thắng ứng thân
Phật Quang Đại Từ Điển
(勝應身) Cũng gọi: Tôn đặc thân. Đối lại: Liệt ứng thân. Tông Thiên thai chia Ứng thân của Phật làm 2 loại Thắng và Liệt, loại Thắng gọi là Thắng ứng thân. Đây là thân Tôn đặc xá na đối với các bồ tát Sơ địa trở lên mà ứng hiện. Thân này là thân Phật mà hàng lợi căn(người đã thấy suốt lí bất đãn không của Thông giáo trong 4 giáo Tạng, Thông, Biệt, Viên) thấy được, cũng tức là thân tướng hảo trùm khắp pháp giới hiện ra trên thân Phật trượng sáu. Ma ha chỉ quán quyển 1, phần 2, khi giải thích về lí thấy tướng phát tâm đã cho rằng hành giả của 4 giáo tùy theo căn cơ khác nhau, thấy tướng hảo của Phật khác nhau mà phát tâm bồ đề, theo đó thì hành giả Tạng giáo quán tưởng tướng hảo của Liệt ứng thân; hành giả Thông giáo quán tưởng tướng hảo của Thắng ứng thân, hành giả Biệt giáo quán tưởng tướng hảo của Báo thân Phật, hành giả Viên giáo thì quán tưởng tướng hảo của Pháp thân Phật. Đây là y cứ vào Ứng thân trong 3 thân mà chia ra Thắng và Liệt đối với thân Phật trượng sáu để phối với sự quán tưởng cạn và sâu của hành giả 4 giáo. Bởi vì thân Phật mà hành giả Tạng giáo trong 4 giáo được thấy là Liệt ứng thân, mà Liệt ứng thân cũng hiển hiện ra tướng trượng sáu, an trụ trong cõi Thánh phàm đồng cư của 4 cõi; còn Thắng ứng thân mà hành giả Thông giáo được thấy thì tuy cũng cùng là thân Phật với thân tướng trượng sáu nhưng lại có năng lực biến hiện thân thông, tùy ý tự tại hiển hiện thân tướng cao 10 dặm cho đến trăm ức dặm, trong 4 cõi thì an trụ ở cõi Phương tiện hữu dư, về hình tướng thì thân này thù thắng hơn Liệt ứng thân. Ngoài ra, Thắng ứng thân cũng chỉ cho Tha thụ dụng thân trong Báo thân. Tông Thiên thai chia thân Phật làm 3 thân: Pháp, Báo, Ứng, trong đó, Báo thân lại được chia làm 2 là Tự thụ dụng thân và Tha thụ dụng thân. Tha thụ dụng thân là thân công đức thanh tịnh vi diệu, thân chuyển chính pháp luân do trí bình đẳng của các đức Như lai thị hiện. Còn Tự thụ dụng thân là thân hằng tự thụ dụng pháp lạc rộng lớn do các đức Như lai tu tập vô lượng phúc đức trí tuệ mà được. Cho nên Tha thụ dụng là đối với Tự thụ dụng mà gọi là Ứng thân, lại đối với tính cách kém cỏi của Ứng thân thứ 3 mà gọi là Thắng. Thắng ứng thân là Báo thân của Tha thụ dụng. Pháp hoa văn cú quyển 9 hạ (Đại 34, 330 trung) nói: … Cho nên Tha thụ dụng cũng được gọi là Báo, cũng được gọi là Ứng. Dù thắng hay liệt đều gọi là Ứng. [X. Pháp hoa văn cú Q.9, phần 1; Kim quang minh văn cú Q.1, Q.2; Kim quang minh văn cú kí Q.1; Tứ giáo nghi tập chú bán tự đàm Q.5 (Si không)]. (xt. Tam Thân, Liệt Ứng Thân, Ứng Thân).