Thủ Lăng Nghiêm Kinh Nghĩa Hải – Quyển 0009

首Thủ 楞Lăng 嚴Nghiêm 經Kinh 義Nghĩa 海Hải
Quyển 0009
唐Đường 懷Hoài 迪證Chứng 釋Thích 宋Tống 咸Hàm 輝Huy 排Bài 經Kinh 入Nhập 注Chú

首Thủ 楞Lăng 嚴Nghiêm 經Kinh 。義Nghĩa 海Hải 卷quyển 第đệ 九cửu (# 經kinh 三tam 之chi 二nhị )# 翦# 九cửu

(# 凡phàm 遇ngộ 圓viên 相tương/tướng 即tức 是thị 標tiêu 辭từ 與dữ 疏sớ/sơ 同đồng 其kỳ 上thượng 文văn )# 。

復phục 次thứ 阿A 難Nan 。云vân 何hà 十thập 八bát 界giới 。本bổn 如Như 來Lai 藏tạng 。妙diệu 真Chân 如Như 性tánh 。

(# 疏sớ/sơ 梵Phạm 云vân 馱đà 都đô 此thử 云vân 界giới 界giới 是thị 因nhân 義nghĩa 根căn 境cảnh 識thức 三tam 互hỗ 為vi 因nhân 故cố 又hựu 種chủng 族tộc 義nghĩa 根căn 境cảnh 識thức 三tam 各các 一nhất 種chủng 族tộc 又hựu 眼nhãn 等đẳng 六lục 種chủng 族tộc 別biệt 故cố ○# 解giải 此thử 十thập 八bát 界giới 雖tuy 相tương 對đối 推thôi 破phá 而nhi 正chánh 在tại 六lục 識thức 其kỳ 根căn 與dữ 境cảnh 前tiền 已dĩ 破phá 故cố )# 。

阿A 難Nan 如như 汝nhữ 所sở 明minh 。眼nhãn 色sắc 為vi 緣duyên 。生sanh 於ư 眼nhãn 識thức 。此thử 識thức 為vi 復phục 。因nhân 眼nhãn 所sở 生sanh 。以dĩ 眼nhãn 為vi 界giới 。因nhân 色sắc 所sở 生sanh 。以dĩ 色sắc 為vi 界giới 。

(# 疏sớ/sơ 佛Phật 於ư 小Tiểu 乘Thừa 方phương 便tiện 教giáo 說thuyết 諸chư 因nhân 緣duyên 法pháp 今kim 明minh 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 。因nhân 緣duyên 自tự 然nhiên 。俱câu 為vi 戲hí 論luận 。故cố 此thử 牒điệp 而nhi 徵trưng 之chi ○# 解giải 私tư 謂vị 如như 汝nhữ 所sở 明minh 。者giả 小Tiểu 乘Thừa 所sở 解giải 因nhân 緣duyên 生sanh 法pháp 。皆giai 是thị 實thật 有hữu 不phủ 。了liễu 即tức 空không 今kim 據cứ 彼bỉ 諸chư 之chi 用dụng 破phá 其kỳ 執chấp 也dã 他tha 皆giai 倣# 此thử )# 。

阿A 難Nan 若nhược 因nhân 眼nhãn 生sanh 。既ký 無vô 色sắc 空không 。無vô 可khả 分phân 別biệt 。縱túng 有hữu 汝nhữ 識thức 。欲dục 將tương 何hà 用dụng 。汝nhữ 見kiến 又hựu 非phi 。青thanh 黃hoàng 赤xích 白bạch 。無vô 所sở 表biểu 示thị 。從tùng 何hà 立lập 界giới 。

(# 疏sớ/sơ 破phá 根căn 生sanh 也dã 初sơ 句cú 牒điệp 既ký 無vô 下hạ 四tứ 句cú 無vô 境cảnh 有hữu 識thức 何hà 用dụng 破phá 也dã 既ký 從tùng 根căn 生sanh 即tức 不bất 須tu 境cảnh 若nhược 無vô 其kỳ 境cảnh 何hà 所sở 分phân 別biệt 所sở 緣duyên 已dĩ 無vô 能năng 緣duyên 何hà 用dụng 汝nhữ 見kiến 下hạ 四tứ 句cú 即tức 能năng 生sanh 識thức 根căn 無vô 體thể 破phá 也dã 若nhược 謂vị 根căn 生sanh 根căn 非phi 眚sảnh 等đẳng 是thị 不bất 可khả 見kiến 。復phục 無vô 表biểu 示thị 根căn 尚thượng 不bất 立lập 識thức 從tùng 何hà 有hữu 下hạ 破phá 境cảnh 生sanh ○# 解giải 真chân 際tế 曰viết 汝nhữ 見kiến 指chỉ 根căn 也dã 以dĩ 是thị 不bất 可khả 見kiến 。有hữu 對đối 色sắc 故cố 既ký 不bất 可khả 見kiến 即tức 無vô 表biểu 示thị )# 。

若nhược 因nhân 色sắc 生sanh 。空không 無vô 色sắc 時thời 。汝nhữ 識thức 應ưng 滅diệt 。云vân 何hà 識thức 知tri 。是thị 虛hư 空không 性tánh 。若nhược 色sắc 變biến 時thời 。汝nhữ 亦diệc 識thức 其kỳ 。色sắc 相tướng 遷thiên 變biến 。汝nhữ 識thức 不bất 遷thiên 。界giới 從tùng 何hà 立lập 。

(# 疏sớ/sơ 此thử 色sắc 空không 相tướng 傾khuynh 無vô 識thức 破phá 也dã 初sơ 一nhất 句cú 牒điệp 空không 無vô 下hạ 四tứ 句cú 立lập 理lý 正chánh 破phá 既ký 從tùng 色sắc 生sanh 。空không 現hiện 色sắc 亡vong 識thức 應ưng 隨tùy 滅diệt 誰thùy 了liễu 虛hư 空không 若nhược 色sắc 下hạ 五ngũ 句cú 據cứ 理lý 質chất 破phá 色sắc 若nhược 遷thiên 變biến 汝nhữ 能năng 了liễu 變biến 識thức 元nguyên 不bất 遷thiên 既ký 無vô 色sắc 相tướng 。從tùng 何hà 立lập 界giới 。

從tùng 變biến 則tắc 變biến 。界giới 相tướng 自tự 無vô 。不bất 變biến 則tắc 恆hằng 既ký 從tùng 色sắc 生sanh 。應ưng 不bất 識thức 知tri 。虛hư 空không 所sở 在tại 。

(# 此thử 隨tùy 變biến 不bất 變biến 非phi 界giới 破phá 初sơ 二nhị 句cú 隨tùy 變biến 無vô 識thức 破phá 色sắc 若nhược 變biến 時thời 識thức 亦diệc 隨tùy 變biến 名danh 誰thùy 為vi 識thức 不bất 變biến 下hạ 四tứ 句cú 不bất 變biến 無vô 知tri 破phá 若nhược 不bất 隨tùy 變biến 識thức 則tắc 常thường 在tại 元nguyên 從tùng 色sắc 生sanh 不bất 合hợp 知tri 空không ○# 解giải 孤cô 山sơn 曰viết 破phá 有hữu 三tam 意ý 一nhất 識thức 隨tùy 色sắc 滅diệt 二nhị 界giới 義nghĩa 不bất 立lập 若nhược 色sắc 滅diệt 識thức 不bất 滅diệt 則tắc 一nhất 遷thiên 一nhất 不bất 遷thiên 兩lưỡng 類loại 不bất 同đồng 何hà 名danh 種chủng 族tộc 故cố 云vân 汝nhữ 識thức 不bất 遷thiên 。界giới 從tùng 何hà 立lập 。若nhược 隨tùy 色sắc 滅diệt 兩lưỡng 法pháp 已dĩ 滅diệt 界giới 相tương/tướng 何hà 存tồn 故cố 云vân 從tùng 變biến 則tắc 變biến 。界giới 相tướng 自tự 無vô 。三tam 常thường 不bất 知tri 空không 性tánh 既ký 不bất 變biến 既ký 從tùng 色sắc 生sanh 。秖kỳ 合hợp 識thức 色sắc 不bất 應ưng 識thức 空không )# 。

若nhược 兼kiêm 二nhị 種chủng 。眼nhãn 色sắc 共cộng 生sanh 。合hợp 則tắc 中trung 離ly 。離ly 則tắc 兩lưỡng 合hợp 。體thể 性tánh 雜tạp 亂loạn 。云vân 何hà 成thành 界giới 。

(# 疏sớ/sơ 破phá 共cộng 生sanh 也dã 若nhược 根căn 境cảnh 合hợp 生sanh 中trung 界giới 者giả 此thử 識thức 中trung 界giới 知tri 不bất 知tri 別biệt 故cố 云vân 中trung 離ly 若nhược 成thành 別biệt 者giả 此thử 識thức 中trung 界giới 一nhất 半bán 合hợp 根căn 一nhất 半bán 合hợp 境cảnh 故cố 云vân 兩lưỡng 合hợp 兩lưỡng 合hợp 若nhược 成thành 有hữu 雜tạp 亂loạn 過quá 知tri 與dữ 不bất 知tri 同đồng 一nhất 界giới 故cố 界giới 義nghĩa 應ưng 非phi 或hoặc 離ly 者giả 開khai 義nghĩa 或hoặc 猶do 無vô 也dã ○# 解giải 合hợp 則tắc 中trung 離ly 。中trung 謂vị 識thức 也dã 既ký 識thức 從tùng 合hợp 生sanh 則tắc 屬thuộc 根căn 境cảnh 離ly 則tắc 兩lưỡng 合hợp 。釋thích 上thượng 句cú 也dã 一nhất 半bán 合hợp 根căn 一nhất 半bán 合hợp 境cảnh 根căn 境cảnh 兩lưỡng 屬thuộc 體thể 性tánh 雜tạp 亂loạn 。亦diệc 乖quai 種chủng 族tộc 界giới 義nghĩa 不bất 成thành )# 。

是thị 故cố 當đương 知tri 。眼nhãn 色sắc 為vi 緣duyên 。生sanh 眼nhãn 識thức 界giới 。三tam 處xứ 都đô 無vô 。則tắc 眼nhãn 與dữ 色sắc 及cập 色sắc 界giới 三tam 。本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。

阿A 難Nan 又hựu 汝nhữ 所sở 明minh 。耳nhĩ 聲thanh 為vi 緣duyên 。生sanh 於ư 耳nhĩ 識thức 。此thử 識thức 為vi 復phục 。因nhân 耳nhĩ 所sở 生sanh 。以dĩ 耳nhĩ 為vi 界giới 。因nhân 聲thanh 所sở 生sanh 。以dĩ 聲thanh 為vi 界giới 。

(# 標tiêu 雙song 微vi 根căn 境cảnh 為vi 緣duyên 生sanh 耳nhĩ 識thức 也dã )# 。

阿A 難Nan 若nhược 因nhân 耳nhĩ 生sanh 。動động 靜tĩnh 二nhị 相tướng 。既ký 不bất 現hiện 前tiền 。根căn 不bất 成thành 知tri 。必tất 無vô 所sở 知tri 。知tri 尚thượng 無vô 成thành 。識thức 何hà 形hình 貌mạo 。

(# 疏sớ/sơ 先tiên 破phá 根căn 生sanh 此thử 勝thắng 義nghĩa 也dã 初sơ 一nhất 句cú 牒điệp 動động 靜tĩnh 下hạ 三tam 句cú 正chánh 破phá 能năng 生sanh 若nhược 無vô 前tiền 境cảnh 根căn 自tự 不bất 成thành 由do 塵trần 發phát 知tri 。故cố 必tất 無vô 下hạ 況huống 破phá 所sở 生sanh 若nhược 實thật 無vô 知tri 根căn 尚thượng 不bất 立lập 更cánh 有hữu 何hà 識thức )# 。

