大Đại 般Bát 涅Niết 槃Bàn 經Kinh 集Tập 解Giải
Quyển 38
梁Lương 寶Bảo 亮Lượng 等Đẳng 集Tập

大Đại 般Bát 涅Niết 槃Bàn 。 經Kinh 集Tập 解Giải 卷quyển 第đệ 三tam 十thập 八bát

釋thích 極cực 愛ái 一nhất 子tử 地địa 義nghĩa 。 明minh 佛Phật 不bất 為vì 眾chúng 生sanh 。 作tác 煩phiền 惱não 因nhân 緣duyên 。 明minh 釋thích 殺sát 婆Bà 羅La 門Môn 以dĩ 。 得đắc 一nhất 子tử 地địa 。 明minh 婆Bà 羅La 門Môn 入nhập 地địa 獄ngục 發phát 三tam 念niệm 。 明minh 殺sát 闡xiển 提đề 無vô 罪tội 。 出xuất 曠Khoáng 野Dã 鬼Quỷ 神Thần 緣duyên 起khởi 。 發phát 調Điều 達Đạt 之chi 迹tích 。 結kết 修tu 捨xả 心tâm 果quả 謂vị 空không 平bình 等đẳng 地địa 。 廣quảng 釋thích 十thập 一nhất 空không 義nghĩa 。

梵Phạm 行hạnh 品phẩm 之chi 第đệ 三tam

復phục 次thứ 善thiện 男nam 子tử 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 至chí )# 得đắc 住trụ 極cực 愛ái 一nhất 子tử 之chi 地địa 。

案án 。 僧Tăng 亮lượng 曰viết 。 下hạ 以dĩ 五ngũ 譬thí 。 釋thích 此thử 地địa 名danh 也dã 。 僧Tăng 宗tông 曰viết 。 第đệ 四tứ 結kết 三tam 無vô 量lượng 果quả 也dã 。 言ngôn 極cực 愛ái 一nhất 子tử 者giả 。 此thử 是thị 第đệ 七thất 地địa 也dã 。 言ngôn 七Thất 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 見kiến 眾chúng 生sanh 在tại 苦khổ 。 乃nãi 至chí 血huyết 流lưu 灑sái 地địa 。 此thử 愛ái 是thị 深thâm 於ư 前tiền 。 為vi 勝thắng 也dã 。 八bát 地địa 以dĩ 上thượng 。 一nhất 心tâm 具cụ 萬vạn 行hạnh 。 息tức 空không 有hữu 二nhị 相tương/tướng 。 是thị 故cố 沒một 其kỳ 愛ái 。 名danh 受thọ 苦khổ 平bình 等đẳng 之chi 稱xưng 也dã 。 此thử 下hạ 有hữu 五ngũ 譬thí 。 第đệ 一nhất 譬thí 極cực 愛ái 。 第đệ 二nhị 譬thí 以dĩ 下hạ 有hữu 四tứ 譬thí 。 譬thí 一nhất 子tử 。 明minh 登đăng 地địa 時thời 平bình 等đẳng 之chi 慈từ 也dã 。

善thiện 男nam 子tử 云vân 何hà 此thử 地địa 。 名danh 曰viết 極cực 愛ái (# 至chí 是thị 故cố 此thử 地địa 。 名danh 曰viết 極cực 愛ái 。

案án 。 僧Tăng 亮lượng 曰viết 。 第đệ 一nhất 譬thí 明minh 見kiến 善thiện 則tắc 喜hỷ 也dã 。 僧Tăng 宗tông 曰viết 。 此thử 譬thí 喜hỷ 無vô 量lượng 也dã 。

善thiện 男nam 子tử 譬thí 如như 父phụ 母mẫu 。 見kiến 子tử 遇ngộ 患hoạn (# 至chí 是thị 故cố 此thử 地địa 。 名danh 為vi 一nhất 子tử 。

案án 。 僧Tăng 亮lượng 曰viết 。 第đệ 二nhị 譬thí 明minh 見kiến 惡ác 則tắc 憂ưu 也dã 。 僧Tăng 宗tông 曰viết 。 此thử 下hạ 四tứ 譬thí 。 是thị 明minh 病bệnh 苦khổ 。 苦khổ 有hữu 輕khinh 重trọng 。 義nghĩa 推thôi 可khả 有hữu 慈từ 悲bi 。 闕khuyết 無vô 捨xả 也dã 。

善thiện 男nam 子tử 如như 人nhân 小tiểu 時thời 拾thập 取thủ 土thổ/độ 塊khối (# 至chí 是thị 故cố 此thử 地địa 。 復phục 名danh 一nhất 子tử 。

案án 。 僧Tăng 亮lượng 曰viết 。 第đệ 三tam 譬thí 明minh 教giáo 行hành 善thiện 法Pháp 也dã 。 僧Tăng 宗tông 曰viết 。 左tả 手thủ 足túc 頭đầu 譬thí 之chi 實thật 慧tuệ 。 右hữu 手thủ 挑thiêu 出xuất 譬thí 方phương 便tiện 慧tuệ 。

善thiện 男nam 子tử 譬thí 如như 父phụ 母mẫu 。 所sở 愛ái 子tử (# 至chí 是thị 故cố 此thử 地địa 。 復phục 名danh 一nhất 子tử 。

案án 。 僧Tăng 亮lượng 曰viết 。 第đệ 四tứ 譬thí 入nhập 地địa 獄ngục 為vi 眾chúng 生sanh 也dã 。

善thiện 男nam 子tử 譬thí 如như 父phụ 母mẫu 。 唯duy 有hữu 一nhất 子tử 。 至chí 是thị 故cố 此thử 地địa 。 復phục 名danh 一nhất 子tử 。

案án 。 僧Tăng 亮lượng 曰viết 。 第đệ 五ngũ 譬thí 明minh 不bất 瞋sân 加gia 惡ác 。 若nhược 瞋sân 加gia 惡ác 。 無vô 益ích 之chi 苦khổ 。 菩Bồ 薩Tát 則tắc 不bất 為vi 也dã 。 結kết 捨xả 自tự 有hữu 別biệt 地địa 。 今kim 但đãn 言ngôn 三tam 耳nhĩ 。

迦Ca 葉Diếp 菩Bồ 薩Tát 白bạch 佛Phật 言ngôn 。 世Thế 尊Tôn 至chí 復phục 何hà 因nhân 緣duyên 。 不bất 墮đọa 地địa 獄ngục 。

案án 。 僧Tăng 亮lượng 曰viết 。 聞văn 上thượng 以dĩ 五ngũ 譬thí 釋thích 地địa 名danh 。 今kim 問vấn 佛Phật 者giả 。 為vi 菩Bồ 薩Tát 時thời 。 斷đoạn 人nhân 命mạng 根căn 。 既ký 不bất 與dữ 地địa 義nghĩa 相tương 稱xứng 。 而nhi 不bất 墮đọa 地địa 獄ngục 。 進tiến 退thoái 未vị 了liễu 。

若nhược 使sử 等đẳng 視thị 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 至chí )# 云vân 何hà 於ư 義nghĩa 。 不bất 相tương 違vi 背bội 。

案án 。 僧Tăng 宗tông 曰viết 。 向hướng 舉cử 殺sát 婆Bà 羅La 門Môn 。 以dĩ 難nạn/nan 因Nhân 地Địa 之chi 身thân 業nghiệp 也dã 。 今kim 舉cử 罵mạ 提đề 婆bà 達đạt 。 以dĩ 難nạn/nan 果quả 地địa 之chi 口khẩu 業nghiệp 也dã 。 若nhược 身thân 口khẩu 如như 是thị 。 意ý 業nghiệp 自tự 可khả 知tri 也dã 。 寶bảo 亮lượng 曰viết 。 迦Ca 葉Diếp 作tác 兩lưỡng 難nạn/nan 。 有hữu 四tứ 關quan 。 據cứ 始thỉ 引dẫn 終chung 。 事sự 無vô 遺di 也dã 。 故cố 下hạ 更cánh 舉cử 事sự 。 以dĩ 審thẩm 佛Phật 復phục 不bất 應ưng 爾nhĩ 也dã 。

世Thế 尊Tôn 須Tu 菩Bồ 提Đề 者giả 。 住trụ 虛hư 空không 地địa (# 至chí 使sử 諸chư 眾chúng 生sanh 。 起khởi 重trọng 惡ác 心tâm 。

案án 。 僧Tăng 亮lượng 曰viết 。 聲Thanh 聞Văn 尚thượng 復phục 。 將tương 護hộ 彼bỉ 意ý 。 況huống 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 起khởi 重trọng 惡ác 耶da 。

