KINH ĐẠI THỪA MẬT NGHIÊM

    (Trọn bộ 3 quyển)

    Hán dịch: Đời Đường, Tam tạng Pháp sư Địa-bà-ha-la, người nước Thiên Trúc
    Việt dịch: Linh Sơn Pháp Bảo Đại Tạng Kinh

     

    Phẩm 1: HỘI MẬT NGHIÊM

    Tôi nghe như vầy:

    Một thời, Đức Phật ở cõi nước Mật nghiem, ngoài các cõi Dục, Sắc, Vô sắc và Vô tưởng, chứng đắc lực thần thông, đối với các pháp tự tại vô ngại, chẳng phải là chỗ hoạt động của các ngoại đạo và hàng Nhị thừa, cùng với vô số Đại Bồ-tát ở mười ức cõi Phật, những vị hành giả tu tập thân cận, tất cả đều vượt khỏi cảnh giới của tâm, ý, thức, đạt được trí như ý, thân vượt khỏi sinh y, thành tựu Tam-muội Như huyễn Thủ-lăng-nghiêm pháp vân. Các vị Bồ-tát ấy tên Bồ-tát Tồi Dị Luận, Bồ-tát Đại Tuệ, Bồ-tát Như Thật Kiến, Bồ-tát Trì Tấn, Bồ-tát Giải Thoát Nguyệt, Bồ-tát Quán Tự Tại, Bồ-tát Đắc Đại Thế, Bồ-tát Thần Thông Vương, Bồ-tát Văn-thù-sư-lợi, Bồ-tát Kim Cang Tạng. Những vị Đại Bồ-tát này đều là vị thượng thủ. Bấy giờ, Đức Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác từ Tam-muội Tự chứng trí cảnh hiện pháp lạc trú thần thông biện tài hiện chúng sắc tượng, đứng dậy phát ra ánh sáng như điện chớp hình cầu vòng đẹp đẽ trang nghiêm rồi cùng với các vị Đại Bồ-tát vào trong điện Vô cấu nguyệt tạng, ngồi trên tòa Sư tử Mật nghiêm, các chúng Bồ-tát cũng đều theo ngồi, đại chúng đã ngồi ổn định. Lúc ấy, Đức Thế Tôn nhìn khắp bốn phương, từ giữa chặng mày phát ra ánh sáng hào quang thanh tịnh tên là Kế châu trang nghiêm, có vô lượng ánh sáng xung quanh giao hòa phản chiếu tạo thành lưới ánh sáng. Khi lưới ánh sáng này chiếu khắp thì tất cả cõi nước Phật đều có tướng trang nghiêm vi diệu giống như vi trần, cõi Phật Mật Nghiêm hơn tất cả các cõi Phật, không có mặt trăng, mặt trời và các ngôi sao, như tánh vô vi chẳng đồng như hạt bụi. Chư Phật và các vị Bồ-tát trong hội Mật nghiêm cùng nhiều vị từ khắp các cõi nước khác đến hội này đều như Hư không Niết-bàn và Phi trạch diệt vô vi. Bấy giờ, Đức Thế Tôn hiện khắp các cõi nước bằng công đức thù thắng của Phật, Bồ-tát rồi lại dùng Phật nhãn nhìn khắp mười phương các chúng Bồ-tát, bảo với Bồ-tát Như Thật Kiến:

    –Này Như Thật Kiến! Nay cõi nước này tên là Mật nghiêm, các Bồ-tát từ trong cõi các Sắc, Vô sắc, Vô tưởng dùng sức Tam-muội phát sinh lửa trí tuệ thiêu đốt sắc, thọ và vô minh, chuyển chỗ lệ thuộc mà đạt được Trí định, dùng lực thần thông của ý sinh thân mà tự trang nghiêm, không có chỗ hở, không có thể chất như hình ảnh của mặt trăng, mặt trời, luồng điện chớp, ngọc sáng màu vàng tía, pha lê, san hô, cây Chiêm-ba-ca, chim công, trăng hoa ở trong gương, nhờ Tam-muội tự tại trụ ở nơi các cõi hữu lậu thanh tịnh, đầy đủ Thập nguyện, Thập hồi hướng nên được thân vi diệu thù thắng đến đây.

    Khi ấy, Bồ-tát Như Thật Kiến ở trong đại chúng, từ chỗ ngồi đứng dậy, trịch áo vai phải quỳ gối chắp tay cung kính thưa:

    –Bạch Thế Tôn! Hôm nay con có điều muốn hỏi, xin Đức Như Lai thương xót chấp nhận giảng nói cho con.

    Đức Phật bảo:

    –Lành thay! Lành thay! Ông cứ tùy ý hỏi, ta sẽ khai thị giảng nói cho ông.

    Bồ-tát Như Thật Kiến liền thưa:

    –Bạch Thế Tôn! Chỉ cõi Phật này là hơn cõi Dục, cõi Sắc, cõi Vô sắc, cõi Vô tưởng và cõi chúng sinh chăng?

    Đức Phật đáp:

    –Này Thiện nam! Ở phương trên cách đây hơn trăm ức cõi Phật có các cõi Phật Phạm Âm, cõi Phật Ta-la Thọ Vương, cõi Phật Tinh Tú Vương. Ngoài các cõi nước này, lại có vô lượng trăm ngàn cõi nước rộng lớn xinh đẹp với đủ loại trang nghiêm. Trong các cõi ấy, chư Phật đều vì các Bồ-tát mà nói pháp Hiện lạc trụ, tự chứng trí cảnh, xa lìa các phân biệt, đạt được cảnh giới Niết-bàn, chân như thật tế một cách hoàn toàn. Do đó nên biết ngoài cõi Phật này còn có vô lượng các cõi Phật như vậy.

    Này Như Thật Kiến! Trong cõi Phật và hội chúng Bồ-tát này, chẳng phải chỉ có ông đang sinh tâm nghi ngờ muốn thưa hỏi Như Lai, còn có Bồ-tát tên là Trì Tấn cũng nghi ngờ. Vị ấy liền dùng thần thông bay lên phương trên vượt hơn trăm ngàn ức cho đến như hằng hà sa thế giới chư Phật nhưng cũng không thể một lần nhìn thấy được đỉnh đầu của Như Lai, tâm nên thán phục tưởng đến sự không thể nghĩ bàn của Phật, Bồ-tát rồi trở lại thế giới Ta-bà trong thành Xávệ, đến chỗ của ta sám hối tội lỗi rồi tán thán vô lượng chư Phật giống như hư không và trụ ở trong cảnh tự chứng, đến nước Mật nghiêm.

    Lúc ấy, trong chúng hội có Bồ-tát Kim Cang Tạng có thể khéo giảng nói về tướng của các cõi vi diệu, xác định rõ hết nguồn gốc, từ chỗ ngồi đứng dậy, trịch áo bên phải, quỳ gối sát đất, chắp tay cung kính thưa:

    –Bạch Thế Tôn! Con đối với pháp của Đấng Như Lai Ứng Chánh Giác muốn thưa hỏi, xin Đức Phật Từ bi giảng nói cho con.

    Đức Phật bảo Kim Cang Tạng:

    –Ông có điều gì cứ hỏi, Như Lai sẽ tùy thuận theo tâm của ông mà khai thị giảng nói.

    Được Đức Phật cho phép Bồ-tát Kim Cang Tạng liền thưa:

    –Bạch Thế Tôn! Phật giác ngộ là nghĩa thế nào? Đã giác ngộ rồi sao lại thỉnh giảng nói pháp tánh để hiển bày cảnh giới Đệ nhất nghĩa. Trừ Phật quá khứ, vị lai, hiện tại, những người đang tu hành còn thấy sắc tưởng và chấp theo luận thuyết ngoại đạo, vẫn còn khởi cảnh phân biệt nhiều hơn cả vi trần, tánh tự tại mới là như hư không, ngã, ý, căn, cảnh hòa hợp, những sự thấy như vậy lại có chấp thủ, vô minh, ái nghiệp, nhãn sắc và minh, bấy giờ lại có xúc và tác ý, các pháp này lại làm nhân duyên, đẳng vô gián duyên, sở duyên duyên, tăng thượng duyên hòa hợp sinh ra thức nhớ nghĩ hư vọng, rồi khởi các thứ luận bàn về có không. Ở trong pháp này, lại có những người đối với năm uẩn của chúng sinh rơi vào kiến chấp về tánh không. Vì để đoạn dứt sự biết phân biiệt vọng tưởng như vậy, xin Thế Tôn nói về sự biết rõ xa lìa năm thức chúng con mới có thể đối với các pháp được tự tại, hiểu biết về nghĩa giác ngộ của Phật, làm cho những người nghe đều được giác ngộ như Phật, biết rõ năm thứ uẩn để chứng đắc quả vị chánh giác.

    Đức Phật bảo Đại Bồ-tát Kim Cang Tạng:

    –Lành thay! Lành thay! Này Kim Cang Tạng! Mười Địa tự tại vượt qua cảnh giới phân biệt, bậc có trí tuệ lớn có thể hiển bày. Chủng tánh Phật pháp là tối thượng, quý báu chẳng phải chỉ mình ông đối với ý nghĩa sự giác ngộ của Phật mà sinh tâm mong cầu muốn thưa hỏi ta còn có vô lượng Bồ-tát trong những Hiền kiếp do ý nghĩa này cũng khởi tâm mong cầu hiếm có, suy nghĩ đủ cách để hỏi Phật: Như Lai là nghĩa gì? Sắc là Như Lai chăng? Đối với uẩn, giới xứ và các hành cũng như vậy, trong ngoài mong cầu cũng không thấy được Như Lai, đây điều là những việc làm hoại diệt chánh pháp, dùng trí thiền định quán sát kỹ thậm chí phân tích nhỏ như hạt bụi đều không thể thấy được vì các uẩn thô xấu, còn Như Lai là Pháp thân thường trụ.

    Lành thay! Thiẹn nam! Ông có thể vào sâu pháp giới, lắng nghe và khéo nhớ kỹ, ta sẽ nói rõ cho ông.

    Đại Bồ-tát Kim Cang Tạng đáp:

    –Bạch Thế Tôn! Con xin vâng lời.

    Đức Phật nói:

    –Này thiện nam! Tạng Kim Cang Tam-muội thù thắng tự tại, Như Lai chẳng phải uẩn cũng không khác uẩn, chẳng phải nương nơi uẩn, chẳng phải không nương nơi uẩn. Chẳng phải sinh, diệt, chẳng phải trí, chẳng phải không trí, chẳng phải căn, chẳng phải cảnh. Vì sao? Vì uẩn, giới, xứ các căn, cảnh đều là thô xấu, không thể trụ ở bên trong hay bên ngoài mà thấy được Như Lai.

    Này thiện nam! Sắc không có giác tri, không có suy nghĩ, sinh rồi chắc chắn sẽ diệt giống như các loại cỏ cây, ngói đá, hạt bụi tụ hợp lại, như bọt nước. Thọ do hai pháp hòa hợp mà sinh giống như bong bóng nước như bình và vỏ. Tưởng cũng do hai nhân duyên hòa hợp mà sinh như sóng nắng. Ví như trời quá nắng, mặt đất bốc hơi nóng lên, ánh sáng mặt trời chiếu vào trông như sóng nước, những con ngựa vì quá khát, từ xa trông thấy tưởng là nước thật, tưởng cũng như vậy, không có thể tánh, hư vọng không thật. Người phân biệt thấy như có tánh, thể, tướng và tên gọi khác nhau. Người tu định thì quán như sừng thỏ, như con của Thạch nữ, chỉ là giả danh không có thật. Như trong mộng thấy sắc là chỉ do vọng tưởng mà thấy, tỉnh mộng liền chẳng có. Trong giấc mộng vô minh thấy có các thứ hình sắc nam nữ, lúc thành Chánh giác thì không còn thấy. Ví như cây chuối lột bỏ hết vỏ thì bên trong không có lõi, hành cũng như vậy, xa lìa thân và cảnh thì không có thể tánh. Thức như việc huyễn, giả dối không thật. Ví như ảo thuật gia hay đệ tử của ông ta dùng các thứ cỏ, cây… giả làm hình người, voi, ngựa đủ thứ hình hài đẹp đẽ, người ngu tham cầu tướng huyễn ấy, người trí sáng suốt thì không như vậy. Thức cũng như thế, nương nơi các thứ khác mà có sự phân biệt chỉ do năng thủ, sở thủ mà sinh ra. Nếu tự mình hiểu rõ thì diệt mất, do đó thức không có thực thể giống như việc huyễn.

    Này Kim Cang Tạng! Như Lai thường trụ không biến đổi. Trong cảnh giới tu pháp quán hành nhớ nghĩ đến Phật gọi là Như Lai tạng. Giống như hư không, không thể hoại diệt, gọi là cảnh giới Niết-bàn, cũng gọi là pháp giới. Chư Phật Thế Tôn thuở quá khứ, hiện tại, vị lai cũng đều theo như đây mà tuyên thuyết. Như Lai xuất hiện ở đời hay không xuất hiện ở đời thì tánh này vẫn thường hằng gọi là pháp trụ tánh cũng gọi là pháp Ni-dạ-ma tánh.

    Này Kim Cang Tạng! Thế nào gọi là Ni-dạ-ma? Điều ác đời sau nhờ đây mà xa lìa, lại Tam-muội này có thể quyết định diệt trừ các điều ác về sau, do nghĩa này nên gọi là Ni-dạ-ma. Nếu có người trụ trong Tam-muội này, đối với các chúng sinh tâm không còn vướng mắc thì chứng được thực tế Niết-bàn giống như thanh sắt nóng bỏ vào trong nước mát lạnh. Các Bồ-tát xả bỏ, không dừng lại nơi chỗ chứng đắc, thường vì chúng sinh mà làm lợi ích, không lìa tinh tấn, đại Bi và các Ba-la-mật, không đoạn giống Phật, không đi theo con đường của Nhị thừa, ngoại đạo. Như voi có sức mạnh lớn không bị lún vào bùn Tam-muội, tâm không đắm trước cảnh giới của thức, đối vối pháp môn của Phật thường không thoái chuyển, dùng trí tuệ rốt ráo hội nhập vào Pháp thân của Phật, hiển bày oai đức rộng lớn của Như Lai, thành Bậc Chánh Giác, chuyển diệu pháp luân, trí dùng Bằng cảnh các sắc làm tư lương nhập vào định của Như Lai ở trong cảnh Niếtbàn, lần lượt tu hành vượt khỏi tám Địa, khéo dùng phương tiện tu tập đạt đến Địa thứ mười, nhờ oai đức rộng lớn của Như Lai trụ nơi cõi tự chứng của chư Phật cùng tương ứng với Tam-muội Vô công dụng đi khắp mười phương mà không rời khỏi chỗ cũ, thường nương cõi Phật Mật Nghiêm của Phật mà chuyển sinh y của mình. Thân bằng trí, định, ý, có sức thần thông tự tại đều được đầy đủ, ví như bóng trăng giữa không trung hiện khắp các dòng nước. Đức Phật cũng như vậy, hóa hiện thân hình khắp các thế gian tùy theo tâm ưa thích của chúng sinh làm cho người nhìn thấy đều được lợi ích, lại khiến họ đến cõi Mật nghiêm tùy theo căn tánh ưa thích dần dần khai thị giáo hóa, vì tất cả chúng sinh ở cõi Dục, cõi trời Tự tại và các Bồ-tát mà thuyết pháp, đem đến sự lợi ích an lạc cho các cõi, mười phương cõi Phật công đức trang nghiêm đến đời vị lai tùy theo căn cơ mà ứng hiện. Nhờ trì chú An-thiện-na dược mà ở chung với các vị thần cung điện Tiên linh và người nhưng họ không thể thấy được, Như Lai thị hiện biến hóa rồi lại trụ trong thân chân thật không hiện nữa, cũng như vậy.

