tam tam muội da
Phật Quang Đại Từ Điển
(三三昧耶) Phạm: Tri-samaya#. I. Tam Tam Muội Da. Cả 3 pháp đều là Tam muội da. Tam muội da nghĩa là bình đẳng, như Tam mật thân, ngữ, ý cả 3 pháp đều bình đẳng và viên dung vô ngại, gọi là Tam tam muội da, cũng gọi là Tam bình đẳng. Ngoài ra, tâm trí bi, Phật pháp tăng, pháp báo ứng(3 thân)… cũng đều gọi là Tam tam muội da. [X. phẩm Tam tam muội da trong kinh Đại nhật Q.6; Đại nhật kinh sớ sao Q.4; Đại nhật kinh nghĩa thích diễn mật sao Q.10]. II. Tam Tam Muội Da. Chỉ cho 3 loại Tam muội da. Tức là ấn tướng và chân ngôn của 3 bộ Tam muội da: Nhập Phật tam muội da, Pháp giới sinh và Chuyển pháp luân khi tu pháp Thai tạng giới của Mật giáo. 1. Nhập Phật tam muội da: Biểu thị ý nghĩa gá vào thánh thai của Phật, trở thành Phật tử mà nhập vào bình đẳng giới của Như lai. 2. Pháp giới sinh: Biểu thị ý nghĩa thánh thai đã đầy đủ, sinh ra trong nhà Phật, hết thảy đều trang nghiêm và bình đẳng với Như lai. 3. Chuyển pháp luân: Biểu thị ý nghĩa con Phật lớn lên, thành Kim cương tát đỏa, đầy đủ sự nghiệp kim cương tự lợi, lợi tha hết thảy đều trang nghiêm và bình đẳng với Như lai. Ba loại ấn minh trên đều có nghĩa bình đẳng như thế, cho nên gọi là Tam tam muội da. Tam muội da cũng là Tam ma da, có đủ 4 nghĩa: Bình đẳng, bản thệ, trừ chướng và tỉnh biết. [X. Phẩm Cụ duyên kinh Đại nhật Q.2; Đại nhật kinh sớ Q.9; Thai tạng nhập lí sao Q.thượng]. (xt. Tam Ma Da). III. Tam Tam Ma Da. Gọi đủ: Tam bộ tam muội da. Chỉ cho 3 bộ Tam muội da: Liên hoa, Kim cương và Phật bộ thuộc Thai tạng giới của Mật giáo. 1. Liên hoa bộ tam muội da: Chỉ cho lí tâm bồ đề thanh tịnh vốn có trong thân mình, lí ấy tuy ở trong bùn sinh tử của 4 loài 6 đường nhưng vẫn không bị nhơ nhuốm, giống như hoa sen mọc lên từ vũng bùn mà vẫn thanh khiết, vì thế gọi là Liên hoa bộ tam muội da. 2. Kim cương bộ tam muội da:Chỉ cho trí của lí tâm vốn có, trí này chìm trong biển sinh tử, tuy trải qua vô số kiếp nhưng vẫn không mất, mà lại có năng lực diệt trừ các phiền não, giống như Kim cương có công năng phá tan các vật khác, vì thế gọi là Kim cương bộ tam muội da. 3. Phật bộ tam muội da: Hai bộ Liên hoa và Kim cương ở trên vẫn còn thuộc địa vị phàm phu, lí và trí chưa hiển bày; nếu lí trí đầy đủ, giác đạo viên mãn thì gọi là Phật bộ. Hai bộ trước thuộc nhân vị tại triền(còn trong giai đoạn tu nhân và bị trói buộc), còn Phật bộ thì thuộc quả vị xuất triền.