阿A 毘Tỳ 達Đạt 磨Ma 俱Câu 舍Xá 論Luận
Quyển 1
尊Tôn 者Giả 世Thế 親Thân 造Tạo 唐Đường 玄Huyền 奘Tráng 譯Dịch
阿A 毘Tỳ 達Đạt 磨Ma 俱Câu 舍Xá 論Luận 卷quyển 第đệ 一nhất
尊tôn 者giả 世thế 親thân 造tạo
三Tam 藏Tạng 法Pháp 師sư 玄huyền 奘tráng 奉phụng 。 詔chiếu 譯dịch 。
分Phân 別Biệt 界Giới 品Phẩm 第đệ 一nhất
諸chư 一nhất 切thiết 種chủng 諸chư 冥minh 滅diệt 。 拔bạt 眾chúng 生sanh 出xuất 生sanh 死tử 泥nê 。
敬kính 禮lễ 如như 是thị 如như 理lý 師sư 。 對đối 法Pháp 藏tạng 論luận 我ngã 當đương 說thuyết 。
論luận 曰viết 。 今kim 欲dục 造tạo 論luận 。 為vi 顯hiển 自tự 師sư 其kỳ 體thể 尊tôn 高cao 超siêu 諸chư 聖thánh 眾chúng 。 故cố 先tiên 讚tán 德đức 方phương 申thân 敬kính 禮lễ 。 諸chư 言ngôn 所sở 表biểu 。 謂vị 佛Phật 世Thế 尊Tôn 。 此thử 能năng 破phá 闇ám 故cố 稱xưng 冥minh 滅diệt 。 言ngôn 一nhất 切thiết 種chủng 諸chư 冥minh 滅diệt 者giả 。 謂vị 滅diệt 諸chư 境cảnh 一nhất 切thiết 品phẩm 冥minh 。 以dĩ 諸chư 無vô 知tri 能năng 覆phú 實thật 義nghĩa 及cập 障chướng 真chân 見kiến 。 故cố 說thuyết 為vi 冥minh 。 唯duy 佛Phật 世Thế 尊Tôn 。 得đắc 永vĩnh 對đối 治trị 於ư 一nhất 切thiết 。 境cảnh 一nhất 切thiết 種chủng 冥minh 。 證chứng 不bất 生sanh 法pháp 故cố 稱xưng 為vi 滅diệt 。 聲Thanh 聞Văn 獨Độc 覺Giác 。 雖tuy 滅diệt 諸chư 冥minh 。 以dĩ 染nhiễm 無vô 知tri 畢tất 竟cánh 斷đoạn 故cố 。 非phi 一nhất 切thiết 種chủng 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 由do 於ư 佛Phật 法Pháp 極cực 遠viễn 時thời 處xứ 及cập 諸chư 義nghĩa 類loại 無vô 邊biên 差sai 別biệt 。 不bất 染nhiễm 無vô 知tri 猶do 未vị 斷đoạn 故cố 。 已dĩ 讚tán 世Thế 尊Tôn 自tự 利lợi 德đức 滿mãn 。 次thứ 當đương 讚tán 佛Phật 利lợi 他tha 德đức 圓viên 。 拔bạt 眾chúng 生sanh 出xuất 生sanh 死tử 泥nê 者giả 。 由do 彼bỉ 生sanh 死tử 是thị 諸chư 眾chúng 生sanh 。 沈trầm 溺nịch 處xứ 故cố 難nan 可khả 出xuất 故cố 。 所sở 以dĩ 譬thí 泥nê 。 眾chúng 生sanh 於ư 中trung 淪luân 沒một 無vô 救cứu 。 世Thế 尊Tôn 哀ai 愍mẫn 。 隨tùy 授thọ 所sở 應ưng 正Chánh 法Pháp 教giáo 手thủ 。 拔bạt 濟tế 令linh 出xuất 。 已dĩ 讚tán 佛Phật 德đức 。 次thứ 申thân 敬kính 禮lễ 。 敬kính 禮lễ 如như 是thị 。 如như 理lý 師sư 者giả 。 稽khể 首thủ 接tiếp 足túc 。 故cố 稱xưng 敬kính 禮lễ 。 諸chư 有hữu 具cụ 前tiền 自tự 他tha 利lợi 德đức 。 故cố 云vân 如như 是thị 。 如như 實thật 無vô 倒đảo 。 教giáo 授thọ 誡giới 勗úc 。 名danh 如như 理lý 師sư 。 如như 理lý 師sư 言ngôn 顯hiển 利lợi 他tha 德đức 。 能năng 方phương 便tiện 說thuyết 如như 理lý 正chánh 教giáo 。 從tùng 生sanh 死tử 泥nê 拔bạt 眾chúng 生sanh 出xuất 。 不bất 由do 威uy 力lực 與dữ 願nguyện 神thần 通thông 。 禮lễ 如như 理lý 師sư 。 欲dục 何hà 所sở 作tác 。 對đối 法Pháp 藏tạng 論luận 我ngã 當đương 說thuyết 者giả 。 教giáo 誡giới 學học 徒đồ 故cố 稱xưng 為vi 論luận 。 其kỳ 論luận 者giả 何hà 。 謂vị 對đối 法Pháp 藏tạng 。 何hà 謂vị 對đối 法pháp 。 頌tụng 曰viết 。
淨tịnh 慧tuệ 隨tùy 行hành 名danh 對đối 法pháp 。 及cập 能năng 得đắc 此thử 諸chư 慧tuệ 論luận 。
論luận 曰viết 。 慧tuệ 謂vị 擇trạch 法pháp 。 淨tịnh 謂vị 無vô 漏lậu 。 淨tịnh 慧tuệ 眷quyến 屬thuộc 名danh 曰viết 隨tùy 行hành 。 如như 是thị 總tổng 說thuyết 無vô 漏lậu 五ngũ 蘊uẩn 名danh 為vi 對đối 法pháp 。 此thử 則tắc 勝thắng 義nghĩa 阿a 毘tỳ 達đạt 磨ma 。 若nhược 說thuyết 世thế 俗tục 阿a 毘tỳ 達đạt 磨ma 即tức 能năng 得đắc 此thử 。 諸chư 慧tuệ 及cập 論luận 。 慧tuệ 謂vị 得đắc 此thử 有hữu 漏lậu 修tu 慧tuệ 思tư 聞văn 生sanh 得đắc 慧tuệ 及cập 隨tùy 行hành 。 論luận 謂vị 傳truyền 生sanh 無vô 漏lậu 慧tuệ 教giáo 。 此thử 諸chư 慧tuệ 論luận 。 是thị 彼bỉ 資tư 糧lương 故cố 亦diệc 得đắc 名danh 阿a 毘tỳ 達đạt 磨ma 。 釋thích 此thử 名danh 者giả 能năng 持trì 自tự 相tương/tướng 。 故cố 名danh 為vi 法pháp 。 若nhược 勝thắng 義nghĩa 法pháp 唯duy 是thị 涅Niết 槃Bàn 。 若nhược 法pháp 相tướng 法pháp 通thông 四tứ 聖Thánh 諦Đế 。 此thử 能năng 對đối 向hướng 或hoặc 能năng 對đối 觀quán 。 故cố 稱xưng 對đối 法pháp 。 已dĩ 釋thích 對đối 法pháp 。 何hà 故cố 此thử 論luận 名danh 對đối 法Pháp 藏tạng 。 頌tụng 曰viết 。
攝nhiếp 彼bỉ 勝thắng 義nghĩa 依y 彼bỉ 故cố 。 此thử 立lập 對đối 法pháp 俱câu 舍xá 名danh 。
論luận 曰viết 。 由do 彼bỉ 對đối 法pháp 論luận 中trung 勝thắng 義nghĩa 入nhập 此thử 攝nhiếp 故cố 。 此thử 得đắc 藏tạng 名danh 。 或hoặc 此thử 依y 彼bỉ 。 從tùng 彼bỉ 引dẫn 生sanh 。 是thị 彼bỉ 所sở 藏tạng 。 故cố 亦diệc 名danh 藏tạng 。 是thị 故cố 此thử 論luận 名danh 對đối 法Pháp 藏tạng 。 何hà 因nhân 說thuyết 彼bỉ 阿a 毘tỳ 達đạt 磨ma 。 誰thùy 復phục 先tiên 說thuyết 阿a 毘tỳ 達đạt 磨ma 。 而nhi 今kim 造tạo 論luận 恭cung 敬kính 解giải 釋thích 。 頌tụng 曰viết 。
若nhược 離ly 擇trạch 法pháp 定định 無vô 餘dư 。 能năng 滅diệt 諸chư 惑hoặc 勝thắng 方phương 便tiện 。
由do 惑hoặc 世thế 間gian 漂phiêu 有hữu 海hải 。 因nhân 此thử 傳truyền 佛Phật 說thuyết 對đối 法pháp 。
論luận 曰viết 。 若nhược 離ly 擇trạch 法pháp 無vô 勝thắng 方phương 便tiện 能năng 滅diệt 諸chư 惑hoặc 。 諸chư 惑hoặc 能năng 令linh 世thế 間gian 。 漂phiêu 轉chuyển 生sanh 死tử 大đại 海hải 。 因nhân 此thử 傳truyền 佛Phật 說thuyết 彼bỉ 對đối 法pháp 。 欲dục 令linh 世thế 間gian 得đắc 擇trạch 法pháp 故cố 。 離ly 說thuyết 對đối 法pháp 。 弟đệ 子tử 不bất 能năng 於ư 諸chư 法pháp 。 相tương/tướng 如như 理lý 簡giản 擇trạch 。 然nhiên 佛Phật 世Thế 尊Tôn 。 處xứ 處xứ 散tán 說thuyết 阿a 毘tỳ 達đạt 磨ma 。 大đại 德đức 迦ca 多đa 衍diễn 尼ni 子tử 等đẳng 諸chư 大đại 聲Thanh 聞Văn 。 結kết 集tập 安an 置trí 。 猶do 如như 大đại 德đức 法pháp 救cứu 所sở 集tập 無vô 常thường 品phẩm 等đẳng 鄔ổ 拕tha 南nam 頌tụng 。 毘tỳ 婆bà 沙sa 師sư 傳truyền 說thuyết 如như 此thử 。 何hà 法pháp 名danh 為vi 彼bỉ 所sở 簡giản 擇trạch 。 因nhân 此thử 傳truyền 佛Phật 說thuyết 對đối 法pháp 耶da 。 頌tụng 曰viết 。
有hữu 漏lậu 無vô 漏lậu 法pháp 。 除trừ 道đạo 餘dư 有hữu 為vi 。
於ư 彼bỉ 漏lậu 隨tùy 增tăng 。 故cố 說thuyết 名danh 有hữu 漏lậu 。
無vô 漏lậu 謂vị 道Đạo 諦Đế 。 及cập 三tam 種chủng 無vô 為vi 。
謂vị 虛hư 空không 二nhị 滅diệt 。 此thử 中trung 空không 無vô 礙ngại 。
擇trạch 滅diệt 謂vị 離ly 繫hệ 。 隨tùy 繫hệ 事sự 各các 別biệt 。
畢tất 竟cánh 礙ngại 當đương 生sanh 。 別biệt 得đắc 非phi 擇trạch 滅diệt 。
論luận 曰viết 。 說thuyết 一nhất 切thiết 法pháp 。 略lược 有hữu 二nhị 種chủng 。 謂vị 有hữu 漏lậu 無vô 漏lậu 。 有hữu 漏lậu 法pháp 云vân 何hà 。 謂vị 除trừ 道Đạo 諦Đế 餘dư 有hữu 為vi 法pháp 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 諸chư 漏lậu 於ư 中trung 等đẳng 隨tùy 增tăng 故cố 。 緣duyên 滅diệt 道Đạo 諦Đế 諸chư 漏lậu 雖tuy 生sanh 。 而nhi 不bất 隨tùy 增tăng 故cố 非phi 有hữu 漏lậu 。 不bất 隨tùy 增tăng 義nghĩa 隨tùy 眠miên 品phẩm 中trung 自tự 當đương 顯hiển 說thuyết 。 已dĩ 辯biện 有hữu 漏lậu 。 無vô 漏lậu 云vân 何hà 。 謂vị 道đạo 聖Thánh 諦Đế 及cập 三tam 無vô 為vi 。 何hà 等đẳng 為vi 三tam 。