    Lúc ấy, Đức Thế Tôn liền nói kệ:

    Căn uẩn như đống rắn
    Xúc cảnh giới làm duyên
    Nghiệp si ái đã sinh
    Không thoát được phiền não.
    Tâm và các tâm sở
    Lo nghĩ mãi không an
    Giác quán bị quấn quanh
    Như rồng bị quấn chặt.
    Độc sân từ đây khởi
    Như ngọn lửa cháy mạnh
    Người tu pháp Quán hành
    Là bỏ các pháp uẩn.
    Nơi đây thường quán sát
    Nhất tâm không biếng trễ
    Ví như giữa hư không
    Không cây mà có hình.
    Đường gió cùng dấu chim
    Thấy được đều rất khó
    Năng tạo, pháp được tạo
    Sắc cùng chẳng phải sắc.
    Thấy Như Lai ở đó
    Cũng đều khó như vậy
    Các chân như thật tế
    Và thể tánh chư Phật.
    Chỗ thực hành tự chứng
    Vượt các cảnh ngôn ngữ
    Niết-bàn gọi là Phật
    Phật cũng là Niết-bàn.
    Lìa các tưởng phân biệt
    Làm sao có thể thấy
    Vàng vụn nơi quặng vàng
    Trong quặng không thấy vàng.
    Người trí khéo luyện nấu
    Vàng rồng mới hiện ra
    Nghiền nát hết các sắc
    Cho đến thành bụi nhỏ.
    Và phân chia các uẩn
    Hoặc một hoặc tánh khác
    Tánh Phật không thể thấy
    Chẳng phải không có Phật.
    Người định quán Như Lai
    Đủ ba mươi hai tướng
    Cùng những sự khổ vui
    Thể hiện đều rõ ràng.
    Vì thế không nên nói
    Như Lai là không có Phật
    Tam-muội nhất duyên Phật
    Thiện Nhân, Thiện Căn.
    Phật Nhất Thiết Thế Thắng
    Và Phật Chánh Đẳng Giác
    Năm vị Phật như vậy
    Ngoài ra đều biến hóa.
    Ba mươi hai tướng tốt
    Như Lai tạng có đủ
    Nên Phật chẳng phải không
    Người định có thể thấy.
    Vượt ra khỏi ba cõi
    Vô lượng các nước Phật
    Cõi Như Lai vi diệu
    Thanh tịnh nhiều đệ tử.
    Định, Tuệ cùng tương ưng
    Thành tựu tánh kiên cố
    Đến cõi nước Mật nghiêm
    Tư duy oai đức Phật.
    Người trong hội Mật nghiêm
    Tất cả đồng như Phật
    Vượt qua sát-na diệt
    Thường ở trong Tam-muội.
    Thế Tôn có định lớn
    Trụ thiền định vắng lặng
    Các tướng tốt công đức
    Trong ngoài đều trang nghiêm.
    Các thân Phật biến hóa
    Từ cõi Đâu-suất xuống
    Phật thường ở Mật nghiêm
    Hiện thân từ cõi ấy.
    Trụ chánh định chân thật
    Tùy duyên hiện các hình
    Như trăng giữa hư không
    Bóng hiện khắp trong nước.
    Như ảnh các viên ngọc
    Hợp sắc nên mắt thấy
    Như Lai trụ chánh định
    Hiện thân cũng như vậy.
    Ví như hình và tượng
    Chẳng phải một, chẳng khác
    Đấng Trượng Phu tối thắng
    Thành tựu các sự nghiệp.
    Chẳng phải tánh vi trần
    Không thời, không tự tại
    Cũng chẳng ngoài các duyên
    Mà hiện ở thế gian.
    Như Lai dùng tánh nhân
    Trang nghiêm tự báo thân
    Tùy cõi mà ứng hiện
    Tất cả đều thấy rõ.
    Tự tại nơi Tam-muội
    Trong ngoài đều thể hiện
    Sông, núi và rừng vắng
    Bạn bè các quyến thuộc.
    Mặt trời, trăng và sao
    Ánh sáng hiện hình tượng
    Như vậy, các thế gian
    Bao hàm hết trong thân.
    Đặt trong lòng bàn tay
    Nhỏ bằng như hạt cải
    Phật thiền định tự tại
    Đấng Mâu-ni tối thắng.
    Thế gian không thể làm
    Chỉ do Phật biến hóa
    Người vô trí mù tối
    Chạy theo vọng phân biệt.
    Chấp trước nơi hữu vô
    Có ngã hoặc không ngã
    Hoặc nói tất cả diệt
    Hay chỉ diệt một phần.
    Những người như thế ấy
    Thường tự làm hại mình
    Vì sao ở trong đây
    Lại sinh các kiến chấp.
    Phật ở khắp ba cõi
    Bậc Đại Sư quán hành
    Xem đời như thành Càn
    Tạo tác ra các việc.
    Cũng như sắc trong mộng
    Loài vật khát tìm nước
    Do các thứ gió nghiệp
    Ràng buộc bị thoái lui.
    Phật ở trong phương tiện
    Thấy, biết đều tự tại
    Ví như người thợ giỏi
    Khéo điều khiển máy móc.
    Cũng như người thuyền trưởng
    Giữ lái mà chuyển động
    Như Lai rất vi diệu
    Tịch tĩnh không biên giới.
    Vượt các căn chấp trước
    Chứng đắc được tịnh căn
    Người tu hành định này
    Nương vào định vi diệu.
    Tất cả người tu quán
    Hiểu rõ chỗ trụ tâm
    Tánh Phật rất thanh tịnh
    Chẳng có cũng chẳng không.
    Xa lìa các giới hạn
    Không lệ thuộc căn trần
    Tâm tương ưng diệu trí
    Của cảnh giới tối thượng.
    Biết tướng đều không tánh
    Tức là thấy Như Lai
    Phá các tâm phiền não
    Chẳng chấp vào Tam-muội.
    Trụ nơi đạo thanh tịnh
    Tất cả chẳng nhiễm ô
    Chư Thiên, Càn-thát-bà
    Tu-la, Khẩn-na-la.
    Tiên nhân và ngoại đạo
    Tán thán và cúng dường
    Nơi ấy không mê đắm
    Và tạo nghiệp thế gian.
    Trụ ở chỗ thanh tịnh
    Khế hợp với diệu lý
    Các trời, người nhìn thấy
    Tạo tác của biến hóa.
    Phật chẳng hiện đây, kia
    Như mặt trời, mặt trăng
    Trụ ở đạo viên mãn
    Hiện trừ các cống cao.
    Đối các phái ngoại đạo
    Tùy nghi mà nhiếp phục
    Vô số các pháp trí
    Chủ luận bốn Vệ-đà.
    Đều là các Như Lai
    Nương sức định mà thuyết
    Các quốc vương, vương thần
    Cho đến chốn núi rừng.
    Tất cả các phép tắc
    Đều do Phật sinh ra
    Mười phương các kho báu
    Phát sinh ngọc thanh tịnh.
    Là oai thần tự tại
    Của Đấng Thiên Trung Thiên
    Tất cả trong ba cõi
    Có những người trí sáng.
    Tạo vô số phương tiện
    Nhờ Phật mà thành tựu
    Hiện từ cõi Đâu-suất
    Các thể nữ vây quanh.
    Ca hát và đùa vui
    Đêm ngày thường tụ tập
    Hoặc như Kiên-lợi-chí
    Cư sĩ Xá-lăng-ba.
    Đoạn dứt và ra khỏi
    Cảnh ràng buộc thế gian
    Tuy ở tất cả chỗ
    Hiện làm người trí sáng.
    Trong trang nghiêm sâu kín
    Tịch nhiên không lay động
    Cảnh Mâu-ni lớn này
    Kẻ ngu sinh phân biệt
    Như người bệnh nhặm mắt
    Giống bày thú khát nước
    Quán thấy đời như huyễn
    Như được ở trong mộng
    Cảnh giới của Như Lai
    Phật tử thấy chân thật
    Người tu quán như vậy
    Từ mê đến giác ngộ
    Na-la cùng Y-xá
    Phạm thiên, Bà-đán-na
    Nan-đà, Cưu-ma-la
    Cùng Kiếp-tỷ-thủ-ca
    Chỗ thiền định quán xét
    Nơi đây thường mê hoặc
    Đời khứ, lai, hiện tại
    Tất cả các Mâu-ni
    Bị phiền não che tâm
    Cũng chẳng thể thấy được
    Lành thay Kim Cang Tạng
    Đi khắp trong các cõi
    Là nhờ oai thần Phật
    Được ở cõi Mật nghiêm
    Cảnh giới của ông đây
    Ta nay vì ông nói
    Hoặc có vọng phân biệt
    Tánh thù thắng vi trần
    Như người thợ tạo ra
    Đủ hình tướng các vật
    Sinh chỉ là pháp sinh
    Diệt cũng là pháp diệt.
    Vọng chấp tất cả vật
    Chỗ tạo tác vi tế
    Từ nhân rõ ở quả
    Ví như đèn chiếu vật
    Trước không được tướng vật
    Đèn tắt rồi cũng vậy
    Chẳng phải trong quá khứ
    Có tánh nắm bắt được.
    Vị lai cũng như vậy
    Lìa duyên không có tánh
    Mỗi mỗi duyên bên trong
    Biến tìm không có thể
    Không thấy tánh có, không
    Cũng không thấy không có
    Các uẩn như bình, vỏ
    Vi tế mà phân biệt
    Có ba trăm sáu mươi
    Đại tà hoại đạo chánh
    Qua lại trong sinh tử
    Không có pháp Niết-bàn.

     

    Phẩm 2: DIỆU THÂN SINH

    Bấy giờ, Bồ-tát Như Thật Kiến có oai lực lớn, tự tại trong thế gian, trên thân Bồ-tát pháp phục tốt đẹp trang nghiêm, đứng cách xa chỗ Phật, cúi mình chắp tay, nhất tâm, cung kính hướng đến Đại Bồtát Kim Cang Tạng, thưa:

    –Tôn giả khéo thông đạt được trí cảnh hiện pháp lạc trú, đối với ba thừa thế gian tâm không còn chống trái, là bậc Thầy đại định, nơi định Tự tại có thể tùy thuận thuyết giảng tướng các cõi, thường ở trong tất cả các cõi nước Phật vì các bậc Thượng thủ diễn giải pháp Vi diệu thâm sâu, cho nên nay tôi xin thỉnh Tôn giả thuyết về cảnh chứng đắc bên trong Hiện pháp lạc trú của các Thánh nhân không theo hạnh người khác, khiến cho tôi và các Bồ-tát khác được thấy pháp đó, an lạc tu hành ở trong cõi Phật được ý sinh thân và ngôn thuyết thân, sức Thần thông tự tại đều được đầy đủ, chuyển sinh y của mình mà không dừng lại nơi quả vị chứng đắc, như các tia sáng của ngọc ma-ni hiện lên các hình sắc, nơi tất cả nước Phật thuyết hạnh Mật nghiêm.

    Đại Bồ-tát Kim Cang Tạng bảo:

    –Lành thay! Nhân giả! Có thể thỉnh ta thuyết pháp vô ngã để vào cõi Mật nghiêm.

    Nhân giả! Trước nên hiểu rõ các cảnh phân biệt là tướng của tâm, ở trong cảnh giới ấy, xả bỏ những sự phân biệt. Nhân chủ, thấy tất cả thế gian là phân biệt, thấy thể của thế gian tức ở nơi duyên mà được Tam-muội.

    Nay tôi vì ông khai thị pháp đó. Nhân chủ nên lắng nghe. Bồtát nói kệ:

    Tất cả các thế gian
    Hư ảo như sóng nắng
    Do các tướng không thật
    Không mà lầm phân biệt.
    Biết do đối tượng sinh
    Đối tượng hiện do biết
    Lìa một tức không hai
    Như ánh sáng cùng ảnh.
    Vô tâm cũng vô cảnh
    Lượng và đối tượng lượng
    Chỉ nương vào một tâm
    Như vậy mà phân biệt.
    Pháp biết và sự biết
    Chỉ theo tâm vọng chấp
    Nếu rõ sự biết không
    Thì biết tức chẳng có.
    Tâm là tự tánh pháp
    Thân là chỗ cấu uế
    Nhập vào Địa thứ tám
    Từ đó được thanh tịnh.
    Thiền định Địa thứ chín
    Địa thứ mười giác ngộ
    Nước pháp rưới vào đảnh
    Thành tối thượng trong đời.
    Pháp thân không có tận
    Đây là cảnh giới Phật
    Rốt ráo như hư không
    Tâm thức cũng như vậy.
    Không tận cũng không hoại
    Dùng các đức trang nghiêm
    Thường trụ chẳng nghĩ bàn
    Các cõi Phật Mật nghiêm.
    Ví như bình đã vỡ
    Nhờ đó đất hiện rõ
    Đất vỡ hiện ra bụi
    Bụi phân ra cực vi.
    Như vậy từ hữu lậu
    Mà thành pháp vô lậu
    Như lửa cháy hết củi
    Lửa lại cháy chỗ khác.
    Chuyển y lìa phân biệt
    Chứng được trí bất động
    Trong nước Phật Mật nghiêm
    Như vậy mà thường hiện.
    Không phẩm loại chúng sinh
    Chớ trụ ở thế gian
    Bỏ tất cả kiến chấp
    Trở về với vô ngã.
    Đoạn các tướng lưu chuyển
    Không sinh cũng không diệt
    Dứt hết các kiến chấp
    Chứng được pháp vô ngã.
    Các hoạn nạn đã hết
    Tịnh trú không nghĩ bàn
    Diệt hết các kiến chấp
    Trở về với vô ngã.
    Hết thảy pháp thế gian
    Xưa nay tánh vô ngã
    Chẳng do hoại thành không
    Do ví dụ mới rõ.
    Như lửa cháy củi hết
    Tự ở trong đó diệt
    Quán sát nơi ba cõi
    Trí vô ngã cũng vậy.
    Gọi là hiện pháp lạc
    Cảnh trí của Thánh nhân
    Nương đây vào các Địa
    Diệt hết tôi từ xưa.
    Vượt lên khỏi thế gian
    An trụ đạo xuất thế
    Chuyển tâm thành thanh tịnh
    Thường ở cõi Mật nghiêm.

    Bấy giờ, Bồ-tát Như Thật Kiến và các Đại chúng đều thưa:

    –Bồ-tát Kim Cang Tự Tại, chúng tôi đều muốn được quy y, nguyện xin chỉ bày pháp ấy.

    Đại Bồ-tát Kim Cang Tạng nói kệ:

    Tánh Phật chẳng phải có
    Chẳng phải không có Phật
    Cây uẩn đã thiêu đốt
    Quân ma đều thoái lui
    Trú nơi cõi Như Lai
    Nước vi diệu Mật nghiêm
    Thấy rõ tịnh không cấu
    Nhân chủ muốn quy y
    Lìa xa các phân biệt
    Chứng nơi không xứ sở
    Chỗ các định Mật nghiêm
    Nhân chủ muốn quy y
    Cõi Mật nghiêm tối thắng
    Chỗ nương các bậc Thánh
    Hành giả quán đầy đủ
    Trở về cõi Mật nghiêm.

    Lúc ấy, Đại Bồ-tát Kim Cang Tạng lại bảo Bồ-tát Như Thật Kiến:

    –Nhân chủ! Muốn quán các trụ địa, những người tu pháp Quán hành quán tất cả thế gian như trong tượng vẽ có cao, thấp; như mộng thấy nữ sắc đoan trang; như người nữ đá bỗng mộng thấy mình sinh con; như những sinh hoạt trong thành Càn-thát-bà; như vòng lửa thành bánh xe; như tóc treo rũ giữa không trung; như người ảo thuật tạo ra hình ngựa, rừng cây, hoa quả; như bóng mây nổi; như ánh điện chớp đều là giả chẳng phải thật có, do sự phân biệt tạo thành giống như người thợ tạo ra đồ dùng.

    Nhân chủ! Tập khí chúng sinh ở thế gian che mờ tâm tánh sinh ra các loại hý luận, ý cùng ý thức và các thức khác khiến cho năm pháp, ba tánh chuyển biến liên tục cùng tương ưng với hai thứ vô ngã; ví như dòng nước do gió thổi mà tạo nên các làn sóng, sóng khởi liên tục mà dòng nước chảy không ngừng. Thức A-lại-da ở trong thế gian cũng vậy. Tập khí vô thủy giống như dòng nước bị gió cảnh giới khuấy động, sinh ra những làn sóng thức liên tục không dứt.

