天Thiên 界Giới 覺Giác 浪Lãng 盛Thịnh 禪Thiền 師Sư 全Toàn 錄Lục
Quyển 0019
明Minh 道Đạo 盛Thịnh 說Thuyết 大Đại 成Thành 大Đại 然Nhiên 等Đẳng 較Giảo 後Hậu 附Phụ 杖Trượng 門Môn 隨Tùy 集Tập
天thiên 界giới 覺giác 浪lãng 盛thịnh 禪thiền 師sư 全toàn 錄lục 卷quyển 之chi 十thập 九cửu
門môn 人nhân 。 大đại 然nhiên 。 大đại 斧phủ 。 大đại 中trung 。 弘hoằng 智trí 。 較giảo 。
論luận
尊tôn 火hỏa 為vi 宗tông 論luận
天thiên 地địa 之chi 德đức 莫mạc 大đại 於ư 二nhị 五ngũ 之chi 精tinh 二nhị 五ngũ 之chi 精tinh 莫mạc 貴quý 於ư 陽dương 明minh 之chi 火hỏa 蓋cái 火hỏa 為vi 五ngũ 行hành 之chi 至chí 神thần 非phi 同đồng 木mộc 土thổ/độ 金kim 水thủy 之chi 成thành 形hình 也dã 故cố 易dị 稱xưng 陽dương 為vi 天thiên 陰ấm 為vi 地địa 以dĩ 陽dương 為vi 火hỏa 而nhi 至chí 神thần 無vô 形hình 故cố 能năng 生sanh 生sanh 不bất 息tức 。 自tự 古cổ 聖thánh 人nhân 莫mạc 不bất 尊tôn 土thổ/độ 為vi 中trung 德đức 而nhi 予# 獨độc 貴quý 火hỏa 德đức 神thần 化hóa 為vi 天thiên 地địa 之chi 真chân 宗tông 世thế 人nhân 只chỉ 知tri 火hỏa 能năng 生sanh 土thổ/độ 殊thù 不bất 知tri 火hỏa 能năng 生sanh 金kim 生sanh 水thủy 生sanh 木mộc 蓋cái 金kim 非phi 火hỏa 不bất 能năng 生sanh 成thành 水thủy 非phi 火hỏa 不bất 能năng 升thăng 降giáng/hàng 木mộc 非phi 火hỏa 不bất 能năng 發phát 榮vinh 至chí 於ư 剋khắc 土thổ/độ 剋khắc 金kim 剋khắc 水thủy 剋khắc 木mộc 制chế 土thổ/độ 制chế 金kim 制chế 水thủy 制chế 木mộc 化hóa 土thổ/độ 化hóa 金kim 化hóa 水thủy 化hóa 木mộc 是thị 惟duy 火hỏa 力lực 之chi 兼kiêm 能năng 也dã 故cố 伏phục 羲# 以dĩ 龍long 馬mã 負phụ 圖đồ 而nhi 畫họa 易dị 而nhi 易dị 稱xưng 乾can/kiền/càn 為vi 龍long 至chí 於ư 八bát 八bát 六lục 十thập 四tứ 卦# 爻hào 中trung 皆giai 龍long 之chi 神thần 變biến 起khởi 伏phục 蓋cái 為vi 陽dương 為vi 九cửu 為vi 火hỏa 之chi 精tinh 也dã 五ngũ 行hành 之chi 精tinh 惟duy 龍long 通thông 變biến 故cố 有hữu 火hỏa 龍long 土thổ/độ 龍long 金kim 龍long 水thủy 龍long 木mộc 龍long 土thổ/độ 中trung 石thạch 中trung 金kim 中trung 海hải 中trung 樹thụ 中trung 敲# 之chi 擊kích 之chi 鑽toàn 之chi 研nghiên 之chi 無vô 不bất 有hữu 火hỏa 出xuất 焉yên 則tắc 此thử 火hỏa 能năng 藏tạng 神thần 於ư 萬vạn 物vật 而nhi 又hựu 能năng 出xuất 生sanh 。 其kỳ 萬vạn 物vật 古cổ 之chi 帝đế 王vương 嘗thường 以dĩ 火hỏa 鑄chú 龍long 鼎đỉnh 神thần 仙tiên 以dĩ 火hỏa 煉luyện 金kim 丹đan 號hiệu 陽dương 明minh 號hiệu 純thuần 陽dương 非phi 取thủ 此thử 義nghĩa 而nhi 為vi 飛phi 升thăng 還hoàn 易dị 者giả 乎hồ 或hoặc 謂vị 從tùng 上thượng 佛Phật 祖tổ 教giáo 人nhân 明minh 心tâm 見kiến 性tánh 必tất 先tiên 以dĩ 寂tịch 靜tĩnh 為vi 宗tông 即tức 老lão 聃đam 亦diệc 教giáo 人nhân 守thủ 靜tĩnh 篤đốc 載tái 營doanh 魄phách 即tức 易dị 以dĩ 寂tịch 然nhiên 不bất 動động 。 為vi 主chủ 故cố 周chu 子tử 教giáo 人nhân 主chủ 靜tĩnh 似tự 若nhược 皆giai 尊tôn 北bắc 辰thần 之chi 不bất 動động 故cố 坎khảm 卦# 在tại 子tử 宮cung 所sở 謂vị 天thiên 一nhất 生sanh 水thủy 以dĩ 陰ấm 先tiên 陽dương 也dã 今kim 以dĩ 先tiên 火hỏa 為vi 宗tông 無vô 乃nãi 亂loạn 其kỳ 先tiên 後hậu 之chi 序tự 乎hồ 曰viết 是thị 又hựu 孰thục 知tri 其kỳ 旨chỉ 之chi 密mật 哉tai 夫phu 陽dương 為vi 君quân 陰ấm 為vi 臣thần 陽dương 居cư 中trung 陰ấm 在tại 外ngoại 其kỳ 來lai 舊cựu 矣hĩ 即tức 彼bỉ 北bắc 辰thần 居cư 子tử 是thị 為vi 坎khảm 卦# 還hoàn 知tri 坎khảm 中trung 一nhất 畫họa 真chân 陽dương 為vi 天thiên 地địa 之chi 心tâm 乎hồ 邵# 堯# 夫phu 云vân 冬đông 至chí 子tử 之chi 半bán 天thiên 心tâm 無vô 轉chuyển 移di 一nhất 陽dương 初sơ 動động 處xứ 萬vạn 物vật 未vị 生sanh 時thời 蓋cái 子tử 之chi 半bán 正chánh 是thị 坎khảm 中trung 一nhất 畫họa 真chân 陽dương 為vi 天thiên 之chi 根căn 火hỏa 之chi 宗tông 也dã 陽dương 藏tạng 陰ấm 中trung 即tức 龍long 宮cung 之chi 在tại 海hải 藏tạng 神thần 龍long 之chi 潛tiềm 九cửu 淵uyên 所sở 謂vị 陽dương 在tại 下hạ 而nhi 勿vật 用dụng 是thị 佛Phật 祖tổ 教giáo 人nhân 明minh 心tâm 見kiến 性tánh 之chi 旨chỉ 即tức 大đại 易dị 寂tịch 然nhiên 不bất 動động 。 之chi 宗tông 也dã 寂tịch 宗tông 非phi 徒đồ 以dĩ 寂tịch 靜tĩnh 也dã 真chân 性tánh 存tồn 焉yên 復phục 卦# 先tiên 王vương 至chí 日nhật 閉bế 關quan 后hậu 不bất 省tỉnh 方phương 商thương 旅lữ 不bất 行hành 蓋cái 以dĩ 表biểu 神thần 守thủ 中trung 則tắc 氣khí 與dữ 形hình 俱câu 靜tĩnh 定định 而nhi 無vô 紛phân 擾nhiễu 也dã 養dưỡng 火hỏa 伏phục 火hỏa 藏tạng 火hỏa 尊tôn 火hỏa 如như 爐lô 鼎đỉnh 之chi 養dưỡng 真chân 丹đan 則tắc 妙diệu 於ư 火hỏa 候hậu 之chi 有hữu 在tại 耳nhĩ 不bất 然nhiên 如như 何hà 天thiên 地địa 亢kháng 旱hạn 之chi 極cực 即tức 向hướng 此thử 火hỏa 性tánh 之chi 龍long 王vương 求cầu 雨vũ 哉tai 即tức 人nhân 投đầu 胎thai 之chi 始thỉ 非phi 三tam 緣duyên 之chi 火hỏa 不bất 能năng 結kết 媾cấu 生sanh 身thân 之chi 後hậu 非phi 丹đan 田điền 之chi 火hỏa 不bất 能năng 養dưỡng 成thành 是thị 故cố 四tứ 大đại 百bách 骸hài 五ngũ 臟tạng 六lục 腑phủ 十thập 二nhị 經kinh 絡lạc 獨độc 以dĩ 心tâm 火hỏa 為vi 君quân 命mạng 火hỏa 為vi 相tương/tướng 始thỉ 能năng 傳truyền 生sanh 化hóa 食thực 以dĩ 資tư 長trường/trưởng 其kỳ 骨cốt 肉nhục 此thử 火hỏa 不bất 調điều 則tắc 百bách 病bệnh 生sanh 此thử 火hỏa 一nhất 散tán 則tắc 百bách 骸hài 廢phế 矣hĩ 所sở 謂vị 法Pháp 界Giới 聖thánh 凡phàm 同đồng 此thử 心tâm 造tạo 要yếu 當đương 辯biện 其kỳ 邪tà 火hỏa 真chân 火hỏa 為vi 可khả 傳truyền 也dã 能năng 知tri 性tánh 火hỏa 真chân 空không 。 性tánh 空không 真chân 火hỏa 。 則tắc 知tri 莊trang 生sanh 之chi 薪tân 盡tận 火hỏa 傳truyền 吾ngô 佛Phật 以dĩ 燈đăng 傳truyền 為vi 命mạng 續tục 有hữu 秘bí 旨chỉ 哉tai 土thổ/độ 分phân 之chi 則tắc 崩băng 金kim 分phân 之chi 則tắc 缺khuyết 水thủy 分phân 之chi 則tắc 絕tuyệt 木mộc 分phân 之chi 則tắc 折chiết 獨độc 火hỏa 愈dũ 分phần/phân 而nhi 愈dũ 多đa 愈dũ 聚tụ 而nhi 愈dũ 勝thắng 愈dũ 與dữ 而nhi 愈dũ 有hữu 愈dũ 傳truyền 而nhi 愈dũ 久cửu 四tứ 行hành 皆giai 有hữu 體thể 質chất 火hỏa 無vô 體thể 而nhi 因nhân 物vật 為vi 體thể 者giả 也dã 神thần 乎hồ 神thần 乎hồ 不bất 傳truyền 之chi 密mật 分phần/phân 燈đăng 列liệt 燄diệm 誰thùy 能năng 知tri 此thử 。 而nhi 永vĩnh 傳truyền 之chi 乎hồ 或hoặc 謂vị 五ngũ 行hành 皆giai 能năng 生sanh 剋khắc 制chế 化hóa 共cộng 致trí 太thái 極cực 之chi 中trung 和hòa 以dĩ 成thành 天thiên 地địa 之chi 位vị 育dục 陰âm 陽dương 五ngũ 行hành 一nhất 偏thiên 則tắc 五ngũ 皆giai 受thọ 病bệnh 矣hĩ 且thả 天thiên 地địa 之chi 陰âm 陽dương 五ngũ 行hành 雖tuy 或hoặc 過quá 偏thiên 終chung 歸quy 於ư 正chánh 以dĩ 其kỳ 無vô 情tình 不bất 致trí 於ư 太thái 越việt 度độ 也dã 人nhân 心tâm 之chi 陰âm 陽dương 五ngũ 行hành 屬thuộc 於ư 有hữu 情tình 或hoặc 偏thiên 而nhi 無vô 所sở 制chế 上thượng 則tắc 反phản 嘗thường 越việt 度độ 顛điên 倒đảo 錯thác 亂loạn 。 無vô 所sở 不bất 至chí 。 矣hĩ 故cố 佛Phật 聖thánh 準chuẩn 天thiên 地địa 二nhị 五ngũ 之chi 中trung 和hòa 而nhi 制chế 為vi 教giáo 以dĩ 詔chiếu 天thiên 下hạ 使sử 無vô 徇# 情tình 為vi 太thái 過quá 不bất 及cập 以dĩ 率suất 其kỳ 天thiên 然nhiên 之chi 性tánh 也dã 今kim 以dĩ 天thiên 地địa 全toàn 功công 純thuần 歸quy 於ư 陽dương 火hỏa 無vô 乃nãi 有hữu 偏thiên 黨đảng 乎hồ 日nhật 不bất 然nhiên 此thử 特đặc 指chỉ 其kỳ 神thần 化hóa 之chi 機cơ 使sử 學học 者giả 易dị 於ư 會hội 通thông 也dã 蓋cái 主chủ 乎hồ 陽dương 則tắc 陰ấm 在tại 其kỳ 中trung 矣hĩ 又hựu 況huống 三tam 教giáo 九cửu 流lưu 莫mạc 不bất 主chủ 陽dương 而nhi 為vi 宗tông 乎hồ 故cố 陰ấm 為vi 臣thần 道đạo 妻thê 道đạo 坤# 卦# 以dĩ 陰ấm 雖tuy 有hữu 美mỹ 必tất 從tùng 王vương 事sự 蓋cái 不bất 敢cảm 自tự 成thành 必tất 成thành 之chi 以dĩ 歸quy 於ư 王vương 也dã 五ngũ 干can 皆giai 陽dương 惟duy 丙bính 火hỏa 為vi 天thiên 上thượng 之chi 真chân 陽dương 六lục 曜diệu 皆giai 陰ấm 惟duy 日nhật 為vi 真chân 陽dương 無vô 形hình 之chi 火hỏa 周chu 遍biến 一nhất 切thiết 。 真chân 陽dương 之chi 貫quán 陰âm 陽dương 也dã 真chân 知tri 之chi 貫quán 知tri 行hành 也dã 此thử 中trung 之chi 無vô 內nội 外ngoại 也dã 一nhất 畫họa 之chi 貫quán 乾can/kiền/càn 坤# 太thái 極cực 也dã 知tri 之chi 乎hồ 天thiên 地địa 萬vạn 物vật 。 非phi 真chân 陽dương 皆giai 不bất 能năng 生sanh 。 