。至chí 第đệ 三tam 卷quyển 破phá 陰ấm 處xứ 界giới 等đẳng 。以dĩ 顯hiển 法pháp 空không 余dư 愛ái 流lưu 師sư 善thiện 分phần/phân 義nghĩa 趣thú 但đãn 未vị 知tri 人nhân 法pháp 皆giai 有hữu 性tánh 相tướng 耳nhĩ 洎kịp 下hạ 富Phú 樓Lâu 那Na 章chương 祇kỳ 是thị 緫# 顯hiển 前tiền 之chi 二nhị 空không 故cố 曰viết 令linh 汝nhữ 會hội 中trung 。未vị 得đắc 二nhị 空không 。廻hồi 向hướng 上thượng 乘thừa 阿A 羅La 漢Hán 等đẳng 。皆giai 獲hoạch 一Nhất 乘Thừa 。寂tịch 滅diệt 場tràng 地địa 。

爾nhĩ 時thời 阿A 難Nan 。在tại 大đại 眾chúng 中trung 。即tức 從tùng 座tòa 起khởi 。

(# 疏sớ/sơ 此thử 下hạ 皆giai 咨tư 求cầu 法Pháp 要yếu 恭cung 敬kính 之chi 儀nghi 也dã 梵Phạm 漢hán 兩lưỡng 儀nghi 聽thính 眾chúng 咸hàm 坐tọa 欲dục 有hữu 所sở 問vấn 。從tùng 座tòa 而nhi 作tác 如như 理lý 請thỉnh 益ích 則tắc 起khởi 更cánh 端đoan 則tắc 起khởi 將tương 有hữu 承thừa 聽thính 必tất 須tu 復phục 坐tọa 經kinh 有hữu 退thoái 坐tọa 一nhất 面diện 。儒nho 有hữu 居cư 與dữ 汝nhữ 言ngôn 皆giai 令linh 攝nhiếp 儀nghi 受thọ 法pháp 無vô 謬mậu 也dã 言ngôn 座tòa 起khởi 者giả 從tùng 法pháp 空không 體thể 起khởi 悲bi 濟tế 用dụng 也dã )# 。

偏thiên 袒đản 右hữu 肩kiên 。

(# 袒đản 肉nhục 袒đản 也dã 致trí 敬kính 之chi 極cực 西tây 方phương 俗tục 儀nghi 見kiến 王vương 者giả 必tất 肉nhục 袒đản 示thị 非phi 敢cảm 有hữu 犯phạm 佛Phật 教giáo 亦diệc 隨tùy 此thử 用dụng 然nhiên 此thử 以dĩ 表biểu 將tương 荷hà 大đại 法pháp 之chi 重trọng 擔đảm 耳nhĩ )# 。

右hữu 膝tất 著trước 地địa 。

(# 胡hồ 跪quỵ 也dã 屈khuất 智trí 就tựu 理lý 期kỳ 悟ngộ 入nhập 故cố 皆giai 言ngôn 右hữu 者giả 順thuận 而nhi 無vô 逆nghịch )# 。

合hợp 掌chưởng 。

(# 信tín 解giải 冥minh 符phù 俾tỉ 悟ngộ 入nhập 也dã 已dĩ 上thượng 皆giai 身thân 業nghiệp )# 。

恭cung 敬kính 。

(# 意ý 業nghiệp 也dã 謹cẩn 肅túc 曰viết 恭cung 仰ngưỡng 重trùng 曰viết 敬kính )# 。

而nhi 白bạch 佛Phật 言ngôn 。

(# 此thử 上thượng 皆giai 是thị 經Kinh 家gia 綴chuế 葺# 敘tự 敬kính 儀nghi 也dã 下hạ 即tức 口khẩu 業nghiệp )# 。

我ngã 是thị 如Như 來Lai 。最tối 小tiểu 之chi 弟đệ 。

(# 斛hộc 飯phạn 之chi 子tử 得đắc 道Đạo 夜dạ 生sanh 於ư 諸chư 弟đệ 中trung 是thị 最tối 小tiểu 故cố )# 。

