天Thiên 界Giới 覺Giác 浪Lãng 盛Thịnh 禪Thiền 師Sư 全Toàn 錄Lục
Quyển 0020
明Minh 道Đạo 盛Thịnh 說Thuyết 大Đại 成Thành 大Đại 然Nhiên 等Đẳng 較Giảo 後Hậu 附Phụ 杖Trượng 門Môn 隨Tùy 集Tập
天thiên 界giới 覺giác 浪lãng 盛thịnh 禪thiền 師sư 全toàn 錄lục 卷quyển 之chi 二nhị 十thập
門môn 人nhân 。 大đại 成thành 。 大đại 奇kỳ 。 大đại 然nhiên 。 大đại 寧ninh 。 較giảo 。
論luận
各các 安an 生sanh 理lý 論luận
高cao 皇hoàng 聖thánh 訓huấn 略lược 曰viết 各các 安an 生sanh 理lý 毋vô 作tác 非phi 為vi 秖kỳ 此thử 二nhị 語ngữ 如như 揭yết 日nhật 月nguyệt 行hành 於ư 太thái 空không 普phổ 天thiên 之chi 下hạ 。 三tam 教giáo 九cửu 流lưu 萬vạn 國quốc 人nhân 民dân 無vô 不bất 炤chiếu 被bị 而nhi 教giáo 誡giới 之chi 雖tuy 傳truyền 與dữ 天thiên 地địa 終chung 窮cùng 亦diệc 無vô 弊tệ 也dã 何hà 以dĩ 知tri 其kỳ 然nhiên 。 哉tai 洪hồng 荒hoang 之chi 世thế 神thần 聖thánh 未vị 生sanh 雖tuy 有hữu 人nhân 物vật 滋tư 茂mậu 而nhi 品phẩm 類loại 未vị 分phân 身thân 世thế 無vô 制chế 不bất 免miễn 有hữu 人nhân 物vật 互hỗ 相tương 噉đạm 食thực 。 之chi 混hỗn 亂loạn 及cập 至chí 聖thánh 人nhân 迭điệt 作tác 萬vạn 類loại 區khu 分phần/phân 三tam 教giáo 乃nãi 興hưng 九cửu 流lưu 斯tư 備bị 使sử 民dân 各các 安an 生sanh 理lý 勤cần 儉kiệm 自tự 足túc 而nhi 不bất 作tác 非phi 為vi 矣hĩ 夫phu 三tam 教giáo 九cửu 流lưu 豈khởi 彼bỉ 人nhân 民dân 之chi 生sanh 成thành 哉tai 是thị 皆giai 聖thánh 人nhân 各các 因nhân 其kỳ 材tài 而nhi 教giáo 授thọ 之chi 。 使sử 其kỳ 勤cần 儉kiệm 自tự 勸khuyến 各các 有hữu 所sở 收thu 則tắc 天thiên 地địa 無vô 棄khí 物vật 而nhi 天thiên 下hạ 無vô 棄khí 人nhân 也dã 後hậu 世thế 人nhân 事sự 多đa 亂loạn 而nhi 不bất 治trị 者giả 亦diệc 以dĩ 聖thánh 人nhân 務vụ 本bổn 之chi 教giáo 戒giới 未vị 嚴nghiêm 遂toại 有hữu 無vô 救cứu 無vô 歸quy 。 之chi 徒đồ 作tác 非phi 為vi 以dĩ 致trí 世thế 人nhân 之chi 不bất 得đắc 安an 生sanh 理lý 也dã 使sử 聖thánh 人nhân 務vụ 本bổn 之chi 教giáo 戒giới 能năng 嚴nghiêm 則tắc 天thiên 下hạ 之chi 人nhân 士sĩ 為vi 儒nho 者giả 皆giai 能năng 調điều 制chế 禮lễ 樂nhạo/nhạc/lạc 刑hình 政chánh 則tắc 世thế 無vô 不bất 治trị 矣hĩ 道đạo 者giả 皆giai 能năng 存tồn 養dưỡng 精tinh 神thần 意ý 氣khí 則tắc 身thân 無vô 不bất 壽thọ 矣hĩ 釋thích 者giả 皆giai 能năng 明minh 悟ngộ 生sanh 死tử 性tánh 命mạng 則tắc 心tâm 無vô 不bất 真chân 矣hĩ 如như 三tam 教giáo 之chi 大đại 綱cương 既ký 舉cử 則tắc 九cửu 流lưu 之chi 眾chúng 目mục 自tự 彰chương 故cố 為vi 農nông 者giả 皆giai 能năng 苦khổ 力lực 耕canh 種chúng 五ngũ 穀cốc 則tắc 食thực 無vô 不bất 足túc 矣hĩ 工công 者giả 皆giai 能năng 精tinh 勤cần 營doanh 作tác 器khí 使sử 則tắc 用dụng 無vô 不bất 利lợi 矣hĩ 商thương 者giả 皆giai 能năng 交giao 易dị 出xuất 入nhập 貨hóa 物vật 則tắc 資tư 無vô 不bất 給cấp 矣hĩ 醫y 者giả 皆giai 能năng 燮# 理lý 方phương 脈mạch 藥dược 病bệnh 則tắc 生sanh 無vô 不bất 衛vệ 矣hĩ 卜bốc 者giả 皆giai 能năng 洞đỗng 究cứu 卦# 兆triệu 吉cát 凶hung 則tắc 幾kỷ 無vô 不bất 見kiến 矣hĩ 相tương/tướng 者giả 皆giai 能năng 明minh 辨biện 骨cốt 氣khí 貴quý 賤tiện 則tắc 分phần/phân 無vô 不bất 定định 矣hĩ 算toán 者giả 皆giai 能năng 推thôi 詳tường 造tạo 化hóa 窮cùng 通thông 則tắc 命mạng 無vô 不bất 安an 矣hĩ 曆lịch 者giả 皆giai 能năng 仰ngưỡng 觀quan 星tinh 象tượng 變biến 遷thiên 則tắc 天thiên 無vô 不bất 敬kính 矣hĩ 輿dư 者giả 皆giai 能năng 俯phủ 察sát 形hình 勢thế 聚tụ 散tán 則tắc 地địa 無vô 不bất 順thuận 矣hĩ 知tri 是thị 三tam 教giáo 九cửu 流lưu 之chi 道đạo 無vô 非phi 為vi 天thiên 下hạ 務vụ 本bổn 安an 生sanh 之chi 術thuật 若nhược 以dĩ 事sự 實thật 覈# 之chi 秖kỳ 有hữu 士sĩ 農nông 工công 商thương 。 四tứ 者giả 可khả 以dĩ 通thông 攝nhiếp 三tam 九cửu 之chi 術thuật 蓋cái 士sĩ 之chi 一nhất 類loại 足túc 以dĩ 通thông 儒nho 釋thích 道đạo 醫y 卜bốc 相tương/tướng 算toán 曆lịch 輿dư 之chi 術thuật 而nhi 不bất 可khả 代đại 農nông 工công 商thương 三tam 民dân 之chi 業nghiệp 何hà 則tắc 理lý 術thuật 乃nãi 通thông 虛hư 之chi 玅# 事sự 業nghiệp 乃nãi 執chấp 實thật 之chi 精tinh 虛hư 通thông 則tắc 三tam 教giáo 九cửu 流lưu 可khả 以dĩ 互hỗ 收thu 執chấp 實thật 則tắc 士sĩ 農nông 工công 商thương 。 當đương 以dĩ 自tự 治trị 所sở 以dĩ 古cổ 聖thánh 立lập 士sĩ 農nông 工công 商thương 。 為vi 四tứ 民dân 者giả 是thị 皆giai 以dĩ 務vụ 實thật 之chi 事sự 而nhi 虛hư 通thông 三tam 教giáo 九cửu 流lưu 之chi 術thuật 也dã 故cố 予# 以dĩ 為vi 立lập 天thiên 下hạ 之chi 事sự 當đương 以dĩ 四tứ 民dân 為vi 王vương 通thông 天thiên 下hạ 之chi 道đạo 當đương 以dĩ 三tam 九cửu 為vi 經kinh 是thị 則tắc 天thiên 下hạ 之chi 農nông 當đương 倍bội 於ư 工công 則tắc 天thiên 下hạ 之chi 食thực 足túc 工công 當đương 倍bội 於ư 商thương 則tắc 天thiên 下hạ 之chi 用dụng 利lợi 商thương 當đương 倍bội 於ư 士sĩ 則tắc 天thiên 下hạ 之chi 資tư 給cấp 而nhi 士sĩ 又hựu 當đương 倍bội 於ư 釋thích 道đạo 及cập 醫y 卜bốc 相tương/tướng 算toán 曆lịch 輿dư 則tắc 足túc 以dĩ 收thu 攝nhiếp 其kỳ 諸chư 術thuật 矣hĩ 試thí 以dĩ 近cận 世thế 天thiên 下hạ 民dân 戶hộ 推thôi 之chi 食thực 粟túc 穿xuyên 衣y 需# 器khí 資tư 貨hóa 而nhi 惰nọa 奢xa 者giả 嘗thường 有hữu 七thất 八bát 其kỳ 為vi 士sĩ 農nông 工công 商thương 。 而nhi 勤cần 儉kiệm 事sự 業nghiệp 者giả 嘗thường 無vô 二nhị 三tam 孰thục 能năng 使sử 二nhị 三tam 之chi 實thật 事sự 以dĩ 充sung 足túc 天thiên 下hạ 七thất 八bát 之chi 虛hư 用dụng 而nhi 不bất 困khốn 乏phạp 爭tranh 亂loạn 也dã 哉tai 禮lễ 義nghĩa 生sanh 於ư 富phú 足túc 富phú 足túc 生sanh 於ư 勤cần 儉kiệm 天thiên 下hạ 本bổn 弱nhược 支chi 繫hệ 而nhi 致trí 敗bại 亂loạn 者giả 正chánh 以dĩ 聖thánh 人nhân 勤cần 儉kiệm 務vụ 本bổn 之chi 教giáo 戒giới 未vị 嚴nghiêm 使sử 天thiên 下hạ 人nhân 民dân 。 惰nọa 奢xa 趨xu 末mạt 之chi 所sở 致trí 也dã 。 使sử 天thiên 下hạ 人nhân 民dân 。 各các 各các 自tự 嚴nghiêm 聖thánh 人nhân 勤cần 儉kiệm 務vụ 本bổn 之chi 教giáo 以dĩ 安an 生sanh 理lý 則tắc 自tự 然nhiên 各các 正chánh 性tánh 命mạng 保bảo 合hợp 太thái 和hòa 矣hĩ 繇# 此thử 言ngôn 之chi 則tắc 立lập 天thiên 下hạ 之chi 事sự 莫mạc 過quá 於ư 四tứ 民dân 治trị 天thiên 下hạ 之chi 道đạo 莫mạc 過quá 於ư 儒nho 釋thích 範phạm 圍vi 天thiên 地địa 而nhi 不bất 過quá 曲khúc 成thành 萬vạn 物vật 而nhi 不bất 遺di 教giáo 雖tuy 名danh 三tam 實thật 以dĩ 世thế 出xuất 世thế 法Pháp 。 回hồi 互hỗ 內nội 外ngoại 而nhi 收thu 攝nhiếp 之chi 聖thánh 祖tổ 御ngự 製chế 文văn 集tập 亦diệc 嘗thường 以dĩ 老lão 莊trang 之chi 學học 為vi 儒nho 術thuật 第đệ 三tam 教giáo 之chi 名danh 已dĩ 久cửu 不bất 可khả 廢phế 故cố 特đặc 以dĩ 玄huyền 學học 養dưỡng 生sanh 以dĩ 成thành 其kỳ 教giáo 至chí 於ư 推thôi 重trọng/trùng 釋thích 教giáo 陰ấm 翼dực 王vương 度độ 之chi 不bất 逮đãi 密mật 輔phụ 至chí 治trị 之chi 無vô 為vi 以dĩ 罪tội 福phước 因nhân 果quả 而nhi 警cảnh 醒tỉnh 其kỳ 諸chư 術thuật 以dĩ 生sanh 死tử 性tánh 命mạng 而nhi 開khai 悟ngộ 其kỳ 通thông 儒nho 其kỳ 補bổ 於ư 聖thánh 帝đế 明minh 王vương 之chi 道đạo 豈khởi 鮮tiên 哉tai 是thị 則tắc 儒nho 教giáo 能năng 悟ngộ 心tâm 性tánh 又hựu 足túc 以dĩ 統thống 攝nhiếp 釋thích 道đạo 之chi 教giáo 而nhi 儒nho 類loại 當đương 倍bội 於ư 釋thích 釋thích 類loại 當đương 倍bội 於ư 道đạo 類loại 勢thế 固cố 然nhiên 也dã 其kỳ 道Đạo 甚thậm 大đại 。 百bách 物vật 不bất 廢phế 而nhi 本bổn 末mạt 知tri 所sở 先tiên 後hậu 條điều 理lý 自tự 有hữu 始thỉ 終chung 嵞# 山sơn 聖thánh 人nhân 首thủ 舉cử 各các 安an 生sanh 理lý 一nhất 句cú 正chánh 是thị 徹triệt 生sanh 死tử 無vô 始thỉ 終chung 而nhi 一nhất 貫quán 者giả 乎hồ 今kim 謹cẩn 捐quyên 出xuất 縣huyện 之chi 中trung 天thiên 更cánh 當đương 編biên 次thứ 崇sùng 儒nho 崇sùng 釋thích 崇sùng 道đạo 三tam 集tập 振chấn 其kỳ 三tam 綱cương 士sĩ 首thủ 三tam 民dân 挈# 其kỳ 四tứ 紀kỷ 曆lịch 算toán 醫y 卜bốc 相tương/tướng 表biểu 形hình 家gia 收thu 其kỳ 六lục 目mục 端đoan 本bổn 條điều 達đạt 邪tà 說thuyết 不bất 能năng 矯kiểu 亂loạn 則tắc 中trung 和hòa 易dị 簡giản 精tinh 一nhất 勤cần 儉kiệm 盡tận 在tại 其kỳ 中trung 矣hĩ 。
士sĩ 為vi 治trị 本bổn 論luận
古cổ 立lập 四tứ 民dân 以dĩ 類loại 天thiên 下hạ 而nhi 士sĩ 獨độc 統thống 天thiên 下hạ 之chi 治trị 農nông 工công 商thương 實thật 所sở 攝nhiếp 焉yên 蓋cái 士sĩ 為vi 出xuất 治trị 之chi 本bổn 使sử 農nông 知tri 所sở 以dĩ 耕canh 工công 知tri 所sở 以dĩ 製chế 商thương 知tri 所sở 以dĩ 貨hóa 百bá 姓tánh 知tri 所sở 以dĩ 能năng 各các 安an 厥quyết 止chỉ 守thủ 人nhân 倫luân 而nhi 有hữu 常thường 通thông 物vật 理lý 而nhi 有hữu 變biến 群quần 居cư 方phương 而nhi 不bất 亂loạn 雜tạp 處xứ 分phần/phân 而nhi 不bất 違vi 生sanh 有hữu 養dưỡng 而nhi 終chung 年niên 死tử 有hữu 歸quy 而nhi 順thuận 命mạng 世thế 界giới 賴lại 而nhi 不bất 壞hoại 道Đạo 法Pháp 因nhân 而nhi 得đắc 傳truyền 更cánh 於ư 生sanh 死tử 知tri 所sở 以dĩ 悟ngộ 聖thánh 凡phàm 知tri 所sở 以dĩ 超siêu 是thị 皆giai 士sĩ 之chi 能năng 治trị 也dã 夫phu 士sĩ 也dã 者giả 聖thánh 賢hiền 之chi 通thông 稱xưng 也dã 三tam 教giáo 九cửu 流lưu 能năng 以dĩ 道đạo 術thuật 主chủ 輔phụ 治trị 化hóa 者giả 皆giai 名danh 為vi 士sĩ 所sở 謂vị 儒nho 士sĩ 學học 士sĩ 道Đạo 士sĩ 高cao 士sĩ 禪thiền 士sĩ 大Đại 士Sĩ 無Vô 上Thượng 士Sĩ 皆giai 足túc 以dĩ 互hỗ 相tương 為vi 治trị 也dã 使sử 農nông 工công 商thương 等đẳng 能năng 通thông 道đạo 術thuật 又hựu 何hà 莫mạc 非phi 士sĩ 哉tai 但đãn 士sĩ 獨độc 以dĩ 出xuất 治trị 屬thuộc 之chi 耳nhĩ 是thị 故cố 古cổ 今kim 之chi 治trị 獨độc 統thống 於ư 士sĩ 古cổ 今kim 之chi 亂loạn 亦diệc 責trách 於ư 士sĩ 而nhi 農nông 工công 商thương 不bất 與dữ 焉yên 夫phu 農nông 工công 商thương 等đẳng 之chi 能năng 各các 安an 生sanh 理lý 不bất 作tác 非phi 為vi 者giả 非phi 彼bỉ 自tự 能năng 也dã 治trị 之chi 教giáo 之chi 化hóa 之chi 者giả 士sĩ 也dã 治trị 賴lại 於ư 教giáo 教giáo 神thần 於ư 化hóa 故cố 王vương 者giả 勸khuyến 農nông 來lai 工công 通thông 商thương 而nhi 先tiên 教giáo 士sĩ 凡phàm 治trị 教giáo 化hóa 之chi 理lý 皆giai 士sĩ 主chủ 之chi 士sĩ 之chi 責trách 蓋cái 其kỳ 重trọng/trùng 哉tai 農nông 工công 商thương 等đẳng 得đắc 以dĩ 自tự 食thực 其kỳ 力lực 實thật 各các 得đắc 食thực 士sĩ 之chi 功công 也dã 士sĩ 得đắc 以dĩ 自tự 食thực 其kỳ 功công 實thật 全toàn 得đắc 食thực 民dân 之chi 力lực 也dã 士sĩ 非phi 民dân 不bất 得đắc 食thực 其kỳ 功công 民dân 非phi 士sĩ 不bất 得đắc 食thực 其kỳ 力lực 今kim 日nhật 之chi 士sĩ 果quả 能năng 出xuất 治trị 於ư 民dân 而nhi 食thực 其kỳ 功công 乎hồ 果quả 能năng 不bất 亂loạn 其kỳ 民dân 而nhi 食thực 其kỳ 力lực 乎hồ 嗚ô 呼hô 誰thùy 知tri 今kim 日nhật 之chi 士sĩ 全toàn 食thực 先tiên 聖thánh 先tiên 賢hiền 出xuất 治trị 之chi 功công 全toàn 食thực 窮cùng 民dân 苦khổ 民dân 出xuất 死tử 之chi 力lực 也dã 使sử 今kim 日nhật 無vô 繼kế 治trị 之chi 功công 則tắc 先tiên 聖thánh 先tiên 賢hiền 亦diệc 無vô 功công 可khả 食thực 而nhi 窮cùng 民dân 苦khổ 民dân 亦diệc 無vô 力lực 可khả 食thực 矣hĩ 安an 能năng 繼kế 遺di 功công 於ư 後hậu 子tử 孫tôn 世thế 世thế 享hưởng 之chi 繼kế 遺di 力lực 於ư 後hậu 百bá 姓tánh 世thế 世thế 食thực 之chi 乎hồ 士sĩ 之chi 所sở 以dĩ 為vi 士sĩ 可khả 一nhất 日nhật 虛hư 食thực 此thử 名danh 哉tai 名danh 無vô 實thật 不bất 成thành 不bất 成thành 之chi 名danh 誰thùy 能năng 久cửu 保bảo 若nhược 欲dục 久cửu 保bảo 此thử 名danh 必tất 須tu 真chân 實thật 出xuất 治trị 以dĩ 扶phù 天thiên 下hạ 之chi 危nguy 以dĩ 安an 天thiên 下hạ 之chi 生sanh 以dĩ 成thành 天thiên 下hạ 之chi 業nghiệp 以dĩ 固cố 天thiên 下hạ 之chi 本bổn 則tắc 天thiên 下hạ 萬vạn 世thế 皆giai 食thực 士sĩ 之chi 功công 也dã 若nhược 更cánh 坐tọa 使sử 亂loạn 臣thần 賊tặc 子tử 竊thiết 士sĩ 治trị 之chi 威uy 福phước 敲# 天thiên 下hạ 之chi 骨cốt 髓tủy 害hại 天thiên 下hạ 之chi 性tánh 命mạng 壞hoại 聖thánh 賢hiền 之chi 治trị 法pháp 滅diệt 國quốc 家gia 之chi 本bổn 元nguyên 當đương 此thử 之chi 際tế 不bất 出xuất 真chân 方phương 而nhi 救cứu 危nguy 亡vong 尚thượng 可khả 自tự 謂vị 能năng 為vi 士sĩ 哉tai 自tự 生sanh 民dân 以dĩ 來lai 。 未vị 聞văn 有hữu 無vô 功công 食thực 力lực 而nhi 能năng 自tự 全toàn 於ư 天thiên 地địa 間gian 也dã 士sĩ 乎hồ 士sĩ 乎hồ 真chân 今kim 日nhật 赤xích 子tử 之chi 父phụ 母mẫu 乎hồ 真chân 今kim 日nhật 大đại 旱hạn 之chi 甘cam 霖lâm 乎hồ 真chân 今kim 日nhật 饑cơ 寒hàn 之chi 衣y 食thực 乎hồ 真chân 今kim 日nhật 刀đao 兵binh 之chi 放phóng 赦xá 乎hồ 真chân 今kim 日nhật 苦khổ 海hải 之chi 慈từ 航# 乎hồ 真chân 今kim 日nhật 火hỏa 宅trạch 之chi 寶bảo 車xa 乎hồ 予# 上thượng 不bất 能năng 預dự 出xuất 治trị 之chi 賢hiền 聖thánh 下hạ 不bất 能năng 預dự 食thực 力lực 之chi 農nông 商thương 深thâm 愧quý 乎hồ 不bất 能năng 為vi 士sĩ 也dã 敢cảm 以dĩ 士sĩ 自tự 勉miễn 并tinh 勗úc 同đồng 人nhân 凡phàm 主chủ 世thế 法pháp 出xuất 世thế 法Pháp 者giả 。 各các 當đương 竭kiệt 力lực 盡tận 忠trung 輔phụ 治trị 始thỉ 不bất 負phụ 食thực 此thử 國quốc 王vương 之chi 水thủy 土thổ/độ 也dã 。
