Thủ Lăng Nghiêm Kinh Nghĩa Hải – Quyển 0004

首Thủ 楞Lăng 嚴Nghiêm 經Kinh 義Nghĩa 海Hải
Quyển 0004
唐Đường 懷Hoài 迪證Chứng 釋Thích 宋Tống 咸Hàm 輝Huy 排Bài 經Kinh 入Nhập 注Chú

首Thủ 楞Lăng 嚴Nghiêm 經Kinh 。義Nghĩa 海Hải 卷quyển 第đệ 四tứ (# 經kinh 一nhất 之chi 四tứ )# 翦# 四tứ

(# 凡phàm 遇ngộ 圓viên 相tương/tướng 即tức 是thị 標tiêu 辭từ 與dữ 疏sớ/sơ 同đồng 其kỳ 上thượng 文văn )# 。

阿A 難Nan 汝nhữ 今kim 欲dục 知tri 。奢Xa 摩Ma 他Tha 路lộ 。願nguyện 出xuất 生sanh 死tử 。

(# 疏sớ/sơ 奢Xa 摩Ma 他Tha 即tức 出xuất 生sanh 死tử 到đáo 涅Niết 槃Bàn 之chi 道Đạo 路lộ 也dã )# 。

今kim 復phục 問vấn 汝nhữ 。即tức 時thời 如Như 來Lai 。舉cử 金kim 色sắc 臂tý 。屈khuất 五ngũ 輪luân 指chỉ 。語ngứ 阿A 難Nan 言ngôn 。汝nhữ 今kim 見kiến 不phủ 。

地địa 水thủy 火hỏa 風phong 空không 。輪luân 各các 對đối 一nhất 指chỉ 又hựu 一nhất 一nhất 指chỉ 端đoan 。有hữu 千thiên 輻bức 輪luân 相tương/tướng 故cố 云vân 輪luân 指chỉ 屈khuất 指chỉ 問vấn 見kiến 意ý 欲dục 推thôi 心tâm )# 。

阿A 難Nan 言ngôn 見kiến 佛Phật 言ngôn 汝nhữ 何hà 所sở 見kiến 。阿A 難Nan 言ngôn 我ngã 見kiến 如Như 來Lai 。舉cử 臂tý 屈khuất 指chỉ 。為vi 光quang 明minh 拳quyền 。耀diệu 我ngã 心tâm 目mục 。

(# 佛Phật 手thủ 金kim 光quang 耀diệu 我ngã 心tâm 目mục 。此thử 即tức 心tâm 目mục 俱câu 見kiến )# 。

佛Phật 言ngôn 汝nhữ 將tương 誰thùy 見kiến 。阿A 難Nan 言ngôn 我ngã 與dữ 大đại 眾chúng 。同đồng 將tương 眼nhãn 見kiến 。

(# 舉cử 拳quyền 初sơ 問vấn 便tiện 言ngôn 耀diệu 我ngã 心tâm 目mục 。再tái 審thẩm 誰thùy 見kiến 又hựu 卻khước 獨độc 不bất 言ngôn 心tâm 意ý 引dẫn 推thôi 徵trưng 明minh 露lộ 妄vọng 想tưởng 師sư 資tư 善thiện 巧xảo 共cộng 破phá 執chấp 情tình 善thiện 哉tai 大đại 權quyền 懸huyền 知tri 今kim 日nhật )# 。

佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。汝nhữ 今kim 答đáp 我ngã 。如Như 來Lai 屈khuất 指chỉ 。為vi 光quang 明minh 拳quyền 。耀diệu 汝nhữ 心tâm 目mục 。汝nhữ 目mục 可khả 見kiến 。以dĩ 何hà 為vi 心tâm 。當đương 我ngã 拳quyền 耀diệu 。

(# 當đương 猶do 對đối 也dã 汝nhữ 目mục 顯hiển 然nhiên 故cố 云vân 可khả 見kiến 又hựu 汝nhữ 眼nhãn 實thật 可khả 見kiến 我ngã 拳quyền 相tương/tướng 意ý 欲dục 推thôi 心tâm 且thả 許hứa 其kỳ 眼nhãn 眼nhãn 即tức 可khả 見kiến 何hà 者giả 是thị 心tâm 研nghiên 覈# 至chí 窮cùng 妄vọng 想tưởng 須tu 顯hiển )# 。

阿A 難Nan 言ngôn 如Như 來Lai 現hiện 今kim 。徵trưng 心tâm 所sở 在tại 。而nhi 我ngã 以dĩ 心tâm 。推thôi 窮cùng 尋tầm 逐trục 。即tức 能năng 推thôi 者giả 。我ngã 將tương 為vi 心tâm 。

(# 能năng 推thôi 之chi 心tâm 攀phàn 緣duyên 妄vọng 想tưởng 生sanh 死tử 輪luân 廻hồi 是thị 此thử 為vi 根căn 固cố 執chấp 既ký 深thâm 河hà 沙sa 叵phả 第đệ 故cố 今kim 呈trình 露lộ 必tất 待đãi 破phá 除trừ )# 。

佛Phật 言ngôn 咄đốt 阿A 難Nan 。此thử 非phi 汝nhữ 心tâm 。

(# 解giải 前tiền 以dĩ 七thất 番phiên 逐trục 破phá 復phục 示thị 二nhị 種chủng 根căn 本bổn 。未vị 能năng 領lãnh 悟ngộ 猶do 執chấp 能năng 推thôi 嗟ta 其kỳ 迷mê 重trọng/trùng 故cố 叱sất 以dĩ 語ngữ 之chi )# 。

阿A 難Nan 矍quắc 然nhiên 。避tị 座tòa 合hợp 掌chưởng 。起khởi 立lập 白bạch 佛Phật 。此thử 非phi 我ngã 心tâm 。當đương 名danh 何hà 等đẳng 。

(# 疏sớ/sơ 世Thế 尊Tôn 現hiện 相tướng 以dĩ 呵ha 叱sất 過quá 之chi 深thâm 也dã 阿A 難Nan 驚kinh 起khởi 。以dĩ 避tị 座tòa 執chấp 之chi 重trọng/trùng 也dã 情tình 之chi 主chủ 宰tể 皆giai 謂vị 我ngã 心tâm 今kim 被bị 頓đốn 呵ha 孰thục 不bất 驚kinh 愕ngạc 咄đốt 呵ha 聲thanh 矍quắc 逸dật 起khởi 皃# )# 。

佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。此thử 是thị 前tiền 塵trần 。虛hư 妄vọng 相tướng 想tưởng 。惑hoặc 汝nhữ 真chân 性tánh 。

(# 前tiền 塵trần 之chi 相tướng 本bổn 自tự 虛hư 妄vọng 從tùng 識thức 變biến 生sanh 猶do 如như 影ảnh 像tượng 。而nhi 復phục 引dẫn 起khởi 念niệm 想tưởng 緣duyên 慮lự 名danh 之chi 為vi 心tâm 。心tâm 之chi 與dữ 境cảnh 二nhị 俱câu 虛hư 妄vọng 。此thử 心tâm 及cập 境cảnh 即tức 真Chân 如Như 海hải 中trung 一nhất 浮phù 漚âu 耳nhĩ 故cố 下hạ 云vân 汝nhữ 身thân 汝nhữ 心tâm 。皆giai 是thị 妙diệu 明minh 真chân 精tinh 。妙diệu 心tâm 中trung 所sở 現hiện 物vật 。浮phù 塵trần 既ký 現hiện 實thật 體thể 即tức 隱ẩn 能năng 覆phú 能năng 暗ám 故cố 云vân 。惑hoặc 汝nhữ 真chân 性tánh 。

由do 汝nhữ 無vô 始thỉ 。至chí 于vu 今kim 生sanh 認nhận 賊tặc 為vi 子tử 。失thất 汝nhữ 元nguyên 常thường 。故cố 受thọ 輪luân 轉chuyển 。

此thử 之chi 妄vọng 想tưởng 。能năng 損tổn 法Pháp 身thân 能năng 傷thương 慧tuệ 命mạng 功công 德đức 法Pháp 財tài 由do 之chi 喪táng 失thất 名danh 之chi 為vi 賊tặc 迷mê 而nhi 不bất 識thức 認nhận 為vi 真chân 常thường 將tương 謂vị 嫡đích 生sanh 欲dục 期kỳ 嗣tự 世thế 返phản 遭tao 破phá 喪táng 歷lịch 劫kiếp 貧bần 窮cùng 故cố 失thất 元nguyên 常thường 受thọ 輪luân 轉chuyển 也dã 故cố 下hạ 文văn 云vân 睧# 擾nhiễu 擾nhiễu 相tương/tướng 以dĩ 為vi 心tâm 性tánh 。一nhất 迷mê 為vi 心tâm 。決quyết 定định 惑hoặc 為vi 。色sắc 身thân 之chi 內nội 。不bất 知tri 色sắc 身thân 。外ngoại 洎kịp 山sơn 河hà 。虛hư 空không 大đại 地địa 。咸hàm 是thị 妙diệu 明minh 。真chân 心tâm 中trung 所sở 現hiện 物vật 棄khí 之chi 大đại 海hải 唯duy 認nhận 浮phù 漚âu 迷mê 中trung 倍bội 人nhân 。真chân 可khả 憐lân 愍mẫn 。 ○# 解giải 執chấp 妄vọng 為vi 真Chân 如Như 認nhận 賊tặc 為vi 子tử 。也dã 無vô 二nhị 顯hiển 示thị 真chân 心tâm 者giả 真chân 心tâm 之chi 體thể 本bổn 周chu 法Pháp 界Giới 。非phi 妄vọng 非phi 真chân 絕tuyệt 言ngôn 離ly 相tương/tướng 能năng 攝nhiếp 一nhất 切thiết 。世thế 間gian 出xuất 世thế 間gian 。法pháp 然nhiên 具cụ 三tam 大đại 通thông 二nhị 門môn 若nhược 約ước 真Chân 如Như 門môn 顯hiển 此thử 心tâm 者giả 則tắc 亡vong 因nhân 果quả 絕tuyệt 染nhiễm 淨tịnh 口khẩu 欲dục 談đàm 辭từ 喪táng 心tâm 欲dục 緣duyên 慮lự 亡vong 無vô 法pháp 可khả 破phá 無vô 法pháp 可khả 會hội 此thử 則tắc 唯duy 顯hiển 體thể 大đại 義nghĩa 也dã 若nhược 就tựu 生sanh 滅diệt 門môn 顯hiển 此thử 心tâm 者giả 則tắc 彰chương 染nhiễm 淨tịnh 明minh 體thể 用dụng 顯hiển 真chân 妄vọng 論luận 因nhân 果quả 有hữu 修tu 有hữu 證chứng 或hoặc 破phá 或hoặc 會hội 如như 斯tư 顯hiển 示thị 皆giai 為vi 隨tùy 順thuận 入nhập 於ư 真Chân 如Như 真Chân 如Như 之chi 體thể 即tức 一nhất 真chân 心tâm 也dã 一nhất 心tâm 真Chân 如Như 及cập 生sanh 滅diệt 相tương/tướng 無vô 二nhị 無vô 別biệt 。即tức 三Tam 明Minh 一nhất 即tức 一nhất 論luận 三tam 故cố 得đắc 治trị 生sanh 產sản 業nghiệp 皆giai 與dữ 實thật 相tướng 。不bất 相tương 違vi 背bội 。己kỷ 界giới 佛Phật 界giới 眾chúng 生sanh 亦diệc 然nhiên 今kim 之chi 所sở 顯hiển 真chân 心tâm 相tương/tướng 者giả 依y 生sanh 滅diệt 門môn 破phá 妄vọng 顯hiển 也dã 然nhiên 破phá 會hội 之chi 相tướng 諸chư 經kinh 論luận 中trung 具cụ 有hữu 此thử 二nhị 蓋cái 隨tùy 執chấp 心tâm 輕khinh 重trọng 根căn 有hữu 利lợi 鈍độn 。乘thừa 有hữu 頓đốn 漸tiệm 教giáo 分phần/phân 權quyền 實thật 若nhược 執chấp 重trọng/trùng 根căn 鈍độn 理lý 須tu 破phá 斥xích 若nhược 藥dược 不bất 靦# 眩huyễn 厥quyết 疾tật 弗phất 瘳sưu 若nhược 根căn 性tánh 調điều 柔nhu 妄vọng 情tình 輕khinh 薄bạc 指chỉ 相tương/tướng 即tức 性tánh 一nhất 切thiết 皆giai 如như 。猶do 良lương 馬mã 見kiến 鞭tiên 影ảnh 動động 即tức 正chánh 今kim 經kinh 先tiên 破phá 後hậu 會hội 俾tỉ 輕khinh 重trọng 二nhị 執chấp 皆giai 盡tận 利lợi 鈍độn 兩lưỡng 根căn 俱câu 入nhập 如như 此thử 段đoạn 經kinh 即tức 明minh 心tâm 能năng 生sanh 法pháp 自tự 性tánh 元nguyên 常thường 不bất 同đồng 前tiền 塵trần 分phân 別biệt 影ảnh 事sự 。但đãn 隨tùy 境cảnh 轉chuyển 體thể 是thị 無vô 常thường 下hạ 經kinh 又hựu 明minh 見kiến 與dữ 見kiến 緣duyên 。本bổn 無vô 所sở 有hữu 。元nguyên 是thị 菩Bồ 提Đề 。妙diệu 淨tịnh 明minh 體thể 。又hựu 云vân 生sanh 滅diệt 去khứ 來lai 。本bổn 如Như 來Lai 藏tạng 。此thử 則tắc 先tiên 令linh 明minh 識thức 真chân 妄vọng 後hậu 今kim 了liễu 妄vọng 即tức 真chân 洎kịp 乎hồ 開khai 悟ngộ 無vô 妄vọng 可khả 了liễu 即tức 云vân 皆giai 即tức 菩Bồ 提Đề 。妙diệu 明minh 元nguyên 心tâm 。維duy 摩ma 法pháp 華hoa 皆giai 有hữu 此thử 意ý 如như 調điều 馬mã 善thiện 毉y 適thích 時thời 御ngự 物vật 在tại 座tòa 根căn 性tánh 既ký 殊thù 說thuyết 者giả 理lý 須tu 兼kiêm 二nhị 如Như 來Lai 善thiện 巧xảo 妙diệu 達đạt 時thời 機cơ 文văn 二nhị )# 。