所sở 謂vị 天thiên 地địa 之chi 大đại 德đức 日nhật 生sanh 生sanh 生sanh 不bất 息tức 。 之chi 謂vị 易dị 心tâm 之chi 精tinh 神thần 是thị 謂vị 聖thánh 金kim 剛cang 先tiên 後hậu 智trí 以dĩ 無vô 所sở 住trụ 。 而nhi 生sanh 之chi 伏phục 羲# 之chi 最tối 初sơ 所sở 畫họa 只chỉ 一nhất 畫họa 也dã 只chỉ 此thử 一nhất 畫họa 是thị 乾can/kiền/càn 卦# 之chi 潛tiềm 復phục 卦# 之chi 初sơ 非phi 此thử 一nhất 畫họa 又hựu 從tùng 何hà 處xứ 得đắc 。 見kiến 天thiên 地địa 之chi 心tâm 乎hồ 而nhi 楞lăng 嚴nghiêm 二nhị 十thập 五ngũ 聖thánh 於ư 三tam 科khoa 七thất 大đại 中trung 得đắc 圓viên 通thông 本bổn 根căn 。 者giả 即tức 悟ngộ 此thử 一nhất 畫họa 也dã 初sơ 於ư 聞văn 中trung 。 入nhập 流lưu 者giả 入nhập 此thử 一nhất 畫họa 也dã 寂tịch 滅diệt 現hiện 前tiền 。 忽hốt 然nhiên 超siêu 越việt 。 者giả 正chánh 以dĩ 般Bát 若Nhã 之chi 慧tuệ 屬thuộc 火hỏa 能năng 破phá 痴si 暗ám 無vô 明minh 而nhi 復phục 還hoàn 其kỳ 全toàn 乾can/kiền/càn 也dã 即tức 從tùng 上thượng 精tinh 一nhất 緝tập 熙hi 天thiên 人nhân 一nhất 貫quán 之chi 道đạo 與dữ 吾ngô 宗tông 念niệm 佛Phật 參tham 禪thiền 諸chư 三tam 昧muội 門môn 。 雖tuy 有hữu 大đại 小tiểu 偏thiên 圓viên 淺thiển 深thâm 頓đốn 漸tiệm 而nhi 其kỳ 取thủ 象tượng 於ư 乾can/kiền/càn 之chi 潛tiềm 復phục 之chi 初sơ 寧ninh 有hữu 異dị 乎hồ 。 或hoặc 謂vị 得đắc 此thử 一nhất 畫họa 如như 何hà 使sử 之chi 即tức 能năng 生sanh 剋khắc 制chế 化hóa 曰viết 非phi 使sử 之chi 所sở 能năng 也dã 如như 火hỏa 之chi 精tinh 神thần 誰thùy 不bất 具cụ 足túc 正chánh 以dĩ 妄vọng 散tán 於ư 外ngoại 不bất 能năng 凝ngưng 聚tụ 而nhi 取thủ 足túc 於ư 己kỷ 若nhược 能năng 不bất 向hướng 外ngoại 馳trì 求cầu 而nhi 取thủ 足túc 於ư 己kỷ 則tắc 自tự 能năng 生sanh 剋khắc 制chế 化hóa 於ư 彼bỉ 更cánh 不bất 受thọ 彼bỉ 生sanh 剋khắc 制chế 化hóa 亦diệc 堪kham 受thọ 彼bỉ 生sanh 剋khắc 制chế 化hóa 而nhi 縱tung 橫hoành 摩ma 盪# 無vô 不bất 自tự 足túc 也dã 如như 自tự 己kỷ 精tinh 神thần 未vị 能năng 取thủ 足túc 則tắc 求cầu 彼bỉ 生sanh 我ngã 尚thượng 不bất 暇hạ 給cấp 何hà 能năng 生sanh 剋khắc 制chế 化hóa 於ư 彼bỉ 又hựu 何hà 能năng 受thọ 彼bỉ 生sanh 剋khắc 制chế 化hóa 以dĩ 成thành 其kỳ 通thông 變biến 哉tai 至chí 誠thành 能năng 盡tận 己kỷ 性tánh 則tắc 能năng 盡tận 人nhân 盡tận 物vật 與dữ 天thiên 地địa 參tham 惟duy 取thủ 足túc 于vu 己kỷ 而nhi 已dĩ 矣hĩ 楞lăng 嚴nghiêm 以dĩ 最tối 初sơ 乾can 慧tuệ 地địa 。 入nhập 真chân 信tín 位vị 中trung 中trung 流lưu 入nhập 。 圓viên 妙diệu 開khai 敷phu 。 以dĩ 至chí 五ngũ 十thập 五ngũ 位vị 。 金kim 剛cang 乾can 慧tuệ 。 妙diệu 覺giác 果quả 海hải 正chánh 如như 大đại 易dị 乾can/kiền/càn 初sơ 為vi 復phục 以dĩ 純thuần 粹túy 精tinh 之chi 一nhất 陽dương 始thỉ 終chung 推thôi 於ư 八bát 八bát 卦# 爻hào 中trung 而nhi 天thiên 地địa 之chi 心tâm 何hà 嘗thường 為vi 生sanh 剋khắc 制chế 化hóa 之chi 所sở 變biến 易dị 乎hồ 生sanh 剋khắc 制chế 化hóa 其kỳ 機cơ 用dụng 也dã 即tức 吾ngô 人nhân 之chi 根căn 根căn 塵trần 塵trần 周chu 偏thiên 法Pháp 界Giới 皆giai 如Như 來Lai 藏tạng 。 心tâm 妙diệu 真Chân 如Như 性tánh 。 之chi 機cơ 用dụng 也dã 又hựu 如như 華hoa 嚴nghiêm 法Pháp 界Giới 以dĩ 善Thiện 財Tài 童Đồng 子Tử 。 最tối 初sơ 發phát 心tâm 。 獲hoạch 文Văn 殊Thù 根căn 本bổn 智trí 乃nãi 至chí 遍biến 參tham 五ngũ 十thập 三tam 善Thiện 知Tri 識Thức 得đắc 差sai 別biệt 智trí 以dĩ 行hành 普phổ 賢hiền 願nguyện 海hải 末mạt 復phục 從tùng 彌Di 勒Lặc 彈đàn 指chỉ 歸quy 毘tỳ 盧lô 樓lâu 閣các 蓋cái 始thỉ 終chung 不bất 離ly 此thử 剎sát 那na 際tế 三tam 昧muội 也dã 童đồng 子tử 者giả 少thiểu 陽dương 火hỏa 之chi 精tinh 也dã 即tức 最tối 初sơ 一nhất 念niệm 無vô 分phân 別biệt 之chi 心tâm 。 也dã 文Văn 殊Thù 者giả 太thái 陽dương 火hỏa 之chi 純thuần 也dã 即tức 全toàn 體thể 根căn 本bổn 無vô 分phân 別biệt 之chi 智trí 也dã 普phổ 賢hiền 者giả 即tức 取thủ 坎khảm 填điền 離ly 之chi 果quả 行hành 育dục 德đức 而nhi 成thành 其kỳ 差sai 別biệt 行hành 以dĩ 範phạm 圍vi 天thiên 地địa 而nhi 不bất 過quá 也dã 夫phu 以dĩ 無vô 分phân 別biệt 。 之chi 初sơ 心tâm 悟ngộ 無vô 分phân 別biệt 之chi 本bổn 智trí 而nhi 入nhập 一nhất 切thiết 差sai 別biệt 行hành 海hải 收thu 攝nhiếp 群quần 機cơ 而nhi 歸quy 本bổn 性tánh 所sở 謂vị 終chung 日nhật 差sai 別biệt 而nhi 未vị 嘗thường 分phân 別biệt 者giả 是thị 處xứ 處xứ 得đắc 還hoàn 此thử 一nhất 畫họa 之chi 根căn 源nguyên 也dã 於ư 此thử 悟ngộ 得đắc 則tắc 知tri 復phục 初sơ 即tức 善thiện 財tài 不bất 遠viễn 之chi 初sơ 心tâm 乾can/kiền/càn 初sơ 即tức 文Văn 殊Thù 勿vật 用dụng 之chi 初sơ 智trí 坤# 初sơ 即tức 普phổ 賢hiền 履lý 霜sương 之chi 初sơ 行hành 六lục 十thập 四tứ 卦# 之chi 陽dương 爻hào 即tức 用dụng 九cửu 之chi 妙diệu 智trí 智trí 智trí 必tất 生sanh 其kỳ 坤# 行hành 六lục 十thập 四tứ 卦# 之chi 陰ấm 爻hào 即tức 用dụng 六lục 之chi 妙diệu 行hạnh 行hàng 行hàng 必tất 成thành 其kỳ 乾can/kiền/càn 智trí 以dĩ 乾can/kiền/càn 智trí 生sanh 之chi 以dĩ 坤# 行hành 成thành 之chi 而nhi 歸quy 覺giác 性tánh 毘tỳ 盧lô 即tức 合hợp 陰âm 陽dương 而nhi 歸quy 太thái 極cực 本bổn 體thể 也dã 善thiện 財tài 末mạt 後hậu 從tùng 彌Di 勒Lặc 彈đàn 指chỉ 之chi 一nhất 畫họa 而nhi 入nhập 樓lâu 閣các 者giả 正chánh 是thị 始thỉ 終chung 一nhất 畫họa 初sơ 心tâm 乾can/kiền/càn 慧tuệ 不bất 越việt 一nhất 剎sát 那na 際tế 以dĩ 獲hoạch 末mạt 後hậu 純thuần 乾can/kiền/càn 之chi 金kim 剛cang 慧tuệ 而nhi 一nhất 生sanh 圓viên 成thành 佛Phật 果quả 矣hĩ 又hựu 如như 法Pháp 華hoa 之chi 眉mi 間gian 白bạch 毫hào 相tướng 。 光quang 火hỏa 之chi 宗tông 也dã 日Nhật 月Nguyệt 燈Đăng 明Minh 佛Phật 。 火hỏa 之chi 體thể 也dã 妙diệu 光quang 法Pháp 師sư 火hỏa 之chi 用dụng 也dã 文Văn 殊Thù 入nhập 龍long 宮cung 拔bạt 龍long 女nữ 出xuất 娑sa 竭kiệt 海hải 呈trình 珠châu 於ư 佛Phật 向hướng 南nam 方phương 無vô 垢cấu 界giới 成thành 佛Phật 者giả 正chánh 是thị 取thủ 坎khảm 填điền 離ly 為vi 轉chuyển 女nữ 成thành 男nam 。 以dĩ 出xuất 陰ấm 還hoàn 陽dương 而nhi 成thành 正chánh 覺giác 。 也dã 聊liêu 且thả 折chiết 攝nhiếp 如như 火hỏa 之chi 可khả 分phần/phân 可khả 合hợp 耳nhĩ 若nhược 悟ngộ 分phần/phân 即tức 是thị 合hợp 則tắc 世thế 法pháp 出xuất 世thế 法pháp 不bất 離ly 一nhất 心tâm 之chi 畫họa 所sở 謂vị 是thị 法Pháp 住trụ 法Pháp 位vị 。 世thế 間gian 相tướng 常thường 住trụ 。 者giả 理lý 氣khí 象tượng 數số 原nguyên 自tự 不bất 昧muội 心tâm 外ngoại 更cánh 無vô 別biệt 法pháp 法pháp 外ngoại 更cánh 無vô 別biệt 心tâm 其kỳ 顯hiển 仁nhân 藏tạng 用dụng 與dữ 吾ngô 正chánh 偏thiên 妙diệu 協hiệp 之chi 旨chỉ 寧ninh 可khả 得đắc 而nhi 同đồng 異dị 乎hồ 大đại 哉tai 金kim 剛cang 燄diệm 乎hồ 有hữu 能năng 一nhất 念niệm 取thủ 足túc 於ư 己kỷ 又hựu 何hà 一nhất 真chân 法Pháp 界Giới 之chi 藏tạng 而nhi 不bất 自tự 足túc 哉tai 。
五ngũ 行hành 五ngũ 氣khí 也dã 世thế 見kiến 五ngũ 材tài 耳nhĩ 無vô 形hình 之chi 火hỏa 則tắc 遍biến 周chu 一nhất 切thiết 而nhi 無vô 息tức 者giả 也dã 三tam 一nhất 老lão 人nhân 曰viết 學học 薪tân 不bất 厭yếm 而nhi 心tâm 神thần 之chi 火hỏa 傳truyền 焉yên 事sự 究cứu 竟cánh 固cố 神thần 明minh 原nguyên 亙# 古cổ 今kim 野dã 同đồng 錄lục 曰viết 滿mãn 空không 皆giai 火hỏa 物vật 物vật 生sanh 機cơ 皆giai 火hỏa 也dã 火hỏa 能năng 生sanh 物vật 化hóa 物vật 照chiếu 物vật 而nhi 有hữu 焦tiêu 焚phần 之chi 禍họa 鑽toàn 燧toại 發phát 之chi 必tất 賴lại 灰hôi 斗đẩu 養dưỡng 之chi 置trí 灶# 與dữ 釭# 以dĩ 用dụng 之chi 倫luân 物vật 協hiệp 藝nghệ 即tức 用dụng 即tức 藏tạng 非phi 灶# 釭# 耶da 先tiên 中trung 丞thừa 易dị 編biên 約ước 杖trượng 人nhân 此thử 篇thiên 而nhi 回hồi 互hỗ 發phát 明minh 之chi 此thử 真chân 貫quán 宇vũ 宙trụ 之chi 寔thật 際tế 毋vô 驚kinh 其kỳ 創sáng/sang 也dã 漆tất 園viên 之chi 薪tân 盡tận 火hỏa 傳truyền 與dữ 蘇tô 門môn 之chi 用dụng 光quang 得đắc 薪tân 貫quán 之chi 者giả 誰thùy 浮phù 山sơn 學học 人nhân 弘hoằng 智trí 識thức 于vu 高cao 座tòa 竹trúc 關quan 。
三tam 子tử 會hội 宗tông 論luận