法pháp 為vi 國quốc 本bổn 論luận
開khai 闢tịch 之chi 初sơ 先tiên 聖thánh 與dữ 生sanh 民dân 立lập 法pháp 漸tiệm 次thứ 皆giai 從tùng 根căn 本bổn 而nhi 成thành 惟duy 慮lự 其kỳ 不bất 備bị 不bất 均quân 必tất 使sử 人nhân 倫luân 物vật 理lý 有hữu 常thường 條điều 衣y 食thực 作tác 息tức 有hữu 受thọ 用dụng 生sanh 老lão 病bệnh 死tử 。 有hữu 調điều 度độ 身thân 心tâm 性tánh 命mạng 有hữu 依y 歸quy 除trừ 此thử 之chi 外ngoại 不bất 敢cảm 添# 設thiết 恐khủng 因nhân 養dưỡng 生sanh 反phản 害hại 生sanh 也dã 及cập 其kỳ 法pháp 之chi 備bị 也dã 或hoặc 因nhân 法pháp 而nhi 生sanh 弊tệ 聖thánh 人nhân 又hựu 出xuất 而nhi 立lập 救cứu 弊tệ 之chi 法pháp 去khứ 其kỳ 先tiên 聖thánh 本bổn 法pháp 外ngoại 之chi 甚thậm 者giả 奢xa 者giả 泰thái 者giả 救cứu 其kỳ 本bổn 法pháp 中trung 之chi 變biến 者giả 失thất 者giả 壞hoại 者giả 自tự 後hậu 聖thánh 救cứu 弊tệ 之chi 法pháp 一nhất 出xuất 而nhi 後hậu 人nhân 又hựu 於ư 救cứu 弊tệ 之chi 法pháp 而nhi 生sanh 弊tệ 焉yên 或hoặc 執chấp 救cứu 法pháp 為vi 本bổn 法pháp 而nhi 捨xả 本bổn 法pháp 為vi 末Mạt 法Pháp 或hoặc 於ư 救cứu 法pháp 而nhi 生sanh 弊tệ 復phục 於ư 弊tệ 法pháp 而nhi 生sanh 弊tệ 而nhi 本bổn 法pháp 救cứu 法pháp 弊tệ 法pháp 交giao 相tương/tướng 混hỗn 亂loạn 無vô 所sở 揀giản 擇trạch 天thiên 下hạ 顛điên 倒đảo 無vô 所sở 適thích 從tùng 矣hĩ 治trị 心tâm 治trị 身thân 治trị 世thế 是thị 三tam 大đại 本bổn 法pháp 也dã 其kỳ 法pháp 最tối 易dị 最tối 簡giản 人nhân 能năng 反phản 己kỷ 求cầu 之chi 有hữu 何hà 難nạn/nan 哉tai 飲ẩm 食thực 充sung 饑cơ 耳nhĩ 食thực 中trung 生sanh 出xuất 浮phù 巧xảo 百bách 端đoan 窮cùng 其kỳ 財tài 力lực 亂loạn 也dã 衣y 服phục 禦ngữ 寒hàn 耳nhĩ 衣y 中trung 生sanh 出xuất 浮phù 巧xảo 百bách 端đoan 窮cùng 其kỳ 財tài 力lực 亂loạn 也dã 房phòng 舍xá 庇tí 身thân 耳nhĩ 房phòng 中trung 生sanh 出xuất 浮phù 巧xảo 百bách 端đoan 窮cùng 其kỳ 財tài 力lực 亂loạn 也dã 夫phu 以dĩ 身thân 外ngoại 一nhất 法pháp 尚thượng 生sanh 百bách 端đoan 而nhi 亂loạn 天thiên 下hạ 之chi 性tánh 又hựu 況huống 三tam 教giáo 九cửu 流lưu 外ngoại 更cánh 有hữu 異dị 邪tà 妖yêu 怪quái 遊du 手thủ 偷thâu 心tâm 壞hoại 國quốc 家gia 務vụ 本bổn 安an 生sanh 之chi 法pháp 窮cùng 汗hãn 血huyết 奪đoạt 性tánh 命mạng 而nhi 不bất 互hỗ 相tương 為vi 亂loạn 哉tai 今kim 欲dục 追truy 先tiên 王vương 易dị 簡giản 之chi 大đại 治trị 者giả 莫mạc 先tiên 於ư 明minh 三tam 教giáo 九cửu 流lưu 務vụ 本bổn 之chi 正Chánh 法Pháp 而nhi 去khứ 其kỳ 本bổn 法pháp 外ngoại 之chi 甚thậm 者giả 奢xa 者giả 泰thái 者giả 則tắc 後hậu 聖thánh 救cứu 弊tệ 之chi 法pháp 亦diệc 可khả 以dĩ 去khứ 而nhi 救cứu 法pháp 上thượng 所sở 生sanh 之chi 弊tệ 亦diệc 無vô 從tùng 而nhi 借tá 影ảnh 也dã 本bổn 法pháp 者giả 係hệ 生sanh 民dân 世thế 界giới 之chi 性tánh 命mạng 也dã 聖thánh 人nhân 未vị 有hữu 不bất 死tử 世thế 界giới 未vị 有hữu 不bất 壞hoại 獨độc 此thử 三tam 教giáo 聖thánh 人nhân 之chi 本bổn 法pháp 與dữ 九cửu 流lưu 之chi 本bổn 法pháp 決quyết 不bất 可khả 一nhất 日nhật 壞hoại 於ư 世thế 間gian 也dã 。 此thử 法pháp 一nhất 壞hoại 則tắc 天thiên 地địa 無vô 定định 位vị 人nhân 物vật 無vô 安an 生sanh 古cổ 今kim 無vô 統thống 紀kỷ 矣hĩ 是thị 故cố 儒nho 氏thị 之chi 法pháp 在tại 世thế 可khả 治trị 也dã 老lão 氏thị 之chi 法pháp 在tại 身thân 可khả 治trị 也dã 佛Phật 氏thị 之chi 法pháp 在tại 心tâm 可khả 治trị 也dã 士sĩ 人nhân 之chi 法pháp 在tại 教giáo 可khả 治trị 也dã 農nông 夫phu 之chi 法pháp 在tại 食thực 可khả 治trị 也dã 工công 匠tượng 之chi 法pháp 在tại 器khí 可khả 治trị 也dã 商thương 賈cổ 之chi 法pháp 在tại 貨hóa 可khả 治trị 也dã 醫y 藥dược 之chi 法pháp 在tại 病bệnh 可khả 治trị 也dã 堪kham 與dữ 之chi 法pháp 在tại 居cư 可khả 治trị 也dã 星tinh 學học 之chi 法pháp 在tại 命mạng 可khả 治trị 也dã 卜bốc 筮thệ 之chi 法pháp 在tại 數số 可khả 治trị 也dã 風phong 鑑giám 之chi 法pháp 在tại 相tương/tướng 可khả 治trị 也dã 帝đế 王vương 師sư 相tương/tướng 之chi 法pháp 在tại 則tắc 古cổ 今kim 三tam 教giáo 之chi 道đạo 化hóa 天thiên 下hạ 萬vạn 民dân 。 之chi 身thân 命mạng 皆giai 可khả 得đắc 而nhi 治trị 也dã 夫phu 天thiên 下hạ 者giả 天thiên 下hạ 人nhân 共cộng 成thành 之chi 天thiên 下hạ 也dã 非phi 一nhất 人nhân 獨độc 成thành 之chi 天thiên 下hạ 也dã 惟duy 能năng 以dĩ 天thiên 下hạ 人nhân 共cộng 成thành 天thiên 下hạ 為vi 天thiên 下hạ 者giả 乃nãi 為vi 獨độc 成thành 天thiên 下hạ 所sở 共cộng 成thành 之chi 天thiên 下hạ 第đệ 一nhất 。 人nhân 也dã 天thiên 下hạ 一nhất 法pháp 不bất 在tại 則tắc 天thiên 下hạ 人nhân 人nhân 分phần/phân 上thượng 壞hoại 去khứ 一nhất 事sự 矣hĩ 試thí 觀quán 天thiên 下hạ 人nhân 人nhân 分phần/phân 上thượng 何hà 事sự 可khả 壞hoại 世thế 法pháp 可khả 壞hoại 乎hồ 身thân 法pháp 可khả 壞hoại 乎hồ 心tâm 法pháp 可khả 壞hoại 乎hồ 教giáo 法pháp 可khả 壞hoại 乎hồ 衣y 食thực 可khả 壞hoại 乎hồ 器khí 用dụng 可khả 壞hoại 乎hồ 貨hóa 財tài 可khả 壞hoại 乎hồ 乃nãi 至chí 醫y 藥dược 造tạo 化hóa 吉cát 凶hung 趨xu 避tị 氣khí 數số 之chi 法pháp 可khả 壞hoại 乎hồ 或hoặc 小tiểu 法pháp 不bất 在tại 因nhân 而nhi 壞hoại 大đại 事sự 有hữu 之chi 未vị 有hữu 大đại 法pháp 不bất 在tại 而nhi 小tiểu 事sự 能năng 保bảo 其kỳ 不bất 弊tệ 也dã 是thị 故cố 君quân 師sư 為vi 大đại 綱cương 教giáo 養dưỡng 為vi 治trị 本bổn 衣y 食thực 足túc 而nhi 四tứ 維duy 張trương 禮lễ 樂nhạo/nhạc/lạc 行hành 而nhi 刑hình 罰phạt 措thố 大đại 同đồng 小tiểu 康khang 亦diệc 在tại 其kỳ 人nhân 舉cử 之chi 耳nhĩ 舉cử 之chi 必tất 知tri 天thiên 人nhân 性tánh 命mạng 之chi 故cố 而nhi 發phát 一nhất 體thể 均quân 平bình 之chi 願nguyện 安an 得đắc 此thử 中trung 正chánh 之chi 法pháp 以dĩ 使sử 富phú 貴quý 者giả 不bất 欺khi 凌lăng 貧bần 賤tiện 。 不bất 剝bác 削tước 貧bần 賤tiện 不bất 劫kiếp 奪đoạt 貧bần 賤tiện 不bất 激kích 亂loạn 貧bần 賤tiện 不bất 受thọ 害hại 於ư 貧bần 賤tiện 又hựu 安an 得đắc 此thử 廣quảng 大đại 之chi 法pháp 以dĩ 使sử 富phú 貴quý 者giả 憐lân 愛ái 貧bần 賤tiện 謙khiêm 敬kính 貧bần 賤tiện 賑chẩn 濟tế 貧bần 賤tiện 教giáo 育dục 貧bần 賤tiện 化hóa 之chi 而nhi 忘vong 其kỳ 貧bần 賤tiện 共cộng 相tương 贊tán 成thành 胞bào 與dữ 以dĩ 致trí 天thiên 下hạ 之chi 至chí 治trị 哉tai 富phú 貴quý 貧bần 賤tiện 元nguyên 無vô 定định 相tương/tướng 言ngôn 之chi 似tự 麤thô 而nhi 行hành 之chi 甚thậm 細tế 自tự 古cổ 聖thánh 賢hiền 豪hào 傑kiệt 初sơ 陷hãm 于vu 貧bần 賤tiện 不bất 得đắc 明minh 其kỳ 志chí 而nhi 汲cấp 汲cấp 遑hoàng 遑hoàng 求cầu 行hành 道Đạo 於ư 君quân 侯hầu 宰tể 輔phụ 之chi 門môn 亦diệc 似tự 為vi 富phú 貴quý 謀mưu 也dã 求cầu 其kỳ 在tại 我ngã 素tố 位vị 自tự 得đắc 因nhân 民dân 好hảo 惡ác 揚dương 遏át 裁tài 成thành 非phi 固cố 達đạt 者giả 孰thục 能năng 知tri 之chi 不bất 然nhiên 貴quý 為vi 天thiên 子tử 富phú 有hữu 四tứ 海hải 居cư 萬vạn 乘thừa 之chi 尊tôn 無vô 道Đạo 法Pháp 而nhi 徒đồ 擁ủng 虛hư 器khí 則tắc 天thiên 下hạ 危nguy 如như 纍# 卵noãn 幻huyễn 如như 朝triêu 露lộ 又hựu 何hà 足túc 以dĩ 恃thị 哉tai 惟duy 能năng 以dĩ 聖thánh 人nhân 中trung 正chánh 廣quảng 大đại 之chi 經Kinh 法Pháp 而nhi 求cầu 天thiên 下hạ 聖thánh 賢hiền 豪hào 傑kiệt 領lãnh 之chi 與dữ 天thiên 下hạ 富phú 貴quý 貧bần 賤tiện 務vụ 本bổn 安an 生sanh 各các 正chánh 性tánh 命mạng 則tắc 萬vạn 世thế 無vô 弊tệ 之chi 道đạo 也dã 管quản 仲trọng 日nhật 各các 用dụng 所sở 長trường/trưởng 使sử 民dân 不bất 爭tranh 蘇tô 軾thức 曰viết 材tài 辯biện 勇dũng 力lực 齊tề 之chi 以dĩ 學học 譚đàm 峭# 曰viết 大đại 人nhân 之chi 幾kỷ 鬼quỷ 神thần 莫mạc 窺khuy 忍nhẫn 俊# 譨# 譨# 亦diệc 不bất 得đắc 已dĩ 聖thánh 人nhân 始thỉ 終chung 條điều 理lý 就tựu 事sự 言ngôn 事sự 而nhi 已dĩ 初sơ 不bất 露lộ 也dã 君quân 以dĩ 統thống 臣thần 而nhi 化hóa 及cập 於ư 民dân 師sư 以dĩ 化hóa 民dân 而nhi 并tinh 以dĩ 化hóa 君quân 上thượng 古cổ 君quân 兼kiêm 師sư 統thống 後hậu 來lai 師sư 潛tiềm 君quân 德đức 可khả 曰viết 民dân 使sử 由do 而nhi 我ngã 亦diệc 不bất 致trí 知tri 乎hồ 知tri 其kỳ 故cố 而nhi 基cơ 命mạng 宥hựu 密mật 藏tạng 於ư 同đồng 患hoạn 矣hĩ 神thần 深thâm 於ư 幾kỷ 但đãn 請thỉnh 學học 易dị 。
道đạo 治trị 宗tông 旨chỉ 論luận
道đạo 貴quý 中trung 和hòa 治trị 貴quý 易dị 簡giản 勤cần 儉kiệm 安an 生sanh 精tinh 一nhất 傳truyền 心tâm 不bất 息tức 法pháp 天thiên 主chủ 靜tĩnh 法pháp 地địa 善thiện 用dụng 在tại 人nhân 此thử 千thiên 聖thánh 不bất 易dị 之chi 宗tông 旨chỉ 也dã 易dị 簡giản 知tri 險hiểm 阻trở 險hiểm 阻trở 皆giai 易dị 簡giản 誰thùy 信tín 之chi 乎hồ 自tự 反phản 最tối 易dị 簡giản 因nhân 物vật 則tắc 而nhi 用dụng 物vật 最tối 易dị 簡giản 徵trưng 晝trú 夜dạ 呼hô 吸hấp 而nhi 知tri 死tử 生sanh 之chi 故cố 最tối 易dị 簡giản 徵trưng 宇vũ 宙trụ 統thống 類loại 而nhi 知tri 身thân 心tâm 之chi 故cố 最tối 易dị 簡giản 誰thùy 信tín 之chi 乎hồ 故cố 必tất 以dĩ 大đại 畏úy 知tri 本bổn 戒giới 懼cụ 見kiến 獨độc 學học 問vấn 格cách 通thông 薪tân 火hỏa 鼓cổ 舞vũ 而nhi 後hậu 知tri 好hiếu 學học 致trí 道đạo 享hưởng 其kỳ 中trung 和hòa 非phi 以dĩ 苟cẩu 且thả 為vi 易dị 簡giản 也dã 博bác 我ngã 以dĩ 勤cần 勤cần 法pháp 春xuân 夏hạ 約ước 我ngã 以dĩ 儉kiệm 儉kiệm 法pháp 秋thu 冬đông 誰thùy 信tín 之chi 乎hồ 窮cùng 盡tận 惟duy 精tinh 定định 靜tĩnh 惟duy 一nhất 精tinh 義nghĩa 入nhập 神thần 。 參tham 兩lưỡng 貞trinh 一nhất 誰thùy 信tín 之chi 乎hồ 真chân 心tâm 細tế 心tâm 知tri 泯mẫn 於ư 事sự 非phi 以dĩ 俗tục 累lũy/lụy/luy 為vi 勤cần 護hộ 慳san 為vi 儉kiệm 也dã 史sử 遷thiên 稱xưng 孔khổng 子tử 傳truyền 疑nghi 為vi 慎thận 斷đoạn 自tự 唐đường 虞ngu 而nhi 至chí 文văn 武võ 以dĩ 立lập 人nhân 極cực 尊tôn 為vi 明minh 證chứng 其kỳ 所sở 以dĩ 建kiến 天thiên 地địa 合hợp 外ngoại 內nội 貫quán 古cổ 今kim 而nhi 集tập 大đại 成thành 則tắc 衡hành 宇vũ 縱túng/tung 宙trụ 身thân 心tâm 性tánh 命mạng 本bổn 自tự 彌di 綸luân 者giả 也dã 惟duy 天thiên 生sanh 民dân 有hữu 欲dục 無vô 主chủ 則tắc 亂loạn 故cố 觀quán 會hội 通thông 以dĩ 行hành 典điển 禮lễ 制chế 數số 度độ 以dĩ 議nghị 德đức 行hạnh 三tam 立lập 四tứ 教giáo 倫luân 倫luân 物vật 物vật 此thử 其kỳ 藏tạng 天thiên 下hạ 於ư 天thiên 下hạ 泯mẫn 知tri 能năng 於ư 當đương 務vụ 者giả 也dã 知tri 乃nãi 能năng 行hành 知tri 即tức 是thị 行hành 同đồng 別biệt 何hà 如như 神thần 不bất 可khả 知tri 日nhật 用dụng 不bất 知tri 同đồng 別biệt 何hà 如như 知tri 之chi 為vi 知tri 之chi 不phủ 。 知tri 為vi 不bất 知tri 是thị 知tri 也dã 又hựu 況huống 知tri 而nhi 無vô 知tri 知tri 本bổn 無vô 知tri 知tri 即tức 無vô 知tri 豈khởi 齒xỉ 舌thiệt 所sở 能năng 及cập 乎hồ 默mặc 識thức 而nhi 已dĩ 既ký 然nhiên 不bất 知tri 在tại 與dữ 知tri 中trung 吾ngô 言ngôn 其kỳ 可khả 知tri 者giả 而nhi 已dĩ 孔khổng 子tử 棲tê 棲tê 轍triệt 環hoàn 知tri 道đạo 不bất 行hành 於ư 當đương 世thế 故cố 老lão 以dĩ 志chí 事sự 託thác 之chi 斯tư 文văn 曾tằng 子tử 曰viết 夫phu 子tử 之chi 道đạo 始thỉ 於ư 詩thi 書thư 終chung 於ư 禮lễ 樂nhạo/nhạc/lạc 詩thi 以dĩ 情tình 興hưng 性tánh 書thư 以dĩ 事sự 立lập 政chánh 禮lễ 以dĩ 表biểu 其kỳ 中trung 樂nhạo/nhạc/lạc 以dĩ 和hòa 其kỳ 節tiết 春xuân 秋thu 以dĩ 律luật 行hành 其kỳ 忠trung 恕thứ 易dị 則tắc 統thống 御ngự 而nhi 無vô 後hậu 先tiên 大đại 學học 中trung 庸dong 傳truyền 為vi 禮lễ 經kinh 之chi 心tâm 孟# 子tử 七thất 篇thiên 稱xưng 為vi 得đắc 易dị 之chi 用dụng 經kinh 正chánh 綱cương 舉cử 時thời 即tức 乘thừa 權quyền 信tín 得đắc 及cập 乎hồ 噫# 今kim 日nhật 之chi 五ngũ 經kinh 非phi 昔tích 日nhật 之chi 五ngũ 經kinh 也dã 遭tao 秦tần 火hỏa 之chi 焚phần 傳truyền 漆tất 壁bích 之chi 漏lậu 兼kiêm 以dĩ 編biên 集tập 差sai 錯thác 儳# 言ngôn 謬mậu 訛ngoa 又hựu 為vi 傳truyền 註chú 所sở 昧muội 晦hối 師sư 說thuyết 所sở 紊# 亂loạn 學học 者giả 又hựu 無vô 精tinh 心tâm 參tham 討thảo 又hựu 無vô 正chánh 眼nhãn 揀giản 擇trạch 遂toại 使sử 此thử 學học 陷hãm 於ư 曲khúc 學học 陋lậu 見kiến 卒thốt 至chí 不bất 明minh 不bất 行hành 嗚ô 呼hô 安an 得đắc 有hữu 仲trọng 尼ni 再tái 生sanh 於ư 世thế 重trọng/trùng 為vi 刪san 定định 而nhi 集tập 其kỳ 大đại 成thành 哉tai 而nhi 孔khổng 孟# 之chi 後hậu 無vô 超siêu 孔khổng 孟# 者giả 萬vạn 萬vạn 無vô 能năng 重trọng/trùng 為vi 刪san 定định 而nhi 集tập 孔khổng 孟# 之chi 大đại 成thành 也dã 雖tuy 然nhiên 莫mạc 謂vị 今kim 人nhân 無vô 制chế 作tác 古cổ 人nhân 制chế 作tác 目mục 何hà 來lai 人nhân 能năng 求cầu 諸chư 自tự 心tâm 天thiên 然nhiên 之chi 法pháp 則tắc 自tự 我ngã 作tác 祖tổ 中trung 和hòa 易dị 簡giản 皆giai 備bị 於ư 我ngã 矣hĩ 人nhân 既ký 知tri 堯# 舜thuấn 之chi 後hậu 乃nãi 有hữu 孔khổng 子tử 又hựu 安an 知tri 孔khổng 子tử 之chi 後hậu 不bất 更cánh 有hữu 其kỳ 人nhân 哉tai 所sở 謂vị 舜thuấn 何hà 人nhân 也dã 予# 何hà 人nhân 也dã 有hữu 為vi 者giả 亦diệc 若nhược 是thị 則tắc 學học 道Đạo 者giả 不bất 可khả 自tự 畫họa 而nhi 謂vị 後hậu 起khởi 更cánh 無vô 有hữu 孔khổng 孟# 也dã 予# 不bất 敏mẫn 深thâm 有hữu 望vọng 於ư 後hậu 起khởi 而nhi 續tục 此thử 宗tông 旨chỉ 者giả 。