佛Phật 告cáo 迦Ca 葉Diếp 。 汝nhữ 今kim 不bất 應ưng 。 至chí 終chung 不bất 為vi 作tác 。 煩phiền 惱não 因nhân 緣duyên 。

案án 。 僧Tăng 亮lượng 曰viết 。 將tương 欲dục 正chánh 答đáp 。 且thả 先tiên 借tá 譬thí 。 假giả 設thiết 之chi 辭từ 。 明minh 不bất 為vì 眾chúng 生sanh 。 作tác 煩phiền 惱não 因nhân 緣duyên 也dã 。 有hữu 兩lưỡng 意ý 。 前tiền 明minh 佛Phật 實thật 不bất 作tác 。 後hậu 明minh 不bất 應ưng 說thuyết 也dã 。 佉khư 陀đà 羅la 樹thụ 作tác 炭thán 。 一nhất 燒thiêu 六lục 日nhật 乃nãi 滅diệt 。 堅kiên 利lợi 傷thương 人nhân 。

善thiện 男nam 子tử 如như 汝nhữ 所sở 言ngôn 。 如Như 來Lai 往vãng 昔tích 。 至chí 於ư 諸chư 眾chúng 生sanh 。 終chung 無vô 奪đoạt 命mạng 。

案án 。 僧Tăng 亮lượng 曰viết 。 正chánh 答đáp 中trung 有hữu 三tam 意ý 。 此thử 第đệ 一nhất 歷lịch 舉cử 六Lục 度Độ 明minh 。 乃nãi 是thị 施thí 命mạng 。 豈khởi 云vân 奪đoạt 命mạng 。 若nhược 於ư 蟻nghĩ 子tử 。 尚thượng 不bất 無vô 益ích 而nhi 殺sát 。 況huống 婆Bà 羅La 門Môn 耶da 。 舉cử 初sơ 度độ 。 指chỉ 明minh 現hiện 在tại 有hữu 益ích 。 後hậu 舉cử 五ngũ 度độ 。 明minh 二nhị 世thế 益ích 也dã 。 僧Tăng 宗tông 曰viết 。 此thử 下hạ 答đáp 初sơ 難nạn/nan 之chi 前tiền 關quan 。 菩Bồ 薩Tát 之chi 為vi 法pháp 。 蟻nghĩ 子tử 尚thượng 不bất 故cố 殺sát 。 況huống 婆Bà 羅La 門Môn 。 但đãn 自tự 此thử 人nhân 。 設thiết 不bất 殺sát 之chi 。 亦diệc 墮đọa 地địa 獄ngục 。 聖thánh 人nhân 今kim 為vi 作tác 因nhân 緣duyên 。 故cố 令linh 反phản 迷mê 有hữu 速tốc 也dã 。 若nhược 不bất 為vi 其kỳ 作tác 外ngoại 緣duyên 。 則tắc 墮đọa 墜trụy 無vô 已dĩ 。 斯tư 乃nãi 所sở 以dĩ 作tác 。 解giải 脫thoát 因nhân 緣duyên 。 非phi 謂vị 為vi 殺sát 也dã 。 因nhân 廣quảng 彰chương 事sự 驗nghiệm 。 明minh 菩Bồ 薩Tát 所sở 行hành 。 恆hằng 施thí 眾chúng 生sanh 壽thọ 命mạng 。 云vân 何hà 難nạn/nan 言ngôn 斷đoạn 其kỳ 命mạng 耶da 。 然nhiên 菩Bồ 薩Tát 所sở 施thí 。 眾chúng 生sanh 長trưởng 壽thọ 。 乃nãi 是thị 佛Phật 果Quả 。 無vô 為vi 法pháp 性tánh 之chi 命mạng 。 無vô 苦khổ 之chi 樂lạc 。 豈khởi 復phục 與dữ 彼bỉ 眾chúng 生sanh 生sanh 死tử 。 三tam 受thọ 樂lạc 命mạng 者giả 乎hồ 。 故cố 知tri 其kỳ 理lý 必tất 然nhiên 也dã 。 于vu 時thời 已dĩ 得đắc 此thử 地địa 者giả 。 但đãn 自tự 慈từ 心tâm 故cố 殺sát 。 非phi 是thị 惡ác 心tâm 故cố 也dã 。 設thiết 一nhất 譬thí 以dĩ 顯hiển 之chi 。 正chánh 為vi 護hộ 法Pháp 。 故cố 斷đoạn 其kỳ 命mạng 。 令linh 善thiện 心tâm 得đắc 生sanh 耳nhĩ 。 然nhiên 菩Bồ 薩Tát 常thường 生sanh 此thử 心tâm 。 隨tùy 有hữu 眾chúng 生sanh 。 生sanh 善thiện 法Pháp 者giả 。 不bất 問vấn 好hảo 惡ác 。 要yếu 當đương 為vi 之chi 。 是thị 以dĩ 諸chư 婆Bà 羅La 門Môn 。 命mạng 終chung 之chi 後hậu 。 即tức 生sanh 三tam 念niệm 。 既ký 捨xả 人nhân 間gian 報báo 受thọ 地địa 獄ngục 苦khổ 重trọng/trùng 。 即tức 覺giác 所sở 作tác 為vi 鄙bỉ 。 兼kiêm 得đắc 宿Túc 命Mạng 智Trí 。 知tri 從tùng 人nhân 道đạo 來lai 。 知tri 所sở 生sanh 是thị 地địa 獄ngục 。 悟ngộ 謗báng 經kinh 之chi 因nhân 緣duyên 重trọng/trùng 。 是thị 以dĩ 致trí 斯tư 報báo 。 既ký 知tri 罪tội 業nghiệp 如như 此thử 。 便tiện 信tín 敬kính 之chi 志chí 。 悔hối 昔tích 所sở 作tác 。 即tức 壞hoại 本bổn 業nghiệp 。 生sanh 於ư 人nhân 天thiên 。 故cố 得đắc 知tri 於ư 常thường 理lý 生sanh 信tín 。 一nhất 詣nghệ 無vô 不bất 感cảm 也dã 。 自tự 有hữu 解giải 言ngôn 。 生sanh 於ư 阿A 鼻Tỳ 。 受thọ 苦khổ 無vô 間gián 。 應ưng 不bất 得đắc 生sanh 三tam 念niệm 。 一nhất 家gia 所sở 解giải 。 不bất 憚đạn 此thử 為vi 妨phương 。 乃nãi 可khả 生sanh 在tại 無vô 間gian 。 不bất 得đắc 起khởi 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 耳nhĩ 。 何hà 容dung 於ư 苦khổ 識thức 之chi 中trung 。 都đô 不bất 得đắc 生sanh 心tâm 。 而nhi 有hữu 所sở 壞hoại 憶ức 耶da 。 故cố 知tri 此thử 言ngôn 無vô 妨phương 也dã 。

善thiện 男nam 子tử 汝nhữ 向hướng 所sở 問vấn 殺sát 婆Bà 羅La 門Môn 。 至chí 斷đoạn 其kỳ 命mạng 根căn 。 非phi 惡ác 心tâm 也dã 。

案án 。 僧Tăng 宗tông 曰viết 。 第đệ 二nhị 意ý 也dã 。 言ngôn 得đắc 此thử 地địa 。 故cố 為vi 三tam 念niệm 。 有hữu 利lợi 益ích 故cố 殺sát 。 所sở 以dĩ 無vô 罪tội 也dã 。

善thiện 男nam 子tử 譬thí 如như 父phụ 母mẫu 。 唯duy 有hữu 一nhất 子tử 。 至chí )# 欲dục 令linh 改cải 往vãng 遵tuân 修tu 善thiện 法Pháp 。

案án 。 僧Tăng 亮lượng 曰viết 。 直trực 以dĩ 慈từ 心tâm 殺sát 義nghĩa 為ví 喻dụ 。 不bất 遍biến 取thủ 譬thí 。

菩Bồ 薩Tát 意ý 常thường 作tác 是thị 思tư 惟duy 。 至chí 隨tùy 其kỳ 方phương 便tiện 。 要yếu 當đương 為vi 之chi 。

案án 。 僧Tăng 亮lượng 曰viết 。 但đãn 使sử 有hữu 益ích 事sự 。 不bất 問vấn 善thiện 惡ác 也dã 。

諸chư 婆Bà 羅La 門Môn 。 命mạng 終chung 之chi 後hậu 。 至chí )# 十thập 劫kiếp 壽thọ 命mạng 。 云vân 何hà 名danh 殺sát 。

案án 。 僧Tăng 亮lượng 曰viết 。 因nhân 殺sát 而nhi 施thí 命mạng 。 不bất 起khởi 彼bỉ 煩phiền 惱não 。 以dĩ 證chứng 成thành 地địa 義nghĩa 也dã 。