    Nhân chủ! Tâm này tuy thể tánh khác nhau mà thường duyên theo nhau dần dần sinh khởi, hoặc sinh khởi một lúc, khi tâm sinh chấp lấy các cảnh giới cũng có sự nhanh chậm khác nhau như vậy. Như nhà cửa, các ngôi sao, chỗ quân trận, núi rừng, cây, nhánh lá, hoa quả những chỗ như vậy cùng một lúc chấp lấy nhiều thứ hoặc lần lượt từng thứ, nếu ở trong mộng thấy lại chuyện đã qua, hoặc nhớ lại thuở mới sinh ra đến lúc già chết và tính toán các vật, suy nghĩ các câu nghĩa, thấy các màu sắc đẹp lạ, cảm nhận ăn uống ngon, đối với cảnh giới này lần lượt biết rõ; hoặc có lúc chỉ một lúc biết rõ tất cả.

    Nhân chủ! Tâm tánh vốn thanh tịnh không thể nghĩ bàn. Các tạng Như Lai vi diệu như vàng trong quặng, ý từ tâm sinh, sáu thức khác cũng vậy. Như thế nhiều pháp ở trong thế gian tạo ra sự khác nhau. Nhân chủ! Thức A-lại-da tuy có thể hòa hợp cùng các tâm pháp cho đến tất cả chủng tử nhiễm ô, thanh tịnh cùng dừng lại trụ nơi tánh thường sáng suốt; nên biết chủng tánh của Như Lai cũng vậy, dù phân biệt định hay bất định, thể tánh cũng thường thanh tịnh, nhu biển luôn yên lặng mà sóng thường chuyển động, lần lượt tu tập từng bước hạ, trung, thượng riêng biệt; xả bỏ các tạp nhiễm thì được sáng suốt.

    Đại Bồ-tát Kim Cang Tạng lại nói kệ:

    Lành thay! Tuệ Như Thật!
    Chánh pháp vi diệu này
    Từ lúc ta vừa nghe
    Tâm định đã khai ngộ.
    Tất cả nước mười phương
    Các đại chúng trong hội
    Ông nên tùy thuận theo
    Vì họ tuyên thuyết rộng.
    Nếu người nghe thuyết rồi
    A-lại-da thanh tịnh
    Hoặc là được làm vua
    Chuyển luân bốn thiên hạ.
    Hiện làm trời Đế Thích
    Đâu-suất, Tu-dạ-ma
    Hoặc chủ trời cõi Dục
    Đến cung trời Tự tại,
    Hoặc làm chủ cõi Sắc
    Sinh vào trời Vô sắc
    Sinh trong cõi Vô tưởng
    Hưởng hỷ lạc Thiền định,
    Chứng chân thật không trụ
    Ví như Sư tử hống
    Tự tại trong các định
    Nhờ tương ưng hỷ lạc
    Nhất tâm cầu Mật nghiêm
    Không đắm nhiễm ba cõi
    Đến cõi Mật nghiêm rồi
    Lần lượt mà khai ngộ
    Chuyển y được an lạc
    Thường an trú tịch tĩnh
    Có vô lượng Phật tử
    Vây quanh để trang nghiêm
    Bậc pháp vương tự tại
    Tối thượng ở trong chúng
    Chẳng như ngoại đạo thuyết
    Hoại diệt là Niết-bàn
    Hoại nên đồng với có
    Có chết lại sinh ra
    Mười nghiệp thượng, trung, hạ
    Vượt ra khỏi ba thừa
    Sinh Mật nghiêm tối thượng
    Siêng năng chuyển các Địa
    Được trí tuệ giải thoát
    Thân Như Lai vi diệu
    Vì sao nói Niết-bàn
    Đó là pháp hoại diệt
    Nếu Niết-bàn hoại diệt
    Chúng sinh có tận cùng
    Chúng sinh nếu có cùng
    Cũng có điểm khởi đầu
    Nên pháp chẳng có sinh
    Từ đầu làm chúng sinh
    Chẳng không có chúng sinh
    Mà sinh cõi chúng sinh
    Cõi chúng sinh đã tận
    Phật không đốt đuốc pháp
    Thì không thể giác ngộ
    Cũng không có Niết-bàn
    Người vọng chấp giải thoát
    Như hạt giống đã cháy
    Đèn tắt và lửa hết
    Nói tánh giải thoát đó
    Là có hoại không thành
    Xa lìa không thể chứng
    Nơi giải thoát diệu lạc
    Biến xứ và các thiền
    Vô sắc vô tưởng định
    Sức thần thông tự tại
    Nghịch thuận mà ra vào
    Ở đó không thoái lui
    Thường không bị chìm đắm
    Biết rõ các pháp tướng
    Khéo đạt được các cõi
    Như vậy mà trang nghiêm
    Đến trụ nước Mật nghiêm
    Nếu nói tánh giải thoát
    Có hoại nhưng không thành
    Người này trụ các cõi
    Mãi mãi không thể ra
    Phá hoại ba hòa hợp
    Nhân nơi bốn thứ duyên
    Mắt duyên sắc trong, ngoài
    Hòa hợp sinh ra thức
    Pháp thế gian trong, ngoài
    Do sức mạnh tướng sinh
    Như vậy với các nghĩa
    Tất cả đều chống trái
    Nếu biết chỉ thức hiện
    Lìa tâm mới chứng được
    Không sinh ra phân biệt
    Cũng không trụ tánh đó
    Lìa các duyên vin vào
    Tâm thiền định tịch tĩnh
    Bỏ kiến chấp thế gian
    Năng chấp và sở chấp
    Xa lìa chuyển y thô
    Trí tuệ bất tư nghì
    Mười thứ ý sinh thân
    Tốt đẹp và trang nghiêm
    Làm chủ của ba cõi
    Đến cõi nước Mật nghiêm
    Sắc tâm và tâm pháp
    Bất tương ưng, vô vi
    Trong ngoài các thế gian
    Thật quán không riêng khác
    Những người trí như vậy
    Đến cõi nước Mật nghiêm
    Danh tướng cùng phân biệt
    Chánh trí và như như
    Thiền định soi thấy rõ
    Thể tánh đều bình đẳng
    Vào cõi tịnh Mật nghiêm
    Được chư Phật khen ngợi
    Nếu hoại ba hòa hợp
    Và nhờ bốn thứ duyên
    Chính mình không vững chắc
    Đồng các vọng phân biệt
    Tập khí ác phân biệt
    Bị năm thứ hý luận
    Ví dụ không thành lập
    Các nghĩa đều trái nghịch
    Năm thứ phiền não loạn
    Tuệ nhãn cùng vượt qua
    Điên đảo không điên đảo
    Pháp này không dị hoại
    Xả bỏ đạo pháp mình
    Nương theo đạo pháp khác
    Các kiến chấp ban đầu
    Đều từ hoại diệt sinh.
    Đại vương phải nên biết
    Chúng sinh trong các cõi
    Như vòng xe xoay chuyển
    Không có điểm bắt đầu
    Như Lai dùng bi, nguyện
    Tùy duyên hiện các cõi
    Như vầng trăng trong sáng
    Hiện khắp cả mọi nơi
    Tùy căn tánh chúng sinh
    Thích hợp mà thuyết pháp
    Nếu diệt Niết-bàn là diệt
    Phật có công đức gì?
    Tăng thượng có ba thứ
    Giải thoát cũng như vậy
    Tứ đế và thần thông
    Niệm xứ, vô ngại biện
    Bốn duyên trụ vô sắc
    Căn lực và thần thông
    Các Độc giác, Bích-chi
    Pháp hữu vi, vô vi
    Cho đến các Thánh nhân
    Đều nương thức mà có
    Khổ trí, khổ pháp trí
    Và khổ tùy sinh trí
    Tập trí gồm có ba
    Diệt, đạo cũng như vậy
    Mười hai loại trí này
    Điều gọi là hiện quán
    Học nhân có mười bậc
    Sinh trở lại bảy, tám
    Gia gia, nhất vãng lai
    Một lần rồi diệt độ
    Trung ban cùng sinh ban
    Hữu hành và vô hành
    Bậc thượng lưu khắp nơi
    Sau đó nhập Niết-bàn
    Tất cả bậc như vậy
    Phẩm vị của các trí
    Người tu pháp Quán hành
    Thượng, trung, hạ khác nhau
    Bồ-tát tu tinh tấn
    Sự nghiệp rất thù thắng
    Mười một cùng mười hai
    Cho đến thứ mười sáu
    Người tu các định này
    Lại diệt dừng tâm vọng
    Tận cùng chẳng phải tâm
    Chẳng phải tâm cùng trụ
    Tâm vị lai chưa đến
    Chưa đến nên chẳng có
    Tâm duyên không hòa hợp
    Chẳng đây, chẳng đó sinh
    Thiền thứ tư vô tâm
    Có nhân không thể hại
    Có nhân là các thức
    Ý thức và năm loại
    Vọng tưởng không tự biết
    Giống như gợn sóng nổi
    Người định quán Lại-da
    Có thể lìa phân biệt
    Vi diệu không chỗ có
    Chuyển y mà không hoại
    Ở trong chốn Mật nghiêm
    Như trăng thường chiếu sáng
    Các bậc Trí Mật nghiêm
    Cùng Phật thường tụ hội
    Luôn ở trong cảnh định
    Một vị không khác nhau
    Nguời ở định Mật nghiêm
    Sức định sinh nơi đó.
    Vì vậy nên tu tập
    Tướng tâm định diệu này
    Dục giới có sáu trời
    Phạm ma mười sáu xứ.
    Vô sắc và vô tưởng
    Trong tất cả các cõi
    Nếu sinh nước Mật nghiêm
    Làm Thiên chủ ở đó
    Muốn cầu cõi Mật nghiêm
    Nên tu mười loại trí
    Pháp trí, tùy sinh trí
    Thế tục trí tâm khác
    Trí Khổ, Tập, Diệt, Đạo
    Tận trí, vô sinh trí
    Nhân giả thấy chân thật
    Dòng vua Xá-luân-la
    Cùng vua Nguyệt-cam-giá
    Dòng họ không khác nhau
    Nên tìm nước Mật nghiêm
    Chớ thoái tâm hoài nghi
    Như dê bị dắt đi
    Lo sợ mà lùi bước
    Ý ở tại trong thân
    Giống thú giả nương ở
    Cũng như giả làm cây
    Cỏ lau ở trong sông
    Như vua chơi vườn cảnh
    Cả thân thể vận động
    Ý cùng với ý thức
    Tâm, tâm pháp cùng khởi
    Giống như mây giữa không
    Tụ thành mà không thật
    Chủng tử thức Lại-da
    Bị tập khí che mờ
    Ví như ngọc ma-ni
    Tùy duyên hiện các sắc
    Nhưng lìa thân chúng sinh
    Tánh thanh tịnh không nhiễm
    Chủng tánh quyết định này
    Cũng là đại Niết-bàn
    Gọi là nhân tướng sinh
    Tuớng từ nhân duyên khởi
    Do nơi các hình tướng
    Mà khởi lên phân biệt
    Phân biệt từ hai nhân
    Tướng ngoài, tập khí trong
    Mạt-na thức thứ bảy
    Nên biết cũng như vậy
    Các căn, ý duyên nhau
    Pháp sinh nơi năm thức
    Cùng tương ưng tâm pháp
    Như vậy trụ trong thân
    Chánh trí thường quán sát
    Tất cả các thế gian
    Từ nhân duyên như vậy
    Mà sinh các quả ấy
    Chân như chẳng khác đây
    Các pháp hỗ tương sinh
    Cùng tâm lý tương ưng
    Quán thấy rất rõ ràng.
    Đây tức là các pháp
    Tánh chân thật cứu cánh
    Cũng là pháp vọng chấp
    Tất cả pháp không sinh
    Tánh các pháp thường, không
    Chẳng không cũng chẳng có
    Như huyễn mộng, ráng nắng
    Như thành Càn-thát-bà
    Vô số loại hình tướng
    Danh cú và văn thân
    Do chấp trước sinh ra
    Thành ra tánh biến chấp
    Căn, cảnh, ý hòa hợp
    Huân tập thành hạt giống
    Cùng tâm không phân biệt
    Các thức từ đây sinh
    Tạo thêm vốn cho nhân
    Gọi là Y tha khởi
    Trong chứng trí chân thật
    Ngoài hiện ra pháp trụ
    Tức là nói viên thành
    Cảnh giới các bậc Thánh
    Phật và các Phật tử
    Chứng pháp này là Thánh
    Nếu người chứng pháp ấy
    Tức thấy được chân tế
    Thuyết giảng pháp đã hết
    Phạm hạnh đều lập xong
    Việc làm đã thành tựu
    Vĩnh viễn lìa các cõi
    Giải thoát tất cả khổ
    Diệt trừ những sợ hãi
    Sinh hai pháp vô ngã
    Có thể khéo biết rõ
    Đốt cháy các tập khí
    Đoạn dứt các phân biệt
    Từ vô thủy đến nay
    Tích tụ các hý luận
    Vô lượng các tội lỗi
    Tất cả đều trừ hết
    Ví như hoàn sắt nóng
    Hết nóng, sắt không hư
    Giải thoát cũng như vậy
    Nhận hết mà trong sáng
    Vào cảnh giới vô lậu
    Cõi vi diệu Mật nghiêm
    Cõi này rất tối thắng
    Ngoài ra chẳng sánh bằng
    Chỗ cư trú thanh tịnh
    Của Phật và Bồ-tát.
    Hiện tiền vui Tam-muội
    Dùng đây làm thức ăn
    Người muốn sinh cõi này
    Nên tu quán chân thật
    Lại vì có các duyên
    Như lý, tuyên thuyết rộng
    Danh sinh vốn ở tướng
    Tướng khởi lại theo duyên
    Đủ các loại phân biệt
    Đều nhân tướng mà có
    Căn, cảnh như bình, vỏ
    Uẩn pháp hợp lại thành
    Phân biệt từ đây sinh
    Biết rõ phân biệt đúng
    Hoặc động hoặc chẳng động
    Tất cả các thế gian
    Đều nhân si ám sinh
    Lấy ngu tối làm thể
    Dài, ngắn các màu sắc
    Âm thanh cùng hương vị
    Ngọt, đắng, bền chắc, trơn
    Chỗ duyên của ý thức
    Tánh thiện và bất thiện
    Pháp hữu vi, vô vi
    Cho đến cảnh Niết-bàn
    Đây đều cảnh của trí
    Niệm niệm thường chuyển biến
    Đều do nương thức sinh
    Như lực đá nam châm
    Hút sắt khiến di chuyển
    Nên biết thức Mạt-na
    Ở tàng thức cũng vậy
    Như rắn có hai đầu
    Mỗi đầu làm một việc
    Ý nhiễm ô cũng vậy
    Chấp thủ A-lại-da
    Vì ngã tạo nên nghiệp
    Tăng trưởng thêm ngã sở
    Cùng kết hợp ý thức
    Làm chỗ nương mà chuyển
    Trong thân sinh hơi ấm
    Vận động tạo các nghiệp
    Ăn uống và y phục
    Tùy việc mà thọ dụng
    Nhảy nhót hoặc ca múa
    Mỗi loại tự vui thích
    Giữ thân các chúng sinh
    Đây do công của ý
    Như trong giấc mộng thấy
    Tất cả các cảnh giới
    Khởi các loại phân biệt
    Không biết chỉ tự tâm
    Như người ở trên không
    Chạy trên tơ đùa giỡn
    Nguy hiểm không an ổn
    Phân biệt cũng như vậy.
    Phân biệt không chỗ nương
    Chỉ làm theo mỗi cảnh
    Như hình tượng trong gương
    Do thức động nên thấy
    Kẻ ngu mê hoặc này
    Chẳng phải bậc Trí sáng
    Nhân chủ phải nên biết
    Ba thứ này thức hiện
    Nếu xa lìa chỗ này
    Thì gọi là chân thật
    Các Bồ-tát, Trì Tấn
    Và Thánh Mục-kiền-liên
    Quán sát khắp ức cõi
    Mỗi thứ đều tốt đẹp
    Trong chỗ trang nghiêm đó
    Cõi này rất thù thắng
    Cực lạc hiện an vui
    Cho đến ở phương dưới
    Trong vô lượng ức cõi
    Được chư Phật tán thán
    Đều bảo nước Mật nghiêm
    Tự nhiên hiện oai đức
    Vô thủy cũng vô chung
    Vốn là cõi Như Lai
    Nhưng ra khỏi ba cõi
    Tịch tĩnh chốn vô vi
    Lợi mình và lợi người
    Sự nghiệp đều viên mãn
    Đây chính là thành Phật
    Muốn thực hành Phật sự
    Cốt yếu từ Mật nghiêm
    Hóa làm vô lượng ức
    Thường nương theo chánh định
    Hiện ra các thần thông
    Trong tất cả cõi nước
    Như mặt trăng không thấy
    Tùy các loại chúng sinh
    Ưng hóa làm lợi ích
    Mười cõi của Hoa nghiêm
    Đại thọ cùng thần thông
    Thắng-man và kinh khác
    Đều từ kinh này ra
    Kinh này thù thắng nhất
    Các kinh không thể bằng
    Nhân chủ và các vua
    Nếu hết mực tôn kính
    Cõi Dục, Sắc, Vô sắc
    Vô tưởng các cung trời
    Phật đã vượt ra khỏi
    Trụ vào chốn Mật nghiêm
    Các cung điện cõi này
    Như hoa sen nhiều sắc
    Tất cả Đức Như Lai
    Tướng đẹp, trí thanh tịnh
    Phật và các Bồ-tát
    Thường trụ ở trong này
    Thế Tôn luôn thiền định
    Tịch tĩnh rất tối thượng
    Tự nương định khó nghĩ
    Hiện các sắc tốt đẹp
    Sắc tướng không giới hạn
    Ngoài kiến chấp năng, sở
    Cõi Cực lạc trang nghiêm
    Thế Tôn thọ vô lượng
    Các hành giả tu quán
    Sắc tướng đều như vậy
    Hoặc thấy Thiên trung thiên
    Sắc vàng sáng rực rỡ
    Sư tử màu kim sắc
    Chân kim cang, nguyệt quang
    Con công lông trắng nõn
    Sen lưu ly sáng chói
    Hoặc thấy thân gầy yếu
    Rách rưới dáng lùn xấu
    Hoặc như ngàn mặt trời
    Chiếu trên hoa sen lớn
    Hoặc thấy các Bồ-tát
    Đỉnh đính tóc Long vương
    Dùng vật báu của vua
    Làm mũ báu trang nghiêm
    Hoặc thấy các hình tượng
    Bánh xe, cờ, cá, ốc
    Chiếu ra màu sắc đẹp
    Như cầu vồng trên không
    Hoặc thấy núi Tu-di
    Đặt trong lòng tay phải
    Hoặc đem nước biển cả
    Gom như dấu chân bò
    Hoặc thấy được làm vua
    Mặt áo mũ sang trọng
    Hai bên quan vây quanh
    Cùng tuyên chiếu việc nước
    Hoặc thấy các Bồ-tát
    Bậc tu hành tối thượng
    Nói về cảnh giới mình
    Biết các pháp của Phật
    Hoặc dùng trí thiền định
    Vội chuyển chỗ nương tựa
    Chứng được thân như huyễn
    Tất cả đều vô ngại
    Hoặc thấy rõ các cảnh
    Đoạn các nghiệp chấp trước
    Các kiến chấp đã trừ
    Không trở lại các cõi
    Như mỡ dầu đã hết
    Đèn tắt mà Niết-bàn
    Hoặc thị hiện tu hành
    Tất cả Ba-la-mật
    Diễn bày ở đại hội
    Ban khắp vô cùng tận
    Khổ hạnh và trì giới
    Các phép nghi mỗi loại
    Nước cực lạc trang nghiêm
    Người chẳng phải thai sinh
    Thân tướng như vàng ròng
    Tỏa màu sắc khắp nơi
    Tương ứng được tự tại
    An lạc và sáng suốt
    Cảnh giới của người này
    Trăm phần không phải một
    Người trong cõi Cực lạc
    Thức ăn theo ý muốn
    Đấng Mâu-ni tự tại
    Định là vị cam lộ
    Cây báu tên Như ý
    Dạo chơi nghỉ dưới đó
    Vàng ròng làm miếng mỏng
    Trải khắp đất trang nghiêm
    Mặt đất nhiều hoa sen
    Cùng các hoa tươi tốt
    Mến mộ công đức Phật
    Nhất tâm để hồi hướng
    Nơi cõi Phật thù thắng
    Từ hoa sen hóa sinh
    Đủ các tướng trang nghiêm
    Sáng trong không trần cấu.