虛hư 空không 二nhị 滅diệt 。 二nhị 滅diệt 者giả 何hà 。 擇trạch 非phi 擇trạch 滅diệt 。 此thử 虛hư 空không 等đẳng 三tam 種chủng 無vô 為vi 及cập 道đạo 聖Thánh 諦Đế 。 名danh 無vô 漏lậu 法pháp 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 諸chư 漏lậu 於ư 中trung 不bất 隨tùy 增tăng 故cố 。 於ư 略lược 所sở 說thuyết 三tam 無vô 為vi 中trung 。 虛hư 空không 但đãn 以dĩ 無vô 礙ngại 為vi 性tánh 。 由do 無vô 障chướng 故cố 色sắc 於ư 中trung 行hành 。 擇trạch 滅diệt 即tức 以dĩ 離ly 繫hệ 為vi 性tánh 。 諸chư 有hữu 漏lậu 法pháp 遠viễn 離ly 繫hệ 縛phược 。 證chứng 得đắc 解giải 脫thoát 。 名danh 為vi 擇trạch 滅diệt 。 擇trạch 謂vị 簡giản 擇trạch 即tức 慧tuệ 差sai 別biệt 。 各các 別biệt 簡giản 擇trạch 四tứ 聖Thánh 諦Đế 故cố 。 擇trạch 力lực 所sở 得đắc 滅diệt 名danh 為vi 擇trạch 滅diệt 。 如như 牛ngưu 所sở 駕giá 車xa 名danh 曰viết 牛ngưu 車xa 。 略lược 去khứ 中trung 言ngôn 。 故cố 作tác 是thị 說thuyết 。 一nhất 切thiết 有hữu 漏lậu 法pháp 。 同đồng 一nhất 擇trạch 滅diệt 耶da 。 不bất 爾nhĩ 。 云vân 何hà 隨tùy 繫hệ 事sự 別biệt 。 謂vị 隨tùy 繫hệ 事sự 量lượng 。 離ly 繫hệ 事sự 亦diệc 爾nhĩ 。 若nhược 不bất 爾nhĩ 者giả 。 於ư 證chứng 見kiến 苦khổ 所sở 斷đoạn 煩phiền 惱não 滅diệt 時thời 。 應ưng 證chứng 一nhất 切thiết 所sở 斷đoạn 諸chư 煩phiền 惱não 滅diệt 。 若nhược 如như 是thị 者giả 。 修tu 餘dư 對đối 治trị 則tắc 為vi 無vô 用dụng 。 依y 何hà 義nghĩa 說thuyết 滅diệt 無vô 同đồng 類loại 。 依y 滅diệt 自tự 無vô 同đồng 類loại 因nhân 義nghĩa 。 亦diệc 不bất 與dữ 他tha 。 故cố 作tác 是thị 說thuyết 。 非phi 無vô 同đồng 類loại 。 已dĩ 說thuyết 擇trạch 滅diệt 。 永vĩnh 礙ngại 當đương 生sanh 得đắc 非phi 擇trạch 滅diệt 。 謂vị 能năng 永vĩnh 礙ngại 未vị 來lai 法pháp 生sanh 。 得đắc 滅diệt 異dị 前tiền 名danh 非phi 擇trạch 滅diệt 。 得đắc 不bất 因nhân 擇trạch 但đãn 由do 闕khuyết 緣duyên 。 如như 眼nhãn 與dữ 意ý 專chuyên 一nhất 色sắc 時thời 餘dư 色sắc 聲thanh 香hương 味vị 觸xúc 等đẳng 謝tạ 。 緣duyên 彼bỉ 境cảnh 界giới 五ngũ 識thức 身thân 等đẳng 。 住trụ 未vị 來lai 世thế 。 畢tất 竟cánh 不bất 生sanh 。 由do 彼bỉ 不bất 能năng 緣duyên 過quá 去khứ 境cảnh 。 緣duyên 不bất 具cụ 故cố 得đắc 非phi 擇trạch 滅diệt 。 於ư 法pháp 得đắc 滅diệt 應ưng 作tác 四tứ 句cú 。 或hoặc 於ư 諸chư 法pháp 唯duy 得đắc 擇trạch 滅diệt 。 謂vị 諸chư 有hữu 漏lậu 過quá 現hiện 生sanh 法pháp 。 或hoặc 於ư 諸chư 法pháp 唯duy 非phi 擇trạch 滅diệt 。 謂vị 不bất 生sanh 法pháp 無vô 漏lậu 有hữu 為vi 。 或hoặc 於ư 諸chư 法pháp 俱câu 得đắc 二nhị 滅diệt 。 謂vị 彼bỉ 不bất 生sanh 諸chư 有hữu 漏lậu 法pháp 。 或hoặc 於ư 諸chư 法pháp 不bất 得đắc 二nhị 滅diệt 。 謂vị 諸chư 無vô 漏lậu 過quá 現hiện 生sanh 法pháp 。 如như 是thị 已dĩ 說thuyết 三tam 種chủng 無vô 為vi 。 前tiền 說thuyết 除trừ 道đạo 餘dư 有hữu 為vi 法pháp 。 是thị 名danh 有hữu 漏lậu 。 何hà 謂vị 有hữu 為vi 。 頌tụng 曰viết 。
又hựu 諸chư 有hữu 為vi 法pháp 。 謂vị 色sắc 等đẳng 五ngũ 蘊uẩn 。
亦diệc 世thế 路lộ 言ngôn 依y 。 有hữu 離ly 有hữu 事sự 等đẳng 。
論luận 曰viết 。 色sắc 等đẳng 五ngũ 蘊uẩn 謂vị 初sơ 色sắc 蘊uẩn 乃nãi 至chí 識thức 蘊uẩn 。 如như 是thị 五ngũ 法Pháp 。 具cụ 攝nhiếp 有hữu 為vi 。 眾chúng 緣duyên 聚tụ 集tập 共cộng 所sở 作tác 故cố 。 無vô 有hữu 少thiểu 法pháp 。 一nhất 緣duyên 所sở 生sanh 。 是thị 彼bỉ 類loại 故cố 。 未vị 來lai 無vô 妨phương 。 如như 乳nhũ 如như 薪tân 。 此thử 有hữu 為vi 法pháp 。 亦diệc 名danh 世thế 路lộ 。 已dĩ 行hành 正chánh 行hạnh 當đương 行hành 性tánh 故cố 。 或hoặc 為vi 無vô 常thường 所sở 吞thôn 食thực 故cố 。 或hoặc 名danh 言ngôn 依y 。 言ngôn 謂vị 語ngữ 言ngôn 。 此thử 所sở 依y 者giả 即tức 名danh 俱câu 義nghĩa 。 如như 是thị 言ngôn 依y 具cụ 攝nhiếp 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 諸chư 法pháp 。 若nhược 不bất 爾nhĩ 者giả 。 應ưng 違vi 品phẩm 類loại 足túc 論luận 所sở 說thuyết 。 彼bỉ 說thuyết 言ngôn 依y 十thập 八bát 界giới 攝nhiếp 。 或hoặc 名danh 有hữu 離ly 。 離ly 謂vị 永vĩnh 離ly 。 即tức 是thị 涅Niết 槃Bàn 。 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 。 有hữu 彼bỉ 離ly 故cố 。 或hoặc 名danh 有hữu 事sự 。 以dĩ 有hữu 因nhân 故cố 。 事sự 是thị 因nhân 義nghĩa 。 毘tỳ 婆bà 沙sa 師sư 傳truyền 說thuyết 如như 此thử 。 如như 是thị 等đẳng 類loại 。 是thị 有hữu 為vi 法pháp 。 差sai 別biệt 眾chúng 名danh 。 於ư 此thử 所sở 說thuyết 有hữu 為vi 法pháp 中trung 。 頌tụng 曰viết 。
有hữu 漏lậu 名danh 取thủ 蘊uẩn 。 亦diệc 說thuyết 為vi 有hữu 諍tranh 。
及cập 苦khổ 集tập 世thế 間gian 。 見kiến 處xứ 三tam 有hữu 等đẳng 。
論luận 曰viết 。 此thử 何hà 所sở 立lập 。 謂vị 立lập 取thủ 蘊uẩn 亦diệc 名danh 為vi 蘊uẩn 。 或hoặc 有hữu 唯duy 蘊uẩn 而nhi 非phi 取thủ 蘊uẩn 。 謂vị 無vô 漏lậu 行hành 。 煩phiền 惱não 名danh 取thủ 。 蘊uẩn 從tùng 取thủ 生sanh 故cố 名danh 取thủ 蘊uẩn 。 如như 草thảo 穅khang 火hỏa 。 或hoặc 蘊uẩn 屬thuộc 取thủ 故cố 名danh 取thủ 蘊uẩn 。 如như 帝đế 王vương 臣thần 。 或hoặc 蘊uẩn 生sanh 取thủ 故cố 名danh 取thủ 蘊uẩn 。 如như 花hoa 果quả 樹thụ 。 此thử 有hữu 漏lậu 法pháp 。 亦diệc 名danh 有hữu 諍tranh 。 煩phiền 惱não 名danh 諍tranh 。 觸xúc 動động 善thiện 品phẩm 故cố 。 損tổn 害hại 自tự 他tha 故cố 。 諍tranh 隨tùy 增tăng 故cố 。 名danh 為vi 有hữu 諍tranh 。 猶do 如như 有hữu 漏lậu 。 亦diệc 名danh 為vi 苦khổ 。 違vi 聖thánh 心tâm 故cố 。 亦diệc 名danh 為vi 集tập 。 能năng 招chiêu 苦khổ 故cố 。 亦diệc 名danh 世thế 間gian 。 可khả 毀hủy 壞hoại 故cố 。 有hữu 對đối 治trị 故cố 。 亦diệc 名danh 見kiến 處xứ 。 見kiến 住trụ 其kỳ 中trung 隨tùy 增tăng 眠miên 故cố 。 亦diệc 名danh 三tam 有hữu 。 有hữu 因nhân 有hữu 依y 三tam 有hữu 攝nhiếp 故cố 。 如như 是thị 等đẳng 類loại 。 是thị 有hữu 漏lậu 法pháp 。 隨tùy 義nghĩa 別biệt 名danh 。 如như 上thượng 所sở 言ngôn 。 色sắc 等đẳng 五ngũ 蘊uẩn 名danh 有hữu 為vi 法pháp 。 色sắc 蘊uẩn 者giả 何hà 。 頌tụng 曰viết 。
色sắc 者giả 唯duy 五ngũ 根căn 。 五ngũ 境cảnh 及cập 無vô 表biểu 。
論luận 曰viết 。 言ngôn 五ngũ 根căn 者giả 。 所sở 謂vị 眼nhãn 耳nhĩ 鼻tị 舌thiệt 身thân 根căn 。 言ngôn 五ngũ 境cảnh 者giả 。 即tức 是thị 眼nhãn 等đẳng 五ngũ 根căn 境cảnh 界giới 。 所sở 謂vị 色sắc 聲thanh 香hương 味vị 所sở 觸xúc 。 及cập 無vô 表biểu 者giả 。 謂vị 無vô 表biểu 色sắc 。 唯duy 依y 此thử 量lượng 立lập 色sắc 蘊uẩn 名danh 。 此thử 中trung 先tiên 應ưng 說thuyết 五ngũ 根căn 相tướng 。 頌tụng 曰viết 。
彼bỉ 識thức 依y 淨tịnh 色sắc 。 名danh 眼nhãn 等đẳng 五ngũ 根căn 。
論luận 曰viết 。 彼bỉ 謂vị 前tiền 說thuyết 色sắc 等đẳng 五ngũ 境cảnh 。 識thức 即tức 色sắc 聲thanh 香hương 味vị 觸xúc 識thức 。 彼bỉ 識thức 所sở 依y 五ngũ 種chủng 淨tịnh 色sắc 。 如như 其kỳ 次thứ 第đệ 應ưng 知tri 。 即tức 是thị 眼nhãn 等đẳng 五ngũ 根căn 。 如như 世Thế 尊Tôn 說thuyết 。 苾Bật 芻Sô 當đương 知tri 。 眼nhãn 謂vị 內nội 處xứ 四tứ 大đại 所sở 造tạo 。 淨tịnh 色sắc 為vi 性tánh 。 如như 是thị 廣quảng 說thuyết 。 或hoặc 復phục 彼bỉ 者giả 。 謂vị 前tiền 所sở 說thuyết 眼nhãn 等đẳng 五ngũ 根căn 。 識thức 即tức 眼nhãn 耳nhĩ 鼻tị 舌thiệt 身thân 識thức 。 彼bỉ 識thức 所sở 依y 五ngũ 種chủng 淨tịnh 色sắc 名danh 眼nhãn 等đẳng 根căn 。 是thị 眼nhãn 等đẳng 識thức 所sở 依y 止chỉ 義nghĩa 。 如như 是thị 便tiện 順thuận 品phẩm 類loại 足túc 論luận 。 如như 彼bỉ 論luận 說thuyết 。 云vân 何hà 眼nhãn 根căn 。 眼nhãn 識thức 所sở 依y 。 淨tịnh 色sắc 為vi 性tánh 。 如như 是thị 廣quảng 說thuyết 。 已dĩ 說thuyết 五ngũ 根căn 。 次thứ 說thuyết 五ngũ 境cảnh 。 頌tụng 曰viết 。
