半字 ( 半bán 字tự )
Phật Học Đại Từ Điển
NGHĨA TIẾNG HÁN
（術語）梵語悉曇章之生字根本，為半字，摩多十二字，體文三十五字是也。餘章之文字義理皆具足，為滿字。毘伽羅論是也，以半字譬小乘。滿字譬大乘。涅槃經五曰：「譬如長者，唯有一子。心常憶念，憐愛無已。將詣師所，欲令受學。懼不速成，尋便將還。以愛念故，晝夜慇懃，教其半字，而不教誨毗伽論。何以故？以其幼稚，力未堪故。（中略）半字者，謂九部經。毘伽論者，所謂方等大乘教典。」同八曰：「云何如來說字根本？佛言：善男子！初說半字以為根本，持諸記論咒術文章諸陰實法。凡夫之人，學此字本，然後能知是法非法（此下說十四音五十字之義）。半字者，皆是煩惱言說之本，故名半字。滿字者是一切善法言說之根本也。譬如世間，為惡之者名為半人，修善之者名為滿人。」行宗記一上曰：「涅槃論云：半字者漸教，滿字者涅槃滿足教。」止觀輔行六曰：「半字者，引證唯小。」
NGHĨA HÁN VIỆT
（ 術thuật 語ngữ ） 梵Phạn 語ngữ 悉tất 曇đàm 章chương 之chi 生sanh 字tự 根căn 本bổn ， 為vi 半bán 字tự ， 摩ma 多đa 十thập 二nhị 字tự ， 體thể 文văn 三tam 十thập 五ngũ 字tự 是thị 也dã 。 餘dư 章chương 之chi 文văn 字tự 義nghĩa 理lý 皆giai 具cụ 足túc ， 為vi 滿mãn 字tự 。 毘tỳ 伽già 羅la 論luận 是thị 也dã ， 以dĩ 半bán 字tự 譬thí 小Tiểu 乘Thừa 。 滿mãn 字tự 譬thí 大Đại 乘Thừa 。 涅Niết 槃Bàn 經Kinh 五ngũ 曰viết 譬thí 如như 長trưởng 者giả 。 唯duy 有hữu 一nhất 子tử 。 心tâm 常thường 憶ức 念niệm 。 憐lân 愛ái 無vô 已dĩ 。 將tương 詣nghệ 師sư 所sở ， 欲dục 令linh 受thọ 學học 。 懼cụ 不bất 速tốc 成thành ， 尋tầm 便tiện 將tương 還hoàn 。 以dĩ 愛ái 念niệm 故cố 。 晝trú 夜dạ 慇ân 懃cần ， 教giáo 其kỳ 半bán 字tự 而nhi 不bất 教giáo 誨hối 毗tỳ 伽già 論luận 。 何hà 以dĩ 故cố 。 以dĩ 其kỳ 幼ấu 稚trĩ ， 力lực 未vị 堪kham 故cố 。 （ 中trung 略lược ） 半bán 字tự 者giả ， 謂vị 九cửu 部bộ 經kinh 。 毘tỳ 伽già 論luận 者giả ， 所sở 謂vị 方Phương 等Đẳng 大Đại 乘Thừa 教giáo 典điển 。 」 同đồng 八bát 曰viết 云vân 何hà 如Như 來Lai 。 說thuyết 字tự 根căn 本bổn ？ 佛Phật 言ngôn 善thiện 男nam 子tử 。 初sơ 說thuyết 半bán 字tự 以dĩ 為vi 根căn 本bổn 。 持trì 諸chư 記ký 論luận 咒chú 術thuật 文văn 章chương 諸chư 陰ấm 實thật 法pháp 。 凡phàm 夫phu 之chi 人nhân 。 學học 此thử 字tự 本bổn ， 然nhiên 後hậu 能năng 知tri 是thị 法pháp 非phi 法pháp 。 （ 此thử 下hạ 說thuyết 十thập 四tứ 音âm 五ngũ 十thập 字tự 之chi 義nghĩa ） 。 半bán 字tự 者giả ， 皆giai 是thị 煩phiền 惱não 言ngôn 說thuyết 之chi 本bổn ， 故cố 名danh 半bán 字tự 。 滿mãn 字tự 者giả 是thị 一nhất 切thiết 善thiện 法Pháp 。 言ngôn 說thuyết 之chi 根căn 本bổn 也dã 。 譬thí 如như 世thế 間gian 。 為vi 惡ác 之chi 者giả 名danh 為vi 半bán 人nhân ， 修tu 善thiện 之chi 者giả 名danh 為vi 滿mãn 人nhân 。 」 行hành 宗tông 記ký 一nhất 上thượng 曰viết 涅Niết 槃Bàn 。 論luận 云vân ： 半bán 字tự 者giả 漸tiệm 教giáo ， 滿mãn 字tự 者giả 涅Niết 槃Bàn 滿mãn 足túc 教giáo 。 止Chỉ 觀Quán 輔phụ 行hành 六lục 曰viết ： 「 半bán 字tự 者giả ， 引dẫn 證chứng 唯duy 小tiểu 。 」 。