    Lúc ấy, Đại Bồ-tát Kim Cang Tạng nói kệ này rồi, hiện thân mình như đốt tay hoặc như hạt cải cho đến một phần trăm đầu sợi lông, hoặc hiện thân Phật, hoặc hiện thân Độc giác hoặc hiện thân Thanh văn và hiện vô số thân hình khác để thuyết pháp. Hoặc nói Bồ-tát chứng nhập các Địa, biết rõ năm pháp, tám thức, ba tánh, hai vô ngã, đắc Tam-muội như huyễn tùy ý thọ thân, thần thông tự tại, lực Vô sở úy đều không thoái chuyển, an trụ vào nơi chốn thanh tịnh, nhập vào cõi Phật, vô lậu uẩn, giới thường không biến đổi. Hoặc nói Bồ-tát có thể dạo khắp, như mộng, như tượng, như trăng trong nước. Người hành đạo thực hành các pháp quán này chứng được Tam-muội Thủ-lăng-nghiêm, thân như mười huyễn, các nguyện hoàn toàn được thành tựu, đạt được Bậc Chánh Giác ngồi trên hoa sen báu, các chúng Bồ-tát đều vây quanh. Hoặc nói Bồ-tát nhờ nguyện lực hiện vô số hình ở các cõi ma mà làm Phật sự. Thân vi diệu của các Bồ-tát này không còn vướng vào có, không. Ví như các Trời, Tiên, Càn-thát-bà ở núi Tu-di hoặc ở hư không, cõi của chúng sinh không thể nhìn thấy, thân các Bồ-tát ấy cũng như vậy, người không tu Quán hành thì không thể thấy được. Hoặc nói Bồ-tát đắc Thiền định, lực Tam-muội tự tại ở cung điện hoa sen của mười phương cõi nước thị hiện thọ sinh và nhập Niết-bàn. Hoặc nói Bồ-tát nhờ lực Tam-muội chuyển sở y mà không trụ vào chân như, ở nơi tất cả cõi chúng sinh hiện các thân khác nhau, tâm của Bồ-tát bình đẳng như đất, như nước, như mặt trời, mặt trăng. Hoặc nói Bồ-tát đem tâm đại Từ thương sót chúng sinh lưu chuyển sinh tử, nghèo cùng, cô độc bị các khổ dày vò như con ong đen đậu vào thuyền nên đi khắp biển cả, theo thuyền chạy một dotuần cho đến trăm ngàn vô lượng do-tuần để thuyết về vô ngã, sinh tử, vô thường khiến cho họ biết được sát-na chống diệt không dừng; hoặc nói chư Phật và các Bồ-tát thấy tất cả chúng sinh khát ái mê loạn, phân biệt, bị các khổ bức bách ở trong pháp vô tướng mà chấp thủ tướng, chấp trước có năng sở hư vọng, do năng chấp và sở chấp này trói buộc tâm chúng sinh dong ruỗi khắp trong biển sinh tử không dừng nghèo cùng, cô thế không có chỗ nương, như nhện, sâu bị mắc lưới trong biển cả. Phật và Bồ-tát giống như người ở trên thuyền đối với chúng sinh khởi tâm thương xót, muốn làm cho thoát khỏi nạn khổ sinh tử tùy theo tâm chúng sinh mà hiện thân, thuyết pháp, bố thí làm tất cả các hạnh.

    Bấy giờ, Đại Bồ-tát Phổ Hiền phát ra ánh sáng lớn nhiều màu sắc cùng với các vị Bồ-tát: Bồ-tát Trì Thế, Bồ-tát Trì Tấn, Bồ-tát Văn-thù-sư-lợi, Bồ-tát Thần Thông Vương, Bồ-tát Đắc Đại Thế, Bồtát Thánh Giả Nguyệt, Bồ-tát Kim Cang Tề, Bồ-tát Đại Thọ Vương, Bồ-tát Hư Không Tạng cho đến vô lượng chư Thiên ở cung điện ngọc ma-ni các chúng Bồ-tát trong cõi Mật nghiêm và những người trong cõi Phật khác đến nghe pháp; nghe thuyết pháp vi diệu ở cõi Mật nghiêm được công đức lớn quyết định chuyển y thường ở cõi này không sinh ở cõi khác, tự nhiên đều nhớ nghĩ đến chúng sinh đời vị lai, vì muốn làm lợi ích khắp chúng sinh nên các vị Bồ-tát ấy thưa với Đại Bồ-tát Kim Cang Tạng:

    –Xin Tôn giả vì chúng tôi mà giảng nói tất cả thế gian có bao nhiêu hình sắc, do ai làm ra? Như người thợ gốm nhồi đất dính lại làm nên cái bình, những hình tượng của thế gian cũng làm nên như vậy chăng? Như người tạo âm nhạc kết hợp các loại dây, ống trúc, gỗ thành âm thanh. Tất cả thế gian cũng vậy chăng? Như một vật có ba tự tánh, các vật thế gian đã thành tướng, thể, nếu chưa thành thì đều ở trong một vật chăng? Cõi trời Dạ-ma, trời Đâu-suất-đà, trời Tha hóa tự tại, trời Đại thọ Khẩn-na-la, trời Thiện hiện, trời Sắc cứu cánh, Phạm thiên vương, cõi Vô sắc là do tất cả Thiên chủ đồng tâm hợp lực mà tạo ra chăng? Chư Phật Bồ-tát ở phương này và phương khác dùng sức biến hóa tạo ra hình tượng của thế gian, chúng sinh ở trong đó khởi lên các mê hoặc, sự mê hoặc này xem như sóng nắng, như bình và vỏ, sự tạo ra công đức, tất cả những người trong thế trụ vào đó, người chẳng tạo các công đức mà bị lệ thuộc vào công đức, cũng chẳng phải đó là công đức mà nương vào công đức, cho nên lần lượt tích tập các công đức. Như vậy, thế gian có bao nhiêu hình sắc chỉ là mê hoặc mà có chăng? Hoặc cho rằng trời Đại phạm, Phạm thiên vương, cõi trời Tự tại đều tự tạo ra. Hoặc cho rằng Tiên Sa-ca-noađề-na Kiếp-tỳ-la tự tạo ra năng lực. Hoặc có lúc vọng chấp từ tánh tự nhiên, do nghiệp vô minh, ái mà sinh khởi. Tất cả chư Thiên, Tiên và những người tu định ở thế gian đều hoài nghi mê hoặc vì không có thể tánh, như huyễn như mộng; như sóng nắng, như thành Càn-thátbà đều do vô thi phân biệt chấp có năng, sở; như rắng hai đầu, như thây chết biết đi; như người gỗ nhờ máy mà chuyển động; như vòng lửa, tóc rũ xuống giữa hư không chăng?

    Lúc ấy, Đại Bồ-tát Kim Cang Tạng dùng kệ đáp:

    Các hình sắc thế gian
    Không từ đâu sinh ra
    Chẳng phải Ca-tỳ-la
    Nhân-tỳ-la tạo ra
    Cũng không do phước quả
    Bố thí hay cúng dường
    Do Phệ-đà giảng thuyết
    Nghĩa cùng, khác không định
    Cũng chẳng phải có không
    Hay chấp giữ thế gian
    Gọi là A-lại-da
    Thức thứ tám thù thắng
    Tất cả đều vận chuyển
    Như nhiều bình lăn tròn
    Như dầu lẫn trong mè
    Trong muối có vị mặn
    Cũng như tánh vô thường
    Ở khắp trong các sắc
    Trầm, xạ đều có hương
    Ánh nhật, nguyệt cũng thế
    Chẳng năng tác, sở tác
    Chẳng hữu cũng chẳng vô
    Xa lìa các ngoại đạo
    Các kiến chấp đồng dị
    Chẳng phải trí tìm cầu
    Không thể phân biệt được
    Người định tâm không ngại
    Chứng được trí bên trong
    Nếu lìa A-lại-da
    Tức không có thức khác
    Như sóng trong biển cả
    Tuy cùng biển không khác
    Biển lặng sóng mất đi
    Cũng không thể nói một
    Ví như người tu định
    Trong định tâm thanh tịnh
    Người thần thông tự tại
    Đạt được các thông tuệ
    Quán hành có thể thấy
    Chẳng ngoài sự hiểu biết
    Tạng thức cũng như vậy
    Cùng thức đồng hành chuyển
    Phật và các Bồ-tát
    Người định thường quán thấy
    Tàng thức chấp thế gian
    Giống như tìm ngọc báu
    Cũng như xe có bánh
    Theo gió nghiệp lưu chuyển
    Thợ gốm quay bánh xe
    Tạo thành vật cần dùng
    Tạng thức cùng các giới
    Hợp sức lại mới thành
    Trong ngoài các thế gian
    Bày ra khắp mọi nơi
    Ví như các vì sao
    Xuất hiện khắp hư không
    Nương theo sức của gió
    Vận hành luôn không dừng
    Như vết chim trong không
    Tìm kiếm không thể được
    Nhưng chim chẳng lìa không
    Mà bay lượn lên xuống
    Tạng thức cũng như vậy
    Không lìa thân tự, tha
    Như biển cả dậy sóng
    Hư không trùm vạn vật
    Tàng thức cũng như vậy
    Che lấp các tập khí
    Ví như trăng trong nước
    Và như các hoa sen
    Không xa lìa khỏi nước
    Cũng không dính vào nước.
    Tạng thức cũng như vậy
    Không bị nhiễm tập khí
    Như mắt có con ngươi
    Mắt không tự thấy được
    Tạng thức ở nơi thân
    Thâu giữ các chủng tử
    Duy trì mãi thức ấm
    Như mây che thế gian
    Nghiệp dụng tăng không dừng
    Chúng sinh không thể thấy
    Thế gian vọng phân biệt
    Thấy trâu, bò có sừng
    Không rõ sừng chẳng có
    Nên nói thỏ không sừng
    Phân tích đến hạt bụi
    Tìm sừng thật không có
    Do nương vào pháp có
    Mà thấy có pháp không
    Pháp có vốn tự không
    Không thấy gì đối đãi
    Hoặc pháp có, pháp không
    Lần lượt hỗ tương nhau
    Trong hai pháp có không
    Không nên khởi phân biệt
    Nếu xa lìa sở giác
    Năng giác tức không sinh
    Ví như vòng lửa quay
    Che lấp các việc huyễn
    Đều do ít kiến chấp
    Mà sinh các giác này
    Nếu là khỏi nhân đó
    Giác này tức không có
    Danh tướng hỗ tương nhau
    Tập khí không giới hạn
    Tất cả các phân biệt
    Cùng ý mà sinh khởi
    Chứng được cảnh chân thật
    Tập khí tâm không sinh
    Từ vô thủy đến nay
    Mê theo các vọng cảnh
    Hý luận và huân tập
    Sinh khởi vô số tâm
    Năng chấp và sở chấp
    Tâm chúng sinh tự tại
    Các tướng như bình vỏ
    Lìa tâm không thật có
    Tất cả chỉ có giác
    Nghĩa sở giác đều không
    Tánh năng giác, sở giác
    Chuyển tự nhiên như vậy
    Tập khí tâm ô trược
    Phàm phu không thể thấy
    Như biển bị gió động
    Sóng dậy không thể dừng
    Tâm là cảnh gió động
    Gió thức sinh cũng vậy
    Vô số các phân biệt
    Từ bên trong chấp thủ
    Như đất không phân biệt
    Vạn vật nhờ đó sinh
    Tạng thức cũng như vậy
    Chỗ nương của các cảnh
    Như người dùng tay mình
    Trở lại giữ lấy thân
    Cũng như voi dùng vòi
    Lấy nước thấm gội mình
    Lại như những đứa trẻ
    Đưa tay vào miệng ngậm
    Như vậy trong tâm mình
    Hiện cảnh lại tự duyên
    Cảnh giới của tâm này
    Hiện khắp cả ba cõi
    Người tu quán hạnh lâu
    Mới khéo thông đạt được
    Các thế gian trong ngoài
    Tất cả chỉ tâm hiện.