色sắc 二nhị 或hoặc 二nhị 十thập 。 聲thanh 唯duy 有hữu 八bát 種chủng 。
味vị 六lục 香hương 四tứ 種chủng 。 觸xúc 十thập 一nhất 為vi 性tánh 。
論luận 曰viết 。 言ngôn 色sắc 二nhị 者giả 。 一nhất 顯hiển 二nhị 形hình 。 顯hiển 色sắc 有hữu 四tứ 。 青thanh 黃hoàng 赤xích 白bạch 。 餘dư 顯hiển 是thị 此thử 四tứ 色sắc 差sai 別biệt 。 形hình 色sắc 有hữu 八bát 。 謂vị 長trường/trưởng 為vi 初sơ 不bất 正chánh 為vi 後hậu 。 或hoặc 二nhị 十thập 者giả 。 即tức 此thử 色sắc 處xứ 復phục 說thuyết 二nhị 十thập 。 謂vị 青thanh 黃hoàng 赤xích 白bạch 。 長trường 短đoản 方phương 圓viên 高cao 下hạ 正chánh 不bất 正chánh 。 雲vân 煙yên 塵trần 霧vụ 影ảnh 光quang 明minh 闇ám 。 有hữu 餘dư 師sư 說thuyết 。 空không 一nhất 顯hiển 色sắc 。 第đệ 二nhị 十thập 一nhất 。 此thử 中trung 正chánh 者giả 。 謂vị 形hình 平bình 等đẳng 。 形hình 不bất 平bình 等đẳng 名danh 為vi 不bất 正chánh 。 地địa 水thủy 氣khí 騰đằng 說thuyết 之chi 為vi 霧vụ 。 日nhật 焰diễm 名danh 光quang 。 月nguyệt 星tinh 火hỏa 藥dược 寶bảo 珠châu 電điện 等đẳng 諸chư 焰diễm 名danh 明minh 。 障chướng 光quang 明minh 生sanh 於ư 中trung 餘dư 色sắc 可khả 見kiến 名danh 影ảnh 。 翻phiên 此thử 為vi 闇ám 。 餘dư 色sắc 易dị 了liễu 故cố 今kim 不bất 釋thích 。 或hoặc 有hữu 色sắc 處xứ 有hữu 顯hiển 無vô 形hình 。 謂vị 青thanh 黃hoàng 赤xích 白bạch 。 影ảnh 光quang 明minh 闇ám 。 或hoặc 有hữu 色sắc 處xứ 有hữu 形hình 無vô 顯hiển 。 謂vị 長trường/trưởng 等đẳng 一nhất 分phân 身thân 表biểu 業nghiệp 性tánh 。 或hoặc 有hữu 色sắc 處xứ 有hữu 顯hiển 有hữu 形hình 。 謂vị 所sở 餘dư 色sắc 。 有hữu 餘dư 師sư 說thuyết 。 唯duy 光quang 明minh 色sắc 有hữu 顯hiển 無vô 形hình 。 現hiện 見kiến 世thế 間gian 。 青thanh 等đẳng 色sắc 處xứ 有hữu 長trường/trưởng 等đẳng 故cố 。 如như 何hà 一nhất 事sự 具cụ 有hữu 顯hiển 形hình 。 由do 於ư 此thử 中trung 俱câu 可khả 知tri 故cố 。 此thử 中trung 有hữu 者giả 是thị 有hữu 智trí 義nghĩa 非phi 有hữu 境cảnh 義nghĩa 。 若nhược 爾nhĩ 身thân 表biểu 中trung 亦diệc 應ưng 有hữu 顯hiển 智trí 。 已dĩ 說thuyết 色sắc 處xứ 。 當đương 說thuyết 聲thanh 處xứ 。 聲thanh 唯duy 八bát 種chủng 。 謂vị 有hữu 執chấp 受thọ 。 或hoặc 無vô 執chấp 受thọ 大đại 種chủng 為vi 因nhân 。 及cập 有hữu 情tình 名danh 非phi 有hữu 情tình 名danh 差sai 別biệt 為vi 四tứ 。 此thử 復phục 可khả 意ý 及cập 不bất 可khả 意ý 差sai 別biệt 成thành 八bát 。 執chấp 受thọ 大đại 種chủng 為vi 因nhân 聲thanh 者giả 。 謂vị 言ngôn 手thủ 等đẳng 所sở 發phát 音âm 聲thanh 。 風phong 林lâm 河hà 等đẳng 所sở 發phát 音âm 聲thanh 。 名danh 無vô 執chấp 受thọ 大đại 種chủng 為vi 因nhân 。 有hữu 情tình 名danh 聲thanh 。 謂vị 語ngữ 表biểu 業nghiệp 。 餘dư 聲thanh 則tắc 是thị 非phi 有hữu 情tình 名danh 。 有hữu 說thuyết 。 有hữu 聲thanh 通thông 有hữu 執chấp 受thọ 及cập 無vô 執chấp 受thọ 大đại 種chủng 為vi 因nhân 。 如như 手thủ 鼓cổ 等đẳng 合hợp 所sở 生sanh 聲thanh 。 如như 不bất 許hứa 一nhất 顯hiển 色sắc 極cực 微vi 二nhị 四tứ 大đại 造tạo 。 聲thanh 亦diệc 應ưng 爾nhĩ 。 已dĩ 說thuyết 聲thanh 處xứ 。 當đương 說thuyết 味vị 處xứ 。 味vị 有hữu 六lục 種chủng 。 甘cam 醋thố 醎hàm 辛tân 苦khổ 淡đạm 別biệt 故cố 。 已dĩ 說thuyết 味vị 處xứ 。 當đương 說thuyết 香hương 處xứ 。 香hương 有hữu 四tứ 種chủng 。 好hảo/hiếu 香hương 惡ác 香hương 等đẳng 不bất 等đẳng 香hương 。 有hữu 差sai 別biệt 故cố 。 本bổn 論luận 中trung 說thuyết 。 香hương 有hữu 三tam 種chủng 。 好hảo/hiếu 香hương 惡ác 香hương 及cập 平bình 等đẳng 香hương 。 已dĩ 說thuyết 香hương 處xứ 。 當đương 說thuyết 觸xúc 處xứ 。 觸xúc 有hữu 十thập 一nhất 。 謂vị 四tứ 大đại 種chủng 滑hoạt 性tánh 澁sáp 性tánh 重trọng/trùng 性tánh 輕khinh 性tánh 及cập 冷lãnh 飢cơ 渴khát 。 此thử 中trung 大đại 種chủng 後hậu 當đương 廣quảng 說thuyết 。 柔nhu 軟nhuyễn 名danh 滑hoạt 。 麁thô 強cường/cưỡng 為vi 澁sáp 。 可khả 稱xưng 名danh 重trọng/trùng 。 翻phiên 此thử 為vi 輕khinh 。 煖noãn 欲dục 名danh 冷lãnh 。 食thực 欲dục 名danh 飢cơ 。 飲ẩm 欲dục 名danh 渴khát 。 此thử 三tam 於ư 因nhân 立lập 果quả 名danh 故cố 。 作tác 如như 是thị 說thuyết 。 如như 有hữu 頌tụng 言ngôn 。
諸chư 佛Phật 出xuất 現hiện 樂nhạo/nhạc/lạc 。 演diễn 說thuyết 正Chánh 法Pháp 樂nhạo/nhạc/lạc 。
僧Tăng 眾chúng 和hòa 合hợp 樂nhạo/nhạc/lạc 。 同đồng 修tu 勇dũng 進tiến 樂nhạo/nhạc/lạc 。
於ư 色sắc 界giới 中trung 。 無vô 飢cơ 渴khát 觸xúc 有hữu 所sở 餘dư 觸xúc 。 彼bỉ 界giới 衣y 服phục 別biệt 不bất 可khả 稱xưng 。 聚tụ 則tắc 可khả 稱xưng 。 冷lãnh 煖noãn 於ư 彼bỉ 雖tuy 無vô 能năng 損tổn 而nhi 有hữu 能năng 益ích 。 傳truyền 說thuyết 如như 此thử 。 此thử 中trung 已dĩ 說thuyết 多đa 種chủng 色sắc 處xứ 。 有hữu 時thời 眼nhãn 識thức 緣duyên 一nhất 事sự 生sanh 。 謂vị 於ư 爾nhĩ 時thời 各các 別biệt 了liễu 別biệt 。 有hữu 時thời 眼nhãn 識thức 緣duyên 多đa 事sự 生sanh 。 謂vị 於ư 爾nhĩ 時thời 不bất 別biệt 了liễu 別biệt 。 如như 遠viễn 觀quán 察sát 軍quân 眾chúng 山sơn 林lâm 無vô 量lượng 顯hiển 形hình 珠châu 寶bảo 聚tụ 等đẳng 。 應ưng 知tri 耳nhĩ 等đẳng 諸chư 識thức 亦diệc 爾nhĩ 。 有hữu 餘dư 師sư 說thuyết 。 身thân 識thức 極cực 多đa 緣duyên 五ngũ 觸xúc 起khởi 。 謂vị 四tứ 大đại 種chủng 滑hoạt 等đẳng 隨tùy 一nhất 。 有hữu 說thuyết 。 極cực 多đa 總tổng 緣duyên 一nhất 切thiết 十thập 一nhất 觸xúc 起khởi 。 若nhược 爾nhĩ 五ngũ 識thức 總tổng 緣duyên 境cảnh 故cố 。 應ưng 五ngũ 識thức 身thân 取thủ 共cộng 相tương 境cảnh 非phi 自tự 相tương/tướng 境cảnh 。 約ước 處xứ 自tự 相tương/tướng 。 許hứa 五ngũ 識thức 身thân 取thủ 自tự 相tương/tướng 境cảnh 非phi 事sự 自tự 相tương/tướng 斯tư 有hữu 何hà 失thất 。 今kim 應ưng 思tư 擇trạch 。 身thân 舌thiệt 二nhị 根căn 兩lưỡng 境cảnh 俱câu 至chí 。 何hà 識thức 先tiên 起khởi 。 隨tùy 境cảnh 強cường 盛thịnh 彼bỉ 識thức 先tiên 生sanh 。 境cảnh 若nhược 均quân 平bình 舌thiệt 識thức 先tiên 起khởi 。 食thực 飲ẩm 引dẫn 身thân 令linh 相tương 續tục 故cố 。 已dĩ 說thuyết 根căn 境cảnh 及cập 取thủ 境cảnh 相tướng 。 無vô 表biểu 色sắc 相tướng 今kim 次thứ 當đương 說thuyết 。 頌tụng 曰viết 。
亂loạn 心tâm 無vô 心tâm 等đẳng 。 隨tùy 流lưu 淨tịnh 不bất 淨tịnh 。
大đại 種chủng 所sở 造tạo 性tánh 。 由do 此thử 說thuyết 無vô 表biểu 。