生sanh 死tử 重trọng/trùng 超siêu 論luận
世thế 人nhân 只chỉ 知tri 重trọng/trùng 生sanh 不bất 知tri 重trọng/trùng 死tử 即tức 知tri 重trọng/trùng 生sanh 死tử 未vị 必tất 知tri 超siêu 生sanh 死tử 孔khổng 子tử 云vân 未vị 知tri 生sanh 焉yên 知tri 死tử 生sanh 固cố 死tử 之chi 本bổn 也dã 生sanh 豈khởi 易dị 知tri 哉tai 又hựu 云vân 朝triêu 聞văn 道đạo 夕tịch 死tử 可khả 矣hĩ 此thử 道đạo 非phi 了liễu 生sanh 死tử 之chi 道đạo 。 何hà 一nhất 聞văn 之chi 便tiện 可khả 死tử 乎hồ 莊trang 子tử 所sở 謂vị 善thiện 乎hồ 生sanh 者giả 即tức 所sở 以dĩ 善thiện 乎hồ 死tử 也dã 然nhiên 則tắc 莊trang 子tử 知tri 生sanh 死tử 之chi 貫quán 處xứ 否phủ/bĩ 大đại 覺giác 氏thị 日nhật 知tri 生sanh 之chi 來lai 處xứ 則tắc 知tri 死tử 之chi 去khứ 處xứ 知tri 生sanh 本bổn 無vô 生sanh 可khả 生sanh 則tắc 知tri 死tử 本bổn 無vô 死tử 可khả 死tử 此thử 超siêu 然nhiên 悟ngộ 心tâm 之chi 道đạo 也dã 其kỳ 孰thục 能năng 深thâm 知tri 之chi 世thế 人nhân 知tri 生sanh 可khả 重trọng/trùng 未vị 必tất 知tri 生sanh 之chi 所sở 以dĩ 既ký 不bất 能năng 重trọng/trùng 且thả 將tương 害hại 之chi 知tri 生sanh 之chi 所sở 以dĩ 則tắc 老lão 之chi 所sở 以dĩ 病bệnh 之chi 所sở 以dĩ 死tử 之chi 所sở 以dĩ 無vô 不bất 知tri 之chi 也dã 如như 不bất 知tri 生sanh 之chi 所sở 以dĩ 則tắc 不bất 知tri 養dưỡng 生sanh 又hựu 安an 知tri 養dưỡng 老lão 養dưỡng 病bệnh 與dữ 盡tận 死tử 之chi 道đạo 乎hồ 老lão 病bệnh 難nạn/nan 於ư 著trước 力lực 死tử 不bất 可khả 著trước 力lực 所sở 可khả 著trước 力lực 者giả 獨độc 於ư 生sanh 為vi 易dị 耳nhĩ 生sanh 能năng 著trước 力lực 則tắc 老lão 也dã 病bệnh 也dã 死tử 也dã 不bất 期kỳ 得đắc 力lực 而nhi 自tự 得đắc 力lực 也dã 得đắc 力lực 云vân 者giả 猶do 是thị 幻huyễn 妄vọng 相tương/tướng 中trung 作tác 得đắc 主chủ 云vân 耳nhĩ 真chân 達đạt 本bổn 心tâm 無vô 生sanh 之chi 道đạo 又hựu 何hà 著trước 力lực 與dữ 得đắc 力lực 云vân 乎hồ 生sanh 時thời 可khả 著trước 力lực 者giả 只chỉ 在tại 一nhất 念niệm 旋toàn 機cơ 便tiện 足túc 超siêu 生sanh 死tử 聖thánh 凡phàm 之chi 幻huyễn 相tương/tướng 其kỳ 次thứ 于vu 立lập 命mạng 安an 身thân 之chi 事sự 有hữu 如như 種chúng 植thực 之chi 法pháp 得đắc 好hảo/hiếu 種chủng 子tử 好hảo/hiếu 地địa 土thổ/độ 好hảo/hiếu 時thời 節tiết 好hảo/hiếu 溉cái 灌quán 則tắc 異dị 日nhật 生sanh 芽nha 抽trừu 枝chi 開khai 花hoa 結kết 果quả 不bất 卜bốc 可khả 知tri 也dã 死tử 時thời 著trước 不bất 得đắc 力lực 者giả 如như 睡thụy 夢mộng 中trung 行hành 事sự 與dữ 所sở 遇ngộ 境cảnh 界giới 皆giai 不bất 能năng 作tác 主chủ 為vi 業nghiệp 力lực 轉chuyển 也dã 所sở 能năng 作tác 主chủ 者giả 皆giai 是thị 惺tinh 寤ngụ 時thời 旋toàn 機cơ 行hành 事sự 與dữ 所sở 遇ngộ 境cảnh 界giới 能năng 繇# 自tự 己kỷ 也dã 惺tinh 時thời 作tác 得đắc 主chủ 則tắc 夢mộng 中trung 自tự 得đắc 力lực 少thiểu 時thời 作tác 得đắc 主chủ 則tắc 老lão 時thời 自tự 得đắc 力lực 好hảo/hiếu 時thời 作tác 得đắc 主chủ 則tắc 病bệnh 時thời 自tự 得đắc 力lực 生sanh 時thời 作tác 得đắc 主chủ 則tắc 死tử 時thời 自tự 得đắc 力lực 學học 時thời 著trước 得đắc 力lực 用dụng 時thời 自tự 得đắc 力lực 參tham 時thời 著trước 得đắc 力lực 悟ngộ 時thời 自tự 得đắc 力lực 行hành 時thời 著trước 得đắc 力lực 證chứng 時thời 自tự 得đắc 力lực 閒gian/nhàn 時thời 著trước 得đắc 力lực 忙mang 時thời 自tự 得đắc 力lực 病bệnh 時thời 著trước 得đắc 力lực 死tử 時thời 自tự 得đắc 力lực 此thử 必tất 然nhiên 之chi 理lý 非phi 強cường/cưỡng 致trí 也dã 儒nho 者giả 以dĩ 世thế 善thiện 生sanh 亦diệc 可khả 善thiện 老lão 病bệnh 死tử 而nhi 不bất 暴bạo 棄khí 此thử 身thân 命mạng 也dã 道đạo 者giả 以dĩ 身thân 善thiện 生sanh 正chánh 能năng 善thiện 老lão 病bệnh 死tử 而nhi 不bất 損tổn 壞hoại 此thử 精tinh 神thần 也dã 佛Phật 者giả 以dĩ 心tâm 善thiện 生sanh 獨độc 超siêu 於ư 老lão 病bệnh 死tử 。 而nhi 能năng 圓viên 淨tịnh 此thử 靈linh 性tánh 也dã 世thế 人nhân 信tín 儒nho 則tắc 能năng 以dĩ 生sanh 行hành 世thế 信tín 道đạo 則tắc 能năng 以dĩ 生sanh 度độ 身thân 信tín 佛Phật 則tắc 能năng 以dĩ 生sanh 悟ngộ 心tâm 捨xả 儒nho 者giả 是thị 捨xả 生sanh 於ư 世thế 也dã 斥xích 道đạo 者giả 是thị 斥xích 生sanh 於ư 身thân 也dã 闢tịch 佛Phật 者giả 是thị 闢tịch 生sanh 於ư 心tâm 也dã 人nhân 生sanh 天thiên 地địa 自tự 不bất 容dung 生sanh 於ư 世thế 不bất 保bảo 生sanh 於ư 身thân 不bất 超siêu 生sanh 於ư 心tâm 是thị 真chân 自tự 暴bạo 自tự 棄khí 也dã 雖tuy 三tam 教giáo 大đại 聖thánh 如như 此thử 諄# 諄# 善thiện 誘dụ 切thiết 切thiết 為vi 人nhân 爭tranh 奈nại 其kỳ 自tự 捨xả 自tự 斥xích 自tự 闢tịch 其kỳ 心tâm 身thân 世thế 哉tai 自tự 古cổ 伏phục 羲# 神thần 農nông 黃hoàng 帝đế 堯# 舜thuấn 禹vũ 湯thang 文văn 武võ 周chu 孔khổng 遞đệ 代đại 致trí 中trung 和hòa 之chi 道đạo 制chế 易dị 簡giản 之chi 治trị 無vô 非phi 與dữ 人nhân 善thiện 其kỳ 生sanh 老lão 病bệnh 死tử 。 此thử 四tứ 大đại 事sự 而nhi 已dĩ 至chí 於ư 分phần/phân 其kỳ 人nhân 倫luân 別biệt 其kỳ 種chủng 類loại 定định 其kỳ 方phương 隅ngung 辨biện 其kỳ 貴quý 賤tiện 與dữ 制chế 飲ẩm 食thực 衣y 服phục 。 宮cung 室thất 醫y 藥dược 生sanh 有hữu 教giáo 老lão 有hữu 養dưỡng 病bệnh 有hữu 治trị 死tử 有hữu 歸quy 尊tôn 其kỳ 尊tôn 親thân 其kỳ 親thân 仁nhân 其kỳ 民dân 愛ái 其kỳ 物vật 參tham 天thiên 地địa 之chi 全toàn 功công 贊tán 化hóa 育dục 之chi 能năng 事sự 無vô 不bất 盡tận 禮lễ 盡tận 敬kính 盡tận 人nhân 盡tận 天thiên 也dã 是thị 故cố 聖thánh 人nhân 。 之chi 道đạo 獨độc 重trọng/trùng 在tại 生sanh 所sở 謂vị 天thiên 地địa 之chi 大đại 德đức 曰viết 生sanh 而nhi 生sanh 生sanh 不bất 息tức 。 曰viết 命mạng 不bất 重trọng/trùng 此thử 生sanh 則tắc 天thiên 地địa 人nhân 物vật 。 之chi 性tánh 命mạng 於ư 斯tư 絕tuyệt 矣hĩ 苟cẩu 能năng 克khắc 此thử 生sanh 生sanh 之chi 機cơ 在tại 心tâm 養dưỡng 此thử 一nhất 念niệm 生sanh 機cơ 自tự 無vô 妄vọng 想tưởng 之chi 亂loạn 也dã 在tại 身thân 養dưỡng 此thử 四tứ 大đại 生sanh 機cơ 自tự 無vô 夭yểu 折chiết 之chi 亂loạn 也dã 在tại 家gia 養dưỡng 此thử 骨cốt 肉nhục 生sanh 機cơ 自tự 無vô 悖bội 逆nghịch 之chi 亂loạn 也dã 在tại 國quốc 養dưỡng 此thử 胞bào 與dữ 生sanh 機cơ 自tự 無vô 爭tranh 奪đoạt 之chi 亂loạn 也dã 在tại 天thiên 下hạ 養dưỡng 此thử 神thần 化hóa 生sanh 機cơ 自tự 無vô 敗bại 壞hoại 之chi 亂loạn 也dã 是thị 故cố 王vương 者giả 。 興hưng 必tất 先tiên 誠thành 身thân 明minh 善thiện 而nhi 後hậu 家gia 齊tề 國quốc 治trị 以dĩ 教giáo 養dưỡng 天thiên 下hạ 之chi 生sanh 以dĩ 恩ân 養dưỡng 天thiên 下hạ 之chi 老lão 以dĩ 德đức 養dưỡng 天thiên 下hạ 之chi 病bệnh 。 以dĩ 澤trạch 慰úy 天thiên 下hạ 之chi 死tử 所sở 謂vị 視thị 民dân 如như 傷thương 問vấn 民dân 疾tật 苦khổ 仁nhân 沾triêm 枯khô 骨cốt 化hóa 及cập 昆côn 蟲trùng 此thử 文văn 王vương 善thiện 養dưỡng 天thiên 下hạ 生sanh 老lão 病bệnh 死tử 。 之chi 德đức 之chi 純thuần 者giả 也dã 今kim 欲dục 王vương 天thiên 下hạ 者giả 可khả 不bất 師sư 古cổ 聖thánh 養dưỡng 生sanh 之chi 道đạo 哉tai 雖tuy 然nhiên 人nhân 之chi 有hữu 生sanh 也dã 久cửu 矣hĩ 幾kỷ 能năng 盡tận 生sanh 生sanh 之chi 理lý 以dĩ 超siêu 天thiên 下hạ 萬vạn 世thế 生sanh 死tử 之chi 道đạo 。 而nhi 圓viên 淨tịnh 靈linh 性tánh 之chi 玅# 者giả 苟cẩu 不bất 深thâm 參tham 大đại 覺giác 氏thị 了liễu 悟ngộ 生sanh 死tử 圓viên 證chứng 真chân 心tâm 之chi 旨chỉ 恐khủng 終chung 未vị 有hữu 超siêu 生sanh 死tử 之chi 大Đại 道Đạo 也dã 予# 見kiến 世thế 人nhân 徒đồ 知tri 重trọng/trùng 生sanh 不bất 知tri 孔khổng 老lão 與dữ 佛Phật 之chi 所sở 以dĩ 超siêu 生sanh 重trọng 生sanh 之chi 旨chỉ 適thích 足túc 為vi 窮cùng 生sanh 害hại 生sanh 之chi 事sự 又hựu 安an 知tri 有hữu 即tức 身thân 世thế 而nhi 超siêu 生sanh 死tử 即tức 生sanh 死tử 而nhi 超siêu 性tánh 命mạng 之chi 大Đại 道Đạo 乎hồ 故cố 予# 特đặc 地địa 拈niêm 出xuất 以dĩ 示thị 天thiên 下hạ 後hậu 世thế 必tất 有hữu 真chân 能năng 以dĩ 性tánh 命mạng 為vi 重trọng/trùng 者giả 相tương/tướng 與dữ 使sử 此thử 正Chánh 法Pháp 不bất 斷đoạn 絕tuyệt 也dã 。
聖Thánh 主Chủ 當đương 興hưng 世thế 出xuất 世thế 法Pháp 論luận
或hoặc 曰viết 帝đế 王vương 宰tể 輔phụ 崇sùng 尚thượng 佛Phật 教giáo 史sử 多đa 不bất 取thủ 或hoặc 有hữu 疑nghi 似tự 於ư 世thế 儒nho 者giả 多đa 作tác 意ý 分phân 別biệt 。 之chi 以dĩ 彼bỉ 不bất 純thuần 法Pháp 王Vương 道đạo 而nhi 以dĩ 荒hoang 唐đường 不bất 稽khể 者giả 誣vu 世thế 惑hoặc 民dân 吾ngô 師sư 何hà 獨độc 不bất 懼cụ 異dị 端đoan 之chi 闢tịch 乃nãi 挺đĩnh 然nhiên 以dĩ 佛Phật 教giáo 會hội 聖thánh 道Đạo 而nhi 主chủ 其kỳ 說thuyết 乎hồ 雖tuy 可khả 使sử 後hậu 世thế 有hữu 法Pháp 王Vương 真chân 子tử 能năng 令linh 正Chánh 法Pháp 。 常thường 住trụ 又hựu 安an 能năng 使sử 後hậu 世thế 儒nho 者giả 翻phiên 然nhiên 點điểm 筆bút 稱xưng 為vi 世thế 出xuất 世thế 法Pháp 。 之chi 功công 臣thần 乎hồ 曰viết 此thử 蓋cái 世thế 人nhân 見kiến 道đạo 有hữu 淺thiển 深thâm 耳nhĩ 予# 孩hài 提đề 時thời 全toàn 不bất 知tri 有hữu 天thiên 地địa 人nhân 事sự 但đãn 聽thính 吾ngô 親thân 所sở 呼hô 我ngã 亦diệc 呼hô 之chi 長trường/trưởng 而nhi 見kiến 人nhân 之chi 貪tham 競cạnh 貨hóa 財tài 名danh 色sắc 見kiến 人nhân 之chi 讚tán 毀hủy 古cổ 今kim 見kiến 人nhân 求cầu 之chi 有hữu 得đắc 失thất 而nhi 生sanh 榮vinh 辱nhục 我ngã 亦diệc 以dĩ 為vi 固cố 然nhiên 何hà 故cố 蓋cái 據cứ 日nhật 用dụng 者giả 指chỉ 實thật 而nhi 名danh 之chi 至chí 有hữu 自tự 不bất 曾tằng 深thâm 造tạo 而nhi 親thân 證chứng 之chi 者giả 如như 說thuyết 古cổ 人nhân 之chi 心tâm 與dữ 神thần 人nhân 之chi 境cảnh 不bất 免miễn 隨tùy 人nhân 言ngôn 語ngữ 淺thiển 深thâm 而nhi 托thác 之chi 想tưởng 像tượng 矣hĩ 以dĩ 故cố 求cầu 聖thánh 賢hiền 之chi 典điển 墳phần 始thỉ 知tri 人nhân 倫luân 物vật 理lý 之chi 親thân 疏sớ/sơ 而nhi 人nhân 復phục 有hữu 智trí 愚ngu 賢hiền 不bất 肖tiếu 之chi 太thái 過quá 不bất 及cập 賴lại 有hữu 聖thánh 人nhân 作tác 之chi 君quân 師sư 教giáo 以dĩ 節tiết 情tình 率suất 性tánh 之chi 道đạo 安an 身thân 處xử 世thế 之chi 方phương 禮lễ 樂nhạo/nhạc/lạc 刑hình 政chánh 以dĩ 為vi 勸khuyến 懲# 平bình 治trị 予# 於ư 是thị 有hữu 思tư 齊tề 聖thánh 賢hiền 之chi 志chí 焉yên 不bất 意ý 俄nga 遭tao 疾tật 病bệnh 生sanh 死tử 之chi 苦khổ 。 雖tuy 亦diệc 知tri 壽thọ 夭yểu 不bất 二nhị 安an 時thời 委ủy 命mạng 之chi 理lý 奈nại 何hà 驚kinh 擾nhiễu 吾ngô 人nhân 之chi 靈linh 心tâm 玅# 性tánh 豈khởi 可khả 冒mạo 昧muội 於ư 生sanh 死tử 去khứ 來lai 而nhi 不bất 自tự 知tri 。 其kỳ 主chủ 宰tể 乎hồ 再tái 求cầu 於ư 書thư 而nhi 不bất 得đắc 其kỳ 旨chỉ 趣thú 求cầu 之chi 世thế 儒nho 益ích 不bất 知tri 其kỳ 根căn 繇# 轉chuyển 見kiến 痛thống 切thiết 如như 喪táng 考khảo 妣# 亡vong 子tử 無vô 依y 乃nãi 聞văn 佛Phật 法Pháp 使sử 人nhân 自tự 參tham 一nhất 念niệm 未vị 生sanh 前tiền 誰thùy 是thị 我ngã 本bổn 來lai 心tâm 性tánh 自tự 是thị 日nhật 夕tịch 自tự 參tham 自tự 疑nghi 俄nga 而nhi 有hữu 感cảm 悟ngộ 焉yên 始thỉ 知tri 生sanh 死tử 皆giai 妄vọng 想tưởng 顛điên 倒đảo 。 所sở 使sử 而nhi 常thường 住trụ 真chân 性tánh 古cổ 今kim 曾tằng 不bất 昧muội 滅diệt 乃nãi 少thiểu 自tự 慰úy 然nhiên 猶do 未vị 達đạt 。 天thiên 地địa 人nhân 物vật 。 善thiện 惡ác 凡phàm 聖thánh 之chi 差sai 別biệt 遂toại 入nhập 空không 門môn 誓thệ 死tử 揜# 關quan 尋tầm 求cầu 佛Phật 祖tổ 教giáo 典điển 及cập 諸chư 知tri 識thức 。 反phản 而nhi 參tham 之chi 以dĩ 至chí 疑nghi 疑nghi 而nhi 參tham 之chi 以dĩ 至chí 悟ngộ 始thỉ 於ư 凡phàm 聖thánh 根căn 因nhân 淆# 訛ngoa 宗tông 旨chỉ 一nhất 一nhất 穿xuyên 徹triệt 乃nãi 有hữu 大đại 安an 樂lạc 。 