    Lúc ấy, Đại Bồ-tát Kim Cang Tạng nói lời này rồi, im lặng ngồi xuống, an trụ vào thiền định vi diệu, ở cửa pháp giới nhập vào cảnh giới của chư Phật, thấy có vô lượng chư Thiên sắp đến cõi này để an trú tu tập, liền từ chỗ ngồi đứng dậy phóng ra ánh sáng lớn, ánh sáng ấy chiếu đến cõi Dục, cõi Sắc, Vô sắc, vô tưởng, thiên cung, từ trong ánh sáng này lại hiện ra vô lượng cõi Phật thù thắng, có vô lượng Đức Phật tướng tốt đẹp trang nghiêm, tùy theo sự mong muốn của các thế gian mà làm việc lợi ích, đều khiến cho thọ trì danh hiệu Mật Nghiêm. Các vị Bồ-tát ấy cùng nhau quán sát và bảo rằng:

    –Cõi Mật nghiêm của Phật có thể làm thanh tịnh các phước đức, diệt trừ tất cả tội, những người tu pháp quán hành trong cõi ấy thì các cõi Phật tối thượng khác không thể sánh bằng. Chúng ta nghe danh hiệu cõi nước này trong tâm vui mừng, hãy cùng nhau đi đến đó.

    Bấy giờ, chư Thiên từ chỗ ở của mình đi đến cõi này. Chư Thiên cõi Tịnh cư, Sắc cứu cánh và Phạm thiên vương cùng tụ hội, đối với Phật và các Bồ-tát ở cõi này đều sinh ý nghĩ mong cầu hiếm có nên thưa Phạm vương:

    –Thưa Thiên chủ! Chúng tôi cùng có ý niệm: Lúc nào được theo Thiên chủ đi đến cõi Mật nghiêm.

    Phạm vương nghe lời này rồi, cùng với chư Thiên vội vàng đi. Giữa đường, đi chậm lại vì không biết chỗ đến, Phạm vương liền suy nghĩ: “Cõi Mật nghiêm của Phật là cảnh giới để tu pháp quán hành, chẳng phải người nào cũng có thể đến đó được, chẳng phải là chỗ đến của chư Thiên ở cõi Dục, cõi Sắc, cõi Vô sắc và các ngoại đạo có thần thông. Nay, chúng ta làm sao đến?” Lại nghĩ rằng: “Giả sử ta có được oai lực của Phật hộ trì thì đến đó.” Nghĩ rồi nói lời đảnh lễ, ngay lúc đó, Phạm thiên thấy có vô lượng chư Phật ở giữa hào quang uy nghiêm chiếu sáng. Phạm vương bạch:

    –Bạch Thế Tôn! Chúng con làm sao có thể đi đến cõi Phật Mật Nghiêm?

    Đức Phật bảo:

    –Ông nên trở lui. Vì sao? Vì cõi Phật Mật Nghiêm là cảnh giới quán hành, là chỗ an trụ của bậc đắc chánh định, các cõi Phật khác tối thắng cũng không thể sánh bằng: Chẳng phải là chỗ đến của người có hình sắc.

    Phạm thiên vương nghe Phật bảo rồi, liền cùng với chư Thiên trở về Thiên cung. Bấy giờ chư Thiên cõi Tịnh cư cùng suy nghĩ: “Phạm thiên vương có oai lực lớn mà không thể đến được, nên biết cõi ấy rất là thù thắng, đó là cảnh giới của những bậc tu pháp quán hành chứng đắc Tam-muội Như huyễn.” Họ tán thán công đức của cõi Mật nghiêm như vậy, âm thanh ấy liên tục truyền đi, khắp nơi cùng nghe. Các Bồ-tát trong hội nghe lời này rồi càng thêm vui mừng cung kính, bạch Đại Bồ-tát Kim Cang Tạng:

    –Chúng tôi hằng khát ngưỡng mến mộ pháp thâm sâu vi diệu, xin bậc Đại trí giảng nói cho chúng tôi.

    Bồ-tát Kim Cang Tạng đáp:

    –Pháp của Đức Phật thuyết không ai có thể diễn thuyết đầy đủ, chỉ trừ được sự hộ niệm của Như Lai, vì Như Lai là Bậc Giải Thoát tối thắng đối với pháp Quán hành, có cảnh giới không thể nghĩ bàn, làm thế nào đối với người không tu pháp Quán hành mà khai thị giảng thuyết được.

    Lúc ấy, Bồ-tát Trì Tấn, Tu-dạ-ma và các Bồ-tát liền đồng thanh thỉnh. Bồ-tát Thần Thông Vương, Bồ-tát Văn-thù-sư-lợi, Bồ-tát Từ Thị, Bồ-tát Khẩn-na-la và vô lượng các Bồ-tát khác lại thưa:

    –Lành thay! Nhân giả! Hãy mau thuyết giảng, lại có vô lượng chư Thiên trổi nhạc trời giữa hư không đồng tâm khuyến thỉnh.

    Khi ấy, Phạm thiên vương nhờ oai lực của Phật đến hội này hướng về Đại Bồ-tát Kim Cang Tạng nói kệ:

    Hôm nay đại chúng này
    Trang nghiêm chưa từng có
    Đều là đệ tử Phật
    Thông tuệ không ai bằng
    Các Tôn giả ở đây
    Khát ngưỡng mong cầu pháp
    Con nay còn chưa biết
    Nên thưa hỏi đều gì
    Là hỏi Hữu Thắng Biên
    Thắng Đọa và Đảnh Sinh
    Cho đến vua Chuyển luân
    Có đầy đủ oai lực
    Hỏi dòng vua Cam Giá
    Thiên cung Trì Quốc vương
    Pháp của hàng trời, người
    Cõi Dục, Sắc, Vô sắc.
    Là hỏi hạnh Bồ-tát
    Độc giác và Thanh văn
    Cho đến A-tu-la
    Các Luận phái chiêm tinh
    Bao nhiêu việc như vậy
    Nguyện xin hãy giảng thuyết
    Chúng con và trời, người
    Đều nhất tâm lắng nghe.

    Bấy giờ, Đại Bồ-tát Kim Cang Tạng bảo Đại chúng:

    –Các ông có nghe Phạm thiên vương, chư Thiên cõi trời Tịnh cư và các Bồ-tát một lòng cầu pháp chăng?

    Khi ấy, các Bồ-tát Giải Thoát Nguyệt, Bồ-tát Vô Tân Tuệ, Bồtát Hư Không Vương, Bồ-tát Trì Thế, Bồ-tát Đắc Đại Thế, Bồ-tát Quán Tự Tại, Bồ-tát Đà-la-ni Tự Tại, Bồ-tát Bảo Kế, Bồ-tát Thiên Quan, Bồ-tát Kim Cang Thủ, Bồ-tát Bảo Tích Tuệ, Bồ-tát Bảo Thủ với vô lượng chư Phật và Đại chúng ở trong cõi này cùng chiêm ngưỡng Bồ-tát Kim Cang Tạng và nói kệ:

    Quá khứ và vị lai
    Trí Như Lai thanh tịnh
    Tôn kính, thân cận Phật
    Tâm sáng suốt không nghi.
    Đại chúng này thích nghe
    Xin Bồ-tát giảng nói.

    Bấy giờ, Bồ-tát Kim Cang Tạng Tam-muội Vương nhìn khắp đại chúng, dùng kệ đáp:

    Pháp của Như Lai thuyết
    Tôi không thể nói đủ
    Chỉ nhờ Phật, Bồ-tát
    Dùng oai lực hộ trì
    Tôi thành tâm đảnh lễ
    Cung tự tại thanh tịnh
    Điện Bảo tạng ma-ni
    Phật và các Bồ-tát
    Tôi bằng tâm kính thuyết
    Trí thanh tịnh Như Lai
    Nối tiếp chủng tánh Phật
    Các ông nên lắng nghe
    Không thuyết Pháp quá khứ
    Và các pháp tối thắng
    Chỉ ở cõi Mật nghiêm
    Hiển bày chủng tánh Phật
    Trí Phật rất vi diệu
    Công đức Phật thù thắng
    Người tu hành chánh quán
    Lìa các tâm vọng chấp
    Nên chẳng phải sức tôi
    Giảng pháp thâm sâu này
    Nhờ oai đức của Phật
    Từ Phật nên được nghe
    Trí này rất vi diệu
    Là hoa các Tam-muội
    Phật ở cõi Mật nghiêm
    Nhập thiền định hiển bày
    Xa lìa các ngôn thuyết
    Và tất cả kiến chấp
    Hoặc có hoặc không có
    Bốn thứ chấp như vậy
    Chân lý của Trung đạo
    Là thanh tịnh tối thượng
    Người tu định Mật nghiêm
    Hay quán sát như vậy
    Lìa bỏ chấp chuyển y
    Chóng vào cõi Như Lai.

    Khi ấy, chúng Bồ-tát trong hội nghe Đại Bồ-tát Kim Cang Tạng nói lời này rồi, cúi đầu cung kính thưa:

    –Chúng tôi đối với pháp thâm sâu sinh tâm mến mộ, như khát nhớ nước, như ong nhớ mật. Chư Phật và các Bồ-tát trong hội này đối với trí thiền định thâm sâu đều được tự tại, có oai lực thù thắng là vua các cõi mong được nghe pháp của Như Lai thuyết giảng, nguyện xin Tôn giả dùng tiếng Phạm âm, tiếng trời Đế Thích và âm thanh vi diệu của Như Lai đã được nghe, diễn thuyết lại nghĩa thù thắng rõ ràng.

    Bồ-tát Kim Cang Tạng đáp:

    –Như Lai thuyết giảng pháp ngữ, nghĩa chân thật, hy hữu khó thấy ví như trong không, chẳng có cây và các vật, để thấy được hình ảnh thì rất khó, pháp Như Lai thuyết giảng cũng như vậy. Như gió và dấu chim ở giữa hư không, không thể thấy được, Đức Phật thuyết giảng vô số nghĩa lý khó có thể thấy được cũng như vậy. Pháp của thế gian người có trí tuệ mới có thể dùng ví dụ phân biệt giảng nói rõ ràng. Lời của Phật nói ra hơn các ví dụ, chẳng phải dùng ngôn ngữ sánh bằng. Sự thấy biết của tôi giống như cảnh mộng thành Càn-thátbà. Nay trong hội này những bậc tu pháp Quán hành có trí tuệ lớn đối với nghĩa chân thật đã được hiểu rõ. Nay tôi làm sao có thể giảng nói về cảnh giới không thể nghĩ bàn của chư Phật. Tuy nhiên tôi nhờ nương nhờ oai lực của chư Phật và đại chúng mà tuyên thuyết. Các Bồ-tát hãy nên lắng nghe, pháp Như Lai thuyết giảng văn nghĩa tương ưng, vượt quá tâm ý, chẳng có ví dụ nào sánh kịp. Ví như hoa thơm loài ong tranh nhau hút mật, con nào đến trước hút được phần tinh tuý của hoa, con nào đến sau chỉ được hương vị dư thừa. Như Lai chứng đắc pháp Cốt lõi, còn tôi vì đại chúng chỉ giảng nói phần còn lại của pháp ấy.

    Vị ấy liền nói kệ:

    Cảnh giới của Như Lai
    Bậc trí mới hiểu rõ
    Ngoài năng, sở tâm, khẩu
    Vượt lời nói pân biệt
    Muốn nhiếp phục tất cả
    Tâm kiêu mạn thế gian.
    Cùng hình tuớng con người
    Tướng Phật thì trang nghiêm
    Hào quang luân ở chân
    Các tướng đều thành tựu
    Dạo khắp các cung điện
    Trời, người đều chiêm ngưỡng
    Như Lai trong bốn thời
    Thường ở cõi Mật nghiêm
    Ở nơi các thế gian
    Thị hiện và Niết-bàn
    Lúc điều thiện giảm dừng
    Ác sinh cùng trược loạn
    Tùy các loại chúng sinh
    Ứng hợp làm lợi ích
    Tạo nghiệp không tạm dừng
    Mật nghiêm thường bất động
    Mật nghiêm không cấu uế
    Người quán hành nương ở
    Lúc sinh ác trược loạn
    Hiển bày tánh Như Lai
    Ví như vầng trăng sáng
    Bóng hiện khắp trong nuớc
    Như vậy các hình sắc
    Thị hiện khắp thế gian
    Cảnh trí tịnh Như Lai
    Người trí quán thấy được
    Vì các loại chúng sinh
    Sự ưa thích khác nhau
    Phật dùng vô số thân
    Tùy nghi mà giáo hóa
    Hoặc thấy Đại tự tại
    Hoặc thấy Na-la-diên
    Hoặc thấy Ca-tỳ-la
    Ở hư không thyết pháp
    Hoặc thấy bậc Trí tuệ
    Hoặc lại thấy thường hành
    Hoặc thấy Bà-đát-na
    Cưu-ma và Thi-khí
    Hàng A-tu-la vương
    Cho đến Khẩn-na-la
    Dòng vua Nguyệt-cam-giá
    Tất cả đều chiêm ngưỡng
    Các thứ báu Kim cang
    Cho đến loại chì, thiết
    Đều nhờ oai lực Phật
    Ứng hợp mà sinh ra
    Thiên nữ và Long nữ
    Cùng Càn-thát-bà nữ
    Tìm đến nơi bào thai
    Tâm không bị mê hoặc
    Trong các cảnh cõi Dục
    Như Lai đã hàng phục
    Sắc, Vô sắc cũng vậy
    Không thể làm mê động
    Người hành định Vô tưởng
    Chưa lìa sự mê chấp
    Chẳng an lạc, thanh tịnh
    Bị đọa lạc, lưu chuyển
    Người có chỗ sinh thân
    Không ở nước Mật nghiêm
    Cõi Mật nghiêm vi diệu
    Thanh tịnh phứơc trang nghiêm
    Người giải thoát tri kiến
    Được ở chỗ tối thắng
    Mười thứ Đại tự tại
    Thần thông, pháp Tam-muội
    Được ý sinh diệu thân
    Trang nghiêm giống như Phật
    Tu hành đủ mười Địa
    Bố thí ba-la-mật
    Được các tướng trang nghiêm
    Thân ấy rất thanh tịnh
    Xa lìa sự phân biệt
    Thì giác ngộ hoàn toàn
    Không có ngã, ý, căn
    Tuệ căn thường an vui
    Các công đức bố thí
    Nghiệp thanh tịnh viên mãn
    Được chỗ Phật thù thắng
    Cõi thanh tịnh Mật nghiêm
    Cõi này rất vi diệu
    Không do mặt trời sáng
    Nhờ hào quang chiếu sáng
    Của Phật và Bồ-tát
    Ánh sáng ấy rực rỡ
    Hơn cả ngàn mặt trời
    Không thời gian đêm, ngày
    Cũng không già, bệnh, chết
    Cõi Mật nghiêm thù thắng
    Chư Thiên đều kính ngưỡng
    Bậc tu hành tối thượng
    Lần lượt mà tấn tu
    Biết rõ tất cả pháp
    Đều do nơi tâm tánh
    Khéo thuyết A-lại-da
    Ba tánh, pháp vô ngã
    Chuyển thân ấy thanh tịnh
    Được sinh đến cõi này.