蒙mông 佛Phật 慈từ 愛ái 。雖tuy 令linh 出xuất 家gia 猶do 恃thị 憍kiêu 憐lân 所sở 以dĩ 多đa 聞văn 。未vị 得đắc 無vô 漏lậu 。

(# 見kiến 惑hoặc 雖tuy 除trừ 俱câu 生sanh 全toàn 在tại 至chí 下hạ 方phương 得đắc 第đệ 二nhị 果quả 故cố ○# 解giải 孤cô 山sơn 曰viết 猶do 在tại 預dự 流lưu 未vị 得đắc 四Tứ 果Quả 永vĩnh 無vô 三tam 漏lậu 又hựu 於ư 大Đại 乘Thừa 未vị 得đắc 初sơ 住trụ 中trung 道đạo 無vô 漏lậu )# 。

不bất 能năng 折chiết 伏phục 。娑Sa 毗Tỳ 羅La 咒chú 。為vị 彼bỉ 所sở 轉chuyển 。溺nịch 於ư 婬dâm 舍xá 。當đương 由do 不bất 知tri 。真chân 際tế 所sở 指chỉ 。

(# 疏sớ/sơ 真chân 實thật 邊biên 際tế 即tức 至chí 極cực 義nghĩa 此thử 即tức 大đại 教giáo 所sở 指chỉ 示thị 處xứ 悔hối 過quá 責trách 躬cung 遭tao 難nạn/nan 未vị 證chứng 蓋cái 由do 不bất 知tri 此thử 所sở 指chỉ 處xứ 即tức 如Như 來Lai 藏tạng 體thể 也dã )# 。

惟duy 願nguyện 世Thế 尊Tôn 。大đại 慈từ 哀ai 愍mẫn 。開khai 示thị 我ngã 等đẳng 。奢Xa 摩Ma 他Tha 路lộ 。令linh 諸chư 闡xiển 提đề 。隳huy 彌di 戾lệ 車xa 。

涅Niết 槃Bàn 經Kinh 。云vân 一nhất 闡xiển 云vân 信tín 提đề 云vân 不bất 具cụ 信tín 不bất 具cụ 足túc 名danh 曰viết 闡xiển 提đề 或hoặc 云vân 焚phần 燒thiêu 善thiện 根căn 此thử 即tức 斷đoạn 善thiện 根căn 眾chúng 生sanh 也dã 彌di 戾lệ 車xa 此thử 云vân 樂nhạo/nhạc/lạc 垢cấu 穢uế 人nhân 此thử 等đẳng 全toàn 不bất 識thức 佛Phật 法pháp 即tức 邊biên 邪tà 不bất 正chánh 之chi 見kiến 由do 不bất 正chánh 見kiến 即tức 謗báng 正Chánh 法Pháp 死tử 墮đọa 邊biên 地địa 。永vĩnh 不bất 識thức 佛Phật 隳huy 毀hủy 也dã 阿A 難Nan 請thỉnh 意ý 自tự 得đắc 正chánh 修tu 識thức 知tri 真chân 際tế 即tức 離ly 邪tà 見kiến 庶thứ 幾kỷ 成thành 佛Phật 亦diệc 冀ký 展triển 轉chuyển 令linh 無vô 信tín 根căn 斷đoạn 善thiện 眾chúng 生sanh 毀hủy 滅diệt 邪tà 見kiến 識thức 佛Phật 正Chánh 法Pháp 自tự 利lợi 利lợi 他tha 。始thỉ 為vi 正chánh 請thỉnh ○# 解giải 闡xiển 提đề 正chánh 云vân 阿a 闡xiển 底để 迦ca 此thử 翻phiên 無vô 欲dục 謂vị 不bất 樂nhạo 欲dục 涅Niết 槃Bàn 也dã 亦diệc 言ngôn 一nhất 闡xiển 底để 柯kha 此thử 翻phiên 多đa 貪tham 謂vị 貪tham 樂nhạo 生sanh 死tử 不bất 信tín 正Chánh 法Pháp 。也dã 彌di 戾lệ 車xa 惡ác 見kiến 也dã )# 。