阿A 難Nan 白bạch 佛Phật 言ngôn 。世Thế 尊Tôn 我ngã 佛Phật 寵sủng 弟đệ 。心tâm 愛ái 佛Phật 故cố 。令linh 我ngã 出xuất 家gia 。我ngã 心tâm 何hà 獨độc 。供cúng 養dường 如Như 來Lai 。乃nãi 至chí 徧biến 歷lịch 恆Hằng 沙sa 國quốc 土độ 承thừa 事sự 諸chư 佛Phật 。及cập 善Thiện 知Tri 識Thức 。發phát 大đại 勇dũng 猛mãnh 。行hành 諸chư 一nhất 切thiết 。難nan 行hành 法Pháp 事sự 。皆giai 用dụng 此thử 心tâm 。

(# 起khởi 意ý 修tu 行hành 親thân 近cận 善thiện 友hữu 。即tức 是thị 發phát 菩Bồ 提Đề 。心tâm 如Như 來Lai 常thường 教giáo 令linh 發phát 此thử 心tâm 今kim 復phục 何hà 故cố 說thuyết 為vi 非phi 心tâm 故cố 敘tự 為vi 難nạn/nan 凖# 涅Niết 槃Bàn 經Kinh 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。不bất 是thị 佛Phật 性tánh 師sư 子tử 吼hống 云vân 若nhược 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。先tiên 有hữu 佛Phật 性tánh 何hà 故cố 復phục 有hữu 。初sơ 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。者giả 佛Phật 言ngôn 菩Bồ 提Đề 之chi 心tâm 。實thật 非phi 佛Phật 性tánh 是thị 無vô 常thường 故cố 乃nãi 至chí 雖tuy 念niệm 念niệm 滅diệt 相tương 續tục 不bất 斷đoạn 。名danh 為vi 修tu 道Đạo 猶do 如như 燈đăng 熖# 雖tuy 念niệm 念niệm 滅diệt 亦diệc 能năng 破phá 暗ám 菩Bồ 提Đề 之chi 心tâm 。亦diệc 復phục 如như 是thị 。今kim 經kinh 欲dục 明minh 如Như 來Lai 藏tạng 心tâm 常thường 住trụ 真chân 性tánh 即tức 是thị 涅Niết 槃Bàn 。正chánh 因nhân 佛Phật 性tánh 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。乃nãi 是thị 緣duyên 了liễu 體thể 是thị 無vô 常thường 是thị 故cố 阿A 難Nan 。同đồng 師sư 子tử 吼hống 以dĩ 緣duyên 了liễu 性tánh 難nạn/nan 正chánh 因nhân 性tánh 此thử 則tắc 不bất 辨biện 三tam 因nhân 常thường 無vô 常thường 義nghĩa 妄vọng 以dĩ 為vi 難nạn/nan 也dã ○# 標tiêu 頓đốn 教giáo 因Nhân 地Địa 既ký 有hữu 修tu 證chứng 須tu 具cụ 三tam 重trọng/trùng 之chi 因nhân 初sơ 了liễu 悟ngộ 覺giác 性tánh 二nhị 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。三tam 修tu 菩Bồ 薩Tát 妙diệu 行hạnh 。

縱túng 令linh 謗báng 法pháp 。永vĩnh 退thoái 善thiện 根căn 。亦diệc 因nhân 此thử 心tâm 。

(# 疏sớ/sơ 依y 之chi 修tu 行hành 。能năng 成thành 佛Phật 道Đạo 。因nhân 之chi 謗báng 法pháp 永vĩnh 作tác 闡xiển 提đề 佛Phật 說thuyết 非phi 心tâm 誠thành 為vi 難nan 信tín 。 ○# 標tiêu 阿A 難Nan 示thị 相tương/tướng 懷hoài 疑nghi 無vô 始thỉ 時thời 來lai 。善thiện 惡ác 業nghiệp 行hành 。皆giai 用dụng 此thử 心tâm 。

若nhược 此thử 發phát 明minh 。不bất 是thị 心tâm 者giả 。我ngã 乃nãi 無vô 心tâm 。同đồng 諸chư 土thổ 木mộc 。

(# 疏sớ/sơ 土thổ 木mộc 不bất 能năng 了liễu 知tri 。不bất 能năng 修tu 謗báng 為vi 無vô 此thử 心tâm 此thử 若nhược 非phi 心tâm 土thổ 木mộc 何hà 異dị )# 。

離ly 此thử 覺giác 知tri 。更cánh 無vô 所sở 有hữu 。云vân 何hà 如Như 來Lai 。說thuyết 此thử 非phi 心tâm 。我ngã 實thật 驚kinh 怖bố 。兼kiêm 此thử 大đại 眾chúng 。無vô 不bất 疑nghi 惑hoặc 。

(# 解giải 私tư 謂vị 阿A 難Nan 以dĩ 對đối 境cảnh 覺giác 知tri 異dị 乎hồ 土thổ 木mộc 封phong 為vi 我ngã 心tâm 此thử 則tắc 正chánh 當đương 人nhân 執chấp 之chi 相tướng 忽hốt 聞văn 訶ha 斥xích 故cố 以dĩ 無vô 情tình 為vi 難nạn/nan 而nhi 不bất 知tri 真chân 我ngã 無vô 我ngã 靈linh 知tri 無vô 知tri 妙diệu 淨tịnh 明minh 心tâm 。何hà 所sở 不bất 在tại 斯tư 由do 大đại 權quyền 起khởi 教giáo 豈khởi 慶khánh 喜hỷ 之chi 實thật 然nhiên 乎hồ )# 。

惟duy 垂thùy 大đại 悲bi 。開khai 示thị 未vị 悟ngộ 。

(# 疏sớ/sơ 不bất 了liễu 正chánh 因nhân 體thể 徧biến 通thông 情tình 無vô 情tình 但đãn 執chấp 修tu 謗báng 之chi 心tâm 便tiện 見kiến 土thổ 木mộc 無vô 性tánh 洎kịp 被bị 呵ha 責trách 此thử 非phi 汝nhữ 心tâm 。由do 不bất 早tảo 辨biện 遂toại 至chí 驚kinh 怖bố 然nhiên 阿A 難Nan 豈khởi 謂vị 不bất 知tri 直trực 為vi 末mạt 世thế 多đa 作tác 此thử 計kế 用dụng 妄vọng 心tâm 即tức 是thị 佛Phật 心tâm 惑hoặc 者giả 既ký 群quần 卒tuất 難nan 領lãnh 悟ngộ 故cố 再tái 三tam 疑nghi 難nan 請thỉnh 為vi 開khai 示thị 也dã )# 。

爾nhĩ 時thời 世Thế 尊Tôn 。開khai 示thị 阿A 難Nan 。及cập 諸chư 大đại 眾chúng 。欲dục 令linh 心tâm 入nhập 。無Vô 生Sanh 法Pháp 忍Nhẫn 。於ư 師sư 子tử 座tòa 。摩ma 阿A 難Nan 頂đảnh 。而nhi 告cáo 之chi 言ngôn 。

摩ma 頂đảnh 安an 慰úy 。也dã 阿A 難Nan 疑nghi 問vấn 將tương 謂vị 無vô 心tâm 今kim 若nhược 開khai 示thị 必tất 知tri 體thể 徧biến 冥minh 合hợp 此thử 理lý 了liễu 法pháp 無vô 生sanh 印ấn 可khả 決quyết 定định 名danh 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 得đắc 此thử 忍nhẫn 時thời 通thông 達đạt 一nhất 切thiết 法pháp 。門môn 成thành 就tựu 一nhất 切thiết 。佛Phật 法Pháp 此thử 非phi 小tiểu 緣duyên 。故cố 佛Phật 安an 慰úy 警cảnh 動động 其kỳ 意ý 是thị 故cố 摩ma 頂đảnh 也dã ○# 解giải 檇# 李# 曰viết 無vô 生sanh 法pháp 即tức 真Chân 如Như 理lý 忍nhẫn 即tức 智trí 也dã 證chứng 此thử 法pháp 時thời 忍nhẫn 可khả 印ấn 持trì 決quyết 定định 不bất 謬mậu 故cố 云vân 忍nhẫn 也dã )# 。

如Như 來Lai 常thường 說thuyết 。諸chư 法pháp 所sở 生sanh 。唯duy 心tâm 所sở 現hiện 。一nhất 切thiết 因nhân 果quả 。世thế 界giới 微vi 塵trần 。因nhân 心tâm 成thành 體thể 。

(# 疏sớ/sơ 緫# 標tiêu 色sắc 心tâm 故cố 云vân 諸chư 法pháp 無vô 別biệt 生sanh 處xứ 故cố 曰viết 唯duy 心tâm 此thử 法pháp 生sanh 起khởi 謂vị 由do 真Chân 如Như 不bất 守thủ 自tự 性tánh 為vi 因nhân 。無vô 始thỉ 妄vọng 想tưởng 。熏huân 習tập 為vi 緣duyên 因nhân 緣duyên 和hòa 合hợp 。成thành 梨lê 耶da 識thức 從tùng 此thử 變biến 生sanh 根căn 身thân 種chủng 子tử 器khí 世thế 間gian 等đẳng 如như 水thủy 起khởi 波ba 如như 鏡kính 現hiện 像tượng 故cố 云vân 唯duy 心tâm 所sở 現hiện 。一nhất 切thiết 因nhân 果quả 。者giả 別biệt 舉cử 正chánh 報báo 聖thánh 凡phàm 緫# 該cai 故cố 云vân 一nhất 切thiết 世thế 界giới 。微vi 塵trần 別biệt 指chỉ 依y 報báo 一nhất 切thiết 之chi 言ngôn 亦diệc 通thông 此thử 轉chuyển 既ký 由do 真chân 心tâm 隨tùy 緣duyên 所sở 現hiện 亦diệc 依y 真chân 心tâm 以dĩ 為vi 自tự 體thể 如như 像tượng 不bất 離ly 鏡kính 波ba 不bất 離ly 水thủy 如như 下hạ 文văn 云vân 我ngã 常thường 說thuyết 言ngôn 。色sắc 心tâm 諸chư 緣duyên 。及cập 心tâm 所sở 使sử 。諸chư 所sở 緣duyên 法pháp 。唯duy 心tâm 所sở 現hiện 。外ngoại 洎kịp 山sơn 河hà 。虛hư 空không 大đại 地địa 。咸hàm 是thị 妙diệu 明minh 。真chân 心tâm 中trung 物vật 。故cố 云vân 因nhân 心tâm 成thành 體thể 。 ○# 解giải 孤cô 山sơn 曰viết 一nhất 切thiết 因nhân 果quả 。即tức 十thập 界giới 正chánh 報báo 世thế 界giới 微vi 塵trần 。即tức 十thập 界giới 依y 報báo 此thử 釋thích 上thượng 諸chư 法pháp 所sở 生sanh 。也dã 因nhân 心tâm 成thành 體thể 。此thử 釋thích 上thượng 唯duy 心tâm 所sở 現hiện 。也dã 因nhân 心tâm 本bổn 具cụ 隨tùy 緣duyên 能năng 造tạo 故cố 所sở 造tạo 法pháp 全toàn 能năng 造tạo 心tâm 依y 正chánh 既ký 是thị 一nhất 心tâm 一nhất 心tâm 實thật 無vô 能năng 所sở )# 。

阿A 難Nan 若nhược 諸chư 世thế 界giới 。一nhất 切thiết 所sở 有hữu 。其kỳ 中trung 乃nãi 至chí 。草thảo 葉diệp 縷lũ 結kết 。詰cật 其kỳ 根căn 元nguyên 。咸hàm 有hữu 體thể 性tánh 。縱túng 令linh 虛hư 空không 。亦diệc 有hữu 名danh 貌mạo 。

(# 疏sớ/sơ 世thế 間gian 妄vọng 有hữu 不bất 出xuất 色sắc 空không 色sắc 中trung 小tiểu 者giả 草thảo 葉diệp 縷lũ 結kết 。草thảo 葉diệp 有hữu 根căn 種chủng 縷lũ 結kết 因nhân 絲ti 麻ma 太thái 清thanh 為vi 名danh 顯hiển 色sắc 是thị 貌mạo 妄vọng 相tương/tướng 尚thượng 爾nhĩ 況huống 真chân 心tâm 耶da ○# 解giải 如như 涅Niết 槃Bàn 說thuyết 空không 有hữu 四tứ 名danh 謂vị 虛hư 空không 無vô 所sở 有hữu 。不bất 動động 無vô 礙ngại 。也dã 貌mạo 謂vị 體thể 貌mạo 如như 雜tạp 集tập 論luận 說thuyết 空không 一nhất 顯hiển 色sắc )# 。

