Phẩm 26: Trần Cấu

Thuở xưa có một thanh niên là con trai một và chẳng có anh em. Lúc còn nhỏ cha mẹ hết mực thương yêu và xem như tánh mạng của họ. Vì muốn mai này đứa bé thành tựu hơn người nên họ đưa tới thầy dạy cho học vấn. Thế nhưng đứa bé này lếu láo và luôn mãi không chịu dụng tâm; sáng học tối quên và đọc rồi cũng chẳng ôn tập. Trải qua nhiều năm như thế mà nó không hiểu biết gì. Sau đó cha mẹ gọi về để quản lý gia nghiệp. Thế nhưng anh ta phóng túng kiêu ngạo và chẳng hề siêng năng làm lụng, nên khiến cho cảnh nhà bắt đầu sa sút và mọi việc tan hoang. Lâu dần anh ta chẳng chút kiêng nể và tùy ý bán đồ vật trong nhà. Anh ta lại buông thả tâm ý, đầu tóc rối ren, đi chân đất, quần áo dơ bẩn, tham lam keo kiệt và ngu muội cố chấp mà chẳng biết xấu hổ. Ai trông thấy đều khinh bỉ oán ghét và bị mọi người mắng chửi là một kẻ hung ác. Lúc đi ra ngoài hoặc lúc về, không một ai trò chuyện với hắn. Lại chẳng biết mình xấu ác mà ngược lại y còn oán trách mọi người và kể cả cha mẹ. Kế đến anh ta oán trách thầy bạn, tổ tiên, cùng thần linh không chịu bảo hộ nên mới khiến cho hắn không chỗ nương tựa và gặp trắc trở như thế.

^{[Một hôm anh ta nghĩ:]}

“Nếu đã vậy, chi bằng hãy phụng sự Đức Phật thì may ra sẽ được phước.”

Và thế là anh ta liền đến chỗ của Phật, rồi đảnh lễ và ở trước Phật thưa rằng:

“Phật Đạo hoằng thâm, không gì chẳng dung thọ. Con muốn làm đệ tử của Phật. Cầu xin Ngài cho phép.”

Đức Phật bảo kẻ ấy rằng:

“Phàm ai muốn cầu Đạo thì hành vi phải thanh tịnh. Cậu mang cấu uế của trần tục vào trong Đạo của Ta thì chỉ uổng phí sự tu hành, thử hỏi có ích lợi gì? Chẳng bằng như trở về nhà hiếu thảo cha mẹ, ôn tụng lời thầy dạy và suốt đời chẳng quên. Hãy chăm chỉ làm ăn, sống vui vẻ không sầu lo, biết phép tắc và chẳng vi phạm lễ nghi. Hãy tắm rửa, mặc y phục tinh sạch, thận trọng lời nói, giữ tâm chuyên nhất, việc làm đến nơi đến chốn, và cần mẫn tu tập thì sẽ được người quý mến. Nếu làm được như thế thì mới có thể học Đạo.”

Lúc bấy giờ Thế Tôn liền nói kệ rằng:

“Chẳng tụng lời sẽ bẩn
Chẳng siêng nhà sẽ dơ
Chẳng nghiêm sắc sẽ cấu
Buông lung việc sẽ uế

Keo khiến huệ thí dơ
Ác khiến hành vi bẩn
Hiện đời cùng vị lai
Pháp ác luôn cấu uế

Dơ bẩn trong dơ bẩn
Chẳng gì bằng si mê
Tu học nên trừ ác
Bhikṣu không cấu uế”

Khi nghe kệ, người ấy tự biết sự kiêu mạn và si mê của mình, liền vâng lời Phật dạy và vui mừng trở về. Sau đó anh ta tư duy về ý nghĩa của bài kệ, rồi sửa đổi tâm tánh, hiếu thảo cha mẹ, tôn kính sư trưởng, chăm chỉ làm ăn, học tập Kinh Pháp, nhiếp tâm giữ giới, và không làm điều sai quấy. Một thời gian sau anh ta được thân quyến và dân làng khen ngợi là đứa con hiếu thuận. Từ đó tiếng thơm hiền đức của anh ta lan xa đến khắp cả nước.

Ba năm sau, người ấy trở lại chỗ của Phật, đầu đảnh lễ sát đất, và thành khẩn bày tỏ rằng:

“Thưa Như Lai tôn kính! Con nay đã hoàn toàn sửa đổi, bỏ ác hướng thiện và khiến thân tộc nhờ ơn lành. Xin Thế Tôn rủ lòng đại từ mà cho phép con học Đạo.”

Đức Phật bảo:

“Lành thay!”

Lúc đó râu tóc của người ấy tự rụng và liền trở thành Đạo Nhân. Khi đã tư duy và tu học Chỉ Quán, Bốn Thánh Đế, và Tám Chánh Đạo, ngài đắc Đạo Ứng Chân.