作tác 是thị 語ngữ 已dĩ 。五ngũ 體thể 投đầu 地địa 。及cập 諸chư 大đại 眾chúng 。傾khuynh 渴khát 翹kiều 佇trữ 。欽khâm 聞văn 示thị 誨hối 。

(# 疏sớ/sơ 請thỉnh 罷bãi 展triển 禮lễ 深thâm 樂nhạo 聞văn 也dã 傾khuynh 心tâm 渴khát 仰ngưỡng 翹kiều 誠thành 佇trữ 望vọng 敬kính 聞văn 開khai 示thị 誨hối 令linh 得đắc 入nhập )# 。

爾nhĩ 時thời 世Thế 尊Tôn 。從tùng 其kỳ 面diện 門môn 。放phóng 種chủng 種chủng 光quang 。其kỳ 光quang 晃hoảng 耀diệu 。如như 百bách 千thiên 日nhật 。

(# 將tương 陳trần 法pháp 利lợi 宜nghi 先tiên 表biểu 報báo 警cảnh 動động 令linh 信tín 也dã 前tiền 放phóng 頂đảnh 光quang 表biểu 體thể 無vô 說thuyết 此thử 從tùng 口khẩu 放phóng 欲dục 顯hiển 言ngôn 詮thuyên 聲thanh 色sắc 用dụng 中trung 無vô 非phi 智trí 體thể 種chủng 種chủng 百bách 千thiên 。具cụ 足túc 眾chúng 德đức 。破phá 無vô 明minh 闇ám 。如như 日nhật 之chi 照chiếu 。

普phổ 佛Phật 世thế 界giới 。六lục 種chủng 震chấn 動động 。

三tam 種chủng 世thế 間gian 不bất 離ly 本bổn 覺giác 名danh 佛Phật 世thế 界giới 四tứ 大đại 分phần/phân 湛trạm 諸chư 根căn 妄vọng 生sanh 故cố 云vân 六lục 種chủng 無vô 明minh 堅kiên 厚hậu 土thổ 石thạch 成thành 形hình 震chấn 動động 既ký 屬thuộc 佛Phật 光quang 妄vọng 本bổn 必tất 為vi 智trí 拔bạt 六lục 種chủng 動động 相tương/tướng 如như 華hoa 嚴nghiêm 經kinh 說thuyết )# 。

如như 是thị 十thập 方phương 。微vi 塵trần 國quốc 土độ 。一nhất 時thời 開khai 現hiện 。

(# 六lục 情tình 妄vọng 隔cách 國quốc 土độ 殊thù 形hình 妄vọng 執chấp 既ký 融dung 十thập 方phương 開khai 現hiện )# 。

佛Phật 之chi 威uy 神thần 。令linh 諸chư 世thế 界giới 。合hợp 成thành 一nhất 界giới 。

(# 妄vọng 執chấp 未vị 融dung 六lục 情tình 殊thù 隔cách 真chân 智trí 一nhất 發phát 法Pháp 界Giới 洞đỗng 然nhiên 唯duy 為vi 自tự 他tha 故cố 成thành 一nhất 界giới 即tức 欲dục 說thuyết 如Như 來Lai 藏tạng 。心tâm 之chi 先tiên 瑞thụy 也dã )# 。

其kỳ 世thế 界giới 中trung 。所sở 有hữu 一nhất 切thiết 。諸chư 大đại 菩Bồ 薩Tát 。皆giai 住trụ 本bổn 國quốc 。合hợp 掌chưởng 承thừa 聽thính 。