易dị 書thư 詩thi 禮lễ 春xuân 秋thu 五ngũ 經kinh 皆giai 具cụ 天thiên 人nhân 一nhất 貫quán 之chi 宗tông 是thị 孔khổng 子tử 所sở 刪san 定định 述thuật 作tác 為vi 千thiên 聖thánh 百bách 王vương 之chi 師sư 法pháp 者giả 也dã 後hậu 孔khổng 子tử 而nhi 生sanh 者giả 有hữu 孟# 子tử 繼kế 顏nhan 曾tằng 思tư 三tam 子tử 而nhi 承thừa 孔khổng 氏thị 之chi 宗tông 其kỳ 所sở 著trước 述thuật 亦diệc 皆giai 直trực 揭yết 聖thánh 學học 王vương 道đạo 之chi 微vi 以dĩ 光quang 大đại 五ngũ 經kinh 之chi 統thống 也dã 此thử 外ngoại 有hữu 莊trang 子tử 之chi 南nam 華hoa 屈khuất 子tử 之chi 離ly 騷# 其kỳ 貌mạo 雖tuy 異dị 究cứu 其kỳ 所sở 得đắc 皆giai 能năng 不bất 失thất 死tử 生sanh 之chi 正chánh 以dĩ 自tự 尊tôn 其kỳ 性tánh 命mạng 之chi 常thường 曾tằng 無vô 二nhị 致trí 豈khởi 不bất 足túc 與dữ 五ngũ 經kinh 四tứ 子tử 互hỗ 相tương 發phát 明minh 其kỳ 天thiên 人nhân 之chi 歸quy 趣thú 可khả 為vi 儒nho 宗tông 別biệt 傳truyền 之chi 密mật 旨chỉ 哉tai 嘗thường 試thí 論luận 之chi 莊trang 屈khuất 二nhị 子tử 與dữ 孟# 子tử 同đồng 生sanh 戰chiến 國quốc 是thị 時thời 也dã 文văn 武võ 之chi 道đạo 已dĩ 廢phế 七thất 雄hùng 爭tranh 噬phệ 所sở 尚thượng 者giả 刑hình 名danh 法pháp 術thuật 欺khi 詐trá 縱tung 橫hoành 其kỳ 天thiên 道Đạo 人Nhân 倫luân 幾kỷ 乎hồ 滅diệt 絕tuyệt 獨độc 孟# 子tử 能năng 以dĩ 私tư 淑thục 時thời 中trung 之chi 聖thánh 自tự 任nhậm 道Đạo 人Nhân 以dĩ 性tánh 善thiện 言ngôn 必tất 稱xưng 述thuật 堯# 舜thuấn 孔khổng 子tử 大đại 張trương 仁nhân 義nghĩa 直trực 黜truất 功công 利lợi 正chánh 人nhân 心tâm 闢tịch 邪tà 說thuyết 距cự 楊dương 墨mặc 而nhi 尊tôn 君quân 父phụ 其kỳ 道đạo 竟cánh 不bất 能năng 行hành 乃nãi 退thoái 而nhi 著trước 書thư 使sử 後hậu 世thế 知tri 有hữu 孔khổng 子tử 之chi 集tập 大đại 成thành 者giả 全toàn 賴lại 于vu 是thị 孔khổng 孟# 同đồng 稱xưng 不bất 亦diệc 宜nghi 乎hồ 。 然nhiên 彼bỉ 時thời 世thế 道đạo 既ký 已dĩ 交giao 喪táng 不bất 能năng 即tức 身thân 而nhi 暢sướng 行hành 之chi 雖tuy 有hữu 屈khuất 子tử 忠trung 貞trinh 堅kiên 白bạch 之chi 才tài 事sự 楚sở 懷hoài 王vương 圖đồ 議nghị 政chánh 事sự 謀mưu 行hành 職chức 修tu 方phương 將tương 致trí 君quân 於ư 堯# 舜thuấn 之chi 上thượng 而nhi 同đồng 列liệt 害hại 其kỳ 能năng 共cộng 讚tán 毀hủy 之chi 至chí 於ư 疏sớ/sơ 放phóng 不bất 能năng 自tự 達đạt 。 乃nãi 憂ưu 思tư 而nhi 作tác 離ly 騷# 上thượng 述thuật 唐đường 虞ngu 三tam 代đại 之chi 制chế 下hạ 序tự 桀# 紂# 羿# 澆kiêu 之chi 敗bại 冀ký 君quân 覺giác 悟ngộ 反phản 正chánh 還hoàn 已dĩ 王vương 卒thốt 為vi 小tiểu 人nhân 欺khi 詐trá 客khách 死tử 於ư 秦tần 其kỳ 子tử 襄tương 王vương 仍nhưng 用dụng 讒sàm 言ngôn 遷thiên 屈khuất 子tử 於ư 江giang 潭đàm 復phục 作tác 九cửu 章chương 援viện 天thiên 引dẫn 聖thánh 以dĩ 自tự 證chứng 明minh 。 終chung 不bất 見kiến 省tỉnh 遂toại 決quyết 志chí 赴phó 汩# 淵uyên 而nhi 死tử 後hậu 之chi 君quân 子tử 哀ai 其kỳ 不bất 遇ngộ 繼kế 為vi 歌ca 章chương 以dĩ 廣quảng 之chi 同đồng 名danh 楚sở 詞từ 使sử 萬vạn 世thế 之chi 下hạ 有hữu 能năng 忠trung 君quân 愛ái 國quốc 不bất 二nhị 其kỳ 心tâm 不bất 改cải 。 其kỳ 度độ 不bất 忍nhẫn 偷thâu 生sanh 而nhi 甘cam 死tử 于vu 義nghĩa 命mạng 者giả 殆đãi 無vô 有hữu 過quá 於ư 此thử 也dã 孔khổng 子tử 嘗thường 稱xưng 殷ân 有hữu 三tam 仁nhân 以dĩ 伯bá 夷di 求cầu 仁nhân 無vô 怨oán 孟# 子tử 亦diệc 以dĩ 夷di 為vi 聖thánh 之chi 清thanh 能năng 廉liêm 頑ngoan 立lập 懦# 使sử 孔khổng 孟# 得đắc 見kiến 其kỳ 人nhân 讀đọc 其kỳ 書thư 能năng 不bất 以dĩ 殷ân 之chi 仁nhân 聖thánh 之chi 清thanh 而nhi 許hứa 屈khuất 子tử 乎hồ 殷ân 之chi 仁nhân 清thanh 孤cô 行hành 自tự 盡tận 而nhi 無vô 述thuật 作tác 開khai 世thế 賴lại 有hữu 大đại 聖thánh 賢hiền 知tri 之chi 特đặc 為vi 表biểu 見kiến 亦diệc 足túc 以dĩ 光quang 烈liệt 千thiên 古cổ 又hựu 況huống 屈khuất 子tử 有hữu 離ly 騷# 之chi 經kinh 深thâm 得đắc 思tư 無vô 邪tà 之chi 旨chỉ 足túc 繼kế 三tam 百bách 篇thiên 之chi 後hậu 正chánh 夫phu 子tử 所sở 稱xưng 可khả 以dĩ 興hưng 觀quán 群quần 怨oán 可khả 事sự 君quân 父phụ 者giả 也dã 善thiện 讀đọc 騷# 者giả 舉cử 千thiên 古cổ 之chi 自tự 怨oán 自tự 艾ngải 號hào 泣khấp 旻# 天thiên 與dữ 憂ưu 心tâm 悄# 悄# 天thiên 王vương 聖thánh 明minh 只chỉ 以dĩ 自tự 求cầu 其kỳ 不bất 得đắc 君quân 父phụ 之chi 故cố 而nhi 終chung 使sử 之chi 感cảm 悟ngộ 者giả 孰thục 以dĩ 屈khuất 子tử 之chi 怨oán 憂ưu 未vị 能năng 格cách 君quân 之chi 心tâm 遂toại 謂vị 不bất 逮đãi 于vu 大đại 舜thuấn 文văn 王vương 哉tai 舜thuấn 幸hạnh 瞽# 瞍# 自tự 能năng 底để 豫dự 以dĩ 獲hoạch 玄huyền 德đức 升thăng 聞văn 而nhi 卒thốt 協hiệp 帝đế 使sử 天thiên 下hạ 萬vạn 世thế 之chi 為vi 父phụ 子tử 者giả 定định 文văn 幸hạnh 暴bạo 紂# 尚thượng 有hữu 良lương 心tâm 賜tứ 西tây 伯bá 以dĩ 專chuyên 征chinh 而nhi 服phục 事sự 殷ân 使sử 天thiên 下hạ 萬vạn 世thế 之chi 為vi 君quân 臣thần 者giả 定định 屈khuất 子tử 雖tuy 不bất 能năng 即tức 身thân 使sử 懷hoài 襄tương 感cảm 悟ngộ 然nhiên 其kỳ 忠trung 貞trinh 貫quán 於ư 天thiên 地địa 文văn 與dữ 日nhật 月nguyệt 爭tranh 光quang 又hựu 何hà 嘗thường 不bất 使sử 天thiên 下hạ 萬vạn 世thế 之chi 為vi 君quân 臣thần 者giả 不bất 敢cảm 亂loạn 賊tặc 其kỳ 心tâm 以dĩ 自tự 陷hãm 其kỳ 名danh 義nghĩa 於ư 生sanh 死tử 而nhi 定định 天thiên 命mạng 之chi 有hữu 歸quy 哉tai 若nhược 夫phu 莊trang 子tử 則tắc 生sanh 平bình 自tự 能năng 高cao 尚thượng 其kỳ 志chí 奮phấn 其kỳ 身thân 如như 鶤# 鵬# 之chi 化hóa 潔khiết 其kỳ 神thần 如như 藐miệu 姑cô 之chi 游du 故cố 所sở 著trước 作tác 獨độc 揭yết 向hướng 上thượng 一nhất 路lộ 以dĩ 天thiên 命mạng 性tánh 道đạo 為vi 宗tông 并tinh 三tam 代đại 上thượng 下hạ 之chi 以dĩ 聖thánh 智trí 仁nhân 義nghĩa 為vi 號hiệu 者giả 乃nãi 直trực 斥xích 之chi 為vi 大đại 盜đạo 之chi 資tư 如như 繼kế 天thiên 立lập 極cực 之chi 伏phục 羲# 神thần 農nông 黃hoàng 帝đế 堯# 舜thuấn 與dữ 禹vũ 湯thang 文văn 武võ 周chu 孔khổng 顏nhan 曾tằng 皆giai 得đắc 借tá 之chi 以dĩ 神thần 其kỳ 發phát 揮huy 蓋cái 其kỳ 中trung 有hữu 縱túng/tung 有hữu 奪đoạt 有hữu 權quyền 有hữu 實thật 有hữu 正chánh 有hữu 偏thiên 有hữu 天thiên 人nhân 交giao 相tương/tướng 抑ức 揚dương 之chi 密mật 在tại 寓# 言ngôn 重trọng/trùng 言ngôn 怪quái 誕đản 奇kỳ 詭quỷ 之chi 外ngoại 如như 所sở 推thôi 尊tôn 廣quảng 成thành 老lão 聃đam 壼# 子tử 列liệt 禦ngữ 寇khấu 許hứa 由do 王vương 倪nghê 及cập 哀ai 駘# 它# 無vô 趾chỉ 兀ngột 者giả 支chi 離ly 桑tang 戶hộ 與dữ 不bất 祥tường 之chi 人nhân 是thị 皆giai 借tá 客khách 形hình 主chủ 互hỗ 為vi 激kích 揚dương 其kỳ 旨chỉ 趣thú 深thâm 秘bí 引dẫn 而nhi 不bất 發phát 使sử 人nhân 於ư 此thử 驚kinh 疑nghi 怨oán 恨hận 感cảm 愴sảng 渺# 茫mang 於ư 無vô 可khả 奈nại 何hà 。 無vô 可khả 適thích 從tùng 處xứ 忽hốt 然nhiên 而nhi 觸xúc 猛mãnh 然nhiên 而nhi 悟ngộ 則tắc 自tự 能năng 如như 解giải 牛ngưu 承thừa 蜩# 累lũy/lụy/luy 九cửu 運vận 斤cân 神thần 行hành 天thiên 隨tùy 而nhi 嗒# 然nhiên 劃hoạch 然nhiên 如như 疑nghi 始thỉ 之chi 攖# 寧ninh 與dữ 季quý 咸hàm 之chi 卻khước 走tẩu 也dã 是thị 又hựu 孰thục 能năng 與dữ 莊trang 子tử 相tương/tướng 質chất 於ư 言ngôn 外ngoại 而nhi 悟ngộ 其kỳ 以dĩ 毒độc 攻công 毒độc 妙diệu 於ư 破phá 執chấp 而nhi 不bất 破phá 法pháp 也dã 哉tai 當đương 是thị 時thời 也dã 。 有hữu 孟# 屈khuất 二nhị 子tử 能năng 以dĩ 王vương 道Đạo 人Nhân 倫luân 親thân 就tựu 治trị 政chánh 尚thượng 至chí 於ư 遠viễn 出xuất 疏sớ/sơ 放phóng 而nhi 不bất 能năng 見kiến 。 用dụng 又hựu 孰thục 能năng 舍xá 切thiết 近cận 之chi 聖thánh 智trí 功công 利lợi 而nhi 物vật 色sắc 於ư 無vô 何hà 有hữu 之chi 天thiên 哉tai 雖tuy 然nhiên 莊trang 不bất 能năng 即tức 身thân 使sử 人nhân 宗tông 之chi 使sử 其kỳ 即tức 身thân 又hựu 何hà 以dĩ 宗tông 之chi 耶da 方phương 且thả 以dĩ 有hữu 用dụng 為vi 害hại 以dĩ 無vô 用dụng 為vi 殺sát 方phương 且thả 自tự 逃đào 於ư 材tài 不bất 材tài 之chi 間gian 能năng 使sử 世thế 人nhân 。 不bất 得đắc 殺sát 其kỳ 身thân 而nhi 不bất 焚phần 其kỳ 書thư 是thị 亦diệc 幸hạnh 而nhi 免miễn 已dĩ 方phương 且thả 大đại 言ngôn 不bất 顧cố 而nhi 優ưu 遊du 乎hồ 漆tất 園viên 濠# 濮# 之chi 上thượng 與dữ 惠huệ 子tử 之chi 堅kiên 白bạch 自tự 嗚ô 者giả 尋tầm 樂nhạo/nhạc/lạc 魚ngư 水thủy 而nhi 蘧# 蘧# 然nhiên 與dữ 夢mộng 蝶# 俱câu 化hóa 於ư 不bất 知tri 之chi 天thiên 世thế 所sở 謂vị 居cư 易dị 俟sĩ 命mạng 遵tuân 法pháp 善thiện 世thế 而nhi 不bất 行hành 險hiểm 僥kiểu 倖hãnh 者giả 能năng 如như 是thị 乎hồ 吾ngô 故cố 以dĩ 莊trang 子tử 者giả 道Đạo 心tâm 惟duy 微vi 之chi 孽nghiệt 子tử 也dã 天thiên 之chi 徒đồ 也dã 先tiên 天thiên 而nhi 天thiên 不bất 違vi 其kỳ 人nhân 也dã 屈khuất 子tử 者giả 人nhân 心tâm 惟duy 危nguy 之chi 孤cô 臣thần 也dã 人nhân 之chi 徒đồ 也dã 先tiên 人nhân 而nhi 能năng 奉phụng 其kỳ 天thiên 也dã 此thử 二nhị 子tử 者giả 。 