若nhược 取thủ 耳nhĩ 聞văn 。無vô 動động 靜tĩnh 故cố 。聞văn 無vô 所sở 成thành 。云vân 何hà 耳nhĩ 形hình 。雜tạp 色sắc 觸xúc 塵trần 。名danh 為vi 識thức 界giới 。則tắc 耳nhĩ 識thức 界giới 。復phục 從tùng 誰thùy 立lập 。

(# 破phá 浮phù 塵trần 也dã 初sơ 三tam 句cú 縱túng/tung 破phá 設thiết 取thủ 浮phù 塵trần 之chi 耳nhĩ 容dung 有hữu 聞văn 者giả 若nhược 無vô 動động 靜tĩnh 亦diệc 不bất 成thành 聞văn 云vân 何hà 下hạ 三tam 句cú 正chánh 責trách 破phá 也dã 如như 何hà 將tương 此thử 可khả 見kiến 浮phù 塵trần 雜tạp 色sắc 觸xúc 法pháp 為vi 識thức 之chi 界giới 則tắc 耳nhĩ 下hạ 二nhị 句cú 雙song 質chất 二nhị 根căn 從tùng 何hà 為vi 界giới 生sanh 耳nhĩ 識thức 耶da )# 。

若nhược 生sanh 於ư 聲thanh 。識thức 因nhân 聲thanh 有hữu 。則tắc 不bất 關quan 聞văn 。無vô 聞văn 則tắc 亡vong 。聲thanh 相tướng 所sở 在tại 。

(# 已dĩ 下hạ 破phá 境cảnh 生sanh 初sơ 句cú 牒điệp 識thức 因nhân 下hạ 根căn 境cảnh 俱câu 亡vong 破phá 聲thanh 能năng 生sanh 識thức 何hà 假giả 於ư 聞văn 此thử 亡vong 根căn 也dã 若nhược 無vô 於ư 根căn 聲thanh 亦diệc 不bất 有hữu 此thử 亡vong 境cảnh 也dã 根căn 境cảnh 俱câu 亡vong 識thức 從tùng 誰thùy 生sanh )# 。

識thức 從tùng 聲thanh 生sanh 。許hứa 聲thanh 因nhân 聞văn 。而nhi 有hữu 聲thanh 相tướng 。聞văn 應ưng 聞văn 識thức 。

(# 聞văn 聲thanh 同đồng 識thức 破phá 初sơ 三tam 句cú 雙song 牒điệp 汝nhữ 謂vị 識thức 因nhân 聲thanh 生sanh 又hựu 許hứa 因nhân 根căn 有hữu 相tướng 。今kim 聞văn 聲thanh 時thời 即tức 是thị 聞văn 識thức )# 。

不bất 聞văn 非phi 界giới 。聞văn 則tắc 同đồng 聲thanh 。

(# 初sơ 句cú 不bất 聞văn 無vô 界giới 破phá 若nhược 不bất 聞văn 識thức 亦diệc 不bất 聞văn 聲thanh 能năng 聞văn 所sở 聞văn 俱câu 無vô 界giới 義nghĩa 後hậu 一nhất 句cú 聞văn 識thức 同đồng 聲thanh 破phá 可khả 知tri )# 。

識thức 已dĩ 被bị 聞văn 。誰thùy 知tri 聞văn 識thức 。

(# 成thành 所sở 無vô 能năng 破phá 也dã 能năng 了liễu 之chi 識thức 已dĩ 作tác 所sở 聞văn 之chi 境cảnh 誰thùy 為vi 能năng 知tri 知tri 此thử 聞văn 識thức )# 。

若nhược 無vô 知tri 者giả 。終chung 如như 草thảo 木mộc 。

(# 無vô 知tri 草thảo 木mộc 破phá 也dã 了liễu 別biệt 既ký 無vô 草thảo 木mộc 何hà 異dị )# 。

不bất 應ưng 聲Thanh 聞Văn 。雜tạp 成thành 中trung 界giới 。界giới 無vô 中trung 位vị 。則tắc 內nội 外ngoại 相tướng 。復phục 從tùng 何hà 成thành 。

(# 破phá 共cộng 生sanh 也dã 初sơ 二nhị 句cú 正chánh 破phá 中trung 界giới 根căn 境cảnh 各các 生sanh 尚thượng 非phi 共cộng 生sanh 豈khởi 有hữu 此thử 理lý 後hậu 三tam 句cú 顯hiển 無vô 根căn 塵trần 對đối 邊biên 立lập 中trung 中trung 既ký 不bất 成thành 邊biên 亦diệc 不bất 立lập 也dã ○# 解giải 孤cô 山sơn 曰viết 識thức 若nhược 雜tạp 成thành 則tắc 一nhất 半bán 屬thuộc 聲thanh 一nhất 半bán 屬thuộc 聞văn 故cố 云vân 界giới 無vô 中trung 位vị 。既ký 無vô 中trung 識thức 則tắc 內nội 根căn 外ngoại 境cảnh 義nghĩa 皆giai 不bất 成thành )# 。

是thị 故cố 當đương 知tri 。耳nhĩ 聲thanh 為vi 緣duyên 。生sanh 耳nhĩ 識thức 界giới 。三tam 處xứ 都đô 無vô 。則tắc 耳nhĩ 與dữ 聲thanh 及cập 聲thanh 界giới 三tam 。本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。

阿A 難Nan 又hựu 汝nhữ 所sở 明minh 。鼻tị 香hương 為vi 緣duyên 。生sanh 於ư 鼻tị 識thức 。此thử 識thức 為vi 復phục 。因nhân 鼻tị 所sở 生sanh 。以dĩ 鼻tị 為vi 界giới 。因nhân 香hương 所sở 生sanh 。以dĩ 香hương 為vi 界giới 。

(# 標tiêu 鼻tị 香hương 根căn 境cảnh 不bất 能năng 生sanh 識thức )# 。

阿A 難Nan 若nhược 因nhân 鼻tị 生sanh 。則tắc 汝nhữ 心tâm 中trung 。以dĩ 何hà 為vi 鼻tị 。為vi 取thủ 肉nhục 形hình 。雙song 爪trảo 之chi 相tướng 。為vi 取thủ 齅khứu 知tri 。動động 搖dao 之chi 性tánh 。

(# 疏sớ/sơ 先tiên 破phá 根căn 生sanh 此thử 以dĩ 浮phù 塵trần 勝thắng 義nghĩa 二nhị 根căn 雙song 問vấn 二nhị 俱câu 有hữu 過quá ○# 解giải 肉nhục 形hình 即tức 浮phù 塵trần 嗅khứu 知tri 即tức 勝thắng 義nghĩa )# 。

若nhược 取thủ 肉nhục 形hình 。肉nhục 質chất 乃nãi 身thân 。身thân 知tri 即tức 觸xúc 。名danh 身thân 非phi 鼻tị 。名danh 觸xúc 即tức 塵trần 。鼻tị 尚thượng 無vô 名danh 。云vân 何hà 立lập 界giới 。

(# 疏sớ/sơ 破phá 浮phù 塵trần 也dã 初sơ 句cú 牒điệp 次thứ 二nhị 句cú 破phá 若nhược 取thủ 雙song 爪trảo 此thử 乃nãi 身thân 攝nhiếp 非phi 屬thuộc 鼻tị 根căn 設thiết 有hữu 所sở 知tri 但đãn 名danh 知tri 觸xúc 不bất 名danh 知tri 香hương 名danh 身thân 下hạ 二nhị 句cú 結kết 非phi 香hương 鼻tị 鼻tị 尚thượng 下hạ 指chỉ 無vô 界giới 義nghĩa 此thử 下hạ 破phá 勝thắng 義nghĩa 根căn ○# 解giải 私tư 謂vị 若nhược 名danh 為vi 觸xúc 即tức 是thị 身thân 根căn 所sở 覺giác 之chi 塵trần 故cố 曰viết 。名danh 觸xúc 即tức 塵trần 。

若nhược 取thủ 齅khứu 知tri 。又hựu 汝nhữ 心tâm 中trung 。以dĩ 何hà 為vi 知tri 。以dĩ 肉nhục 為vi 知tri 。則tắc 肉nhục 之chi 知tri 。元nguyên 觸xúc 非phi 鼻tị 。

(# 疏sớ/sơ 初sơ 三tam 句cú 牒điệp 計kế 緫# 問vấn 以dĩ 肉nhục 下hạ 破phá 浮phù 塵trần 是thị 知tri 身thân 自tự 知tri 觸xúc 非phi 是thị 鼻tị 根căn 也dã )# 。

以dĩ 空không 為vi 知tri 。空không 則tắc 自tự 知tri 。肉nhục 應ưng 非phi 覺giác 。如như 是thị 則tắc 應ứng 。虛hư 空không 是thị 汝nhữ 。汝nhữ 身thân 非phi 知tri 。今kim 日nhật 阿A 難Nan 。應ưng 無vô 所sở 在tại 。

(# 破phá 空không 是thị 知tri 初sơ 三tam 句cú 根căn 無vô 知tri 覺giác 破phá 如như 是thị 下hạ 二nhị 句cú 空không 即tức 是thị 身thân 破phá 汝nhữ 身thân 下hạ 三tam 句cú 結kết 無vô 本bổn 體thể ○# 解giải 孤cô 山sơn 曰viết 言ngôn 空không 是thị 汝nhữ 則tắc 不bất 見kiến 形hình 言ngôn 身thân 是thị 汝nhữ 則tắc 不bất 能năng 知tri 。兩lưỡng 求cầu 不bất 得đắc 是thị 無vô 所sở 在tại )# 。

以dĩ 香hương 為vi 知tri 。知tri 自tự 屬thuộc 香hương 。何hà 預dự 於ư 汝nhữ 。

(# 破phá 香hương 是thị 知tri 此thử 正chánh 破phá 也dã 香hương 自tự 有hữu 知tri 何hà 關quan 汝nhữ 鼻tị )# 。

若nhược 香hương 齅khứu 氣khí 必tất 生sanh 汝nhữ 鼻tị 。則tắc 彼bỉ 香hương 臭xú 。二nhị 種chủng 流lưu 氣khí 。不bất 生sanh 伊y 蘭lan 。及cập 栴chiên 檀đàn 木mộc 。

(# 疏sớ/sơ 破phá 轉chuyển 計kế 也dã 初sơ 二nhị 句cú 牒điệp 計kế 設thiết 汝nhữ 若nhược 言ngôn 非phi 不bất 相tương 干can 由do 有hữu 我ngã 鼻tị 香hương 臭xú 方phương 立lập 猶do 如như 鼻tị 根căn 由do 香hương 故cố 有hữu 則tắc 彼bỉ 下hạ 破phá 今kim 四tứ 句cú 資tư 不bất 生sanh 香hương 破phá 也dã ○# 解giải 伊y 蘭lan 是thị 臭xú 樹thụ 也dã )# 。

二nhị 物vật 不bất 來lai 。汝nhữ 自tự 齅khứu 鼻tị 。為vi 香hương 為vi 臭xú 。

(# 疏sớ/sơ 齅khứu 根căn 何hà 氣khí 破phá )# 。

臭xú 則tắc 非phi 香hương 。香hương 應ưng 非phi 臭xú 。

(# 香hương 臭xú 相tương/tướng 傾khuynh 破phá 也dã 非phi 無vô 也dã 無vô 不bất 聞văn 也dã )# 。

若nhược 香hương 臭xú 二nhị 。俱câu 能năng 聞văn 者giả 。則tắc 汝nhữ 一nhất 人nhân 。應ưng 有hữu 兩lưỡng 鼻tị 。對đối 我ngã 問vấn 道đạo 。有hữu 二nhị 阿A 難Nan 。誰thùy 為vi 汝nhữ 體thể 。