(# 因nhân 果quả 不bất 二nhị 不bất 二nhị 之chi 體thể 本bổn 周chu 法Pháp 界Giới 。名danh 大đại 菩Bồ 薩Tát 無vô 明minh 即tức 明minh 無vô 所sở 移di 動động 皆giai 住trụ 本bổn 國quốc 。冥minh 合hợp 此thử 理lý 隨tùy 順thuận 不bất 逆nghịch 。名danh 合hợp 掌chưởng 承thừa 聽thính 。大đại 眾chúng 將tương 悟ngộ 斯tư 理lý 故cố 今kim 預dự 此thử 表biểu 示thị 法pháp 華hoa 說thuyết 一Nhất 乘Thừa 竟cánh 十thập 方phương 世thế 界giới 。通thông 為vi 一nhất 佛Phật 國quốc 土độ 。亦diệc 表biểu 十thập 方phương 佛Phật 土độ 中trung 。唯duy 有hữu 一Nhất 乘Thừa 法Pháp 。第đệ 三tam 未vị 經kinh 大đại 眾chúng 領lãnh 悟ngộ 是thị 此thử 表biểu 也dã ○# 解giải 此thử 中trung 現hiện 瑞thụy 凡phàm 有hữu 四tứ 意ý 謂vị 教giáo 行hành 人nhân 理lý 也dã 口khẩu 放phóng 種chủng 種chủng 。光quang 表biểu 從tùng 一nhất 理lý 演diễn 出xuất 眾chúng 教giáo 即tức 此thử 方phương 真chân 教giáo 體thể 。清thanh 淨tịnh 在tại 音âm 聞văn 。也dã 六lục 種chủng 震chấn 動động 。表biểu 依y 教giáo 修tu 行hành 。破phá 六lục 根căn 惑hoặc 即tức 一nhất 根căn 既ký 反phản 源nguyên 六lục 根căn 成thành 解giải 脫thoát 。也dã 十thập 方phương 合hợp 成thành 一nhất 界giới 。表biểu 十thập 界giới 染nhiễm 淨tịnh 同đồng 一nhất 真chân 心tâm 即tức 漚âu 滅diệt 空không 本bổn 無vô 。況huống 復phục 諸chư 三tam 有hữu 。也dã 諸chư 大đại 菩Bồ 薩Tát 。皆giai 住trụ 本bổn 國quốc 。表biểu 行hành 門môn 雖tuy 殊thù 各các 證chứng 本bổn 理lý 即tức 歸quy 元nguyên 無vô 二nhị 性tánh 方phương 便tiện 有hữu 多đa 門môn 。也dã ○# 標tiêu 初sơ 破phá 妄vọng 心tâm 者giả 心tâm 有hữu 真chân 妄vọng 見kiến 有hữu 正chánh 邪tà 一nhất 法pháp 二nhị 義nghĩa 由do 眾chúng 生sanh 一nhất 念niệm 而nhi 起khởi 故cố 先tiên 破phá 妄vọng 心tâm 心tâm 為vi 萬vạn 法pháp 之chi 源nguyên 是thị 體thể 見kiến 為vi 六lục 根căn 之chi 首thủ 是thị 用dụng 苟cẩu 得đắc 體thể 用dụng 即tức 寂tịch 而nhi 照chiếu 或hoặc 迷mê 心tâm 逐trục 物vật 即tức 生sanh 死tử 輪luân 回hồi 故cố 破phá 妄vọng 顯hiển 真Chân 如Như 來lai 藏tạng 即tức 當đương 人nhân 一nhất 真chân 法Pháp 界Giới 絕tuyệt 緣duyên 絕tuyệt 相tương/tướng 法Pháp 身thân 之chi 體thể 如như 如như 之chi 境cảnh )# 。

佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。從tùng 無vô 始thỉ 來lai 。種chủng 種chủng 顛điên 倒đảo 。業nghiệp 種chủng 自tự 然nhiên 。如như 惡ác 又hựu 聚tụ 。

(# 疏sớ/sơ 凡phàm 夫phu 外ngoại 道đạo 常thường 等đẳng 四tứ 例lệ 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 。無vô 常thường 等đẳng 四tứ 故cố 云vân 種chủng 種chủng 無vô 始thỉ 無vô 明minh 熏huân 習tập 成thành 種chủng 種chủng 必tất 有hữu 果quả 子tử 子tử 相tương 生sanh 熏huân 習tập 不bất 斷đoạn 如như 線tuyến 貫quán 珠châu 次thứ 第đệ 相tương 連liên 名danh 惡ác 又hựu 聚tụ 惡ác 又hựu 梵Phạn 語ngữ 此thử 云vân 線tuyến 貫quán 珠châu 經Kinh 云vân 諸chư 法pháp 於ư 識thức 藏tạng 藏tạng 於ư 法pháp 亦diệc 然nhiên 更cánh 㸦# 為vi 果quả 性tánh 亦diệc 常thường 為vi 因nhân 性tánh 應ưng 法Pháp 師sư 云vân 惡ác 又hựu 樹thụ 名danh 其kỳ 子tử 形hình 如như 沒một 石thạch 子tử 彼bỉ 國quốc 多đa 聚tụ 以dĩ 賣mại 之chi 如như 此thử 間gian 杏hạnh 仁nhân 故cố 以dĩ 為ví 喻dụ 喻dụ 惑hoặc 業nghiệp 苦khổ 也dã )# 。