豈khởi 不bất 交giao 相tương/tướng 參tham 合hợp 天thiên 人nhân 於ư 微vi 危nguy 之chi 獨độc 乎hồ 或hoặc 以dĩ 莊trang 之chi 為vi 人nhân 獨độc 貴quý 於ư 脫thoát 出xuất 塵trần 坌bộn 之chi 外ngoại 不bất 肯khẳng 敝tệ 敝tệ 以dĩ 世thế 為vi 事sự 謂vị 天thiên 之chi 徒đồ 則tắc 幾kỷ 矣hĩ 何hà 以dĩ 謂vị 能năng 先tiên 天thiên 而nhi 不bất 違vi 其kỳ 人nhân 乎hồ 不bất 見kiến 自tự 著trước 內nội 七thất 篇thiên 之chi 大đại 題đề 目mục 乎hồ 逍tiêu 遙diêu 曰viết 聖thánh 人nhân 無vô 己kỷ 至chí 人nhân 無vô 名danh 神thần 入nhập 無vô 功công 以dĩ 堯# 之chi 讓nhượng 天thiên 下hạ 表biểu 之chi 以dĩ 此thử 外ngoại 天thiên 下hạ 而nhi 治trị 天thiên 下hạ 堯# 御ngự 六lục 氣khí 即tức 藐miệu 姑cô 山sơn 之chi 神thần 人nhân 不bất 與dữ 萬vạn 物vật 疵tỳ 厲lệ 何hà 嘗thường 棄khí 天thiên 下hạ 萬vạn 物vật 。 哉tai 繼kế 以dĩ 齊tề 物vật 論luận 既ký 謂vị 之chi 齊tề 是thị 則tắc 明minh 其kỳ 不bất 棄khí 物vật 而nhi 齊tề 之chi 也dã 吾ngô 而nhi 喪táng 我ngã 正chánh 是thị 艮# 其kỳ 背bối/bội 而nhi 不bất 獲hoạch 其kỳ 身thân 行hành 其kỳ 庭đình 而nhi 不bất 見kiến 其kỳ 。 人nhân 明minh 鑒giám 止chỉ 水thủy 光quang 影ảnh 昭chiêu 然nhiên 雖tuy 心tâm 境cảnh 兩lưỡng 忘vong 而nhi 不bất 失thất 照chiếu 應ưng 也dã 一nhất 參tham 兩lưỡng 行hành 環hoàn 中trung 寓# 庸dong 春xuân 秋thu 懷hoài 之chi 亦diệc 因nhân 是thị 矣hĩ 養dưỡng 生sanh 主chủ 則tắc 是thị 不bất 捨xả 其kỳ 生sanh 而nhi 有hữu 能năng 養dưỡng 之chi 主chủ 在tại 焉yên 人nhân 之chi 生sanh 也dã 直trực 但đãn 不bất 罔võng 其kỳ 生sanh 者giả 是thị 其kỳ 養dưỡng 也dã 蓋cái 主chủ 其kỳ 生sanh 之chi 直trực 而nhi 不bất 罔võng 者giả 乃nãi 緣duyên 督# 以dĩ 為vi 經kinh 故cố 能năng 為vi 於ư 善thiện 而nhi 不bất 近cận 名danh 為vi 於ư 惡ác 而nhi 不bất 近cận 刑hình 也dã 為vi 之chi 也dã 者giả 無vô 為vi 自tự 然nhiên 。 如như 庖bào 丁đinh 解giải 牛ngưu 以dĩ 無vô 厚hậu 行hành 有hữu 間gian 恢khôi 恢khôi 乎hồ 不bất 犯phạm 鋒phong 鋩mang 而nhi 有hữu 餘dư 地địa 正chánh 是thị 由do 於ư 天thiên 理lý 之chi 固cố 然nhiên 也dã 吾ngô 喪táng 我ngã 而nhi 致trí 知tri 因nhân 兩lưỡng 行hành 而nhi 格cách 物vật 我ngã 物vật 不bất 傷thương 則tắc 內nội 率suất 天thiên 命mạng 之chi 性tánh 以dĩ 為vi 經kinh 外ngoại 御ngự 善thiện 惡ác 之chi 情tình 而nhi 不bất 犯phạm 是thị 能năng 誠thành 正chánh 而nhi 養dưỡng 其kỳ 主chủ 以dĩ 此thử 物vật 我ngã 無vô 傷thương 之chi 主chủ 而nhi 遊du 于vu 人nhân 間gian 世thế 使sử 德đức 充sung 符phù 以dĩ 作tác 大đại 宗tông 師sư 而nhi 應ưng 帝đế 王vương 修tu 治trị 畢tất 矣hĩ 如như 此thử 七thất 大đại 題đề 目mục 何hà 嘗thường 不bất 與dữ 學học 庸dong 論luận 孟# 及cập 五ngũ 經kinh 之chi 天thiên 命mạng 人nhân 倫luân 相tương/tướng 為vi 發phát 明minh 哉tai 第đệ 莊trang 子tử 全toàn 提đề 其kỳ 緣duyên 督# 經kinh 世thế 而nhi 御ngự 人nhân 物vật 不bất 拘câu 執chấp 其kỳ 形hình 器khí 以dĩ 妨phương 通thông 變biến 耳nhĩ 如như 易dị 所sở 云vân 乾can/kiền/càn 道đạo 變biến 化hóa 雲vân 行hành 雨vũ 施thí 品phẩm 物vật 流lưu 行hành 各các 正chánh 性tánh 命mạng 即tức 致trí 中trung 和hòa 之chi 能năng 位vị 天thiên 地địa 育dục 萬vạn 物vật 尚thượng 有hữu 疑nghi 耶da 世thế 儒nho 不bất 知tri 慎thận 獨độc 之chi 微vi 每mỗi 遺di 其kỳ 天thiên 命mạng 流lưu 行hành 而nhi 自tự 滯trệ 於ư 善thiện 惡ác 刑hình 名danh 又hựu 何hà 怪quái 後hậu 世thế 之chi 以dĩ 功công 利lợi 為vi 爭tranh 奪đoạt 之chi 資tư 哉tai 彼bỉ 之chi 知tri 見kiến 如như 此thử 不bất 特đặc 不bất 知tri 莊trang 子tử 之chi 神thần 化hóa 即tức 堯# 孔khổng 之chi 神thần 化hóa 與dữ 大đại 易dị 中trung 庸dong 之chi 神thần 化hóa 皆giai 不bất 能năng 知tri 。 之chi 矣hĩ 如như 果quả 知tri 也dã 又hựu 何hà 獨độc 視thị 莊trang 子tử 為vi 河hà 漢hán 逕kính 庭đình 乎hồ 又hựu 且thả 相tương/tướng 襲tập 以dĩ 莊trang 子tử 為vi 發phát 明minh 老lão 聃đam 之chi 學học 開khai 口khẩu 輒triếp 詹# 詹# 曰viết 是thị 老lão 莊trang 之chi 學học 流lưu 於ư 江giang 左tả 以dĩ 故cố 有hữu 嵇# 康khang 阮# 籍tịch 之chi 流lưu 而nhi 廢phế 名danh 教giáo 以dĩ 蕩đãng 晉tấn 業nghiệp 此thử 風phong 不bất 可khả 長trường/trưởng 也dã 嗚ô 呼hô 還hoàn 知tri 有hữu 世thế 習tập 五ngũ 經kinh 庸dong 孟# 而nhi 亦diệc 蕩đãng 其kỳ 王vương 道đạo 聖thánh 學học 之chi 統thống 者giả 乎hồ 殊thù 不bất 知tri 莊trang 子tử 雖tuy 推thôi 尊tôn 老lão 聃đam 無vô 為vi 自tự 然nhiên 。 之chi 旨chỉ 以dĩ 寓# 於ư 經kinh 世thế 是thị 彼bỉ 善thiện 用dụng 不bất 龜quy 手thủ 之chi 藥dược 得đắc 裂liệt 地địa 而nhi 封phong 者giả 也dã 其kỳ 拙chuyết 於ư 用dụng 老lão 聃đam 者giả 晉tấn 人nhân 之chi 風phong 流lưu 以dĩ 氂ly 牛ngưu 而nhi 捕bộ 鼠thử 適thích 足túc 以dĩ 自tự 累lũy/lụy/luy 耳nhĩ 夫phu 老lão 聃đam 之chi 道đạo 高cao 古cổ 渾hồn 雄hùng 獨độc 跨khóa 百bách 氏thị 將tương 與dữ 三tam 皇hoàng 五ngũ 帝đế 游du 于vu 象tượng 帝đế 之chi 先tiên 者giả 也dã 然nhiên 彼bỉ 未vị 嘗thường 一nhất 稱xưng 伏phục 羲# 神thần 農nông 黃hoàng 帝đế 堯# 舜thuấn 文văn 武võ 之chi 名danh 德đức 似tự 乎hồ 獨độc 立lập 一nhất 宗tông 據cứ 所sở 云vân 云vân 簡giản 儉kiệm 而nhi 退thoái 守thủ 者giả 多đa 何hà 若nhược 莊trang 子tử 之chi 浩hạo 蕩đãng 轉chuyển 變biến 為vi 曲khúc 盡tận 其kỳ 妙diệu 。 歟# 莊trang 子tử 所sở 稱xưng 無vô 為vi 自tự 然nhiên 。 皆giai 歸quy 宿túc 於ư 人nhân 間gian 世thế 。 大đại 宗tông 師sư 應ưng 帝đế 王vương 與dữ 堯# 舜thuấn 孔khổng 顏nhan 之chi 事sự 吾ngô 故cố 曰viết 莊trang 子tử 若nhược 托thác 孤cô 於ư 老lão 聃đam 之chi 無vô 為vi 而nhi 實thật 是thị 神thần 乎hồ 堯# 孔khổng 經kinh 世thế 之chi 孽nghiệt 子tử 也dã 不bất 然nhiên 所sở 稱xưng 大đại 宗tông 師sư 與dữ 應ưng 帝đế 王vương 者giả 請thỉnh 試thí 觀quán 開khai 闢tịch 以dĩ 來lai 其kỳ 孰thục 有hữu 師sư 如như 孔khổng 子tử 之chi 可khả 宗tông 又hựu 孰thục 有hữu 帝đế 如như 唐đường 堯# 之chi 可khả 應ưng 哉tai 此thử 所sở 謂vị 精tinh 于vu 道Đạo 心tâm 之chi 微vi 而nhi 能năng 先tiên 天thiên 而nhi 不bất 違vi 人nhân 者giả 也dã 蓋cái 人nhân 倫luân 而nhi 不bất 知tri 天thiên 命mạng 則tắc 終chung 惑hoặc 於ư 形hình 器khí 爭tranh 奪đoạt 而nhi 不bất 能năng 死tử 生sanh 以dĩ 此thử 身thân 所sở 出xuất 之chi 天thiên 為vi 歸quy 根căn 復phục 命mạng 之chi 極cực 天thiên 道đạo 而nhi 不bất 知tri 人nhân 倫luân 則tắc 終chung 惑hoặc 于vu 虛hư 無vô 斷đoạn 滅diệt 而nhi 不bất 能năng 死tử 生sanh 以dĩ 此thử 身thân 所sở 在tại 之chi 倫luân 為vi 全toàn 體thể 成thành 人nhân 之chi 地địa 矣hĩ 夫phu 子tử 之chi 生sanh 身thân 於ư 親thân 也dã 則tắc 當đương 竭kiệt 此thử 身thân 力lực 以dĩ 報báo 其kỳ 所sở 生sanh 竭kiệt 力lực 而nhi 不bất 以dĩ 孝hiếu 則tắc 何hà 以dĩ 安an 此thử 身thân 於ư 上thượng 下hạ 之chi 生sanh 死tử 哉tai 臣thần 子tử 之chi 受thọ 命mạng 於ư 君quân 也dã 則tắc 當đương 致trí 此thử 身thân 行hành 以dĩ 報báo 其kỳ 所sở 受thọ 致trí 行hành 而nhi 不bất 以dĩ 忠trung 則tắc 何hà 以dĩ 當đương 此thử 身thân 于vu 榮vinh 辱nhục 之chi 生sanh 死tử 哉tai 婦phụ 之chi 配phối 命mạng 于vu 夫phu 也dã 則tắc 當đương 終chung 此thử 節tiết 義nghĩa 以dĩ 報báo 其kỳ 所sở 配phối 終chung 節tiết 而nhi 不bất 以dĩ 貞trinh 則tắc 何hà 以dĩ 潔khiết 此thử 身thân 於ư 離ly 合hợp 之chi 生sanh 死tử 哉tai 統thống 此thử 身thân 世thế 之chi 因nhân 于vu 性tánh 命mạng 也dã 則tắc 當đương 使sử 此thử 身thân 。 