何hà 況huống 清thanh 淨tịnh 。妙diệu 淨tịnh 明minh 心tâm 。性tánh 一nhất 切thiết 心tâm 。而nhi 自tự 無vô 體thể 。

(# 疏sớ/sơ 清thanh 淨tịnh 揀giản 異dị 妄vọng 染nhiễm 妙diệu 淨tịnh 明minh 心tâm 。即tức 三tam 德đức 具cụ 足túc 靈linh 鑒giám 無vô 昧muội 也dã 雖tuy 能năng 隨tùy 緣duyên 成thành 一nhất 切thiết 法pháp 。而nhi 一nhất 切thiết 法pháp 不bất 能năng 變biến 動động 若nhược 變biến 動động 者giả 即tức 無vô 諸chư 法pháp 。以dĩ 不bất 變biến 故cố 為vi 諸chư 法pháp 性tánh 如như 鏡kính 現hiện 像tượng 不bất 為vi 像tượng 變biến 若nhược 為vi 像tượng 變biến 則tắc 不bất 能năng 現hiện 一nhất 切thiết 。諸chư 像tượng 以dĩ 不bất 變biến 故cố 為vi 像tượng 所sở 依y 此thử 亦diệc 如như 是thị 。故cố 云vân 性tánh 一nhất 切thiết 也dã 豈khởi 得đắc 妄vọng 想tưởng 不bất 實thật 真chân 亦diệc 無vô 體thể 故cố 此thử 責trách 云vân 而nhi 自tự 無vô 體thể 。也dã ○# 解giải 性tánh 一nhất 切thiết 心tâm 。即tức 常thường 住trụ 真chân 心tâm 。能năng 為vi 九cửu 界giới 妄vọng 心tâm 之chi 本bổn 性tánh 也dã )# 。

若nhược 汝nhữ 執chấp 恡lận 分phân 別biệt 覺giác 觀quán 。所sở 了liễu 知tri 性tánh 。必tất 為vi 心tâm 者giả 。

(# 疏sớ/sơ 牒điệp 其kỳ 明minh 執chấp 也dã 堅kiên 守thủ 不bất 捨xả 故cố 云vân 執chấp 恡lận 思tư 惟duy 尋tầm 伺tứ 兼kiêm 緣duyên 託thác 塵trần 如như 劃hoạch 水thủy 印ấn 空không 隨tùy 手thủ 即tức 滅diệt ○# 汝nhữ 必tất 以dĩ 此thử 為vi 真chân 性tánh 者giả 下hạ 即tức 語ngữ 云vân ○# 解giải 資tư 中trung 曰viết 藉tạ 緣duyên 託thác 塵trần 以dĩ 立lập 分phân 別biệt 。

此thử 心tâm 即tức 應ưng 。離ly 諸chư 一nhất 切thiết 。色sắc 香hương 味vị 觸xúc 。諸chư 塵trần 事sự 業nghiệp 。別biệt 有hữu 全toàn 性tánh 。

(# 疏sớ/sơ 定định 其kỳ 有hữu 性tánh 也dã 色sắc 香hương 等đẳng 即tức 是thị 事sự 境cảnh 有hữu 牽khiên 心tâm 用dụng 故cố 名danh 為vi 業nghiệp 既ký 因nhân 境cảnh 有hữu 自tự 性tánh 元nguyên 無vô 若nhược 保bảo 為vi 真chân 離ly 塵trần 應ưng 在tại ○# 解giải 分phân 別biệt 覺giác 觀quán 。並tịnh 是thị 依y 他tha 假giả 合hợp 全toàn 性tánh 自tự 無vô )# 。

如như 汝nhữ 今kim 者giả 。承thừa 聽thính 我ngã 法Pháp 。此thử 則tắc 因nhân 聲thanh 。而nhi 有hữu 分phân 別biệt 。

(# 因nhân 聲thanh 分phân 別biệt 全toàn 性tánh 元nguyên 無vô 色sắc 香hương 味vị 觸xúc 。例lệ 此thử 可khả 見kiến )# 。

縱túng 滅diệt 一nhất 切thiết 。見kiến 聞văn 覺giác 知tri 。內nội 守thủ 幽u 閑nhàn 猶do 為vi 法pháp 塵trần 。分phân 別biệt 影ảnh 事sự 。

(# 五ngũ 境cảnh 不bất 對đối 明minh 了liễu 不bất 行hành 既ký 絕tuyệt 外ngoại 緣duyên 故cố 云vân 內nội 守thủ 幽u 閑nhàn 也dã 當đương 爾nhĩ 之chi 時thời 。不bất 無vô 分phân 別biệt 若nhược 便tiện 將tương 此thử 內nội 分phân 別biệt 心tâm 為vi 全toàn 性tánh 者giả 此thử 亦diệc 非phi 理lý 而nhi 不bất 知tri 此thử 全toàn 由do 第đệ 六lục 法pháp 塵trần 影ảnh 像tượng 事sự 境cảnh 所sở 發phát 亦diệc 非phi 全toàn 性tánh 乃nãi 是thị 意ý 識thức 在tại 獨độc 散tán 位vị 比tỉ 量lượng 別biệt 緣duyên 取thủ 獨độc 影ảnh 境cảnh 非phi 是thị 明minh 了liễu 同đồng 五ngũ 所sở 取thủ 故cố 云vân 縱túng/tung 滅diệt 見kiến 聞văn 覺giác 知tri 。也dã ○# 解giải 真chân 際tế 曰viết 縱túng/tung 滅diệt 見kiến 聞văn 覺giác 知tri 。前tiền 六lục 不bất 行hành 也dã 意ý 有hữu 四tứ 種chủng 定định 位vị 明minh 了liễu 夢mộng 中trung 覺giác 寤ngụ 今kim 約ước 明minh 了liễu 與dữ 五ngũ 同đồng 緣duyên 俱câu 不bất 行hành 也dã 所sở 取thủ 法pháp 塵trần 乃nãi 散tán 位vị 獨độc 頭đầu 也dã 不bất 緣duyên 外ngoại 境cảnh 泯mẫn 迹tích 藏tạng 用dụng 故cố 曰viết 內nội 守thủ 幽u 閑nhàn 秖kỳ 此thử 虛hư 想tưởng 是thị 名danh 法pháp 塵trần 影ảnh 事sự )# 。

我ngã 非phi 勑# 汝nhữ 。執chấp 為vi 非phi 心tâm 。

(# 疏sớ/sơ 我ngã 今kim 非phi 是thị 不bất 徇# 理lý 道đạo 強cường/cưỡng 制chế 勒lặc 汝nhữ 軌quỹ 為vi 非phi 心tâm 意ý 顯hiển 如Như 來Lai 言ngôn 無vô 枉uổng 逼bức 也dã )# 。

但đãn 汝nhữ 於ư 心tâm 。微vi 細tế 揣đoàn 摩ma 。

(# 但đãn 猶do 獨độc 也dã 此thử 勸khuyến 不bất 由do 他tha 人nhân 。獨độc 於ư 自tự 心tâm 諦đế 審thẩm 揣đoàn 度độ 研nghiên 摩ma 理lý 道đạo 也dã 此thử 即tức 理lý 長trường/trưởng 即tức 就tựu 何hà 必tất 求cầu 人nhân 矣hĩ ○# 解giải 孤cô 山sơn 曰viết 我ngã 所sở 訶ha 斥xích 非phi 謂vị 今kim 汝nhữ 執chấp 同đồng 土thổ 木mộc 無vô 心tâm 勸khuyến 其kỳ 揣đoàn 摩ma 分phân 別biệt 之chi 心tâm 為vi 當đương 離ly 塵trần 有hữu 體thể 為vi 復phục 。離ly 塵trần 無vô 體thể 。

若nhược 離ly 前tiền 塵trần 。有hữu 分phân 別biệt 性tánh 。即tức 真chân 汝nhữ 心tâm 。

(# 疏sớ/sơ 若nhược 汝nhữ 研nghiên 窮cùng 此thử 分phân 別biệt 體thể 離ly 六lục 塵trần 外ngoại 實thật 有hữu 性tánh 者giả 我ngã 即tức 容dung 許hứa 是thị 汝nhữ 真chân 心tâm 世thế 人nhân 只chỉ 知tri 即tức 心tâm 是thị 佛Phật 曾tằng 不bất 子tử 細tế 度độ 量lương 此thử 心tâm 剎sát 那na 變biến 異dị 猶do 如như 猿viên 猴hầu 害hại 馬mã 紛phân 然nhiên 亂loạn 想tưởng 無vô 暫tạm 時thời 停đình 。故cố 楞lăng 伽già 云vân 當đương 於ư 靜tĩnh 處xứ 觀quán 此thử 妄vọng 想tưởng 流lưu 注chú 生sanh 滅diệt 。凡phàm 夫phu 不bất 覺giác 妄vọng 謂vị 不bất 動động 故cố 下hạ 經Kinh 云vân 如như 瀑bộc 流lưu 水thủy 望vọng 如như 恬điềm 靜tĩnh 。流lưu 患hoạn 不bất 見kiến 非phi 是thị 無vô 流lưu 。起khởi 信tín 亦diệc 云vân 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。不bất 名danh 為vi 覺giác 以dĩ 從tùng 本bổn 已dĩ 來lai 。念niệm 念niệm 相tương 續tục 。未vị 曾tằng 離ly 念niệm 故cố 說thuyết 無vô 始thỉ 無vô 明minh 故cố 佛Phật 再tái 令linh 微vi 細tế 揣đoàn 摩ma 。楷# 定định 真chân 偽ngụy ○# 解giải 分phân 別biệt 性tánh 即tức 妄vọng 心tâm 也dã 若nhược 此thử 妄vọng 心tâm 離ly 塵trần 有hữu 體thể 則tắc 容dung 是thị 真chân 心tâm 既ký 離ly 塵trần 無vô 體thể 。非phi 妄vọng 是thị 何hà 應ưng 知tri 即tức 真chân 汝nhữ 心tâm 。乃nãi 暫tạm 縱túng/tung 之chi 語ngữ 非phi 顯hiển 真chân 也dã )# 。

若nhược 分phân 別biệt 性tánh 。離ly 塵trần 無vô 體thể 。斯tư 則tắc 前tiền 塵trần 。分phân 別biệt 影ảnh 事sự 。

(# 疏sớ/sơ 若nhược 離ly 前tiền 塵trần 。無vô 此thử 分phân 別biệt 足túc 顯hiển 分phân 別biệt 宛uyển 是thị 妄vọng 想tưởng 自tự 性tánh 本bổn 無vô 。屬thuộc 於ư 前tiền 塵trần 故cố 可khả 名danh 為vi 分phân 別biệt 影ảnh 事sự 。如như 下hạ 文văn 云vân 若nhược 真chân 汝nhữ 心tâm 。則tắc 無vô 所sở 去khứ 。云vân 何hà 離ly 聲thanh 。無vô 分phân 別biệt 性tánh 。斯tư 則tắc 豈khởi 唯duy 。聲thanh 分phân 別biệt 心tâm 。分phân 別biệt 我ngã 容dung 。離ly 諸chư 色sắc 相tướng 。無vô 分phân 別biệt 性tánh 。 ○# 解giải 六lục 塵trần 如như 形hình 分phân 別biệt 如như 影ảnh 影ảnh 由do 形hình 有hữu 故cố 無vô 自tự 體thể 心tâm 因nhân 塵trần 有hữu 豈khởi 有hữu 體thể 耶da )# 。

塵trần 非phi 常thường 住trụ 。若nhược 變biến 滅diệt 時thời 。此thử 心tâm 則tắc 同đồng 。龜quy 毛mao 兔thố 角giác 。

(# 疏sớ/sơ 心tâm 因nhân 塵trần 有hữu 塵trần 屬thuộc 無vô 常thường 塵trần 既ký 無vô 常thường 必tất 歸quy 變biến 滅diệt 皮bì 之chi 不bất 存tồn 毛mao 將tương 安an 附phụ )# 。

則tắc 汝nhữ 法Pháp 身thân 。同đồng 於ư 斷đoạn 滅diệt 。其kỳ 誰thùy 修tu 證chứng 。無Vô 生Sanh 法Pháp 忍Nhẫn 。

(# 若nhược 汝nhữ 堅kiên 執chấp 無vô 常thường 之chi 心tâm 是thị 真chân 性tánh 者giả 應ưng 合hợp 法Pháp 身thân 同đồng 於ư 斷đoạn 滅diệt 。以dĩ 法pháp 身thân 體thể 。即tức 真chân 性tánh 故cố 法Pháp 身thân 若nhược 斷đoạn 依y 何hà 修tu 行hành 證chứng 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 。若nhược 了liễu 如Như 來Lai 藏tạng 心tâm 本bổn 周chu 法Pháp 界Giới 。本bổn 無vô 生sanh 滅diệt 。含hàm 裏lý 十thập 方phương 寧ninh 有hữu 方phương 所sở 。凡phàm 夫phu 身thân 心tâm 如như 影ảnh 如như 像tượng 。執chấp 此thử 影ảnh 像tượng 為vi 佛Phật 性tánh 者giả 一nhất 何hà 鄙bỉ 哉tai ○# 解giải 心tâm 隨tùy 塵trần 滅diệt 修tu 證chứng 者giả 誰thùy )# 。