諸chư 修tu 行hành 人nhân 。不bất 能năng 得đắc 成thành 。無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。乃nãi 至chí 別biệt 成thành 。聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 。及cập 成thành 外ngoại 道đạo 。諸chư 天thiên 魔ma 王vương 。及cập 魔ma 眷quyến 屬thuộc 。

(# 失thất 正chánh 墮đọa 邪tà 也dã 不bất 敘tự 五ngũ 道đạo 故cố 云vân 乃nãi 至chí 二nhị 乘thừa 心tâm 行hành 理lý 外ngoại 亦diệc 同đồng 邪tà 見kiến 不bất 入nhập 正chánh 理lý 名danh 外ngoại 但đãn 修tu 邪tà 因nhân 名danh 道đạo 梵Phạm 云vân 魔ma 羅la 此thử 云vân 殺sát 者giả )# 。

皆giai 由do 不bất 知tri 。二nhị 種chủng 根căn 本bổn 。錯thác 亂loạn 修tu 習tập 。猶do 如như 煑chử 沙sa 欲dục 成thành 嘉gia 饌soạn 。縱túng 經kinh 塵trần 劫kiếp 。終chung 不bất 能năng 得đắc 。

(# 明minh 失thất 所sở 以dĩ 也dã 迷mê 真chân 習tập 妄vọng 種chủng 苦khổ 求cầu 甘cam 沙sa 飯phạn 異dị 因nhân 寧ninh 論luận 劫kiếp 數số 心tâm 期kỳ 正chánh 覺giác 果quả 入nhập 迷mê 倫luân 自tự 謂vị 真chân 修tu 焉yên 知tri 妄vọng 習tập 不bất 循tuần 至chí 教giáo 但đãn 縱túng/tung 臆ức 談đàm 一nhất 失thất 通thông 塗đồ 莫mạc 返phản 幽u 徑kính 悲bi 夫phu ○# 標tiêu 業nghiệp 惑hoặc 苦khổ 三tam 不bất 出xuất 四Tứ 諦Đế 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。也dã 淨Tịnh 意Ý 菩Bồ 薩Tát 。所sở 造tạo 此thử 論luận 云vân 因nhân 緣duyên 所sở 生sanh 法pháp 。彼bỉ 唯duy 三tam 所sở 攝nhiếp 煩phiền 惱não 業nghiệp 及cập 苦khổ 次thứ 說thuyết 應ưng 當đương 知tri 煩phiền 惱não 初sơ 八bát 九cửu 無vô 明minh 愛ái 取thủ 業nghiệp 二nhị 及cập 以dĩ 十thập 行hành 有hữu 餘dư 七thất 說thuyết 為vi 苦khổ 識thức 名danh 色sắc 六lục 入nhập 。觸xúc 受thọ 生sanh 老lão 死tử 三tam 攝nhiếp 十thập 二nhị 法pháp 從tùng 三tam 故cố 生sanh 二nhị 從tùng 二nhị 故cố 生sanh 七thất 從tùng 七thất 復phục 生sanh 三tam 是thị 故cố 有hữu 輪luân 轉chuyển 。一nhất 切thiết 世thế 間gian 。法pháp 唯duy 因nhân 果quả 無vô 人nhân 聲Thanh 聞Văn 觀quán 此thử 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。為vi 四Tứ 諦Đế 無vô 明minh 愛ái 取thủ 行hành 有hữu 此thử 五ngũ 緣duyên 為vi 集Tập 諦Đế 識thức 至chí 老lão 死tử 七thất 緣duyên 為vi 苦Khổ 諦Đế 彼bỉ 十thập 二nhị 斷đoạn 滅diệt 為vi 滅Diệt 諦Đế 若nhược 於ư 緣duyên 生sanh 如như 實thật 能năng 知tri 為vi 道Đạo 諦Đế 。