論luận 曰viết 。 亂loạn 心tâm 者giả 。 謂vị 此thử 餘dư 心tâm 。 無vô 心tâm 者giả 。 謂vị 入nhập 無vô 想tưởng 。 及cập 滅diệt 盡tận 定định 。 等đẳng 言ngôn 顯hiển 示thị 不bất 亂loạn 有hữu 心tâm 。 相tương 似tự 相tương 續tục 。 說thuyết 名danh 隨tùy 流lưu 。 善thiện 與dữ 不bất 善thiện 。 名danh 淨tịnh 不bất 淨tịnh 。 為vi 簡giản 諸chư 得đắc 。 相tương 似tự 相tương 續tục 。 是thị 故cố 復phục 言ngôn 大đại 種chủng 所sở 造tạo 。 毘tỳ 婆bà 沙sa 說thuyết 。 造tạo 是thị 因nhân 義nghĩa 。 謂vị 作tác 生sanh 等đẳng 五ngũ 種chủng 因nhân 故cố 。 顯hiển 立lập 名danh 因nhân 故cố 言ngôn 由do 此thử 。 無vô 表biểu 雖tuy 以dĩ 色sắc 業nghiệp 為vi 性tánh 如như 有hữu 表biểu 業nghiệp 。 而nhi 非phi 表biểu 示thị 令linh 他tha 了liễu 知tri 。 故cố 名danh 無vô 表biểu 。 說thuyết 者giả 顯hiển 此thử 是thị 師sư 宗tông 言ngôn 。 略lược 說thuyết 表biểu 業nghiệp 及cập 定định 所sở 生sanh 善thiện 不bất 善thiện 色sắc 。 名danh 為vi 無vô 表biểu 。 既ký 言ngôn 無vô 表biểu 大đại 種chủng 所sở 造tạo 。 大đại 種chủng 云vân 何hà 。 頌tụng 曰viết 。
大đại 種chủng 謂vị 四tứ 界giới 。 即tức 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 。
能năng 成thành 持trì 等đẳng 業nghiệp 。 堅kiên 濕thấp 煖noãn 動động 性tánh 。
論luận 曰viết 。 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 。 能năng 持trì 自tự 相tương 及cập 所sở 造tạo 色sắc 。 故cố 名danh 為vi 界giới 。 如như 是thị 四tứ 界giới 。 亦diệc 名danh 大đại 種chủng 。 一nhất 切thiết 餘dư 色sắc 所sở 依y 性tánh 故cố 。 體thể 寬khoan 廣quảng 故cố 。 或hoặc 於ư 地địa 等đẳng 增tăng 盛thịnh 聚tụ 中trung 。 形hình 相tướng 大đại 故cố 。 或hoặc 起khởi 種chủng 種chủng 大đại 事sự 用dụng 故cố 。 此thử 四tứ 大đại 種chủng 能năng 成thành 何hà 業nghiệp 。 如như 其kỳ 次thứ 第đệ 能năng 成thành 持trì 攝nhiếp 熟thục 長trường/trưởng 四tứ 業nghiệp 。 地địa 界giới 能năng 持trì 。 水thủy 界giới 能năng 攝nhiếp 。 火hỏa 界giới 能năng 熟thục 。 風phong 界giới 能năng 長trường/trưởng 。 長trường/trưởng 謂vị 增tăng 盛thịnh 。 或hoặc 復phục 流lưu 引dẫn 。 業nghiệp 用dụng 既ký 爾nhĩ 。 自tự 性tánh 云vân 何hà 。 如như 其kỳ 次thứ 第đệ 即tức 用dụng 堅kiên 濕thấp 煖noãn 動động 為vi 性tánh 。 地địa 界giới 堅kiên 性tánh 。 水thủy 界giới 濕thấp 性tánh 。 火hỏa 界giới 煖noãn 性tánh 。 風phong 界giới 動động 性tánh 。 由do 此thử 能năng 引dẫn 大đại 種chủng 造tạo 色sắc 。 令linh 其kỳ 相tương 續tục 生sanh 至chí 餘dư 方phương 。 如như 吹xuy 燈đăng 光quang 。 故cố 名danh 為vi 動động 。 品phẩm 類loại 足túc 論luận 及cập 契Khế 經Kinh 言ngôn 。 云vân 何hà 名danh 風phong 界giới 。 謂vị 輕khinh 等đẳng 動động 性tánh 。 復phục 說thuyết 輕khinh 性tánh 為vi 所sở 造tạo 色sắc 。 故cố 應ưng 風phong 界giới 動động 為vi 自tự 性tánh 。 舉cử 業nghiệp 顯hiển 體thể 故cố 亦diệc 言ngôn 輕khinh 。 云vân 何hà 地địa 等đẳng 地địa 等đẳng 界giới 別biệt 。 頌tụng 曰viết 。
地địa 謂vị 顯hiển 形hình 色sắc 。 隨tùy 世thế 想tưởng 立lập 名danh 。
水thủy 火hỏa 亦diệc 復phục 然nhiên 。 風phong 即tức 界giới 亦diệc 爾nhĩ 。
論luận 曰viết 。 地địa 謂vị 顯hiển 形hình 。 色sắc 處xứ 為vi 體thể 。 隨tùy 世thế 間gian 想tưởng 假giả 立lập 此thử 名danh 。 由do 諸chư 世thế 間gian 相tương/tướng 示thị 地địa 者giả 。 以dĩ 顯hiển 形hình 色sắc 。 而nhi 相tương/tướng 示thị 故cố 。 水thủy 火hỏa 亦diệc 然nhiên 。 風phong 即tức 風phong 界giới 。 世thế 間gian 於ư 動động 立lập 風phong 名danh 故cố 或hoặc 如như 地địa 等đẳng 隨tùy 世thế 想tưởng 名danh 。 風phong 亦diệc 顯hiển 形hình 。 故cố 言ngôn 亦diệc 爾nhĩ 。 如như 世thế 間gian 說thuyết 黑hắc 風phong 團đoàn 風phong 。 此thử 用dụng 顯hiển 形hình 。 表biểu 示thị 風phong 故cố 。 何hà 故cố 此thử 蘊uẩn 無vô 表biểu 為vi 後hậu 說thuyết 為vi 色sắc 耶da 。 由do 變biến 壞hoại 故cố 。 如như 世Thế 尊Tôn 說thuyết 。 苾Bật 芻Sô 當đương 知tri 。 由do 變biến 壞hoại 故cố 名danh 色sắc 取thủ 蘊uẩn 。 誰thùy 能năng 變biến 壞hoại 。 謂vị 手thủ 觸xúc 故cố 即tức 便tiện 變biến 壞hoại 。 乃nãi 至chí 廣quảng 說thuyết 。 變biến 壞hoại 即tức 是thị 可khả 惱não 壞hoại 義nghĩa 。 故cố 義nghĩa 品phẩm 中trung 。 作tác 如như 是thị 說thuyết 。
趣thú 求cầu 諸chư 欲dục 人nhân 。 常thường 起khởi 於ư 希hy 望vọng 。
諸chư 欲dục 若nhược 不bất 遂toại 。 惱não 壞hoại 如như 箭tiễn 中trung 。
色sắc 復phục 云vân 何hà 欲dục 所sở 惱não 壞hoại 。 欲dục 所sở 擾nhiễu 惱não 變biến 壞hoại 生sanh 故cố 。 有hữu 說thuyết 。 變biến 礙ngại 故cố 名danh 為vi 色sắc 。 若nhược 爾nhĩ 極cực 微vi 應ưng 不bất 名danh 色sắc 。 無vô 變biến 礙ngại 故cố 。 此thử 難nạn/nan 不bất 然nhiên 。 無vô 一nhất 極cực 微vi 各các 處xứ 而nhi 住trụ 。 眾chúng 微vi 聚tụ 集tập 變biến 礙ngại 義nghĩa 成thành 。 過quá 去khứ 未vị 來lai 。 應ưng 不bất 名danh 色sắc 。 此thử 亦diệc 曾tằng 當đương 有hữu 變biến 礙ngại 故cố 。 及cập 彼bỉ 類loại 故cố 。 如như 所sở 燒thiêu 薪tân 。 諸chư 無vô 表biểu 色sắc 應ưng 不bất 名danh 色sắc 。 有hữu 釋thích 。 表biểu 色sắc 有hữu 變biến 礙ngại 故cố 。 無vô 表biểu 隨tùy 彼bỉ 亦diệc 受thọ 色sắc 名danh 。 譬thí 如như 樹thụ 動động 影ảnh 亦diệc 隨tùy 動động 。 此thử 釋thích 不bất 然nhiên 。 無vô 變biến 礙ngại 故cố 。 又hựu 表biểu 滅diệt 時thời 無vô 表biểu 應ưng 滅diệt 。 如như 樹thụ 滅diệt 時thời 影ảnh 必tất 隨tùy 滅diệt 。 有hữu 釋thích 所sở 依y 大đại 種chủng 變biến 礙ngại 故cố 。 無vô 表biểu 業nghiệp 亦diệc 得đắc 色sắc 名danh 。 若nhược 爾nhĩ 所sở 依y 有hữu 變biến 礙ngại 故cố 。 眼nhãn 識thức 等đẳng 五ngũ 應ưng 亦diệc 名danh 色sắc 。 此thử 難nạn/nan 不bất 齊tề 。 無vô 表biểu 依y 止chỉ 大đại 種chủng 轉chuyển 時thời 。 如như 影ảnh 依y 樹thụ 光quang 依y 珠châu 寶bảo 。 眼nhãn 等đẳng 五ngũ 識thức 依y 眼nhãn 等đẳng 時thời 。 則tắc 不bất 如như 是thị 。 唯duy 能năng 為vi 作tác 助trợ 生sanh 緣duyên 故cố 。 此thử 影ảnh 依y 樹thụ 光quang 依y 寶bảo 言ngôn 。 且thả 非phi 符phù 順thuận 毘tỳ 婆bà 沙sa 義nghĩa 。 彼bỉ 宗tông 影ảnh 等đẳng 顯hiển 色sắc 極cực 微vi 。 各các 自tự 依y 止chỉ 四tứ 大đại 種chủng 故cố 。 設thiết 許hứa 影ảnh 光quang 依y 止chỉ 樹thụ 寶bảo 。 而nhi 無vô 表biểu 色sắc 不bất 同đồng 彼bỉ 依y 。 彼bỉ 許hứa 所sở 依y 大đại 種chủng 雖tuy 滅diệt 而nhi 無vô 表biểu 色sắc 不bất 隨tùy 滅diệt 故cố 。 是thị 故cố 所sở 言ngôn 未vị 為vi 釋thích 難nạn/nan 。
復phục 有hữu 別biệt 釋thích 彼bỉ 所sở 難nạn/nan 言ngôn 。 眼nhãn 識thức 等đẳng 五ngũ 所sở 依y 不bất 定định 。 或hoặc 有hữu 變biến 礙ngại 。 謂vị 眼nhãn 等đẳng 根căn 。 或hoặc 無vô 變biến 礙ngại 。 謂vị 無vô 間gian 意ý 。 無vô 表biểu 所sở 依y 。 則tắc 不bất 如như 是thị 。 故cố 前tiền 所sở 難nạn/nan 定định 為vi 不bất 齊tề 。 變biến 礙ngại 名danh 色sắc 理lý 得đắc 成thành 就tựu 。 頌tụng 曰viết 。
此thử 中trung 根căn 與dữ 境cảnh 。 許hứa 即tức 十thập 處xứ 界giới 。
論luận 曰viết 。 此thử 前tiền 所sở 說thuyết 色sắc 蘊uẩn 性tánh 中trung 。 許hứa 即tức 根căn 境cảnh 為vi 十thập 處xứ 界giới 。 謂vị 於ư 處xứ 門môn 立lập 為vi 十thập 處xứ 。 眼nhãn 處xứ 色sắc 處xứ 廣quảng 說thuyết 乃nãi 至chí 。 身thân 處xứ 觸xúc 處xứ 。 若nhược 於ư 界giới 門môn 立lập 為vi 十thập 界giới 。 眼nhãn 界giới 色sắc 界giới 廣quảng 說thuyết 乃nãi 至chí 。 身thân 界giới 觸xúc 界giới 。 已dĩ 說thuyết 色sắc 蘊uẩn 并tinh 立lập 處xứ 界giới 。 當đương 說thuyết 受thọ 等đẳng 三tam 蘊uẩn 處xứ 界giới 。 頌tụng 曰viết 。
受thọ 領lãnh 納nạp 隨tùy 觸xúc 。 想tưởng 取thủ 像tượng 為vi 體thể 。
四tứ 餘dư 名danh 行hành 蘊uẩn 。 如như 是thị 受thọ 等đẳng 三tam 。
及cập 無vô 表biểu 無vô 為vi 。 名danh 法pháp 處xứ 法Pháp 界Giới 。