即tức 時thời 阿A 難Nan 。與dữ 諸chư 大đại 眾chúng 。默mặc 然nhiên 自tự 失thất 。

(# 疏sớ/sơ 初sơ 聞văn 佛Phật 斥xích 此thử 非phi 汝nhữ 心tâm 。則tắc 驚kinh 疑nghi 設thiết 難nan 將tương 謂vị 無vô 心tâm 洎kịp 乎hồ 顯hiển 示thị 清thanh 淨tịnh 妙diệu 明minh 性tánh 一nhất 切thiết 心tâm 。本bổn 來lai 徧biến 圓viên 而nhi 為vi 世thế 界giới 因nhân 果quả 微vi 塵trần 平bình 等đẳng 體thể 性tánh 佛Phật 雖tuy 開khai 示thị 又hựu 恐khủng 久cửu 執chấp 尚thượng 堅kiên 再tái 約ước 緣duyên 塵trần 重trọng/trùng 研nghiên 妄vọng 想tưởng 離ly 塵trần 無vô 體thể 。豈khởi 是thị 元nguyên 真chân 若nhược 堅kiên 執chấp 不bất 融dung 法Pháp 身thân 應ưng 斷đoạn 修tu 證chứng 法Pháp 忍Nhẫn 必tất 無vô 所sở 依y 阿A 難Nan 雖tuy 未vị 悟ngộ 真chân 且thả 知tri 執chấp 妄vọng 是thị 失thất 故cố 云vân 默mặc 然nhiên 自tự 失thất 。 ○# 解giải 所sở 執chấp 既ký 銷tiêu 故cố 云vân 自tự 失thất )# 。

佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。世thế 間gian 一nhất 切thiết 。諸chư 修tu 學học 人nhân 。現hiện 前tiền 雖tuy 成thành 。九cửu 次thứ 第đệ 定định 。不bất 得đắc 漏lậu 盡tận 。成thành 阿A 羅La 漢Hán 。

(# 疏sớ/sơ 四tứ 禪thiền 四tứ 空không 及cập 滅diệt 受thọ 想tưởng 名danh 為vi 九cửu 定định 通thông 名danh 次thứ 第đệ 者giả 若nhược 入nhập 禪thiền 時thời 智trí 慧tuệ 深thâm 利lợi 能năng 從tùng 一nhất 禪thiền 入nhập 一nhất 禪thiền 心tâm 心tâm 相tương 續tục 更cánh 無vô 異dị 念niệm 可khả 間gian 雜tạp 故cố 然nhiên 修tu 此thử 定định 能năng 成thành 無vô 漏lậu 今kim 言ngôn 不bất 得đắc 漏lậu 盡tận 。者giả 乃nãi 通thông 指chỉ 世thế 間gian 有hữu 漏lậu 心tâm 修tu 欲dục 界giới 未vị 至chí 及cập 四tứ 禪thiền 四tứ 空không 定định 耳nhĩ 凡phàm 夫phu 修tu 禪thiền 多đa 生sanh 味vị 著trước 隨tùy 禪thiền 感cảm 果quả 不bất 出xuất 三tam 界giới ○# 故cố 非phi 無vô 漏lậu 非phi 別biệt 指chỉ 於ư 滅diệt 盡tận 等đẳng 九cửu 亦diệc 可khả 別biệt 斥xích 前tiền 之chi 九cửu 定định 雖tuy 通thông 無vô 漏lậu 俱câu 是thị 不bất 了liễu 問vấn 既ký 修tu 此thử 定định 能năng 得đắc 無vô 漏lậu 何hà 故cố 經Kinh 云vân 不bất 得đắc 漏lậu 盡tận 。成thành 阿A 羅La 漢Hán 。答đáp 此thử 明minh 不bất 得đắc 大Đại 乘Thừa 。阿A 羅La 漢Hán 也dã 。瓔anh 珞lạc 經kinh 中trung 初sơ 歡Hoan 喜Hỷ 地Địa 名danh 鳩cưu 摩ma 羅la 伽già 秦tần 言ngôn 逆nghịch 流lưu 乃nãi 至chí 七Thất 地Địa 。名danh 阿A 羅La 漢Hán 。秦tần 言ngôn 過quá 三tam 有hữu 故cố 知tri 今kim 言ngôn 不bất 得đắc 漏lậu 盡tận 。乃nãi 指chỉ 不bất 斷đoạn 二nhị 障chướng 之chi 漏lậu 不bất 證chứng 大Đại 乘Thừa 羅La 漢Hán 也dã 況huống 究cứu 竟cánh 無Vô 學Học 佛Phật 地địa 始thỉ 稱xưng 故cố 佛Phật 三tam 號hiệu 有hữu 阿A 羅La 訶Ha 也dã )# 。

皆giai 由do 執chấp 此thử 。生sanh 死tử 妄vọng 想tưởng 。誤ngộ 為vi 真chân 實thật 。是thị 故cố 汝nhữ 今kim 。雖tuy 得đắc 多đa 聞văn 。不bất 成thành 聖thánh 果Quả 。

(# 若nhược 了liễu 真chân 妄vọng 達đạt 法Pháp 界Giới 性tánh 見kiến 與dữ 見kiến 緣duyên 。似tự 現hiện 前tiền 境cảnh 。元nguyên 我ngã 覺giác 明minh 。終chung 不bất 悞ngộ 執chấp 生sanh 死tử 根căn 本bổn 。以dĩ 為vi 真chân 實thật 。由do 是thị 不bất 辨biện 認nhận 妄vọng 為vi 真chân 久cửu 處xứ 輪luân 回hồi 不bất 成thành 聖thánh 果Quả 。然nhiên 阿A 難Nan 亦diệc 得đắc 初sơ 果quả 以dĩ 未vị 究cứu 竟cánh 故cố 云vân 未vị 得đắc 若nhược 約ước 大Đại 乘Thừa 故cố 無vô 所sở 惑hoặc ○# 標tiêu 或hoặc 修tu 行hành 人nhân 猒# 下hạ 苦khổ 麤thô 障chướng 欣hân 上thượng 淨tịnh 妙diệu 利lợi 既ký 有hữu 欣hân 猒# 故cố 云vân 不bất 得đắc 漏lậu 盡tận 。梵Phạn 語ngữ 禪thiền 那na 此thử 云vân 靜tĩnh 定định 定định 有hữu 二nhị 種chủng 一nhất 自tự 性tánh 定định 二nhị 作tác 得đắc 定định 作tác 得đắc 定định 者giả 為vi 行hành 人nhân 不bất 見kiến 性tánh 迷mê 心tâm 取thủ 捨xả 隨tùy 此thử 九cửu 次thứ 第đệ 定định 。亦diệc 名danh 世thế 定định 色sắc 界giới 中trung 初sơ 二nhị 三tam 禪thiền 慧tuệ 多đa 定định 少thiểu 無vô 色sắc 界giới 中trung 。定định 多đa 慧tuệ 少thiểu 唯duy 第đệ 四tứ 禪thiền 定định 。慧tuệ 俱câu 等đẳng 是thị 大đại 菩Bồ 薩Tát 。真chân 修tu 行hành 處xứ 報báo 身thân 成thành 道Đạo 處xứ 號hiệu 華hoa 藏tạng 世thế 界giới 居cư 四tứ 禪thiền 頂đảnh 此thử 九cửu 次thứ 第đệ 是thị 作tác 得đắc 定định 若nhược 了liễu 自tự 性tánh 定định 即tức 此thử 經Kinh 性tánh 淨tịnh 明minh 體thể 。不bất 逐trục 緣duyên 生sanh 非phi 因nhân 境cảnh 有hữu 亦diệc 名danh 正Chánh 法Pháp 眼nhãn 藏tạng 。各các 各các 自tự 悟ngộ 本bổn 性tánh 性tánh 本bổn 無vô 念niệm 無vô 念niệm 即tức 寂tịch 寂tịch 而nhi 常thường 用dụng 即tức 我ngã 真chân 心tâm 用dụng 而nhi 常thường 寂tịch 假giả 名danh 無vô 念niệm 即tức 名danh 清thanh 淨tịnh 法Pháp 身thân 亦diệc 名danh 常thường 住trụ 真chân 心tâm 。亦diệc 名danh 清thanh 淨tịnh 法Pháp 界Giới 亦diệc 名danh 自tự 性tánh 定định 亦diệc 名danh 無vô 漏lậu 界giới 也dã ○# 疏sớ/sơ 二nhị 破phá 妄vọng 見kiến 明minh 真chân 見kiến 者giả 由do 前tiền 佛Phật 問vấn 入nhập 道đạo 發phát 心tâm 遂toại 答đáp 因nhân 覩đổ 如Như 來Lai 勝thắng 相tướng 。由do 眼nhãn 觀quán 見kiến 心tâm 生sanh 愛ái 樂nhạo 。洎kịp 乎hồ 舉cử 拳quyền 再tái 問vấn 復phục 云vân 耀diệu 我ngã 心tâm 目mục 。七thất 處xứ 徵trưng 詰cật 三tam 疑nghi 拒cự 抗kháng 但đãn 且thả 論luận 心tâm 未vị 言ngôn 其kỳ 見kiến 蓋cái 心tâm 為vi 萬vạn 法pháp 之chi 元nguyên 見kiến 為vi 六lục 根căn 之chi 首thủ 心tâm 有hữu 真chân 妄vọng 見kiến 具cụ 正chánh 邪tà 故cố 前tiền 破phá 妄vọng 心tâm 顯hiển 如Như 來Lai 藏tạng 即tức 一nhất 真chân 法Pháp 界Giới 離ly 緣duyên 絕tuyệt 相tương/tướng 是thị 所sở 觀quán 境cảnh 境cảnh 既ký 已dĩ 說thuyết 次thứ 明minh 能năng 觀quán 之chi 智trí 智trí 即tức 是thị 慧tuệ 慧tuệ 用dụng 差sai 別biệt 說thuyết 名danh 為vi 見kiến 見kiến 有hữu 正chánh 邪tà 故cố 須tu 料liệu 揀giản 故cố 下hạ 文văn 云vân 唯duy 願nguyện 如Như 來Lai 。開khai 我ngã 道Đạo 眼nhãn 。得đắc 清thanh 淨tịnh 眼nhãn 。等đẳng 此thử 蓋cái 先tiên 體thể 後hậu 用dụng 法pháp 如như 是thị 故cố 然nhiên 體thể 用dụng 二nhị 法pháp 不bất 相tương 捨xả 離ly 。體thể 是thị 即tức 用dụng 之chi 體thể 用dụng 是thị 即tức 體thể 之chi 用dụng 故cố 前tiền 後hậu 經kinh 文văn 明minh 心tâm 則tắc 約ước 見kiến 而nhi 辨biện 顯hiển 見kiến 則tắc 就tựu 心tâm 而nhi 論luận 故cố 知tri 一nhất 法pháp 義nghĩa 分phân 為vi 二nhị 也dã 文văn 三tam )# 。

阿A 難Nan 聞văn 已dĩ 。重trùng 復phục 悲bi 淚lệ 。五ngũ 體thể 投đầu 地địa 。長trường 跪quỵ 合hợp 掌chưởng 。

(# 責trách 己kỷ 內nội 重trọng/trùng 涕thế 淚lệ 外ngoại 形hình 拜bái 而nhi 復phục 跪quỵ 冀ký 聞văn 正chánh 說thuyết )# 。

而nhi 白bạch 佛Phật 言ngôn 。自tự 我ngã 從tùng 佛Phật 。發phát 心tâm 出xuất 家gia 。恃thị 佛Phật 威uy 神thần 。常thường 自tự 思tư 惟duy 。無vô 勞lao 我ngã 修tu 。將tương 謂vị 如Như 來Lai 。惠huệ 我ngã 三tam 昧muội 。不bất 知tri 身thân 心tâm 。本bổn 不bất 相tương 代đại 。失thất 我ngã 本bổn 心tâm 。雖tuy 身thân 出xuất 家gia 。心tâm 不bất 入nhập 道Đạo 。

(# 初sơ 心tâm 入nhập 道đạo 罔võng 解giải 克khắc 修tu 恃thị 頼# 親thân 因nhân 將tương 惠huệ 正chánh 受thọ 豈khởi 知tri 身thân 戒giới 雖tuy 從tùng 佛Phật 得đắc 心tâm 定định 宜nghi 當đương 自tự 證chứng 本bổn 不bất 相tương 代đại 。斯tư 之chi 謂vị 歟# 涅Niết 槃Bàn 云vân 汝nhữ 諸chư 比Bỉ 丘Khâu 。身thân 雖tuy 出xuất 家gia 。而nhi 未vị 曾tằng 染nhiễm 大Đại 乘Thừa 法Pháp 服phục 雖tuy 復phục 乞khất 食thực 經kinh 歷lịch 多đa 年niên 。初sơ 未vị 曾tằng 求cầu 大Đại 乘Thừa 法Pháp 食thực 衣y 嚴nghiêm 法pháp 體thể 食thực 資tư 慧tuệ 命mạng 不bất 識thức 本bổn 常thường 衣y 食thực 俱câu 失thất )# 。

譬thí 如như 窮cùng 子tử 。捨xả 父phụ 逃đào 逝thệ 。

(# 解giải 資tư 中trung 曰viết 迷mê 真chân 習tập 妄vọng 五ngũ 道đạo 輪luân 轉chuyển )# 。

今kim 日nhật 乃nãi 知tri 。

(# 疏sớ/sơ 窮cùng 子tử 捨xả 父phụ 喻dụ 也dã 絕tuyệt 無vô 功công 德đức 法Pháp 財tài 以dĩ 養dưỡng 法Pháp 身thân 慧tuệ 命mạng 故cố 云vân 窮cùng 子tử 不bất 識thức 本bổn 真chân 背bối/bội 清thanh 淨tịnh 覺giác 故cố 云vân 捨xả 父phụ 輪luân 轉chuyển 五ngũ 道đạo 。往vãng 而nhi 不bất 返phản 。故cố 云vân 逃đào 逝thệ 因nhân 佛Phật 指chỉ 示thị 方phương 知tri 過quá 悞ngộ 故cố 云vân 。今kim 日nhật 乃nãi 知tri 。

