十障 ( 十thập 障chướng )
Phật Học Đại Từ Điển
NGHĨA TIẾNG HÁN
（名數）菩薩於十地斷十障，而證十真如：一於初地斷異生性障，證適行真行，異生性障者，此地入心中斷之所，即見道所斷之煩惱所知二障也，此二障為無始以來凡夫異生之性，故云異生性。二於第二地斷邪行障，證最勝真如。邪行障者其體為俱生所知障之一分。於諸有情身為行邪之障，故名邪行障。三於第三地斷暗鈍障，證勝法真如。闇鈍障者，是亦俱生之所知障之一分。此障能使此地勝定與總持所發之三慧，忘失所聞思之境，故名勝鈍障。四於第四地斷細惑現行障，證無攝受真如。細惑現行障者，執實有諸法之法執，即俱生所知障中之身見也。為俱生之身見，故對於分別之身見名為細惑障。五於第五地斷下乘涅槃障，證無別真如。下乘涅槃障者厭生死，樂涅槃，與不下二乘同，故名下乘涅槃障。六於第六地，斷粗相現行障，證無染淨真如。粗相現行障者，言執有染淨相之障也。七於第七地，斷細相現行障，證法無別真如。細相現行障者，流轉還滅之生滅相也。前六地雖作染淨無分觀而因作緣起觀，故猶有生滅之微細相為障也。八於第八地，斷無相加行障，證不增減真如。無相加行障者，於無相中作加行之障也。前第七地，雖住純無相之觀，然猶借功用而不自在，此第八地，於無相斷作功用之障，故功德任運自在也。九於第九地斷不欲行障，證智自在所依真如。不欲行障者，不欲利他之行之障也。前第八地為剎那增進之位，故於自利之功德，任運無功用，然於利他之功德尚不任運，尚借加行功用，為此地之障也。十於第十地，斷法未自在障，證業自在所依真如。法未自在障者，於諸法中未得自在之障也。前第九地非徧緣自在，入此第十地斷彼未得自在之障，故於一切之法得自在也。見唯識論十，百法問答鈔七。參照十地條。
NGHĨA HÁN VIỆT
（ 名danh 數số ） 菩Bồ 薩Tát 於ư 十Thập 地Địa 斷đoạn 十thập 障chướng ， 而nhi 證chứng 十thập 真Chân 如Như 一nhất 於ư 初Sơ 地Địa 斷đoạn 異dị 生sanh 性tánh 障chướng ， 證chứng 適thích 行hành 真chân 行hành 異dị 生sanh 性tánh 。 障chướng 者giả ， 此thử 地địa 入nhập 心tâm 中trung 斷đoạn 之chi 所sở ， 即tức 見kiến 道đạo 所sở 斷đoạn 之chi 煩phiền 惱não 所sở 知tri 二nhị 障chướng 也dã ， 此thử 二nhị 障chướng 為vi 無vô 始thỉ 以dĩ 來lai 凡phàm 夫phu 異dị 生sanh 。 之chi 性tánh ， 故cố 云vân 異dị 生sanh 性tánh 。 二nhị 於ư 第đệ 二Nhị 地Địa 。 斷đoạn 邪tà 行hạnh 障chướng ， 證chứng 最tối 勝thắng 真Chân 如Như 。 邪tà 行hạnh 障chướng 者giả 其kỳ 體thể 為vi 俱câu 生sanh 所sở 知tri 障chướng 之chi 一nhất 分phần 。 於ư 諸chư 有hữu 情tình 。 身thân 為vi 行hành 邪tà 之chi 障chướng ， 故cố 名danh 邪tà 行hạnh 障chướng 。 三tam 於ư 第đệ 三Tam 地Địa 。 斷đoạn 暗ám 鈍độn 障chướng ， 證chứng 勝thắng 法Pháp 真Chân 如Như 。 闇ám 鈍độn 障chướng 者giả ， 是thị 亦diệc 俱câu 生sanh 之chi 所sở 知tri 障chướng 之chi 一nhất 分phần 。 此thử 障chướng 能năng 使sử 此thử 地địa 勝thắng 定định 與dữ 總tổng 持trì 所sở 發phát 之chi 三tam 慧tuệ ， 忘vong 失thất 所sở 聞văn 思tư 之chi 境cảnh ， 故cố 名danh 勝thắng 鈍độn 障chướng 。 四tứ 於ư 第đệ 四Tứ 地Địa 。 斷đoạn 細tế 惑hoặc 現hiện 行hành 障chướng ， 證chứng 無vô 攝nhiếp 受thọ 真Chân 如Như 。 細tế 惑hoặc 現hiện 行hành 障chướng 者giả ， 執chấp 實thật 有hữu 諸chư 法pháp 之chi 法pháp 。 執chấp ， 即tức 俱câu 生sanh 所sở 知tri 障chướng 中trung 之chi 身thân 見kiến 也dã 。 為vi 俱câu 生sanh 之chi 身thân 見kiến ， 故cố 對đối 於ư 分phân 別biệt 之chi 身thân 見kiến 名danh 為vi 細tế 惑hoặc 障chướng 。 