KINH TRUNG BỔN KHỞI
    (Còn một tên là Tứ Bộ Tăng – Rút ra từ bộ Trường A Hàm)
    Hán dịch: Ðời Hậu Hán, Tây Vức sa môn Ðàm Quả và Khương Mạnh Tường
    Việt dịch: Linh-Sơn Pháp Bảo Đại Tạng Kinh

     

    QUYỂN HẠ

    11.- PHẨM TỰ ÁI

    Ðức Phật ở tại vườn ông Cấp Cô Ðộc, rừng cây ông Kỳ Ðà, nước Xá Vệ, đang thuyết pháp cho đông đủ chúng tăng.

    Bấy giờ vua Ba Tư Nặc nhân ngày rảnh rỗi, đi đến chổ đức Phật, xuống xe, cất lọng, vòng tay, đến phía trước cúi lạy sát đất rồi về chỗ ngồi.

    Ðức Phật hỏi nhà vua:

    – Ðại vương từ đâu đến đây mà y phục bị xé rách, hình thể tiều tụy vậy?

    Nhà vua liền rời khỏi chổ ngồi, gạt lệ bạch rằng:

    – Quốc thái phu nhân đã từ giã cõi đời. Con theo hầu, tống táng linh cữu, an táng, lo liệu xong con mới trở về, cúi xin đức Thế tôn, mong ngài đến nước quê mùa của con. Tuy con đang bi ai tiều tụy, mong được sự hiện diện của đức Thế tôn. Tánh con ngu ám, tình con mê hoặc bởi tiếng tà, nay mới được giải toả, nhờ lời dạy sáng suốt, chí chơn của đức Phật là: “Ưu bi khổ não đều do ân ái mà ra”. Mỗi khi nghĩ tới lời giáo huấn ấy mà thế gian khó được nghe.

    Bấy giờ đức Thế tôn bảo nhà vua:

    – Ðại vương hãy ngồi xuống và nghe cho kỹ.

    Nhà vua thưa:

    – Dạ vâng!

    Ðức Phật dạy:

    – Chúng sanh đã thọ nhận thân hình, không luận là già hay trẻ, giàu hay nghèo, đến ngày mạng chung, không ai mà không bị phân tán. Thí như hoa mùa xuân, màu sắc không thể tươi mãi, khi kết hạt thì hoa rụng, lúc quả chín thì phải lìa khỏi gốc. Núi báu Tu Du kia. Khi kiến tân cũng phải tan nát. Ðại hải sâu rộng kia có ngày còn phải bị khô kiệt. Mạng của con người rất nguy cấp, người có trí không trông cậy vào nó, chỉ có tu đức, tinh tấn hành đạo mà thôi.

    Bấy giờ đức Thế tôn nói bài tụng:

    – Mạng người như trái chín
    Thường sợ bị rơi rụng
    Vì sanh nên có khổ
    Ai mà không bị chết
    Như nước sông chảy xiết
    Ðều đổ vào biển lớn
    Mạng người cũng như vậy
    Chết rồi không trở lại.

    Ðức Phật lại bảo nhà vua:

    – Vua Giá Ca Việt La thống lĩnh bốn cõi, phi hành đi tuần tra, có bảy báu theo cùng, tuy thọ một ngàn tuổi cũng phải bị chết. Chư thiên phước đức, muốn ăn đồ ăn tự nhiên hiện ra, đến khi hết lộc cũng phải chết. Tỳ kheo diệt trừ điều ác, một lòng suy nghĩ đến thiền, vinh hoa, lợi lộc không màng, chí vững chắc như núi, bậc thần thông chơn nhân còn phải diệt độ. Như lai xuất thế, hiện thân bằng quyền huệ, thể của đức Phật như Kim cang, hào quang chiếu sáng đại thiên, chu du ba cõi, tế độ chúng sanh, nhưng đấng Thế hùng có Thập lực, còn phải hiện Nê Hoàn kìa! Con người sống ở thế gian, thân mạng chẳng lâu dài, nhanh như điện xẹt, mau như gió thoảng, với vinh hoa tôn quý, ngôi báu ở đời chỉ như giấc mộng mà thôi. Suy việc xưa, nghiệm việc nay, vô thuỷ vô chung, luân chuyển trong năm đường, hễ thấy chân lý sẽ trở về nẽo chánh.

    Ðức Phật nói bài tụng này cho quốc vương:

    – Như giòng nước xiết
    Qua rồi không lại
    Mạng người như vậy
    Chết rồi không về
    Tuy thọ ngàn tuổi
    Cũng phải chết thôi.
    Có hiệp phải ly
    Chẳng gì nương tựa
    Mọi vật đều chết
    Ba cõi không yên
    Chư thiên tuy sướng
    Hết phước cũng đọa
    Chí vững như đất
    Ðức nặng như núi
    Chân nhân vô cấu
    Tịch nhiên quy diệt
    Vui thay phước báu
    Sở nguyện đều thành
    Ðại nhân thượng tịch
    Tự hiện Nê Hoàn.

    Bấy giờ vua Ba Tư Nặc lại bạch Phật:

    – Sao gọi là tự ái? Sao gọi là tự hộ?

    Ðức Phật bảo:

    – Lành thay về câu hỏi ấy! Ðại vương hãy nghe cho kỹ. Con người sanh ở thế gian, do tứ đại hợp thành, tánh ngu, tập si, sát sanh, trộm cắp, tà dâm, nói dối, không tin đạo hạnh. Ðó là không tự ái (không tự thương mình). Nếu tập điều thiện, làm điều nhân, biết cuộc đời là phi thường, tin rằng chết rồi lại sanh, tâm tưởng nhớ Tam tôn, thờ giới, nhiếp tâm, giữ lễ độ bằng lòng khiêm cung, hiếu thuận chí thành. Người ấy xử thế là kẻ biết tự ái vậy. Còn người chứa điều thiện, nhóm công đức, thân không làm điều ngang ngược, chí hạnh tu điều sáng suốt, được chư thiên cõi trời vệ hộ, không luận là người nam hay người nữ, các hành nghiệp đều trở về thân mình, binh đao không làm thương tổn, hổ dữ không thể làm hại. Phương pháp của sự tự hộ chỉ có trì giới hạnh mà thôi.

    Ðức Phật vì vua Ba Tư Nặc nói bài tụng:

    – Phàm người làm ác
    Không thể tự giác
    Ngu si khoái ý
    Sau bị nhiệt não
    Sanh hạnh không lành
    Chết đọa ác đạo
    Vào ngục vô gián
    Không còn hữu ích
    Người tự ái thân
    Cẩn thận gìn giữ
    Ðiều thân, chánh thể
    Phước ứng cõi trời
    Người có tín hạnh
    Ðược thánh khen ngợi
    Tự ái như vậy
    An lạc, không lo
    Hạnh ác nguy thân
    Kẻ ngu cho dễ
    Việc thiện an thân
    Kẻ ngu cho khó
    Tín pháp, thờ giới
    Ý huệ hay làm
    Chư thiên vệ hộ
    kẻ trí thích từ
    Nhân ái không tà
    ở yên không lo
    Hay trừ tức giận
    Nhờ đó thoát khổ.
    Vua nghe lời pháp
    Hết ngu, đoạn vọng
    Liền thọ năm giới
    Các quan theo hầu
    Ðếu phát đạo tâm
    Thiên, Long, quỷ, thần
    Hoan hỷ thích nghe.

     

    KINH TRUNG BỔN KHỞI