雖tuy 有hữu 多đa 聞văn 。若nhược 不bất 修tu 行hành 。與dữ 不bất 聞văn 等đẳng 。如như 人nhân 說thuyết 食thực 。終chung 不bất 能năng 飽bão 。

(# 說thuyết 食thực 不bất 飽bão 喻dụ 也dã 前tiền 法pháp 後hậu 喻dụ 合hợp 之chi 可khả 知tri 夫phu 修tu 行hành 者giả 必tất 須tu 內nội 修tu 理lý 觀quán 外ngoại 助trợ 多đa 聞văn 如như 人nhân 有hữu 目mục 。日nhật 光quang 明minh 照chiếu 。見kiến 種chủng 種chủng 色sắc 。若nhược 偏thiên 文văn 字tự 不bất 習tập 觀quán 門môn 說thuyết 食thực 何hà 異dị 故cố 大đại 論luận 云vân 有hữu 慧tuệ 無vô 多đa 聞văn 是thị 不bất 知tri 實thật 相tướng 譬thí 如như 大đại 暗ám 中trung 有hữu 日nhật 無vô 所sở 覩đổ 多đa 聞văn 無vô 智trí 慧tuệ 亦diệc 不bất 知tri 實thật 相tướng 譬thí 如như 大đại 明minh 中trung 有hữu 燈đăng 而nhi 無vô 目mục 多đa 聞văn 利lợi 智trí 慧tuệ 是thị 所sở 說thuyết 應ưng 受thọ 無vô 聞văn 無vô 智trí 慧tuệ 譬thí 如như 人nhân 身thân 牛ngưu )# 。

世Thế 尊Tôn 我ngã 等đẳng 。今kim 者giả 二nhị 障chướng 所sở 纏triền 。良lương 由do 不bất 知tri 。寂tịch 常thường 心tâm 性tánh 。

(# 煩phiền 惱não 所sở 知tri 名danh 為vi 二nhị 障chướng 由do 煩phiền 惱não 障chướng 障chướng 心tâm 心tâm 不bất 解giải 脫thoát 造tạo 業nghiệp 受thọ 報báo 由do 所sở 知tri 障chướng 障chướng 慧tuệ 慧tuệ 不bất 解giải 脫thoát 迷mê 法pháp 空không 理lý 不bất 知tri 諸chư 法pháp 性tánh 相tướng 。若nhược 了liễu 本bổn 性tánh 常thường 寂tịch 諸chư 法pháp 元nguyên 空không 自tự 然nhiên 擾nhiễu 惱não 不bất 生sanh 業nghiệp 性tánh 不bất 結kết 誰thùy 曰viết 生sanh 死tử 誰thùy 為vi 涅Niết 槃Bàn 涅Niết 槃Bàn 生sanh 死tử 。猶do 如như 昨tạc 夢mộng 。今kim 為vi 所sở 縛phược 實thật 為vi 不bất 知tri 二nhị 障chướng 名danh 體thể 如như 常thường 所sở 辨biện 也dã ○# 解giải 煩phiền 惱não 障chướng 謂vị 根căn 本bổn 及cập 隨tùy 也dã 所sở 知tri 障chướng 亦diệc 名danh 智trí 障chướng 障chướng 。一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 故cố 。

惟duy 願nguyện 如Như 來Lai 。哀ai 愍mẫn 窮cùng 露lộ 。發phát 妙diệu 明minh 心tâm 。開khai 我ngã 道Đạo 眼nhãn 。

(# 疏sớ/sơ 無vô 財tài 之chi 極cực 曰viết 窮cùng 無vô 上thượng 可khả 覆phú 曰viết 露lộ 既ký 無vô 功công 德đức 法Pháp 財tài 非phi 窮cùng 如như 何hà 既ký 無vô 權quyền 實thật 父phụ 母mẫu 非phi 露lộ 如như 何hà 發phát 妙diệu 明minh 心tâm 。破phá 煩phiền 惱não 障chướng 。也dã 開khai 我ngã 道Đạo 眼nhãn 。破phá 所sở 知tri 障chướng 也dã 既ký 開khai 道Đạo 眼nhãn 見kiến 性tánh 明minh 心tâm 二nhị 障chướng 若nhược 六lục 二nhị 執chấp 隨tùy 遣khiển 近cận 成thành 住trụ 地địa 遠viễn 至chí 妙diệu 覺giác 善thiện 哉tai 妙diệu 請thỉnh 不bất 亦diệc 至chí 哉tai ○# 解giải 私tư 謂vị 前tiền 破phá 妄vọng 心tâm 但đãn 離ly 麤thô 執chấp 故cố 今kim 請thỉnh 云vân 發phát 妙diệu 明minh 心tâm 。也dã 將tương 破phá 妄vọng 見kiến 欲dục 顯hiển 真chân 見kiến 故cố 復phục 請thỉnh 云vân 開khai 我ngã 道Đạo 眼nhãn 。也dã 又hựu 則tắc 眼nhãn 見kiến 必tất 由do 識thức 心tâm 故cố 心tâm 眼nhãn 雙song 舉cử 叩khấu 佛Phật 音âm 教giáo 其kỳ 旨chỉ 甚thậm 微vi 問vấn 何hà 故cố 先tiên 破phá 妄vọng 心tâm 後hậu 破phá 妄vọng 見kiến 答đáp 應ưng 有hữu 三tam 義nghĩa 一nhất 者giả 心tâm 為vi 迷mê 妄vọng 之chi 元nguyên 復phục 是thị 人nhân 執chấp 之chi 本bổn 妄vọng 元nguyên 破phá 之chi 二nhị 者giả 心tâm 屬thuộc 王vương 數số 通thông 乎hồ 三tam 性tánh 故cố 在tại 前tiền 破phá 見kiến 唯duy 眼nhãn 識thức 但đãn 屬thuộc 無vô 記ký 故cố 在tại 後hậu 破phá 三tam 者giả 所sở 破phá 妄vọng 心tâm 且thả 離ly 緣duyên 塵trần 分phân 別biệt 想tưởng 相tương/tướng 而nhi 未vị 能năng 知tri 心tâm 性tánh 常thường 住trụ 今kim 破phá 妄vọng 見kiến 則tắc 引dẫn 盲manh 人nhân 矚chú 暗ám 等đẳng 以dĩ 彰chương 見kiến 性tánh 不bất 滅diệt 乃nãi 至chí 舉cử 手thủ 飛phi 光quang 皆giai 顯hiển 性tánh 無vô 搖dao 動động 。當đương 知tri 如Như 來Lai 。善thiện 巧xảo 方phương 便tiện 。從tùng 麤thô 至chí 細tế 自tự 淺thiển 由do 深thâm 開khai 示thị 阿A 難Nan 。奢Xa 摩Ma 他Tha 路lộ 也dã )# 。

即tức 時thời 如Như 來Lai 。從tùng 胷# 萬vạn 字tự 涌dũng 出xuất 寶bảo 光quang 。

(# 疏sớ/sơ 前tiền 光quang 從tùng 口khẩu 此thử 光quang 從tùng 胷# 者giả 前tiền 文văn 從tùng 說thuyết 羅la 心tâm 此thử 文văn 從tùng 心tâm 發phát 見kiến 萬vạn 字tự 者giả 表biểu 無vô 識thức 性tánh 德đức 梵Phạm 云vân 阿a 悉tất 底để 迦ca 此thử 云vân 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 即tức 是thị 吉cát 祥tường 勝thắng 德đức 之chi 相tướng 有hữu 此thử 相tướng 者giả 。必tất 受thọ 安an 樂lạc 則tắc 天thiên 長trường 壽thọ 二nhị 年niên 權quyền 制chế 此thử 字tự 安an 於ư 天thiên 樞xu 其kỳ 形hình 如như 此thử 卍vạn 音âm 為vi 萬vạn 字tự 佛Phật 胷# 前tiền 有hữu 此thử 之chi 形hình 然nhiên 八bát 種chủng 相tương/tướng 中trung 此thử 當đương 第đệ 一nhất 謂vị 吉cát 祥tường 萬vạn 德đức 之chi 所sở 集tập 也dã )# 。

其kỳ 光quang 晃hoảng 昱dục 。有hữu 百bách 千thiên 色sắc 。十thập 方phương 微vi 塵trần 。普phổ 佛Phật 世thế 界giới 。一nhất 時thời 周chu 徧biến 徧biến 灌quán 十thập 方phương 所sở 有hữu 。寶bảo 剎sát 諸chư 如Như 來Lai 頂đảnh 。旋toàn 至chí 阿A 難Nan 。及cập 諸chư 大đại 眾chúng 。

(# 體thể 既ký 具cụ 德đức 用dụng 不bất 離ly 體thể 用dụng 亦diệc 具cụ 德đức 故cố 云vân 有hữu 百bách 千thiên 色sắc 。一nhất 時thời 周chu 徧biến 者giả 無vô 漏lậu 淨tịnh 眼nhãn 普phổ 見kiến 十thập 方phương 。智trí 照chiếu 無vô 遺di 微vi 塵trần 皆giai 遍biến 遍biến 灌quán 佛Phật 頂đảnh 智trí 果quả 必tất 同đồng 及cập 諸chư 大đại 眾chúng 。乘thừa 因nhân 不bất 二nhị ○# 解giải 孤cô 山sơn 曰viết 胷# 有hữu 萬vạn 字tự 表biểu 自tự 心tâm 中trung 道đạo 為vi 萬vạn 法pháp 之chi 源nguyên 涌dũng 出xuất 寶bảo 光quang 表biểu 從tùng 中trung 理lý 發phát 於ư 中trung 智trí 有hữu 百bách 千thiên 色sắc 。表biểu 般Bát 若Nhã 是thị 一nhất 法pháp 佛Phật 說thuyết 種chủng 種chủng 名danh 周chu 遍biến 十thập 方phương 。表biểu 十thập 界giới 等đẳng 照chiếu 徧biến 灌quán 佛Phật 頂đảnh 表biểu 佛Phật 佛Phật 理lý 齊tề 及cập 諸chư 大đại 眾chúng 。表biểu 彼bỉ 彼bỉ 性tánh 等đẳng )# 。

告cáo 阿A 難Nan 言ngôn 。吾ngô 今kim 為vì 汝nhữ 。建kiến 大đại 法Pháp 幢tràng 。亦diệc 令linh 十thập 方phương 。一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。獲hoạch 妙diệu 微vi 密mật 。性tánh 淨tịnh 明minh 心tâm 。得đắc 清thanh 淨tịnh 眼nhãn 。

(# 疏sớ/sơ 根căn 本bổn 智trí 性tánh 因nhân 茲tư 顯hiển 發phát 能năng 建kiến 大đại 義nghĩa 。名danh 大đại 法Pháp 幢tràng 三tam 德đức 祕bí 藏tạng 不bất 縱tung 橫hoành 並tịnh 別biệt 故cố 云vân 妙diệu 十Thập 地Địa 見kiến 之chi 如như 隔cách 羅la 穀cốc 故cố 曰viết 微vi 唯duy 佛Phật 與dữ 佛Phật 。乃nãi 能năng 究cứu 盡tận 。故cố 曰viết 密mật 心tâm 即tức 體thể 也dã 眼nhãn 即tức 用dụng 也dã ○# 解giải 圓viên 頓đốn 大đại 法pháp 超siêu 出xuất 偏thiên 小tiểu 喻dụ 之chi 以dĩ 幢tràng 獲hoạch 妙diệu 明minh 心tâm 證chứng 中trung 理lý 也dã 得đắc 清thanh 淨tịnh 眼nhãn 。發phát 中trung 智trí 也dã )# 。

阿A 難Nan 汝nhữ 先tiên 答đáp 我ngã 。見kiến 光quang 明minh 拳quyền 。此thử 拳quyền 光quang 明minh 。因nhân 何hà 所sở 有hữu 。云vân 何hà 成thành 拳quyền 。汝nhữ 將tương 誰thùy 見kiến 。

(# 疏sớ/sơ 此thử 問vấn 有hữu 三tam 正chánh 在tại 誰thùy 見kiến 餘dư 即tức 兼kiêm 耳nhĩ )# 。

阿A 難Nan 言ngôn 由do 佛Phật 全toàn 體thể 。閻Diêm 浮Phù 檀Đàn 金kim 。赩hách 如như 寶bảo 山sơn 。清thanh 淨tịnh 所sở 生sanh 。故cố 有hữu 光quang 明minh 。我ngã 實thật 眼nhãn 觀quan 。五ngũ 輪luân 指chỉ 端đoan 。屈khuất 握ác 示thị 人nhân 。故cố 有hữu 拳quyền 相tướng 。