     

    Phẩm 3: THAI SINH

    Bấy giờ, Bồ-tát Kim Cang Tạng bảo Phạm thiên vương:

    –Thiên chủ nên biết! Thân của chúng sinh gồm chín vật làm tánh, các tướng hữu vi thường biến đổi, các đại chủng sắc chứa nhóm vi trần, do các thứ bất tịnh, tinh trùng, huyết mủ hợp thành, tạo vô lượng nghiệp thường bị trói buộc ngăn che. Ví như cây độc, cành nhánh liền nhau um tùm, tham, sân, si cùng tăng trưởng, trải qua chín tháng hoặc mười tháng, theo nghiệp lực sinh ra sự vận động, từ sản môn, đảo ngược đầu lại mà ra, nhọc nhằn, sợ hãi, bức bách, chịu vô lượng khổ. Này Thiên chủ! Các chúng sinh này hoặc từ trong loài người, hoặc từ các loài súc sinh, ngạ quỷ, la-sát, A-tu-la mà sinh, hoặc từng làm vua Chuyển luân, cho đến ở trong chư Thiên có oai lực tự tại. Hoặc là hàng ngoại đạo, Tiên nhân trì chú cùng các quyến thuộc, hoặc nguời tu thiền bị lạc mất thiền định, từ những nơi như vậy mà sinh, khi sinh rồi các căn lớn mạnh, theo chỗ thân cận tích tập nhân duyên mà tạo các nghiệp. Do nghiệp ấy nên bị luân hồi trong các cõi. Nếu người có trí gặp Thiện tri thức, nghe pháp tư duy sẽ được giải thoát giác ngộ, không chấp văn tự, lìa các phân biệt, nhập vào ba cửa giải thoát, thấy chân lý, pháp tối thượng thanh tịnh, đạt được sự thanh tịnh tột cùng đến cõi Phật Mật Nghiêm, ở trong vô lượng ức các cõi Phật tùy thuận ứng hiện.

    Này Thiên chủ! Người ấy được giải thoát hẳn các đường ác sinh tử, gọi là bậc Trượng phu, người trí, Thiên trung thiên được chư Thiên thường thân cận vây quanh.

    Thiên chủ! Thân của thai tạng hư dối không thật, cũng chẳng phải tự tánh sinh, cũng chẳng phải do vô minh, ái nghiệp sinh. Vì sao? Vì vô minh, ái nghiệp do tướng mà có, nếu hiểu rõ thì diệt hết không còn, cũng không tên gọi và phân biệt, người ấy được sinh về cõi Mật nghiêm. Này Thiên chủ! Nếu những người tu định trú ở Tammuội, tâm còn phan duyên thì bị sắc, tướng âm thanh mê hoặc dẫn dắt sinh ra chấp thủ, không thể giữ vững, đây gọi là Thiền định bị loạn động. Lực Tam-muội này sinh vào các cõi Dục, Sắc, Vô sắc cho đến Vô tưởng và cõi chúng sinh, người ấy bị vướng mắc nơi Tammuội, nếu ở trong Tam-muội khéo điều phục tâm, xa lìa chấp thủ đối đãi, lìa hai thứ chấp này rồi thì tâm không sinh, ấy gọi là người thực hành pháp quán chân thật, nếu muốn sinh vào cõi Phật Mật Nghiêm thường phải trụ vào Tam-muội chân thật này.

     

    Phẩm 4: HIỂN THỊ TỰ TÁC

    Lúc ấy, Đại Bồ-tát Hư Không Tạng lại bảo Phạm thiên vương:

    –Này Thiên chủ! Tâm có tám hoặc chín loại cùng vô minh sinh khởi làm nhân cho thế gian. Thế gian đều do tâm và tâm pháp biến hiện. Tâm, tâm pháp này và các căn, sinh diệt lưu chuyển, bị vô minh làm biến đổi, nhưng tâm căn bản kiên cố không động. Này Thiên chủ! Nhân duyên thế gian có mười hai phần, hoặc có căn, hoặc cảnh, sinh, sự sinh chỉ trong sát-na hoại diệt. Từ cõi Phạm thiên, thế gian cho đến Phi tưởng, Phi phi tưởng đều do nhân duyên sinh khởi, chỉ có Như Lai mới xa lìa các nhân duyên. Này Thiên chủ! Pháp thế gian trong ngoài, động và bất động đều như tánh hoại diệt của cái bình. Này Thiên chủ! Các thức vi thế biến chuyển nhanh chóng là cảnh giới của Phật còn thế gian, Tiên, nhân, ngoại đạo không thể thấy biết. Các Tiên nhân, ngoại đạo bị ái ràng buộc không thể biết tướng sai biệt của tâm.

    Này Thiên chủ! Giả sử có người thường làm những việc ca múa, tán thán, tế tự pháp Tỳ-đa cúng tế trời, trải qua một tháng hoặc bốn tháng, một năm cho đến một ngàn năm, được sinh về cõi Phạm thiên rồi cuối cùng cũng bị trở lại cõi dưới. Này Thiên chủ! Ông biết chăng? Thực hành ba pháp Tỳ-đà được kết quả giống như tánh chất của cây chuối không chắc thật. Này Thiên chủ! Sự giải thoát của chư Như Lai ở cõi Phật Mật Nghiêm từ trí định mà được, nếu người nào muốn giải thoát thì cần phải tu hành đầy đủ.

    Thiên chủ! Người trong cõi Mật nghiêm không có nạn quyến thuộc, sinh tử, tâm của họ không bị các tập khí làm ô nhiễm, như hoa sen vươn lên khởi mặt nước, như hư không, không có bụi trần như mặt trời lên cao xua tan hết mây mù, được tất cả chư Phật hộ trì, tắm trong dòng giới thanh tịnh, uống nước trí tuệ, vượt qua bờ sinh tử, được giải thoát chân thật.

    Này Thiên chủ! Thân của chúng sinh ở trong các giới, năm uẩn, thức và các pháp đều không thật có. Mắt duyên sắc sinh ra thức, ví như do củi mà có lửa cháy. Tất cả cảnh giới theo vọng thức mà chuyển, như sắt bị hút theo đá nam châm, như sóng nắng, thành Cànthát-bà, những con nai ngu muội chạy theo vào cảnh huyễn. Trong cõi này không có chủ thể tạo ra các vật, chỉ do tâm biến đổi của phàm phu. Này Thiên chủ! Như thấy nhũng người qua lại nhanh chóng trong thành Càn-thát-bà, nhưng không có thật, thân của chúng sinh lui tới cũng như vậy. Như thấy trong mộng, tỉnh dậy chẳng có. Người thế gian thấy có các uẩn, pháp. Người giác ngộ tâm sáng suốt thì biết các pháp ấy xưa nay vốn tịch tĩnh.

    Này Thiên chủ! Các thế giới do vi trần hòa hợp mà thành. Nếu lìa tâm thì không thật có, các vật thế gian có thể tồn tại đều do tứ đại hợp thành. Ví như bệnh phong đàm, vì mê man nên thấy các vật rối loạn. Lại như làm cho thây chết đứng dậy không có người nào tạo ra cả, các pháp thế gian cũng vậy. Các ông nên siêng năng quán sát.

    Này Thiên chủ! Tất cả vật thế gian thường chuyển động như bọt nước tụ lại thành hình, như chiếc bình… tưởng giống như sóng nắng, các thọ khổ, vui giống như bong bóng nước, hành như cây chuối bên trong không có lõi, thức như việc huyễn thuật, giả dối không thật.

    Này Thiên chủ! Pháp động và bất động trong ba cõi đồng với cảnh mộng lúc tâm mê thì hiện, cũng như việc huyễn thuật, thành Càn-thát-bà, chỉ làm mê hoặc phàm phu. Nếu các ông đối với pháp này tâm không sợ hãi, thấy biết chân chánh, dùng lửa trí tuệ thiêu đốt tất cả các nhân duyên hoạn nạn thì liền sinh vào cõi Mật nghiêm vi diệu an lạc.

    Này Thiên chủ! Tất cả thế gian đều không có tướng, chấp có tướng là bị ràng buộc, không tướng là được giải thoát. Tướng là cảnh của tâm, cảnh của tâm thì không thật, cảnh giới trí tuệ là pháp chân thật, xa lìa các tướng, ngoài hoạt động của tâm. Tất cả các tướng là pháp của tam giới, sắc, thanh… pháp đều gọi là tướng, các căn, cảnh, giới là nhân trói buộc tất cả chúng sinh. Nếu đối với các tướng không tham chấp thì dứt trừ các phiền não được an lạc giải thoát.

    Bấy giờ, Đại Bồ-tát Bảo Kế ngồi trên tòa báu ở giữa đại chúng, hướng về Đại Bồ-tát Kim Cang Tạng thưa:

    –Tôn giả là bậc đứng đầu trong chúng Bồ-tát ở các ức cõi Phật, thành tựu trí tuệ tối thượng hiểu rõ các pháp, đều đã thấy rõ vô lượng Tất-đàn, đối với các pháp quán hành có thể dứt hết những đều nghi ngờ cho họ, khéo biết nguồn gốc sinh khởi của thân chúng sinh, có thể ở trong một kiếp hay hơn một kiếp dùng âm thanh vi diệu diễn nói các pháp mà không mỏi mệt. Vì sao ông không vì các nhân giả giảng nói các nhân xa lìa những sự giống như thuận nghịch mà chẳng phải thuận nghịch, thuyết pháp chân thật khiến cho các bậc Trí tuệ tâm được thanh tịnh không còn nghi ngờ, xa lìa các nhân duyên, uẩn, chóng được giải thoát. Pháp cùng phi pháp là nhân duyên sinh ra thân này và thân sau, bậc Trí có thể thoát khỏi khổ của ái ràng buộc.

    Thưa Tôn giả! Tâm của chúng sinh nhân nơi sắc và ánh sáng mà tác ý duyên theo các cảnh, tâm ấy rất nhanh khó nhận biết được, vì vô minh ái nghiệp làm tán loạn nhiễm ô.

    Thưa Tôn giả! Vô số các pháp trong thân chúng sinh ý là dẫn đầu, là nhanh nhất, là thù thắng, ý cùng tương ưng với pháp hiện đang có, pháp ấy đều lấy ý làm tánh như ngọc ma-ni hiện rõ ánh sáng rực rỡ. Vì sao nhân giả không thuyết nghĩa như vậy?

    Lại như màu sắc của ngọc ma-ni tùy theo mỗi chỗ mà hiện rõ. Nhân giả cũng như vậy, có đủ hình tướng Như Lai ở trong cung trời Tự tại có chư Thiên vây quanh cũng nên tùy theo đó mà thuyết pháp như vậy.

    Khi ấy, Đại Bồ-tát Kim Cang Tạng bảo:

    –Cõi Phật Mật Nghiêm là tối thắng, tịch tĩnh là trí tuệ và thần thông, là chỗ an trụ của các bậc tu pháp quán hành, xưa nay thường trụ không hoại diệt. Nước không thể thấm ướt, gió không thể làm khô, cũng chẳng phải như cái bình do cố công để làm thành lại bị phá hoại, chẳng phải giống các nhân và không sự thành lập do giống các nhân. Vì sao? Vì tông và các phần khác là pháp bất định, các tông và nhân, đều sai khác. Cõi Phật Mật Nghiêm là thức chuyển y vượt khỏi tâm phân biệt, chẳng phải cảnh hoạt động của các vọng tình. Cõi Phật Mật Nghiêm là chỗ của Như Lai chẳng phải do vi trần sinh không có đầu mối, kết thúc, chẳng phải tự tánh sinh, chẳng phải dục lạc sinh, không từ cõi trời Ma-hê-thủ-la sinh, cũng chẳng phải do vô minh, ái nghiệp sinh, mà là chỗ sinh khởi của trí Vô công dụng, vượt qua khỏi lưới tối tăm của trời, Dục, Sắc, Vô sắc, Vô tưởng. Cõi Phật Mật Nghiêm A-nhã Tất-đàn, chẳng phải nhân nơi cảnh giới hiện lượng của bậc Trí tuệ, cũng chẳng phải tánh thù thắng tự tại, chỗ hiểm bày của các tông phái Thanh luận, Tỳ-đà cho đến năng lực trí tuệ của tư lương vi cũng không thể soi tỏ, chỉ là cảnh trí tu hành thanh tịnh của mười phương Như Lai.

    Này các Nhân giả! Tất cả phàm phu mê muội ở thế gian vì nghiệp hay chẳng phải vì nghiệp. Nay ta sẽ giảng nói về nghĩa của nghiệp hay chẳng phải nghiệp khiến cho những người tu thiền định được an lạc. Vị ấy nói kệ:

