thập tam trụ
Phật Quang Đại Từ Điển
(十三住) Cũng gọi Thập tam hành. Chỉ cho 13 trụ vị, tức 13 hành vị từ nhân đến quả của Bồ tát. Đó là: 1. Chủng tính trụ: Chỉ cho hàng Bồ tát Tập chủng tính và Tính chủng tính. Tính của trụ vị này hiền thiện, tu hành các công đức thiện pháp, là giai vị giữ gìn hạt giống Phật bền chắc, không để hư nát. 2. Giải hành trụ(cũng gọi Thắng giải hành trụ): Tức Bồ tát Giải hành địa vẫn chưa lìa được 5 sự sợ hãi, đối với đạo xuất thế tu hành chính quán, tiến vào giai vị bất thoái. 3. Hoan hỉ trụ: Tức Sơ hoan hỉ địa trong Thập địa. Bồ tát niệm niệm xuất thế, sinh tâmbồ đề chân chứng, an trụ vững chắc không chuyển lui, tự vui mừng với giai vị đã chứng được. 4. Tăng thượng giới trụ: Tức Li cấu địa thứ 2 trong Thập địa, làgiai vị Bồ tát đầy đủ tịnh giới, không phạm lỗi nhỏ. 5. Tăng thượng ý trụ: Tức Minh địa thứ 3 trong Thập địa, là giai vị Bồ tát thành tựu 10 thứ tư duy, định tâm thù thắng. 6. Bồ đề phần pháp tương ứng tăng thượng tuệ trụ: Tức Diệm địa thứ 4 trong Thập địa, là giai vị Bồtát thành tựu 10 pháp minh và quán xét 37 pháp Bồ đề phần. 7. Đế tương ứng tăng thượng tuệ trụ: Tức Nan thắng địa thứ 5 trong Thập địa, làgiai vị Bồ tát thành tựu 10 tịnh tâm bình đẳng, như thực quán xét pháp Tứ đế.8. Duyên khởi sinh diệt tương ứng tăng thượng tuệ trụ: TứcHiện tiền địa thứ 6 trong Thập địa, là giai vị Bồ tát thành tựu 10 pháp bình đẳng, như thực rõ biết pháp duyên khởi. 9. Hữu hành hữu khai phát vô tướng trụ: Tức Viễn hành địa thứ 7 trong Thập địa, là giai vị Bồ tát thành tựu tuệ phương tiện, lần lượt sinh raCộng bất cộng thắng tiến đạo của thế gian, tịch(lặng lẽ)và dụng (chiếu soi) đều thực hành, lìa tướng hữu vô gián cách. 10. Vô hành vô khai phát vô tướng trụ: TứcBấtđộng địa thứ 8 trong Thập địa, là giai vị Bồ tát thành tựu 10 Nhập nhất thiết pháp đệ nhất nghĩa trí, báo hành thuần thục, vô công dụng hạnh phát khởi, xa lìa tính công dụng gián cách. 11. Vô ngại trụ: Tức Thiện tuệ địa thứ 9 trong Thập trụ, là giai vị Bồ tát ưa thích trí thâm giải thoát thượng thắng tiến, có năng lực dùng 40 biện tài vô ngại thuyết pháp lợi ích chúng sinh. 12. Tối thượng trụ: Tức Pháp vân địa thứ 10 trong Thập địa, là giai vị Bồ tát chứng được Vô thượng chính đẳng chính giác, Đại pháp quán đính một đời tương tục, làm tất cả Phật sự. 13. Như lai trụ: Tức Phật quả cứu cánh địa, là quả vị cùng tột, quả đức tròn đầy, rời cảnh giới thanh tịnh, làm các Phật sự để mang lại lợi ích cho chúng sinh. Trong 13 trụ thì 12 trụ của Bồ tát bao nhiếp tất cả trụ và tất cả hạnh của Bồ tát, còn Như lai trụ thứ 13 thì siêu việt tất cả trụ của Bồ tát, là trụ vị hiện tiền của đẳng giác.[X. Đại thừa nghĩa chương Q.15]. (xt. Thập Địa).