(# 先tiên 光quang 次thứ 見kiến 後hậu 拳quyền 也dã 不bất 從tùng 問vấn 次thứ 者giả 文văn 使sử 故cố 也dã 閻Diêm 浮Phù 檀Đàn 金kim 。正chánh 云vân 染nhiễm 部bộ 捺nại 陁# 此thử 西tây 域vực 河hà 名danh 其kỳ 河hà 近cận 其kỳ 樹thụ 其kỳ 金kim 出xuất 彼bỉ 河hà 此thử 則tắc 河hà 因nhân 樹thụ 名danh 金kim 因nhân 河hà 稱xưng 也dã 或hoặc 云vân 閻Diêm 浮Phù 果quả 汁trấp 點điểm 物vật 成thành 金kim 因nhân 流lưu 入nhập 河hà 染nhiễm 石thạch 為vi 金kim 也dã 其kỳ 色sắc 赤xích 黃hoàng 兼kiêm 帶đái 紫tử 熖# 故cố 也dã 觀quán 經kinh 疏sớ/sơ 說thuyết 閻Diêm 浮Phù 檀Đàn 金kim 。超siêu 過quá 紫tử 磨ma 金kim 色sắc 。百bách 千thiên 萬vạn 倍bội 。唯duy 聖thánh 所sở 知tri 佛Phật 身thân 光quang 明minh 。猶do 如như 聚tụ 日nhật 紫tử 磨ma 必tất 不bất 如như 此thử 赩hách 大đại 赤xích 色sắc 也dã ○# 解giải 閻Diêm 浮Phù 檀Đàn 此thử 云vân 上thượng 勝thắng 赩hách （# 許hứa 極cực 反phản 怒nộ 皃# ）# )# 。

佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。如Như 來Lai 今kim 日nhật 。實thật 言ngôn 告cáo 汝nhữ 。諸chư 有hữu 智trí 者giả 。要yếu 以dĩ 譬thí 喻dụ 。而nhi 得đắc 開khai 悟ngộ 。

(# 疏sớ/sơ 無vô 智trí 之chi 人nhân 。縱túng/tung 喻dụ 難nạn/nan 明minh 故cố 舉cử 智trí 者giả 因nhân 喻dụ 開khai 悟ngộ )# 。

阿A 難Nan 譬thí 如như 我ngã 拳quyền 。若nhược 無vô 我ngã 手thủ 。不bất 成thành 我ngã 拳quyền 。若nhược 無vô 汝nhữ 眼nhãn 。不bất 成thành 汝nhữ 見kiến 。以dĩ 汝nhữ 眼nhãn 根căn 。例lệ 我ngã 拳quyền 理lý 。其kỳ 義nghĩa 均quân 不phủ 。

(# 以dĩ 其kỳ 情tình 見kiến 必tất 然nhiên 故cố 順thuận 情tình 而nhi 問vấn 待đãi 其kỳ 伸thân 答đáp 後hậu 乃nãi 奪đoạt 之chi ○# 標tiêu 若nhược 無vô 手thủ 必tất 無vô 拳quyền 人nhân 雖tuy 無vô 眼nhãn 豈khởi 是thị 無vô 見kiến )# 。

阿A 難Nan 言ngôn 唯dụy 然nhiên 世Thế 尊Tôn 。既ký 無vô 我ngã 眼nhãn 。不bất 成thành 我ngã 見kiến 。例lệ 如Như 來Lai 拳quyền 。事sự 義nghĩa 相tương 類loại 。

(# 疏sớ/sơ 果quả 然nhiên 情tình 見kiến 不bất 出xuất 於ư 斯tư 故cố 答đáp 相tương/tướng 類loại ○# 標tiêu 無vô 眼nhãn 心tâm 見kiến 不bất 昧muội 無vô 手thủ 畢tất 竟cánh 無vô 拳quyền )# 。

佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。汝nhữ 言ngôn 相tương 類loại 。是thị 義nghĩa 不bất 然nhiên 。何hà 以dĩ 故cố 如như 無vô 手thủ 人nhân 。拳quyền 畢tất 竟cánh 滅diệt 。彼bỉ 無vô 眼nhãn 者giả 。非phi 見kiến 全toàn 無vô 。

(# 疏sớ/sơ 意ý 明minh 盲manh 雖tuy 無vô 眼nhãn 且thả 心tâm 中trung 有hữu 見kiến 後hậu 自tự 釋thích 之chi )# 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。汝nhữ 試thí 於ư 途đồ 。詢tuân 問vấn 盲manh 人nhân 。汝nhữ 何hà 所sở 見kiến 。彼bỉ 諸chư 盲manh 人nhân 。必tất 來lai 答đáp 汝nhữ 。我ngã 今kim 眼nhãn 前tiền 。唯duy 見kiến 黑hắc 暗ám 。更cánh 無vô 他tha 矚chú 。以dĩ 是thị 義nghĩa 觀quán 。前tiền 塵trần 自tự 暗ám 。見kiến 何hà 虧khuy 損tổn 。

(# 盲manh 雖tuy 不bất 見kiến 明minh 還hoàn 能năng 見kiến 暗ám 即tức 此thử 見kiến 暗ám 亦diệc 名danh 為vi 見kiến 故cố 云vân 。見kiến 何hà 虧khuy 損tổn 。

阿A 難Nan 言ngôn 諸chư 盲manh 眼nhãn 前tiền 。唯duy 覩đổ 黑hắc 暗ám 。云vân 何hà 成thành 見kiến 。

(# 常thường 情tình 見kiến 暗ám 不bất 名danh 為vi 見kiến 故cố 有hữu 此thử 難nạn/nan )# 。

佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。諸chư 盲manh 無vô 眼nhãn 。唯duy 觀quán 黑hắc 暗ám 與dữ 有hữu 眼nhãn 人nhân 。處xử 於ư 暗ám 室thất 。二nhị 黑hắc 有hữu 別biệt 。為vi 無vô 有hữu 別biệt 。

(# 徵trưng 訖ngật ○# 標tiêu 在tại 人nhân 身thân 肉nhục 眼nhãn 為vi 見kiến 緣duyên 在tại 人nhân 眼nhãn 日nhật 月nguyệt 燈đăng 為vi 助trợ 緣duyên )# 。

如như 是thị 世Thế 尊Tôn 。此thử 暗ám 中trung 人nhân 。與dữ 彼bỉ 群quần 盲manh 。二nhị 黑hắc 校giảo 量lượng 曾tằng 無vô 有hữu 異dị 。

(# 疏sớ/sơ 無vô 眼nhãn 見kiến 黑hắc 與dữ 有hữu 眼nhãn 見kiến 黑hắc 二nhị 見kiến 無vô 別biệt 故cố 知tri 見kiến 即tức 是thị 心tâm 不bất 唯duy 在tại 眼nhãn )# 。

阿A 難Nan 若nhược 無vô 眼nhãn 人nhân 。全toàn 見kiến 前tiền 黑hắc 。忽hốt 得đắc 眼nhãn 光quang 。還hoàn 於ư 前tiền 塵trần 。見kiến 種chủng 種chủng 色sắc 。名danh 眼nhãn 見kiến 者giả 。

(# 無vô 眼nhãn 見kiến 黑hắc 有hữu 眼nhãn 見kiến 塵trần 汝nhữ 必tất 許hứa 此thử 是thị 眼nhãn 所sở 見kiến )# 。

彼bỉ 暗ám 中trung 人nhân 。全toàn 見kiến 前tiền 黑hắc 。忽hốt 獲hoạch 燈đăng 光quang 。亦diệc 於ư 前tiền 塵trần 。見kiến 種chủng 種chủng 色sắc 。應ứng 名danh 燈đăng 見kiến 。

(# 此thử 正chánh 例lệ 無vô 燈đăng 見kiến 黑hắc 有hữu 燈đăng 見kiến 塵trần 亦diệc 應ưng 許hứa 此thử 是thị 燈đăng 所sở 見kiến )# 。

若nhược 燈đăng 見kiến 者giả 。燈đăng 能năng 有hữu 見kiến 。自tự 不bất 名danh 燈đăng 。又hựu 則tắc 燈đăng 觀quan 。何hà 關quan 汝nhữ 事sự 。

(# 此thử 縱túng/tung 破phá 設thiết 或hoặc 汝nhữ 許hứa 名danh 為vi 燈đăng 見kiến 燈đăng 若nhược 有hữu 見kiến 應ưng 名danh 為vi 人nhân 不bất 合hợp 名danh 燈đăng 又hựu 若nhược 燈đăng 見kiến 彼bỉ 暗ám 中trung 人nhân 。得đắc 燈đăng 光quang 時thời 不bất 合hợp 名danh 見kiến 燈đăng 自tự 見kiến 故cố 應ưng 知tri 因nhân 燈đăng 見kiến 色sắc 燈đăng 不bất 名danh 見kiến 因nhân 眼nhãn 見kiến 色sắc 眼nhãn 不bất 是thị 見kiến 燈đăng 之chi 與dữ 眼nhãn 但đãn 是thị 見kiến 緣duyên 體thể 非phi 是thị 見kiến 也dã )# 。

是thị 故cố 當đương 知tri 。燈đăng 能năng 顯hiển 色sắc 。如như 是thị 見kiến 者giả 。是thị 眼nhãn 非phi 燈đăng 。

(# 舉cử 前tiền 有hữu 眼nhãn 在tại 暗ám 室thất 時thời 因nhân 燈đăng 顯hiển 照chiếu 前tiền 塵trần 境cảnh 界giới 眼nhãn 方phương 得đắc 見kiến 此thử 名danh 眼nhãn 見kiến )# 。

眼nhãn 能năng 顯hiển 色sắc 。如như 是thị 見kiến 性tánh 。是thị 心tâm 非phi 眼nhãn 。

(# 此thử 舉cử 盲manh 者giả 得đắc 眼nhãn 。光quang 時thời 因nhân 眼nhãn 顯hiển 照chiếu 前tiền 塵trần 境cảnh 界giới 心tâm 方phương 得đắc 見kiến 以dĩ 前tiền 例lệ 此thử 應ưng 知tri 見kiến 性tánh 是thị 心tâm 非phi 眼nhãn 。也dã 窮cùng 其kỳ 根căn 本bổn 見kiến 性tánh 元nguyên 心tâm 遞đệ 遞đệ 相tương 推thôi 心tâm 為vi 其kỳ 主chủ 。餘dư 是thị 助trợ 因nhân 以dĩ 常thường 情tình 只chỉ 知tri 眼nhãn 見kiến 不bất 識thức 是thị 心tâm 今kim 此thử 且thả 令linh 知tri 其kỳ 根căn 本bổn 未vị 辨biện 真chân 妄vọng 。解giải 資tư 中trung 曰viết 既ký 知tri 見kiến 性tánh 屬thuộc 心tâm 漸tiệm 明minh 真chân 見kiến 矣hĩ )# 。

阿A 難Nan 雖tuy 復phục 。得đắc 聞văn 是thị 言ngôn 。與dữ 諸chư 大đại 眾chúng 。口khẩu 已dĩ 默mặc 然nhiên 。心tâm 未vị 開khai 悟ngộ 。猶do 冀ký 如Như 來Lai 。慈từ 音âm 宣tuyên 示thị 。合hợp 掌chưởng 清thanh 心tâm 。佇trữ 佛Phật 悲bi 誨hối 。

(# 疏sớ/sơ 雖tuy 知tri 見kiến 性tánh 唯duy 心tâm 未vị 識thức 真chân 妄vọng 若nhược 言ngôn 是thị 妄vọng 如Như 來Lai 又hựu 許hứa 獲hoạch 妙diệu 明minh 心tâm 得đắc 清thanh 淨tịnh 。眼nhãn 若nhược 謂vị 是thị 真chân 前tiền 文văn 廣quảng 破phá 非phi 真chân 乃nãi 云vân 前tiền 塵trần 虛hư 妄vọng 相tướng 想tưởng 。惑hoặc 汝nhữ 真chân 性tánh 。進tiến 之chi 又hựu 不bất 可khả 退thoái 之chi 又hựu 難nạn/nan 明minh 羝đê 羊dương 觸xúc 藩# 斯tư 之chi 謂vị 矣hĩ 心tâm 既ký 未vị 了liễu 口khẩu 即tức 默mặc 然nhiên 密mật 冀ký 如Như 來Lai 慈từ 音âm 開khai 示thị ○# 標tiêu 此thử 是thị 結kết 集tập 阿A 難Nan 之chi 意ý ○# 解giải 真chân 際tế 曰viết 大đại 眾chúng 默mặc 然nhiên 。佇trữ 誨hối 良lương 由do 真chân 妄vọng 未vị 明minh 若nhược 認nhận 見kiến 境cảnh 之chi 心tâm 前tiền 來lai 已dĩ 奪đoạt 若nhược 謂vị 本bổn 真chân 之chi 見kiến 豈khởi 假giả 根căn 塵trần 口khẩu 既ký 亡vong 言ngôn 心tâm 希hy 開khai 示thị )# 。

爾nhĩ 時thời 世Thế 尊Tôn 。舒thư 兜đâu 羅la 緜# 網võng 相tướng 光quang 手thủ 。開khai 五ngũ 輪luân 指chỉ 。誨hối 勑# 阿A 難Nan 及cập 諸chư 大đại 眾chúng 。我ngã 初sơ 成thành 道Đạo 。於ư 鹿Lộc 園Viên 中trung 。

(# 疏sớ/sơ 即tức 波Ba 羅La 柰Nại 國Quốc 。鹿Lộc 野Dã 苑Uyển 中trung 。五ngũ 仙tiên 所sở 居cư 修tu 行hành 處xứ 也dã 佛Phật 成thành 道Đạo 後hậu 先tiên 入nhập 此thử 園viên 度độ 五ngũ 人nhân 耳nhĩ )# 。

為vì 阿A 若Nhã 多Đa 五ngũ 比Bỉ 丘Khâu 等đẳng 。及cập 與dữ 四tứ 眾chúng 言ngôn 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。不bất 成thành 菩Bồ 提Đề 。及cập 阿A 羅La 漢Hán 。皆giai 由do 客khách 塵trần 。煩phiền 惱não 所sở 誤ngộ 。汝nhữ 等đẳng 當đương 時thời 。因nhân 何hà 開khai 悟ngộ 。今kim 成thành 聖thánh 果Quả 。