處xử 然nhiên 又hựu 自tự 念niệm 幸hạnh 得đắc 人nhân 身thân 生sanh 此thử 中trung 國quốc 初sơ 遇ngộ 聖thánh 賢hiền 之chi 教giáo 又hựu 獲hoạch 佛Phật 祖tổ 之chi 緣duyên 此thử 君quân 親thân 佛Phật 祖tổ 之chi 恩ân 又hựu 將tương 何hà 以dĩ 報báo 焉yên 乃nãi 思tư 古cổ 聖thánh 皆giai 謂vị 若nhược 不bất 傳truyền 法Pháp 利lợi 生sanh 。 無vô 有hữu 報báo 恩ân 德đức 者giả 於ư 是thị 晝trú 夜dạ 自tự 思tư 古cổ 人nhân 云vân 達đạt 道đạo 容dung 易dị 信tín 道đạo 難nan 信tín 道đạo 容dung 易dị 參tham 道đạo 難nạn/nan 參tham 道đạo 容dung 易dị 悟ngộ 道đạo 難nan 悟ngộ 道đạo 容dung 易dị 行hành 道Đạo 難nan 行hành 道đạo 容dung 易dị 使sử 世thế 人nhân 同đồng 信tín 同đồng 參tham 同đồng 悟ngộ 同đồng 行hành 同đồng 證chứng 為vi 難nạn/nan 中trung 至chí 難nạn/nan 也dã 故cố 吾ngô 佛Phật 雪Tuyết 山Sơn 悟ngộ 曰viết 奇kỳ 哉tai 一Nhất 切Thiết 。 眾chúng 生sanh 皆giai 具cụ 如Như 來Lai 智trí 慧tuệ 。 德đức 相tương/tướng 但đãn 以dĩ 妄vọng 想tưởng 執chấp 著trước 而nhi 不bất 證chứng 得đắc 我ngã 今kim 既ký 得đắc 。 此thử 道đạo 當đương 以dĩ 種chủng 種chủng 。 智trí 慧tuệ 善thiện 巧xảo 。 方phương 便tiện 譬thí 喻dụ 。 言ngôn 辭từ 開khai 示thị 一nhất 切thiết 。 眾chúng 生sanh 解giải 其kỳ 妄vọng 想tưởng 執chấp 著trước 使sử 同đồng 證chứng 同đồng 得đắc 也dã 吾ngô 受thọ 大đại 法pháp 之chi 恩ân 敢cảm 自tự 負phụ 哉tai 亦diệc 當đương 如như 佛Phật 於ư 此thử 。 堪Kham 忍Nhẫn 世Thế 界Giới 。 說thuyết 此thử 難nan 信tín 之chi 法Pháp 。 行hành 此thử 難nan 行hành 之chi 事sự 雖tuy 虛hư 空không 界giới 盡tận 。 終chung 不bất 敢cảm 自tự 委ủy 矣hĩ 是thị 故cố 從tùng 世thế 間gian 易dị 見kiến 者giả 而nhi 思tư 之chi 日nhật 上thượng 古cổ 之chi 人nhân 遠viễn 矣hĩ 人nhân 不bất 能năng 知tri 太thái 極cực 之chi 理lý 微vi 矣hĩ 人nhân 不bất 能năng 知tri 外ngoại 國quốc 異dị 域vực 渺# 矣hĩ 人nhân 不bất 能năng 知tri 生sanh 死tử 幽u 明minh 幻huyễn 矣hĩ 人nhân 不bất 能năng 知tri 吾ngô 乃nãi 俯phủ 仰ngưỡng 此thử 身thân 於ư 日nhật 用dụng 倫luân 常thường 物vật 理lý 之chi 間gian 細tế 而nhi 推thôi 之chi 上thượng 古cổ 之chi 人nhân 如như 今kim 人nhân 也dã 太thái 極cực 之chi 理lý 如như 今kim 理lý 也dã 外ngoại 國quốc 異dị 域vực 如như 今kim 世thế 也dã 生sanh 死tử 幽u 明minh 如như 今kim 身thân 也dã 何hà 以dĩ 知tri 其kỳ 然nhiên 。 哉tai 洪hồng 荒hoang 忽hốt 闢tịch 古cổ 聖thánh 人nhân 仰ngưỡng 觀quan 天thiên 之chi 有hữu 文văn 俯phủ 察sát 地địa 之chi 有hữu 理lý 中trung 審thẩm 人nhân 之chi 有hữu 倫luân 本bổn 如như 是thị 也dã 為vi 耒# 耜# 教giáo 耕canh 種chúng 以dĩ 免miễn 茹như 毛mao 飲ẩm 血huyết 與dữ 禽cầm 獸thú 爭tranh 製chế 藥dược 餌nhị 以dĩ 療liệu 治trị 疾tật 病bệnh 使sử 人nhân 保bảo 身thân 延diên 命mạng 列liệt 廛triền 交giao 易dị 以dĩ 通thông 百bá 姓tánh 之chi 用dụng 修tu 德đức 教giáo 以dĩ 撫phủ 萬vạn 民dân 習tập 干can 戈qua 以dĩ 征chinh 不bất 享hưởng 立lập 五ngũ 官quan 以dĩ 敘tự 五ngũ 事sự 占chiêm 五ngũ 星tinh 以dĩ 推thôi 五ngũ 行hành 作tác 算toán 數số 定định 律luật 呂lữ 作tác 冕# 裳thường 定định 章chương 服phục 制chế 陶đào 木mộc 以dĩ 利lợi 器khí 用dụng 通thông 水thủy 陸lục 以dĩ 造tạo 舟chu 車xa 規quy 天thiên 條điều 地địa 畫họa 野dã 分phần/phân 州châu 順thuận 天thiên 地địa 山sơn 川xuyên 之chi 經kinh 達đạt 生sanh 死tử 存tồn 亡vong 之chi 故cố 我ngã 則tắc 親thân 見kiến 古cổ 羲# 軒hiên 諸chư 聖thánh 矣hĩ 至chí 於ư 讀đọc 易dị 詩thi 書thư 禮lễ 春xuân 秋thu 諸chư 書thư 而nhi 見kiến 內nội 聖thánh 外ngoại 王vương 之chi 大đại 經Kinh 法Pháp 如như 天thiên 地địa 之chi 無vô 不bất 覆phúc 載tải 如như 日nhật 月nguyệt 之chi 代đại 明minh 如như 四tứ 時thời 之chi 錯thác 行hành 如như 鬼quỷ 神thần 之chi 誠thành 不bất 可khả 揜# 我ngã 則tắc 又hựu 於ư 此thử 親thân 見kiến 堯# 舜thuấn 禹vũ 湯thang 文văn 武võ 周chu 孔khổng 顏nhan 曾tằng 思tư 孟# 諸chư 大đại 聖thánh 賢hiền 也dã 夫phu 如như 是thị 則tắc 我ngã 亦diệc 嘗thường 試thí 求cầu 聖thánh 賢hiền 墳phần 典điển 始thỉ 能năng 於ư 此thử 世thế 界giới 。 人nhân 倫luân 物vật 理lý 禮lễ 樂nhạo/nhạc/lạc 刑hình 政chánh 種chủng 種chủng 制chế 度độ 之chi 中trung 而nhi 得đắc 親thân 見kiến 上thượng 古cổ 之chi 神thần 聖thánh 焉yên 故cố 吾ngô 曰viết 是thị 亦diệc 在tại 人nhân 見kiến 道đạo 之chi 有hữu 淺thiển 深thâm 耳nhĩ 蓋cái 天thiên 之chi 職chức 秪# 能năng 懸huyền 象tượng 其kỳ 日nhật 月nguyệt 星tinh 辰thần 。 也dã 地địa 之chi 職chức 秪# 能năng 載tái 象tượng 其kỳ 海hải 嶽nhạc 山sơn 川xuyên 也dã 山sơn 之chi 職chức 秪# 能năng 容dung 艸thảo 木mộc 禽cầm 獸thú 也dã 水thủy 之chi 職chức 秪# 能năng 涵# 魚ngư 龍long 珍trân 寶bảo 也dã 若nhược 夫phu 聖thánh 賢hiền 之chi 職chức 則tắc 能năng 明minh 天thiên 地địa 之chi 理lý 通thông 萬vạn 物vật 之chi 情tình 安an 人nhân 民dân 之chi 身thân 制chế 倫luân 常thường 之chi 教giáo 而nhi 已dĩ 至chí 於ư 窮cùng 天thiên 地địa 陰âm 陽dương 之chi 所sở 繇# 生sanh 究cứu 萬vạn 物vật 性tánh 情tình 之chi 所sở 自tự 出xuất 明minh 身thân 心tâm 性tánh 命mạng 之chi 所sở 以dĩ 然nhiên 悟ngộ 生sanh 死tử 聖thánh 凡phàm 之chi 所sở 以dĩ 異dị 雖tuy 推thôi 之chi 於ư 盤bàn 古cổ 三tam 皇hoàng 之chi 前tiền 荒hoang 唐đường 不bất 可khả 稽khể 也dã 推thôi 之chi 於ư 堯# 舜thuấn 周chu 孔khổng 之chi 後hậu 隱ẩn 密mật 無vô 能năng 測trắc 也dã 使sử 荒hoang 唐đường 而nhi 可khả 稽khể 則tắc 世thế 人nhân 不bất 毀hủy 佛Phật 氏thị 之chi 微vi 玅# 矣hĩ 隱ẩn 密mật 而nhi 能năng 測trắc 則tắc 世thế 人nhân 不bất 毀hủy 佛Phật 氏thị 為vi 邪tà 異dị 矣hĩ 今kim 世thế 人nhân 之chi 毀hủy 佛Phật 法Pháp 為vi 荒hoang 唐đường 邪tà 異dị 者giả 亦diệc 猶do 愚ngu 夫phu 愚ngu 婦phụ 不bất 知tri 神thần 聖thánh 創sáng/sang 制chế 之chi 密mật 而nhi 指chỉ 盤bàn 古cổ 有hữu 巢sào 燧toại 人nhân 伏phục 羲# 神thần 農nông 軒hiên 轅viên 與dữ 夫phu 堯# 舜thuấn 禹vũ 湯thang 文văn 武võ 周chu 孔khổng 等đẳng 之chi 為vi 荒hoang 唐đường 邪tà 異dị 不bất 可khả 稽khể 何hà 以dĩ 異dị 哉tai 或hoặc 曰viết 先tiên 聖thánh 既ký 能năng 知tri 立lập 人nhân 安an 生sanh 之chi 法pháp 何hà 不bất 知tri 立lập 人nhân 出xuất 死tử 之chi 法pháp 而nhi 獨độc 留lưu 與dữ 西tây 域vực 佛Phật 氏thị 言ngôn 之chi 何hà 也dã 是thị 非phi 此thử 方phương 先tiên 聖thánh 一nhất 人nhân 之chi 所sở 能năng 為vi 也dã 即tức 三tam 皇hoàng 五ngũ 帝đế 三tam 王vương 之chi 制chế 作tác 亦diệc 漸tiệm 因nhân 時thời 而nhi 制chế 宜nghi 耳nhĩ 孰thục 能năng 以dĩ 一nhất 時thời 即tức 盡tận 備bị 其kỳ 制chế 作tác 哉tai 如như 天thiên 地địa 之chi 大đại 不bất 能năng 一nhất 時thời 。 成thành 熟thục 萬vạn 物vật 亦diệc 必tất 春xuân 生sanh 夏hạ 長trường/trưởng 秋thu 收thu 冬đông 藏tạng 歷lịch 八bát 節tiết 二nhị 十thập 四tứ 氣khí 以dĩ 成thành 周chu 歲tuế 之chi 運vận 也dã 故cố 就tựu 治trị 世thế 之chi 道đạo 言ngôn 之chi 盤bàn 古cổ 以dĩ 來lai 其kỳ 荒hoang 唐đường 有hữu 不bất 可khả 稽khể 孔khổng 子tử 亦diệc 但đãn 祖tổ 述thuật 堯# 舜thuấn 憲hiến 章chương 文văn 武võ 則tắc 制chế 治trị 之chi 道đạo 於ư 周chu 始thỉ 備bị 其kỳ 前tiền 此thử 者giả 疑nghi 則tắc 缺khuyết 之chi 已dĩ 耳nhĩ 孔khổng 子tử 刪san 詩thi 書thư 定định 禮lễ 樂nhạo/nhạc/lạc 述thuật 大đại 易dị 作tác 春xuân 秋thu 始thỉ 終chung 條điều 理lý 以dĩ 集tập 大đại 成thành 質chất 鬼quỷ 神thần 而nhi 無vô 疑nghi 俟sĩ 百bách 世thế 而nhi 不bất 惑hoặc 雖tuy 法pháp 舊cựu 章chương 而nhi 實thật 創sáng/sang 自tự 神thần 智trí 後hậu 世thế 雖tuy 有hữu 作tác 者giả 孰thục 能năng 過quá 哉tai 然nhiên 此thử 設thiết 教giáo 亦diệc 不bất 過quá 人nhân 世thế 已dĩ 成thành 後hậu 之chi 道đạo 也dã 至chí 於ư 天thiên 地địa 人nhân 物vật 。 未vị 成thành 之chi 先tiên 天thiên 地địa 人nhân 物vật 。 已dĩ 壞hoại 之chi 後hậu 及cập 人nhân 父phụ 母mẫu 未vị 生sanh 前tiền 性tánh 命mạng 投đầu 胎thai 之chi 因nhân 繇# 與dữ 人nhân 四tứ 大đại 敗bại 壞hoại 後hậu 聖thánh 凡phàm 生sanh 死tử 之chi 報báo 應ứng 非phi 佛Phật 神thần 明minh 又hựu 誰thùy 提đề 之chi 或hoặc 曰viết 然nhiên 則tắc 盤bàn 古cổ 三tam 皇hoàng 與dữ 堯# 舜thuấn 周chu 孔khổng 猶do 未vị 盡tận 生sanh 死tử 之chi 道đạo 。 歟# 曰viết 非phi 此thử 之chi 謂vị 也dã 。 姑cô 以dĩ 治trị 世thế 而nhi 斷đoạn 之chi 耳nhĩ 然nhiên 此thử 神thần 聖thánh 皆giai 超siêu 悟ngộ 生sanh 死tử 性tánh 命mạng 之chi 人nhân 特đặc 以dĩ 大đại 權quyền 示thị 現hiện 安an 身thân 世thế 而nhi 治trị 天thiên 下hạ 故cố 未vị 遑hoàng 以dĩ 出xuất 生sanh 死tử 之chi 道đạo 。 教giáo 世thế 間gian 也dã 曰viết 然nhiên 則tắc 先tiên 聖thánh 何hà 不bất 早tảo 開khai 此thử 超siêu 生sanh 死tử 之chi 道đạo 。 以dĩ 示thị 後hậu 世thế 乎hồ 曰viết 有hữu 之chi 但đãn 今kim 人nhân 心tâm 麤thô 未vị 嘗thường 窮cùng 徹triệt 其kỳ 精tinh 微vi 耳nhĩ 易dị 傳truyền 曰viết 原nguyên 始thỉ 反phản 終chung 故cố 知tri 生sanh 死tử 。 之chi 說thuyết 精tinh 氣khí 為vi 物vật 游du 魂hồn 為vi 變biến 故cố 知tri 鬼quỷ 神thần 之chi 情tình 狀trạng 論luận 語ngữ 曰viết 朝triêu 聞văn 道đạo 夕tịch 死tử 可khả 矣hĩ 皆giai 密mật 示thị 其kỳ 概khái 此thử 方phương 之chi 外ngoại 存tồn 而nhi 弗phất 論luận 未vị 盡tận 闡xiển 其kỳ 旨chỉ 也dã 況huống 彼bỉ 神thần 聖thánh 出xuất 世thế 不bất 能năng 頓đốn 立lập 教giáo 化hóa 至chí 於ư 周chu 末mạt 而nhi 春xuân 秋thu 之chi 法pháp 倫luân 常thường 之chi 道đạo 尚thượng 未vị 盡tận 行hành 若nhược 非phi 我ngã 佛Phật 弟đệ 子tử 不bất 辭từ 跋bạt 涉thiệp 以dĩ 生sanh 死tử 性tánh 命mạng 之chi 道đạo 傳truyền 至chí 震chấn 旦đán 以dĩ 驚kinh 覺giác 之chi 則tắc 此thử 震chấn 旦đán 之chi 人nhân 又hựu 安an 知tri 有hữu 超siêu 生sanh 死tử 顯hiển 性tánh 命mạng 之chi 道đạo 哉tai 或hoặc 曰viết 誠thành 如như 所sở 言ngôn 。 使sử 彼bỉ 西tây 方phương 佛Phật 教giáo 不bất 來lai 豈khởi 我ngã 中trung 國quốc 之chi 人nhân 皆giai 沉trầm 迷mê 生sanh 死tử 不bất 復phục 為vi 人nhân 世thế 乎hồ 曰viết 非phi 此thử 之chi 謂vị 也dã 。 吾ngô 佛Phật 示thị 現hiện 於ư 中trung 天Thiên 竺Trúc 國quốc 其kỳ 教giáo 化hóa 流lưu 布bố 已dĩ 充sung 塞tắc 於ư 三Tam 千Thiên 大Đại 千Thiên 世thế 界giới 。 視thị 我ngã 震chấn 旦đán 如như 京kinh 師sư 視thị 閩# 越việt 之chi 鄉hương 邑ấp 也dã 我ngã 之chi 以dĩ 震chấn 旦đán 為vi 中trung 國quốc 而nhi 視thị 四tứ 夷di 則tắc 如như 吾ngô 閩# 越việt 之chi 視thị 小tiểu 聚tụ 落lạc 耳nhĩ 我ngã 震chấn 旦đán 人nhân 不bất 審thẩm 國quốc 之chi 大đại 小tiểu 乃nãi 以dĩ 東đông 視thị 為vi 西tây 即tức 將tương 中trung 天Thiên 竺Trúc 國quốc 為vi 西tây 域vực 乃nãi 夷di 狄địch 胡hồ 人nhân 豈khởi 不bất 謬mậu 哉tai 若nhược 是thị 則tắc 我ngã 閩# 越việt 視thị 京kinh 師sư 已dĩ 在tại 西tây 北bắc 亦diệc 可khả 指chỉ 京kinh 師sư 為vi 邊biên 外ngoại 乎hồ 又hựu 以dĩ 吾ngô 震chấn 旦đán 自tự 有hữu 堯# 舜thuấn 周chu 孔khổng 之chi 道đạo 足túc 以dĩ 安an 身thân 處xử 世thế 矣hĩ 何hà 復phục 用dụng 佛Phật 氏thị 超siêu 生sanh 死tử 顯hiển 性tánh 命mạng 之chi 教giáo 為vi 擾nhiễu 亂loạn 哉tai 是thị 則tắc 有hữu 巢sào 氏thị 燧toại 人nhân 氏thị 之chi 民dân 乃nãi 曰viết 我ngã 此thử 世thế 界giới 自tự 盤bàn 古cổ 渾hồn 沌# 開khai 闢tịch 以dĩ 來lai 茹như 毛mao 飲ẩm 血huyết 以dĩ 皮bì 蔽tế 身thân 與dữ 禽cầm 獸thú 相tương/tướng 狎hiệp 木mộc 石thạch 為vi 群quần 亦diệc 足túc 以dĩ 終chung 天thiên 年niên 度độ 歲tuế 月nguyệt 矣hĩ 何hà 復phục 用dụng 伏phục 羲# 神thần 農nông 黃hoàng 帝đế 堯# 舜thuấn 之chi 徒đồ 以dĩ 道Đạo 德đức 仁nhân 義nghĩa 而nhi 攖# 人nhân 心tâm 以dĩ 創sáng/sang 制chế 造tạo 作tác 而nhi 亂loạn 世thế 界giới 哉tai 所sở 謂vị 亂loạn 天thiên 之chi 經kinh 悖bội 地địa 之chi 理lý 害hại 人nhân 之chi 事sự 皆giai 此thử 道Đạo 德đức 仁nhân 義nghĩa 之chi 徒đồ 也dã 自tự 盤bàn 古cổ 至chí 有hữu 巢sào 燧toại 人nhân 之chi 世thế 不bất 知tri 經kinh 幾kỷ 何hà 年niên 不bất 見kiến 虛hư 空không 墜trụy 地địa 春xuân 夏hạ 倒đảo 行hành 何hà 用dụng 此thử 亂loạn 人nhân 之chi 徒đồ 哉tai 我ngã 等đẳng 當đương 相tương 與dữ 斥xích 之chi 逐trục 之chi 而nhi 後hậu 相tương/tướng 安an 於ư 無vô 事sự 為vi 快khoái 也dã 誠thành 果quả 如như 是thị 則tắc 今kim 日nhật 世thế 界giới 猶do 然nhiên 與dữ 禽cầm 獸thú 為vi 群quần 矣hĩ 何hà 復phục 見kiến 三tam 代đại 之chi 禮lễ 樂lạc 乎hồ 誠thành 不bất 如như 是thị 則tắc 堯# 舜thuấn 周chu 孔khổng 以dĩ 安an 身thân 處xử 世thế 之chi 法pháp 而nhi 治trị 天thiên 下hạ 之chi 後hậu 又hựu 何hà 求cầu 而nhi 得đắc 此thử 佛Phật 氏thị 之chi 超siêu 生sanh 死tử 顯hiển 性tánh 命mạng 之chi 法pháp 完hoàn 全toàn 此thử 身thân 心tâm 性tánh 命mạng 以dĩ 成thành 其kỳ 世thế 法pháp 出xuất 世thế 法pháp 哉tai 井tỉnh 蛙# 不bất 可khả 以dĩ 語ngữ 東đông 海hải 誠thành 何hà 怪quái 焉yên 或hoặc 曰viết 佛Phật 教giáo 以dĩ 三Tam 千Thiên 大Đại 千Thiên 世Thế 界Giới 。 