善thiện 男nam 子tử 若nhược 人nhân 掘quật 地địa 刈ngải 草thảo 斫chước 樹thụ (# 至chí )# 雖tuy 奪đoạt 其kỳ 命mạng 而nhi 非phi 惡ác 心tâm 。

案án 。 僧Tăng 亮lượng 曰viết 。 答đáp 上thượng 不bất 入nhập 地địa 獄ngục 難nạn/nan 也dã 。 上thượng 云vân 。 善thiện 心tâm 殺sát 故cố 無vô 罪tội 。 似tự 如như 父phụ 母mẫu 善thiện 心tâm 殺sát 。 復phục 得đắc 無vô 罪tội 。 故cố 須tu 明minh 也dã 。 此thử 言ngôn 我ngã 無vô 惡ác 心tâm 。 地địa 復phục 無vô 罪tội 。 故cố 不bất 墮đọa 地địa 獄ngục 也dã 。 夫phu 得đắc 殺sát 罪tội 者giả 。 有hữu 三tam 種chủng 。 一nhất 由do 心tâm 得đắc 罪tội 。 如như 惡ác 心tâm 人nhân 殺sát 闡xiển 提đề 。 二nhị 由do 地địa 得đắc 罪tội 。 如như 善thiện 心tâm 人nhân 殺sát 善thiện 人nhân 三tam 由do 心tâm 地địa 共cộng 得đắc 罪tội 。 如như 不bất 善thiện 心tâm 人nhân 殺sát 善thiện 人nhân 也dã 。 僧Tăng 宗tông 曰viết 。 證chứng 無vô 惡ác 心tâm 雖tuy 殺sát 無vô 罪tội 也dã 。 寶bảo 亮lượng 曰viết 。 答đáp 初sơ 難nạn/nan 之chi 後hậu 關quan 也dã 。 無vô 殺sát 心tâm 故cố 。 不bất 墮đọa 地địa 獄ngục 也dã 。 以dĩ 婆Bà 羅La 門Môn 。 悉tất 是thị 闡xiển 提đề 。 無vô 傷thương 田điền 之chi 義nghĩa 。 故cố 知tri 得đắc 殺sát 罪tội 者giả 。 必tất 我ngã 由do 有hữu 惡ác 心tâm 。 傷thương 彼bỉ 福phước 田điền 也dã 。

善thiện 男nam 子tử 婆Bà 羅La 門Môn 法pháp 。 若nhược 殺sát 蟻nghĩ 子tử (# 至chí )# 無vô 數số 千thiên 年niên 。 在tại 地địa 獄ngục 中trung 。

案án 。 僧Tăng 亮lượng 曰viết 。 將tương 明minh 殺sát 婆Bà 羅La 門Môn 。 無vô 從tùng 地địa 得đắc 罪tội 義nghĩa 也dã 。 先tiên 舉cử 外ngoại 道đạo 所sở 言ngôn 。 有hữu 殺sát 無vô 罪tội 。 此thử 說thuyết 非phi 也dã 。

善thiện 男nam 子tử 佛Phật 及cập 菩Bồ 薩Tát 。 知tri 殺sát 有hữu 三tam (# 至chí )# 是thị 故cố 雖tuy 殺sát 。 不bất 墮đọa 地địa 獄ngục 。

案án 。 僧Tăng 亮lượng 曰viết 。 謂vị 在tại 三tam 者giả 。 從tùng 地địa 得đắc 罪tội 。 若nhược 不bất 墮đọa 此thử 三tam 者giả 。 闡xiển 提đề 斷đoạn 善thiện 根căn 。 故cố 無vô 從tùng 地địa 得đắc 罪tội 義nghĩa 也dã 。 僧Tăng 宗tông 曰viết 。 第đệ 三tam 意ý 證chứng 殺sát 所sở 以dĩ 無vô 罪tội 也dã 。 謂vị 三tam 種chủng 之chi 中trung 。 必tất 因nhân 殺sát 而nhi 有hữu 利lợi 者giả 。 尚thượng 無vô 有hữu 罪tội 。 何hà 況huống 不bất 墮đọa 三tam 種chủng 殺sát 中trung 。 而nhi 有hữu 罪tội 耶da 。

善thiện 男nam 子tử 汝nhữ 上thượng 所sở 言ngôn 如Như 來Lai 何hà 故cố 。 至chí )# 應ưng 正chánh 遍biến 知tri 知tri 方phương 便tiện 故cố 。

案án 。 僧Tăng 亮lượng 曰viết 。 此thử 下hạ 答đáp 果quả 上thượng 有hữu 口khẩu 過quá 之chi 難nạn/nan 也dã 。 明minh 以dĩ 知tri 方phương 便tiện 故cố 。 莫mạc 問vấn 語ngữ 之chi 麁thô 細tế 。 但đãn 使sử 有hữu 益ích 便tiện 說thuyết 。 無vô 益ích 則tắc 不phủ 。 此thử 非phi 二Nhị 乘Thừa 所sở 知tri 也dã 。 僧Tăng 宗tông 曰viết 。 此thử 答đáp 中trung 有hữu 三tam 意ý 。 此thử 第đệ 一nhất 先tiên 明minh 善thiện 照chiếu 機cơ 宜nghi 。 動động 必tất 有hữu 益ích 也dã 。 寶bảo 亮lượng 曰viết 。 答đáp 第đệ 二nhị 難nạn/nan 。 明minh 所sở 以dĩ 發phát 此thử 言ngôn 者giả 。 要yếu 使sử 是thị 時thời 是thị 法pháp 。 必tất 有hữu 利lợi 耳nhĩ 。 諸chư 佛Phật 豈khởi 空không 發phát 言ngôn 乎hồ 。

善thiện 男nam 子tử 如như 我ngã 一nhất 時thời 遊du 彼bỉ 曠khoáng 野dã (# 至chí )# 故cố 示thị 如như 是thị 種chủng 種chủng 方phương 便tiện 。

案án 。 僧Tăng 宗tông 曰viết 。 此thử 第đệ 二nhị 意ý 。 明minh 但đãn 必tất 有hữu 益ích 。 乃nãi 至chí 身thân 業nghiệp 苦khổ 楚sở 眾chúng 生sanh 。 何hà 況huống 麁thô 言ngôn 耶da 。

善thiện 男nam 子tử 我ngã 於ư 爾nhĩ 時thời 。 實thật 不bất 罵mạ 辱nhục (# 至chí 不bất 應ưng 如như 是thị 。 生sanh 於ư 疑nghi 網võng 。

案án 。 僧Tăng 亮lượng 曰viết 。 第đệ 三tam 意ý 。 拂phất 迹tích 。 明minh 提đề 婆bà 達đạt 非phi 實thật 人nhân 也dã 。 寶bảo 亮lượng 曰viết 。 答đáp 後hậu 關quan 難nạn/nan 也dã 。 提Đề 婆Bà 達Đạt 多Đa 。 非phi 近cận 情tình 所sở 測trắc 。 云vân 何hà 墮đọa 此thử 獄ngục 耶da 。

迦Ca 葉Diếp 菩Bồ 薩Tát 白bạch 佛Phật 言ngôn 。 世Thế 尊Tôn 至chí )# 所sở 謂vị 極cực 愛ái 如như 一nhất 子tử 地địa 。

案án 。 僧Tăng 宗tông 曰viết 。 前tiền 來lai 第đệ 一nhất 定định 四tứ 無vô 量lượng 名danh 數số 。 第đệ 二nhị 明minh 淺thiển 深thâm 。 第đệ 三Tam 明Minh 慈từ 有hữu 實thật 益ích 。 第đệ 四tứ 結kết 三tam 無vô 量lượng 果quả 。 此thử 第đệ 五ngũ 歎thán 佛Phật 說thuyết 也dã 。

迦Ca 葉Diếp 菩Bồ 薩Tát 白bạch 佛Phật 言ngôn 。 世Thế 尊Tôn 至chí )# 空không 平bình 等đẳng 地địa 。 如như 須Tu 菩Bồ 提Đề 。