(# 五ngũ 比Bỉ 丘Khâu 者giả 謂vị 阿A 若Nhã 憍Kiều 陳Trần 如Như 。摩ma 訶ha 男nam 頞át 鞞bệ 比Bỉ 丘Khâu 婆bà 提đề 婆bà 敷phu 此thử 五ngũ 佛Phật 初sơ 出xuất 家gia 雪Tuyết 山Sơn 修tu 道Đạo 父phụ 王vương 憶ức 戀luyến 遂toại 召triệu 往vãng 彼bỉ 親thân 近cận 承thừa 事sự 。彼bỉ 疑nghi 非phi 真chân 相tương 次thứ 捨xả 去khứ 同đồng 在tại 鹿lộc 園viên 習tập 外ngoại 道đạo 法pháp 佛Phật 成thành 道Đạo 後hậu 思tư 欲dục 先tiên 度độ 彼bỉ 勞lao 苦khổ 者giả 天thiên 眼nhãn 觀quán 見kiến 在tại 仙tiên 人nhân 苑uyển 故cố 往vãng 開khai 示thị 三tam 轉chuyển 法Pháp 輪luân 說thuyết 生sanh 滅diệt 四Tứ 諦Đế 苦Khổ 集Tập 滅Diệt 道Đạo 。今kim 言ngôn 客khách 塵trần 者giả 即tức 別biệt 指chỉ 集Tập 諦Đế 分phân 別biệt 煩phiền 惱não 麤thô 動động 如như 客khách 俱câu 生sanh 微vi 細tế 難nạn/nan 辨biện 如như 塵trần 此thử 俱câu 喻dụ 煩phiền 惱não 障chướng 也dã 若nhược 下hạ 圓viên 通thông 陳trần 如như 述thuật 證chứng 即tức 通thông 大Đại 乘Thừa 客khách 如như 煩phiền 惱não 塵trần 如như 所sở 知tri 二nhị 義nghĩa 無vô 在tại ○# 解giải 資tư 中trung 曰viết 言ngôn 客khách 塵trần 煩phiền 惱não 。即tức 見kiến 思tư 二nhị 惑hoặc 非phi 無vô 始thỉ 無vô 明minh 也dã 私tư 謂vị 此thử 中trung 所sở 問vấn 且thả 約ước 昔tích 時thời 小Tiểu 乘Thừa 所sở 悟ngộ 耳nhĩ 意ý 令linh 答đáp 出xuất 客khách 塵trần 是thị 動động 主chủ 空không 不bất 動động 欲dục 將tương 動động 以dĩ 譬thí 妄vọng 不bất 動động 以dĩ 喻dụ 真chân 下hạ 文văn 屈khuất 指chỉ 飛phi 光quang 義nghĩa 亦diệc 如như 是thị 或hoặc 曰viết 此thử 教giáo 既ký 經kinh 開khai 顯hiển 故cố 今kim 問vấn 答đáp 客khách 塵trần 二nhị 義nghĩa 即tức 是thị 根căn 本bổn 無vô 明minh 者giả 非phi 也dã )# 。

時thời 憍Kiều 陳Trần 那Na 。起khởi 立lập 白bạch 佛Phật 。我ngã 今kim 長trưởng 老lão 。於ư 大đại 眾chúng 中trung 。獨độc 得đắc 解giải 名danh 。因nhân 悟ngộ 客khách 塵trần 。二nhị 字tự 成thành 果Quả 。

(# 疏sớ/sơ 德đức 長trường/trưởng 臘lạp 高cao 最tối 初sơ 度độ 故cố 名danh 為vi 長trưởng 老lão 佛Phật 轉chuyển 法Pháp 輪luân 。五ngũ 人nhân 之chi 中trung 陳trần 如như 先tiên 悟ngộ 佛Phật 問vấn 解giải 否phủ/bĩ 答đáp 云vân 已dĩ 解giải 因nhân 得đắc 解giải 名danh 悟ngộ 此thử 見kiến 修tu 如như 客khách 如như 塵trần 證chứng 得đắc 無vô 為vi 生sanh 空không 涅Niết 槃Bàn 湛trạm 然nhiên 不bất 動động 。如như 主chủ 及cập 空không 因nhân 即tức 獲hoạch 果quả ○# 標tiêu 梵Phạn 語ngữ 憍Kiều 陳Trần 如Như 此thử 云vân 火hỏa 器khí ○# 解giải 孤cô 山sơn 曰viết 憍Kiều 陳Trần 那Na 此thử 云vân 解giải 本bổn 際tế 以dĩ 第đệ 一nhất 解giải 法pháp 者giả 也dã 故cố 曰viết 。獨độc 得đắc 解giải 名danh 。

世Thế 尊Tôn 譬thí 如như 行hành 客khách 。投đầu 寄ký 旅lữ 亭đình 。或hoặc 宿túc 或hoặc 食thực 。食thực 宿túc 事sự 畢tất 俶thục 裝trang 前tiền 途đồ 。不bất 遑hoàng 安an 住trú 。若nhược 實thật 主chủ 人nhân 。自tự 無vô 攸du 往vãng 。如như 是thị 思tư 惟duy 。不bất 住trụ 名danh 客khách 。住trụ 名danh 主chủ 人nhân 。以dĩ 不bất 住trụ 者giả 。名danh 為vi 客khách 義nghĩa 。

(# 疏sớ/sơ 旅lữ 亭đình 止chỉ 客khách 舍xá 也dã 俶thục 始thỉ 前tiền 進tiến 遑hoàng 暇hạ 也dã 此thử 明minh 客khách 義nghĩa 怱thông 怱thông 不bất 暇hạ 停đình 住trụ 喻dụ 分phân 別biệt 煩phiền 惱não 數sác 數sác 造tạo 業nghiệp 流lưu 轉chuyển 五ngũ 道đạo 。未vị 曾tằng 暫tạm 息tức 三tam 界giới 旅lữ 泊bạc 受thọ 果quả 始thỉ 畢tất 又hựu 造tạo 新tân 業nghiệp 故cố 云vân 食thực 宿túc 事sự 畢tất 。俶thục 裝trang 前tiền 途đồ 。

又hựu 如như 新tân 霽tễ 。清thanh 暘dương 升thăng 天thiên 。光quang 入nhập 隙khích 中trung 。發phát 明minh 空không 中trung 。諸chư 有hữu 塵trần 相tướng 。塵trần 質chất 搖dao 動động 。虛hư 空không 寂tịch 然nhiên 。如như 是thị 思tư 惟duy 。澄trừng 寂tịch 名danh 空không 。搖dao 動động 名danh 塵trần 。以dĩ 搖dao 動động 者giả 。名danh 為vi 塵trần 義nghĩa 。

(# 解giải 私tư 謂vị 小Tiểu 乘Thừa 客khách 塵trần 喻dụ 見kiến 思tư 生sanh 滅diệt 主chủ 空không 喻dụ 真Chân 諦Đế 寂tịch 然nhiên 真Chân 諦Đế 理lý 一nhất 以dĩ 喻dụ 從tùng 法pháp 則tắc 主chủ 之chi 與dữ 空không 不bất 可khả 分phần/phân 二nhị 見kiến 思tư 惑hoặc 異dị 以dĩ 法pháp 觀quán 喻dụ 則tắc 客khách 之chi 與dữ 塵trần 應ưng 有hữu 二nhị 義nghĩa 何hà 者giả 客khách 義nghĩa 麤thô 故cố 喻dụ 迷mê 事sự 之chi 惑hoặc 塵trần 義nghĩa 細tế 故cố 喻dụ 迷mê 理lý 之chi 惑hoặc 又hựu 亭đình 客khách 過quá 遟# 如như 鈍độn 使sử 難nạn/nan 破phá 也dã 隙khích 塵trần 過quá 速tốc 如như 利lợi 使sử 易dị 斷đoạn 也dã )# 。

佛Phật 言ngôn 如như 是thị 。

(# 疏sớ/sơ 此thử 舉cử 新tân 晴tình 太thái 陽dương 高cao 照chiếu 光quang 入nhập 牖dũ 隙khích 現hiện 空không 中trung 塵trần 搖dao 動động 不bất 息tức 此thử 喻dụ 俱câu 生sanh 煩phiền 惱não 微vi 細tế 難nan 見kiến 自tự 非phi 觀quán 智trí 照chiếu 現hiện 終chung 不bất 覺giác 知tri 與dữ 身thân 俱câu 生sanh 。與dữ 心tâm 同đồng 事sự 故cố 此thử 煩phiền 惱não 體thể 全toàn 是thị 生sanh 滅diệt 虛hư 妄vọng 不bất 息tức 主chủ 人nhân 及cập 空không 俱câu 喻dụ 真chân 性tánh 不bất 動động 之chi 義nghĩa 始thỉ 佛Phật 聞văn 悟ngộ 客khách 塵trần 此thử 欲dục 陳trần 如như 明minh 其kỳ 行hành 相tương/tướng 意ý 引dẫn 阿A 難Nan 聞văn 而nhi 開khai 解giải 了liễu 真chân 見kiến 常thường 寂tịch 身thân 境cảnh 動động 搖dao 陳trần 如như 剖phẫu 析tích 甚thậm 合hợp 佛Phật 心tâm 故cố 此thử 即tức 可khả 言ngôn 。如như 是thị 也dã 。

即tức 時thời 如Như 來Lai 。於ư 大đại 眾chúng 中trung 。屈khuất 五ngũ 輪luân 指chỉ 。屈khuất 已dĩ 復phục 開khai 。開khai 已dĩ 又hựu 屈khuất 。謂vị 阿A 難Nan 言ngôn 。汝nhữ 今kim 何hà 見kiến 阿A 難Nan 言ngôn 我ngã 見kiến 如Như 來Lai 。百bách 寶bảo 輪luân 掌chưởng 。眾chúng 中trung 開khai 合hợp 。

(# 問vấn 答đáp 可khả 知tri ○# 標tiêu 屈khuất 開khai 五ngũ 輪luân 指chỉ 。表biểu 聖thánh 人nhân 出xuất 入nhập 五ngũ 道đạo 也dã )# 。

佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。汝nhữ 見kiến 我ngã 手thủ 。眾chúng 中trung 開khai 合hợp 。為vi 是thị 我ngã 手thủ 。有hữu 開khai 有hữu 合hợp 。為vi 復phục 汝nhữ 見kiến 。有hữu 開khai 有hữu 合hợp 。阿A 難Nan 言ngôn 世Thế 尊Tôn 寶bảo 手thủ 。眾chúng 中trung 開khai 合hợp 。我ngã 見kiến 如Như 來Lai 。手thủ 自tự 開khai 合hợp 。非phi 我ngã 見kiến 性tánh 。有hữu 開khai 有hữu 合hợp 。

(# 疏sớ/sơ 此thử 明minh 境cảnh 有hữu 開khai 合hợp 見kiến 無vô 開khai 合hợp )# 。

佛Phật 言ngôn 誰thùy 動động 誰thùy 靜tĩnh 阿A 難Nan 言ngôn 佛Phật 手thủ 不bất 住trụ 。而nhi 我ngã 見kiến 性tánh 。尚thượng 無vô 有hữu 靜tĩnh 。誰thùy 為vi 無vô 住trụ 。佛Phật 言ngôn 如như 是thị 。

阿A 難Nan 已dĩ 聞văn 客khách 塵trần 搖dao 動động 虛hư 空không 與dữ 主chủ 常thường 自tự 寂tịch 焉yên 今kim 遇ngộ 此thử 問vấn 例lệ 知tri 見kiến 性tánh 無vô 動động 無vô 靜tĩnh 。若nhược 以dĩ 動động 靜tĩnh 相tướng 形hình 則tắc 佛Phật 手thủ 是thị 動động 見kiến 性tánh 是thị 靜tĩnh 若nhược 只chỉ 就tựu 見kiến 體thể 所sở 明minh 本bổn 不bất 曾tằng 動động 今kim 亦diệc 無vô 靜tĩnh 此thử 答đáp 稍sảo 符phù 於ư 真chân 故cố 佛Phật 印ấn 言ngôn 如như 是thị ○# △# 二nhị 約ước 身thân 搖dao 動động 以dĩ 辨biện 見kiến 上thượng 來lai 明minh 境cảnh 有hữu 開khai 合hợp 見kiến 無vô 動động 靜tĩnh 此thử 則tắc 約ước 對đối 外ngoại 境cảnh 以dĩ 辨biện 義nghĩa 則tắc 易dị 顯hiển 向hướng 下hạ 只chỉ 於ư 內nội 身thân 自tự 分phần/phân 動động 靜tĩnh 動động 中trung 有hữu 不bất 動động 意ý 明minh 境cảnh 之chi 與dữ 身thân 俱câu 是thị 生sanh 滅diệt 而nhi 凡phàm 夫phu 人nhân 執chấp 身thân 執chấp 境cảnh 不bất 了liễu 空không 無vô 常thường 故cố 於ư 此thử 造tạo 業nghiệp 流lưu 轉chuyển 無vô 窮cùng 。本bổn 真chân 自tự 性tánh 迷mê 而nhi 不bất 識thức 故cố 圓viên 覺giác 云vân 妄vọng 認nhận 四tứ 大đại 。為vi 自tự 身thân 相tướng 。下hạ 經kinh 亦diệc 云vân 諸chư 可khả 還hoàn 者giả 。自tự 然nhiên 非phi 汝nhữ 。又hựu 云vân 云vân 何hà 汝nhữ 今kim 。以dĩ 動động 為vi 身thân 。以dĩ 動động 為vi 境cảnh 。從tùng 始thỉ 洎kịp 終chung 。念niệm 念niệm 生sanh 滅diệt 。此thử 等đẳng 皆giai 明minh 身thân 境cảnh 無vô 常thường 見kiến 性tánh 常thường 住trụ 也dã 不bất 見kiến 性tánh 常thường 二nhị 乘thừa 所sở 執chấp 不bất 知tri 無vô 常thường 。凡phàm 夫phu 迷mê 倒đảo 下hạ 自tự 雙song 破phá 至chí 文văn 當đương 知tri 然nhiên 此thử 所sở 明minh 對đối 境cảnh 對đối 身thân 以dĩ 辨biện 見kiến 性tánh 一nhất 性tánh 麤thô 淺thiển 若nhược 原nguyên 佛Phật 意ý 非phi 離ly 此thử 見kiến 別biệt 有hữu 性tánh 常thường 性tánh 常thường 真chân 體thể 只chỉ 就tựu 此thử 顯hiển 以dĩ 見kiến 與dữ 見kiến 緣duyên 。無vô 體thể 可khả 得đắc 本bổn 同đồng 空không 花hoa 元nguyên 是thị 妙diệu 明minh 無vô 生sanh 滅diệt 故cố 。下hạ 經kinh 觀quan 河hà 之chi 見kiến 。亦diệc 復phục 如như 是thị 。良lương 以dĩ 諸chư 疑nghi 未vị 斷đoạn 執chấp 情tình 深thâm 重trọng 是thị 故cố 冝# 就tựu 淺thiển 近cận 寄ký 明minh 深thâm 旨chỉ 至chí 下hạ 文Văn 殊Thù 為vi 問vấn 方phương 顯hiển 其kỳ 意ý 學học 者giả 知tri 之chi 文văn 二nhị )# 。