世thế 以dĩ 尊tôn 其kỳ 性tánh 命mạng 尊tôn 其kỳ 性tánh 命mạng 而nhi 不bất 能năng 以dĩ 中trung 正chánh 則tắc 何hà 以dĩ 超siêu 此thử 身thân 命mạng 于vu 迷mê 悟ngộ 之chi 生sanh 死tử 哉tai 使sử 天thiên 下hạ 臣thần 子tử 于vu 人nhân 倫luân 之chi 道đạo 皆giai 能năng 如như 屈khuất 子tử 之chi 忠trung 貞trinh 即tức 不bất 得đắc 聖thánh 君quân 而nhi 事sự 不bất 得đắc 賢hiền 僚liêu 同đồng 列liệt 不bất 得đắc 善thiện 地địa 而nhi 居cư 但đãn 自tự 不bất 變biến 其kỳ 操thao 不bất 易dị 其kỳ 世thế 不bất 辱nhục 其kỳ 名danh 不bất 偷thâu 其kỳ 生sanh 不bất 惜tích 其kỳ 死tử 惟duy 懷hoài 王vương 之chi 我ngã 君quân 是thị 慕mộ 惟duy 楚sở 國quốc 之chi 我ngã 土thổ/độ 是thị 求cầu 作tác 九cửu 歌ca 以dĩ 自tự 揚dương 繼kế 九cửu 章chương 以dĩ 自tự 表biểu 漁ngư 父phụ 以dĩ 自tự 放phóng 天thiên 問vấn 以dĩ 自tự 問vấn 卜bốc 居cư 以dĩ 自tự 卜bốc 生sanh 死tử 以dĩ 之chi 性tánh 命mạng 以dĩ 之chi 則tắc 胡hồ 為vi 乎hồ 天thiên 胡hồ 為vi 乎hồ 人nhân 皆giai 自tự 有hữu 不bất 容dung 己kỷ 也dã 復phục 何hà 怨oán 乎hồ 復phục 何hà 憾hám 乎hồ 嗚ô 呼hô 此thử 屈khuất 子tử 所sở 以dĩ 能năng 盡tận 臣thần 子tử 之chi 心tâm 以dĩ 極cực 人nhân 倫luân 之chi 變biến 而nhi 不bất 失thất 其kỳ 性tánh 命mạng 之chi 常thường 也dã 人nhân 孰thục 能năng 以dĩ 道đạo 事sự 君quân 自tự 問vấn 天thiên 自tự 招chiêu 魂hồn 耿# 耿# 至chí 誠thành 死tử 而nhi 不bất 已dĩ 如như 屈khuất 子tử 者giả 哉tai 又hựu 孰thục 能năng 使sử 屈khuất 子tử 奮phấn 于vu 九cửu 淵uyên 之chi 下hạ 而nhi 申thân 於ư 九cửu 天thiên 之chi 上thượng 哉tai 惟duy 盡tận 乎hồ 人nhân 者giả 乃nãi 能năng 盡tận 乎hồ 天thiên 惟duy 盡tận 乎hồ 天thiên 者giả 乃nãi 能năng 盡tận 乎hồ 人nhân 惟duy 潔khiết 淨tịnh 精tinh 微vi 者giả 乃nãi 能năng 天thiên 人nhân 不bất 二nhị 後hậu 世thế 之chi 人nhân 。 孰thục 能năng 有hữu 能năng 精tinh 道Đạo 心tâm 之chi 微vi 如như 莊trang 子tử 者giả 乎hồ 孰thục 有hữu 能năng 一nhất 人nhân 心tâm 之chi 危nguy 如như 屈khuất 子tử 者giả 乎hồ 又hựu 孰thục 有hữu 能năng 存tồn 天thiên 人nhân 幾kỷ 希hy 如như 孟# 子tử 者giả 乎hồ 微vi 者giả 即tức 於ư 穆mục 不bất 已dĩ 之chi 天thiên 命mạng 為vi 不bất 睹đổ 不bất 聞văn 之chi 獨độc 也dã 危nguy 者giả 即tức 顯hiển 見kiến 昭chiêu 著trước 之chi 人nhân 心tâm 為vì 己kỷ 發phát 己kỷ 形hình 之chi 幾kỷ 也dã 天thiên 人nhân 交giao 際tế 皆giai 性tánh 命mạng 流lưu 行hành 之chi 中trung 和hòa 其kỳ 惟duy 聖thánh 人nhân 乃nãi 能năng 慎thận 此thử 獨độc 于vu 隱ẩn 見kiến 之chi 際tế 是thị 惟duy 精tinh 惟duy 一nhất 也dã 天thiên 理lý 易dị 于vu 昧muội 滅diệt 故cố 惟duy 精tinh 之chi 則tắc 得đắc 中trung 人nhân 心tâm 易dị 于vu 流lưu 蕩đãng 故cố 惟duy 一nhất 之chi 則tắc 得đắc 和hòa 惟duy 莊trang 子tử 之chi 精tinh 于vu 中trung 則tắc 立lập 而nhi 不bất 倚ỷ 倚ỷ 則tắc 住trụ 于vu 中trung 如như 子tử 莫mạc 執chấp 中trung 而nhi 無vô 權quyền 也dã 惟duy 屈khuất 子tử 之chi 一nhất 于vu 和hòa 則tắc 率suất 而nhi 不bất 流lưu 流lưu 則tắc 溺nịch 於ư 和hòa 如như 告cáo 子tử 順thuận 情tình 而nhi 失thất 性tánh 也dã 此thử 二nhị 者giả 惟duy 孟# 子tử 得đắc 之chi 故cố 能năng 辨biện 其kỳ 危nguy 微vi 於ư 幾kỷ 希hy 以dĩ 道đạo 其kỳ 堯# 舜thuấn 孔khổng 子tử 適thích 乎hồ 時thời 中trung 之chi 性tánh 善thiện 也dã 以dĩ 故cố 莊trang 子tử 之chi 與dữ 孟# 子tử 皆giai 能năng 自tự 全toàn 而nhi 不bất 陷hãm 於ư 死tử 此thử 善thiện 於ư 居cư 亢kháng 而nhi 能năng 無vô 悔hối 所sở 謂vị 知tri 進tiến 退thoái 存tồn 亡vong 而nhi 不bất 失thất 其kỳ 正chánh 之chi 聖thánh 人nhân 也dã 屈khuất 子tử 與dữ 伯bá 夷di 皆giai 能năng 自tự 盡tận 而nhi 不bất 陷hãm 于vu 生sanh 尤vưu 善thiện 於ư 居cư 亢kháng 而nhi 能năng 無vô 所sở 憾hám 所sở 謂vị 知tri 進tiến 而nhi 不bất 知tri 退thoái 知tri 存tồn 而nhi 不bất 知tri 亡vong 知tri 得đắc 而nhi 不bất 知tri 喪táng 之chi 聖thánh 人nhân 也dã 使sử 屈khuất 原nguyên 伯bá 夷di 二nhị 子tử 亦diệc 如như 莊trang 孟# 而nhi 不bất 死tử 則tắc 天thiên 下hạ 之chi 人nhân 皆giai 藉tạ 此thử 以dĩ 偷thâu 生sanh 自tự 全toàn 為vi 名danh 節tiết 而nhi 萬vạn 世thế 之chi 下hạ 又hựu 孰thục 能năng 高cao 其kỳ 汨cốt 羅la 首thủ 陽dương 之chi 忠trung 烈liệt 哉tai 處xứ 亢kháng 之chi 中trung 有hữu 當đương 慷khảng 慨khái 捐quyên 生sanh 不bất 捐quyên 則tắc 失thất 道đạo 有hữu 當đương 從tùng 容dung 就tựu 義nghĩa 不bất 就tựu 則tắc 失thất 身thân 如như 比tỉ 干can 之chi 死tử 微vi 子tử 之chi 去khứ 箕ki 子tử 之chi 狂cuồng 與dữ 伯bá 屈khuất 之chi 死tử 莊trang 孟# 之chi 生sanh 是thị 皆giai 重trọng/trùng 道đạo 尊tôn 身thân 乃nãi 大đại 聖thánh 大đại 賢hiền 以dĩ 大đại 仁nhân 大đại 義nghĩa 善thiện 於ư 處xứ 亢kháng 無vô 悔hối 無vô 憾hám 其kỳ 于vu 易dị 地địa 則tắc 皆giai 得đắc 而nhi 不bất 失thất 其kỳ 正chánh 者giả 也dã 吾ngô 於ư 是thị 以dĩ 潛tiềm 而nhi 亢kháng 揭yết 之chi 用dụng 此thử 三tam 子tử 為vi 斯tư 乾can/kiền/càn 坤# 變biến 化hóa 之chi 證chứng 據cứ 也dã 況huống 三tam 子tử 者giả 業nghiệp 已dĩ 目mục 窮cùng 千thiên 古cổ 生sanh 同đồng 一nhất 時thời 詎cự 有hữu 昧muội 昧muội 不bất 知tri 不bất 相tương 為vi 尚thượng 論luận 者giả 哉tai 夫phu 固cố 各các 自tự 潛tiềm 行hành 以dĩ 泯mẫn 其kỳ 亢kháng 變biến 各các 以dĩ 怨oán 怒nộ 戒giới 懼cụ 而nhi 致trí 中trung 和hòa 其kỳ 相tương/tướng 忘vong 于vu 無vô 言ngôn 也dã 非phi 世thế 之chi 所sở 知tri 矣hĩ 以dĩ 事sự 觀quán 之chi 似tự 皆giai 不bất 能năng 即tức 身thân 行hành 道Đạo 於ư 世thế 不bất 知tri 皆giai 能năng 即tức 身thân 抗kháng 俗tục 獨độc 行hành 此thử 志chí 以dĩ 能năng 自tự 奮phấn 不bất 委ủy 是thị 真chân 善thiện 于vu 亢kháng 潛tiềm 而nhi 從tùng 心tâm 不bất 踰du 矩củ 也dã 噫# 安an 得đắc 撼# 起khởi 此thử 三tam 子tử 者giả 與dữ 論luận 天thiên 命mạng 流lưu 行hành 之chi 妙diệu 密mật 以dĩ 會hội 其kỳ 宗tông 果quả 如như 是thị 乎hồ 安an 得đắc 驚kinh 起khởi 如như 此thử 三tam 子tử 者giả 與dữ 傳truyền 此thử 儒nho 宗tông 別biệt 傳truyền 之chi 妙diệu 旨chỉ 而nhi 不bất 墜trụy 此thử 文văn 仁nhân 大đại 覺giác 之chi 真chân 宗tông 乎hồ 。
自tự 評bình 曰viết 世thế 不bất 絕tuyệt 賢hiền 庸dong 詎cự 知tri 此thử 後hậu 無vô 有hữu 若nhược 而nhi 人nhân 讀đọc 吾ngô 此thử 論luận 不bất 大đại 為vi 賞thưởng 鑒giám 倡xướng 同đồng 心tâm 者giả 建kiến 一nhất 祠từ 廟miếu 貌mạo 三tam 子tử 之chi 像tượng 以dĩ 孟# 居cư 中trung 而nhi 左tả 右hữu 莊trang 屈khuất 同đồng 堂đường 共cộng 席tịch 相tương 視thị 莫mạc 逆nghịch 以dĩ 配phối 享hưởng 千thiên 古cổ 使sử 景cảnh 仰ngưỡng 此thử 天thiên 人nhân 不bất 二nhị 之chi 宗tông 豈khởi 不bất 為vi 甚thậm 盛thịnh 事sự 哉tai 因nhân 題đề 日nhật 鼎đỉnh 新tân 堂đường 書thư 其kỳ 柱trụ 曰viết 三tam 目mục 已dĩ 皆giai 空không 萬vạn 古cổ 同đồng 堂đường 更cánh 不bất 許hứa 它# 人nhân 又hựu 曰viết 自tự 古cổ 歎thán 生sanh 才tài 戰chiến 國quốc 乃nãi 爾nhĩ 鼎đỉnh 足túc 同đồng 時thời 不bất 相tương 見kiến 今kim 朝triêu 共cộng 放phóng 毫hào 光quang 又hựu 曰viết 誰thùy 云vân 道đạo 並tịnh 不bất 行hành 當đương 世thế 心tâm 傳truyền 惟duy 有hữu 自tự 強cường 我ngã 謂vị 天thiên 猶do 未vị 喪táng 斯tư 文văn 仁nhân 者giả 見kiến 之chi 先tiên 覺giác 。
薛tiết 旻# 曰viết 方phương 孩hài 未vị 嘗thường 欲dục 于vu 濠# 梁lương 園viên 中trung 存tồn 此thử 如như 白bạch 鹿lộc 洞đỗng 祠từ 濂# 溪khê 淵uyên 明minh 孔khổng 明minh 何hà 嘗thường 不bất 寓# 深thâm 旨chỉ 乎hồ 繇# 李# 長trưởng 者giả 華hoa 嚴nghiêm 合hợp 論luận 充sung 之chi 曼mạn 殊thù 普phổ 賢hiền 為vi 佛Phật 兩lưỡng 足túc 羅La 漢Hán 菩Bồ 薩Tát 先tiên 後hậu 專chuyên 通thông 真chân 俗tục 雙song 化hóa 而nhi 覺giác 在tại 其kỳ 中trung 矣hĩ 釋Thích 迦Ca 牟Mâu 尼Ni 佛Phật 。 譯dịch 曰viết 文văn 仁nhân 覺giác 覺giác 杖trượng 人nhân 之chi 苦khổ 心tâm 其kỳ 誰thùy 知tri 之chi 。
天thiên 地địa 無vô 古cổ 今kim 人nhân 心tâm 生sanh 治trị 亂loạn 論luận (# 自tự 徑kính 山sơn 請thỉnh 住trụ 祖tổ 堂đường 時thời )#