論luận 曰viết 。 受thọ 蘊uẩn 謂vị 三tam 。 領lãnh 納nạp 隨tùy 觸xúc 。 即tức 樂nhạo/nhạc/lạc 及cập 苦khổ 。 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 。 此thử 復phục 分phân 別biệt 成thành 六lục 受thọ 身thân 。 謂vị 眼nhãn 觸xúc 所sở 生sanh 受thọ 乃nãi 至chí 意ý 觸xúc 所sở 生sanh 受thọ 。 想tưởng 蘊uẩn 謂vị 能năng 取thủ 像tượng 為vi 體thể 。 即tức 能năng 執chấp 取thủ 青thanh 黃hoàng 長trường 短đoản 男nam 女nữ 怨oán 親thân 苦khổ 樂lạc 等đẳng 相tương/tướng 。 此thử 復phục 分phân 別biệt 成thành 六lục 想tưởng 身thân 。 應ưng 如như 受thọ 說thuyết 。 除trừ 前tiền 及cập 後hậu 色sắc 受thọ 想tưởng 識thức 。 餘dư 一nhất 切thiết 行hành 名danh 為vi 行hành 蘊uẩn 。 然nhiên 薄bạc 伽già 梵Phạm 於ư 契Khế 經Kinh 中trung 說thuyết 六lục 思tư 身thân 為vi 行hành 蘊uẩn 者giả 。 由do 最tối 勝thắng 故cố 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 行hành 名danh 造tạo 作tác 。 思tư 是thị 業nghiệp 性tánh 造tạo 作tác 義nghĩa 強cường/cưỡng 。 故cố 為vi 最tối 勝thắng 。 是thị 故cố 佛Phật 說thuyết 。 若nhược 能năng 造tạo 作tác 有hữu 漏lậu 有hữu 為vi 名danh 行hành 取thủ 蘊uẩn 。 若nhược 不bất 爾nhĩ 者giả 。 餘dư 心tâm 所sở 法pháp 。 及cập 不bất 相tương 應ứng 。 非phi 蘊uẩn 攝nhiếp 故cố 。 應ưng 非phi 苦khổ 集tập 。 則tắc 不bất 可khả 為vi 應ưng 知tri 應ưng 斷đoạn 。 如như 世Thế 尊Tôn 說thuyết 。 若nhược 於ư 一nhất 法pháp 未vị 達đạt 未vị 知tri 。 我ngã 說thuyết 不bất 能năng 作tác 苦khổ 邊biên 際tế 。 未vị 斷đoạn 未vị 滅diệt 說thuyết 亦diệc 如như 是thị 。 是thị 故cố 定định 應ưng 許hứa 除trừ 四tứ 蘊uẩn 餘dư 有hữu 為vi 行hành 皆giai 行hành 蘊uẩn 攝nhiếp 。 即tức 此thử 所sở 說thuyết 。 受thọ 想tưởng 行hành 蘊uẩn 。 及cập 無vô 表biểu 色sắc 。 三tam 種chủng 無vô 為vi 。 如như 是thị 七thất 法Pháp 。 於ư 處xứ 門môn 中trung 立lập 為vi 法pháp 處xứ 。 於ư 界giới 門môn 中trung 立lập 為vi 法Pháp 界Giới 。 已dĩ 說thuyết 受thọ 等đẳng 三tam 蘊uẩn 處xứ 界giới 。 當đương 說thuyết 識thức 蘊uẩn 并tinh 立lập 處xứ 界giới 。 頌tụng 曰viết 。
識thức 謂vị 各các 了liễu 別biệt 。 此thử 即tức 名danh 意ý 處xứ 。
及cập 七thất 界giới 應ưng 知tri 。 六lục 識thức 轉chuyển 為vi 意ý 。
論luận 曰viết 。 各các 各các 了liễu 別biệt 彼bỉ 彼bỉ 境cảnh 界giới 。 總tổng 取thủ 境cảnh 相tướng 故cố 名danh 識thức 蘊uẩn 。 此thử 復phục 差sai 別biệt 有hữu 六lục 識thức 身thân 。 謂vị 眼nhãn 識thức 身thân 至chí 意ý 識thức 身thân 。 應ưng 知tri 如như 是thị 所sở 說thuyết 識thức 蘊uẩn 。 於ư 處xứ 門môn 中trung 立lập 為vi 意ý 處xứ 。 於ư 界giới 門môn 中trung 立lập 為vi 七thất 界giới 。 謂vị 眼nhãn 識thức 界giới 至chí 意ý 識thức 界giới 。 即tức 此thử 六lục 識thức 轉chuyển 為vi 意ý 界giới 。 如như 是thị 此thử 中trung 所sở 說thuyết 五ngũ 蘊uẩn 。 即tức 十thập 二nhị 處xứ 并tinh 十thập 八bát 界giới 。 謂vị 除trừ 無vô 表biểu 諸chư 餘dư 色sắc 蘊uẩn 即tức 名danh 十thập 處xứ 。 亦diệc 名danh 十thập 界giới 。 受thọ 想tưởng 行hành 蘊uẩn 無vô 表biểu 無vô 為vi 總tổng 名danh 法pháp 處xứ 。 亦diệc 名danh 法Pháp 界Giới 。 應ưng 知tri 識thức 蘊uẩn 即tức 名danh 意ý 處xứ 。 亦diệc 名danh 七thất 界giới 。 謂vị 六lục 識thức 界giới 及cập 與dữ 意ý 界giới 。 豈khởi 不bất 識thức 蘊uẩn 唯duy 六lục 識thức 身thân 。 異dị 此thử 說thuyết 何hà 復phục 為vi 意ý 界giới 。 更cánh 無vô 異dị 法pháp 。 即tức 於ư 此thử 中trung 頌tụng 曰viết 。
由do 即tức 六lục 識thức 身thân 。 無vô 間gian 滅diệt 為vi 意ý 。
論luận 曰viết 。 即tức 六lục 識thức 身thân 無vô 間gian 滅diệt 已dĩ 。 能năng 生sanh 後hậu 識thức 故cố 名danh 意ý 界giới 。 謂vị 如như 此thử 子tử 即tức 名danh 餘dư 父phụ 。 又hựu 如như 此thử 果quả 即tức 名danh 餘dư 種chủng 。 若nhược 爾nhĩ 實thật 界giới 應ưng 唯duy 十thập 七thất 或hoặc 唯duy 十thập 二nhị 。 六lục 識thức 與dữ 意ý 更cánh 相tương 攝nhiếp 故cố 。 何hà 緣duyên 得đắc 立lập 十thập 八bát 界giới 耶da 。 頌tụng 曰viết 。
成thành 第đệ 六lục 依y 故cố 。 十thập 八bát 界giới 應ưng 知tri 。
論luận 曰viết 。 如như 五ngũ 識thức 界giới 。 別biệt 有hữu 眼nhãn 等đẳng 五ngũ 界giới 為vi 依y 。 第đệ 六lục 意ý 識thức 。 無vô 別biệt 所sở 依y 。 為vi 成thành 此thử 依y 故cố 說thuyết 意ý 界giới 。 如như 是thị 所sở 依y 能năng 依y 境cảnh 界giới 。 應ưng 知tri 各các 六lục 界giới 成thành 十thập 八bát 。 若nhược 爾nhĩ 無Vô 學Học 最tối 後hậu 念niệm 心tâm 應ưng 非phi 意ý 界giới 。 此thử 無vô 間gian 滅diệt 後hậu 識thức 不bất 生sanh 。 非phi 意ý 界giới 故cố 。 不bất 爾nhĩ 。 此thử 已dĩ 住trụ 意ý 性tánh 故cố 。 闕khuyết 餘dư 緣duyên 故cố 後hậu 識thức 不bất 生sanh 。 此thử 中trung 蘊uẩn 攝nhiếp 。 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 。 取thủ 蘊uẩn 唯duy 攝nhiếp 。 一nhất 切thiết 有hữu 漏lậu 。 處xử 界giới 總tổng 攝nhiếp 一nhất 切thiết 法pháp 盡tận 。 別biệt 攝nhiếp 如như 是thị 。 總tổng 攝nhiếp 云vân 何hà 。 頌tụng 曰viết 。
總tổng 攝nhiếp 一nhất 切thiết 法pháp 。 由do 一nhất 蘊uẩn 處xứ 界giới 。
攝nhiếp 自tự 性tánh 非phi 餘dư 。 以dĩ 離ly 他tha 性tánh 故cố 。
論luận 曰viết 。 由do 一nhất 色sắc 蘊uẩn 意ý 處xứ 法Pháp 界Giới 。 應ưng 知tri 總tổng 攝nhiếp 一nhất 切thiết 法pháp 盡tận 。 謂vị 於ư 諸chư 處xứ 就tựu 勝thắng 義nghĩa 說thuyết 。 唯duy 攝nhiếp 自tự 性tánh 不bất 攝nhiếp 他tha 性tánh 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 法pháp 與dữ 他tha 性tánh 恆hằng 相tương 離ly 故cố 。 此thử 離ly 於ư 彼bỉ 。 而nhi 言ngôn 攝nhiếp 者giả 。 其kỳ 理lý 不bất 然nhiên 。 且thả 如như 眼nhãn 根căn 。 唯duy 攝nhiếp 色sắc 蘊uẩn 眼nhãn 處xứ 眼nhãn 界giới 苦khổ 集Tập 諦Đế 等đẳng 。 是thị 彼bỉ 性tánh 故cố 。 不bất 攝nhiếp 餘dư 蘊uẩn 餘dư 處xứ 界giới 等đẳng 。 離ly 彼bỉ 性tánh 故cố 。 若nhược 於ư 諸chư 處xứ 就tựu 世thế 俗tục 說thuyết 。 應ưng 知tri 亦diệc 以dĩ 餘dư 法pháp 攝nhiếp 餘dư 。 如như 四tứ 攝nhiếp 事sự 攝nhiếp 徒đồ 眾chúng 等đẳng 。 眼nhãn 耳nhĩ 鼻tị 三tam 處xứ 各các 有hữu 二nhị 。 何hà 緣duyên 界giới 體thể 非phi 二nhị 十thập 一nhất 。 此thử 難nạn/nan 非phi 理lý 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 頌tụng 曰viết 。
類loại 境cảnh 識thức 同đồng 故cố 。 雖tuy 二nhị 界giới 體thể 一nhất 。
論luận 曰viết 。 類loại 同đồng 者giả 。 謂vị 二nhị 處xứ 同đồng 是thị 眼nhãn 自tự 性tánh 故cố 。 境cảnh 同đồng 者giả 。 謂vị 二nhị 處xứ 同đồng 用dụng 色sắc 為vi 境cảnh 故cố 。 識thức 同đồng 者giả 。 謂vị 二nhị 處xứ 同đồng 為vi 眼nhãn 識thức 依y 故cố 。 由do 此thử 眼nhãn 界giới 雖tuy 二nhị 而nhi 一nhất 。 耳nhĩ 鼻tị 亦diệc 應ưng 如như 是thị 安an 立lập 。 若nhược 爾nhĩ 何hà 緣duyên 生sanh 依y 二nhị 處xứ 。 頌tụng 曰viết 。
然nhiên 為vi 令linh 端đoan 嚴nghiêm 。 眼nhãn 等đẳng 各các 生sanh 二nhị 。