(# 俱câu 聞văn 兩lưỡng 體thể 破phá 鼻tị 若nhược 生sanh 香hương 必tất 不bất 聞văn 臭xú 若nhược 必tất 生sanh 臭xú 應ưng 不bất 聞văn 香hương 今kim 既ký 俱câu 聞văn 鼻tị 須tu 有hữu 二nhị 二nhị 鼻tị 若nhược 立lập 兩lưỡng 體thể 還hoàn 成thành 正chánh 為vi 何hà 體thể ○# 解giải 私tư 謂vị 從tùng 二nhị 物vật 不bất 來lai 。下hạ 以dĩ 根căn 從tùng 境cảnh 破phá 境cảnh 既ký 有hữu 二nhị 根căn 應ưng 成thành 兩lưỡng 先tiên 定định 云vân 為vi 香hương 為vi 臭xú 。次thứ 責trách 云vân 臭xú 則tắc 非phi 香hương 。香hương 應ưng 非phi 臭xú 。意ý 在tại 俱câu 聞văn 墮đọa 兩lưỡng 鼻tị 之chi 失thất 也dã )# 。

若nhược 鼻tị 是thị 一nhất 。香hương 臭xú 無vô 二nhị 。臭xú 既ký 為vi 香hương 。香hương 復phục 成thành 臭xú 。二nhị 性tánh 不bất 有hữu 。界giới 從tùng 誰thùy 立lập 。

(# 疏sớ/sơ 互hỗ 即tức 雙song 亡vong 破phá 若nhược 汝nhữ 不bất 許hứa 鼻tị 有hữu 二nhị 者giả 則tắc 香hương 臭xú 混hỗn 然nhiên 都đô 無vô 有hữu 別biệt 以dĩ 從tùng 一nhất 鼻tị 之chi 所sở 流lưu 故cố 若nhược 無vô 香hương 臭xú 說thuyết 何hà 為vi 知tri 名danh 生sanh 識thức 界giới ○# 解giải 此thử 復phục 以dĩ 境cảnh 從tùng 根căn 破phá 根căn 既ký 唯duy 一nhất 境cảnh 云vân 何hà 二nhị 二nhị 性tánh 不bất 立lập 識thức 界giới 奚hề 存tồn 已dĩ 上thượng 皆giai 破phá 根căn 生sanh 也dã 問vấn 上thượng 文văn 云vân 以dĩ 香hương 為vi 知tri 。知tri 自tự 屬thuộc 香hương 。豈khởi 非phi 破phá 境cảnh 耶da 答đáp 斯tư 蓋cái 對đối 根căn 而nhi 說thuyết 正chánh 破phá 勝thắng 義nghĩa 下hạ 文văn 不bất 對đối 根căn 辨biện 方phương 破phá 境cảnh 生sanh 也dã )# 。

若nhược 因nhân 香hương 生sanh 。識thức 因nhân 香hương 有hữu 。如như 眼nhãn 有hữu 見kiến 。不bất 能năng 觀quán 眼nhãn 。因nhân 香hương 有hữu 故cố 。應ưng 不bất 知tri 香hương 。

(# 疏sớ/sơ 此thử 下hạ 破phá 境cảnh 生sanh 也dã 初sơ 句cú 牒điệp 識thức 因nhân 下hạ 五ngũ 句cú 舉cử 例lệ 奪đoạt 破phá 眼nhãn 能năng 有hữu 見kiến 見kiến 不bất 觀quán 眼nhãn 香hương 能năng 生sanh 識thức 。識thức 不bất 知tri 香hương 。

知tri 即tức 非phi 生sanh 。不bất 知tri 非phi 識thức 。香hương 非phi 知tri 有hữu 。香hương 界giới 不bất 成thành 。識thức 不bất 知tri 香hương 。因nhân 界giới 則tắc 非phi 。從tùng 香hương 建kiến 立lập 。

反phản 覆phúc 縱túng/tung 破phá 也dã 縱túng/tung 許hứa 汝nhữ 識thức 能năng 知tri 香hương 者giả 此thử 則tắc 不bất 合hợp 言ngôn 從tùng 香hương 生sanh 故cố 云vân 知tri 則tắc 非phi 生sanh 設thiết 若nhược 不bất 能năng 知tri 此thử 香hương 臭xú 又hựu 何hà 名danh 識thức 稱xưng 了liễu 別biệt 耶da 故cố 云vân 不bất 知tri 非phi 識thức 。香hương 不bất 因nhân 根căn 無vô 有hữu 香hương 界giới 故cố 云vân 香hương 非phi 知tri 有hữu 。香hương 界giới 不bất 成thành 。識thức 不bất 了liễu 香hương 非phi 可khả 說thuyết 言ngôn 因nhân 香hương 有hữu 識thức )# 。

既ký 無vô 中trung 間gian 。不bất 成thành 內nội 外ngoại 。彼bỉ 諸chư 聞văn 性tánh 。畢tất 竟cánh 虛hư 妄vọng 。

(# 緫# 結kết 破phá 也dã 識thức 既ký 無vô 生sanh 根căn 境cảnh 不bất 立lập 設thiết 有hữu 聞văn 性tánh 皆giai 虛hư 妄vọng 耳nhĩ ○# 解giải 孤cô 山sơn 曰viết 中trung 間gian 識thức 也dã 內nội 外ngoại 根căn 境cảnh 也dã )# 。

是thị 故cố 當đương 知tri 。鼻tị 香hương 為vi 緣duyên 。生sanh 鼻tị 識thức 界giới 。三tam 處xứ 都đô 無vô 。則tắc 鼻tị 與dữ 香hương 及cập 香hương 界giới 三tam 。本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。

阿A 難Nan 又hựu 汝nhữ 所sở 明minh 。舌thiệt 味vị 為vi 緣duyên 。生sanh 於ư 舌thiệt 識thức 。此thử 識thức 為vi 復phục 。因nhân 舌thiệt 所sở 生sanh 。以dĩ 舌thiệt 為vi 界giới 。因nhân 味vị 所sở 生sanh 。以dĩ 味vị 為vi 界giới 。

(# 標tiêu 如như 前tiền 徵trưng 問vấn 根căn 境cảnh 生sanh 識thức )# 。

阿A 難Nan 若nhược 因nhân 舌thiệt 生sanh 。則tắc 諸chư 世thế 間gian 。甘cam 蔗giá 烏ô 梅mai 。黃hoàng 連liên 石thạch 鹽diêm 。細tế 辛tân 薑khương 桂quế 。都đô 無vô 有hữu 味vị 。汝nhữ 自tự 嘗thường 舌thiệt 。為vi 甜điềm 為vi 苦khổ 。

(# 疏sớ/sơ 破phá 根căn 生sanh 也dã 初sơ 句cú 牒điệp 則tắc 諸chư 下hạ 舉cử 無vô 五ngũ 味vị 以dĩ 問vấn 舌thiệt 根căn 即tức 無vô 味vị 自tự 嘗thường 問vấn 也dã )# 。

若nhược 舌thiệt 性tánh 苦khổ 。誰thùy 來lai 嘗thường 舌thiệt 舌thiệt 不bất 自tự 嘗thường 孰thục 為vi 知tri 覺giác 。舌thiệt 性tánh 非phi 苦khổ 。味vị 自tự 不bất 生sanh 。云vân 何hà 立lập 界giới 。

(# 有hữu 無vô 隨tùy 計kế 破phá 也dã 舌thiệt 若nhược 有hữu 味vị 根căn 已dĩ 成thành 境cảnh 孰thục 知tri 根căn 者giả 無vô 味vị 之chi 時thời 味vị 必tất 境cảnh 生sanh 獨độc 有hữu 汝nhữ 根căn 焉yên 能năng 生sanh 識thức 下hạ 破phá 境cảnh 生sanh )# 。

若nhược 因nhân 味vị 生sanh 。識thức 自tự 為vi 味vị 。同đồng 於ư 舌thiệt 根căn 。應ưng 不bất 自tự 嘗thường 云vân 何hà 識thức 知tri 。是thị 味vị 非phi 味vị 。

(# 引dẫn 例lệ 無vô 知tri 破phá 也dã 從tùng 味vị 所sở 生sanh 豈khởi 合hợp 名danh 識thức 故cố 云vân 識thức 自tự 為vi 味vị 。設thiết 許hứa 名danh 識thức 亦diệc 不bất 自tự 嘗thường 引dẫn 例lệ 可khả 見kiến )# 。

又hựu 一nhất 切thiết 味vị 。非phi 一nhất 物vật 生sanh 。味vị 既ký 多đa 生sanh 。識thức 應ưng 多đa 體thể 。

(# 如như 前tiền 五ngũ 味vị 各các 生sanh 一nhất 物vật 識thức 必tất 境cảnh 生sanh 亦diệc 應ưng 多đa 體thể 即tức 識thức 從tùng 於ư 味vị 識thức 即tức 成thành 多đa 也dã )# 。

識thức 體thể 若nhược 一nhất 。體thể 必tất 味vị 生sanh 。鹹hàm 淡đạm 甘cam 辛tân 。和hòa 合hợp 俱câu 生sanh 。諸chư 變biến 異dị 相tướng 。同đồng 為vi 一nhất 味vị 。應ưng 無vô 分phân 別biệt 。分phân 別biệt 既ký 無vô 。則tắc 不bất 名danh 識thức 。云vân 何hà 復phục 名danh 。舌thiệt 味vị 識thức 界giới 。

(# 若nhược 一nhất 體thể 識thức 必tất 從tùng 境cảnh 生sanh 能năng 生sanh 之chi 境cảnh 亦diệc 應ưng 一nhất 體thể 何hà 分phần/phân 五ngũ 別biệt 分phân 別biệt 下hạ 縱túng/tung 破phá 五ngũ 味vị 不bất 分phân 何hà 名danh 了liễu 別biệt 說thuyết 為vi 識thức 耶da 此thử 則tắc 味vị 從tùng 於ư 識thức 味vị 應ưng 無vô 別biệt 云vân 何hà 下hạ 二nhị 句cú 緫# 責trách 識thức 體thể 從tùng 二nhị 得đắc 名danh 根căn 生sanh 境cảnh 生sanh 二nhị 俱câu 失thất 故cố ○# 解giải 私tư 謂vị 鹹hàm 淡đạm 甘cam 辛tân 。略lược 舉cử 四tứ 味vị 詳tường 則tắc 有hữu 六lục 更cánh 加gia 苦khổ 酢tạc 言ngôn 和hòa 合hợp 者giả 眾chúng 味vị 共cộng 成thành 也dã 俱câu 生sanh 者giả 本bổn 性tánh 不bất 易dị 也dã 變biến 異dị 者giả 燒thiêu 煑chử 異dị 本bổn 也dã 斯tư 等đẳng 種chủng 相tương/tướng 若nhược 謂vị 能năng 生sanh 一nhất 識thức 體thể 者giả 所sở 生sanh 之chi 識thức 既ký 一nhất 能năng 生sanh 之chi 味vị 豈khởi 殊thù 是thị 則tắc 一nhất 切thiết 味vị 塵trần 混hỗn 而nhi 無vô 別biệt 苟cẩu 無vô 別biệt 識thức 界giới 義nghĩa 不bất 成thành )# 。