案án 。 僧Tăng 亮lượng 曰viết 。 以dĩ 小tiểu 譬thí 大đại 證chứng 也dã 。 理lý 必tất 平bình 也dã 。 僧Tăng 宗tông 曰viết 。 前tiền 第đệ 四tứ 段đoạn 。 結kết 三tam 無vô 量lượng 果quả 。 第đệ 五ngũ 仍nhưng 歎thán 佛Phật 。 此thử 第đệ 六lục 結kết 捨xả 果quả 也dã 。 此thử 中trung 有hữu 八bát 重trọng/trùng 明minh 義nghĩa 。 第đệ 一nhất 明minh 修tu 捨xả 心tâm 故cố 。 得đắc 空không 平bình 等đẳng 地địa 。 即tức 善thiện 識thức 十thập 一nhất 空không 。 為vi 其kỳ 果quả 也dã 。 第đệ 二nhị 明minh 非phi 但đãn 識thức 空không 。 復phục 能năng 深thâm 照chiếu 世thế 諦đế 。 出xuất 八bát 種chủng 知tri 見kiến 覺giác 也dã 。 既ký 空không 有hữu 兩lưỡng 解giải 。 故cố 第đệ 三Tam 明Minh 則tắc 得đắc 四tứ 辨biện 以dĩ 益ích 物vật 也dã 。 既ký 有hữu 益ích 之chi 迹tích 。 執chấp 滯trệ 之chi 家gia 。 謂vị 有hữu 四tứ 可khả 得đắc 。 故cố 第đệ 四tứ 說thuyết 十thập 無vô 以dĩ 遣khiển 執chấp 也dã 。 第đệ 五ngũ 文Văn 殊Thù 舉cử 本bổn 無vô 今kim 有hữu 偈kệ 。 意ý 存tồn 無vô 取thủ 無vô 著trước 。 以dĩ 證chứng 無vô 著trước 。 雖tuy 明minh 無vô 以dĩ 遣khiển 有hữu 。 而nhi 復phục 執chấp 無vô 以dĩ 為vi 勝thắng 。 故cố 第đệ 六lục 明minh 反phản 常thường 之chi 說thuyết 。 雙song 遣khiển 其kỳ 患hoạn 也dã 。 乃nãi 至chí 反phản 常thường 之chi 旨chỉ 。 尚thượng 使sử 當đương 時thời 有hữu 益ích 。 況huống 有hữu 無vô 之chi 教giáo 。 而nhi 非phi 益ích 乎hồ 。 於ư 是thị 物vật 情tình 迷mê 悶muộn 。 寄ký 心tâm 無vô 所sở 。 是thị 以dĩ 第đệ 七thất 明minh 雖tuy 無vô 所sở 得đắc 。 於ư 體thể 理lý 者giả 。 終chung 曰viết 有hữu 得đắc 。 故cố 言ngôn 菩Bồ 薩Tát 得đắc 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 也dã 。 言ngôn 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 者giả 。 即tức 涅Niết 槃Bàn 耳nhĩ 。 第đệ 八bát 舉cử 已dĩ 有hữu 見kiến 者giả 。 證chứng 有hữu 得đắc 也dã 。 如như 須Tu 菩Bồ 提Đề 者giả 。 此thử 於ư 聲Thanh 聞Văn 中trung 。 觀quán 空không 第đệ 一nhất 。 既ký 為vi 時thời 人nhân 所sở 知tri 。 故cố 借tá 淺thiển 以dĩ 明minh 深thâm 也dã 。 寶bảo 亮lượng 曰viết 。 第đệ 五ngũ 段đoạn 結kết 捨xả 果quả 也dã 。 亦diệc 同đồng 在tại 初Sơ 地Địa 。 夫phu 四tứ 無vô 量lượng 行hạnh 。 本bổn 相tương/tướng 關quan 涉thiệp 。 不bất 得đắc 相tương 離ly 。 今kim 言ngôn 得đắc 平bình 等đẳng 地địa 者giả 。 是thị 登đăng 初Sơ 地Địa 日nhật 。 得đắc 真chân 無vô 漏lậu 也dã 。 見kiến 法pháp 體thể 空không 故cố 。 以dĩ 空không 平bình 等đẳng 為vi 名danh 。 而nhi 所sở 以dĩ 別biệt 結kết 者giả 。 欲dục 使sử 人nhân 樂nhạo/nhạc/lạc 此thử 空không 法pháp 。 而nhi 修tu 行hành 耳nhĩ 。 智trí 秀tú 曰viết 。 此thử 下hạ 第đệ 二nhị 段đoạn 也dã 。 有hữu 三tam 科khoa 。 第đệ 一nhất 問vấn 果quả 在tại 何hà 地địa 。 第đệ 二nhị 問vấn 空không 是thị 何hà 空không 。 第đệ 三tam 說thuyết 得đắc 利lợi 者giả 也dã 。 此thử 即tức 答đáp 其kỳ 第đệ 一nhất 問vấn 。 正chánh 辨biện 捨xả 果quả 。 明minh 此thử 果quả 在tại 心tâm 。 則tắc 善thiện 能năng 照chiếu 空không 。 從tùng 所sở 照chiếu 受thọ 名danh 。 謂vị 所sở 得đắc 之chi 地địa 。 為vi 空không 平bình 等đẳng 也dã 。

善thiện 男nam 子tử 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 (# 至chí 善thiện 能năng 修tu 集tập 。 諸chư 空không 法pháp 故cố 。

案án 。 僧Tăng 亮lượng 曰viết 。 釋thích 空không 平bình 等đẳng 義nghĩa 。 以dĩ 明minh 地địa 相tương/tướng 地địa 名danh 也dã 。 譬thí 如như 虛hư 空không 者giả 。 釋thích 所sở 以dĩ 空không 平bình 等đẳng 為vi 地địa 者giả 。 善thiện 修tu 諸chư 法pháp 空không 故cố 也dã 。 智trí 秀tú 曰viết 。 明minh 本bổn 性tánh 自tự 空không 。 故cố 無vô 所sở 見kiến 。 非phi 是thị 不bất 能năng 見kiến 法Pháp 也dã 。

迦Ca 葉Diếp 菩Bồ 薩Tát 白bạch 佛Phật 言ngôn 。 世Thế 尊Tôn 云vân 何hà 。 名danh 空không (# 至chí )# 是thị 名danh 。 內nội 外ngoại 俱câu 空không 。