論luận 曰viết 。 為vi 所sở 依y 身thân 相tướng 端đoan 嚴nghiêm 故cố 。 界giới 體thể 雖tuy 一nhất 而nhi 兩lưỡng 處xứ 生sanh 。 若nhược 眼nhãn 耳nhĩ 根căn 處xứ 唯duy 生sanh 一nhất 。 鼻tị 無vô 二nhị 穴huyệt 身thân 不bất 端đoan 嚴nghiêm 。 此thử 釋thích 不bất 然nhiên 。 若nhược 本bổn 來lai 爾nhĩ 誰thùy 言ngôn 醜xú 陋lậu 。 又hựu 猫miêu 鵄si 等đẳng 雖tuy 生sanh 二nhị 處xứ 有hữu 何hà 端đoan 嚴nghiêm 。 若nhược 爾nhĩ 三tam 根căn 何hà 緣duyên 生sanh 二nhị 。 為vi 所sở 發phát 識thức 明minh 了liễu 端đoan 嚴nghiêm 。 現hiện 見kiến 世thế 間gian 。 閉bế 一nhất 目mục 等đẳng 了liễu 別biệt 色sắc 等đẳng 便tiện 不bất 分phân 明minh 。 是thị 故cố 三tam 根căn 各các 生sanh 二nhị 處xứ 。 已dĩ 說thuyết 諸chư 蘊uẩn 及cập 處xứ 界giới 攝nhiếp 。 當đương 說thuyết 其kỳ 義nghĩa 。 此thử 蘊uẩn 處xứ 界giới 別biệt 義nghĩa 云vân 何hà 。 頌tụng 曰viết 。
聚tụ 生sanh 門môn 種chủng 族tộc 。 是thị 蘊uẩn 處xứ 界giới 義nghĩa 。
論luận 曰viết 。 諸chư 有hữu 為vi 法pháp 。 和hòa 合hợp 聚tụ 義nghĩa 是thị 蘊uẩn 義nghĩa 。 如như 契Khế 經Kinh 言ngôn 。 諸chư 所sở 有hữu 色sắc 。 若nhược 過quá 去khứ 若nhược 未vị 來lai 若nhược 現hiện 在tại 。 若nhược 內nội 若nhược 外ngoại 。 若nhược 麁thô 若nhược 細tế 。 若nhược 劣liệt 若nhược 勝thắng 。 若nhược 遠viễn 若nhược 近cận 。 如như 是thị 一nhất 切thiết 。 略lược 為vi 一nhất 聚tụ 。 說thuyết 名danh 色sắc 蘊uẩn 。 由do 此thử 聚tụ 義nghĩa 蘊uẩn 義nghĩa 得đắc 成thành 。 於ư 此thử 經Kinh 中trung 。 無vô 常thường 已dĩ 滅diệt 名danh 過quá 去khứ 。 若nhược 未vị 已dĩ 生sanh 名danh 未vị 來lai 。 已dĩ 生sanh 未vị 謝tạ 名danh 現hiện 在tại 。 自tự 身thân 名danh 內nội 。 所sở 餘dư 名danh 外ngoại 。 或hoặc 約ước 處xứ 辯biện 。 有hữu 對đối 名danh 麁thô 。 無vô 對đối 名danh 細tế 。 或hoặc 相tương 待đãi 立lập 。 若nhược 言ngôn 相tương 待đãi 。 麁thô 細tế 不bất 成thành 。 此thử 難nạn/nan 不bất 然nhiên 。 所sở 待đãi 異dị 故cố 。 待đãi 彼bỉ 為vi 麁thô 未vị 嘗thường 為vi 細tế 。 待đãi 彼bỉ 為vi 細tế 未vị 嘗thường 為vi 麁thô 。 猶do 如như 父phụ 子tử 。 苦khổ 集Tập 諦Đế 等đẳng 染nhiễm 污ô 名danh 劣liệt 。 不bất 染nhiễm 名danh 勝thắng 。 去khứ 來lai 名danh 遠viễn 。 現hiện 在tại 名danh 近cận 。 乃nãi 至chí 識thức 蘊uẩn 應ưng 知tri 亦diệc 然nhiên 。 而nhi 有hữu 差sai 別biệt 。 謂vị 依y 五ngũ 根căn 名danh 麁thô 。 唯duy 依y 意ý 根căn 名danh 細tế 。 或hoặc 約ước 地địa 辯biện 。 毘tỳ 婆bà 沙sa 師sư 。 所sở 說thuyết 如như 是thị 。 大đại 德đức 法pháp 救cứu 。 復phục 作tác 是thị 言ngôn 。 五ngũ 根căn 所sở 取thủ 名danh 麁thô 色sắc 。 所sở 餘dư 名danh 細tế 色sắc 。 非phi 可khả 意ý 者giả 名danh 劣liệt 色sắc 。 所sở 餘dư 名danh 勝thắng 色sắc 。 不bất 可khả 見kiến 處xứ 名danh 遠viễn 色sắc 。 在tại 可khả 見kiến 處xứ 名danh 近cận 色sắc 。 過quá 去khứ 等đẳng 色sắc 如như 自tự 名danh 顯hiển 受thọ 等đẳng 亦diệc 然nhiên 。 隨tùy 所sở 依y 力lực 應ưng 知tri 遠viễn 近cận 麁thô 細tế 同đồng 前tiền 。 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。 生sanh 長trưởng 門môn 義nghĩa 是thị 處xứ 義nghĩa 。 訓huấn 釋thích 詞từ 者giả 。 謂vị 能năng 生sanh 長trưởng 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。 故cố 名danh 為vi 處xứ 。 是thị 能năng 生sanh 長trưởng 彼bỉ 作tác 用dụng 義nghĩa 。 法pháp 種chủng 族tộc 義nghĩa 是thị 界giới 義nghĩa 。 如như 一nhất 山sơn 中trung 有hữu 多đa 銅đồng 鐵thiết 金kim 銀ngân 等đẳng 族tộc 說thuyết 名danh 多đa 界giới 。 如như 是thị 一nhất 身thân 。 或hoặc 一nhất 相tương 續tục 有hữu 十thập 八bát 類loại 諸chư 法pháp 種chủng 族tộc 名danh 十thập 八bát 界giới 。 此thử 中trung 種chủng 族tộc 是thị 生sanh 本bổn 義nghĩa 。 如như 是thị 眼nhãn 等đẳng 誰thùy 之chi 生sanh 本bổn 。 謂vị 自tự 種chủng 類loại 同đồng 類loại 因nhân 故cố 。 若nhược 爾nhĩ 無vô 為vi 應ưng 不bất 名danh 界giới 。 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。 生sanh 之chi 本bổn 故cố 。 有hữu 說thuyết 。 界giới 聲thanh 表biểu 種chủng 類loại 義nghĩa 。 謂vị 十thập 八bát 法pháp 種chủng 類loại 自tự 性tánh 各các 別biệt 不bất 同đồng 名danh 十thập 八bát 界giới 。 若nhược 言ngôn 聚tụ 義nghĩa 是thị 蘊uẩn 義nghĩa 者giả 。 蘊uẩn 應ưng 假giả 有hữu 。 多đa 實thật 積tích 集tập 共cộng 所sở 成thành 故cố 。 如như 聚tụ 如như 我ngã 。 此thử 難nạn/nan 不bất 然nhiên 。 一nhất 實thật 極cực 微vi 亦diệc 名danh 蘊uẩn 故cố 。 若nhược 爾nhĩ 不bất 應ưng 言ngôn 聚tụ 義nghĩa 是thị 蘊uẩn 義nghĩa 。 非phi 一nhất 實thật 物vật 有hữu 聚tụ 義nghĩa 故cố 。 有hữu 說thuyết 。 能năng 荷hà 重trọng 擔đảm 義nghĩa 是thị 蘊uẩn 義nghĩa 。 由do 此thử 世thế 間gian 。 說thuyết 肩kiên 名danh 蘊uẩn 。 物vật 所sở 聚tụ 故cố 。 或hoặc 有hữu 說thuyết 者giả 。 可khả 分phân 段đoạn 義nghĩa 是thị 蘊uẩn 義nghĩa 。 故cố 世thế 有hữu 言ngôn 。 汝nhữ 三tam 蘊uẩn 還hoàn 。 我ngã 當đương 與dữ 汝nhữ 。 此thử 釋thích 越việt 經kinh 。 經kinh 說thuyết 聚tụ 義nghĩa 是thị 蘊uẩn 義nghĩa 故cố 。 如như 契Khế 經Kinh 言ngôn 。 諸chư 所sở 有hữu 色sắc 。 若nhược 過quá 去khứ 等đẳng 。 廣quảng 說thuyết 如như 前tiền 。 若nhược 謂vị 此thử 經Kinh 顯hiển 過quá 去khứ 等đẳng 一nhất 一nhất 色sắc 等đẳng 各các 別biệt 名danh 蘊uẩn 。 是thị 故cố 一nhất 切thiết 。 過quá 去khứ 色sắc 等đẳng 一nhất 一nhất 實thật 物vật 各các 各các 名danh 蘊uẩn 。 此thử 執chấp 非phi 理lý 。 故cố 彼bỉ 經kinh 言ngôn 。 如như 是thị 一nhất 切thiết 。 略lược 為vi 一nhất 聚tụ 說thuyết 名danh 蘊uẩn 故cố 。 是thị 故cố 如như 聚tụ 。 蘊uẩn 定định 假giả 有hữu 。 若nhược 爾nhĩ 應ưng 許hứa 諸chư 有hữu 色sắc 處xứ 亦diệc 是thị 假giả 有hữu 。 眼nhãn 等đẳng 極cực 微vi 。 要yếu 多đa 積tích 聚tụ 成thành 生sanh 門môn 故cố 。 此thử 難nạn/nan 非phi 理lý 。 多đa 積tích 聚tụ 中trung 一nhất 一nhất 極cực 微vi 。 有hữu 因nhân 用dụng 故cố 。 若nhược 不bất 爾nhĩ 者giả 。 根căn 境cảnh 相tướng 助trợ 共cộng 生sanh 識thức 等đẳng 。 應ưng 非phi 別biệt 處xứ 。 是thị 則tắc 應ưng 無vô 十thập 二nhị 處xứ 別biệt 。 然nhiên 毘tỳ 婆bà 沙sa 。 作tác 如như 是thị 說thuyết 。 對đối 法pháp 諸chư 師sư 若nhược 觀quán 假giả 蘊uẩn 。 彼bỉ 說thuyết 極cực 微vi 一nhất 界giới 一nhất 處xứ 一nhất 蘊uẩn 少thiểu 分phần 。 若nhược 不bất 觀quán 者giả 。 彼bỉ 說thuyết 極cực 微vi 即tức 是thị 一nhất 界giới 一nhất 處xứ 一nhất 蘊uẩn 。 此thử 應ưng 於ư 分phần/phân 假giả 謂vị 有hữu 分phần/phân 。 如như 燒thiêu 少thiểu 衣y 亦diệc 說thuyết 燒thiêu 衣y 。 何hà 故cố 世Thế 尊Tôn 。 於ư 所sở 知tri 境cảnh 。 由do 蘊uẩn 等đẳng 門môn 。 作tác 三tam 種chủng 說thuyết 。 頌tụng 曰viết 。
愚ngu 根căn 樂nhạo/nhạc/lạc 三tam 故cố 。 說thuyết 蘊uẩn 處xứ 界giới 三tam 。
論luận 曰viết 。 所sở 化hóa 有hữu 情tình 。 有hữu 三tam 品phẩm 故cố 。 世Thế 尊Tôn 為vi 說thuyết 蘊uẩn 等đẳng 三tam 門môn 。 傳truyền 說thuyết 。 有hữu 情tình 愚ngu 有hữu 三tam 種chủng 。 或hoặc 愚ngu 心tâm 所sở 總tổng 執chấp 為vi 我ngã 。 或hoặc 唯duy 愚ngu 色sắc 。 或hoặc 愚ngu 色sắc 心tâm 。 根căn 亦diệc 有hữu 三tam 。 謂vị 利lợi 中trung 鈍độn 。 樂nhạo/nhạc/lạc 亦diệc 三tam 種chủng 。 謂vị 樂nhạo/nhạc/lạc 略lược 中trung 及cập 廣quảng 文văn 故cố 。 如như 其kỳ 次thứ 第đệ 世Thế 尊Tôn 為vi 說thuyết 蘊uẩn 處xứ 界giới 三tam 。 何hà 緣duyên 世Thế 尊Tôn 說thuyết 餘dư 心tâm 所sở 總tổng 置trí 行hành 蘊uẩn 。 別biệt 分phần/phân 受thọ 想tưởng 為vi 二nhị 蘊uẩn 耶da 。 頌tụng 曰viết 。
諍tranh 根căn 生sanh 死tử 因nhân 。 及cập 次thứ 第đệ 因nhân 故cố 。