不bất 應ưng 虛hư 空không 。生sanh 汝nhữ 心tâm 識thức 。

(# 疏sớ/sơ 破phá 空không 生sanh 也dã )# 。

舌thiệt 味vị 和hòa 合hợp 。即tức 於ư 是thị 中trung 。元nguyên 無vô 自tự 性tánh 。云vân 何hà 界giới 生sanh 。

(# 破phá 共cộng 生sanh 也dã 既ký 從tùng 合hợp 生sanh 自tự 性tánh 屬thuộc 誰thùy 而nhi 名danh 界giới 耶da ○# 解giải 孤cô 山sơn 曰viết 初sơ 因nhân 舌thiệt 是thị 破phá 自tự 生sanh 二nhị 因nhân 味vị 是thị 破phá 他tha 生sanh 三tam 虛hư 空không 是thị 破phá 無vô 因nhân 生sanh 四tứ 舌thiệt 味vị 和hòa 合hợp 。是thị 破phá 共cộng 生sanh 前tiền 後hậu 諸chư 文văn 皆giai 爾nhĩ 此thử 中trung 最tối 顯hiển )# 。

是thị 故cố 當đương 知tri 。舌thiệt 味vị 為vi 緣duyên 。生sanh 舌thiệt 識thức 界giới 。三tam 處xứ 都đô 無vô 。則tắc 舌thiệt 與dữ 味vị 及cập 舌thiệt 界giới 三tam 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。

阿A 難Nan 又hựu 汝nhữ 所sở 明minh 。身thân 觸xúc 為vi 緣duyên 。生sanh 於ư 身thân 識thức 。此thử 識thức 為vi 復phục 。因nhân 身thân 所sở 生sanh 。以dĩ 身thân 為vi 界giới 。因nhân 觸xúc 所sở 生sanh 。以dĩ 觸xúc 為vi 界giới 。

(# 標tiêu 如như 前tiền 徵trưng 問vấn 根căn 境cảnh 生sanh 識thức )# 。

阿A 難Nan 若nhược 因nhân 身thân 生sanh 。必tất 無vô 合hợp 離ly 。二nhị 覺giác 觀quán 緣duyên 。身thân 何hà 所sở 識thức 。

(# 疏sớ/sơ 破phá 根căn 生sanh 也dã 觀quán 對đối 待đãi 也dã 無vô 二nhị 所sở 覺giác 為vi 相tương 待đãi 緣duyên 獨độc 此thử 身thân 根căn 無vô 生sanh 識thức 理lý 下hạ 破phá 境cảnh 生sanh ○# 解giải 麤thô 尋tầm 曰viết 覺giác 細tế 伺tứ 曰viết 觀quán 觸xúc 塵trần 合hợp 離ly 是thị 身thân 覺giác 觀quán 之chi 緣duyên 既ký 無vô 觸xúc 緣duyên 則tắc 無vô 覺giác 觀quán 也dã )# 。

若nhược 因nhân 觸xúc 生sanh 。必tất 無vô 汝nhữ 身thân 。誰thùy 有hữu 非phi 身thân 。知tri 合hợp 離ly 者giả 。

(# 疏sớ/sơ 無vô 身thân 非phi 覺giác 破phá 也dã 有hữu 身thân 無vô 觸xúc 尚thượng 不bất 成thành 知tri 有hữu 觸xúc 無vô 身thân 故cố 非phi 能năng 覺giác 非phi 身thân 無vô 身thân 也dã 下hạ 根căn 境cảnh 互hỗ 亡vong 破phá 也dã )# 。

阿A 難Nan 物vật 不bất 觸xúc 知tri 。身thân 知tri 有hữu 觸xúc 。

(# 此thử 指chỉ 現hiện 道Đạo 理lý 也dã 物vật 無vô 覺giác 觸xúc 之chi 知tri 身thân 則tắc 能năng 覺giác 於ư 觸xúc 斯tư 理lý 昭chiêu 然nhiên 明minh 白bạch 可khả 見kiến ○# 解giải 物vật 不bất 觸xúc 知tri 。秖kỳ 是thị 物vật 不bất 知tri 觸xúc 耳nhĩ )# 。

知tri 身thân 即tức 觸xúc 。知tri 觸xúc 即tức 身thân 。

(# 疏sớ/sơ 此thử 下hạ 依y 理lý 推thôi 破phá 此thử 二nhị 句cú 根căn 境cảnh 相tướng 即tức 也dã 今kim 汝nhữ 若nhược 許hứa 觸xúc 能năng 生sanh 識thức 觸xúc 則tắc 有hữu 知tri 與dữ 身thân 何hà 異dị 應ưng 可khả 身thân 亦diệc 名danh 觸xúc 觸xúc 亦diệc 名danh 身thân 俱câu 有hữu 知tri 故cố 應ưng 立lập 量lượng 云vân 汝nhữ 之chi 身thân 根căn 定định 觸xúc 所sở 攝nhiếp 以dĩ 有hữu 知tri 故cố 如như 所sở 執chấp 觸xúc 汝nhữ 所sở 執chấp 觸xúc 定định 身thân 根căn 攝nhiếp 以dĩ 有hữu 知tri 故cố 如như 汝nhữ 身thân 根căn 斯tư 則tắc 觸xúc 既ký 生sanh 識thức 遂toại 令linh 相tương/tướng 即tức 也dã ○# 解giải 既ký 身thân 知tri 有hữu 觸xúc 。則tắc 知tri 是thị 身thân 時thời 即tức 受thọ 觸xúc 知tri 受thọ 觸xúc 時thời 即tức 是thị 身thân 也dã )# 。

即tức 觸xúc 非phi 身thân 。即tức 身thân 非phi 觸xúc 。身thân 觸xúc 二nhị 相tướng 。元nguyên 無vô 處xứ 所sở 。

(# 疏sớ/sơ 身thân 觸xúc 俱câu 非phi 也dã 以dĩ 相tương/tướng 即tức 故cố 遂toại 今kim 俱câu 非phi 則tắc 觸xúc 不bất 成thành 觸xúc 身thân 不bất 成thành 身thân 也dã 應ưng 立lập 量lượng 云vân 汝nhữ 之chi 身thân 根căn 定định 非phi 身thân 根căn 以dĩ 有hữu 知tri 故cố 如như 所sở 執chấp 觸xúc 汝nhữ 所sở 執chấp 觸xúc 定định 非phi 是thị 觸xúc 以dĩ 有hữu 知tri 故cố 如như 汝nhữ 身thân 根căn 將tương 汝nhữ 一nhất 因nhân 成thành 我ngã 四tứ 量lượng 令linh 汝nhữ 相tương/tướng 即tức 亦diệc 令linh 俱câu 亡vong 身thân 觸xúc 下hạ 二nhị 句cú 結kết 無vô 二nhị 位vị 下hạ 破phá 離ly 合hợp 解giải 若nhược 即tức 唯duy 是thị 觸xúc 則tắc 無vô 身thân 相tướng 若nhược 即tức 唯duy 是thị 身thân 即tức 無vô 觸xúc 相tương/tướng 私tư 謂vị 從tùng 阿A 難Nan 下hạ 乃nãi 是thị 委ủy 破phá 上thượng 文văn 身thân 觸xúc 各các 生sanh 之chi 義nghĩa 先tiên 簡giản 物vật 不bất 觸xúc 知tri 。次thứ 顯hiển 身thân 知tri 有hữu 觸xúc 。既ký 了liễu 身thân 知tri 有hữu 觸xúc 。則tắc 曉hiểu 身thân 觸xúc 同đồng 時thời 若nhược 許hứa 同đồng 時thời 故cố 知tri 身thân 觸xúc 各các 生sanh 兩lưỡng 無vô 所sở 以dĩ )# 。

合hợp 身thân 即tức 為vi 。身thân 自tự 體thể 性tánh 。離ly 身thân 即tức 是thị 。虛hư 空không 等đẳng 相tướng 。

(# 疏sớ/sơ 初sơ 二nhị 句cú 合hợp 即tức 唯duy 身thân 破phá 觸xúc 既ký 合hợp 身thân 合hợp 應ưng 無vô 二nhị 唯duy 一nhất 身thân 根căn 更cánh 無vô 觸xúc 位vị 後hậu 二nhị 句cú 離ly 應ưng 無vô 觸xúc 破phá 觸xúc 若nhược 離ly 身thân 復phục 何hà 成thành 觸xúc 如như 虛hư 空không 相tướng 。亦diệc 無vô 觸xúc 位vị ○# 解giải 推thôi 合hợp 與dữ 離ly 此thử 破phá 中trung 間gian 識thức 界giới 下hạ 文văn 內nội 外ngoại 不bất 成thành 。結kết 破phá 根căn 境cảnh 也dã 中trung 云vân 何hà 立lập 。結kết 破phá 中trung 間gian 也dã )# 。

內nội 外ngoại 不bất 成thành 。中trung 云vân 何hà 立lập 。

(# 疏sớ/sơ 例lệ 破phá 識thức 體thể 也dã 觸xúc 立lập 則tắc 根căn 立lập 內nội 無vô 則tắc 外ngoại 無vô 根căn 境cảnh 不bất 存tồn 何hà 為vi 識thức 相tương/tướng )# 。

中trung 不bất 復phục 立lập 。內nội 外ngoại 性tánh 空không 。則tắc 汝nhữ 識thức 生sanh 。從tùng 誰thùy 立lập 界giới 。

(# 雙song 牒điệp 反phản 質chất 也dã 三tam 位vị 俱câu 空không 識thức 從tùng 何hà 立lập )# 。

是thị 故cố 當đương 知tri 。身thân 觸xúc 為vi 緣duyên 。生sanh 身thân 識thức 界giới 。三tam 處xứ 都đô 無vô 。則tắc 身thân 與dữ 觸xúc 及cập 身thân 界giới 三tam 。本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。

阿A 難Nan 又hựu 汝nhữ 所sở 明minh 。意ý 法pháp 為vi 緣duyên 。生sanh 於ư 意ý 識thức 。此thử 識thức 為vi 復phục 。因nhân 意ý 所sở 生sanh 。以dĩ 意ý 為vì 界giới 。因nhân 法pháp 所sở 生sanh 。以dĩ 法pháp 為vì 界giới 。

(# 標tiêu 如như 前tiền 徵trưng 問vấn 根căn 境cảnh 生sanh 識thức )# 。

阿A 難Nan 若nhược 因nhân 意ý 生sanh 。於ư 汝nhữ 意ý 中trung 。必tất 有hữu 所sở 思tư 。發phát 明minh 汝nhữ 意ý 。若nhược 無vô 前tiền 法pháp 。意ý 無vô 所sở 生sanh 。離ly 緣duyên 無vô 形hình 。識thức 將tương 何hà 用dụng 。

(# 疏sớ/sơ 先tiên 破phá 根căn 生sanh 此thử 離ly 塵trần 無vô 體thể 。破phá 也dã 初sơ 一nhất 句cú 牒điệp 於ư 汝nhữ 下hạ 五ngũ 句cú 正chánh 破phá 能năng 生sanh 由do 法pháp 生sanh 故cố 。種chủng 種chủng 心tâm 生sanh 。若nhược 無vô 法pháp 塵trần 意ý 根căn 不bất 起khởi 離ly 緣duyên 下hạ 二nhị 句cú 例lệ 破phá 所sở 生sanh 離ly 前tiền 法pháp 緣duyên 尚thượng 無vô 根căn 之chi 形hình 貌mạo 況huống 所sở 生sanh 識thức 將tương 何hà 起khởi 用dụng )# 。

又hựu 汝nhữ 識thức 心tâm 。與dữ 諸chư 思tư 量lượng 。兼kiêm 了liễu 別biệt 性tánh 。為vi 同đồng 為vi 異dị 。