天thiên 地địa 無vô 古cổ 今kim 人nhân 心tâm 生sanh 治trị 亂loạn 其kỳ 機cơ 神thần 玅# 在tại 能năng 幹cán 旋toàn 其kỳ 中trung 所sở 謂vị 最tối 神thần 之chi 機cơ 者giả 即tức 吾ngô 人nhân 身thân 心tâm 性tánh 命mạng 也dã 世thế 人nhân 不bất 知tri 。 此thử 機cơ 而nhi 歸quy 治trị 亂loạn 於ư 天thiên 運vận 氣khí 數số 安an 知tri 天thiên 運vận 氣khí 數số 皆giai 生sanh 於ư 吾ngô 人nhân 之chi 自tự 心tâm 哉tai 此thử 惟duy 佛Phật 祖tổ 能năng 握ác 性tánh 命mạng 之chi 機cơ 使sử 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 悟ngộ 此thử 安an 性tánh 命mạng 之chi 法pháp 不bất 為vi 生sanh 死tử 聖thánh 凡phàm 之chi 所sở 升thăng 沉trầm 聖thánh 賢hiền 能năng 握ác 身thân 命mạng 之chi 機cơ 使sử 天thiên 下hạ 百bá 姓tánh 知tri 此thử 安an 身thân 命mạng 之chi 道đạo 不bất 為vi 善thiện 惡ác 是thị 非phi 。 之chi 所sở 迷mê 亂loạn 世thế 界giới 賴lại 有hữu 佛Phật 聖thánh 出xuất 生sanh 以dĩ 治trị 易dị 亂loạn 能năng 使sử 人nhân 有hữu 安an 身thân 立lập 命mạng 之chi 法pháp 人nhân 與dữ 世thế 雖tuy 有hữu 變biến 壞hoại 而nhi 安an 身thân 立lập 命mạng 之chi 法pháp 決quyết 不bất 可khả 一nhất 日nhật 不bất 明minh 於ư 世thế 也dã 如như 我ngã 佛Phật 出xuất 生sanh 之chi 時thời 滿mãn 世thế 界giới 是thị 邪tà 魔ma 外ngoại 道đạo 。 毀hủy 害hại 正Chánh 法Pháp 其kỳ 阿A 闍Xà 世Thế 王Vương 。 與dữ 提Đề 婆Bà 達Đạt 多Đa 。 等đẳng 無vô 一nhất 時thời 一nhất 事sự 不bất 是thị 殺sát 害hại 佛Phật 慧tuệ 命mạng 者giả 佛Phật 不bất 但đãn 不bất 厭yếm 惡ác 且thả 生sanh 大đại 哀ai 憐lân 而nhi 多đa 方phương 救cứu 拔bạt 彼bỉ 伎kỹ 窮cùng 倆lưỡng 盡tận 悉tất 皆giai 皈quy 化hóa 同đồng 佛Phật 轉chuyển 大đại 法Pháp 輪luân 。 為vi 萬vạn 古cổ 成thành 佛Phật 度độ 生sanh 之chi 標tiêu 格cách 即tức 我ngã 達đạt 磨ma 祖tổ 師sư 初sơ 到đáo 震chấn 旦đán 斥xích 相tương/tướng 指chỉ 心tâm 為vi 諸chư 家gia 妒đố 害hại 乃nãi 至chí 九cửu 年niên 面diện 壁bích 六lục 遭tao 服phục 毒độc 終chung 得đắc 斷đoạn 臂tý 神thần 光quang 而nhi 傳truyền 心tâm 法pháp 以dĩ 至chí 一nhất 花hoa 五ngũ 葉diệp 開khai 遍biến 支chi 那na 腳cước 下hạ 兒nhi 孫tôn 踏đạp 殺sát 天thiên 下hạ 迄hất 於ư 末mạt 世thế 各các 自tự 分phần/phân 門môn 列liệt 戶hộ 互hỗ 相tương 詆# 訾tí 竟cánh 不bất 能năng 如như 從tùng 上thượng 佛Phật 祖tổ 挽vãn 回hồi 魔ma 外ngoại 以dĩ 歸quy 正chánh 覺giác 是thị 豈khởi 真chân 能năng 得đắc 髓tủy 傳truyền 命mạng 之chi 兒nhi 孫tôn 哉tai 即tức 世thế 間gian 法pháp 今kim 人nhân 動động 謂vị 三tam 代đại 之chi 上thượng 風phong 俗tục 淳thuần 樸phác 人nhân 民dân 易dị 化hóa 我ngã 問vấn 汝nhữ 古cổ 有hữu 堯# 生sanh 丹đan 朱chu 之chi 子tử 囂hiêu 訟tụng 傲ngạo 慢mạn 有hữu 共cộng 工công 之chi 臣thần 象tượng 恭cung 庸dong 違vi 世thế 有hữu 洪hồng 水thủy 之chi 災tai 人nhân 民dân 厄ách 於ư 饑cơ 溺nịch 舜thuấn 有hữu 頑ngoan 親thân 傲ngạo 弟đệ 日nhật 以dĩ 見kiến 殺sát 為vi 事sự 國quốc 有hữu 三tam 苗miêu 逆nghịch 命mạng 四tứ 凶hung 之chi 誅tru 禹vũ 有hữu 水thủy 土thổ/độ 之chi 役dịch 過quá 門môn 不bất 入nhập 焦tiêu 勞lao 勤cần 苦khổ 鞠cúc 躬cung 盡tận 瘁# 湯thang 武võ 救cứu 生sanh 民dân 於ư 水thủy 火hỏa 不bất 辭từ 征chinh 誅tru 之chi 名danh 而nhi 受thọ 慚tàm 德đức 之chi 罪tội 文văn 王vương 有hữu 羑# 里lý 之chi 囚tù 而nhi 忍nhẫn 食thực 子tử 之chi 痛thống 周chu 公công 有hữu 管quản 蔡thái 之chi 亂loạn 流lưu 言ngôn 之chi 加gia 孔khổng 子tử 汲cấp 汲cấp 遑hoàng 遑hoàng 削tước 跡tích 伐phạt 木mộc 厄ách 陳trần 畏úy 匡khuông 轍triệt 環hoàn 天thiên 下hạ 至chí 於ư 出xuất 妻thê 如như 喪táng 家gia 之chi 狗cẩu 孟# 子tử 不bất 得đắc 行hành 其kỳ 志chí 闢tịch 楊dương 墨mặc 禁cấm 邪tà 說thuyết 豈khởi 好hảo/hiếu 辯biện 哉tai 不bất 得đắc 已dĩ 也dã 如như 上thượng 諸chư 大đại 聖thánh 賢hiền 遭tao 此thử 父phụ 子tử 兄huynh 弟đệ 。 夫phu 婦phụ 人nhân 倫luân 大đại 變biến 賊tặc 寇khấu 猾# 夏hạ 洪hồng 水thủy 滔thao 天thiên 邪tà 說thuyết 橫hoạnh/hoành 議nghị 矯kiểu 亂loạn 陷hãm 溺nịch 今kim 人nhân 有hữu 一nhất 於ư 此thử 則tắc 殺sát 身thân 亡vong 家gia 敗bại 國quốc 亂loạn 世thế 無vô 所sở 不bất 至chí 。 矣hĩ 如như 何hà 能năng 成thành 此thử 熙hi 皞# 治trị 平bình 而nhi 端đoan 拱củng 無vô 為vi 哉tai 故cố 謂vị 堯# 不bất 難nan 以dĩ 天thiên 下hạ 與dữ 舜thuấn 最tối 難nạn/nan 是thị 使sử 囂hiêu 訟tụng 之chi 子tử 與dữ 九cửu 男nam 二nhị 女nữ 事sự 舜thuấn 而nhi 不bất 敢cảm 作tác 亂loạn 爭tranh 奪đoạt 使sử 此thử 不bất 肖tiếu 之chi 子tử 能năng 為vi 人nhân 敬kính 順thuận 之chi 臣thần 是thị 堯# 不bất 謂vị 之chi 神thần 堯# 可khả 乎hồ 舜thuấn 不bất 難nan 於ư 攝nhiếp 堯# 之chi 政chánh 與dữ 作tác 九cửu 男nam 二nhị 女nữ 之chi 主chủ 而nhi 難nạn/nan 於ư 自tự 處xứ 父phụ 子tử 骨cốt 肉nhục 能năng 使sử 瞽# 叟# 底để 豫dự 傲ngạo 弟đệ 忸# 怩# 是thị 舜thuấn 不bất 謂vị 之chi 孝hiếu 舜thuấn 智trí 舜thuấn 可khả 乎hồ 推thôi 之chi 禹vũ 湯thang 文văn 武võ 周chu 孔khổng 顏nhan 曾tằng 思tư 孟# 無vô 一nhất 不bất 是thị 行hành 人nhân 難nan 行hành 處xứ 人nhân 難nạn 處xứ 化hóa 人nhân 難nan 化hóa 治trị 人nhân 難nạn/nan 治trị 者giả 也dã 故cố 曰viết 聖thánh 人nhân 。 人nhân 倫luân 之chi 至chí 也dã 能năng 使sử 如như 此thử 人nhân 倫luân 以dĩ 至chí 不bất 言ngôn 而nhi 信tín 不bất 動động 而nhi 變biến 無vô 為vi 而nhi 成thành 非phi 以dĩ 至chí 誠thành 盡tận 己kỷ 性tánh 命mạng 之chi 道đạo 能năng 如như 是thị 乎hồ 由do 是thị 觀quán 之chi 。 世thế 界giới 治trị 亂loạn 何hà 嘗thường 有hữu 定định 惟duy 知tri 性tánh 命mạng 人nhân 處xứ 亂loạn 亦diệc 治trị 不bất 知tri 性tánh 命mạng 人nhân 處xử 治trị 亦diệc 亂loạn 須tu 知tri 性tánh 命mạng 之chi 機cơ 最tối 神thần 全toàn 在tại 人nhân 能năng 幹cán 旋toàn 則tắc 天thiên 地địa 古cổ 今kim 皆giai 在tại 我ngã 矣hĩ 今kim 人nhân 動động 輒triếp 怨oán 恨hận 世thế 界giới 惡ác 人nhân 倫luân 壞hoại 世thế 界giới 之chi 惡ác 又hựu 有hữu 惡ác 於ư 三tam 代đại 者giả 乎hồ 人nhân 倫luân 之chi 壞hoại 又hựu 有hữu 壞hoại 於ư 堯# 舜thuấn 時thời 乎hồ 惟duy 堯# 舜thuấn 諸chư 聖thánh 處xứ 之chi 則tắc 治trị 惟duy 堯# 舜thuấn 治trị 之chi 所sở 以dĩ 謂vị 之chi 堯# 舜thuấn 即tức 如như 桀# 紂# 處xứ 祖tổ 父phụ 見kiến 成thành 好hảo/hiếu 天thiên 下hạ 不bất 解giải 享hưởng 受thọ 將tương 好hảo/hiếu 世thế 界giới 弄lộng 作tác 壞hoại 世thế 界giới 將tương 好hảo/hiếu 人nhân 倫luân 弄lộng 作tác 壞hoại 人nhân 倫luân 不bất 是thị 湯thang 武võ 之chi 來lai 重trọng/trùng 為vi 新tân 命mạng 新tân 民dân 則tắc 天thiên 下hạ 復phục 成thành 洪hồng 荒hoang 人nhân 獸thú 相tương/tướng 食thực 去khứ 也dã 吾ngô 故cố 曰viết 使sử 天thiên 下hạ 萬vạn 世thế 之chi 君quân 不bất 敢cảm 為vi 桀# 紂# 之chi 君quân 者giả 湯thang 武võ 之chi 力lực 也dã 使sử 天thiên 下hạ 萬vạn 世thế 之chi 臣thần 不bất 敢cảm 為vi 僭# 逆nghịch 之chi 臣thần 者giả 夷di 齊tề 之chi 力lực 也dã 使sử 天thiên 下hạ 萬vạn 世thế 之chi 父phụ 子tử 不bất 敢cảm 為vi 忤ngỗ 逆nghịch 父phụ 子tử 者giả 堯# 舜thuấn 之chi 力lực 也dã 使sử 天thiên 下hạ 萬vạn 世thế 之chi 兄huynh 弟đệ 不bất 敢cảm 為vi 管quản 蔡thái 之chi 兄huynh 弟đệ 者giả 周chu 公công 之chi 力lực 也dã 使sử 天thiên 下hạ 萬vạn 世thế 之chi 夫phu 婦phụ 不bất 敢cảm 為vi 不bất 正chánh 之chi 夫phu 婦phụ 者giả 孔khổng 曾tằng 之chi 力lực 也dã 更cánh 有hữu 使sử 天thiên 下hạ 萬vạn 世thế 之chi 朋bằng 友hữu 不bất 敢cảm 為vi 原nguyên 壤nhưỡng 之chi 朋bằng 友hữu 者giả 亦diệc 以dĩ 杖trượng 扣khấu 脛hĩnh 之chi 力lực 也dã 吾ngô 佛Phật 祖tổ 之chi 道đạo 至chí 於ư 五ngũ 宗tông 亦diệc 當đương 有hữu 集tập 大đại 成thành 者giả 故cố 吾ngô 作tác 會hội 祖tổ 規quy 以dĩ 追truy 孔khổng 子tử 集tập 大đại 成thành 之chi 意ý 假giả 如như 世thế 法pháp 無vô 孔khổng 子tử 刪san 詩thi 書thư 定định 禮lễ 樂nhạo/nhạc/lạc 正chánh 大đại 易dị 作tác 春xuân 秋thu 使sử 天thiên 下hạ 萬vạn 世thế 三tam 綱cương 五ngũ 常thường 為vi 聖thánh 帝đế 明minh 王vương 傳truyền 授thọ 心tâm 法pháp 則tắc 堯# 舜thuấn 中trung 道đạo 之chi 正chánh 始thỉ 與dữ 文văn 武võ 和hòa 道đạo 之chi 正chánh 終chung 皆giai 不bất 得đắc 致trí 中trung 和hòa 成thành 位vị 育dục 為vi 萬vạn 古cổ 天thiên 人nhân 一nhất 貫quán 之chi 道đạo 矣hĩ 大đại 哉tai 天thiên 下hạ 萬vạn 世thế 有hữu 不bất 知tri 孔khổng 子tử 集tập 大đại 成thành 之chi 意ý 而nhi 能năng 為vi 天thiên 下hạ 身thân 心tâm 性tánh 命mạng 之chi 治trị 者giả 未vị 之chi 有hữu 也dã 。 有hữu 不bất 知tri 孔khổng 子tử 之chi 治trị 而nhi 能năng 知tri 佛Phật 祖tổ 之chi 道đạo 亦diệc 未vị 之chi 有hữu 也dã 。 有hữu 不bất 知tri 佛Phật 祖tổ 之chi 道đạo 而nhi 能năng 會hội 同đồng 世thế 法pháp 出xuất 世thế 法Pháp 者giả 。 斷đoạn 斷đoạn 乎hồ 未vị 之chi 有hữu 也dã 。
泰thái 伯bá 丹đan 朱chu 合hợp 論luận