云vân 何hà 二nhị 種chủng 。阿A 難Nan 一nhất 者giả 無vô 始thỉ 生sanh 死tử 根căn 本bổn 。

(# 疏sớ/sơ 標tiêu 指chỉ 也dã )# 。

則tắc 汝nhữ 今kim 者giả 。與dữ 諸chư 眾chúng 生sanh 。用dụng 攀phàn 緣duyên 心tâm 。為vi 自tự 性tánh 者giả 。

(# 正chánh 顯hiển 也dã 眾chúng 生sanh 受thọ 身thân 輪luân 回hồi 五ngũ 道đạo 莫mạc 窮cùng 初sơ 際tế 故cố 云vân 無vô 始thỉ 聚tụ 緣duyên 內nội 搖dao 。趣thú 外ngoại 奔bôn 逸dật 。故cố 曰viết 攀phàn 緣duyên 造tạo 善thiện 惡ác 因nhân 受thọ 苦khổ 樂lạc 報báo 。死tử 此thử 生sanh 彼bỉ 。皆giai 因nhân 此thử 心tâm 故cố 云vân 根căn 本bổn 不bất 了liễu 是thị 妄vọng 一nhất 迷mê 為vi 心tâm 。決quyết 定định 惑hoặc 為vi 。色sắc 身thân 之chi 內nội 。故cố 云vân 為vi 自tự 性tánh 者giả 。吁hu 嗟ta 世thế 人nhân 莫mạc 不bất 用dụng 此thử 攀phàn 緣duyên 妄vọng 心tâm 以dĩ 為vi 真chân 性tánh 執chấp 妄vọng 心tâm 為vi 佛Phật 心tâm 恃thị 此thử 修tu 行hành 轉chuyển 增tăng 我ngã 慢mạn 涅Niết 槃Bàn 經Kinh 云vân 是thị 諸chư 外ngoại 道đạo 。無vô 有hữu 一nhất 法pháp 。不bất 從tùng 緣duyên 生sanh 計kế 為vi 常thường 者giả 悉tất 是thị 顛điên 倒đảo ○# 解giải 檇# 李# 曰viết 攀phàn 緣duyên 心tâm 即tức 有hữu 為vi 緣duyên 生sanh 。生sanh 滅diệt 心tâm 也dã 此thử 心tâm 攬lãm 妄vọng 塵trần 為vi 體thể 緣duyên 會hội 即tức 有hữu 。緣duyên 散tán 即tức 無vô 。

二nhị 者giả 無vô 始thỉ 菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 。元nguyên 清thanh 淨tịnh 體thể 。

(# 疏sớ/sơ 標tiêu 指chỉ 也dã 菩Bồ 提Đề 智trí 果quả 涅Niết 槃Bàn 斷đoạn 果quả 二nhị 果quả 本bổn 具cụ 故cố 云vân 無vô 始thỉ 所sở 依y 之chi 性tánh 本bổn 來lai 不bất 與dữ 妄vọng 染nhiễm 相tướng 應ưng 故cố 云vân 元nguyên 清thanh 淨tịnh 體thể 。何hà 者giả 是thị 耶da 下hạ 云vân )# 。

則tắc 汝nhữ 今kim 者giả 。識thức 精tinh 元nguyên 明minh 。能năng 生sanh 諸chư 緣duyên 。緣duyên 所sở 遺di 者giả 。