五ngũ 於ư 第đệ 五Ngũ 地Địa 。 斷đoạn 下hạ 乘thừa 涅Niết 槃Bàn 障chướng ， 證chứng 無vô 別biệt 真Chân 如Như 。 下hạ 乘thừa 涅Niết 槃Bàn 障chướng 者giả 厭yếm 生sanh 死tử 樂nhạo 涅Niết 槃Bàn 。 與dữ 不bất 下hạ 二nhị 乘thừa 同đồng ， 故cố 名danh 下hạ 乘thừa 涅Niết 槃Bàn 障chướng 。 六lục 於ư 第đệ 六Lục 地Địa 。 斷đoạn 粗thô 相tướng 現hiện 行hành 障chướng ， 證chứng 無vô 染nhiễm 淨tịnh 真Chân 如Như 。 粗thô 相tướng 現hiện 行hành 障chướng 者giả ， 言ngôn 執chấp 有hữu 染nhiễm 淨tịnh 相tướng 之chi 障chướng 也dã 。 七thất 於ư 第đệ 七Thất 地Địa 。 斷đoạn 細tế 相tướng 現hiện 行hành 。 障chướng ， 證chứng 法pháp 無vô 別biệt 真Chân 如Như 。 細tế 相tướng 現hiện 行hành 。 障chướng 者giả 流lưu 轉chuyển 還hoàn 滅diệt 。 之chi 生sanh 滅diệt 相tướng 也dã 。 前tiền 六lục 地địa 雖tuy 作tác 染nhiễm 淨tịnh 無vô 分phần 觀quán 而nhi 因nhân 作tác 緣duyên 起khởi 觀quán ， 故cố 猶do 有hữu 生sanh 滅diệt 之chi 微vi 細tế 相tướng 為vi 障chướng 也dã 。 八bát 於ư 第đệ 八Bát 地Địa 。 斷đoạn 無vô 相tướng 加gia 行hành 障chướng ， 證chứng 不bất 增tăng 減giảm 真Chân 如Như 。 無vô 相tướng 加gia 行hành 障chướng 者giả ， 於ư 無vô 相tướng 中trung 作tác 加gia 行hành 之chi 障chướng 也dã 。 前tiền 第đệ 七Thất 地Địa 。 雖tuy 住trụ 純thuần 無vô 相tướng 之chi 觀quán ， 然nhiên 猶do 借tá 功công 用dụng 而nhi 不bất 自tự 在tại 。 此thử 第đệ 八Bát 地Địa 。 於ư 無vô 相tướng 斷đoạn 作tác 功công 用dụng 之chi 障chướng ， 故cố 功công 德đức 任nhậm 運vận 自tự 在tại 也dã 。 九cửu 於ư 第đệ 九Cửu 地Địa 。 斷đoạn 不bất 欲dục 行hành 障chướng ， 證chứng 智trí 自tự 在tại 所sở 依y 真Chân 如Như 。 不bất 欲dục 行hành 障chướng 者giả ， 不bất 欲dục 利lợi 他tha 之chi 行hành 之chi 障chướng 也dã 。 前tiền 第đệ 八Bát 地Địa 為vi 剎sát 那na 增tăng 進tiến 之chi 位vị ， 故cố 於ư 自tự 利lợi 之chi 功công 德đức ， 任nhậm 運vận 無vô 功công 用dụng 。 然nhiên 於ư 利lợi 他tha 之chi 功công 德đức 尚thượng 不bất 任nhậm 運vận ， 尚thượng 借tá 加gia 行hành 功công 用dụng ， 為vi 此thử 地địa 之chi 障chướng 也dã 。 十thập 於ư 第đệ 十Thập 地Địa 。 斷đoạn 法pháp 未vị 自tự 在tại 障chướng ， 證chứng 業nghiệp 自tự 在tại 所sở 依y 真Chân 如Như 。 法pháp 未vị 自tự 在tại 障chướng 者giả 於ư 諸chư 法pháp 中trung 。 未vị 得đắc 自tự 在tại 之chi 障chướng 也dã 。 前tiền 第đệ 九Cửu 地Địa 非phi 徧biến 緣duyên 自tự 在tại ， 入nhập 此thử 第đệ 十Thập 地Địa 斷đoạn 彼bỉ 未vị 得đắc 自tự 在tại 之chi 障chướng ， 故cố 於ư 一nhất 切thiết 之chi 法pháp 得đắc 自tự 在tại 也dã 。 見kiến 唯duy 識thức 論luận 十thập ， 百bách 法pháp 問vấn 答đáp 鈔sao 七thất 。 參tham 照chiếu 十Thập 地Địa 條điều 。