為vi 教giáo 化hóa 之chi 地địa 彼bỉ 諸chư 弟đệ 子tử 何hà 必tất 拘câu 拘câu 欲dục 以dĩ 此thử 教giáo 垂thùy 念niệm 吾ngô 此thử 方phương 乎hồ 予# 笑tiếu 曰viết 是thị 何hà 言ngôn 與dữ 夫phu 佛Phật 以dĩ 大đại 覺giác 慈từ 尊tôn 見kiến 大Đại 千Thiên 世Thế 界Giới 。 眾chúng 生sanh 同đồng 一nhất 體thể 性tánh 有hữu 一nhất 眾chúng 生sanh 。 陷hãm 溺nịch 其kỳ 性tánh 命mạng 於ư 生sanh 死tử 猶do 自tự 己kỷ 陷hãm 溺nịch 於ư 生sanh 死tử 也dã 不bất 見kiến 禹vũ 稷tắc 之chi 聖thánh 人nhân 乎hồ 見kiến 百bá 姓tánh 之chi 溺nịch 於ư 洪hồng 水thủy 也dã 如như 己kỷ 溺nịch 之chi 見kiến 百bá 姓tánh 之chi 饑cơ 於ư 無vô 食thực 也dã 如như 己kỷ 饑cơ 之chi 故cố 不bất 辭từ 焦tiêu 心tâm 勞lao 力lực 為vi 疏sớ/sơ 濬# 九cửu 州châu 而nhi 教giáo 種chủng 五ngũ 穀cốc 初sơ 非phi 有hữu 求cầu 於ư 世thế 人nhân 知tri 之chi 德đức 之chi 而nhi 後hậu 為vi 也dã 又hựu 不bất 見kiến 唐đường 堯# 之chi 民dân 擊kích 壤nhưỡng 而nhi 歌ca 曰viết 日nhật 出xuất 而nhi 作tác 日nhật 入nhập 而nhi 息tức 鑿tạc 井tỉnh 而nhi 飲ẩm 耕canh 田điền 而nhi 食thực 帝đế 力lực 何hà 有hữu 於ư 我ngã 哉tai 我ngã 佛Phật 氏thị 弟đệ 子tử 不bất 辭từ 勞lao 苦khổ 。 重trọng/trùng 譯dịch 來lai 貢cống 蓋cái 欲dục 使sử 此thử 出xuất 世thế 之chi 教giáo 行hành 於ư 震chấn 旦đán 以dĩ 開khai 悟ngộ 其kỳ 人nhân 心tâm 耳nhĩ 或hoặc 曰viết 如như 此thử 異dị 域vực 之chi 人nhân 知tri 他tha 真chân 是thị 佛Phật 國quốc 來lai 否phủ/bĩ 或hoặc 托thác 辭từ 為vi 佛Phật 而nhi 文văn 其kỳ 說thuyết 取thủ 此thử 方phương 之chi 名danh 聲thanh 利lợi 養dưỡng 以dĩ 度độ 活hoạt 也dã 豈khởi 必tất 真chân 有hữu 是thị 奇kỳ 特đặc 之chi 事sự 。 乎hồ 曰viết 彼bỉ 異dị 域vực 人nhân 既ký 能năng 不bất 辭từ 勞lao 苦khổ 。 又hựu 能năng 具cụ 此thử 聰thông 明minh 駕giá 其kỳ 說thuyết 以dĩ 超siêu 出xuất 此thử 方phương 粵# 古cổ 神thần 聖thánh 之chi 文văn 字tự 義nghĩa 理lý 使sử 此thử 方phương 人nhân 攻công 之chi 不bất 破phá 摧tồi 之chi 不bất 折chiết 辨biện 之chi 不bất 及cập 思tư 之chi 不bất 到đáo 又hựu 能năng 使sử 此thử 方phương 絕tuyệt 大đại 聰thông 明minh 者giả 心tâm 服phục 而nhi 神thần 往vãng 極cực 大đại 兇hung 暴bạo 者giả 心tâm 畏úy 而nhi 情tình 枯khô 則tắc 彼bỉ 奇kỳ 特đặc 移di 來lai 闡xiển 揚dương 堯# 舜thuấn 周chu 孔khổng 致trí 治trị 之chi 教giáo 不bất 亦diệc 能năng 取thủ 將tương 相tương/tướng 公công 卿khanh 之chi 爵tước 位vị 乎hồ 又hựu 何hà 苦khổ 自tự 捐quyên 其kỳ 妻thê 子tử 。 之chi 情tình 欲dục 捨xả 其kỳ 財tài 貨hóa 之chi 富phú 貴quý 所sở 食thực 者giả 不bất 過quá 穀cốc 粟túc 菜thái 果quả 而nhi 非phi 有hữu 餚hào 饌soạn 珍trân 饈tu 之chi 美mỹ 味vị 所sở 披phi 者giả 不bất 過quá 緇# 衣y 壞hoại 色sắc 而nhi 非phi 有hữu 錦cẩm 繡tú 羅la 綺ỷ 之chi 麗lệ 身thân 或hoặc 居cư 千thiên 峰phong 絕tuyệt 壑hác 木mộc 食thực 艸thảo 衣y 或hoặc 居cư 城thành 市thị 都đô 甸# 托thác 缽bát 乞khất 食thực 無vô 敕sắc 賜tứ 印ấn 劍kiếm 生sanh 殺sát 之chi 權quyền 又hựu 無vô 官quan 爵tước 品phẩm 位vị 尊tôn 卑ty 之chi 職chức 於ư 心tâm 則tắc 恬điềm 淡đạm 無vô 為vi 於ư 身thân 則tắc 孤cô 潔khiết 無vô 欲dục 如như 此thử 名danh 聲thanh 利lợi 養dưỡng 何hà 求cầu 不bất 有hữu 。 乃nãi 區khu 區khu 入nhập 東đông 土thổ/độ 以dĩ 大đại 法pháp 濟tế 人nhân 而nhi 反phản 受thọ 此thử 方phương 之chi 詆# 毀hủy 哉tai 或hoặc 曰viết 吾ngô 東đông 土thổ/độ 人nhân 正chánh 以dĩ 佛Phật 氏thị 之chi 入nhập 我ngã 東đông 土thổ/độ 不bất 耕canh 而nhi 食thực 不bất 織chức 而nhi 衣y 建kiến 宮cung 殿điện 之chi 莊trang 嚴nghiêm 如như 朝triều 廷đình 奉phụng 佛Phật 法Pháp 之chi 尊tôn 貴quý 如như 敕sắc 旨chỉ 敬kính 僧Tăng 徒đồ 之chi 儀nghi 軌quỹ 如như 官quan 府phủ 所sở 有hữu 經kinh 律luật 論luận 禪thiền 之chi 教giáo 門môn 各các 自tự 標tiêu 榜bảng 而nhi 行hành 化hóa 至chí 於ư 糜mi 費phí 國quốc 家gia 錢tiền 糧lương 混hỗn 同đồng 天thiên 下hạ 士sĩ 類loại 專chuyên 以dĩ 教giáo 人nhân 絕tuyệt 夫phu 婦phụ 父phụ 子tử 之chi 恩ân 愛ái 背bối/bội 君quân 臣thần 朋bằng 友hữu 之chi 禮lễ 義nghĩa 是thị 為vi 可khả 闢tịch 可khả 斥xích 以dĩ 清thanh 天thiên 下hạ 之chi 至chí 治trị 也dã 曰viết 此thử 蓋cái 未vị 之chi 思tư 耳nhĩ 夫phu 佛Phật 之chi 教giáo 以dĩ 離ly 欲dục 清thanh 淨tịnh 。 教giáo 化hóa 眾chúng 生sanh 。 使sử 彼bỉ 開khai 示thị 悟ngộ 入nhập 。 身thân 心tâm 性tánh 命mạng 之chi 根căn 源nguyên 不bất 致trí 認nhận 色sắc 身thân 幻huyễn 世thế 之chi 名danh 利lợi 恩ân 愛ái 以dĩ 自tự 墮đọa 其kỳ 靈linh 心tâm 玅# 性tánh 於ư 生sanh 死tử 業nghiệp 累lũy/lụy/luy 也dã 使sử 佛Phật 不bất 以dĩ 神thần 道đạo 設thiết 教giáo 建kiến 清thanh 淨tịnh 宮cung 殿điện 奉phụng 微vi 玅# 佛Phật 法Pháp 敬kính 梵Phạm 行hạnh 僧Tăng 伽già 以dĩ 戒giới 定định 慧tuệ 而nhi 化hóa 貪tham 瞋sân 癡si 以dĩ 正Chánh 法Pháp 眼nhãn 而nhi 存tồn 真chân 慧tuệ 命mạng 則tắc 安an 能năng 漸tiệm 使sử 世thế 人nhân 斷đoạn 殺sát 盜đạo 淫dâm 妄vọng 嫉tật 妒đố 爭tranh 奪đoạt 之chi 事sự 又hựu 安an 能năng 漸tiệm 使sử 世thế 人nhân 悟ngộ 超siêu 越việt 生sanh 死tử 。 契khế 證chứng 心tâm 性tánh 之chi 道đạo 哉tai 正chánh 以dĩ 世thế 人nhân 不bất 知tri 。 大Đại 道Đạo 之chi 源nguyên 而nhi 利lợi 天thiên 下hạ 國quốc 家gia 輒triếp 以dĩ 糜mi 費phí 國quốc 家gia 錢tiền 糧lương 與dữ 混hỗn 同đồng 天thiên 下hạ 士sĩ 類loại 為vi 闢tịch 也dã 況huống 今kim 聖thánh 帝đế 明minh 王vương 神thần 道đạo 設thiết 教giáo 而nhi 治trị 天thiên 下hạ 使sử 萬vạn 物vật 各các 安an 身thân 命mạng 即tức 今kim 僧Tăng 徒đồ 在tại 此thử 國quốc 中trung 皆giai 此thử 國quốc 中trung 之chi 人nhân 民dân 也dã 一nhất 人nhân 不bất 安an 於ư 衣y 食thực 教giáo 化hóa 則tắc 是thị 帝đế 王vương 不bất 安an 此thử 一nhất 人nhân 也dã 況huống 此thử 人nhân 能năng 以dĩ 道Đạo 法Pháp 。 自tự 安an 性tánh 命mạng 復phục 以dĩ 道Đạo 法Pháp 而nhi 助trợ 安an 天thiên 下hạ 人nhân 民dân 。 其kỳ 衣y 食thực 於ư 天thiên 下hạ 人nhân 。 民dân 亦diệc 未vị 為vi 過quá 也dã 如như 天thiên 下hạ 人nhân 民dân 。 豈khởi 人nhân 人nhân 皆giai 衣y 食thực 其kỳ 自tự 力lực 乎hồ 。 士sĩ 農nông 工công 商thương 。 九cửu 流lưu 百bách 技kỹ 。 皆giai 交giao 相tương/tướng 食thực 養dưỡng 於ư 天thiên 下hạ 。 如như 朝triều 廷đình 官quan 府phủ 之chi 滿mãn 天thiên 下hạ 也dã 。 皆giai 衣y 食thực 於ư 教giáo 化hóa 治trị 政chánh 文văn 章chương 禮lễ 樂nhạo/nhạc/lạc 之chi 類loại 。 而nhi 工công 商thương 技kỹ 藝nghệ 。 則tắc 各các 衣y 食thực 於ư 天thiên 下hạ 。 是thị 豈khởi 盡tận 天thiên 下hạ 皆giai 耕canh 織chức 之chi 徒đồ 哉tai 。 即tức 我ngã 僧Tăng 於ư 此thử 國quốc 中trung 。 較giảo 人nhân 民dân 之chi 類loại 。 蓋cái 千thiên 中trung 之chi 一nhất 。 而nhi 衣y 食thực 於ư 道Đạo 法Pháp 教giáo 化hóa 者giả 。 亦diệc 千thiên 中trung 之chi 一nhất 。 其kỳ 自tự 食thực 力lực 於ư 耕canh 作tác 工công 用dụng 者giả 不bất 少thiểu 。 如như 天thiên 下hạ 名danh 山sơn 大đại 嶽nhạc 。 世thế 人nhân 有hữu 妻thê 子tử 。 親thân 屬thuộc 與dữ 功công 名danh 恩ân 愛ái 所sở 繫hệ 。 而nhi 不bất 能năng 到đáo 者giả 。 則tắc 僧Tăng 開khai 闢tịch 之chi 。 刱# 制chế 之chi 。 使sử 彼bỉ 寇khấu 盜đạo 。 不bất 仁nhân 之chi 人nhân 。 不bất 敢cảm 據cứ 占chiêm 其kỳ 地địa 。 居cư 其kỳ 國quốc 。 則tắc 化hóa 其kỳ 國quốc 。 居cư 其kỳ 鄉hương 。 則tắc 化hóa 其kỳ 鄉hương 。 居cư 曠khoáng 野dã 。 則tắc 化hóa 其kỳ 曠khoáng 野dã 。 居cư 邊biên 方phương 。 則tắc 化hóa 其kỳ 邊biên 方phương 。 遇ngộ 功công 名danh 富phú 貴quý 者giả 。 與dữ 言ngôn 因nhân 果quả 以dĩ 悟ngộ 之chi 。 遇ngộ 恩ân 愛ái 利lợi 欲dục 者giả 。 與dữ 言ngôn 生sanh 死tử 以dĩ 悟ngộ 之chi 。 遇ngộ 盜đạo 賊tặc 不bất 仁nhân 者giả 與dữ 言ngôn 善thiện 惡ác 報báo 應ứng 以dĩ 悟ngộ 之chi 。 遇ngộ 孤cô 苦khổ 貧bần 窮cùng 者giả 。 與dữ 言ngôn 三tam 世thế 罪tội 福phước 以dĩ 悟ngộ 之chi 。 故cố 凡phàm 所sở 遇ngộ 。 如như 觀quán 音âm 大Đại 士Sĩ 應ưng 以dĩ 帝đế 王vương 宰tể 官quan 長trưởng 者giả 居cư 士sĩ 婦phụ 女nữ 等đẳng 。 皆giai 為vi 說thuyết 法Pháp 以dĩ 悟ngộ 之chi 。 如như 此thử 道đạo 化hóa 。 不bất 受thọ 朝triêu 庭đình 爵tước 祿lộc 。 不bất 有hữu 官quan 守thủ 民dân 責trách 。 而nhi 能năng 到đáo 處xứ 與dữ 人nhân 民dân 為vi 善thiện 。 其kỳ 陰ấm 翼dực 王vương 化hóa 之chi 不bất 逮đãi 。 密mật 助trợ 至chí 治trị 之chi 無vô 為vi 。 雖tuy 與dữ 言ngôn 堯# 舜thuấn 周chu 孔khổng 之chi 禮lễ 樂nhạo/nhạc/lạc 。 未vị 必tất 如như 此thử 教giáo 化hóa 之chi 易dị 入nhập 人nhân 心tâm 。 易dị 救cứu 風phong 俗tục 也dã 百bách 氏thị 九cửu 流lưu 。 孰thục 有hữu 道đạo 化hóa 。 如như 佛Phật 教giáo 之chi 大đại 小tiểu 偏thiên 圓viên 麤thô 細tế 俱câu 化hóa 。 之chi 玅# 密mật 哉tai 。 即tức 使sử 天thiên 下hạ 受thọ 爵tước 位vị 之chi 官quan 。 膺ưng 敕sắc 命mạng 之chi 寄ký 者giả 。 鎮trấn 守thủ 天thiên 下hạ 名danh 山sơn 大đại 川xuyên 。 以dĩ 制chế 曠khoáng 野dã 邊biên 方phương 。 靡mĩ 費phí 國quốc 家gia 俸bổng 祿lộc 糧lương 餉hướng 之chi 輸du 運vận 。 未vị 必tất 有hữu 此thử 道đạo 術thuật 之chi 能năng 與dữ 天thiên 下hạ 百bá 姓tánh 。 兩lưỡng 相tương/tướng 忘vong 於ư 治trị 化hóa 也dã 。 佛Phật 氏thị 何hà 負phụ 於ư 朝triều 廷đình 。 何hà 負phụ 於ư 百bá 姓tánh 。 而nhi 欲dục 闢tịch 之chi 除trừ 之chi 為vi 快khoái 哉tai 。 況huống 佛Phật 教giáo 以dĩ 性tánh 命mạng 之chi 法pháp 教giáo 人nhân 。 且thả 使sử 人nhân 於ư 世thế 不bất 敢cảm 造tạo 業nghiệp 以dĩ 亂loạn 世thế 間gian 。 勤cần 修tu 善thiện 事sự 以dĩ 助trợ 王vương 化hóa 。 以dĩ 至chí 超siêu 生sanh 死tử 出xuất 苦khổ 輸du 。 而nhi 人nhân 不bất 知tri 此thử 莫mạc 大đại 之chi 恩ân 。 有hữu 過quá 於ư 天thiên 地địa 君quân 親thân 師sư 也dã 。 天thiên 地địa 以dĩ 一nhất 氣khí 而nhi 養dưỡng 人nhân 民dân 。 父phụ 母mẫu 以dĩ 生sanh 育dục 而nhi 養dưỡng 人nhân 民dân 。 君quân 師sư 以dĩ 教giáo 化hóa 而nhi 養dưỡng 人nhân 民dân 。 此thử 不bất 過quá 養dưỡng 此thử 色sắc 身thân 。 居cư 此thử 幻huyễn 世thế 也dã 。 孰thục 有hữu 如như 佛Phật 。 大đại 慈từ 大đại 悲bi 。 能năng 以dĩ 出xuất 生sanh 死tử 苦khổ 輪luân 之chi 道đạo 。 教giáo 化hóa 人nhân 民dân 。 即tức 色sắc 身thân 而nhi 證chứng 法Pháp 身thân 之chi 慧tuệ 命mạng 。 即tức 幻huyễn 世thế 而nhi 證chứng 法Pháp 界Giới 之chi 莊trang 嚴nghiêm 哉tai 。 或hoặc 曰viết 漢hán 晉tấn 以dĩ 來lai 。 如như 元nguyên 魏ngụy 孝hiếu 文văn 之chi 修tu 齋trai 聽thính 講giảng 。 石thạch 勒lặc 之chi 於ư 佛Phật 圖đồ 澄trừng 。 符phù 堅kiên 之chi 於ư 沙Sa 門Môn 道đạo 安an 。 姚diêu 興hưng 之chi 於ư 。 鳩Cưu 摩Ma 羅La 什Thập 。 梁lương 武võ 之chi 奉phụng 佛Phật 餓ngạ 臺đài 城thành 。 而nhi 皆giai 國quốc 祚tộ 不bất 永vĩnh 。 身thân 家gia 滅diệt 亡vong 。 何hà 佛Phật 法Pháp 之chi 有hữu 靈linh 哉tai 。 曰viết 數số 君quân 者giả 。 皆giai 於ư 篡soán 弒# 之chi 後hậu 。 畏úy 殺sát 戮lục 之chi 罪tội 。 而nhi 信tín 佛Phật 。 原nguyên 未vị 能năng 盡tận 信tín 佛Phật 法Pháp 之chi 教giáo 化hóa 也dã 。 使sử 早tảo 信tín 佛Phật 。 則tắc 自tự 無vô 暴bạo 虐ngược 篡soán 弒# 之chi 事sự 。 以dĩ 取thủ 人nhân 之chi 國quốc 為vì 己kỷ 有hữu 矣hĩ 。 若nhược 不bất 由do 仁nhân 義nghĩa 行hành 。 而nhi 但đãn 以dĩ 奉phụng 佛Phật 即tức 保bảo 國quốc 祚tộ 。 則tắc 佛Phật 亦diệc 為vi 佞nịnh 人nhân 矣hĩ 。 按án 三tam 代đại 之chi 後hậu 。 國quốc 祚tộ 之chi 長trường/trưởng 。 莫mạc 如như 漢hán 唐đường 宋tống 。 佛Phật 教giáo 初sơ 興hưng 於ư 漢hán 明minh 帝đế 。 再tái 盛thịnh 於ư 唐đường 太thái 宗tông 。 又hựu 盛thịnh 於ư 宋tống 太thái 宗tông 。 如như 數số 君quân 奉phụng 佛Phật 最tối 篤đốc 。 何hà 獨độc 不bất 歸quy 功công 於ư 佛Phật 。 乃nãi 以dĩ 亂loạn 世thế 之chi 君quân 而nhi 責trách 諸chư 僧Tăng 乎hồ 。 蓋cái 自tự 古cổ 君quân 臣thần 有hữu 天thiên 下hạ 以dĩ 來lai 。 誰thùy 不bất 習tập 知tri 堯# 舜thuấn 之chi 道đạo 而nhi 堯# 舜thuấn 之chi 道đạo 。 亦diệc 未vị 能năng 盡tận 使sử 君quân 臣thần 人nhân 人nhân 成thành 唐đường 虞ngu 之chi 治trị 也dã 。 即tức 黃hoàng 帝đế 之chi 神thần 。 不bất 能năng 化hóa 蚩xi 尤vưu 而nhi 不bất 戰chiến 。 堯# 舜thuấn 之chi 聖thánh 。 不bất 能năng 化hóa 四tứ 凶hung 而nhi 不bất 誅tru 。 伊y 尹# 終chung 吉cát 。 不bất 能năng 化hóa 桀# 而nhi 事sự 湯thang 。 微vi 比tỉ 箕ki 子tử 。 不bất 能năng 化hóa 紂# 而nhi 去khứ 國quốc 。 文văn 武võ 周chu 公công 。 不bất 能năng 化hóa 管quản 蔡thái 。 天thiên 生sanh 仲trọng 尼ni 為vi 萬vạn 世thế 師sư 棲tê 棲tê 轍triệt 環hoàn 至chí 無vô 所sở 容dung 。 孟# 氏thị 浩hạo 然nhiên 克khắc 塞tắc 老lão 作tác 七thất 篇thiên 。 皆giai 不bất 能năng 行hành 道Đạo 於ư 當đương 世thế 。 