古cổ 人nhân 隱ẩn 德đức 有hữu 潛tiềm 行hành 密mật 用dụng 。 非phi 古cổ 今kim 之chi 所sở 能năng 測trắc 者giả 不bất 得đắc 一nhất 深thâm 心tâm 人nhân 闡xiển 發phát 之chi 則tắc 其kỳ 人nhân 終chung 被bị 不bất 白bạch 之chi 名danh 吾ngô 欲dục 為vi 泰thái 伯bá 丹đan 朱chu 作tác 一nhất 合hợp 論luận 可khả 乎hồ 吳ngô 泰thái 伯bá 逃đào 之chi 荊kinh 蠻# 斷đoạn 髮phát 文văn 身thân 使sử 不bất 悉tất 其kỳ 隱ẩn 亦diệc 可khả 謂vị 忘vong 厥quyết 天thiên 倫luân 自tự 甘cam 狂cuồng 廢phế 者giả 矣hĩ 其kỳ 誰thùy 以dĩ 至chí 德đức 歸quy 之chi 自tự 孔khổng 子tử 以dĩ 三tam 以dĩ 天thiên 下hạ 讓nhượng 民dân 無vô 德đức 而nhi 稱xưng 許hứa 其kỳ 為vi 至chí 德đức 蓋cái 原nguyên 其kỳ 心tâm 有hữu 成thành 父phụ 之chi 志chí 成thành 其kỳ 弟đệ 之chi 子tử 之chi 賢hiền 使sử 非phi 身thân 入nhập 無vô 知tri 之chi 俗tục 髡# 然nhiên 自tự 放phóng 則tắc 太thái 王vương 之chi 意ý 舉cử 之chi 是thị 廢phế 長trường/trưởng 也dã 兼kiêm 廢phế 賢hiền 也dã 寢tẩm 之chi 是thị 不bất 能năng 成thành 季quý 也dã 兼kiêm 不bất 能năng 成thành 昌xương 也dã 身thân 為vi 人nhân 子tử 奈nại 何hà 使sử 吾ngô 父phụ 有hữu 未vị 遂toại 之chi 裏lý 乎hồ 故cố 佯dương 狂cuồng 自tự 棄khí 以dĩ 示thị 己kỷ 無vô 可khả 立lập 之chi 德đức 生sanh 平bình 行hành 事sự 概khái 乎hồ 未vị 見kiến 所sở 謂vị 至chí 德đức 是thị 耶da 非phi 耶da 至chí 唐đường 之chi 丹đan 朱chu 政chánh 可khả 與dữ 周chu 之chi 泰thái 伯bá 相tương/tướng 提đề 而nhi 並tịnh 論luận 焉yên 囂hiêu 訟tụng 自tự 恣tứ 傲ngạo 虐ngược 是thị 作tác 朋bằng 淫dâm 於ư 家gia 用dụng 殄điễn 厥quyết 世thế 其kỳ 誰thùy 以dĩ 至chí 孝hiếu 歸quy 之chi 杖trượng 人nhân 獨độc 謂vị 不bất 然nhiên 孔khổng 子tử 既ký 可khả 以dĩ 泰thái 伯bá 為vi 至chí 德đức 吾ngô 獨độc 不bất 可khả 以dĩ 丹đan 朱chu 為vi 至chí 孝hiếu 乎hồ 堯# 取thủ 丹đan 之chi 天thiên 下hạ 而nhi 與dữ 之chi 舜thuấn 人nhân 雖tuy 甚thậm 不bất 肖tiếu 豈khởi 不bất 知tri 有hữu 天thiên 下hạ 之chi 利lợi 豈khởi 不bất 知tri 有hữu 應ưng 得đắc 天thiên 下hạ 與dữ 不bất 應ưng 得đắc 天thiên 下hạ 之chi 故cố 而nhi 拱củng 手thủ 而nhi 讓nhượng 之chi 他tha 人nhân 使sử 丹đan 朱chu 即tức 不bất 稱xưng 戈qua 作tác 亂loạn 少thiểu 有hữu 忌kỵ 舜thuấn 受thọ 禪thiền 之chi 意ý 少thiểu 示thị 已dĩ 有hữu 可khả 立lập 之chi 才tài 與dữ 夫phu 可khả 立lập 之chi 德đức 堯# 雖tuy 注chú 念niệm 有hữu 鰥quan 亦diệc 無vô 如như 之chi 何hà 。 矣hĩ 歷lịch 試thí 諸chư 艱gian 之chi 意ý 見kiến 阻trở 於ư 子tử 負phụ 神thần 享hưởng 民dân 安an 之chi 素tố 望vọng 者giả 終chung 淹yêm 北bắc 面diện 神thần 堯# 之chi 名danh 何hà 居cư 焉yên 使sử 丹đan 朱chu 也dã 始thỉ 而nhi 非phi 不bất 肖tiếu 則tắc 舜thuấn 無vô 得đắc 天thiên 下hạ 之chi 理lý 繼kế 而nhi 猶do 不bất 肖tiếu 則tắc 舜thuấn 無vô 得đắc 天thiên 下hạ 之chi 熱nhiệt 故cố 寧ninh 與dữ 九cửu 男nam 二nhị 女nữ 同đồng 心tâm 事sự 舜thuấn 轉chuyển 不bất 肖tiếu 之chi 跡tích 為vi 敬kính 順thuận 之chi 臣thần 始thỉ 終chung 所sở 為vi 皆giai 成thành 。 父phụ 之chi 志chí 成thành 父phụ 之chi 名danh 使sử 與dữ 周chu 泰thái 伯bá 相tương 遇ngộ 於ư 九cửu 原nguyên 亦diệc 當đương 相tương 視thị 而nhi 迎nghênh 笑tiếu 矣hĩ 以dĩ 為vi 不bất 肖tiếu 何hà 其kỳ 誣vu 哉tai 又hựu 何hà 其kỳ 微vi 哉tai 又hựu 不bất 見kiến 武võ 庚canh 之chi 與dữ 管quản 蔡thái 以dĩ 殷ân 之chi 故cố 而nhi 亂loạn 乎hồ 此thử 可khả 見kiến 丹đan 朱chu 之chi 後hậu 萬vạn 世thế 無vô 能năng 及cập 者giả 。 也dã 或hoặc 有hữu 謂vị 知tri 人nhân 者giả 智trí 自tự 知tri 者giả 明minh 如như 大đại 王vương 既ký 能năng 知tri 子tử 季quý 之chi 賢hiền 與dữ 孫tôn 昌xương 之chi 聖thánh 可khả 以dĩ 大đại 其kỳ 後hậu 而nhi 不bất 知tri 泰thái 伯bá 之chi 賢hiền 則tắc 其kỳ 知tri 亦diệc 有hữu 所sở 未vị 盡tận 而nhi 大đại 王vương 與dữ 王vương 季quý 不bất 又hựu 為vi 泰thái 伯bá 所sở 瞞man 過quá 乎hồ 又hựu 堯# 之chi 所sở 以dĩ 為vi 神thần 舜thuấn 之chi 所sở 以dĩ 為vi 智trí 自tự 古cổ 稱xưng 之chi 矣hĩ 豈khởi 獨độc 不bất 知tri 丹đan 朱chu 之chi 能năng 退thoái 藏tạng 于vu 密mật 乎hồ 若nhược 大đại 王vương 者giả 隱ẩn 衷# 未vị 之chi 發phát 也dã 使sử 泰thái 伯bá 不bất 引dẫn 去khứ 大đại 王vương 肯khẳng 自tự 為vi 廢phế 長trường/trưởng 哉tai 所sở 謂vị 泰thái 伯bá 能năng 深thâm 知tri 父phụ 之chi 意ý 與dữ 知tri 弟đệ 侄# 之chi 賢hiền 故cố 不bất 陷hãm 之chi 於ư 不bất 義nghĩa 以dĩ 成thành 父phụ 弟đệ 與dữ 侄# 之chi 德đức 而nhi 大đại 先tiên 人nhân 之chi 嗣tự 此thử 德đức 之chi 至chí 即tức 孝hiếu 之chi 至chí 也dã 為vi 人nhân 子tử 者giả 孝hiếu 孰thục 有hữu 大đại 於ư 是thị 乎hồ 即tức 如như 堯# 也dã 使sử 不bất 深thâm 知tri 丹đan 朱chu 之chi 能năng 隱ẩn 忍nhẫn 事sự 人nhân 而nhi 讓nhượng 位vị 於ư 賢hiền 則tắc 堯# 必tất 不bất 舉cử 舜thuấn 以dĩ 成thành 此thử 揖ấp 讓nhượng 之chi 事sự 如như 舜thuấn 不bất 知tri 丹đan 朱chu 之chi 能năng 甘cam 心tâm 臣thần 事sự 於ư 己kỷ 則tắc 舜thuấn 亦diệc 必tất 不bất 敢cảm 承thừa 受thọ 堯# 之chi 大đại 位vị 此thử 各các 自tự 相tương 知tri 相tương/tướng 肯khẳng 故cố 能năng 成thành 此thử 唐đường 虞ngu 之chi 至chí 治trị 也dã 然nhiên 則tắc 丹đan 朱chu 之chi 不bất 肖tiếu 於ư 堯# 舜thuấn 之chi 為vi 君quân 則tắc 可khả 而nhi 謂vị 不bất 肖tiếu 於ư 為vi 子tử 則tắc 不bất 可khả 也dã 故cố 武võ 庚canh 之chi 與dữ 管quản 蔡thái 萬vạn 萬vạn 不bất 如như 丹đan 朱chu 可khả 知tri 矣hĩ 至chí 如như 周chu 公công 之chi 智trí 亦diệc 有hữu 不bất 及cập 於ư 堯# 舜thuấn 乎hồ 雖tuy 然nhiên 此thử 正chánh 周chu 公công 之chi 知tri 能năng 通thông 其kỳ 變biến 也dã 周chu 公công 非phi 不bất 知tri 武võ 庚canh 與dữ 管quản 蔡thái 也dã 事sự 不bất 容dung 己kỷ 勢thế 如như 此thử 行hành 人nhân 。 只chỉ 知tri 以dĩ 大đại 義nghĩa 滅diệt 親thân 誰thùy 知tri 正chánh 以dĩ 大đại 義nghĩa 成thành 其kỳ 親thân 乎hồ 周chu 公công 以dĩ 大đại 義nghĩa 制chế 天thiên 下hạ 萬vạn 世thế 故cố 寧ninh 居cư 其kỳ 過quá 而nhi 弗phất 辭từ 正chánh 使sử 天thiên 下hạ 萬vạn 世thế 不bất 敢cảm 以dĩ 不bất 義nghĩa 而nhi 自tự 陷hãm 陷hãm 天thiên 下hạ 也dã 此thử 非phi 周chu 公công 之chi 隱ẩn 又hựu 何hà 足túc 成thành 大đại 事sự 哉tai 從tùng 上thượng 聖thánh 賢hiền 之chi 隱ẩn 幾kỷ 人nhân 能năng 知tri 之chi 觀quán 過quá 知tri 仁nhân 真chân 孔khổng 子tử 深thâm 幾kỷ 之chi 藏tạng 密mật 乎hồ 五ngũ 臺đài 弟đệ 子tử 大đại 續tục 吳ngô 昌xương 仍nhưng 紀kỷ 。
潛tiềm 艸thảo 曰viết 田điền 單đơn 可khả 以dĩ 有hữu 齊tề 而nhi 不bất 有hữu 郭quách 子tử 儀nghi 可khả 以dĩ 有hữu 唐đường 而nhi 不bất 有hữu 朱chu 虛hư 侯hầu 章chương 可khả 以dĩ 有hữu 漢hán 而nhi 不bất 有hữu 皆giai 隱ẩn 讓nhượng 也dã 惜tích 不bất 遇ngộ 孔khổng 子tử 稱xưng 之chi 史sử 遷thiên 伯bá 夷di 傳truyền 中trung 惜tích 許hứa 由do 亦diệc 此thử 意ý 歟# 泰thái 伯bá 自tự 文văn 周chu 來lai 不bất 顯hiển 四tứ 百bách 年niên 後hậu 一nhất 布bố 衣y 表biểu 之chi 真chân 青thanh 雲vân 哉tai 杖trượng 人nhân 表biểu 丹đan 朱chu 之chi 隱ẩn 總tổng 以dĩ 教giáo 萬vạn 世thế 之chi 讓nhượng 而nhi 自tự 造tạo 一nhất 青thanh 雲vân 耳nhĩ 然nhiên 則tắc 莊trang 子tử 協hiệp 唐đường 許hứa 謂vị 之chi 讓nhượng 書thư 可khả 乎hồ 。
詩thi 論luận
詩thi 者giả 志chí 之chi 所sở 之chi 也dã 持trì 也dã 時thời 也dã 莊trang 生sanh 曰viết 靈linh 臺đài 者giả 有hữu 持trì 而nhi 不bất 知tri 其kỳ 所sở 持trì 而nhi 不bất 可khả 持trì 。 者giả 也dã 關quan 尹# 嘗thường 言ngôn 道đạo 寓# 永vĩnh 言ngôn 言ngôn 志chí 發phát 其kỳ 心tâm 苗miêu 其kỳ 寓# 興hưng 也dã 深thâm 矣hĩ 一nhất 闔hạp 一nhất 闢tịch 一nhất 正chánh 一nhất 變biến 一nhất 直trực 一nhất 曲khúc 一nhất 平bình 一nhất 奇kỳ 其kỳ 音âm 自tự 諧hài 其kỳ 節tiết 自tự 中trung 殆đãi 以dĩ 法pháp 持trì 其kỳ 不bất 可khả 持trì 者giả 以dĩ 時thời 而nhi 節tiết 宣tuyên 其kỳ 所sở 之chi 也dã 乎hồ 雷lôi 風phong 恆hằng 風phong 雷lôi 益ích 有hữu 形hình 者giả 壞hoại 而nhi 聲thanh 氣khí 不bất 壞hoại 其kỳ 明minh 徵trưng 也dã 風phong 力lực 最tối 大đại 隨tùy 處xứ 善thiện 入nhập 以dĩ 轉chuyển 人nhân 動động 靜tĩnh 歸quy 風phong 有hữu 轉chuyển 之chi 者giả 風phong 教giáo 風phong 俗tục 以dĩ 是thị 稱xưng 焉yên 故cố 曰viết 風phong 力lực 聲thanh 氣khí 寔thật 傳truyền 心tâm 光quang 心tâm 不bất 見kiến 心tâm 以dĩ 寓# 而nhi 顯hiển 故cố 詩thi 以dĩ 風phong 始thỉ 是thị 曰viết 心tâm 聲thanh 興hưng 詩thi 為vi 禮lễ 樂nhạo/nhạc/lạc 之chi 端đoan 自tự 詠vịnh 勺chước 以dĩ 至chí 白bạch 首thủ 相tướng 見kiến 喻dụ 志chí 衝xung 口khẩu 玅# 協hiệp 未vị 嘗thường 離ly 也dã 詩thi 有hữu 六lục 義nghĩa 寔thật 是thị 比tỉ 興hưng 賦phú 三tam 互hỗ 而nhi 風phong 轉chuyển 古cổ 今kim 之chi 輪luân 焉yên 詩thi 有hữu 四tứ 可khả 寔thật 是thị 哀ai 樂nhạo/nhạc/lạc 之chi 兩lưỡng 端đoan 感cảm 于vu 中trung 而nhi 相tương 生sanh 者giả 也dã 風phong 寫tả 情tình 景cảnh 雅nhã 敘tự 事sự 理lý 頌tụng 稱xưng 功công 德đức 用dụng 之chi 鄉hương 國quốc 朝triều 廷đình 宗tông 廟miếu 其kỳ 概khái 也dã 約ước 言ngôn 之chi 雅nhã 頌tụng 皆giai 興hưng 于vu 風phong 而nhi 比tỉ 興hưng 所sở 以dĩ 為vi 賦phú 三tam 自tự 兼kiêm 六lục 而nhi 