案án 。 僧Tăng 亮lượng 曰viết 。 內nội 情tình 名danh 內nội 。 以dĩ 二nhị 種chủng 空không 觀quán 也dã 。 一nhất 互hỗ 空không 。 如như 牛ngưu 中trung 無vô 馬mã 。 我ngã 無vô 他tha 法pháp 。 名danh 為vi 空không 也dã 。 二nhị 相tương 待đãi 名danh 空không 。 無vô 外ngoại 故cố 無vô 內nội 。 何hà 者giả 。 父phụ 母mẫu 是thị 外ngoại 。 亦diệc 不bất 自tự 外ngoại 。 因nhân 內nội 故cố 外ngoại 也dã 。 內nội 中trung 無vô 故cố 。 外ngoại 不bất 可khả 得đắc 。 外ngoại 不bất 可khả 得đắc 。 故cố 無vô 內nội 也dã 。 眾chúng 生sanh 壽thọ 命mạng 。 常thường 樂lạc 我ngã 淨tịnh 。 七thất 法pháp 橫hoạnh/hoành 計kế 。 亦diệc 名danh 為vi 外ngoại 。 大đại 品phẩm 云vân 。 二nhị 諦đế 無vô 眾chúng 生sanh 。 知tri 眾chúng 生sanh 等đẳng 。 是thị 橫hoạnh/hoành 計kế 也dã 。 雖tuy 有hữu 性tánh 者giả 。 七thất 法pháp 橫hoạnh/hoành 故cố 可khả 無vô 耳nhĩ 。 佛Phật 性tánh 不bất 橫hoạnh/hoành 。 故cố 須tu 明minh 也dã 。 內nội 法pháp 外ngoại 法pháp 。 是thị 別biệt 也dã 。 因nhân 別biệt 有hữu 總tổng 。 空không 亦diệc 同đồng 上thượng 。 不bất 在tại 二nhị 空không 者giả 。 內nội 外ngoại 二nhị 空không 。 不bất 在tại 相tương 待đãi 空không 也dã 。 但đãn 說thuyết 二nhị 者giả 。 別biệt 中trung 既ký 無vô 。 總tổng 中trung 可khả 知tri 也dã 。 僧Tăng 宗tông 曰viết 。 十thập 一nhất 空không 。 乃nãi 此thử 經Kinh 一nhất 時thời 之chi 教giáo 也dã 。 自tự 大đại 品phẩm 諸chư 經kinh 。 乃nãi 有hữu 十thập 八bát 空không 。 當đương 知tri 空không 無vô 多đa 少thiểu 。 以dĩ 遣khiển 惑hoặc 有hữu 廣quảng 狹hiệp 。 故cố 教giáo 門môn 不bất 同đồng 耳nhĩ 。 就tựu 十thập 一nhất 門môn 中trung 。 前tiền 五ngũ 空không 遣khiển 六lục 諦đế 家gia 病bệnh 也dã 。 百bách 論luận 中trung 言ngôn 。 外ngoại 道đạo 計kế 有hữu 一nhất 總tổng 有hữu 之chi 法pháp 。 與dữ 一nhất 切thiết 法pháp 合hợp 。 今kim 前tiền 五ngũ 空không 。 遣khiển 其kỳ 總tổng 心tâm 。 言ngôn 內nội 中trung 無vô 外ngoại 。 外ngoại 中trung 無vô 內nội 。 有hữu 為vi 無vô 為vi 亦diệc 如như 是thị 。 豈khởi 有hữu 總tổng 法pháp 與dữ 法pháp 合hợp 耶da 。 第đệ 六lục 無vô 始thỉ 。 遣khiển 二nhị 十thập 五ngũ 諦đế 家gia 之chi 計kế 也dã 。 上thượng 五ngũ 空không 迷mê 果quả 。 此thử 冥minh 諦đế 迷mê 因nhân 也dã 。 人nhân 情tình 謂vị 遣khiển 向hướng 橫hoạnh/hoành 計kế 。 方phương 有hữu 空không 生sanh 。 今kim 言ngôn 不bất 待đãi 遣khiển 橫hoạnh/hoành 。 但đãn 其kỳ 體thể 性tánh 自tự 空không 也dã 。 無vô 所sở 有hữu 空không 者giả 。 向hướng 雖tuy 言ngôn 性tánh 空không 。 何hà 以dĩ 辨biện 耶da 。 今kim 以dĩ 智trí 撿kiểm 。 都đô 無vô 所sở 有hữu 。 驗nghiệm 所sở 以dĩ 空không 也dã 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 空không 者giả 。 夫phu 有hữu 是thị 生sanh 著trước 之chi 處xứ 。 向hướng 借tá 無vô 以dĩ 遣khiển 有hữu 。 此thử 無vô 於ư 有hữu 。 其kỳ 理lý 則tắc 勝thắng 。 是thị 為vi 第đệ 一nhất 讚tán 歎thán 。 以dĩ 受thọ 名danh 也dã 。 空không 空không 者giả 。 物vật 情tình 生sanh 執chấp 。 謂vị 遣khiển 有hữu 會hội 空không 。 理lý 極cực 於ư 此thử 。 執chấp 之chi 為vi 勝thắng 。 復phục 為vi 病bệnh 也dã 。 言ngôn 本bổn 為vi 遣khiển 有hữu 故cố 說thuyết 空không 。 豈khởi 有hữu 空không 可khả 得đắc 耶da 。 大đại 空không 者giả 。 前tiền 已dĩ 遣khiển 境cảnh 。 今kim 復phục 遣khiển 智trí 。 境cảnh 智trí 雙song 忘vong 。 始thỉ 為vi 大đại 也dã 。 內nội 法pháp 中trung 無vô 外ngoại 法pháp 故cố 。 豈khởi 有hữu 一nhất 總tổng 有hữu 遍biến 一nhất 切thiết 處xứ 耶da 。 未vị 得đắc 為vi 性tánh 。 已dĩ 得đắc 為vi 三Tam 寶Bảo 也dã 。 非phi 內nội 非phi 外ngoại 者giả 。 以dĩ 眾chúng 生sanh 有hữu 為vi 。 佛Phật 性tánh 無vô 為vi 故cố 也dã 。 無vô 為vi 。 故cố 言ngôn 非phi 內nội 也dã 。 不bất 離ly 眾chúng 生sanh 而nhi 有hữu 性tánh 。 故cố 言ngôn 非phi 外ngoại 也dã 。 內nội 外ngoại 空không 者giả 。 上thượng 二nhị 空không 心tâm 弱nhược 。 不bất 能năng 並tịnh 觀quán 。 今kim 心tâm 力lực 轉chuyển 勝thắng 。 故cố 能năng 雙song 觀quán 也dã 。 八bát 地địa 之chi 心tâm 。 豈khởi 有hữu 強cường 弱nhược 。 示thị 空không 門môn 有hữu 次thứ 第đệ 耳nhĩ 。 唯duy 有hữu 佛Phật 性tánh 。 不bất 在tại 二nhị 空không 者giả 。 雙song 觀quán 二nhị 法pháp 。 雖tuy 復phục 內nội 外ngoại 之chi 異dị 。 然nhiên 有hữu 是thị 同đồng 。 而nhi 如Như 來Lai 佛Phật 性tánh 三Tam 寶Bảo 非phi 有hữu 法pháp 。 雖tuy 復phục 雙song 觀quán 。 而nhi 內nội 外ngoại 不bất 攝nhiếp 此thử 四tứ 法pháp 也dã 。 今kim 至chí 雙song 觀quán 時thời 。 不bất 言ngôn 無vô 父phụ 母mẫu 。 但đãn 言ngôn 無vô 三Tam 寶Bảo 等đẳng 者giả 。 以dĩ 父phụ 母mẫu 始thỉ 終chung 不bất 離ly 內nội 外ngoại 。 故cố 不bất 復phục 說thuyết 。 而nhi 三Tam 寶Bảo 非phi 內nội 外ngoại 。 故cố 說thuyết 也dã 。 寶bảo 亮lượng 曰viết 。 此thử 第đệ 六lục 段đoạn 。 於ư 初Sơ 地Địa 果quả 上thượng 。 更cánh 進tiến 修tu 十thập 一nhất 空không 。 乃nãi 至chí 得đắc 十Thập 地Địa 果quả 。 亦diệc 如như 聖thánh 行hành 中trung 得đắc 初sơ 住trụ 竟cánh 。 更cánh 修tu 二nhị 十thập 五ngũ 三tam 昧muội 。 乃nãi 至chí 十Thập 地Địa 。 此thử 十thập 一nhất 空không 。 義nghĩa 解giải 者giả 不bất 同đồng 。 有hữu 人nhân 作tác 互hỗ 無vô 解giải 者giả 。 恐khủng 此thử 非phi 初Sơ 地Địa 所sở 觀quán 也dã 。 今kim 之chi 所sở 釋thích 。 謂vị 此thử 十thập 一nhất 空không 。 皆giai 是thị 趣thú 道đạo 之chi 近cận 門môn 。 取thủ 極cực 果quả 之chi 要yếu 途đồ 也dã 。 前tiền 九cửu 空không 。 是thị 九cửu 人nhân 。 各các 自tự 捉tróc 一nhất 空không 以dĩ 入nhập 道đạo 。 乃nãi 至chí 九Cửu 地Địa 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 明minh 前tiền 九cửu 空không 。 曾tằng 自tự 不bất 辨biện 有hữu 深thâm 淺thiển 之chi 異dị 。 至chí 第đệ 十thập 第đệ 十thập 一nhất 。 乃nãi 辨biện 也dã 。 故cố 知tri 各các 自tự 逐trục 其kỳ 先tiên 所sở 修tu 習tập 。 所sở 好hiếu 樂nhạo/nhạc/lạc 便tiện 者giả 。 而nhi 入nhập 道đạo 也dã 。 今kim 論luận 若nhược 得đắc 初sơ 一nhất 空không 時thời 。 餘dư 者giả 理lý 然nhiên 悉tất 得đắc 。 但đãn 逐trục 其kỳ 所sở 習tập 為vi 有hữu 。 