由do 此thử 觀quán 之chi 。 可khả 謂vị 諸chư 帝đế 王vương 聖thánh 賢hiền 有hữu 不bất 足túc 以dĩ 化hóa 人nhân 行hành 道Đạo 者giả 。 則tắc 亦diệc 闢tịch 而nhi 除trừ 之chi 。 如như 秦tần 始thỉ 皇hoàng 盡tận 一nhất 坑khanh 乎hồ 。 殊thù 不bất 知tri 神thần 聖thánh 之chi 道đạo 。 其kỳ 教giáo 化hóa 微vi 密mật 。 而nhi 成thành 就tựu 世thế 人nhân 者giả 。 人nhân 不bất 自tự 知tri 之chi 。 謂vị 帝đế 力lực 於ư 我ngã 何hà 有hữu 也dã 。 豈khởi 真chân 帝đế 力lực 之chi 無vô 加gia 於ư 民dân 乎hồ 。 或hoặc 曰viết 如như 佛Phật 法Pháp 之chi 大đại 。 人nhân 固cố 有hữu 所sở 不bất 見kiến 。 爭tranh 奈nại 如như 古cổ 來lai 亦diệc 有hữu 不bất 法pháp 之chi 僧Tăng 。 及cập 殺sát 盜đạo 淫dâm 穢uế 。 身thân 居cư 梵Phạm 剎sát 。 心tâm 在tại 利lợi 名danh 口khẩu 誦tụng 佛Phật 經Kinh 。 心tâm 行hành 垢cấu 濁trược 。 乃nãi 至chí 慳san 貪tham 嫉tật 妒đố 。 貢cống 高cao 我ngã 慢mạn 。 不bất 知tri 因nhân 果quả 罪tội 福phước 。 此thử 等đẳng 不bất 軌quỹ 。 安an 得đắc 使sử 世thế 人nhân 見kiến 之chi 。 不bất 生sanh 瞋sân 恨hận 。 欲dục 除trừ 滅diệt 之chi 。 曰viết 誠thành 可khả 恨hận 矣hĩ 。 固cố 不bất 可khả 以dĩ 責trách 佛Phật 教giáo 也dã 。 此thử 或hoặc 讀đọc 書thư 不bất 成thành 。 學học 武võ 不bất 就tựu 。 工công 商thương 不bất 利lợi 。 技kỹ 藝nghệ 不bất 售thụ 。 或hoặc 犯phạm 王vương 法pháp 而nhi 無vô 所sở 逃đào 。 或hoặc 敗bại 人nhân 倫luân 。 而nhi 無vô 所sở 倚ỷ 。 或hoặc 官quan 法pháp 為vi 之chi 漏lậu 網võng 。 或hoặc 家gia 教giáo 為vi 之chi 墮đọa 綱cương 。 以dĩ 致trí 此thử 敗bại 壞hoại 之chi 人nhân 竊thiết 入nhập 法Pháp 門môn 。 混hỗn 為vi 僧Tăng 侶lữ 。 包bao 藏tàng 禍họa 心tâm 。 仍nhưng 縱túng/tung 惡ác 業nghiệp 。 不bất 親thân 知tri 識thức 不bất 近cận 高cao 明minh 。 以dĩ 故cố 於ư 戒giới 律luật 不bất 能năng 約ước 束thú 。 於ư 禪thiền 慧tuệ 不bất 知tri 歸quy 依y 。 遂toại 為vi 肆tứ 無vô 忌kỵ 憚đạn 之chi 行hành 。 所sở 謂vị 賊tặc 人nhân 。 假giả 我ngã 衣y 服phục 。 破phá 我ngã 律luật 儀nghi 。 而nhi 壞hoại 我ngã 法Pháp 門môn 也dã 。 此thử 豈khởi 天Thiên 竺Trúc 國quốc 來lai 者giả 哉tai 。 是thị 亦diệc 王vương 正chánh 家gia 法pháp 所sở 不bất 及cập 教giáo 化hóa 。 而nhi 逋# 逃đào 以dĩ 壞hoại 我ngã 教giáo 門môn 也dã 。 使sử 有hữu 如như 我ngã 佛Phật 棄khí 金kim 輪Luân 王Vương 位vị 。 及cập 我ngã 諸chư 祖tổ 。 見kiến 世thế 道đạo 之chi 虛hư 幻huyễn 。 悟ngộ 生sanh 死tử 之chi 無vô 嘗thường 。 捨xả 功công 名danh 恩ân 愛ái 而nhi 入nhập 空không 門môn 。 慕mộ 性tánh 命mạng 智trí 慧tuệ 而nhi 歸quy 覺giác 道đạo 者giả 。 寧ninh 有hữu 如như 此thử 可khả 瞋sân 恨hận 可khả 除trừ 滅diệt 之chi 賊tặc 人nhân 乎hồ 。 或hoặc 曰viết 既ký 有hữu 如như 此thử 賊tặc 人nhân 。 入nhập 此thử 法Pháp 門môn 。 何hà 不bất 以dĩ 微vi 玅# 方phương 便tiện 攝nhiếp 化hóa 此thử 種chủng 類loại 乎hồ 。 曰viết 然nhiên 。 須tu 知tri 佛Phật 教giáo 慈từ 悲bi 。 於ư 此thử 等đẳng 人nhân 未vị 常thường 不bất 攝nhiếp 化hóa 也dã 。 蓋cái 彼bỉ 雖tuy 假giả 托thác 為vi 僧Tăng 。 實thật 不bất 曾tằng 入nhập 真chân 知tri 識thức 門môn 中trung 。 受thọ 其kỳ 攝nhiếp 化hóa 。 即tức 或hoặc 有hữu 之chi 。 終chung 難nạn/nan 容dung 彼bỉ 非phi 類loại 。 彼bỉ 自tự 相tương 容dung 納nạp 自tự 成thành 其kỳ 非phi 類loại 也dã 。 豈khởi 真chân 與dữ 法Pháp 門môn 有hữu 薰huân 染nhiễm 哉tai 。 即tức 歷lịch 代đại 聖thánh 世thế 亦diệc 不bất 能năng 全toàn 無vô 此thử 人nhân 。 但đãn 教giáo 化hóa 之chi 綱cương 紀kỷ 不bất 壞hoại 。 雖tuy 間gian 有hữu 不bất 作tác 法pháp 者giả 亦diệc 不bất 足túc 盡tận 責trách 於ư 教giáo 化hóa 也dã 。 如như 朝triêu 庭đình 官quan 府phủ 之chi 治trị 化hóa 大đại 權quyền 不bất 移di 。 即tức 少thiểu 有hữu 不bất 法pháp 置trí 之chi 刑hình 憲hiến 。 則tắc 亦diệc 懲# 惡ác 勸khuyến 善thiện 之chi 道đạo 豈khởi 聖thánh 王vương 之chi 世thế 全toàn 無vô 刑hình 罰phạt 。 若nhược 是thị 則tắc 聖thánh 王vương 不bất 制chế 兵binh 刑hình 但đãn 制chế 禮lễ 樂nhạo/nhạc/lạc 矣hĩ 。 蓋cái 明minh 刑hình 正chánh 以dĩ 弼bật 教giáo 。 即tức 吾ngô 佛Phật 戒giới 律luật 之chi 嚴nghiêm 。 罪tội 責trách 之chi 重trọng/trùng 。 亦diệc 所sở 以dĩ 弼bật 教giáo 化hóa 也dã 。 不bất 然nhiên 。 賞thưởng 善thiện 罰phạt 惡ác 之chi 教giáo 廢phế 矣hĩ 。 天thiên 地địa 有hữu 日nhật 月nguyệt 風phong 雲vân 。 不bất 能năng 無vô 雷lôi 霆đình 霜sương 雪tuyết 。 又hựu 況huống 於ư 人nhân 乎hồ 。 聖thánh 人nhân 作tác 春xuân 秋thu 之chi 大đại 義nghĩa 。 正chánh 以dĩ 明minh 賞thưởng 罰phạt 而nhi 行hành 上thượng 天thiên 之chi 正Chánh 道Đạo 也dã 。 今kim 有hữu 聖thánh 天thiên 子tử 。 以dĩ 天thiên 下hạ 為vi 一nhất 家gia 。 以dĩ 萬vạn 民dân 為vi 一nhất 體thể 。 為vi 當đương 以dĩ 三tam 教giáo 治trị 化hóa 之chi 綱cương 宗tông 。 九cửu 流lưu 百bách 技kỹ 為vi 治trị 化hóa 之chi 綱cương 目mục 。 使sử 三tam 教giáo 聖thánh 人nhân 之chi 法Pháp 。 相tương/tướng 與dữ 攝nhiếp 授thọ 。 九cửu 流lưu 百bách 技kỹ 之chi 事sự 。 相tương/tướng 與dữ 維duy 持trì 。 即tức 於ư 佛Phật 道Đạo 之chi 教giáo 。 正chánh 者giả 崇sùng 之chi 尚thượng 之chi 。 異dị 者giả 闢tịch 之chi 除trừ 之chi 。 如như 朝triều 廷đình 之chi 官quan 府phủ 有hữu 陞thăng 降giáng/hàng 黜truất 陟trắc 之chi 法pháp 。 舉cử 賢hiền 退thoái 不bất 肖tiếu 則tắc 教giáo 化hóa 行hành 風phong 俗tục 美mỹ 矣hĩ 。 能năng 使sử 佛Phật 教giáo 亦diệc 如như 官quan 府phủ 之chi 敕sắc 命mạng 職chức 掌chưởng 。 使sử 有hữu 道Đạo 德đức 者giả 主chủ 其kỳ 經kinh 。 律luật 。 論luận 。 禪thiền 。 淨tịnh 土độ 。 止Chỉ 觀Quán 。 功công 行hành 等đẳng 教giáo 以dĩ 禁cấm 制chế 之chi 。 則tắc 不bất 法pháp 者giả 法pháp 。 不bất 軌quỹ 者giả 軌quỹ 。 又hựu 何hà 有hữu 亂loạn 法pháp 亂loạn 僧Tăng 以dĩ 壞hoại 王vương 化hóa 哉tai 。 如như 有hữu 聖Thánh 主Chủ 賢hiền 臣thần 。 能năng 相tương/tướng 與dữ 主chủ 持trì 佛Phật 教giáo 。 如như 主chủ 儒nho 教giáo 。 並tịnh 行hành 於ư 世thế 。 則tắc 互hỗ 相tương 為vi 理lý 。 豈khởi 不bất 大đại 翼dực 王vương 化hóa 為vi 至chí 治trị 哉tai 。 或hoặc 曰viết 此thử 議nghị 甚thậm 善thiện 。 予# 竊thiết 有hữu 疑nghi 焉yên 。 使sử 聖thánh 君quân 賢hiền 臣thần 。 專chuyên 立lập 佛Phật 法Pháp 。 將tương 使sử 天thiên 下hạ 人nhân 盡tận 趣thú 為vi 僧Tăng 而nhi 廢phế 人nhân 倫luân 乎hồ 。 予# 笑tiếu 曰viết 。 吾ngô 佛Phật 氏thị 之chi 教giáo 非phi 欲dục 盡tận 使sử 人nhân 削tước 髮phát 為vi 僧Tăng 。 而nhi 棄khí 人nhân 倫luân 之chi 道đạo 也dã 。 經Kinh 云vân 應ưng 以dĩ 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 。 身thân 得đắc 度độ 者giả 。 即tức 現hiện 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 身thân 。 而nhi 為vi 說thuyết 法Pháp 。 乃nãi 至chí 應ưng 現hiện 長trưởng 老lão 身thân 居cư 士sĩ 身thân 。 比Bỉ 丘Khâu 身thân 優Ưu 婆Bà 塞Tắc 夷di 身thân 阿a 修tu 羅la 人nhân 非phi 人nhân 等đẳng 身thân 。 而nhi 為vi 說thuyết 法Pháp 。 如như 華hoa 嚴nghiêm 善Thiện 財Tài 童Đồng 子Tử 。 參tham 五ngũ 十thập 三tam 善Thiện 知Tri 識Thức 。 皆giai 各các 類loại 中trung 人nhân 。 曾tằng 無vô 數số 人nhân 是thị 僧Tăng 也dã 。 即tức 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 緣Duyên 覺Giác 。 聲Thanh 聞Văn 之chi 稱xưng 者giả 。 非phi 盡tận 削tước 髮phát 之chi 僧Tăng 也dã 。 佛Phật 者giả 覺giác 也dã 。 如như 此thử 方phương 稱xưng 聖thánh 人nhân 也dã 。 菩Bồ 薩Tát 者giả 覺giác 有hữu 情tình 也dã 。 如như 此thử 方phương 稱xưng 大đại 賢hiền 也dã 。 緣Duyên 覺Giác 聲Thanh 聞Văn 者giả 。 二Nhị 乘Thừa 小tiểu 果quả 也dã 。 如như 此thử 方phương 稱xưng 君quân 子tử 賢hiền 人nhân 也dã 。 況huống 僧Tăng 者giả 眾chúng 也dã 。 亦diệc 非phi 以dĩ 削tước 髮phát 為vi 僧Tăng 。 但đãn 此thử 方phương 僧Tăng 與dữ 俗tục 異dị 。 故cố 以dĩ 此thử 削tước 髮phát 者giả 稱xưng 為vi 僧Tăng 耳nhĩ 。 以dĩ 法pháp 義nghĩa 而nhi 論luận 。 僧Tăng 乃nãi 梵Phạm 行hạnh 清thanh 白bạch 為vi 名danh 。 非phi 特đặc 圓viên 頂đảnh 方phương 袍bào 也dã 。 即tức 佛Phật 法Pháp 入nhập 東đông 土thổ/độ 。 悟ngộ 入nhập 此thử 法pháp 者giả 。 亦diệc 多đa 帝đế 王vương 宰tể 官quan 居cư 士sĩ 。 豈khởi 人nhân 盡tận 欲dục 削tước 髮phát 為vi 僧Tăng 。 然nhiên 後hậu 始thỉ 可khả 入nhập 佛Phật 道Đạo 乎hồ 。 毘tỳ 盧lô 佛Phật 皆giai 有hữu 髮phát 有hữu 冠quan 。 而nhi 菩Bồ 薩Tát 位vị 中trung 。 各các 各các 皆giai 有hữu 。 寶bảo 冠quan 纓anh 絡lạc 。 何hà 嘗thường 有hữu 僧Tăng 俗tục 哉tai 。 使sử 世thế 主chủ 能năng 尊tôn 重trọng 佛Phật 法Pháp 而nhi 行hành 之chi 。 則tắc 世thế 間gian 。 出xuất 世thế 間gian 。 原nguyên 不bất 相tương 隔cách 礙ngại 。 又hựu 況huống 學học 佛Phật 之chi 心tâm 。 獨độc 寬khoan 於ư 順thuận 俗tục 。 出xuất 家gia 之chi 行hành 尤vưu 凜# 於ư 禁cấm 僧Tăng 。 先tiên 必tất 絕tuyệt 欲dục 枯khô 情tình 不bất 食thực 眾chúng 生sanh 之chi 肉nhục 。 不bất 行hành 殺sát 盜đạo 淫dâm 妄vọng 之chi 事sự 。 今kim 世thế 間gian 人nhân 孰thục 能năng 盡tận 驅khu 之chi 。 不bất 愛ái 功công 名danh 利lợi 祿lộc 。 捨xả 其kỳ 恩ân 愛ái 欲dục 樂lạc 。 而nhi 盡tận 為vi 僧Tăng 哉tai 。 放phóng 心tâm 放phóng 心tâm 。 不bất 必tất 如như 此thử 過quá 慮lự 也dã 。 或hoặc 曰viết 成thành 佛Phật 之chi 道đạo 。 貴quý 證chứng 一nhất 心tâm 正chánh 覺giác 。 原nguyên 不bất 分phân 僧Tăng 俗tục 也dã 。 何hà 從tùng 上thượng 佛Phật 祖tổ 。 必tất 以dĩ 出xuất 家gia 而nhi 成thành 正chánh 果quả 。 如như 釋Thích 迦Ca 文Văn 佛Phật 。 先tiên 自tự 捨xả 父phụ 母mẫu 妻thê 子tử 。 王vương 位vị 國quốc 城thành 於ư 雪Tuyết 山Sơn 修tu 苦khổ 行hạnh 而nhi 悟ngộ 道đạo 。 此thử 非phi 獨độc 以dĩ 出xuất 家gia 教giáo 後hậu 世thế 乎hồ 。 曰viết 此thử 正chánh 所sở 謂vị 並tịnh 行hành 不bất 悖bội 也dã 。 使sử 天thiên 下hạ 皆giai 以dĩ 名danh 利lợi 恩ân 愛ái 幻huyễn 妄vọng 身thân 世thế 為vi 實thật 證chứng 。 則tắc 天thiên 下hạ 古cổ 今kim 。 無vô 一nhất 人nhân 能năng 捨xả 妄vọng 想tưởng 執chấp 著trước 矣hĩ 。 惟duy 佛Phật 能năng 捨xả 世thế 間gian 倫luân 常thường 恩ân 愛ái 之chi 執chấp 著trước 。 則tắc 世thế 間gian 人nhân 。 始thỉ 知tri 妄vọng 想tưởng 執chấp 著trước 為vi 生sanh 死tử 結kết 縛phược 。 必tất 須tu 於ư 倫luân 常thường 恩ân 愛ái 。 而nhi 不bất 執chấp 倫luân 常thường 恩ân 愛ái 。 始thỉ 得đắc 心tâm 寓# 根căn 身thân 器khí 界giới 中trung 。 而nhi 不bất 為vi 根căn 身thân 器khí 界giới 之chi 所sở 迷mê 昧muội 也dã 。 不bất 見kiến 堯# 之chi 蕩đãng 蕩đãng 。 民dân 無vô 能năng 名danh 舜thuấn 禹vũ 之chi 有hữu 而nhi 不bất 與dữ 乎hồ 。 正chánh 所sở 謂vị 外ngoại 其kỳ 身thân 而nhi 身thân 存tồn 。 不bất 有hữu 天thiên 下hạ 而nhi 能năng 治trị 天thiên 下hạ 者giả 也dã 。 如như 世thế 間gian 人nhân 好hảo/hiếu 財tài 者giả 。 不bất 可khả 臨lâm 財tài 。 好hảo/hiếu 色sắc 者giả 不bất 可khả 親thân 色sắc 。 好hảo/hiếu 氣khí 者giả 不bất 可khả 平bình 氣khí 。 好hảo/hiếu 酒tửu 者giả 不bất 可khả 監giám 酒tửu 。 然nhiên 則tắc 有hữu 勢thế 利lợi 恩ân 愛ái 而nhi 結kết 心tâm 者giả 。 孰thục 能năng 即tức 勢thế 利lợi 恩ân 愛ái 而nhi 超siêu 然nhiên 不bất 執chấp 著trước 哉tai 。 故cố 必tất 如như 佛Phật 祖tổ 能năng 捨xả 勢thế 利lợi 恩ân 愛ái 以dĩ 證chứng 自tự 心tâm 性tánh 。 始thỉ 可khả 復phục 於ư 勢thế 利lợi 恩ân 愛ái 中trung 。 示thị 現hiện 以dĩ 度độ 人nhân 也dã 。 如như 觀Quán 世Thế 音Âm 。 初sơ 於ư 聞văn 中trung 。 入nhập 流lưu 忘vong 所sở 。 寂tịch 滅diệt 現hiện 前tiền 。 而nhi 後hậu 㘞# 地địa 一nhất 聲thanh 。 絕tuyệt 後hậu 重trọng/trùng 甦tô 。 忽hốt 然nhiên 超siêu 越việt 。 世thế 出xuất 世thế 間gian 。 獲hoạch 二nhị 種chủng 殊thù 勝thắng 。 上thượng 合hợp 諸chư 佛Phật 。 同đồng 一nhất 慈từ 力lực 。 下hạ 合hợp 眾chúng 生sanh 。 同đồng 一nhất 悲bi 仰ngưỡng 。 所sở 以dĩ 能năng 隨tùy 應ứng 一nhất 切thiết 身thân 。 而nhi 為vi 說thuyết 法Pháp 。 夫phu 能năng 天thiên 能năng 人nhân 者giả 。 豈khởi 天thiên 人nhân 之chi 所sở 能năng 哉tai 。 惟duy 非phi 天thiên 非phi 人nhân 。 乃nãi 能năng 天thiên 能năng 人nhân 。 是thị 則tắc 觀quán 自tự 在tại 。 炤chiếu 見kiến 五ngũ 蘊uẩn 皆giai 空không 。 所sở 以dĩ 不bất 自tự 有hữu 其kỳ 身thân 乃nãi 能năng 普phổ 見kiến 一nhất 切thiết 色sắc 身thân 也dã 。 世thế 人nhân 不bất 達đạt 五ngũ 蘊uẩn 本bổn 空không 以dĩ 為vi 皆giai 學học 佛Phật 則tắc 無vô 人nhân 倫luân 。 豈khởi 悟ngộ 超siêu 宗tông 過quá 關quan 者giả 。 止chỉ 有hữu 一nhất 寔thật 乎hồ 。 析tích 言ngôn 人nhân 倫luân 恩ân 愛ái 。 乃nãi 色sắc 受thọ 二nhị 蘊uẩn 所sở 攝nhiếp 。 色sắc 受thọ 蘊uẩn 破phá 則tắc 四tứ 惡ác 道đạo 與dữ 人nhân 天thiên 二nhị 道đạo 之chi 分phần 段đoạn 生sanh 死tử 。 