(# 此thử 下hạ 同đồng 異dị 俱câu 非phi 破phá 也dã 此thử 緫# 問vấn 同đồng 異dị 識thức 心tâm 第đệ 八bát 也dã 思tư 量lượng 第đệ 七thất 也dã 了liễu 別biệt 第đệ 六lục 也dã 七thất 八bát 二nhị 識thức 俱câu 第đệ 六lục 根căn 亦diệc 同đồng 名danh 意ý 故cố 此thử 雙song 問vấn 二nhị 俱câu 有hữu 過quá ○# 解giải 俱câu 舍xá 論luận 云vân 集tập 起khởi 名danh 心tâm 籌trù 量lượng 名danh 意ý 了liễu 別biệt 名danh 識thức 此thử 云vân 識thức 心tâm 同đồng 彼bỉ 第đệ 一nhất 即tức 意ý 根căn 也dã 思tư 量lượng 兼kiêm 了liễu 別biệt 性tánh 。同đồng 彼bỉ 第đệ 二nhị 第đệ 三tam 。即tức 意ý 根căn 所sở 生sanh 之chi 識thức 也dã 然nhiên 彼bỉ 第đệ 二nhị 亦diệc 云vân 意ý 者giả 蓋cái 識thức 之chi 異dị 名danh 耳nhĩ 故cố 婆bà 沙sa ○# 門môn 心tâm 意ý 識thức 三tam 無vô 有hữu 差sai 別biệt 。如như 火hỏa 名danh 熖# 亦diệc 名danh 為vi 熾sí 亦diệc 名danh 燒thiêu 薪tân 是thị 知tri 意ý 識thức 名danh 同đồng 但đãn 約ước 先tiên 後hậu 以dĩ 分phần/phân 二nhị 義nghĩa )# 。

同đồng 意ý 即tức 意ý 。云vân 何hà 所sở 生sanh 。

(# 疏sớ/sơ 破phá 同đồng 也dã 若nhược 識thức 與dữ 意ý 其kỳ 體thể 同đồng 者giả 識thức 即tức 是thị 意ý 云vân 何hà 更cánh 分phần/phân 能năng 生sanh 所sở 生sanh 此thử 下hạ 破phá 異dị )# 。

異dị 意ý 不bất 同đồng 。應ưng 無vô 所sở 識thức 。

(# 解giải 若nhược 識thức 同đồng 意ý 云vân 何hà 復phục 有hữu 能năng 生sanh 所sở 生sanh 若nhược 識thức 異dị 意ý 則tắc 應ưng 所sở 生sanh 同đồng 於ư 無vô 情tình )# 。

若nhược 無vô 所sở 識thức 。云vân 何hà 意ý 生sanh 。

(# 疏sớ/sơ 無vô 識thức 非phi 生sanh 破phá 初sơ 句cú 半bán 牒điệp 半bán 定định 應ưng 無vô 下hạ 破phá 既ký 識thức 與dữ 意ý 異dị 應ưng 一nhất 有hữu 所sở 識thức 一nhất 無vô 了liễu 知tri 苟cẩu 無vô 了liễu 知tri 何hà 會hội 意ý 生sanh 以dĩ 意ý 有hữu 知tri 故cố ○# 解giải 又hựu 縱túng/tung 計kế 云vân 所sở 生sanh 無vô 識thức 則tắc 與dữ 能năng 生sanh 體thể 性tánh 非phi 類loại )# 。

若nhược 有hữu 所sở 識thức 。云vân 何hà 識thức 意ý 。

(# 疏sớ/sơ 設thiết 使sử 此thử 識thức 有hữu 了liễu 別biệt 者giả 如như 何hà 辯biện 異dị 識thức 之chi 與dữ 意ý 此thử 有hữu 識thức 無vô 異dị 破phá 也dã ○# 解giải 又hựu 若nhược 救cứu 云vân 所sở 生sanh 有hữu 識thức 此thử 識thức 既ký 無vô 前tiền 法pháp 可khả 緣duyên 必tất 須tu 反phản 識thức 其kỳ 意ý 意ý 若nhược 為vi 境cảnh 根căn 義nghĩa 不bất 成thành )# 。

唯duy 同đồng 與dữ 異dị 。二nhị 性tánh 無vô 成thành 。界giới 云vân 何hà 立lập 。

(# 疏sớ/sơ 雙song 結kết 不bất 成thành 也dã 同đồng 義nghĩa 無vô 憑bằng 異dị 又hựu 非phi 理lý 二nhị 性tánh 不bất 立lập 云vân 何hà 識thức 生sanh 從tùng 汝nhữ 根căn 出xuất 下hạ 破phá 境cảnh 生sanh ○# 解giải 上thượng 破phá 根căn 生sanh 下hạ 破phá 境cảnh 生sanh )# 。

若nhược 因nhân 法pháp 生sanh 。世thế 間gian 諸chư 法pháp 。不bất 離ly 五ngũ 塵trần 。汝nhữ 觀quán 色sắc 法pháp 。及cập 諸chư 聲thanh 法pháp 。香hương 法Pháp 味vị 法pháp 。及cập 與dữ 觸xúc 法pháp 。相tướng 狀trạng 分phân 明minh 。以dĩ 對đối 五ngũ 根căn 。非phi 意ý 所sở 攝nhiếp 。

(# 疏sớ/sơ 此thử 明minh 五ngũ 塵trần 不bất 即tức 意ý 攝nhiếp 也dã 以dĩ 各các 有hữu 所sở 對đối 故cố )# 。

汝nhữ 識thức 决# 定định 依y 於ư 法Pháp 生sanh 今kim 汝nhữ 諦đế 觀quán 。法pháp 法pháp 何hà 狀trạng 。

(# 緫# 問vấn 法pháp 塵trần 也dã 法pháp 塵trần 之chi 法pháp 故cố 云vân 法pháp 法pháp 以dĩ 別biệt 揀giản 通thông 也dã ○# 解giải 資tư 中trung 曰viết 以dĩ 五ngũ 塵trần 之chi 法pháp 各các 配phối 五ngũ 根căn 離ly 五ngũ 塵trần 外ngoại 意ý 無vô 別biệt 法pháp )# 。

若nhược 離ly 色sắc 空không 。動động 靜tĩnh 通thông 塞tắc 。合hợp 離ly 生sanh 滅diệt 。越việt 此thử 諸chư 相tướng 。終chung 無vô 所sở 得đắc 。生sanh 則tắc 色sắc 空không 諸chư 法pháp 等đẳng 生sanh 。滅diệt 則tắc 色sắc 空không 諸chư 法pháp 等đẳng 滅diệt 。

(# 疏sớ/sơ 前tiền 五ngũ 句cú 正chánh 顯hiển 無vô 體thể 法pháp 塵trần 即tức 前tiền 五ngũ 塵trần 影ảnh 故cố 離ly 五ngũ 無vô 體thể 生sanh 則tắc 下hạ 四tứ 句cú 牒điệp 破phá 轉chuyển 救cứu 也dã 設thiết 汝nhữ 救cứu 言ngôn 色sắc 及cập 餘dư 法pháp 雖tuy 非phi 意ý 境cảnh 生sanh 滅diệt 二nhị 種chủng 正chánh 是thị 法pháp 塵trần 者giả 若nhược 爾nhĩ 生sanh 滅diệt 無vô 體thể 全toàn 是thị 色sắc 等đẳng 若nhược 起khởi 若nhược 止chỉ 無vô 別biệt 生sanh 滅diệt 在tại 色sắc 等đẳng 外ngoại ○# 解giải 檇# 李# 曰viết 色sắc 空không 動động 靜tĩnh 通thông 塞tắc 。即tức 色sắc 聲thanh 香hương 三tam 塵trần 也dã 合hợp 離ly 即tức 味vị 觸xúc 兩lưỡng 塵trần 生sanh 滅diệt 即tức 法pháp 塵trần 然nhiên 生sanh 滅diệt 但đãn 是thị 五ngũ 塵trần 通thông 相tương 離ly 五ngũ 無vô 體thể 故cố 云vân 生sanh 則tắc 諸chư 法pháp 生sanh 滅diệt 則tắc 諸chư 法pháp 滅diệt 也dã )# 。

所sở 因nhân 既ký 無vô 。因nhân 生sanh 有hữu 識thức 。作tác 何hà 形hình 相tướng 。相tướng 狀trạng 不bất 有hữu 。界giới 云vân 何hà 生sanh 。

(# 疏sớ/sơ 正chánh 破phá 識thức 界giới 無vô 體thể 也dã 所sở 因nhân 即tức 法pháp 塵trần 尚thượng 不bất 可khả 得đắc 。豈khởi 生sanh 汝nhữ 識thức 能năng 所sở 俱câu 無vô 云vân 何hà 立lập 界giới 。 ○# 標tiêu 指chỉ 之chi 辭từ 大Đại 乘Thừa 與dữ 疏sớ/sơ 相tương/tướng 類loại 故cố 不bất 重trọng/trùng 錄lục )# 。

是thị 故cố 當đương 知tri 。意ý 法pháp 為vi 緣duyên 。生sanh 意ý 識thức 界giới 。三tam 處xứ 都đô 無vô 。則tắc 意ý 與dữ 法pháp 及cập 意ý 界giới 三tam 。本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。及cập 自tự 然nhiên 性tánh 。

(# ○# 疏sớ/sơ 二nhị 重trọng/trùng 約ước 七thất 大đại 會hội 相tương/tướng 然nhiên 大đại 之chi 為vi 名danh 本bổn 乎hồ 世thế 諦đế 小Tiểu 乘Thừa 法pháp 相tướng 說thuyết 諸chư 色sắc 法pháp 四tứ 大đại 和hòa 合hợp 。之chi 所sở 成thành 就tựu 。復phục 分phần/phân 內nội 外ngoại 說thuyết 此thử 名danh 為vi 諸chư 法pháp 自tự 相tương/tướng 寂tịch 而nhi 不bất 圓viên 猶do 為vi 諸chư 法pháp 共cộng 相tương 所sở 揀giản 麤thô 而nhi 且thả 淺thiển 是thị 佛Phật 如Như 來Lai 隨tùy 他tha 意ý 語ngữ 世thế 間gian 安an 立lập 有hữu 名danh 無vô 實thật 。雖tuy 名danh 為vi 大đại 大đại 義nghĩa 不bất 成thành 勝thắng 義nghĩa 諦đế 中trung 所sở 說thuyết 不bất 爾nhĩ 謂vị 周chu 徧biến 含hàm 攝nhiếp 體thể 無vô 不bất 在tại 物vật 無vô 不bất 是thị 非phi 因nhân 待đãi 小tiểu 當đương 體thể 受thọ 稱xưng 故cố 名danh 為vi 大đại 今kim 此thử 經Kinh 中trung 所sở 說thuyết 。七thất 義nghĩa 俱câu 名danh 大đại 者giả 七thất 義nghĩa 之chi 中trung 攝nhiếp 一nhất 切thiết 法pháp 。謂vị 空không 有hữu 根căn 塵trần 色sắc 心tâm 性tánh 相tướng 塵trần 塵trần 法pháp 法pháp 無vô 不bất 周chu 徧biến 。無vô 不bất 含hàm 容dung 破phá 彼bỉ 權quyền 見kiến 令linh 知tri 實thật 義nghĩa 如như 下hạ 文văn 云vân 均quân 名danh 七thất 大đại 。性tánh 真chân 圓viên 融dung 。皆giai 如Như 來Lai 藏tạng 。世thế 間gian 無vô 知tri 。惑hoặc 為vi 因nhân 緣duyên 及cập 自tự 然nhiên 性tánh 。皆giai 是thị 識thức 心tâm 分phân 別biệt 計kế 度độ 。但đãn 有hữu 言ngôn 說thuyết 。都đô 無vô 實thật 義nghĩa 。斯tư 則tắc 會hội 相tương/tướng 即tức 性tánh 性tánh 徧biến 相tương/tướng 徧biến 方phương 稱xưng 勝thắng 義nghĩa 至chí 極cực 之chi 大đại 豈khởi 同đồng 權quyền 教giáo 說thuyết 名danh 自tự 相tương/tướng 文văn 三tam )# 。