    Tất cả vật trong ngoài
    Thấy được do tự tâm
    Tâm chúng sinh hai tánh
    Chấp và chấp đối tượng
    Tâm thể có hai pháp
    Tức tâm thấy các vật
    Tánh phàm phu mê hoặc
    Tự mình không thể rõ
    Các cảnh giới được thấy
    Đều là tự mình tạo
    Tướng những bình đáng có
    Tìm không có thể tánh
    Các vị tiên trí kém
    Không thể biết rõ ràng
    Xa lìa lý chân thật
    Theo con đường phân biệt
    Tâm này có hai tánh
    Như các hình trong gương
    Như trăng hiện trong nước
    Người nhặm thấy vòng lòa
    Vòng lòa, chuỗi anh lạc
    Đều là không thật có
    Nhưng do bệnh nhặm mắt
    Lại thấy có hiện rõ
    Bình, vỏ đều do thức
    Chúng sinh cũng như vậy
    Người hư vọng phân biệt
    Không biết luôn chấp thủ
    Nhũng chúng sinh và bình
    Vô số các hình tướng
    Trong ngoài không giống nhau
    Tất cả từ tâm sinh
    Định Mật nghiêm vi diệu
    Ngoài các pháp hiện hữu
    Nếu có thể tu hành
    Ở đó sinh các phước
    Được giải thoát cõi Dục
    Và cõi trời Sắc giới
    Cho đến trời Vô tưởng
    Cùng trời Sắc cánh cung
    Cõi Không, thức vô biên
    Phi tưởng, Phi phi tưởng
    Trong các cõi như vậy
    Lần tượt trừ tham dục
    Ở đó chẳng rốt ráo
    Tìm đến cõi Mật nghiêm
    Các Bồ-tát vây quanh
    Giải thoát và tự tại
    Ông nên tu định này
    Sao còn chấp quyến thuộc
    Tướng thân thuộc trói buộc
    Nhân sinh tử luân hồi
    Tướng nam nữ tham ái
    Tinh huyết cùng hòa hợp
    Như trùng ở bùn nhơ
    Ở trong đó cũng vậy
    Chính tháng hoặc mười tháng
    Các căn dần thành tựu
    Lúc ra khỏi thai mẹ
    Như con trùng cựa quậy
    Từ đây mà lớn lên
    Đến khi tâm hiểu biết
    Ta thấy các chúng sinh
    Sinh ra cũng như vậy
    Cha mẹ có vô số
    Vợ con cũng như vậy
    Có mặt khắp mọi nơi
    Trong tất cả thế gian
    Ví như đàn bà đá
    Vừa mộng thấy sinh con
    Được bồng con vui thích
    Tìm lại thấy mất con
    Thương khóc không ngừng lại
    Bỗng nhiên tỉnh thức dậy
    Không thấy có con mình.
    Lúc sinh và lúc chết
    Lại mộng thấy núi, sông
    Đồng trống, thôn, xóm làng
    Mọi người đều đông đủ
    Cùng nhau làm các việc
    Người này giúp người kia
    Như thế giới có thật
    Và từ lúc tỉnh dậy
    Tất cả đều chẳng có
    Có người nhiều tham dục
    Nằm mộng thấy nữ sắc
    Hình dáng rất đẹp đẽ
    Trang sức đồ quý báu
    Ở trong mộng rất vui
    Tỉnh giấc thì không thấy
    Tất cả pháp thế gian
    Nên biết đều như vậy
    Ngôi vua và dân chúng
    Cha mẹ cùng thân quyến
    Thể tánh đều không thật
    Do phàm phu điên đảo.
    Ông đối với định này
    Sao không siêng tu tập
    Vô lượng hàng Thanh văn
    Độc giác và Bồ-tát
    Ở nơi chốn vắng lặng
    Núi rừng thường tịch tĩnh
    Hoặc ở trong biển sữa
    Cùng với Ma-la-diêm
    Tu-di cùng Tẫn-đà
    Ma-hê, Nhân-đà-la
    Kê-la-bà-lợi Sư
    Cho đến ở núi Tuyết
    Hoặc nơi cây Kiếp-ba
    Ba-lợi Da-đa-la
    Dưới cây Câu-tỳ-la
    Hoặc trên cây Bà-la
    Ăn vị quả Xà-phù
    Và thức ăn bất tử
    Đầy đủ các thần thông
    Thường tu pháp quán này
    Đời quá khứ, vị lai
    Thường ngồi trên hoa sen
    Kiết già thân bất động
    Chánh định luôn quán sát
    Khéo điều phục các căn
    Không tán loạn theo cảnh
    Như voi bị giam giữ
    Lìa dục được Tam-muội
    Nếu ra khỏi thế gian
    Trong tất cả các định
    Định Phật tịnh không cấu
    Tham, ái đều trừ bỏ
    Trụ trong định Vô sắc
    Và các thiền Vô tưởng
    Thấy trời, trăng, hoa sen
    Tướng nước, lửa, hư không
    Nếu lìa các phân biệt
    Tâm không còn dao động
    Lìa ở trong Tam-muội
    Thấy vô lượng chư Phật
    Một lúc đưa cánh tay
    Lấy nước rưới trên đầu
    Vào cõi Phật như vậy
    Tất cả đều sáng suốt
    Đầy đủ các sắc thân
    Tùy nghi mà ứng hiện
    Những thần thông tự tại
    Tam-muội Đà-la-ni
    Các công đức như vậy
    Tất cả đều thành tựu
    Phân tích về các sắc
    Cho đến quán vi trần
    Tự tánh không có thật
    Ví như sừng thỏ, hổ
    Đều hoàn toàn không có
    Các uẩn cũng như thế.
    Giống như tạo việc huyễn
    Tất cả đều như vậy
    Ở đây không nghiệp quả
    Cũng không người tạo nghiệp
    Thế gian không chủ thể
    Dù có chẳng thể tạo
    Chủ thể và đối tượng
    Sao gọi là chủ thể?
    Lời nói này thành sai
    Người nói chẳng thanh tịnh
    Vì sao lại bảo có
    Thủy luân cùng Địa luân
    Và chúng sinh, thế gian
    Lần lượt mà bày ra
    Các nẻo đều khác nhau
    Qua lại lẫn đó đây
    Ai tạo ra các căn
    Vọng tình chấp lấy cảnh
    Cảnh này đều phân biệt
    Liên tiếp mà biến đổi
    Giống như sữa, lạc, tô
    Trụ sinh diệt như vậy
    Hoặc nghiệp, chẳng phải nghiệp
    Đây do vọng chấp sinh
    Người định thường xem đây
    Như mộng, thành Thát-bà
    Chúng sinh xưa đến nay
    Bị huân tập hý luận
    Sinh khởi các phân biệt
    Vô số các lỗi lầm
    Các căn giống như huyễn
    Cảnh giới đồng như mộng
    Chủ thể và nghiệp tạo
    Người định không phân biệt
    Vọng sinh các ác kiến
    Chấp có các chủ thể
    Tạo tất cả thế gian
    Hoặc ngọc báu ma-ni
    Và các mỏ vàng bạc
    Cầm thú sắc khác nhau
    Đầu mũi gai bén nhọn
    Nhũng thứ này ai làm
    Nên biết không người tạo
    Vượt ngoài tánh thế gian
    Các duyên tạo vi trần
    Chẳng phải không có nhân
    Tự nhiên mà có được
    Người tâm mê chấp ngã
    Không biết thể tánh này
    Là nghiệp chẳng phải nghiệp
    Như vậy mà phân biệt
    Như độc ở trong sữa
    Cùng tương ứng biến đổi
    Các pháp cũng như vậy
    Thường sinh khởi phân biệt
    Pháp tánh chẳng phải sinh
    Cũng chẳng phải hoại diệt
    Người mê không hiểu rõ
    Phân biệt đủ các thứ
    Người định nên quán sát
    Thế gian chỉ tích tụ
    Hoặc nghiệp chẳng phải nghiệp
    Ở đây chớ tư duy
    Các cõi cùng qua lại
    Như mặt trời, mặt trăng
    Không nương dựa hư không
    Theo gió mà vận chuyển
    Tánh nghiệp rất sâu kín
    Mật nghiêm có thể thấy
    Người tu tập quán hành
    Không bị nghiệp ràng buộc
    Ví như lửa đốt cây
    Chốc lát thành tro tàn
    Lửa trí đốt củi nghiệp
    Nên biết cũng như vậy
    Như đèn sáng phá tối
    Một niệm đều dứt hết
    Các nghiệp chướng tối tăm
    Nhiều kiếp đã huân tập
    Đèn trí tuệ Phật chiếu
    Sát-na đều trừ diệt.

     

    Phẩm 5: PHÂN BIỆT QUÁN HÀNH

    Lúc ấy, Đại Bồ-tát Kim Cang Tạng lại bảo đại chúng:

    –Này các Nhân giả! Ví như có người ở chỗ đất trống, lấy bùn, ngói, cỏ, cây tập hợp lại làm thành cái nhà, làm xong lại quán sát kỹ mọi vật thì không phải là nhà, lại như nhiều ngón hợp lại thành nắm tay, rời ngón tay mà tìm nắm tay thì không thật có. Quân lính, xe cộ, thành ấp, núi rừng, bình, vỏ, tất cả đều do hòa hợp mà thành. Người trí quán sát tất cả đều như những việc trong mộng, thân phàm phu, ngôi nhà cũng như vậy. Các cõi tích tụ, ví như núi cao nguy hiểm, tạm bợ không an ổn, như nhà mục nát, không sinh, không diệt, chẳng này chẳng kia, như thành Càn-thát-bà, như ảnh, như mây, như sóng nắng, như tượng vẽ tuy có thể hiện tại thấy tánh thường thanh tịnh, xa lìa tất cả sự phân biệt có, không. Như người mù què chân giả có tướng đi, nhưng không có tánh chắc thật, dù cho phân tích đến như hạt bụi nhưng chỉ là tên gọi, không có thật các vật. Nếu những người tu tập thiền định tư duy như vậy thì đối với sắc, thanh pháp không sinh giác niệm, ai diệt được giác niệm thì tâm được dừng nghỉ, tự tại giải thoát không thọ các nghiệp, thường tu tập thiền định rất thâm sâu, các Tiên nhân, Thiên nữ xinh đẹp đến cúng dường xem như việc nằm mộng không sinh khởi sự tham đắm. Thân tuy ở đây mà các Tiên nhân, ngoại đạo trì trú cho đến Phạm thiên cũng không thể thấy được đỉnh đầu. Người ấy không lâu được sinh trong cung điện Bảo Tạng ma-ni, đạt được thần thông, đầy đủ các công đức, pháp quán hành này là cảnh giới thực hành của người có tâm rộng lớn. Các ông nên nhanh chóng phát tâm Bồ-đề. Người có tâm rộng lớn mau được sinh vào cung điện hào quang sáng chói, xa lìa các tham dục, sân giận, ngu si, sẽ được đến cõi Mật nghiêm. Cõi này rộng lớn vi diệu tịch tĩnh, không có các hoạn nạn già, bệnh, chết, xa lìa các tướng, chẳng phải là chỗ hành của thức. Người vọng chấp thì không thể đạt được.

    Này các Nhân giả! Cõi này thanh tịnh, là chỗ quán hành, người nào mong đạt được phải siêng tu tập, đoạn trừ tham, sân, si, xa lìa ngã và ngã sở. Vì sao? Vì tham, sân, si và phiền não chấp các cảnh giới, nếu chấp thủ đối với cảnh giới thì sinh nhị giác. Như có người nữ xinh đẹp khả ái, người có nhiều lòng dục nhìn thấy sinh tâm tham muốn, mê loạn. Lúc đi, ngồi, ăn uống, ngủ nghỉ người ấy luôn tưởng nhớ đến cô ấy, không nghĩ việc khác. Hình dáng của người nữ kia thường hiện trong tâm, tâm người này bị cảnh làm nhiễm ô tán loạn, vì thế đối với cảnh giới không nên tham đắm. Này các Nhân giả! Ví như có người thấy có loài bò, nai, dê có sừng, liền biết hổ và thỏ là không có sừng. Giả sử không thấy bò, nai, dê… có sừng thì đối với thỏ và hổ nhất định không sinh sự thấy là không có sừng. Người thế gian vọng thấy cũng như vậy. Người chấp có thì sinh phân biệt có, về sau tìm thể tánh của nó không có, nên cho rằng các pháp nhất định là không, cho đến nếu người chưa xa lìa tâm phân biệt, thường sinh sự hiểu biết không bình đẳng cũng như vậy.

    Này các Nhân giả! Nên dùng trí tuệ quán sát tất cả cảnh giới hoạt động của tâm đều như người vọng chấp thấy bò và thỏ. Nếu các ông quán sát như vậy thì được tùy theo ý của mình hoặc sinh trong loài người được làm vua Chuyển luân có oai lực lớn vượt hư không mà đến đây, hoặc sinh vào cung điện trên mặt trăng, mặt trời và các ngôi sao, cõi Tứ Thiên vương, Tam thập tam thiên, trời Dạ-ma, trời Đâu-suất-đà, cho đến trời Tự tại làm chủ kho tàng cung điện báu. Hoặc sinh trong các cõi trời cõi Sắc làm thân Phạm thiên, ở cõi Phạm thiên tu mười pháp định. Trong các cõi trời Vô phiền, Vô nhiệt, Thiện kiến. Này Thiện Hiện! Sắc cứu cánh, Không vô biên, Thức vô biên, Vô sở hữu, Phi tưởng phi phi tưởng, dần dần trừ hết tham dục, từ đó mà được sinh về cõi Phật thanh tịnh, thường ở trong định vi diệu giải thoát chân thật.

    Lúc ấy, Bồ-tát Kim Cang Tạng liền nói kệ:

    Do như bình vỡ
    Mà thành gạch vụn
    Sát na khác biệt
    Liên tục vô thường.
    Do giống sinh mầm
    Mầm sinh giống hoại
    Như người thợ gốm
    Dùng đất làm bình.
    Đất là pháp chỉ
    Màu bình như đất
    Nếu dùng thêm loại
    Đất sắc khác làm.
    Lửa nung chín rồi
    Sinh nhiều màu sắc
    Tiễn trúc sinh hành
    Sừng sinh từ tỏi.
    Ở chỗ nhơ bẩn
    Ruồi sinh từ trùng
    Pháp trong thế gian
    Có quả giống nhân.
    Hoặc có các vật
    Chẳng giống với nhân
    Do nhân biến hoại
    Mà có quả sinh
    Vô số các nhân
    Thể không biến hoại
    Chẳng nên vọng chấp
    Phân biệt như vậy
    Không ngã chủ tể
    Thắng ngã trong ngã
    Chẳng có ý ngã
    Cảnh giới các căn
    Hòa hợp làm nhân
    Sinh từ nơi thức
    Bậc trí phương tiện
    Khéo biết các cảnh
    Phá trừ phiền não
    Tất cả các ma
    Thế gian tham ái
    Như lạt được mật
    Nếu trừ tham ái
    Giải thoát trói buộc.
    Như loài rắn độc
    Độc sân cũng vậy
    Trong nẻo sinh tử
    Bị nhiều khổ não
    Các vị nếu muốn
    Dứt trừ khổ não
    Hãy nên chuyên tâm
    Tu tập quán hành.

     

    Phẩm 6: KIẾN LẬP A-LẠI-DA

    Bấy giờ, Đại Bồ-tát Kim Cang Tạng bảo đại chúng:

    –Các Nhân giả! Ta nhớ thuở xưa nhờ oai lực của Phật mà được định vi diệu, bỗng nhiên thấy rõ những người thế gian tu tập thiền định và chư Phật Bồ-tát cùng ở trong các cõi nước khắp mười phương. Trong đó cõi Phật Mật Nghiêm là an lạc nhất. Chư Phật Bồ-tát số như vi trần ở Liên hoa tạng. Lúc ấy ta nhất tâm chiêm ngưỡng, từ trong định tự thấy thân mình cùng các Bồ-tát ở trong cõi Mật nghiêm, lại thấy tạng giải thoát bằng như đốt ngón tay ở trong cung, sắc tướng sáng như hoa A-đát-tư, cũng như trăng sáng giữa hư không. Vừa thấy ta liền nghĩ: Đây là gì mà có việc không thể nghĩ bàn như vậy? Lúc đang nghĩ, ta liền thấy thân ta ở trong thân đó, ở trong đó thấy khắp thế gian. Bấy giờ, vô lượng Bồ-tát ở trong Liên hoa tạng cũng đều thấy và nghĩ: “Đây là việc không thể nghĩ bàn. Khi Đức Phật thể hiện những việc ấy rồi, liền thâu thần lực, các Bồ-tát đều trở lại như cũ. Ta thấy việc hy hữu này rồi, biết vô số Bồ-tát thị hiện, cảnh giới của Phật đây không thể nghĩ bàn.” Các Nhân giả! Như Lai xưa, lúc còn làm Bồ-tát, từ địa Hoan hỷ thứ nhất đến địa Pháp vân, được pháp Tổng trì câu nghĩa vô tận và các Tam-muội Thủ-lăng-nghiêm, ý sinh thân, tám thứ giải thoát, ứng hiện Thần thông giáo hóa gọi là Quang minh, tất cả công đức như vậy đã thành tựu, được thanh tịnh, mau thành Chánh giác, trụ cõi Mật nghiêm, tùy nghi giáo hóa. Vô số hình tượng Phật và Bồ-tát tự nhiên hiện khắp tất cả thế gian chuyển diệu pháp luân, khiến các chúng sinh diệt trừ ngu si, tu hành thiện pháp. Hoặc có Bồ-tát thấy thân tướng Phật Thi-lợi-bà-tha đủ tướng trang nghiêm, tự nhiên chiếu sáng, như ánh lửa lớn cùng các Bồ-tát trụ trong cung hoa sen thanh tịnh, thường ở trong định vi diệu an lạc. Hoặc thấy Đại thọ Khẩn-na-la vương, hiện trăm ngàn ức các thứ biến hóa như ánh trăng sáng chiếu khắp các cõi nước, hoặc thấy vô lượng chư Thiên trí tuệ thiện xảo, các tướng trang nghiêm, đầu đội mão báu, thân đeo chuỗi ngọc ở các cõi trời Đâu-suất… Hoặc thấy Phổ Hiền có oai lực lớn, được Nhất thiết trí biện tài vô ngại, ánh sáng nơi thân không có ai bằng, ở nơi cung điện như trăng tròn sáng, tuy ở trong biển chánh định Mật nghiêm mà hiện các hình tượng biến khắp tất cả, được các Hiền thánh cùng khen ngợi, tán thán. Vô lượng Trời, Tiên, Càn-thát-bà, Quốc vương, Thái tử cùng quyến thuộc vây quanh hầu hạ. Hoặc thấy có vị tu pháp quán hành, các chúng chư Thiên vây quanh, trụ thiền vắng lặng giống như đang nằm ngủ mà xa lìa sự hôn trầm biếng nhác, đã từng hầu hạ vô lượng chư Phật. Hoặc thấy bậc Đại Đạo sư thị hiện đản sinh, xuất gia, khổ hạnh, tu tập chánh định cho đến nhập Niết-bàn, hiện các thần thông đi, đứng, nằm, ngồi giữa cõi hư không khiến cho chư Thiên và loài người từ cõi Diêm-phù-đề cho đến trời Sắc cứu cánh đều được chiêm ngưỡng.

    Các Nhân giả! Thể tánh chư Phật chỉ có Phật mới biết, trí tuệ của Phật tối thượng không ai bằng. Như Đức Phật Thích-ca Mâu-ni đã được làm Bậc Sư Tử trong loài người, các ông cũng sẽ được như vậy. Vì thế các ông nên sinh lòng tin thanh tịnh, tin vào tánh Phật thì được giải thoát. Người ấy, hoặc sẽ được làm Chuyển luân thánh vương và các Tiểu vương cho đến sinh ở trong cung Phạm thiên được làm Thiên chủ. Các chư Thiên này chuyên cần tinh tấn ở nơi cõi Phật Liên hoa tạng thanh tịnh cùng các Bồ-tát từ hoa sen hóa sinh, nhập vào đạo Nhất thừa xa lìa tập khí tham, sân, thu phục các thiên ma ở cõi Dục, tinh tấn chí không khiếp nhược, làm cho ánh sáng Phật pháp chiếu khắp các cõi nước.