皆giai 了liễu 不bất 可khả 得đắc 。 又hựu 安an 知tri 有hữu 超siêu 出xuất 胎thai 卵noãn 濕thấp 化hóa 。 等đẳng 十thập 二nhị 類loại 身thân 如như 二Nhị 乘Thừa 菩Bồ 薩Tát 。 有hữu 戒giới 身thân 定định 身thân 慧tuệ 身thân 。 願nguyện 身thân 意ý 生sanh 身thân 自tự 覺giác 聖thánh 智trí 身thân 不bất 屬thuộc 諸chư 情tình 識thức 報báo 應ứng 哉tai 。 悟ngộ 本bổn 空không 而nhi 發phát 大đại 願nguyện 。 乃nãi 可khả 語ngữ 耳nhĩ 。 土thổ/độ 蟲trùng 不bất 知tri 水thủy 魚ngư 。 水thủy 魚ngư 不bất 知tri 空không 鳥điểu 。 空không 鳥điểu 不bất 知tri 山sơn 獸thú 。 山sơn 獸thú 不bất 知tri 人nhân 民dân 。 人nhân 民dân 中trung 有hữu 貧bần 賤tiện 不bất 知tri 富phú 貴quý 。 愚ngu 癡si 不bất 知tri 聰thông 慧tuệ 。 地địa 獄ngục 不bất 知tri 天thiên 堂đường 。 邊biên 方phương 不bất 知tri 中trung 國quốc 。 村thôn 邑ấp 不bất 知tri 京kinh 都đô 。 凡phàm 夫phu 不bất 知tri 聖thánh 人nhân 。 處xử 世thế 不bất 知tri 出xuất 世thế 。 色sắc 相tướng 不bất 知tri 法Pháp 身thân 。 小Tiểu 乘Thừa 不bất 知tri 大Đại 乘Thừa 。 何hà 故cố 。 各các 自tự 陷hãm 於ư 心tâm 境cảnh 所sở 差sai 分phần/phân 矣hĩ 。 何hà 可khả 互hỗ 相tương 責trách 備bị 。 求cầu 其kỳ 逆nghịch 幾kỷ 順thuận 理lý 費phí 隱ẩn 彌di 綸luân 。 皆giai 如như 通thông 儒nho 大đại 聖thánh 之chi 玅# 盡tận 此thử 旨chỉ 哉tai 。 使sử 予# 當đương 年niên 不bất 親thân 參tham 此thử 出xuất 世thế 法pháp 透thấu 過quá 向hướng 上thượng 宗tông 旨chỉ 。 不bất 特đặc 與dữ 世thế 法pháp 人nhân 難nạn/nan 言ngôn 。 即tức 於ư 出xuất 世thế 法pháp 中trung 人nhân 。 與dữ 言ngôn 向hướng 上thượng 事sự 。 亦diệc 猶do 與dữ 夢mộng 人nhân 說thuyết 覺giác 也dã 。 何hà 能năng 使sử 直trực 下hạ 即tức 頓đốn 悟ngộ 哉tai 。 入nhập 我ngã 宗tông 門môn 。 更cánh 須tu 知tri 有hữu 尊tôn 貴quý 一nhất 路lộ 自tự 別biệt 。 何hà 況huống 於ư 世thế 人nhân 乎hồ 。 故cố 吾ngô 特đặc 舉cử 從tùng 來lai 神thần 聖thánh 道Đạo 治trị 而nhi 發phát 其kỳ 終chung 始thỉ 本bổn 末mạt 。 蓋cái 於ư 先tiên 天thiên 不bất 違vi 。 後hậu 天thiên 奉phụng 時thời 之chi 中trung 。 拈niêm 出xuất 向hướng 上thượng 一nhất 路lộ 。 千thiên 聖thánh 不bất 傳truyền 之chi 密mật 。 以dĩ 待đãi 頂đảnh 門môn 具cụ 眼nhãn 者giả 。 神thần 而nhi 明minh 之chi 。 天thiên 下hạ 幸hạnh 甚thậm 。 法Pháp 門môn 幸hạnh 甚thậm 。
三tam 教giáo 會hội 同đồng 論luận
或hoặc 問vấn 師sư 欲dục 會hội 同đồng 三tam 教giáo 。 有hữu 是thị 說thuyết 乎hồ 。 曰viết 三tam 教giáo 之chi 道đạo 原nguyên 本bổn 自tự 同đồng 。 予# 何hà 人nhân 敢cảm 會hội 之chi 哉tai 。 昔tích 之chi 為vi 萬vạn 世thế 師sư 者giả 。 集tập 群quần 聖thánh 之chi 大đại 成thành 。 惟duy 周chu 孔khổng 子tử 。 今kim 之chi 為vi 萬vạn 世thế 君quân 者giả 會hội 三tam 教giáo 之chi 統thống 宗tông 。 惟duy 我ngã 太thái 祖tổ 也dã 。 或hoặc 曰viết 。 孔khổng 子tử 前tiền 有hữu 堯# 舜thuấn 禹vũ 湯thang 文văn 武võ 周chu 公công 。 豈khởi 有hữu 所sở 未vị 及cập 歟# 。 曰viết 非phi 此thử 之chi 謂vị 也dã 。 天thiên 地địa 定định 位vị 。 文văn 明minh 方phương 興hưng 。 堯# 舜thuấn 授thọ 受thọ 是thị 開khai 宗tông 明minh 道đạo 之chi 聖thánh 人nhân 也dã 。 禹vũ 湯thang 文văn 武võ 。 平bình 水thủy 土thổ/độ 。 定định 禍họa 害hại 。 乃nãi 撥bát 亂loạn 反phản 正chánh 之chi 聖thánh 人nhân 也dã 。 武võ 王vương 周chu 公công 繼kế 志chí 述thuật 事sự 。 制chế 禮lễ 作tác 樂nhạc 。 乃nãi 參tham 贊tán 化hóa 成thành 之chi 君quân 師sư 也dã 。 此thử 時thời 方phương 成thành 一nhất 王vương 之chi 法pháp 。 更cánh 無vô 異dị 道đạo 。 又hựu 何hà 復phục 有hữu 會hội 同đồng 之chi 事sự 哉tai 。 至chí 孔khổng 子tử 時thời 。 伯bá 夷di 伊y 尹# 柳liễu 下hạ 惠huệ 諸chư 聖thánh 各các 得đắc 一nhất 道đạo 。 跡tích 有hữu 異dị 同đồng 。 獨độc 孔khổng 子tử 祖tổ 述thuật 堯# 舜thuấn 。 憲hiến 章chương 文văn 武võ 。 始thỉ 終chung 條điều 理lý 。 玉ngọc 振chấn 金kim 聲thanh 。 無vô 可khả 無vô 不bất 可khả 之chi 時thời 中trung 。 集tập 群quần 聖thánh 之chi 大đại 成thành 。 自tự 生sanh 民dân 以dĩ 來lai 。 未vị 有hữu 如như 孔khổng 子tử 者giả 。 此thử 天thiên 地địa 所sở 以dĩ 為vi 大đại 也dã 。 老lão 聃đam 隱ẩn 於ư 周chu 。 為vi 柱trụ 下hạ 史sử 。 世thế 無vô 人nhân 識thức 。 亦diệc 不bất 能năng 見kiến 用dụng 於ư 世thế 。 獨độc 孔khổng 子tử 屈khuất 身thân 問vấn 禮lễ 。 乃nãi 退thoái 與dữ 門môn 人nhân 。 稱xưng 為vi 猶do 龍long 。 而nhi 老lão 聃đam 潛tiềm 出xuất 函hàm 關quan 。 關quan 令linh 尹# 瞻chiêm 紫tử 氣khí 。 留lưu 著trước 道Đạo 德đức 五ngũ 千thiên 言ngôn 。 後hậu 世thế 以dĩ 孔khổng 子tử 尊tôn 稱xưng 老lão 子tử 如như 此thử 。 故cố 道đạo 家gia 別biệt 立lập 門môn 庭đình 。 尊tôn 始thỉ 祖tổ 也dã 。 至chí 於ư 釋Thích 迦Ca 主chủ 於ư 西tây 域vực 萬vạn 國quốc 外ngoại 人nhân 。 何hà 得đắc 而nhi 知tri 之chi 。 太thái 宰tể 嚭# 問vấn 聖thánh 人nhân 於ư 孔khổng 子tử 。 推thôi 及cập 五ngũ 帝đế 。 從tùng 容dung 謙khiêm 讓nhượng 。 乃nãi 曰viết 西tây 方phương 有hữu 大đại 聖thánh 人nhân 焉yên 不bất 治trị 不bất 亂loạn 不bất 言ngôn 而nhi 信tín 。 不bất 化hóa 自tự 行hành 。 嗣tự 後hậu 千thiên 年niên 。 至chí 漢hán 明minh 帝đế 。 獲hoạch 金kim 人nhân 之chi 夢mộng 。 而nhi 佛Phật 教giáo 始thỉ 入nhập 東đông 土thổ/độ 。 使sử 當đương 時thời 孔khổng 子tử 。 不bất 親thân 問vấn 禮lễ 於ư 老lão 聃đam 。 誰thùy 知tri 老lão 氏thị 其kỳ 猶do 龍long 乎hồ 。 孔khổng 子tử 不bất 答đáp 太thái 宰tể 嚭# 問vấn 。 又hựu 誰thùy 知tri 西tây 方phương 有hữu 大đại 聖thánh 人nhân 乎hồ 。 夫phu 老lão 聃đam 雖tuy 未vị 出xuất 道Đạo 德đức 五ngũ 千thiên 言ngôn 。 釋Thích 迦Ca 雖tuy 未vị 流lưu 教giáo 藏tạng 於ư 東đông 土thổ/độ 。 而nhi 孔khổng 子tử 乃nãi 能năng 逆nghịch 知tri 老lão 為vi 猶do 龍long 。 佛Phật 為vi 大Đại 聖Thánh 。 則tắc 天thiên 下hạ 之chi 能năng 會hội 同đồng 三tam 教giáo 稱xưng 尊tôn 佛Phật 老lão 者giả 。 莫mạc 過quá 於ư 孔khổng 子tử 矣hĩ 。 故cố 曰viết 為vi 萬vạn 世thế 師sư 者giả 。 獨độc 孔khổng 子tử 一nhất 人nhân 。 非phi 敢cảm 下hạ 堯# 舜thuấn 禹vũ 湯thang 文văn 武võ 周chu 公công 也dã 。 使sử 七thất 聖thánh 生sanh 與dữ 佛Phật 老lão 同đồng 時thời 。 安an 知tri 不bất 如như 孔khổng 子tử 之chi 稱xưng 老lão 為vi 猶do 龍long 。 稱xưng 佛Phật 為vi 大Đại 聖Thánh 乎hồ 。 蓋cái 求cầu 其kỳ 當đương 機cơ 有hữu 據cứ 證chứng 者giả 為vi 標tiêu 的đích 耳nhĩ 。 或hoặc 曰viết 老lão 聃đam 亦diệc 嘗thường 稱xưng 西tây 竺trúc 有hữu 古cổ 聖thánh 先tiên 生sanh 。 善thiện 入nhập 無vô 為vi 真chân 吾ngô 師sư 也dã 。 乃nãi 獨độc 稱xưng 孔khổng 子tử 而nhi 遺di 老lão 聃đam 之chi 言ngôn 。 何hà 也dã 。 曰viết 老lão 聃đam 當đương 時thời 未vị 顯hiển 。 世thế 道đạo 獨độc 尊tôn 孔khổng 子tử 。 唯duy 得đắc 孔khổng 子tử 一nhất 人nhân 。 知tri 佛Phật 老lão 二nhị 人nhân 。 則tắc 天thiên 下hạ 萬vạn 世thế 莫mạc 不bất 信tín 服phục 。 又hựu 何hà 必tất 拘câu 老lão 聃đam 乎hồ 。 然nhiên 則tắc 亦diệc 須tu 問vấn 釋Thích 迦Ca 當đương 時thời 不bất 知tri 能năng 會hội 同đồng 三tam 教giáo 否phủ/bĩ 耶da 。 而nhi 佛Phật 教giáo 中trung 。 亦diệc 曰viết 遣khiển 二nhị 大Đại 士Sĩ 為vi 之chi 前tiền 矛mâu 。 故cố 有hữu 迦Ca 葉Diếp 儒nho 童đồng 二nhị 菩Bồ 薩Tát 。 先tiên 往vãng 東đông 震chấn 示thị 現hiện 。 不bất 然nhiên 。 何hà 老lão 聃đam 孔khổng 子tử 。 一nhất 稱xưng 真chân 吾ngô 師sư 。 一nhất 稱xưng 大đại 聖thánh 人nhân 。 乃nãi 儼nghiễm 合hợp 符phù 節tiết 哉tai 。 要yếu 不bất 必tất 舉cử 老lão 聃đam 釋Thích 迦Ca 能năng 會hội 同đồng 直trực 以dĩ 世thế 儒nho 所sở 尊tôn 尚thượng 之chi 孔khổng 子tử 。 言ngôn 為vi 足túc 徵trưng 。 則tắc 天thiên 下hạ 萬vạn 世thế 。 未vị 有hữu 不bất 足túc 徵trưng 也dã 。 既ký 徵trưng 信tín 於ư 大đại 儒nho 。 則tắc 老lão 氏thị 佛Phật 氏thị 之chi 徒đồ 不bất 必tất 求cầu 其kỳ 信tín 而nhi 又hựu 不bất 敢cảm 不bất 信tín 也dã 。 故cố 曰viết 三tam 教giáo 之chi 道đạo 原nguyên 本bổn 自tự 同đồng 。 予# 何hà 人nhân 敢cảm 會hội 之chi 哉tai 。 或hoặc 人nhân 踴dũng 躍dược 而nhi 稽khể 首thủ 曰viết 此thử 萬vạn 世thế 不bất 易dị 之chi 言ngôn 也dã 。 非phi 師sư 如như 此thử 直trực 剖phẫu 本bổn 色sắc 孰thục 能năng 令linh 天thiên 下hạ 人nhân 消tiêu 其kỳ 攻công 擊kích 。 領lãnh 其kỳ 精tinh 微vi 。 即tức 以dĩ 三tam 聖thánh 之chi 言ngôn 為vi 會hội 同đồng 之chi 真chân 旨chỉ 。 此thử 真chân 所sở 謂vị 建kiến 天thiên 地địa 而nhi 不bất 悖bội 。 俟sĩ 百bách 世thế 而nhi 不bất 惑hoặc 也dã 。 但đãn 今kim 世thế 人nhân 尚thượng 有hữu 未vị 聞văn 師sư 論luận 者giả 。 不bất 免miễn 竊thiết 疑nghi 太thái 祖tổ 神thần 聖thánh 。 何hà 乃nãi 先tiên 得đắc 三tam 聖thánh 之chi 同đồng 然nhiên 乎hồ 。 曰viết 子tử 不bất 聞văn 吾ngô 前tiền 言ngôn 乎hồ 。 大đại 凡phàm 聖thánh 帝đế 明minh 王vương 御ngự 極cực 。 能năng 正chánh 人nhân 心tâm 。 成thành 世thế 道đạo 者giả 。 莫mạc 非phi 皆giai 佛Phật 聖thánh 示thị 現hiện 為vi 君quân 為vi 師sư 。 始thỉ 能năng 會hội 通thông 至chí 聖thánh 之chi 教giáo 。 以dĩ 參tham 贊tán 位vị 育dục 而nhi 化hóa 成thành 萬vạn 物vật 。 不bất 然nhiên 。 雖tuy 出xuất 世thế 為vi 君quân 為vi 師sư 。 未vị 有hữu 不bất 雜tạp 於ư 偏thiên 僻tích 之chi 教giáo 。 而nhi 遺di 害hại 於ư 世thế 道đạo 也dã 。 故cố 聖thánh 人nhân 迭điệt 出xuất 。 皆giai 神thần 明minh 其kỳ 故cố 而nhi 因nhân 時thời 制chế 宜nghi 。 補bổ 偏thiên 救cứu 弊tệ 。 三tam 代đại 之chi 後hậu 。 惟duy 孔khổng 子tử 顏nhan 曾tằng 思tư 孟# 。 能năng 維duy 持trì 三tam 才tài 之chi 道đạo 。 後hậu 來lai 君quân 師sư 。 不bất 過quá 循tuần 倣# 其kỳ 郛# 廓khuếch 。 而nhi 為vi 學học 為vi 治trị 。 或hoặc 倣# 之chi 未vị 善thiện 。 循tuần 之chi 不bất 精tinh 。 未vị 免miễn 流lưu 為vi 雜tạp 霸# 異dị 端đoan 。 後hậu 來lai 生sanh 心tâm 亂loạn 政chánh 。 流lưu 毒độc 日nhật 深thâm 。 天thiên 下hạ 國quốc 家gia 。 幾kỷ 化hóa 為vi 賊tặc 盜đạo 禽cầm 獸thú 。 洪hồng 荒hoang 垢cấu 穢uế 之chi 域vực 矣hĩ 。 嗚ô 呼hô 。 使sử 佛Phật 聖thánh 不bất 重trọng/trùng 出xuất 生sanh 而nhi 龍long 飛phi 九cửu 五ngũ 。 現hiện 帝đế 王vương 身thân 。 總tổng 三tam 教giáo 之chi 統thống 宗tông 。 則tắc 今kim 日nhật 無vô 復phục 漢hán 官quan 威uy 儀nghi 矣hĩ 。 安an 望vọng 重trọng/trùng 瞻chiêm 三tam 代đại 之chi 禮lễ 樂nhạo/nhạc/lạc 哉tai 。 且thả 夫phu 赤xích 手thủ 開khai 天thiên 。 成thành 此thử 德đức 業nghiệp 。 復phục 堯# 舜thuấn 之chi 世thế 於ư 已dĩ 壞hoại 之chi 時thời 。 言ngôn 豈khởi 容dung 易dị 。 是thị 惟duy 嵞# 山sơn 聖thánh 人nhân 。 乘thừa 夙túc 願nguyện 力lực 。 以dĩ 慈từ 悲bi 喜hỷ 捨xả 。 四Tứ 無Vô 量Lượng 心Tâm 。 而nhi 憐lân 愍mẫn 濟tế 度độ 此thử 蒼thương 生sanh 赤xích 子tử 也dã 。 所sở 謂vị 能năng 尊tôn 三tam 教giáo 。 正chánh 所sở 以dĩ 為vi 三tam 教giáo 之chi 尊tôn 也dã 。 自tự 生sanh 民dân 以dĩ 來lai 。 孰thục 能năng 握ác 其kỳ 樞xu 紐nữu 。 以dĩ 君quân 臨lâm 天thiên 下hạ 若nhược 是thị 者giả 哉tai 。 一nhất 為vi 大đại 成thành 之chi 孔khổng 子tử 。 一nhất 為vi 時thời 乘thừa 之chi 聖thánh 帝đế 。 統thống 宗tông 既ký 定định 雖tuy 千thiên 聖thánh 復phục 起khởi 。 不bất 能năng 易dị 也dã 。 孔khổng 子tử 知tri 佛Phật 老lão 於ư 前tiền 。 而nhi 千thiên 年niên 之chi 後hậu 。 未vị 有hữu 能năng 知tri 佛Phật 老lão 與dữ 孔khổng 子tử 。 原nguyên 本bổn 自tự 同đồng 。 能năng 會hội 其kỳ 原nguyên 者giả 孔khổng 子tử 曰viết 。 吾ngô 從tùng 周chu 。 則tắc 今kim 日nhật 之chi 鼎đỉnh 定định 三tam 教giáo 者giả 。 誰thùy 之chi 力lực 耶da 。 門môn 庭đình 堂đường 奧áo 世thế 皆giai 茫mang 然nhiên 。 各các 恃thị 所sở 知tri 。 互hỗ 爭tranh 強cường/cưỡng 闢tịch 。 轉chuyển 使sử 天thiên 下hạ 萬vạn 世thế 疑nghi 惑hoặc 而nhi 亂loạn 其kỳ 道đạo 治trị 。 開khai 闢tịch 至chí 今kim 。 有hữu 開khai 必tất 先tiên 。 既ký 有hữu 三tam 教giáo 之chi 名danh 。 應ưng 當đương 盡tận 三tam 教giáo 之chi 實thật 。 而nhi 究cứu 心tâm 其kỳ 源nguyên 。 順thuận 理lý 其kỳ 委ủy 。 先tiên 立lập 其kỳ 大đại 。 自tự 反phản 諸chư 己kỷ 。 乃nãi 能năng 率suất 循tuần 其kỳ 固cố 然nhiên 之chi 條điều 理lý 。 以dĩ 順thuận 大đại 同đồng 無vô 我ngã 之chi 至chí 治trị 。 不bất 則tắc 人nhân 人nhân 私tư 其kỳ 學học 。 家gia 家gia 異dị 其kỳ 教giáo 。 遂toại 使sử 天thiên 下hạ 是thị 非phi 紛phân 紛phân 。 雖tuy 聖thánh 賢hiền 屢lũ 出xuất 。 扶phù 偏thiên 救cứu 弊tệ 之chi 不bất 暇hạ 。 又hựu 何hà 暇hạ 責trách 天thiên 下hạ 相tương/tướng 忘vong 於ư 大đại 同đồng 無vô 我ngã 之chi 化hóa 哉tai 吁hu 。 以dĩ 時thời 乘thừa 統thống 御ngự 之chi 神thần 聖thánh 。 洞đỗng 徹triệt 古cổ 今kim 。 鼎đỉnh 足túc 三tam 教giáo 而nhi 天thiên 下hạ 萬vạn 世thế 。 