是thị 為vi 前tiền 有hữu 四tứ 空không 。 更cánh 相tương 證chứng 成thành 。 其kỳ 次thứ 二nhị 空không 。 將tương 後hậu 以dĩ 證chứng 前tiền 。 又hựu 一nhất 空không 將tương 假giả 來lai 證chứng 實thật 。 餘dư 悉tất 當đương 位vị 辨biện 義nghĩa 也dã 。 如như 觀quán 內nội 空không 時thời 。 若nhược 見kiến 悉tất 空không 者giả 。 知tri 內nội 觀quán 成thành 就tựu 。 不bất 爾nhĩ 。 則tắc 不bất 成thành 也dã 。 觀quán 內nội 空không 。 謂vị 直trực 觀quán 己kỷ 五ngũ 陰ấm 為vi 內nội 。 若nhược 見kiến 自tự 五ngũ 陰ấm 。 亦diệc 見kiến 外ngoại 怨oán 親thân 中trung 人nhân 悉tất 空không 時thời 。 知tri 內nội 空không 成thành 也dã 。 除trừ 常thường 樂nhạo/nhạc/lạc 我ngã 之chi 外ngoại 。 財tài 物vật 皆giai 空không 。 何hà 故cố 爾nhĩ 。 果quả 頭đầu 諸chư 法pháp 。 非phi 內nội 五ngũ 陰ấm 。 亦diệc 非phi 外ngoại 五ngũ 陰ấm 。 是thị 以dĩ 除trừ 也dã 。 又hựu 一nhất 解giải 。 作tác 內nội 觀quán 時thời 。 佛Phật 等đẳng 四tứ 法pháp 。 財tài 物vật 等đẳng 悉tất 屬thuộc 外ngoại 。 非phi 我ngã 正chánh 觀quán 故cố 也dã 。 佛Phật 性tánh 非phi 內nội 非phi 外ngoại 者giả 。 正chánh 因nhân 性tánh 是thị 避tị 苦khổ 求cầu 樂nhạo/nhạc/lạc 之chi 解giải 。 用dụng 尋tầm 此thử 解giải 。 用dụng 無vô 時thời 不bất 有hữu 。 雖tuy 在tại 五ngũ 陰ấm 中trung 。 然nhiên 五ngũ 陰ấm 可khả 斷đoạn 除trừ 。 而nhi 此thử 解giải 不bất 可khả 失thất 。 終chung 至chí 成thành 佛Phật 。 是thị 以dĩ 錄lục 此thử 始thỉ 終chung 之chi 常thường 用dụng 。 無vô 興hưng 廢phế 之chi 法pháp 為vi 正chánh 因nhân 。 故cố 作tác 內nội 外ngoại 觀quán 也dã 。 此thử 內nội 法pháp 中trung 。 是thị 我ngã 正chánh 觀quán 故cố 。 所sở 以dĩ 料liệu 簡giản 也dã 。 常thường 住trụ 不bất 變biến 者giả 。 非phi 是thị 湛trạm 然nhiên 常thường 。 但đãn 此thử 解giải 未vị 曾tằng 不bất 有hữu 。 故cố 言ngôn 常thường 也dã 。 外ngoại 空không 者giả 。 亦diệc 如như 是thị 無vô 有hữu 。 內nội 法pháp 者giả 。 有hữu 人nhân 直trực 觀quán 外ngoại 空không 。 亦diệc 不bất 見kiến 有hữu 。 內nội 五ngũ 陰ấm 。 異dị 外ngoại 法pháp 時thời 。 得đắc 知tri 外ngoại 觀quán 成thành 也dã 。 此thử 中trung 亦diệc 爾nhĩ 。 佛Phật 四tứ 法pháp 及cập 與dữ 正chánh 因nhân 性tánh 。 亦diệc 復phục 料liệu 簡giản 也dã 。 內nội 外ngoại 空không 者giả 。 此thử 人nhân 發phát 家gia 。 內nội 外ngoại 雙song 觀quán 法pháp 。 不bất 過quá 內nội 外ngoại 。 雙song 觀quán 盡tận 空không 。 無vô 所sở 證chứng 成thành 也dã 。 唯duy 有hữu 如Như 來Lai 。 法pháp 僧Tăng 佛Phật 性tánh 。 不bất 在tại 內nội 外ngoại 二nhị 空không 者giả 。 還hoàn 簡giản 出xuất 也dã 。 本bổn 觀quán 生sanh 死tử 內nội 外ngoại 二nhị 法pháp 耳nhĩ 。 三Tam 寶Bảo 等đẳng 。 非phi 生sanh 死tử 法pháp 。 故cố 簡giản 也dã 。 智trí 秀tú 曰viết 。 此thử 下hạ 答đáp 第đệ 二nhị 問vấn 列liệt 空không 名danh 。 并tinh 釋thích 觀quán 法pháp 。 先tiên 列liệt 空không 名danh 。 空không 有hữu 十thập 一nhất 者giả 。 是thị 一nhất 方phương 之chi 化hóa 法pháp 也dã 。 尋tầm 空không 無vô 十thập 一nhất 。 緣duyên 遣khiển 物vật 病bệnh 。 逐trục 法pháp 為vi 別biệt 。 有hữu 十thập 一nhất 耳nhĩ 。 次thứ 釋thích 觀quán 法pháp 。 以dĩ 外ngoại 道Đạo 人Nhân 。 計kế 一nhất 大đại 我ngã 。 遍biến 一nhất 切thiết 處xứ 。 與dữ 有hữu 分phân 為vi 一nhất 也dã 。 用dụng 初sơ 五ngũ 空không 。 以dĩ 互hỗ 無vô 之chi 理lý 。 明minh 內nội 外ngoại 法pháp 。 不bất 得đắc 相tương/tướng 有hữu 。 以dĩ 破phá 物vật 執chấp 。 初sơ 觀quán 內nội 法pháp 。 即tức 是thị 己kỷ 身thân 。 推thôi 尋tầm 此thử 身thân 。 無vô 外ngoại 諸chư 法pháp 。 謂vị 內nội 為vi 空không 。 復phục 除trừ 佛Phật 性tánh 者giả 。 緣duyên 佛Phật 性tánh 。 雖tuy 繫hệ 眾chúng 生sanh 。 然nhiên 不bất 定định 於ư 內nội 外ngoại 。 故cố 隨tùy 宜nghi 除trừ 之chi 。 觀quán 內nội 法pháp 云vân 。 無vô 壽thọ 命mạng 者giả 。 無vô 外ngoại 眾chúng 生sanh 命mạng 也dã 。 觀quán 有hữu 為vi 空không 云vân 。 無vô 壽thọ 命mạng 者giả 。 即tức 是thị 當đương 果quả 住trụ 命mạng 也dã 。 觀quán 無vô 為vi 空không 云vân 無vô 我ngã 者giả 。 此thử 捉tróc 有hữu 為vi 五ngũ 陰ấm 。 法pháp 體thể 無vô 自tự 在tại 力lực 。 名danh 為vi 無vô 我ngã 。 蓋cái 非phi 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 空không 無vô 我ngã 也dã 。 觀quán 無vô 始thỉ 空không 。 破phá 外ngoại 道Đạo 人Nhân 。 計kế 八bát 萬vạn 劫kiếp 始thỉ 。 是thị 其kỳ 所sở 不bất 知tri 處xứ 。 謂vị 為vi 冥minh 諦đế 。 以dĩ 之chi 為vi 常thường 。 今kim 觀quán 此thử 中trung 。 諸chư 法pháp 流lưu 動động 無vô 常thường 。 此thử 是thị 正chánh 破phá 其kỳ 執chấp 。 故cố 樂nhạo/nhạc/lạc 淨tịnh 等đẳng 諸chư 句cú 相tương 隨tùy 。 并tinh 觀quán 之chi 耳nhĩ 。 此thử 中trung 云vân 壽thọ 命mạng 者giả 故cố 。 是thị 當đương 果quả 常thường 命mạng 也dã 。 觀quán 性tánh 空không 。 此thử 破phá 計kế 萬vạn 法pháp 。 皆giai 有hữu 性tánh 病bệnh 。 觀quán 無vô 所sở 有hữu 空không 。 此thử 破phá 計kế 有hữu 無vô 為vi 法pháp 。 為vi 得đắc 繩thằng 所sở 繫hệ 者giả 之chi 病bệnh 也dã 。 尋tầm 萬vạn 有hữu 不bất 有hữu 。 假giả 計kế 為vi 空không 。 自tự 有hữu 眾chúng 生sanh 。 尋tầm 名danh 妄vọng 執chấp 。 聞văn 說thuyết 法Pháp 空không 。 謂vị 有hữu 此thử 空không 法pháp 。 第đệ 十thập 次thứ 觀quán 空không 。 空không 破phá 其kỳ 此thử 病bệnh 云vân 是thị 有hữu 者giả 。 是thị 所sở 執chấp 空không 也dã 。 是thị 無vô 者giả 。 明minh 此thử 空không 是thị 無vô 也dã 。 既ký 聞văn 空không 於ư 此thử 空không 。 復phục 謂vị 此thử 觀quán 為vi 是thị 。 次thứ 復phục 破phá 之chi 云vân 是thị 。 是thị 者giả 。 出xuất 其kỳ 所sở 是thị 也dã 。 非phi 是thị 者giả 。 明minh 所sở 是thị 亦diệc 無vô 也dã 。 第đệ 九cửu 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 空không 。 正chánh 觀quán 無vô 生sanh 理lý 。 第đệ 十thập 一nhất 大đại 空không 。 觀quán 此thử 能năng 觀quán 之chi 智trí 。 體thể 不bất 可khả 得đắc 。 此thử 二nhị 空không 並tịnh 是thị 無vô 生sanh 理lý 。 其kỳ 餘dư 九cửu 空không 。 悉tất 是thị 隨tùy 事sự 破phá 病bệnh 。 故cố 說thuyết 非phi 無vô 生sanh 理lý 。