阿A 難Nan 白bạch 佛Phật 言ngôn 。世Thế 尊Tôn 如Như 來Lai 常thường 說thuyết 。和hòa 合hợp 因nhân 緣duyên 。一nhất 切thiết 世thế 間gian 。種chủng 種chủng 變biến 化hóa 。皆giai 因nhân 四tứ 大đại 。和hòa 合hợp 發phát 明minh 。

(# 敘tự 昔tích 聞văn 也dã )# 。

云vân 何hà 如Như 來Lai 。因nhân 緣duyên 自tự 然nhiên 。二nhị 俱câu 排bài 擯bấn 。我ngã 今kim 不bất 知tri 。斯tư 義nghĩa 所sở 屬thuộc 。

(# 難nạn/nan 今kim 說thuyết 也dã 排bài 推thôi 擯bấn 棄khí 也dã ○# 標tiêu 阿A 難Nan 伸thân 難nạn/nan 者giả 示thị 相tương/tướng 懷hoài 疑nghi 以dĩ 安an 立lập 方phương 便tiện 世thế 俗tục 諦đế 疑nghi 勝thắng 諦đế 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 故cố 。有hữu 是thị 難nạn/nan )# 。

惟duy 垂thùy 哀ai 愍mẫn 。開khai 示thị 眾chúng 生sanh 。中Trung 道Đạo 了liễu 義nghĩa 。無vô 戲hí 論luận 法pháp 。

(# 疏sớ/sơ 求cầu 開khai 示thị 也dã 方phương 便tiện 安an 立lập 說thuyết 有hữu 四tứ 大đại 因nhân 緣duyên 和hòa 合hợp 。成thành 諸chư 變biến 化hóa 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。諸chư 法pháp 不bất 生sanh 。今kim 則tắc 無vô 滅diệt 。生sanh 滅diệt 去khứ 來lai 。本bổn 如Như 來Lai 藏tạng 。今kim 以dĩ 世thế 諦đế 疑nghi 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 故cố 。有hữu 斯tư 難nạn/nan ○# 解giải 孤cô 山sơn 曰viết 將tương 恐khủng 眾chúng 生sanh 聞văn 昔tích 和hòa 合hợp 則tắc 滯trệ 於ư 有hữu 聞văn 今kim 排bài 擯bấn 則tắc 溺nịch 於ư 空không 不bất 達đạt 中trung 道đạo 動động 成thành 戲hí 論luận 故cố 請thỉnh 開khai 示thị )# 。

爾nhĩ 時thời 世Thế 尊Tôn 。告cáo 阿A 難Nan 言ngôn 。汝nhữ 先tiên 猒# 離ly 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 。諸chư 小Tiểu 乘Thừa 法pháp 。發phát 心tâm 勤cần 求cầu 。無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。

(# 解giải 問vấn 阿A 難Nan 何hà 處xứ 猒# 小tiểu 求cầu 大đại 答đáp 即tức 經kinh 初sơ 云vân 恨hận 無vô 始thỉ 來lai 。一nhất 向hướng 多đa 聞văn 。是thị 猒# 小tiểu 也dã 殷ân 勤cần 啟khải 請thỉnh 。十thập 方phương 如Như 來Lai 。得đắc 成thành 菩Bồ 提Đề 。妙diệu 奢Xa 摩Ma 他Tha 。等đẳng 是thị 求cầu 大đại 也dã 亦diệc 可khả 指chỉ 法pháp 華hoa 中trung )# 。

故cố 我ngã 今kim 時thời 。為vì 汝nhữ 開khai 示thị 。第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 。

(# 疏sớ/sơ 因nhân 緣duyên 和hòa 合hợp 。四tứ 大đại 發phát 明minh 皆giai 小Tiểu 乘Thừa 法pháp 諸chư 法pháp 不bất 生sanh 。唯duy 如Như 來Lai 藏tạng 即tức 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa ○# 標tiêu 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 。即tức 如Như 來Lai 藏tạng 。性tánh 不bất 逐trục 緣duyên 生sanh 境cảnh 有hữu )# 。

如như 何hà 復phục 將tương 。世thế 間gian 戲hí 論luận 。妄vọng 想tưởng 因nhân 緣duyên 。而nhi 自tự 纏triền 繞nhiễu 。汝nhữ 雖tuy 多đa 聞văn 。如như 說thuyết 藥dược 人nhân 。真chân 藥dược 現hiện 前tiền 。不bất 能năng 分phân 別biệt 。如Như 來Lai 說thuyết 為vi 。真chân 可khả 憐lân 愍mẫn 。

(# 疏sớ/sơ 纏triền 繞nhiễu 疑nghi 惑hoặc 也dã 諸chư 佛Phật 祕bí 密mật 。靡mĩ 不bất 皆giai 知tri 故cố 云vân 說thuyết 樂nhạo/nhạc/lạc 今kim 聞văn 諸chư 法pháp 皆giai 如Như 來Lai 藏tạng 。名danh 真chân 藥dược 現hiện 前tiền 。舉cử 昔tích 方phương 便tiện 疑nghi 今kim 真chân 實thật 名danh 不bất 能năng 分phân 別biệt 。 ○# 標tiêu 雖tuy 有hữu 多đa 聞văn 。憶ức 持trì 如Như 來Lai 。十Thập 二Nhị 部Bộ 經Kinh 。未vị 全toàn 道Đạo 力lực 。故cố 佛Phật 舉cử 疑nghi 呵ha 責trách )# 。

汝nhữ 今kim 諦đế 聽thính 。吾ngô 當đương 為vì 汝nhữ 。分phân 別biệt 開khai 示thị 。亦diệc 今kim 當đương 來lai 修tu 大Đại 乘Thừa 者giả 。通thông 達đạt 實thật 相tướng 。阿A 難Nan 默mặc 然nhiên 。承thừa 佛Phật 聖Thánh 旨chỉ 。

(# 疏sớ/sơ 勑# 聽thính 許hứa 宣tuyên 現hiện 未vị 俱câu 益ích ○# 標tiêu 通thông 達đạt 實thật 相tướng 。者giả 不bất 認nhận 緣duyên 生sanh 境cảnh 有hữu 。是thị 非phi 之chi 相tướng 。

阿A 難Nan 如như 汝nhữ 所sở 言ngôn 。四tứ 大đại 和hòa 合hợp 。發phát 明minh 世thế 間gian 。種chủng 種chủng 變biến 化hóa 。阿A 難Nan 若nhược 彼bỉ 大đại 性tánh 。體thể 非phi 和hòa 合hợp 。則tắc 不bất 能năng 與dữ 。諸chư 大đại 雜tạp 和hòa 。猶do 如như 虛hư 空không 。不bất 和hòa 諸chư 色sắc 。

(# 解giải 此thử 明minh 大đại 性tánh 本bổn 真chân 則tắc 非phi 和hòa 合hợp 故cố 引dẫn 虛hư 空không 喻dụ 之chi 即tức 同đồng 下hạ 文văn 性tánh 色sắc 真chân 空không 。性tánh 空không 真chân 色sắc 。也dã 私tư 謂vị 此thử 破phá 阿A 難Nan 不bất 和hòa 合hợp 疑nghi 非phi 顯hiển 大đại 性tánh 不bất 和hòa 合hợp 義nghĩa 所sở 云vân 汝nhữ 言ngôn 四tứ 大đại 和hòa 合hợp 。等đẳng 者giả 牒điệp 彼bỉ 所sở 執chấp 也dã 若nhược 彼bỉ 大đại 性tánh 。體thể 非phi 和hòa 合hợp 。者giả 正chánh 舉cử 其kỳ 疑nghi 也dã 既ký 執chấp 和hòa 合hợp 疑nghi 非phi 和hòa 合hợp 故cố 今kim 破phá 之chi 意ý 云vân 若nhược 謂vị 四tứ 大đại 之chi 性tánh 。不bất 和hòa 四tứ 大đại 之chi 相tướng 斯tư 則tắc 性tánh 居cư 相tương/tướng 外ngoại 二nhị 不bất 相tương 雜tạp 故cố 曰viết 猶do 如như 虛hư 空không 。不bất 和hòa 諸chư 色sắc 。此thử 約ước 真Chân 如Như 隨tùy 緣duyên 不bất 同đồng 頑ngoan 空không 之chi 性tánh 也dã )# 。

若nhược 和hòa 合hợp 者giả 。同đồng 於ư 變biến 化hóa 。始thỉ 終chung 相tương 成thành 。生sanh 滅diệt 相tương 續tục 。生sanh 死tử 死tử 生sanh 。生sanh 生sanh 死tử 死tử 。如như 旋toàn 火hỏa 輪luân 。未vị 有hữu 休hưu 息tức 。阿A 難Nan 如như 水thủy 成thành 冰băng 。冰băng 還hoàn 成thành 水thủy 。

(# 疏sớ/sơ 初sơ 四tứ 句cú 牒điệp 所sở 計kế 次thứ 六lục 句cú 略lược 破phá 非phi 和hòa 若nhược 四tứ 大đại 性tánh 自tự 體thể 非phi 和hòa 則tắc 不bất 和hòa 諸chư 大đại 如như 空không 與dữ 色sắc 礙ngại 無vô 礙ngại 異dị 若nhược 和hòa 下hạ 破phá 和hòa 合hợp 若nhược 大đại 性tánh 體thể 自tự 是thị 和hòa 合hợp 即tức 成thành 生sanh 滅diệt 始thỉ 終chung 即tức 生sanh 滅diệt 也dã 生sanh 死tử 下hạ 釋thích 初sơ 句cú 釋thích 相tương/tướng 成thành 次thứ 句cú 釋thích 相tương 續tục 謂vị 生sanh 能năng 成thành 死tử 等đẳng 生sanh 能năng 綸luân 生sanh 等đẳng 謂vị 現hiện 在tại 生sanh 續tục 過quá 去khứ 生sanh 也dã 如như 旋toàn 下hạ 二nhị 喻dụ 初sơ 喻dụ 相tương 續tục 次thứ 喻dụ 相tương/tướng 成thành 如như 文văn ○# 標tiêu 謂vị 循tuần 環hoàn 生sanh 滅diệt 無vô 窮cùng 也dã ○# 解giải 此thử 破phá 和hòa 合hợp 名danh 同đồng 昔tích 說thuyết 體thể 異dị 前tiền 執chấp 前tiền 所sở 執chấp 者giả 體thể 唯duy 世thế 諦đế 今kim 所sở 執chấp 者giả 體thể 兼kiêm 真chân 俗tục 既ký 破phá 非phi 和hòa 恐khủng 計kế 於ư 合hợp 故cố 復phục 破phá 之chi 此thử 約ước 真Chân 如Như 不bất 變biến 不bất 同đồng 變biến 化hóa 等đẳng 相tương/tướng 也dã 孤cô 山sơn 曰viết 生sanh 而nhi 復phục 死tử 死tử 已dĩ 還hoàn 生sanh 故cố 曰viết 生sanh 死tử 死tử 生sanh 。即tức 始thỉ 終chung 相tương 成thành 。也dã 今kim 生sanh 後hậu 生sanh 今kim 死tử 後hậu 死tử 故cố 曰viết 生sanh 生sanh 死tử 死tử 。即tức 生sanh 滅diệt 相tương 續tục 也dã 次thứ 舉cử 二nhị 喻dụ 以dĩ 相tương 續tục 如như 火hỏa 輪luân 相tương/tướng 成thành 如như 冰băng 水thủy )# 。