於ư 諸chư 心tâm 所sở 法pháp 。 受thọ 想tưởng 別biệt 為vi 蘊uẩn 。
論luận 曰viết 。 諍tranh 根căn 有hữu 二nhị 。 謂vị 著trước 諸chư 欲dục 及cập 著trước 諸chư 見kiến 。 此thử 二nhị 受thọ 想tưởng 。 如như 其kỳ 次thứ 第đệ 為vi 最tối 勝thắng 因nhân 。 味vị 受thọ 力lực 故cố 。 貪tham 著trước 諸chư 欲dục 。 倒đảo 想tưởng 力lực 故cố 貪tham 著trước 諸chư 見kiến 。 又hựu 生sanh 死tử 法pháp 以dĩ 受thọ 及cập 想tưởng 為vi 最tối 勝thắng 因nhân 。 由do 耽đam 著trước 受thọ 起khởi 倒đảo 想tưởng 故cố 。 生sanh 死tử 輪luân 迴hồi 。 由do 此thử 二nhị 因nhân 及cập 後hậu 當đương 說thuyết 次thứ 第đệ 因nhân 故cố 。 應ưng 知tri 別biệt 立lập 受thọ 想tưởng 為vi 蘊uẩn 。 其kỳ 次thứ 第đệ 因nhân 。 隣lân 次thứ 當đương 辯biện 。 何hà 故cố 無vô 為vi 說thuyết 在tại 處xứ 界giới 。 非phi 蘊uẩn 攝nhiếp 耶da 。 頌tụng 曰viết 。
蘊uẩn 不bất 攝nhiếp 無vô 為vi 。 義nghĩa 不bất 相tương 應ứng 故cố 。
論luận 曰viết 。 三tam 無vô 為vi 法pháp 不bất 可khả 說thuyết 在tại 色sắc 等đẳng 蘊uẩn 中trung 。 與dữ 色sắc 等đẳng 義nghĩa 。 不bất 相tương 應ứng 故cố 。 謂vị 體thể 非phi 色sắc 乃nãi 至chí 非phi 識thức 。 亦diệc 不bất 可khả 說thuyết 。 為vi 第đệ 六lục 蘊uẩn 。 彼bỉ 與dữ 蘊uẩn 義nghĩa 。 不bất 相tương 應ứng 故cố 。 聚tụ 義nghĩa 是thị 蘊uẩn 。 如như 前tiền 具cụ 說thuyết 。 謂vị 無vô 為vi 法Pháp 。 非phi 如như 色sắc 等đẳng 有hữu 過quá 去khứ 等đẳng 品phẩm 類loại 差sai 別biệt 。 可khả 略lược 一nhất 聚tụ 名danh 無vô 為vi 蘊uẩn 。 又hựu 言ngôn 取thủ 蘊uẩn 為vi 顯hiển 染nhiễm 依y 。 染nhiễm 淨tịnh 二nhị 依y 蘊uẩn 言ngôn 所sở 顯hiển 。 無vô 為vi 於ư 此thử 二nhị 義nghĩa 都đô 無vô 。 義nghĩa 不bất 相tương 應ứng 故cố 不bất 立lập 蘊uẩn 。 有hữu 說thuyết 。 如như 瓶bình 破phá 非phi 瓶bình 。 如như 是thị 蘊uẩn 息tức 應ưng 非phi 蘊uẩn 。 彼bỉ 於ư 處xứ 界giới 例lệ 應ưng 成thành 失thất 。 如như 是thị 已dĩ 說thuyết 諸chư 蘊uẩn 廢phế 立lập 。 當đương 說thuyết 次thứ 第đệ 。 頌tụng 曰viết 。
隨tùy 麁thô 染nhiễm 器khí 等đẳng 。 界giới 別biệt 次thứ 第đệ 立lập 。
論luận 曰viết 。 色sắc 有hữu 對đối 故cố 諸chư 蘊uẩn 中trung 麁thô 。 無vô 色sắc 中trung 麁thô 唯duy 受thọ 行hành 相tương/tướng 。 故cố 世thế 說thuyết 我ngã 手thủ 等đẳng 痛thống 言ngôn 。 待đãi 二nhị 想tưởng 麁thô 。 男nam 女nữ 等đẳng 想tưởng 易dị 了liễu 知tri 故cố 。 行hành 麁thô 過quá 識thức 。 貪tham 瞋sân 等đẳng 行hành 易dị 了liễu 知tri 故cố 。 識thức 最tối 為vi 細tế 。 總tổng 取thủ 境cảnh 相tướng 難nạn/nan 分phân 別biệt 故cố 。 由do 此thử 隨tùy 麁thô 立lập 蘊uẩn 次thứ 第đệ 。 或hoặc 從tùng 無vô 始thỉ 生sanh 死tử 已dĩ 來lai 。 男nam 女nữ 於ư 色sắc 更cánh 相tương 愛ái 樂nhạo 。 此thử 由do 耽đam 著trước 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 味vị 故cố 。 耽đam 受thọ 復phục 因nhân 倒đảo 想tưởng 生sanh 故cố 。 此thử 倒đảo 想tưởng 生sanh 。 由do 煩phiền 惱não 故cố 。 如như 是thị 煩phiền 惱não 。 依y 識thức 而nhi 生sanh 。 此thử 及cập 前tiền 三tam 皆giai 染nhiễm 污ô 識thức 。 由do 此thử 隨tùy 染nhiễm 立lập 蘊uẩn 次thứ 第đệ 。 或hoặc 色sắc 如như 器khí 。 受thọ 類loại 飲ẩm 食thực 。 想tưởng 同đồng 助trợ 味vị 。 行hành 似tự 厨trù 人nhân 。 識thức 喻dụ 食thực 者giả 。 故cố 隨tùy 器khí 等đẳng 立lập 蘊uẩn 次thứ 第đệ 。 或hoặc 隨tùy 界giới 別biệt 立lập 蘊uẩn 次thứ 第đệ 。 謂vị 欲dục 界giới 中trung 有hữu 諸chư 妙diệu 欲dục 。 色sắc 相tướng 顯hiển 了liễu 。 色sắc 界giới 靜tĩnh 慮lự 有hữu 勝thắng 喜hỷ 等đẳng 。 受thọ 相tương/tướng 顯hiển 了liễu 。 三tam 無vô 色sắc 中trung 取thủ 空không 等đẳng 相tương/tướng 。 想tưởng 相tương/tướng 顯hiển 了liễu 。 第đệ 一nhất 有hữu 中trung 思tư 最tối 為vi 勝thắng 。 行hành 相tương/tướng 顯hiển 了liễu 。 此thử 即tức 識thức 住trụ 。 識thức 住trụ 其kỳ 中trung 顯hiển 似tự 世thế 間gian 田điền 種chủng 次thứ 第đệ 。 是thị 故cố 諸chư 蘊uẩn 次thứ 第đệ 如như 是thị 。 由do 此thử 五ngũ 蘊uẩn 無vô 增tăng 減giảm 過quá 。 即tức 由do 如như 是thị 諸chư 次thứ 第đệ 因nhân 。 離ly 行hành 別biệt 立lập 受thọ 想tưởng 二nhị 蘊uẩn 。 謂vị 受thọ 與dữ 想tưởng 。 於ư 諸chư 行hành 中trung 。 相tương/tướng 麁thô 生sanh 染nhiễm 。 類loại 食thực 同đồng 助trợ 。 二nhị 界giới 中trung 強cường/cưỡng 故cố 別biệt 立lập 蘊uẩn 。 處xử 界giới 門môn 中trung 應ưng 先tiên 辨biện 說thuyết 六lục 根căn 次thứ 第đệ 。 由do 斯tư 境cảnh 識thức 次thứ 第đệ 可khả 知tri 。 頌tụng 曰viết 。
前tiền 五ngũ 境cảnh 唯duy 現hiện 。 四tứ 境cảnh 唯duy 所sở 造tạo 。
餘dư 用dụng 遠viễn 速tốc 明minh 。 或hoặc 隨tùy 處xứ 次thứ 第đệ 。
論luận 曰viết 。 於ư 六lục 根căn 中trung 。 眼nhãn 等đẳng 前tiền 五ngũ 唯duy 取thủ 現hiện 境cảnh 。 是thị 故cố 先tiên 說thuyết 。 意ý 境cảnh 不bất 定định 。 三tam 世thế 無vô 為vi 。 或hoặc 唯duy 取thủ 一nhất 。 或hoặc 二nhị 三tam 四tứ 。 所sở 言ngôn 四tứ 境cảnh 唯duy 所sở 造tạo 者giả 。 前tiền 流lưu 至chí 此thử 。 五ngũ 中trung 前tiền 四tứ 境cảnh 唯duy 所sở 造tạo 。 是thị 故cố 先tiên 說thuyết 。 身thân 境cảnh 不bất 定định 。 或hoặc 取thủ 大đại 種chủng 。 或hoặc 取thủ 造tạo 色sắc 。 或hoặc 二nhị 俱câu 取thủ 。 餘dư 謂vị 前tiền 四tứ 。 如như 其kỳ 所sở 應ứng 。 用dụng 遠viễn 速tốc 明minh 。 是thị 故cố 先tiên 說thuyết 。 謂vị 眼nhãn 耳nhĩ 根căn 取thủ 遠viễn 境cảnh 故cố 。 在tại 二nhị 先tiên 說thuyết 。 二nhị 中trung 眼nhãn 用dụng 遠viễn 故cố 先tiên 說thuyết 。 遠viễn 見kiến 山sơn 河hà 。 不bất 聞văn 聲thanh 故cố 。 又hựu 眼nhãn 用dụng 速tốc 。 先tiên 遠viễn 見kiến 人nhân 撞chàng 擊kích 鍾chung 皷cổ 後hậu 聞văn 聲thanh 故cố 。 鼻tị 舌thiệt 兩lưỡng 根căn 用dụng 俱câu 非phi 遠viễn 。 先tiên 說thuyết 鼻tị 者giả 。 由do 速tốc 明minh 故cố 。 如như 對đối 香hương 美mỹ 諸chư 飲ẩm 食thực 時thời 。 鼻tị 先tiên 嗅khứu 香hương 舌thiệt 後hậu 嘗thường 味vị 。 或hoặc 於ư 身thân 中trung 。 隨tùy 所sở 依y 處xứ 上thượng 下hạ 差sai 別biệt 說thuyết 根căn 次thứ 第đệ 。 謂vị 眼nhãn 所sở 依y 最tối 居cư 其kỳ 上thượng 。 次thứ 耳nhĩ 鼻tị 舌thiệt 身thân 多đa 居cư 下hạ 。 意ý 無vô 方phương 處xứ 。 有hữu 即tức 依y 止chỉ 諸chư 根căn 生sanh 者giả 。 故cố 最tối 後hậu 說thuyết 。 何hà 緣duyên 十thập 處xứ 。 皆giai 色sắc 蘊uẩn 攝nhiếp 。 唯duy 於ư 一nhất 種chủng 立lập 色sắc 處xứ 名danh 。 又hựu 十thập 二nhị 處xứ 體thể 皆giai 是thị 法pháp 。 唯duy 於ư 一nhất 種chủng 立lập 法pháp 處xứ 名danh 。 頌tụng 曰viết 。
為vi 差sai 別biệt 最tối 勝thắng 。 攝nhiếp 多đa 增tăng 上thượng 法pháp 。
故cố 一nhất 處xứ 名danh 色sắc 。 一nhất 名danh 為vi 法pháp 處xứ 。