善thiện 男nam 子tử 有hữu 為vi 空không 者giả 有hữu 為vi 之chi 法pháp 。 至chí 是thị 名danh 菩Bồ 薩Tát 。 觀quán 無vô 為vi 空không 。

案án 。 僧Tăng 亮lượng 曰viết 。 生sanh 滅diệt 是thị 有hữu 為vi 。 無vô 生sanh 滅diệt 是thị 無vô 為vi 也dã 。 今kim 說thuyết 有hữu 中trung 無vô 。 無vô 有hữu 之chi 義nghĩa 。 同đồng 內nội 外ngoại 也dã 。 僧Tăng 宗tông 曰viết 。 亦diệc 互hỗ 無vô 也dã 。 有hữu 為vi 是thị 緣duyên 成thành 之chi 法pháp 。 所sở 可khả 言ngôn 無vô 。 無vô 於ư 空không 也dã 。 言ngôn 內nội 外ngoại 空không 等đẳng 者giả 。 舉cử 此thử 諸chư 法pháp 空không 。 明minh 有hữu 為vi 法pháp 。 是thị 假giả 有hữu 無vô 。 此thử 諸chư 法pháp 也dã 。 寶bảo 亮lượng 曰viết 。 有hữu 為vi 之chi 法pháp 。 亦diệc 不bất 是thị 三Tam 寶Bảo 等đẳng 。 是thị 無vô 為vi 法Pháp 。 若nhược 觀quán 有hữu 為vi 法pháp 空không 。 不bất 見kiến 與dữ 無vô 為vi 相tương/tướng 異dị 者giả 。 乃nãi 知tri 得đắc 有hữu 為vi 觀quán 成thành 也dã 。 舉cử 無vô 為vi 法pháp 。 以dĩ 證chứng 成thành 耳nhĩ 。 無vô 為vi 空không 者giả 。 有hữu 一nhất 人nhân 發phát 初sơ 便tiện 觀quán 三tam 無vô 為vi 觀quán 。 觀quán 有Hữu 餘Dư 涅Niết 槃Bàn 。 作tác 數số 緣duyên 無vô 為vi 。 觀quán 無Vô 餘Dư 涅Niết 槃Bàn 。 作tác 非phi 數số 緣duyên 滅diệt 無vô 為vi 。 如như 此thử 觀quán 。 不bất 見kiến 有hữu 為vi 異dị 於ư 無vô 為vi 。 有hữu 為vi 亦diệc 空không 。 乃nãi 是thị 無vô 為vi 觀quán 成thành 。 故cố 舉cử 有hữu 為vi 。 以dĩ 證chứng 成thành 也dã 。 亦diệc 簡giản 三Tam 寶Bảo 等đẳng 法pháp 。 不bất 同đồng 有hữu 為vi 無vô 為vi 。 若nhược 使sử 神thần 明minh 。 無vô 此thử 妙diệu 本bổn 。 何hà 故cố 至chí 無vô 為vi 空không 時thời 。 復phục 簡giản 正chánh 因nhân 性tánh 耶da 。

云vân 何hà 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 觀quán 無vô 始thỉ 空không (# 至chí 是thị 名danh 菩Bồ 薩Tát 。 觀quán 無vô 始thỉ 空không 。

案án 。 僧Tăng 亮lượng 曰viết 。 外ngoại 道đạo 謂vị 有hữu 為vi 無vô 為vi 。 皆giai 無vô 始thỉ 故cố 。 名danh 無vô 始thỉ 空không 也dã 。 僧Tăng 宗tông 曰viết 。 遣khiển 真Chân 諦Đế 之chi 計kế 也dã 。 佛Phật 法Pháp 之chi 中trung 。 皆giai 由do 無vô 明minh 諸chư 行hành 。 造tạo 生sanh 死tử 苦khổ 。 豈khởi 有hữu 真Chân 諦Đế 為vi 始thỉ 邪tà 。 今kim 以dĩ 解giải 心tâm 。 照chiếu 知tri 無vô 始thỉ 。 明minh 其kỳ 所sở 計kế 是thị 空không 也dã 。

云vân 何hà 菩Bồ 薩Tát 。 觀quán 於ư 性tánh 空không (# 至chí 是thị 名danh 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 觀quán 於ư 性tánh 空không 。

案án 。 僧Tăng 亮lượng 曰viết 。 法pháp 從tùng 緣duyên 得đắc 。 以dĩ 無vô 性tánh 名danh 空không 也dã 。 有hữu 為vi 從tùng 緣duyên 得đắc 。 無vô 為vi 從tùng 緣duyên 見kiến 。 皆giai 無vô 性tánh 也dã 。 僧Tăng 宗tông 曰viết 。 此thử 言ngôn 諸chư 法pháp 體thể 性tánh 是thị 空không 。 豈khởi 假giả 遣khiển 病bệnh 耶da 。 所sở 以dĩ 舉cử 常thường 無vô 常thường 雙song 來lai 者giả 。 以dĩ 無vô 常thường 是thị 空không 。 故cố 所sở 不bất 論luận 。 今kim 談đàm 常thường 樂nhạo/nhạc/lạc 。 乃nãi 可khả 於ư 世thế 諦đế 是thị 妙diệu 有hữu 。 然nhiên 此thử 法pháp 既ký 生sanh 於ư 相tương 待đãi 。 待đãi 則tắc 為vi 假giả 。 故cố 相tương/tướng 與dữ 空không 也dã 。 寶bảo 亮lượng 曰viết 。 無vô 始thỉ 空không 性tánh 空không 。 俱câu 是thị 除trừ 計kế 作tác 名danh 也dã 。 菩Bồ 薩Tát 觀quán 萬vạn 法pháp 。 本bổn 來lai 無vô 始thỉ 。 乃nãi 至chí 生sanh 死tử 。 及cập 三Tam 寶Bảo 佛Phật 性tánh 盡tận 空không 。 此thử 將tương 後hậu 以dĩ 證chứng 前tiền 也dã 。 無vô 性tánh 亦diệc 如như 是thị 。 豈khởi 有hữu 冥minh 初sơ 世thế 性tánh 耶da 。

云vân 何hà 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 至chí 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 觀quán 無vô 所sở 有hữu 空không 。

案án 。 僧Tăng 亮lượng 曰viết 。 此thử 空không 本bổn 就tựu 人nhân 說thuyết 也dã 。 僧Tăng 宗tông 曰viết 。 此thử 以dĩ 智trí 驗nghiệm 空không 也dã 。 不bất 取thủ 無vô 子tử 為vi 譬thí 。 為vi 取thủ 貧bần 窮cùng 之chi 人nhân 。 言ngôn 一nhất 切thiết 空không 為vi 譬thí 也dã 。 寶bảo 亮lượng 曰viết 。 此thử 是thị 習tập 觀quán 觀quán 空không 。 無vô 所sở 證chứng 成thành 。 直trực 見kiến 一nhất 切thiết 萬vạn 法pháp 。 體thể 性tánh 皆giai 空không 。 即tức 大đại 品phẩm 經kinh 中trung 所sở 明minh 者giả 也dã 。

云vân 何hà 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 至chí 是thị 名danh 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 觀quán 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 空không 。

案án 。 僧Tăng 亮lượng 曰viết 。 現hiện 在tại 無vô 眼nhãn 。 是thị 有hữu 為vi 空không 也dã 。 僧Tăng 宗tông 曰viết 。 舉cử 假giả 名danh 實thật 法pháp 二nhị 法pháp 為vi 空không 也dã 。 眼nhãn 等đẳng 為vi 空không 也dã 。 眼nhãn 等đẳng 為vi 實thật 作tác 者giả 。 有hữu 業nghiệp 為vi 假giả 名danh 。 此thử 二nhị 家gia 無vô 生sanh 。 於ư 有hữu 為vi 是thị 勝thắng 。 故cố 受thọ 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 耳nhĩ 。 空không 乃nãi 無vô 假giả 實thật 。 約ước 假giả 實thật 以dĩ 明minh 空không 耳nhĩ 。 寶bảo 亮lượng 曰viết 。 此thử 實thật 法pháp 空không 也dã 。 何hà 以dĩ 言ngôn 之chi 。 無vô 所sở 從tùng 來lai 。 去khứ 無vô 所sở 至chí 。 故cố 知tri 實thật 法pháp 空không 。 所sở 以dĩ 舉cử 作tác 者giả 。 用dụng 假giả 名danh 空không 。 證chứng 實thật 法pháp 空không 成thành 也dã 。 若nhược 不bất 見kiến 假giả 實thật 異dị 。 故cố 知tri 實thật 法pháp 空không 成thành 也dã 。

云vân 何hà 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 觀quán 於ư 空không 空không (# 至chí 是thị 名danh 菩Bồ 薩Tát 。 觀quán 於ư 空không 空không 。

案án 。 僧Tăng 亮lượng 曰viết 。 是thị 有hữu 是thị 無vô 。 是thị 名danh 空không 空không 者giả 。 謂vị 是thị 有hữu 空không 亦diệc 空không 也dã 。 是thị 無vô 空không 亦diệc 空không 也dã 。 以dĩ 後hậu 空không 空không 於ư 前tiền 空không 。 故cố 立lập 空không 空không 。 以dĩ 破phá 執chấp 相tướng 者giả 之chi 所sở 存tồn 也dã 。 是thị 是thị 非phi 是thị 。 是thị 名danh 空không 空không 者giả 。 初sơ 二nhị 是thị 雙song 稱xưng 上thượng 句cú 也dã 。 次thứ 是thị 雙song 非phi 。 次thứ 是thị 結kết 句cú 也dã 。