尚thượng 有hữu 未vị 知tri 其kỳ 微vi 者giả 。 盛thịnh 為vi 此thử 懼cụ 。 故cố 不bất 辭từ 僭# 議nghị 之chi 罪tội 。 斧phủ 鉞việt 之chi 誅tru 。 以dĩ 闡xiển 發phát 之chi 寧ninh 得đắc 罪tội 於ư 無vô 知tri 。 不bất 敢cảm 得đắc 罪tội 於ư 諸chư 聖thánh 人nhân 也dã 。 或hoặc 人nhân 曰viết 尚thượng 有hữu 意ý 外ngoại 之chi 疑nghi 。 請thỉnh 更cánh 決quyết 焉yên 。 如như 師sư 云vân 孔khổng 子tử 稱xưng 老lão 聃đam 為vi 猶do 龍long 。 此thử 蓋cái 孔khổng 子tử 問vấn 禮lễ 見kiến 其kỳ 超siêu 忽hốt 世thế 教giáo 。 不bất 可khả 以dĩ 度độ 數số 拘câu 束thúc 。 如như 龍long 之chi 變biến 化hóa 無vô 常thường 耳nhĩ 。 老lão 子tử 之chi 道đạo 。 當đương 身thân 未vị 試thí 。 後hậu 世thế 去khứ 聖thánh 已dĩ 遠viễn 。 又hựu 安an 能năng 效hiệu 用dụng 於ư 實thật 事sự 。 猶do 學học 屠đồ 龍long 者giả 。 雖tuy 能năng 曲khúc 盡tận 其kỳ 玅# 。 其kỳ 如như 無vô 所sở 適thích 用dụng 於ư 人nhân 間gian 世thế 乎hồ 。 今kim 師sư 謂vị 後hậu 世thế 好hảo/hiếu 猶do 龍long 之chi 稱xưng 者giả 。 遂toại 尊tôn 之chi 為vi 道đạo 家gia 之chi 祖tổ 則tắc 可khả 。 直trực 謂vị 孔khổng 子tử 必tất 取thủ 以dĩ 適thích 世thế 用dụng 。 為vi 會hội 同đồng 之chi 道đạo 則tắc 恐khủng 未vị 盡tận 然nhiên 也dã 。 又hựu 孔khổng 子tử 答đáp 太thái 宰tể 嚭# 。 以dĩ 大đại 聖thánh 人nhân 為vi 不bất 治trị 不bất 亂loạn 。 不bất 言ngôn 而nhi 信tín 。 此thử 秪# 可khả 行hành 之chi 於ư 西tây 域vực 。 如như 中trung 國quốc 自tự 黃hoàng 帝đế 有hữu 涿# 鹿lộc 之chi 戰chiến 。 堯# 舜thuấn 有hữu 四tứ 凶hung 之chi 除trừ 。 湯thang 武võ 有hữu 南nam 巢sào 孟# 津tân 之chi 舉cử 。 周chu 公công 有hữu 管quản 蔡thái 之chi 變biến 。 即tức 孔khổng 子tử 亦diệc 有hữu 三tam 都đô 之chi 墮đọa 。 又hựu 安an 所sở 用dụng 大đại 聖thánh 人nhân 之chi 不bất 治trị 不bất 亂loạn 不bất 言ngôn 乎hồ 。 今kim 謂vị 後hậu 世thế 好hảo/hiếu 佞nịnh 聖thánh 之chi 稱xưng 者giả 。 遂toại 以dĩ 為vi 釋Thích 氏thị 之chi 祖tổ 則tắc 可khả 。 直trực 謂vị 孔khổng 子tử 必tất 取thủ 以dĩ 適thích 世thế 用dụng 為vi 會hội 同đồng 之chi 道đạo 。 則tắc 亦diệc 恐khủng 未vị 盡tận 然nhiên 也dã 。 太thái 祖tổ 以dĩ 道Đạo 教giáo 可khả 以dĩ 治trị 身thân 。 佛Phật 教giáo 可khả 以dĩ 治trị 心tâm 。 即tức 如như 度độ 數số 可khả 以dĩ 觀quán 天thiên 時thời 。 堪kham 輿dư 可khả 以dĩ 察sát 地địa 理lý 醫y 之chi 可khả 以dĩ 療liệu 病bệnh 。 卜bốc 之chi 可khả 以dĩ 知tri 幾kỷ 。 相tương/tướng 之chi 可khả 以dĩ 識thức 神thần 。 算toán 之chi 可khả 以dĩ 定định 分phần/phân 。 凡phàm 有hữu 利lợi 於ư 于vu 民dân 用dụng 亦diệc 使sử 民dân 各các 安an 生sanh 理lý 而nhi 已dĩ 。 如như 必tất 曰viết 深thâm 知tri 孔khổng 子tử 有hữu 必tất 取thủ 佛Phật 老lão 之chi 道đạo 。 能năng 會hội 同đồng 儒nho 教giáo 之chi 治trị 世thế 。 而nhi 鼎đỉnh 定định 三tam 教giáo 。 以dĩ 垂thùy 繞nhiễu 宗tông 則tắc 不bất 惟duy 妄vọng 測trắc 神thần 聖thánh 之chi 淵uyên 涵# 。 亦diệc 且thả 厚hậu 誣vu 先tiên 聖thánh 之chi 立lập 極cực 。 聞văn 吾ngô 師sư 之chi 論luận 者giả 。 如như 河hà 漢hán 逕kính 庭đình 。 無vô 乃nãi 使sử 天thiên 下hạ 後hậu 世thế 復phục 為vi 不bất 可khả 論luận 而nhi 重trùng 重trùng 翻phiên 案án 遂toại 致trí 異dị 端đoan 紛phân 紛phân 。 不bất 可khả 以dĩ 制chế 止chỉ 乎hồ 。 況huống 孔khổng 子tử 嘗thường 云vân 道đạo 不bất 同đồng 不bất 相tương 為vi 謀mưu 。 今kim 師sư 必tất 欲dục 捏niết 合hợp 之chi 不bất 太thái 多đa 事sự 。 歟# 曰viết 善thiện 哉tai 子tử 之chi 問vấn 。 子tử 不bất 見kiến 同đồng 人nhân 先tiên 號hào 咷đào 而nhi 後hậu 笑tiếu 乎hồ 。 子tử 曰viết 。 君quân 子tử 之chi 道đạo 。 或hoặc 出xuất 或hoặc 處xứ 。 或hoặc 默mặc 或hoặc 語ngữ 。 二nhị 人nhân 同đồng 心tâm 同đồng 乎hồ 善thiện 。 而nhi 不bất 貴quý 同đồng 乎hồ 不bất 善thiện 也dã 。 夫phu 孔khổng 子tử 之chi 云vân 道đạo 不bất 同đồng 者giả 。 蓋cái 曰viết 。 聖thánh 人nhân 之chi 道đạo 。 若nhược 不bất 能năng 同đồng 諸chư 天thiên 地địa 人nhân 物vật 。 則tắc 天thiên 地địa 人nhân 物vật 。 之chi 性tánh 情tình 氣khí 化hóa 。 皆giai 不bất 相tương 謀mưu 於ư 一nhất 人nhân 矣hĩ 。 世thế 儒nho 不bất 達đạt 聖thánh 人nhân 正chánh 言ngôn 似tự 反phản 耳nhĩ 。 聖thánh 人nhân 無vô 己kỷ 而nhi 無vô 所sở 不bất 己kỷ 。 故cố 曰viết 會hội 萬vạn 物vật 以dĩ 為vì 己kỷ 者giả 其kỳ 惟duy 聖thánh 人nhân 乎hồ 。 乾can/kiền/càn 九cửu 五ngũ 曰viết 。 大đại 人nhân 者giả 與dữ 天thiên 地địa 合hợp 其kỳ 德đức 。 與dữ 日nhật 月nguyệt 合hợp 其kỳ 明minh 。 與dữ 四tứ 時thời 合hợp 其kỳ 序tự 。 與dữ 鬼quỷ 神thần 合hợp 其kỳ 吉cát 凶hung 。 先tiên 天thiên 而nhi 天thiên 不bất 違vi 。 後hậu 天thiên 而nhi 奉phụng 天thiên 時thời 。 天thiên 且thả 不bất 違vi 而nhi 況huống 於ư 人nhân 乎hồ 。 況huống 於ư 鬼quỷ 神thần 乎hồ 。 使sử 孔khổng 子tử 不bất 能năng 知tri 來lai 藏tạng 往vãng 。 內nội 秘bí 外ngoại 現hiện 。 則tắc 近cận 不bất 聞văn 老lão 聃đam 之chi 賢hiền 。 有hữu 資tư 大đại 用dụng 。 何hà 肯khẳng 委ủy 質chất 問vấn 禮lễ 於ư 彼bỉ 而nhi 稱xưng 為vi 猶do 龍long 。 遠viễn 不bất 知tri 西tây 方phương 之chi 化hóa 。 深thâm 於ư 至chí 治trị 。 何hà 肯khẳng 退thoái 讓nhượng 當đương 仁nhân 。 而nhi 且thả 稱xưng 為vi 大đại 聖thánh 。 高cao 於ư 五ngũ 帝đế 耶da 。 鶴hạc 鳴minh 在tại 陰ấm 。 其kỳ 子tử 和hòa 之chi 。 在tại 大đại 人nhân 之chi 神thần 明minh 。 先tiên 天thiên 地địa 通thông 六lục 合hợp 。 貫quán 古cổ 今kim 。 蘊uẩn 寂tịch 感cảm 。 而nhi 冒mạo 其kỳ 如như 斯tư 。 蓋cái 體thể 度độ 本bổn 如như 是thị 也dã 。 且thả 聖thánh 人nhân 學học 無vô 常thường 師sư 。 即tức 三tam 人nhân 同đồng 行hành 必tất 有hữu 一nhất 言ngôn 一nhất 行hành 之chi 善thiện 。 可khả 以dĩ 擇trạch 為vi 我ngã 師sư 者giả 。 況huống 自tự 稱xưng 為vi 猶do 龍long 。 為vi 天thiên 聖thánh 治trị 。 而nhi 肯khẳng 昧muội 心tâm 以dĩ 憚đạn 勝thắng 己kỷ 。 不bất 師sư 而nhi 從tùng 之chi 哉tai 。 是thị 蓋cái 確xác 有hữu 據cứ 證chứng 為vi 可khả 徵trưng 信tín 。 非phi 漫mạn 言ngôn 欲dục 捏niết 合hợp 之chi 也dã 。 至chí 高cao 皇hoàng 以dĩ 神thần 武võ 不bất 殺sát 而nhi 掃tảo 亂loạn 還hoàn 治trị 。 刱# 業nghiệp 之chi 正chánh 大đại 。 自tự 古cổ 未vị 有hữu 。 天thiên 生sanh 命mạng 世thế 之chi 聖thánh 。 固cố 非phi 世thế 人nhân 黭# 淺thiển 所sở 能năng 窺khuy 測trắc 者giả 。 又hựu 肯khẳng 以dĩ 佛Phật 老lão 清thanh 淨tịnh 無vô 為vi 。 不bất 適thích 世thế 用dụng 之chi 教giáo 。 與dữ 孔khổng 子tử 會hội 同đồng 為vi 鼎đỉnh 定định 之chi 統thống 宗tông 哉tai 。 若nhược 以dĩ 清thanh 淨tịnh 無vô 為vi 。 即tức 謂vị 之chi 不bất 適thích 世thế 用dụng 。 則tắc 上thượng 天thiên 之chi 載tái 。 無vô 聲thanh 無vô 臭xú 。 不bất 顯hiển 之chi 德đức 。 端đoan 拱củng 無vô 為vi 。 與dữ 不bất 見kiến 而nhi 彰chương 不bất 動động 而nhi 變biến 。 無vô 為vi 而nhi 成thành 。 惟duy 天thiên 為vi 大đại 。 蕩đãng 蕩đãng 無vô 名danh 。 亦diệc 當đương 稱xưng 之chi 為vi 不bất 適thích 世thế 用dụng 。 不bất 足túc 以dĩ 會hội 同đồng 孔khổng 子tử 之chi 教giáo 也dã 耶da 。 若nhược 以dĩ 戰chiến 涿# 鹿lộc 除trừ 四tứ 凶hung 。 墮đọa 三tam 都đô 等đẳng 。 謂vị 非phi 無vô 為vi 之chi 治trị 。 則tắc 天thiên 地địa 亦diệc 不bất 應ưng 有hữu 霜sương 雪tuyết 雷lôi 霆đình 之chi 肅túc 殺sát 。 但đãn 當đương 有hữu 風phong 日nhật 雲vân 雨vũ 之chi 生sanh 長trưởng 也dã 。 禮lễ 樂nhạo/nhạc/lạc 征chinh 伐phạt 。 因nhân 二nhị 以dĩ 濟tế 。 刑hình 一nhất 勸khuyến 百bách 。 小tiểu 懲# 大đại 誡giới 。 正chánh 小tiểu 人nhân 之chi 福phước 君quân 子tử 之chi 慶khánh 也dã 。 夫phu 又hựu 安an 知tri 易dị 之chi 包bao 決quyết 。 兩lưỡng 端đoan 用dụng 中trung 。 如như 日nhật 月nguyệt 之chi 代đại 明minh 。 如như 四tứ 時thời 之chi 錯thác 行hành 。 而nhi 享hưởng 無vô 為vi 之chi 化hóa 哉tai 。 夫phu 中trung 國quốc 之chi 異dị 於ư 異dị 域vực 者giả 。 以dĩ 有hữu 聖thánh 人nhân 倫luân 物vật 禮lễ 樂nhạo/nhạc/lạc 身thân 心tâm 性tánh 命mạng 之chi 道đạo 交giao 錯thác 成thành 此thử 人nhân 文văn 而nhi 後hậu 鴻hồng 圖đồ 大đại 業nghiệp 。 於ư 斯tư 為vi 盛thịnh 也dã 。 不bất 然nhiên 。 何hà 以dĩ 為vi 重trọng/trùng 輪luân 繼kế 照chiếu 之chi 昭chiêu 代đại 。 何hà 以dĩ 為vi 並tịnh 行hành 不bất 悖bội 之chi 天thiên 地địa 。 亦diệc 何hà 以dĩ 盡tận 此thử 文văn 仁nhân 覺giác 之chi 廣quảng 大đại 精tinh 微vi 也dã 乎hồ 。 或hoặc 人nhân 再tái 拜bái 曰viết 。 予# 亦diệc 痛thống 心tâm 於ư 三tam 教giáo 大đại 聖thánh 之chi 道đạo 。 世thế 無vô 知tri 者giả 。 不bất 究cứu 天thiên 人nhân 費phí 隱ẩn 。 輒triếp 敢cảm 詆# 訾tí 大đại 聖thánh 為vi 世thế 亂loạn 階giai 。 故cố 予# 不bất 惜tích 狂cuồng 愚ngu 之chi 言ngôn 。 扣khấu 擊kích 廣quảng 大đại 精tinh 微vi 之chi 論luận 。 以dĩ 為vi 天thiên 下hạ 美mỹ 利lợi 。 庶thứ 不bất 負phụ 佛Phật 聖thánh 示thị 現hiện 。 欲dục 此thử 道đạo 大đại 同đồng 天thiên 下hạ 。 使sử 之chi 洋dương 溢dật 覆phúc 載tải 。 凡phàm 有hữu 血huyết 氣khí 者giả 。 莫mạc 不bất 相tương 謀mưu 此thử 大đại 公công 無vô 私tư 之chi 道đạo 。 而nhi 各các 自tự 尊tôn 親thân 。 以dĩ 高cao 厚hậu 悠du 久cửu 無vô 疆cương 也dã 曰viết 。 有hữu 是thị 哉tai 。 予# 今kim 與dữ 爾nhĩ 。 亦diệc 可khả 謂vị 同đồng 心tâm 斷đoạn 金kim 矣hĩ 。
戊# 子tử 冬đông 。 因nhân 江giang 院viện 王vương 公công 。 屢lũ 慕mộ 師sư 道đạo 化hóa 。 求cầu 師sư 語ngữ 錄lục 。 因nhân 閱duyệt 師sư 原nguyên 道đạo 七thất 論luận 。 謂vị 不bất 應ưng 稱xưng 明minh 太thái 祖tổ 三tam 字tự 。 遂toại 坐tọa 師sư 獄ngục 中trung 。 師sư 不bất 辯biện 。 後hậu 陳trần 太thái 宰tể 聞văn 。 命mạng 一nhất 吏lại 。 省tỉnh 師sư 索sách 偈kệ 。 師sư 援viện 筆bút 書thư 云vân 。 問vấn 予# 何hà 事sự 棲tê 碧bích 山sơn 。 笑tiếu 而nhi 不bất 答đáp 心tâm 自tự 閒gian/nhàn 。 桃đào 花hoa 流lưu 水thủy 杳# 然nhiên 去khứ 。 別biệt 有hữu 天thiên 地địa 非phi 人nhân 間gian 。 太thái 宰tể 得đắc 偈kệ 嘉gia 歎thán 不bất 已dĩ 。 旻# 昭chiêu 居cư 士sĩ 。 嘗thường 問vấn 師sư 安an 。 師sư 見kiến 惟duy 談đàm 向hướng 上thượng 事sự 。 不bất 及cập 寒hàn 暄# 。 故cố 居cư 獄ngục 一nhất 年niên 。 未vị 嘗thường 有hữu 一nhất 字tự 干can 王vương 公công 大đại 人nhân 。 日nhật 於ư 獄ngục 中trung 。 著trước 金kim 剛cang 心tâm 經kinh 周chu 易dị 衍diễn 義nghĩa 以dĩ 明minh 內nội 聖thánh 外ngoại 王vương 之chi 道đạo 。 成thành 自tự 匡khuông 山sơn 圓viên 通thông 禮lễ 師sư 足túc 。 問vấn 云vân 。 不bất 因nhân 漁ngư 父phụ 引dẫn 。 爭tranh 得đắc 見kiến 波ba 瀾lan 某mỗ 甲giáp 到đáo 這giá 裏lý 。 請thỉnh 問vấn 和hòa 上thượng 。 這giá 是thị 甚thậm 麼ma 所sở 在tại 。 師sư 曰viết 看khán 腳cước 下hạ 。 進tiến 云vân 。 鑊hoạch 湯thang 無vô 冷lãnh 處xứ 。 和hòa 尚thượng 憑bằng 何hà 立lập 命mạng 安an 身thân 。 師sư 曰viết 。 還hoàn 要yếu 別biệt 求cầu 麼ma 。 進tiến 云vân 。 曹tào 山sơn 三tam 墮đọa 。 和hòa 尚thượng 即tức 今kim 居cư 那na 一nhất 墮đọa 。 師sư 曰viết 。 此thử 中trung 無vô 人nhân 到đáo 。 進tiến 云vân 。 風phong 前tiền 吹xuy 玉ngọc 笛địch 。 那na 箇cá 是thị 知tri 音âm 。 師sư 曰viết 。 要yếu 他tha 知tri 作tác 麼ma 。 成thành 禮lễ 退thoái 師sư 微vi 笑tiếu 。 己kỷ 丑sửu 秋thu 。 操thao 江giang 李# 公công 艽# 。 過quá 太thái 平bình 。 入nhập 獄ngục 。 詢tuân 其kỳ 事sự 。 道đạo 府phủ 諸chư 當đương 事sự 。 一nhất 時thời 畢tất 集tập 。 因nhân 索sách 原nguyên 道đạo 七thất 論luận 閱duyệt 之chi 。 李# 公công 云vân 。 此thử 論luận 道đạo 書thư 也dã 。 明minh 太thái 祖tổ 豈khởi 可khả 不bất 許hứa 人nhân 稱xưng 耶da 。 明minh 亦diệc 稱xưng 元nguyên 世thế 祖tổ 也dã 。 況huống 其kỳ 書thư 刻khắc 在tại 明minh 崇sùng 禎# 時thời 耶da 。 遂toại 一nhất 笑tiếu 而nhi 釋thích 之chi 。 師sư 出xuất 。 李# 公công 顧cố 諸chư 當đương 事sự 曰viết 。 禁cấm 之chi 無vô 慍uấn 。 釋thích 之chi 無vô 喜hỷ 。 此thử 真chân 道Đạo 人Nhân 也dã 。 法pháp 子tử 大đại 成thành 記ký 。
管quản 東đông 溟minh 志chí 道đạo 曰viết 。 迦ca 文văn 。 聖thánh 之chi 聖thánh 者giả 也dã 。 老lão 子tử 。 聖thánh 之chi 智trí 者giả 也dã 。 孔khổng 子tử 。 聖thánh 之chi 仁nhân 者giả 也dã 。 高cao 皇hoàng 。 聖thánh 之chi 時thời 者giả 也dã 。 周chu 六lục 德đức 曰viết 知tri 仁nhân 聖thánh 義nghĩa 中trung 和hòa 。 豈khởi 有hữu 次thứ 第đệ 哉tai 。 吾ngô 直trực 以dĩ 年niên 歲tuế 舉cử 之chi 耳nhĩ 。 郭quách 青thanh 螺loa 子tử 章chương 。 吳ngô 觀quán 我ngã 應ưng 賓tân 。 從tùng 而nhi 暢sướng 發phát 之chi 。 吾ngô 師sư 此thử 論luận 。 正chánh 猶do 日nhật 月nguyệt 星tinh 辰thần 。 常thường 照chiếu 天thiên 地địa 間gian 。 午ngọ 會hội 人nhân 法pháp 齊tề 彰chương 。 有hữu 開khai 必tất 先tiên 信tín 夫phu 。
門môn 弟đệ 子tử 大đại 中trung 陳trần 丹đan 衷# 謹cẩn 跋bạt