論luận 曰viết 。 為vi 差sai 別biệt 者giả 。 為vi 令linh 了liễu 知tri 境cảnh 有hữu 境cảnh 性tánh 。 種chủng 種chủng 差sai 別biệt 。 故cố 於ư 色sắc 蘊uẩn 就tựu 差sai 別biệt 相tương/tướng 建kiến 立lập 十thập 處xứ 不bất 總tổng 為vi 一nhất 。 若nhược 無vô 眼nhãn 等đẳng 差sai 別biệt 想tưởng 名danh 。 而nhi 體thể 是thị 色sắc 立lập 名danh 色sắc 處xứ 。 此thử 為vi 眼nhãn 等đẳng 名danh 所sở 簡giản 別biệt 。 雖tuy 標tiêu 總tổng 稱xưng 而nhi 即tức 別biệt 名danh 。 又hựu 諸chư 色sắc 中trung 色sắc 處xứ 最tối 勝thắng 。 故cố 立lập 通thông 名danh 。 由do 有hữu 對đối 故cố 。 手thủ 等đẳng 觸xúc 時thời 即tức 便tiện 變biến 壞hoại 。 及cập 有hữu 見kiến 故cố 。 可khả 示thị 在tại 此thử 在tại 彼bỉ 差sai 別biệt 。 又hựu 諸chư 世thế 間gian 唯duy 於ư 此thử 處xứ 同đồng 說thuyết 為vi 色sắc 。 非phi 於ư 眼nhãn 等đẳng 。 又hựu 為vi 差sai 別biệt 立lập 一nhất 法pháp 處xứ 。 非phi 於ư 一nhất 切thiết 。 如như 色sắc 應ưng 知tri 。 又hựu 於ư 此thử 中trung 攝nhiếp 受thọ 想tưởng 等đẳng 眾chúng 多đa 法pháp 故cố 。 應ưng 立lập 通thông 名danh 。 又hựu 增tăng 上thượng 法pháp 。 所sở 謂vị 涅Niết 槃Bàn 。 此thử 中trung 攝nhiếp 故cố 獨độc 立lập 為vi 法pháp 。 有hữu 餘dư 師sư 說thuyết 。 色sắc 處xứ 中trung 有hữu 二nhị 十thập 種chủng 色sắc 最tối 麁thô 顯hiển 故cố 。 肉nhục 天thiên 聖thánh 慧tuệ 三tam 眼nhãn 境cảnh 故cố 。 獨độc 立lập 色sắc 名danh 。 法pháp 處xứ 中trung 有hữu 諸chư 法pháp 名danh 故cố 。 諸chư 法pháp 智trí 故cố 。 獨độc 立lập 法pháp 名danh 。 諸chư 契Khế 經Kinh 中trung 。 有hữu 餘dư 種chủng 種chủng 蘊uẩn 及cập 處xứ 界giới 名danh 想tưởng 可khả 得đắc 。 為vi 即tức 此thử 攝nhiếp 。 為vi 離ly 此thử 耶da 。 彼bỉ 皆giai 此thử 攝nhiếp 。 如như 應ưng 當đương 知tri 。 且thả 辯biện 攝nhiếp 餘dư 諸chư 蘊uẩn 名danh 想tưởng 。 頌tụng 曰viết 。
牟Mâu 尼Ni 說thuyết 法Pháp 蘊uẩn 。 數số 有hữu 八bát 十thập 千thiên 。
彼bỉ 體thể 語ngữ 或hoặc 名danh 。 此thử 色sắc 行hành 蘊uẩn 攝nhiếp 。
論luận 曰viết 。 諸chư 說thuyết 佛Phật 教giáo 語ngữ 為vi 體thể 者giả 。 彼bỉ 說thuyết 法Pháp 蘊uẩn 皆giai 色sắc 蘊uẩn 攝nhiếp 。 諸chư 說thuyết 佛Phật 教giáo 名danh 為vi 體thể 者giả 。 彼bỉ 說thuyết 法Pháp 蘊uẩn 皆giai 行hành 蘊uẩn 攝nhiếp 。 此thử 諸chư 法pháp 蘊uẩn 。 其kỳ 量lượng 云vân 何hà 。 頌tụng 曰viết 。
有hữu 言ngôn 諸chư 法pháp 蘊uẩn 。 量lượng 如như 彼bỉ 論luận 說thuyết 。
或hoặc 隨tùy 蘊uẩn 等đẳng 言ngôn 。 如như 實thật 行hạnh 對đối 治trị 。
論luận 曰viết 。 有hữu 諸chư 師sư 言ngôn 。 八bát 萬vạn 法pháp 蘊uẩn 一nhất 一nhất 量lượng 等đẳng 法pháp 蘊uẩn 足túc 論luận 。 謂vị 彼bỉ 一nhất 一nhất 有hữu 六lục 千thiên 頌tụng 。 如như 對đối 法pháp 中trung 法pháp 蘊uẩn 足túc 說thuyết 。 或hoặc 說thuyết 。 法pháp 蘊uẩn 隨tùy 蘊uẩn 等đẳng 言ngôn 一nhất 一nhất 差sai 別biệt 數số 有hữu 八bát 萬vạn 。 謂vị 蘊uẩn 。 處xử 。 界giới 。 緣duyên 起khởi 。 諦đế 。 食thực 。 靜tĩnh 慮lự 。 無vô 量lượng 。 無vô 色sắc 。 解giải 脫thoát 。 勝thắng 處xứ 。 遍biến 處xứ 。 覺giác 品phẩm 。 神thần 通thông 。 無vô 諍tranh 。 願nguyện 智trí 。 無vô 礙ngại 解giải 等đẳng 。 一nhất 一nhất 教giáo 門môn 名danh 一nhất 法pháp 蘊uẩn 。 如như 實thật 說thuyết 者giả 。 所sở 化hóa 有hữu 情tình 。 有hữu 貪tham 瞋sân 等đẳng 八bát 萬vạn 行hạnh 別biệt 。 為vi 對đối 治trị 彼bỉ 八bát 萬vạn 行hạnh 故cố 。 世Thế 尊Tôn 宣tuyên 說thuyết 八bát 萬vạn 法pháp 蘊uẩn 。 如như 彼bỉ 所sở 說thuyết 。 八bát 萬vạn 法pháp 蘊uẩn 皆giai 此thử 五ngũ 中trung 二nhị 蘊uẩn 所sở 攝nhiếp 。 如như 是thị 餘dư 處xứ 諸chư 蘊uẩn 處xứ 界giới 。 類loại 亦diệc 應ưng 然nhiên 。 頌tụng 曰viết 。
如như 是thị 餘dư 蘊uẩn 等đẳng 。 各các 隨tùy 其kỳ 所sở 應ưng 。
攝nhiếp 在tại 前tiền 說thuyết 中trung 。 應ưng 審thẩm 觀quán 自tự 相tương/tướng 。
論luận 曰viết 。 餘dư 契Khế 經Kinh 中trung 諸chư 蘊uẩn 處xứ 界giới 。 隨tùy 應ứng 攝nhiếp 在tại 前tiền 所sở 說thuyết 中trung 。 如như 此thử 論luận 中trung 所sở 說thuyết 蘊uẩn 等đẳng 。 應ưng 審thẩm 觀quán 彼bỉ 一nhất 一nhất 自tự 相tương/tướng 。 且thả 諸chư 經kinh 中trung 說thuyết 餘dư 五ngũ 蘊uẩn 。 謂vị 戒giới 定định 慧tuệ 解giải 脫thoát 。 解giải 脫thoát 智trí 見kiến 五ngũ 蘊uẩn 。 彼bỉ 中trung 戒giới 蘊uẩn 此thử 色sắc 蘊uẩn 攝nhiếp 。 彼bỉ 餘dư 四tứ 蘊uẩn 此thử 行hành 蘊uẩn 攝nhiếp 。 又hựu 諸chư 經kinh 說thuyết 十thập 遍biến 處xứ 等đẳng 。 前tiền 八bát 遍biến 處xứ 。 無vô 貪tham 性tánh 故cố 此thử 法pháp 處xứ 攝nhiếp 。 若nhược 兼kiêm 助trợ 伴bạn 五ngũ 蘊uẩn 性tánh 故cố 。 即tức 此thử 意ý 處xứ 法pháp 處xứ 所sở 攝nhiếp 。 攝nhiếp 八bát 勝thắng 處xứ 。 應ưng 知tri 亦diệc 爾nhĩ 。 空không 識thức 遍biến 處xứ 。 空không 無vô 邊biên 等đẳng 四tứ 無vô 色sắc 處xứ 四tứ 蘊uẩn 性tánh 故cố 。 即tức 此thử 意ý 處xứ 法pháp 處xứ 所sở 攝nhiếp 。 五ngũ 解giải 脫thoát 處xứ 。 慧tuệ 為vi 性tánh 故cố 。 此thử 法pháp 處xứ 攝nhiếp 。 若nhược 兼kiêm 助trợ 伴bạn 。 即tức 此thử 聲thanh 意ý 法pháp 處xứ 所sở 攝nhiếp 。
復phục 有hữu 二nhị 處xứ 。 謂vị 無Vô 想Tưởng 有Hữu 情Tình 天Thiên 處xứ 。 及cập 非Phi 想Tưởng 非Phi 非Phi 想Tưởng 處Xứ 。 初sơ 處xứ 即tức 此thử 十thập 處xứ 所sở 攝nhiếp 。 無vô 香hương 味vị 故cố 。 後hậu 處xứ 即tức 此thử 意ý 法pháp 處xứ 攝nhiếp 。 四tứ 蘊uẩn 性tánh 故cố 。 又hựu 多đa 界giới 經kinh 說thuyết 界giới 差sai 別biệt 。 有hữu 六lục 十thập 二nhị 。 隨tùy 其kỳ 所sở 應ứng 。 當đương 知tri 皆giai 此thử 十thập 八bát 界giới 攝nhiếp 。 且thả 彼bỉ 經Kinh 中trung 所sở 說thuyết 六lục 界giới 。 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 。 四tứ 界giới 已dĩ 說thuyết 。 空không 識thức 二nhị 界giới 未vị 說thuyết 其kỳ 相tương/tướng 。 為vi 即tức 虛hư 空không 。 名danh 為vi 空không 界giới 。 為vi 一nhất 切thiết 識thức 名danh 識thức 界giới 耶da 。 不bất 爾nhĩ 云vân 何hà 。 頌tụng 曰viết 。
空không 界giới 謂vị 竅khiếu 隙khích 。 傳truyền 說thuyết 是thị 明minh 闇ám 。
識thức 界giới 有hữu 漏lậu 識thức 。 有hữu 情tình 生sanh 所sở 依y 。
論luận 曰viết 。 諸chư 有hữu 門môn 窓song 及cập 口khẩu 鼻tị 等đẳng 。 內nội 外ngoại 竅khiếu 隙khích 。 名danh 為vi 空không 界giới 。 如như 是thị 竅khiếu 隙khích 。 云vân 何hà 應ưng 知tri 。 傳truyền 說thuyết 。 竅khiếu 隙khích 即tức 是thị 明minh 闇ám 。 非phi 離ly 明minh 闇ám 竅khiếu 隙khích 可khả 取thủ 。 故cố 說thuyết 空không 界giới 明minh 闇ám 為vi 體thể 。 應ưng 知tri 此thử 體thể 不bất 離ly 晝trú 夜dạ 。 即tức 此thử 說thuyết 名danh 隣lân 阿a 伽già 色sắc 。 傳truyền 說thuyết 。 阿a 伽già 謂vị 積tích 集tập 色sắc 。 極cực 能năng 為vi 礙ngại 故cố 名danh 阿a 伽già 。 此thử 空không 界giới 色sắc 與dữ 彼bỉ 相tương/tướng 隣lân 。 是thị 故cố 說thuyết 名danh 。 隣lân 阿a 伽già 色sắc 。 有hữu 說thuyết 。 阿a 伽già 即tức 空không 界giới 色sắc 。 此thử 中trung 無vô 礙ngại 故cố 名danh 阿a 伽già 。 即tức 阿a 伽già 色sắc 餘dư 礙ngại 相tương/tướng 隣lân 。 是thị 故cố 說thuyết 名danh 。 隣lân 阿a 伽già 色sắc 。 諸chư 有hữu 漏lậu 識thức 。 名danh 為vi 識thức 界giới 。 云vân 何hà 不bất 說thuyết 。 諸chư 無vô 漏lậu 識thức 為vi 識thức 界giới 耶da 。 由do 許hứa 六lục 界giới 是thị 諸chư 有hữu 情tình 。 生sanh 所sở 依y 故cố 。 如như 是thị 諸chư 界giới 。 從tùng 續tục 生sanh 心tâm 。 至chí 命mạng 終chung 心tâm 恆hằng 持trì 生sanh 故cố 。 諸chư 無vô 漏lậu 法pháp 。 則tắc 不bất 如như 是thị 。 彼bỉ 六lục 界giới 中trung 。 前tiền 四tứ 即tức 此thử 觸xúc 界giới 所sở 攝nhiếp 。 第đệ 五ngũ 即tức 此thử 色sắc 界giới 所sở 攝nhiếp 。 第đệ 六lục 即tức 此thử 七thất 心tâm 界giới 攝nhiếp 。 彼bỉ 經kinh 餘dư 界giới 。 如như 其kỳ 所sở 應ứng 。 皆giai 即tức 此thử 中trung 十thập 八bát 界giới 攝nhiếp 。
說Thuyết 一Nhất 切Thiết 有Hữu 部Bộ 俱Câu 舍Xá 論Luận 卷quyển 第đệ 一nhất