三tam 自tự 互hỗ 焉yên 古cổ 今kim 之chi 輪luân 轉chuyển 而nhi 不bất 已dĩ 就tựu 海hải 洗tẩy 海hải 聖thánh 人nhân 因nhân 之chi 四tứ 可khả 者giả 可khả 以dĩ 興hưng 可khả 以dĩ 觀quán 可khả 以dĩ 群quần 可khả 以dĩ 怨oán 也dã 是thị 遠viễn 近cận 一nhất 多đa 之chi 貫quán 也dã 惟duy 興hưng 乃nãi 觀quán 惟duy 觀quán 乃nãi 群quần 惟duy 群quần 乃nãi 怨oán 或hoặc 謂vị 怨oán 則tắc 何hà 以dĩ 消tiêu 之chi 予# 曰viết 勿vật 憂ưu 也dã 怨oán 不bất 得đắc 已dĩ 而nhi 興hưng 猶do 冬đông 不bất 得đắc 已dĩ 而nhi 春xuân 也dã 貞trinh 之chi 起khởi 元nguyên 也dã 亢kháng 之chi 于vu 潛tiềm 也dã 言ngôn 者giả 無vô 罪tội 聞văn 者giả 以dĩ 戒giới 攄# 其kỳ 鬱uất 結kết 雖tuy 怨oán 而nhi 不bất 怨oán 也dã 通thông 乎hồ 貞trinh 元nguyên 亢kháng 潛tiềm 之chi 道đạo 而nhi 知tri 之chi 即tức 怒nộ 怨oán 而nhi 致trí 中trung 和hòa 矣hĩ 四tứ 時thời 行hành 焉yên 六lục 龍long 乘thừa 焉yên 詩thi 還hoàn 其kỳ 詩thi 吾ngô 何hà 言ngôn 哉tai 皎hiệu 然nhiên 曰viết 詩thi 之chi 為vi 道đạo 居cư 六lục 經kinh 之chi 先tiên 司ty 眾chúng 玅# 之chi 門môn 徹triệt 空không 王vương 之chi 奧áo 但đãn 恐khủng 徒đồ 揮huy 斧phủ 斤cân 而nhi 無vô 其kỳ 質chất 則tắc 伯bá 牙nha 所sở 太thái 息tức 也dã 憨# 公công 曰viết 詩thi 禪thiền 一nhất 也dã 吾ngô 宗tông 以dĩ 之chi 接tiếp 機cơ 山sơn 川xuyên 煙yên 雲vân 艸thảo 水thủy 飛phi 躍dược 感cảm 物vật 造tạo 耑# 不bất 即tức 不bất 離ly 。 而nhi 協hiệp 在tại 其kỳ 中trung 矣hĩ 區khu 區khu 與dữ 王vương 孟# 李# 杜đỗ 磨ma 戛# 聲thanh 律luật 而nhi 已dĩ 乎hồ 然nhiên 王vương 孟# 李# 杜đỗ 諸chư 人nhân 諧hài 音âm 中trung 節tiết 時thời 宜nghi 正chánh 變biến 適thích 其kỳ 天thiên 然nhiên 亦diệc 未vị 嘗thường 非phi 思tư 無vô 邪tà 之chi 陶đào 鑄chú 糠khang 秕# 也dã 。
虛hư 舟chu 子tử 曰viết 尼ni 山sơn 以dĩ 一nhất 言ngôn 蔽tế 之chi 曰viết 思tư 無vô 邪tà 攷# 亭đình 曰viết 夫phu 詩thi 何hà 為vi 而nhi 作tác 也dã 知tri 一nhất 言ngôn 之chi 提đề 轉chuyển 風phong 力lực 乎hồ 知tri 一nhất 問vấn 而nhi 興hưng 之chi 隨tùy 風phong 申thân 命mạng 乎hồ 書thư 陽dương 也dã 詩thi 陰ấm 也dã 古cổ 圓viên 也dã 律luật 方phương 也dã 書thư 以dĩ 表biểu 禮lễ 詩thi 以dĩ 入nhập 樂nhạo/nhạc/lạc 其kỳ 律luật 則tắc 春xuân 秋thu 其kỳ 變biến 則tắc 易dị 也dã 法pháp 度độ 開khai 合hợp 吞thôn 吐thổ 性tánh 情tình 辟tịch 如như 食thực 蜜mật 無vô 中trung 無vô 邊biên 。 因nhân 其kỳ 不bất 得đắc 已dĩ 而nhi 轉chuyển 之chi 一nhất 澄trừng 一nhất 流lưu 一nhất 收thu 一nhất 放phóng 節tiết 宣tuyên 之chi 道đạo 也dã 。
陳trần 丹đan 裏lý 曰viết 孔khổng 子tử 教giáo 學học 詩thi 而nhi 及cập 鳥điểu 獸thú 艸thảo 木mộc 其kỳ 寓# 深thâm 矣hĩ 蝶# 菴am 曰viết 詩thi 祖tổ 伏phục 戲hí 之chi 立lập 象tượng 代đại 戲hí 祖tổ 鳥điểu 獸thú 艸thảo 木mộc 夫phu 寓# 物vật 而nhi 不bất 敢cảm 正chánh 言ngôn 臣thần 子tử 之chi 誼# 也dã 後hậu 來lai 以dĩ 奇kỳ 聞văn 僻tích 事sự 捧phủng 硯# 捉tróc 刀đao 是thị 又hựu 下hạ 古cổ 之chi 鳥điểu 獸thú 艸thảo 水thủy 也dã 別biệt 峰phong 相tương 見kiến 即tức 邊biên 是thị 中trung 誰thùy 知tri 吾ngô 師sư 之chi 寓# 一nhất 切thiết 以dĩ 隨tùy 風phong 轉chuyển 風phong 也dã 乎hồ 。
正chánh 命mạng 墮đọa 論luận
孔khổng 子tử 曰viết 五ngũ 十thập 而nhi 知tri 天thiên 命mạng 又hựu 曰viết 五ngũ 十thập 以dĩ 學học 易dị 可khả 以dĩ 無vô 大đại 過quá 矣hĩ 又hựu 曰viết 人nhân 之chi 過quá 也dã 各các 於ư 其kỳ 黨đảng 觀quán 過quá 斯tư 知tri 仁nhân 矣hĩ 又hựu 曰viết 丘khâu 也dã 幸hạnh 苟cẩu 有hữu 過quá 人nhân 必tất 知tri 之chi 秪# 如như 天thiên 命mạng 與dữ 易dị 有hữu 何hà 別biệt 一nhất 曰viết 知tri 命mạng 一nhất 曰viết 學học 易dị 一nhất 曰viết 無vô 大đại 過quá 一nhất 曰viết 觀quán 過quá 知tri 仁nhân 一nhất 曰viết 有hữu 過quá 人nhân 必tất 知tri 之chi 此thử 意ý 安an 在tại 杖trượng 人nhân 曰viết 五ngũ 十thập 以dĩ 學học 過quá 可khả 以dĩ 無vô 大đại 易dị 矣hĩ 人nhân 之chi 過quá 而nhi 墮đọa 也dã 各các 於ư 其kỳ 黨đảng 類loại 也dã 觀quán 過quá 而nhi 墮đọa 斯tư 知tri 易dị 中trung 之chi 仁nhân 矣hĩ 孔khổng 子tử 曰viết 易dị 有hữu 太thái 極cực 是thị 生sanh 兩lưỡng 儀nghi 杖trượng 人nhân 曰viết 太thái 極cực 有hữu 易dị 乃nãi 生sanh 兩lưỡng 儀nghi 易dị 不bất 極cực 則tắc 不bất 仁nhân 極cực 不bất 易dị 則tắc 不bất 生sanh 君quân 子tử 唯duy 能năng 易dị 則tắc 無vô 所sở 不bất 用dụng 其kỳ 極cực 唯duy 能năng 仁nhân 則tắc 無vô 所sở 不bất 用dụng 其kỳ 易dị 唯duy 易dị 則tắc 能năng 習tập 坎khảm 維duy 心tâm 亨# 行hành 有hữu 尚thượng 坎khảm 者giả 陷hãm 也dã 唯duy 習tập 則tắc 能năng 陷hãm 雖tuy 過quá 於ư 滅diệt 頂đảnh 之chi 凶hung 能năng 無vô 咎cữu 也dã 過quá 則tắc 能năng 墮đọa 墮đọa 則tắc 能năng 險hiểm 險hiểm 則tắc 能năng 與dữ 人nhân 造tạo 命mạng 能năng 與dữ 人nhân 造tạo 命mạng 則tắc 無vô 不bất 仁nhân 仁nhân 則tắc 無vô 類loại 而nhi 不bất 極cực 極cực 則tắc 無vô 命mạng 而nhi 不bất 天thiên 天thiên 則tắc 無vô 不bất 大đại 過quá 於ư 人nhân 唯duy 過quá 於ư 人nhân 則tắc 能năng 不bất 取thủ 正chánh 命mạng 之chi 食thực 不bất 執chấp 本bổn 分phân 之chi 真chân 惟duy 不bất 執chấp 取thủ 故cố 能năng 三tam 墮đọa 縱tung 橫hoành 如như 圓viên 伊y 三tam 點điểm 矣hĩ 尊tôn 貴quý 墮đọa 為vi 法Pháp 身thân 言ngôn 隨tùy 墮đọa 為vi 應ưng 身thân 言ngôn 類loại 墮đọa 為vi 化hóa 身thân 言ngôn 三tam 即tức 一nhất 一nhất 即tức 三tam 不bất 即tức 不bất 離ly 。 非phi 同đồng 非phi 異dị 。 故cố 能năng 兼kiêm 帶đái 正chánh 偏thiên 天thiên 然nhiên 玅# 協hiệp 隨tùy 分phần/phân 而nhi 昧muội 任nhậm 之chi 則tắc 礙ngại 故cố 曰viết 類loại 之chi 不bất 齊tề 混hỗn 之chi 不bất 得đắc 夫phu 宗tông 貴quý 乎hồ 超siêu 而nhi 乃nãi 曰viết 墮đọa 有hữu 疑nghi 者giả 乎hồ 孔khổng 子tử 時thời 乘thừa 用dụng 中trung 而nhi 發phát 揮huy 旁bàng 通thông 無vô 可khả 無vô 不bất 可khả 而nhi 集tập 為vi 四tứ 可khả 超siêu 耶da 墮đọa 耶da 宗tông 應ưng 無vô 所sở 住trụ 。 而nhi 去khứ 亦diệc 無vô 變biến 易dị 大đại 易dị 不bất 易dị 周chu 流lưu 六lục 虛hư 一nhất 切thiết 歷lịch 過quá 而nhi 一nhất 毫hào 不bất 動động 苟cẩu 非phi 學học 過quá 而nhi 反phản 復phục 自tự 反phản 孰thục 能năng 無vô 所sở 不bất 用dụng 其kỳ 極cực 窮cùng 盡tận 而nhi 至chí 又hựu 安an 知tri 向hướng 上thượng 無vô 上thượng 之chi 造tạo 命mạng 也dã 哉tai 余dư 嘗thường 曰viết 學học 易dị 乃nãi 知tri 真chân 宗tông 而nhi 超siêu 宗tông 乃nãi 能năng 用dụng 易dị 。
環hoàn 中trung 堂đường 曰viết 易dị 以dĩ 大đại 過quá 收thu 坎khảm 離ly 以dĩ 小tiểu 過quá 收thu 既ký 未vị 濟tế 大đại 過quá 送tống 死tử 小tiểu 過quá 行hành 事sự 有hữu 疑nghi 此thử 而nhi 研nghiên 極cực 者giả 乎hồ 人nhân 非phi 賢hiền 智trí 之chi 過quá 不bất 能năng 拔bạt 萃tụy 窮cùng 上thượng 反phản 下hạ 乃nãi 享hưởng 其kỳ 中trung 不bất 然nhiên 子tử 莫mạc 耳nhĩ 世thế 群quần 祝chúc 庸dong 庸dong 為vi 厚hậu 福phước 而nhi 安an 圈quyển 欄lan 為vi 淳thuần 謹cẩn 何hà 以dĩ 服phục 賢hiền 智trí 之chi 志chí 又hựu 何hà 以dĩ 化hóa 賢hiền 智trí 之chi 我ngã 乎hồ 不bất 超siêu 不bất 足túc 以dĩ 為vi 拔bạt 而nhi 不bất 墮đọa 不bất 可khả 以dĩ 安an 常thường 兩lưỡng 折chiết 三tam 番phiên 教giáo 亦diệc 多đa 術thuật 豈khởi 得đắc 已dĩ 哉tai 徒đồ 膠giao 常thường 格cách 不bất 能năng 盡tận 變biến 變biến 至chí 則tắc 亂loạn 苟cẩu 非phi 精tinh 一nhất 神thần 明minh 而nhi 知tri 其kỳ 故cố 者giả 退thoái 而nhi 與dữ 民dân 泯mẫn 於ư 日nhật 用dụng 又hựu 孰thục 明minh 公công 因nhân 之chi 貫quán 反phản 因nhân 而nhi 因nhân 二nhị 所sở 以dĩ 致trí 一nhất 乎hồ 親thân 逢phùng 生sanh 死tử 大đại 過quá 之chi 關quan 故cố 如như 兩lưỡng 扇thiên/phiến 門môn 開khai 還hoàn 其kỳ 本bổn 然nhiên 歷lịch 過quá 一nhất 切thiết 小tiểu 過quá 之chi 事sự 故cố 時thời 措thố 之chi 宜nghi 因nhân 物vật 付phó 物vật 皆giai 不bất 起khởi 一nhất 念niệm 也dã 別biệt 傳truyền 以dĩ 專chuyên 門môn 激kích 煉luyện 而nhi 展triển 演diễn 出xuất 格cách 偶ngẫu 然nhiên 寧ninh 可khả 以dĩ 鄙bỉ 猥ổi 短đoản 販phán 而nhi 自tự 夸# 不bất 超siêu 不bất 墮đọa 也dã 乎hồ 智trí 曰viết 息tức 喘suyễn 杖trượng 門môn 益ích 知tri 淵uyên 源nguyên 不bất 二nhị 自tự 非phi 徹triệt 底để 掀# 翻phiên 窮cùng 過quá 一nhất 回hồi 又hựu 安an 知tri 其kỳ 堂đường 窔# 而nhi 時thời 享hưởng 此thử 一nhất 事sự 寔thật 哉tai 愚ngu 蕩đãng 膠giao 荒hoang 均quân 難nạn/nan 語ngữ 此thử 。
小tiểu 子tử 弘hoằng 智trí 謹cẩn 記ký