所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 欲dục 遣khiển 後hậu 空không 。 不bất 得đắc 不bất 本bổn 其kỳ 所sở 空không 。 故cố 雙song 非phi 。 然nhiên 後hậu 結kết 句cú 也dã 。 僧Tăng 宗tông 曰viết 。 九cửu 空không 是thị 遣khiển 有hữu 。 唯duy 有hữu 此thử 空không 。 人nhân 情tình 生sanh 著trước 。 謂vị 有hữu 此thử 空không 。 是thị 可khả 得đắc 故cố 。 所sở 以dĩ 遣khiển 也dã 。 是thị 有hữu 是thị 無vô 者giả 。 謂vị 汝nhữ 前tiền 九cửu 空không 所sở 遣khiển 之chi 有hữu 。 能năng 遣khiển 之chi 無vô 。 亦diệc 無vô 此thử 無vô 也dã 。 為vi 遣khiển 有hữu 故cố 說thuyết 無vô 。 豈khởi 有hữu 無vô 之chi 可khả 待đãi 耶da 。 是thị 則tắc 有hữu 無vô 斯tư 空không 。 故cố 言ngôn 空không 空không 也dã 。 是thị 是thị 非phi 是thị 。 是thị 名danh 空không 空không 者giả 。 物vật 情tình 於ư 遣khiển 著trước 之chi 中trung 。 展triển 轉chuyển 生sanh 患hoạn 。 言ngôn 向hướng 以dĩ 空không 遣khiển 有hữu 。 此thử 是thị 相tương 對đối 得đắc 稱xưng 。 故cố 宜nghi 不bất 可khả 得đắc 也dã 。 今kim 謂vị 二nhị 著trước 俱câu 捨xả 。 此thử 心tâm 為vi 勝thắng 。 欲dục 保bảo 此thử 捨xả 心tâm 。 復phục 為vi 患hoạn 矣hĩ 。 是thị 是thị 者giả 。 指chỉ 環hoàn 中trung 之chi 旨chỉ 也dã 。 若nhược 謂vị 以dĩ 此thử 為vi 極cực 。 亦diệc 無vô 此thử 也dã 。 是thị 則tắc 心tâm 之chi 與dữ 理lý 。 俱câu 不bất 可khả 得đắc 。 謂vị 空không 空không 也dã 。 寶bảo 亮lượng 曰viết 。 此thử 是thị 法pháp 雲vân 地địa 之chi 所sở 得đắc 也dã 。 空không 空không 有hữu 二nhị 種chủng 。 如như 昔tích 小Tiểu 乘Thừa 觀quán 於ư 萬vạn 有hữu 是thị 空không 。 愛ái 著trước 此thử 空không 。 故cố 言ngôn 此thử 空không 即tức 是thị 空không 。 亦diệc 名danh 作tác 空không 空không 也dã 。

復phục 有hữu 一nhất 種chủng 。 觀quán 萬vạn 有hữu 是thị 一nhất 空không 。 此thử 觀quán 空không 之chi 智trí 。 復phục 即tức 體thể 是thị 空không 。 此thử 亦diệc 是thị 空không 空không 也dã 。 今kim 言ngôn 空không 者giả 。 悉tất 不bất 同đồng 上thượng 二nhị 種chủng 空không 空không 。 何hà 者giả 。 從tùng 九cửu 地địa 以dĩ 還hoàn 。 至chí 信tín 首thủ 五ngũ 根căn 。 非phi 不bất 相tương 貌mạo 。 信tín 知tri 八bát 自tự 在tại 我ngã 空không 。 但đãn 九cửu 地địa 以dĩ 來lai 。 盡tận 作tác 無vô 我ngã 觀quán 。 乘thừa 此thử 無vô 我ngã 空không 觀quán 。 來lai 至chí 十Thập 地Địa 。 少thiểu 分phần 見kiến 八bát 自tự 在tại 我ngã 空không 。 以dĩ 乘thừa 空không 得đắc 空không 。 故cố 言ngôn 空không 空không 。 亦diệc 即tức 空không 三tam 昧muội 也dã 。 乃nãi 是thị 二Nhị 乘Thừa 所sở 迷mê 沒một 處xứ 者giả 。 讚tán 歎thán 此thử 空không 理lý 妙diệu 。 非phi 己kỷ 心tâm 所sở 緣duyên 也dã 。 是thị 有hữu 是thị 無vô 者giả 。 為vi 二nhị 法pháp 名danh 也dã 。 是thị 有hữu 者giả 。 謂vị 九cửu 地địa 以dĩ 來lai 。 所sở 得đắc 無vô 我ngã 空không 。 此thử 無vô 我ngã 空không 。 由do 斷đoạn 滅diệt 空không 。 又hựu 此thử 既ký 是thị 事sự 像tượng 之chi 法pháp 。 故cố 還hoàn 作tác 有hữu 名danh 說thuyết 也dã 。 是thị 無vô 者giả 。 是thị 八bát 自tự 在tại 我ngã 空không 也dã 。 得đắc 此thử 空không 時thời 。 有hữu 無vô 之chi 心tâm 。 皆giai 不bất 行hành 也dã 。 若nhược 作tác 有hữu 取thủ 亦diệc 不bất 得đắc 。 作tác 無vô 取thủ 亦diệc 不bất 得đắc 。 有hữu 無vô 二nhị 心tâm 既ký 得đắc 行hành 。 便tiện 是thị 中trung 道đạo 解giải 。 故cố 言ngôn 是thị 無vô 也dã 。 為vi 二nhị 法pháp 名danh 竟cánh 。 後hậu 結kết 言ngôn 。 是thị 名danh 空không 空không 也dã 。 是thị 是thị 者giả 。 解giải 會hội 此thử 旨chỉ 。 謂vị 平bình 定định 之chi 意ý 也dã 。 還hoàn 是thị 前tiền 九cửu 也dã 。 所sở 得đắc 無vô 我ngã 。 事sự 像tượng 之chi 空không 也dã 。 事sự 像tượng 是thị 有hữu 法pháp 。 故cố 言ngôn 是thị 是thị 也dã 。 非phi 是thị 者giả 。 還hoàn 非phi 九cửu 地địa 人nhân 。 謂vị 九cửu 地địa 以dĩ 來lai 。 所sở 得đắc 空không 解giải 為vi 極cực 。 今kim 則tắc 非phi 極cực 。 若nhược 乘thừa 無vô 我ngã 空không 。 得đắc 八bát 自tự 在tại 我ngã 空không 。 得đắc 言ngôn 非phi 是thị 向hướng 者giả 九cửu 地địa 所sở 得đắc 空không 。 故cố 言ngôn 非phi 是thị 也dã 。 故cố 文văn 言ngôn 。 十thập 住trụ 尚thượng 於ư 是thị 中trung 通thông 達đạt 少thiểu 分phần 。 況huống 九cửu 地địa 以dĩ 還hoàn 得đắc 耶da 。 不bất 作tác 此thử 解giải 。 則tắc 不bất 會hội 經kinh 文văn 意ý 也dã 。

善thiện 男nam 子tử 云vân 何hà 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 至chí )# 則tắc 得đắc 住trụ 於ư 虛hư 空không 等đẳng 地địa 。

案án 。 僧Tăng 亮lượng 曰viết 。 與dữ 一nhất 切thiết 有hữu 皆giai 空không 。 故cố 名danh 般Bát 若Nhã 。 亦diệc 空không 一nhất 切thiết 相tương/tướng 盡tận 。 故cố 名danh 大đại 空không 也dã 。 僧Tăng 宗tông 曰viết 。 謂vị 智trí 體thể 亦diệc 空không 也dã 。 下hạ 二nhị 譬thí 。 悉tất 美mỹ 平bình 等đẳng 之chi 解giải 也dã 。 寶bảo 亮lượng 曰viết 。 十Thập 地Địa 滿mãn 足túc 。 金kim 剛cang 是thị 也dã 。 金kim 剛cang 心tâm 照chiếu 萬vạn 法pháp 盡tận 。 名danh 學học 地địa 。 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 具cụ 佛Phật 五ngũ 眼nhãn 。 稱xưng 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 智trí 慧tuệ 滿mãn 足túc 也dã 。

大Đại 般Bát 涅Niết 槃Bàn 。 經Kinh 集Tập 解Giải 卷quyển 第đệ 三tam 十thập 八bát