汝nhữ 觀quán 地địa 性tánh 。麤thô 為vi 大đại 地địa 細tế 為vi 微vi 塵trần 。至chí 隣lân 虛hư 塵trần 析tích 彼bỉ 極cực 微vi 。色sắc 邊biên 際tế 相tướng 。七thất 分phần 所sở 成thành 。更cánh 析tích 隣lân 虛hư 。即tức 實thật 空không 性tánh 。

(# 疏sớ/sơ 隣lân 虛hư 無vô 方phương 分phần/phân 微vi 也dã 即tức 是thị 極cực 微vi 色sắc 邊biên 際tế 相tướng 。微vi 塵trần 有hữu 方phương 分phần/phân 微vi 也dã 今kim 經kinh 旨chỉ 有hữu 方phương 分phần/phân 微vi 名danh 色sắc 邊biên 際tế 相tướng 。隨tùy 經kinh 所sở 出xuất 不bất 須tu 和hòa 會hội ○# 標tiêu 此thử 標tiêu 事sự 顯hiển 小Tiểu 乘Thừa 析tích 色sắc 明minh 空không 四tứ 大đại 和hòa 合hợp 。俱câu 無vô 實thật 義nghĩa 昔tích 跋bạt 陀đà 禪thiền 師sư 問vấn 生sanh 法Pháp 師sư 何hà 以dĩ 明minh 會hội 色sắc 空không 生sanh 曰viết 眾chúng 微vi 聚tụ 而nhi 為vi 色sắc 眾chúng 微vi 散tán 而nhi 為vi 空không 跋bạt 陀đà 曰viết 此thử 生sanh 滅diệt 世thế 俗tục 之chi 論luận 吾ngô 即tức 不bất 然nhiên 一nhất 微vi 空không 故cố 眾chúng 微vi 空không 眾chúng 微vi 空không 故cố 一nhất 微vi 空không 一nhất 微vi 空không 中trung 無vô 眾chúng 微vi 眾chúng 微vi 空không 中trung 無vô 一nhất 微vi 也dã ○# 解giải 三Tam 藏Tạng 二nhị 乘thừa 析tích 法pháp 觀quán 空không 故cố 約ước 彼bỉ 解giải 以dĩ 破phá 其kỳ 執chấp )# 。

阿A 難Nan 若nhược 此thử 隣lân 虛hư 析tích 成thành 虛hư 空không 。當đương 知tri 虛hư 空không 。出xuất 生sanh 色sắc 相tướng 。

(# 疏sớ/sơ 依y 標tiêu 立lập 理lý 也dã 既ký 能năng 析tích 色sắc 成thành 空không 亦diệc 可khả 合hợp 空không 成thành 色sắc 方phương 曰viết 相tương/tướng 成thành 相tương 續tục 耳nhĩ )# 。

汝nhữ 今kim 問vấn 言ngôn 。由do 和hòa 合hợp 故cố 。出xuất 生sanh 世thế 間gian 。諸chư 變biến 化hóa 相tướng 。

(# 牒điệp 起khởi 所sở 疑nghi 也dã 欲dục 破phá 先tiên 牒điệp )# 。

汝nhữ 且thả 觀quán 此thử 。一nhất 隣lân 虛hư 塵trần 用dụng 幾kỷ 虛hư 空không 。和hòa 合hợp 而nhi 有hữu 。不bất 應ưng 隣lân 虛hư 合hợp 成thành 隣lân 虛hư 。

(# 此thử 下hạ 依y 理lý 廣quảng 破phá 此thử 合hợp 空không 成thành 色sắc 非phi 理lý 也dã 汝nhữ 許hứa 析tích 色sắc 為vi 空không 應ưng 許hứa 合hợp 空không 成thành 色sắc 隣lân 虛hư 極cực 小tiểu 成thành 用dụng 幾kỷ 空không 若nhược 合hợp 隣lân 虛hư 自tự 成thành 方phương 分phần/phân 不bất 成thành 隣lân 虛hư )# 。

又hựu 隣lân 虛hư 塵trần 析tích 入nhập 空không 者giả 。用dụng 幾kỷ 色sắc 相tướng 。合hợp 成thành 虛hư 空không 。

(# 合hợp 色sắc 為vi 空không 義nghĩa 乖quai 也dã 虛hư 空không 至chí 大đại 隣lân 虛hư 至chí 小tiểu 析tích 小tiểu 成thành 大đại 為vi 用dụng 幾kỷ 塵trần )# 。

若nhược 色sắc 合hợp 時thời 。合hợp 色sắc 非phi 空không 。若nhược 空không 合hợp 時thời 。合hợp 空không 非phi 色sắc 。

(# 雙song 非phi 色sắc 空không 互hỗ 成thành 也dã 色sắc 合hợp 成thành 色sắc 空không 合hợp 成thành 空không 以dĩ 類loại 自tự 合hợp 非phi 互hỗ 相tương 作tác 也dã )# 。

色sắc 猶do 可khả 析tích 。空không 云vân 何hà 合hợp 。

重trọng 責trách 合hợp 空không 我ngã 失thất 也dã 析tích 色sắc 明minh 空không 教giáo 觀quán 俱câu 有hữu 合hợp 空không 成thành 色sắc 內nội 外ngoại 無vô 憑bằng 前tiền 文văn 云vân 猶do 如như 虛hư 空không 。不bất 和hòa 諸chư 色sắc 。若nhược 言ngôn 和hòa 合hợp 相tương/tướng 成thành 相tương 續tục 皆giai 為vi 虛hư 妄vọng 。 ○# 解giải 資tư 中trung 曰viết 若nhược 空không 不bất 可khả 合hợp 色sắc 從tùng 何hà 生sanh 故cố 知tri 此thử 色sắc 。本bổn 無vô 自tự 性tánh 。

汝nhữ 元nguyên 不bất 知tri 。如Như 來Lai 藏tạng 中trung 。性tánh 色sắc 真chân 空không 。性tánh 空không 真chân 色sắc 。清thanh 淨tịnh 本bổn 然nhiên 。周chu 徧biến 法Pháp 界Giới 隨tùy 眾chúng 生sanh 心tâm 。應ưng 所sở 知tri 量lương 。循tuần 業nghiệp 發phát 現hiện 。

(# 疏sớ/sơ 此thử 明minh 真chân 色sắc 初sơ 一nhất 句cú 指chỉ 本bổn 迷mê 如Như 來Lai 下hạ 三tam 句cú 顯hiển 法pháp 體thể 如Như 來Lai 藏tạng 即tức 一Nhất 法Pháp 界Giới 心tâm 中trung 道đạo 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 。也dã 性tánh 色sắc 真chân 空không 。即tức 俗tục 之chi 真chân 性tánh 空không 真chân 色sắc 。即tức 真chân 之chi 俗tục 皆giai 言ngôn 性tánh 者giả 顯hiển 即tức 中trung 之chi 真chân 俗tục 也dã 斯tư 則tắc 舉cử 一nhất 即tức 具cụ 三tam 言ngôn 三tam 體thể 即tức 一nhất 非phi 縱tung 橫hoành 並tịnh 別biệt 名danh 祕bí 密mật 藏tạng 此thử 真chân 地địa 大đại 也dã 清thanh 淨tịnh 下hạ 二nhị 句cú 敘tự 德đức 量lượng 無vô 妄vọng 相tương 應ứng 具cụ 無vô 漏lậu 法Pháp 故cố 名danh 清thanh 淨tịnh 非phi 是thị 有hữu 為vi 。故cố 云vân 本bổn 然nhiên 無vô 所sở 不bất 在tại 。故cố 云vân 周chu 徧biến 此thử 則tắc 種chủng 性tánh 體thể 德đức 體thể 量lượng 悉tất 具cụ 足túc 耳nhĩ 若nhược 識thức 此thử 法pháp 成thành 三tam 妙diệu 觀quán 方phương 知tri 一nhất 塵trần 具cụ 一nhất 切thiết 佛Phật 法Pháp 。一nhất 切thiết 心tâm 法pháp 。一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。法pháp 靡mĩ 不bất 皆giai 在tại 一nhất 微vi 塵trần 中trung 。即tức 見kiến 毗tỳ 盧lô 舍xá 那na 即tức 見kiến 自tự 己kỷ 即tức 見kiến 一nhất 切thiết 法pháp 。如như 一nhất 微vi 塵trần 。一nhất 切thiết 法pháp 亦diệc 爾nhĩ 。下hạ 皆giai 凖# 此thử 隨tùy 眾chúng 生sanh 下hạ 顯hiển 隨tùy 緣duyên 也dã 眾chúng 生sanh 十thập 界giới 漏lậu 無vô 漏lậu 異dị 業nghiệp 亦diệc 不bất 同đồng 所sở 感cảm 色sắc 法pháp 淨tịnh 穢uế 殊thù 等đẳng 也dã ○# 解giải 真chân 際tế 曰viết 性tánh 色sắc 真chân 空không 。離ly 一nhất 切thiết 相tướng 。也dã 性tánh 空không 真chân 色sắc 。即tức 一nhất 切thiết 相tướng 也dã 體thể 用dụng 相tương/tướng 即tức 色sắc 空không 一nhất 如như 前tiền 文văn 云vân 離ly 一nhất 切thiết 相tướng 。即tức 一nhất 切thiết 法pháp 。斯tư 之chi 謂vị 矣hĩ 清thanh 淨tịnh 本bổn 然nhiên 。周chu 徧biến 法Pháp 界Giới 釋thích 上thượng 性tánh 色sắc 真chân 空không 。也dã 隨tùy 眾chúng 生sanh 心tâm 。應ưng 所sở 知tri 量lương 。釋thích 上thượng 性tánh 空không 真chân 色sắc 。也dã 孤cô 山sơn 曰viết 如Như 來Lai 藏tạng 即tức 心tâm 性tánh 中trung 道đạo 也dã 即tức 俗tục 而nhi 真chân 故cố 云vân 性tánh 色sắc 真chân 空không 。即tức 真chân 而nhi 俗tục 故cố 云vân 性tánh 空không 真chân 色sắc 。以dĩ 真chân 俗tục 即tức 中trung 故cố 並tịnh 云vân 性tánh 三tam 諦đế 圓viên 融dung 不bất 一nhất 不bất 異dị 。非phi 縱túng/tung 非phi 橫hoạnh/hoành 名danh 如Như 來Lai 藏tạng 。俗tục 則tắc 十thập 界giới 備bị 矣hĩ 真chân 則tắc 生sanh 佛Phật 寂tịch 然nhiên 此thử 言ngôn 理lý 具cụ 非phi 關quan 事sự 造tạo 然nhiên 理lý 必tất 融dung 事sự 事sự 豈khởi 殊thù 理lý 理lý 事sự 雙song 泯mẫn 故cố 曰viết 清thanh 淨tịnh 本bổn 然nhiên 。心tâm 佛Phật 眾chúng 生sanh 三tam 無vô 差sai 別biệt 彼bỉ 彼bỉ 互hỗ 攝nhiếp 一nhất 一nhất 相tương/tướng 融dung 故cố 曰viết 周chu 徧biến 法Pháp 界Giới 隨tùy 眾chúng 生sanh 下hạ 即tức 如Như 來Lai 藏tạng 。隨tùy 染nhiễm 淨tịnh 緣duyên 順thuận 差sai 別biệt 業nghiệp 變biến 造tạo 十thập 界giới 依y 正chánh 之chi 事sự 也dã 私tư 謂vị 節tiết 公công 銷tiêu 文văn 一nhất 期kỳ 為vi 美mỹ 雖tuy 曰viết 體thể 用dụng 眉mi 目mục 未vị 全toàn 洎kịp 圓viên 師sư 委ủy 解giải 如Như 來Lai 藏tạng 義nghĩa 包bao 富phú 博bác 濟tế 無vô 所sở 不bất 在tại 。後hậu 來lai 說thuyết 者giả 徒đồ 欲dục 好hảo 異dị 翔tường 夫phu 體thể 要yếu 矣hĩ )# 。