(# 正chánh 顯hiển 也dã 第đệ 八bát 梨lê 耶da 於ư 諸chư 識thức 中trung 最tối 極cực 微vi 細tế 名danh 為vi 識thức 精tinh 此thử 微vi 細tế 識thức 有hữu 二nhị 種chủng 義nghĩa 。一nhất 者giả 覺giác 義nghĩa 二nhị 者giả 不bất 覺giác 義nghĩa 覺giác 義nghĩa 即tức 是thị 此thử 文văn 元nguyên 明minh 元nguyên 明minh 者giả 本bổn 覺giác 也dã 不bất 覺giác 即tức 是thị 無vô 明minh 。生sanh 滅diệt 謂vị 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 與dữ 生sanh 滅diệt 和hòa 合hợp 非phi 一nhất 非phi 異dị 。名danh 為vi 識thức 精tinh 從tùng 此thử 變biến 起khởi 根căn 身thân 種chủng 子tử 器khí 世thế 間gian 等đẳng 名danh 生sanh 諸chư 緣duyên 識thức 相tương/tướng 既ký 現hiện 元nguyên 性tánh 即tức 隱ẩn 名danh 緣duyên 所sở 遺di 者giả 。遺di 失thất 也dã 故cố 下hạ 文văn 云vân 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。從tùng 無vô 始thỉ 來lai 。迷mê 己kỷ 為vi 物vật 。失thất 於ư 本bổn 心tâm 。對đối 法pháp 經Kinh 云vân 無vô 始thỉ 時thời 來lai 。界giới 一nhất 切thiết 法pháp 等đẳng 。依y 由do 此thử 有hữu 諸chư 趣thú 及cập 涅Niết 槃Bàn 證chứng 得đắc 斯tư 之chi 謂vị 矣hĩ ○# 解giải 孤cô 山sơn 曰viết 菩Bồ 提Đề 了liễu 因nhân 佛Phật 性tánh 也dã 涅Niết 槃Bàn 緣duyên 因nhân 佛Phật 性tánh 也dã 元nguyên 清thanh 淨tịnh 體thể 。正chánh 因nhân 佛Phật 性tánh 也dã 識thức 精tinh 猶do 心tâm 性tánh 也dã 其kỳ 性tánh 本bổn 來lai 即tức 寂tịch 而nhi 照chiếu 故cố 曰viết 元nguyên 明minh 隨tùy 染nhiễm 緣duyên 則tắc 成thành 九cửu 界giới 隨tùy 淨tịnh 緣duyên 則tắc 成thành 佛Phật 界giới 故cố 曰viết 能năng 生sanh 諸chư 緣duyên 。雖tuy 染nhiễm 淨tịnh 俱câu 緣duyên 而nhi 得đắc 失thất 兩lưỡng 異dị 淨tịnh 得đắc 真chân 性tánh 染nhiễm 失thất 真chân 性tánh 今kim 別biệt 指chỉ 染nhiễm 緣duyên 故cố 曰viết 。緣duyên 所sở 遺di 者giả 。

由do 諸chư 眾chúng 生sanh 。遺di 此thử 本bổn 明minh 。雖tuy 終chung 日nhật 行hành 。而nhi 不bất 自tự 覺giác 。枉uổng 入nhập 諸chư 趣thú 。

(# 疏sớ/sơ 本bổn 明minh 周chu 徧biến 含hàm 裏lý 無vô 餘dư 妙diệu 覺giác 湛trạm 然nhiên 。斯tư 須tu 匪phỉ 離ly 步bộ 步bộ 是thị 道đạo 故cố 云vân 雖tuy 終chung 日nhật 行hành 。 ○# 日nhật 用dụng 罔võng 知tri 故cố 云vân 迷mê 不bất 自tự 覺giác 真chân 所sở 謂vị 持trì 珠châu 乞khất 丐cái 懷hoài 寶bảo 迷mê 邦bang 枉uổng 受thọ 淪luân 躓chí 誠thành 可khả 憐lân 愍mẫn ○# 解giải 日nhật 用dụng 不bất 知tri 是thị 謂vị 不bất 覺giác )# 。

首Thủ 楞Lăng 嚴Nghiêm 經Kinh 。義Nghĩa 海Hải 卷quyển 第đệ 三tam

音âm 釋thích

矚chú

(# 之chi 欲dục 切thiết 視thị 也dã )# 。

眤#

(# 尼ni 質chất 切thiết 進tiến 也dã )# 。

膀# 胱#

(# 膀# 音âm 傍bàng 胱# 音âm 光quang )# 。

挃trất

(# 陟trắc 栗lật 切thiết 撞chàng 也dã )# 。

隳huy

(# 許hứa 規quy 切thiết 壞hoại 也dã )# 。