如Như 來Lai 於ư 是thị 。從tùng 輪luân 掌chưởng 中trung 。飛phi 一nhất 寶bảo 光quang 。在tại 阿A 難Nan 右hữu 。阿A 難Nan 即tức 時thời 。廻hồi 首thủ 右hữu 盼phán 又hựu 放phóng 一nhất 光quang 。在tại 阿A 難Nan 左tả 。阿A 難Nan 又hựu 則tắc 。廻hồi 首thủ 左tả 盼phán 佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。汝nhữ 頭đầu 今kim 日nhật 。何hà 因nhân 搖dao 動động 。阿A 難Nan 言ngôn 我ngã 見kiến 如Như 來Lai 。出xuất 妙diệu 寶bảo 光quang 。來lai 我ngã 左tả 右hữu 。故cố 左tả 右hữu 觀quan 。頭đầu 自tự 搖dao 動động 。

(# 稍sảo 知tri 見kiến 體thể 無vô 動động 審thẩm 問vấn 不bất 移di 故cố 言ngôn 頭đầu 自tự 搖dao 動động 。 ○# 標tiêu 若nhược 原nguyên 佛Phật 意ý 非phi 離ly 此thử 見kiến 別biệt 有hữu 性tánh 常thường 以dĩ 見kiến 與dữ 見kiến 緣duyên 。元nguyên 是thị 妙diệu 明minh 也dã )# 。

阿A 難Nan 汝nhữ 盼phán 佛Phật 光quang 。左tả 右hữu 動động 頭đầu 。為vi 汝nhữ 頭đầu 動động 。為vi 復phục 見kiến 動động 。世Thế 尊Tôn 我ngã 頭đầu 自tự 動động 。而nhi 我ngã 見kiến 性tánh 。尚thượng 無vô 有hữu 止chỉ 。誰thùy 為vi 搖dao 動động 。佛Phật 言ngôn 如như 是thị 。

(# 疏sớ/sơ 阿A 難Nan 認nhận 見kiến 不bất 移di 若nhược 無vô 相tướng 形hình 亦diệc 無vô 動động 止chỉ 故cố 佛Phật 印ấn 可khả ○# 標tiêu 無vô 住trụ 者giả 本bổn 自tự 不bất 動động 也dã 尚thượng 無vô 有hữu 止chỉ 。者giả 謂vị 真chân 見kiến 不bất 逐trục 緣duyên 生sanh 非phi 因nhân 境cảnh 有hữu ○# 解giải 孤cô 山sơn 曰viết 舉cử 手thủ 開khai 合hợp 飛phi 光quang 左tả 右hữu 現hiện 茲tư 二nhị 相tương/tướng 秖kỳ 是thị 證chứng 成thành 陳trần 那na 之chi 義nghĩa 以dĩ 開khai 示thị 阿A 難Nan 也dã )# 。

於ư 是thị 如Như 來Lai 。普phổ 告cáo 大đại 眾chúng 。若nhược 復phục 眾chúng 生sanh 。以dĩ 搖dao 動động 者giả 。名danh 之chi 為vi 塵trần 。以dĩ 不bất 住trụ 者giả 。名danh 之chi 為vi 客Khách 。

(# 疏sớ/sơ 此thử 結kết 陳trần 如như 悟ngộ 客khách 塵trần 客khách 塵trần 動động 搖dao 俱câu 喻dụ 煩phiền 惱não )# 。

汝nhữ 觀quan 阿A 難Nan 。頭đầu 自tự 搖dao 動động 。見kiến 無vô 所sở 動động 。又hựu 汝nhữ 觀quan 我ngã 。手thủ 自tự 開khai 合hợp 。見kiến 無vô 舒thư 卷quyển 。

(# 此thử 結kết 阿A 難Nan 答đáp 身thân 境cảnh 手thủ 有hữu 開khai 合hợp 頭đầu 自tự 動động 搖dao 。身thân 境cảnh 客khách 塵trần 同đồng 一nhất 生sanh 滅diệt 更cánh 無vô 二nhị 別biệt 應ưng 知tri 客khách 必tất 有hữu 主chủ 塵trần 處xứ 有hữu 空không 對đối 佛Phật 手thủ 之chi 見kiến 形hình 頭đầu 動động 之chi 性tánh 未vị 嘗thường 動động 靜tĩnh 豈khởi 成thành 去khứ 來lai 前tiền 後hậu 會hội 通thông 其kỳ 揆quỹ 一nhất 也dã )# 。

云vân 何hà 汝nhữ 今kim 。以dĩ 動động 為vi 身thân 。以dĩ 動động 為vi 境cảnh 。從tùng 始thỉ 洎kịp 終chung 。念niệm 念niệm 生sanh 滅diệt 。遺di 失thất 真chân 性tánh 。顛điên 倒đảo 行hành 事sự 。

(# 緫# 責trách 也dã 緫# 責trách 凡phàm 夫phu 二nhị 乘thừa 無vô 常thường 計kế 常thường 。常thường 計kế 無vô 常thường 凡phàm 夫phu 不bất 了liễu 身thân 境cảnh 無vô 常thường 妄vọng 執chấp 實thật 有hữu 計kế 我ngã 我ngã 所sở 。起khởi 惑hoặc 造tạo 業nghiệp 流lưu 轉chuyển 三tam 界giới 。受thọ 於ư 一nhất 切thiết 。身thân 心tâm 大đại 苦khổ 。尚thượng 不bất 知tri 生sanh 滅diệt 豈khởi 知tri 本bổn 如Như 來Lai 藏tạng 。故cố 云vân 以dĩ 動động 為vi 身thân 。念niệm 念niệm 生sanh 滅diệt 。等đẳng 此thử 即tức 責trách 無vô 常thường 計kế 常thường 。也dã 二nhị 乘thừa 雖tuy 知tri 一nhất 切thiết 無vô 常thường 而nhi 不bất 悟ngộ 知tri 本bổn 常thường 妙diệu 性tánh 湛trạm 然nhiên 不bất 動động 。故cố 云vân 遺di 失thất 真chân 性tánh 。既ký 不bất 識thức 真chân 亦diệc 不bất 辨biện 妄vọng 故cố 云vân 顛điên 倒đảo 行hành 事sự 。其kỳ 猶do 棄khí 海hải 認nhận 浮phù 漚âu 者giả 耳nhĩ ○# 解giải 私tư 謂vị 此thử 因nhân 阿A 難Nan 謂vị 身thân 境cảnh 有hữu 動động 見kiến 性tánh 不bất 動động 寄ký [后-口+十]# 大đại 眾chúng 迷mê 真chân 常thường 而nhi 見kiến 無vô 常thường 也dã 智trí 論luận 明minh 無vô 常thường 有hữu 二nhị 種chủng 謂vị 相tương 續tục 法pháp 壞hoại 及cập 念niệm 念niệm 生sanh 滅diệt 。今kim 云vân 從tùng 始thỉ 洎kịp 終chung 。蓋cái 言ngôn 從tùng 生sanh 至chí 死tử 。即tức 相tương 續tục 法pháp 壞hoại 也dã 既ký 失thất 真chân 性tánh 唯duy 造tạo 妄vọng 業nghiệp 故cố 曰viết 。顛điên 倒đảo 行hành 事sự 。

性tánh 心tâm 失thất 真chân 。認nhận 物vật 為vi 己kỷ 。輪luân 廻hồi 是thị 中trung 。自tự 取thủ 流lưu 轉chuyển 。

(# 疏sớ/sơ 結kết 失thất 也dã 不bất 了liễu 性tánh 一nhất 切thiết 心tâm 。即tức 是thị 失thất 真chân 此thử 斥xích 二Nhị 乘Thừa 不bất 知tri 。常thường 也dã 認nhận 物vật 為vi 己kỷ 。此thử 指chỉ 凡phàm 夫phu 以dĩ 動động 為vi 身thân 。等đẳng 下hạ 文văn 身thân 之chi 與dữ 心tâm 。皆giai 是thị 真chân 心tâm 中trung 所sở 現hiện 物vật 執chấp 為vi 自tự 己kỷ 顛điên 倒đảo 斯tư 甚thậm 自tự 體thể 不bất 識thức 安an 取thủ 他tha 緣duyên 如như 懷hoài 至chí 寶bảo 於ư 外ngoại 求cầu 丐cái 誰thùy 之chi 遇ngộ 歟# 故cố 云vân 自tự 取thủ 流lưu 轉chuyển 。 ○# 標tiêu 下hạ 經Kinh 云vân 以dĩ 諸chư 眾chúng 生sanh 。從tùng 無vô 始thỉ 來lai 。循tuần 諸chư 色sắc 聲thanh 。逐trục 念niệm 流lưu 轉chuyển 。曾tằng 不bất 開khai 悟ngộ 。性tánh 淨tịnh 妙diệu 常thường 。不bất 循tuần 所sở 常thường 。逐trục 諸chư 生sanh 滅diệt 。由do 是thị 生sanh 生sanh 。雜tạp 染nhiễm 流lưu 轉chuyển 。若nhược 棄khí 生sanh 滅diệt 。守thủ 於ư 真chân 常thường 。常thường 光quang 現hiện 前tiền 。根căn 塵trần 識thức 心tâm 。應ứng 時thời 銷tiêu 落lạc 。想tưởng 相tướng 為vi 塵trần 。識thức 情tình 為vi 垢cấu 。二nhị 俱câu 遠viễn 離ly 。則tắc 汝nhữ 法pháp 眼nhãn 。應ứng 時thời 清thanh 明minh 。云vân 何hà 不bất 成thành 。無vô 上thượng 知tri 覺giác 。 ○# 解giải 前tiền 云vân 顛điên 倒đảo 行hành 事sự 。但đãn 是thị 為vị 物vật 所sở 轉chuyển 。正chánh 斥xích 能năng 迷mê 之chi 心tâm 今kim 言ngôn 認nhận 物vật 為vi 己kỷ 。又hựu 斥xích 認nhận 所sở 迷mê 之chi 境cảnh 為vi 我ngã 我ngã 所sở 也dã 如như 圓viên 覺giác 云vân 妄vọng 認nhận 四tứ 大đại 。為vi 自tự 身thân 相tướng 。六lục 塵trần 緣duyên 影ảnh 。為vi 自tự 心tâm 相tướng 。若nhược 如như 是thị 則tắc 塵trần 勞lao 之chi 境cảnh 何hà 由do 可khả 出xuất 故cố 曰viết 輪luân 廻hồi 是thị 中trung 等đẳng 已dĩ 上thượng 經kinh 文văn 雖tuy 明minh 見kiến 性tánh 不bất 動động 然nhiên 猶do 未vị 論luận 此thử 見kiến 亦diệc 妄vọng 離ly 見kiến 乃nãi 真chân 資tư 中trung 曰viết 此thử 寄ký 麤thô 相tương/tướng 密mật 談đàm 真chân 見kiến 分phân 別biệt 顯hiển 了liễu 並tịnh 在tại 後hậu 文văn 也dã )# 。

首Thủ 楞Lăng 嚴Nghiêm 經Kinh 。義Nghĩa 海Hải 卷quyển 第đệ 四tứ (# 經kinh 第đệ 一nhất 終chung )#

音âm 釋thích

矍quắc

(# 居cư 縳truyện 切thiết 矍quắc 然nhiên 左tả 右hữu 驚kinh 顧cố 貌mạo )# 。

愕ngạc

(# 五ngũ 各các 切thiết 驚kinh 愕ngạc 也dã )# 。

睧#

(# 音âm 昏hôn )# 。

擾nhiễu

(# 音âm 遶nhiễu 亂loạn 也dã )# 。

# 眩huyễn

(# # 正chánh 作tác 暝# 眠miên 見kiến 切thiết 眩huyễn 熒# 絹quyên 切thiết # 眩huyễn 憒hội 亂loạn 也dã )# 。