世thế 間gian 無vô 知tri 。惑hoặc 為vi 因nhân 緣duyên 及cập 自tự 然nhiên 性tánh 。皆giai 是thị 識thức 心tâm 分phân 別biệt 計kế 度độ 。但đãn 有hữu 言ngôn 說thuyết 。都đô 無vô 實thật 義nghĩa 。

(# 疏sớ/sơ 凡phàm 外ngoại 小Tiểu 乘Thừa 稟bẩm 權quyền 教giáo 者giả 皆giai 名danh 無vô 知tri 不bất 了liễu 實thật 義nghĩa 故cố 名danh 為vi 惑hoặc 執chấp 成thành 名danh 相tướng 故cố 稱xưng 曰viết 為vi 皆giai 是thị 下hạ 緫# 斥xích 虛hư 妄vọng 識thức 心tâm 虛hư 妄vọng 顛điên 倒đảo 。從tùng 生sanh 因nhân 迷mê 積tích 迷mê 何hà 實thật 之chi 有hữu ○# 解giải 世thế 間gian 通thông 指chỉ 九cửu 界giới 因nhân 緣duyên 義nghĩa 含hàm 自tự 他tha 共cộng 三tam 性tánh 自tự 然nhiên 即tức 無vô 因nhân 性tánh 餘dư 皆giai 倣# 此thử )# 。

阿A 難Nan 火hỏa 性tánh 無vô 我ngã 。寄ký 於ư 諸chư 緣duyên 。

(# 疏sớ/sơ 緣duyên 生sanh 之chi 火hỏa 本bổn 無vô 主chủ 宰tể 無vô 主chủ 即tức 無vô 性tánh 也dã 因nhân 緣duyên 和hòa 合hợp 。虛hư 妄vọng 有hữu 耳nhĩ )# 。

汝nhữ 觀quán 城thành 中trung 。未vị 食thực 之chi 家gia 。欲dục 炊xuy 爨thoán 時thời 。手thủ 執chấp 陽dương 燧toại 。日nhật 前tiền 求cầu 火hỏa 。

(# 舉cử 事sự 也dã 陽dương 燧toại 出xuất 火hỏa 鏡kính 也dã ○# 標tiêu 緣duyên 生sanh 之chi 火hỏa 非phi 性tánh 火hỏa 也dã ○# 解giải 檇# 李# 曰viết 陽dương 燧toại 者giả 崔thôi 豹báo 古cổ 今kim 注chú 云vân 以dĩ 銅đồng 為vi 之chi 形hình 如như 鏡kính 照chiếu 物vật 則tắc 影ảnh 倒đảo 向hướng 日nhật 則tắc 火hỏa 生sanh 以dĩ 艾ngải 炷chú 之chi 也dã 又hựu 淮hoài 南nam 子tử 云vân 陽dương 燧toại 火hỏa 方phương 諸chư 也dã 論luận 衡hành 曰viết 於ư 五ngũ 月nguyệt 丙bính 午ngọ 日nhật 午ngọ 時thời 銷tiêu 鍊luyện 五ngũ 方phương 石thạch 圓viên 如như 鏡kính 中trung 央ương 窪# 天thiên 晴tình 向hướng 日nhật 出xuất 火hỏa 也dã )# 。

阿A 難Nan 名danh 和hòa 合hợp 者giả 。如như 我ngã 與dữ 汝nhữ 。一nhất 千thiên 二nhị 百bách 五ngũ 十thập 比Bỉ 丘Khâu 。今kim 為vi 一nhất 眾chúng 。眾chúng 雖tuy 為vi 一nhất 。詰cật 其kỳ 根căn 本bổn 。各các 各các 有hữu 身thân 。皆giai 有hữu 所sở 生sanh 。氏thị 族tộc 名danh 字tự 。如như 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。婆Bà 羅La 門Môn 種chủng 。優ưu 盧lô 頻tần 螺loa 迦Ca 葉Diếp 波Ba 種chủng 。乃nãi 至chí 阿A 難Nan 。瞿Cù 曇Đàm 種chủng 姓tánh 。

(# 疏sớ/sơ 引dẫn 例lệ 也dã 舉cử 眾chúng 以dĩ 明minh 和hòa 合hợp 也dã 因nhân 別biệt 成thành 緫# 緫# 必tất 有hữu 別biệt 故cố 引dẫn 三tam 人nhân 顯hiển 其kỳ 異dị 也dã 瞿Cù 曇Đàm 此thử 云vân 地địa 最tối 勝thắng 亦diệc 云vân 日nhật 種chủng 優Ưu 樓Lâu 頻Tần 螺Loa 。此thử 云vân 木mộc 苽# 林lâm ○# 標tiêu 舍Xá 利Lợi 弗Phất 輔phụ 相tướng 種chủng ○# 解giải 和hòa 合hợp 但đãn 是thị 假giả 名danh 。離ly 彼bỉ 實thật 人nhân 無vô 別biệt 體thể 性tánh 孤cô 山sơn 曰viết 迦Ca 葉Diếp 波ba 云vân 龜quy 氏thị 瞿Cù 曇Đàm 星tinh 名danh 從tùng 星tinh 立lập 姓tánh 至chí 于vu 後hậu 代đại 改cải 姓tánh 釋Thích 迦Ca 。

阿A 難Nan 若nhược 此thử 火hỏa 性tánh 。因nhân 和hòa 合hợp 有hữu 。彼bỉ 手thủ 執chấp 鏡kính 。於ư 日nhật 求cầu 火hỏa 。此thử 火hỏa 為vi 從tùng 。鏡kính 中trung 而nhi 出xuất 。為vi 從tùng 艾ngải 出xuất 。為vi 於ư 日nhật 來lai 。

(# 疏sớ/sơ 牒điệp 徵trưng 可khả 知tri )# 。

阿A 難Nan 若nhược 日nhật 來lai 者giả 。自tự 能năng 燒thiêu 汝nhữ 。手thủ 中trung 之chi 艾ngải 。來lai 處xứ 林lâm 木mộc 。皆giai 應ưng 受thọ 焚phần 。

(# 破phá 日nhật 生sanh 也dã 從tùng 日nhật 至chí 手thủ 四tứ 萬vạn 由do 旬tuần 凡phàm 所sở 照chiếu 處xứ 何hà 不bất 遭tao 爇nhiệt 而nhi 獨độc 燒thiêu 汝nhữ 手thủ 中trung 艾ngải 耶da )# 。

若nhược 鏡kính 中trung 出xuất 。自tự 能năng 於ư 鏡kính 。出xuất 然nhiên 于vu 艾ngải 鏡kính 何hà 不bất 鎔dong 。紆hu 汝nhữ 手thủ 執chấp 。尚thượng 無vô 熱nhiệt 相tướng 。云vân 何hà 融dung 泮phấn 。

(# 破phá 鏡kính 生sanh 也dã 前tiền 四tứ 句cú 正chánh 破phá 後hậu 三tam 句cú 縱túng/tung 破phá 火hỏa 能năng 克khắc 金kim 遇ngộ 必tất 融dung 泮phấn 外ngoại 能năng 燒thiêu 艾ngải 內nội 合hợp 融dung 鏡kính 今kim 汝nhữ 不bất 然nhiên 。應ưng 非phi 鏡kính 出xuất )# 。

若nhược 生sanh 於ư 艾ngải 。何hà 藉tạ 日nhật 鏡kính 。光quang 明minh 相tướng 接tiếp 。然nhiên 後hậu 火hỏa 生sanh 。

(# 破phá 艾ngải 生sanh 也dã 艾ngải 若nhược 出xuất 火hỏa 日nhật 鏡kính 不bất 合hợp 何hà 無vô 火hỏa 出xuất 若nhược 必tất 待đãi 合hợp 然nhiên 後hậu 火hỏa 生sanh 。顯hiển 非phi 艾ngải 出xuất ○# 解giải 紆hu 屈khuất 也dã )# 。

汝nhữ 又hựu 諦đế 觀quán 。鏡kính 因nhân 手thủ 執chấp 。日nhật 從tùng 天thiên 來lai 。艾ngải 本bổn 地địa 生sanh 。火hỏa 從tùng 何hà 方phương 。遊du 歷lịch 於ư 此thử 。

(# 疏sớ/sơ 緫# 結kết 無vô 從tùng 也dã 三tam 處xứ 不bất 出xuất 火hỏa 從tùng 何hà 生sanh 應ưng 知tri 必tất 無vô )# 。

日nhật 鏡kính 相tương 遠viễn 。非phi 和hòa 非phi 合hợp 。不bất 應ứng 火hỏa 光quang 。無vô 從tùng 自tự 有hữu 。

(# 破phá 和hòa 合hợp 無vô 因nhân 也dã 日nhật 鏡kính 非phi 近cận 無vô 和hòa 合hợp 義nghĩa 緣duyên 中trung 既ký 無vô 非phi 緣duyên 有hữu 火hỏa 必tất 無vô 此thử 理lý )# 。

汝nhữ 猶do 不bất 知tri 。如Như 來Lai 藏tạng 中trung 。性tánh 火hỏa 真chân 空không 。性tánh 空không 真chân 火hỏa 。清thanh 淨tịnh 本bổn 然nhiên 。周chu 徧biến 法Pháp 界Giới 。

(# 明minh 真chân 火hỏa 也dã 初sơ 句cú 指chỉ 本bổn 迷mê 如Như 來Lai 下hạ 三tam 句cú 顯hiển 法pháp 體thể 清thanh 淨tịnh 下hạ 二nhị 句cú 明minh 德đức 量lượng 並tịnh 如như 前tiền 解giải )# 。

隨tùy 眾chúng 生sanh 心tâm 。應ưng 所sở 知tri 量lương 。阿A 難Nan 當đương 知tri 。世thế 人nhân 一nhất 處xứ 執chấp 鏡kính 。一nhất 處xứ 火hỏa 生sanh 。徧biến 法Pháp 界Giới 執chấp 滿mãn 世thế 間gian 起khởi 。起khởi 徧biến 世thế 間gian 寧ninh 有hữu 。方phương 所sở 循tuần 業nghiệp 發phát 現hiện 。

(# 顯hiển 隨tùy 緣duyên 亦diệc 如như 前tiền 解giải )# 。

(# 如như 文văn 可khả 知tri )# 。

首Thủ 楞Lăng 嚴Nghiêm 經Kinh 。義Nghĩa 海Hải 卷quyển 第đệ 九cửu

音âm 釋thích

炊xuy 㸑#

(# 炊xuy 樞xu 為vi 切thiết 㸑# 取thủ 亂loạn 切thiết 氣khí 上thượng 謂vị 之chi 炊xuy 進tiến 火hỏa 謂vị 之chi 㸑# )# 。

陽dương 燧toại

(# 燧toại 徐từ 醉túy 切thiết )# 。

窪#

(# 烏ô 瓜qua 切thiết 不bất 滿mãn 貌mạo )# 。

苽#

(# 姑cô 華hoa 切thiết )# 。