    Các Nhân giả! Nếu muốn làm Phật thì chủng tánh Phật phải thanh tịnh, chủng tánh ấy thanh tịnh rồi tức được Như Lai thọ ký thành Vô thượng Chánh giác, làm lợi ích cho tất cả những người tu hành. Ví như đại địa làm chỗ nương cho tất cả chúng sinh. Như lương y khéo bào chế thuốc khi khắp thành ấp, bình đẳng cứu giúp tất cả người bệnh, Đức Phật cũng như vậy, tâm bình đẳng giáo hóa không phân biệt, dù có bị chúng sinh cắt da thì tâm cũng không động.

    Các Nhân giả! Cảnh giới sở hành trong ngoài của tâm, đều chỉ là thức mê loạn mà thấy, ở đây không có ngã và ngã sở, năng sở cả hai tất cả đều là cảnh giới của ý thức, nương vào A-lại-da mà phân biệt như vậy. Ví như có người đặt viên ngọc vào trong nắng mặt trời, hoặc do đồ lấy lửa mà sinh ra lửa, lửa này chẳng phải ngọc, đồ lấy lửa sinh, cũng chẳng do người làm. Tâm, ý, thức cũng như vậy, do căn cảnh tác ý hòa hợp mà sinh, tánh này có phải của mê hoặc như sóng nắng, mộng huyễn sự chấp thủ, hay giống lông rùa sừng thỏ, như sét đánh ra lửa, là từ nước, từ điện, từ sấm mà sinh chăng? Không thể nhất định biết chỗ sinh. Như thấy người thợ gốm tạo ra các loại bình, các thứ dục, tâm, pháp cùng tâm sinh cũng như vậy.

    Các Nhân giả! Thể tánh của tâm không thể nghĩ bàn, người trong cõi Mật nghiêm mới có thể thấy biết hoàn toàn.

    Các Nhân giả! Thức A-lại-da của chúng sinh xưa nay viên mãn thanh tịnh, vượt ngoài thế gian cùng ở Niết-bàn, như ánh trăng sáng hiện khắp các cõi nước, người thế gian thấy có khuyết tròn nhưng thể tánh của trăng vẫn chưa từng tăng giảm, tạng thức cũng như vậy, hiện khắp trong cảnh giới của tất cả chúng sinh, tánh thường viên mãn thanh tịnh không tăng, không giảm, người vô trí vọng sinh chấp trứơc. Nếu có năng lực hiểu biết chân chánh thì được chuyển y vô lậu sai biệt, được pháp sai biệt này rất khó. Như trăng ở trong mây mà tánh vẫn thường sáng tỏ, tạng thức cũng vậy, thức lưu chuyển trong cảnh giới tập khí nhưng vẫn thường thanh tịnh. Như cây ở trong sông theo dòng trôi, nhưng cây cùng với dòng thể tướng khác nhau, tạng thức cũng vậy, các tập khí khác thường sinh khởi mà thức không bị nhiễm ô.

    Các Nhân giả! Thức A-lại-da thường làm chỗ y cứ của các pháp nhiễm tịnh, là cảnh giới thiền định hiện pháp lạc trú của các Thánh nhân và các cõi trời người. Các cõi nước chư Phật đều lấy đó làm nhân, thường làm chủng tánh cho các thừa. Nếu ai giác ngộ đựơc tức thành Phật đạo.

    Các Nhân giả! Tất cả chúng sinh có đủ công đức oai lực tự tại cho đến sinh chỗ hiểm nạn, thức A-lại-da thường ở trong đó làm chỗ y cứ. Chúng sinh từ vô thủy ở trong cảnh giới này, tự mình làm tăng trưởng tập khí các nghiệp, cũng có thể tăng trưỏng bảy thức khác, do hàng phàm phu chấp có chủ thể và đối tượng ở trong ngã.

    Các Nhân giả! Ý ở trong thân như gió thổi nhanh, gió nghiệp thổi làm các căn chuyển biến, bảy thức đồng thời chuyển như sóng dậy. Tánh vi trần thù thắng,thời gian tự tại, thế gian của ngoại đạo chấp đều là thức A-lại-da thanh tịnh.

    Các Nhân giả! Thức A-lại-da do nghiệp lực cũ và ái làm nhân, tạo thành thế gian bao nhiêu phẩm loại, người vọng chấp cho mình tạo ra, thể tướng của thức này vi tế khó biết, người mê chưa thấy rõ tâm chân thật, đối với căn, cảnh ý sinh tham ái.

    Bấy giờ, Đại Bồ-tát Kim Cang Tạng lại nói kệ:

    Này Phật tử các ông
    Vì sao chẳng nghe thấy
    Tánh tạng thức thanh tịnh
    Chỗ nương tựa các thân.
    Hoặc đủ ba mươi hai
    Tướng Phật và Luân vương
    Hoặc vô số thân hình
    Thế gian đều thấy được.
    Như trăng sáng giữa không
    Các sao cùng vây quanh
    Các thức, A-lại-da
    Ở trong thân cũng vậy.
    Như Thiên chủ cõi Dục
    Người hầu trong cung báu
    Các thần ở sông biển
    Trong nước được tự tại.
    Tạng thức ở thế gian
    Nên biết cũng như vậy
    Như đất sinh các vật
    Tâm này hiện nhiều nơi.
    Ví như vua mặt trời
    Rực sáng ngự cung báu
    Đi quanh núi Tu-di
    Chiếu sáng khắp trời, người.
    Chư Thiên và thế gian
    Thấy rồi liền kính lễ
    Phật trong cõi tạng thức
    Tướng ấy cũng như vậy.
    Hành các hạnh mười Địa
    Hiển bày pháp Đại thừa
    Ban vui khắp chúng sinh
    Thường tán thán Như Lai.
    Ở nơi thân Bồ-tát
    Đây gọi là Bồ-tát
    Phật cùng các Bồ-tát
    Đều là A-lại-da.
    Phật và các Phật tử
    Đã thọ, sẽ thọ ký
    A-lại-da rộng lớn
    Sẽ được thành Chánh giác.
    Các định ở Mật nghiêm
    Cùng định diệu tương ứng
    Ở nơi A-lại-da
    Quán sát thấy rõ ràng
    Phật và Bích-chi-phật
    Thanh văn, các ngoại đạo
    Người thấy lý không sợ
    Quán sát nơi thức này
    Vô số các cảnh thức
    Đều từ tâm biến hiện
    Bình, vỏ và các vật
    Như vậy tánh đều không
    Đều nương A-lại-da
    Chúng sinh thấy mê mờ
    Do vì các tập khí
    Chấp và đối tượng chấp
    Tánh này chẳng như huyễn
    Sóng nắng và quáng mắt
    Chẳng sinh, chẳng không sinh
    Chẳng không cũng chẳng có
    Ví như tướng dài ngắn
    Lìa một tức là không
    Người trí quán việc huyễn
    Đấy chỉ là huyễn thuật
    Chưa từng có một vật
    Mà đồng sinh cùng huyễn
    Sóng nắng và quáng mắt
    Hòa hợp có thể thấy
    Lìa một, không hòa hợp
    Quá khứ, vị lai không
    Những việc huyễn như thế
    Mỗi mỗi tướng các vật
    Đều do tâm biến hiện
    Không thể cũng không danh
    Người mê hoặc trong đời
    Tâm họ không giải thoát
    Vọng thuyết có việc huyễn
    Huyễn thành vô số vật
    Huyễn sư dùng ngói gạch
    Tạo ra các đồ vật
    Chuyên cần hoặc đến đi
    Thấy việc này chẳng thật
    Như sắt nhờ nam châm
    Mà di chuyển vị trí
    Tạng thức cũng như vậy
    Tùy chỗ phân biệt chuyển
    Tất cả các thế gian
    Đều hiện khắp mọi nơi
    Như mặt trời, ngọc báu
    Không tư duy phân biệt
    Thức này hiện khắp nơi
    Thấy cho là lưu chuyển
    Không sinh cũng không chết
    Pháp vốn chẳng lưu chuyển
    Người định thường quán sát
    Sinh tử vốn như mộng
    Khi ấy liền chuyển y
    Gọi là được giải thoát
    Đây tức là giáo lý
    Tối thượng của chư Phật
    Tư duy tất cả pháp
    Như cân, như gương sáng
    Lại như đèn sáng lớn
    Cũng như thử đá vàng
    Xa lìa nơi đoạn diệt
    Nêu lên tướng chánh đạo
    Người tu hành diệu định
    Đạt được nhânh giải thoát
    Xa lìa các tạp nhiễm
    Mà hiện rõ chuyển y.

     

    Phẩm 7: CẢNH GIỚI TỰ THỨC

    Bấy giờ, Bồ-tát Kim Cang Tạng quán khắp mười phương, từ trong ngọc châu nơi búi tóc phóng ra ánh sáng lớn, ánh sáng ấy chiếu khắp tất cả cõi nước và các chúng Bồ-tát trong hội Mật nghiêm. Phóng ánh sáng rồi, vị này liền bảo Bồ-tát Như Thật Kiến:

    –Nhân chủ! Trong núi tuyết có một con thú dữ gọi là Năng hại, dùng trăm ngàn sự biến hóa bắt các loài thú ăn thịt. Nếu nó thấy nai cái có con liền giả tiếng kêu bi thương của nai con, hoặc thấy nai cái liền hiện có sừng giống như vậy để gần gũi, khiến cho nai cái kia không sợ rồi hại mà ăn thịt, thấy các loài bò, ngựa và các loài cầm thú đều giả hình dạng giống như vậy tùy ý làm ác. Này Nhân chủ! Tất cả ngoại đạo đối với A-lại-da sinh ngã kiến cũng như con thú dữ kia biến hóa vô số hình, người chấp ngã và ngã tướng mỗi thứ sai khác cho đến rất nhỏ như vi trần. Này Nhân chủ! Các ngã chấp này trụ ở đâu? Chỉ trụ nơi thức của mình không trụ ở chỗ khác. Người chấp ngã cho rằng: Ngã cùng ý căn hòa hợp, ý căn, cảnh hòa hợp mà có thức sinh vốn không có ngã. Như duyên bên ngoài cùng hòa hợp với hoa mà có mùi hương, khi chưa hòa hợp thì không có hương. Do đó nên biết, chỉ có tâm thức và tâm pháp không có ngã riêng, như quả ở trong mâm, như đèn ở trong lồng, như người được cỏ Y-thi-ca văn đồ, chỉ do tâm nhân duyên và tâm pháp sinh, trong này không có ngã cũng không có sinh, chỉ một tướng vi diệu xưa nay vắng lặng, là cảnh giới tự chứng của người tu pháp Quán hành của chư Phật, Bồtát, hàng ngoại đạo không hiểu do thức nên sinh ngã kiến, không biết pháp trí mà phân biệt chấp trước có không, hoặc luận về một hoặc nhiều ngã và ngã sở. Như con thú dữ kia giết hại rất nhiều loài vật,

    kiến chấp này cũng như vậy, khiến cho các chúng sinh lưu chuyển trong sinh tử, không chịu gần gũi Phật, Bồ-tát và các bậc Thiện tri thức, thế nên, lần lượt xa lìa, không có lúc hướng về trái với Thánh đạo, mất hết lợi ích. Đối với pháp Tam thừa cho đến Nhất thừa cũng không được chứng đắc, do chấp trước ràng buộc nên không thấy sự thật, không được dự vào cõi Mật nghiêm cho đến tên gọi cũng không được nghe. Này Nhân chủ! Những người tu Quán hành đều nhân nơi thức thanh tịnh này mà trừ ngã kiến, ông và các Đại Bồ-tát cũng nên siêng tu như vậy, lại giảng nói cho các người khác khiến chóng hội nhập vào cõi Phật Mật Nghiêm.

     

    Phẩm 8: A-LẠI-DA VI MẬT

    Bấy giờ, trong chúng hội có Bồ-tát tên là Bảo Thủ nói với vua chúng Sắc Tối Thắng:

    –Nhà vua nên thưa hỏi Bồ-tát Kim Cang Tạng trụ ở trong Tammuội, tất cả thế gian có các pháp xa lìa các phân biệt và danh tự, không tương ưng với danh tướng, tự tánh của pháp ấy trụ ở đâu, các Phật tử này nhất tâm mong được nghe.

    Khi ấy vua Sắc Tối Thắng liền theo nghĩa đó mà hỏi:

    Danh tướng các cảnh giới
    Tất cả pháp thế gian
    Đây chỉ là phân biệt
    Do lìa phân biệt có.
    Như vậy mà lập danh
    Danh ấy trú chỗ nào
    Bậc Kim cang tự tại
    Xin giảng nói cho tôi.

    Bấy giờ, Bồ Tát Kim Cang Tạng dùng kệ đáp:

    Các pháp trong thế gian
    Tất cả chỉ có danh
    Do tưởng mà lập nên
    Lìa danh không nghĩa khác.
    Bốn uẩn chỉ danh tự
    Vì thế gọi là danh
    Như tên gọi trưởng giả
    Chỉ danh không có thể.
    Phật và các Phật tử
    Chỉ nhân tướng gọi tên
    Lìa tướng mà có danh
    Là phân biệt không thành
    Do vì nương nơi tướng
    Phân biệt vô số danh
    Như cung kính, nói năng
    Đây đều không thật có
    Chỗ phàm phu phân biệt
    Đều nương chấp theo tướng
    Vì vậy pháp thế gian
    Lìa tướng tức là không
    Bình, vỏ và xe cộ
    Tên gọi đều khác nhau
    Sắc tướng có thể thuyết
    Thể tánh không thật có
    Các sắc pháp thế gian
    Chỉ có tướng không khác
    Nương vào tướng lập danh
    Danh này không thật có
    Vua nên quán thế gian
    Lìa danh không thật có
    Chỉ do tâm phân biệt
    Sinh khởi sự chấp trước
    Nếu xa lìa phân biệt
    Thì chấp thủ không sinh
    Vô sinh tức chuyển y
    Chứng được pháp vô tận
    Vì thế nên Đại vương
    Thường phải quán tưởng pháp
    Chỉ là tâm phân biệt
    Lìa đây thì không có
    Hình tướng và thể chất
    Tăng trưởng cùng hoại diệt
    Những tên gọi như vậy
    Đều chỉ là tưởng sắc
    Danh, tướng và phân biệt
    Thể tánh vốn không khác
    Tùy theo nghĩa thế tục
    Kiến lập không giống nhau
    Nếu xa lìa danh tự
    Tìm kiếm thể của vật
    Quá khứ và vị lai
    Việc này không có được
    Biết các thức sinh khởi
    Biết pháp không thật có
    Biết nó chỉ là danh
    Pháp thế gian như vậy
    Do danh phân biệt pháp
    Pháp không đúng với danh
    Các pháp tánh như vậy
    Không trụ nơi phân biệt
    Do pháp chỉ có danh
    Tưởng thì không có thể
    Tưởng không, danh cũng không
    Nếu không còn phân biệt
    Thân tâm đều thanh tịnh
    Như lửa đốt cây rồi
    Hoàn toàn không sinh hại
    Ví như người gánh nặng
    Tên người gánh nặng này
    Tùy gánh nặng nên khác
    Tướng người gánh khác nhau
    Danh như vật được gánh
    Phân biệt tên người gánh
    Do nơi các loại danh
    Phân biệt tên khác nhau
    Như thấy người làm ác
    Thấy người do làm ác
    Người ác phân biệt hai
    Chỉ có nơi danh tự
    Trong các đại hòa hợp
    Do phân biệt có sắc
    Nếu xa lìa các đại
    Sắc tánh tức không có
    Như đức y nơi bình
    Bình theo tên cũng vậy
    Bỏ tên mà lấy bình
    Bình hoàn toàn không có
    Bình không trụ thể bình
    Danh đâu trụ ở danh
    Cả hai sinh phân biệt
    Danh lượng cũng chẳng có
    Người trụ định như vậy
    Tâm không bị dao động
    Ví như vàng và đá
    Xưa nay tướng nước không
    Cùng với lửa hòa hợp
    Hoặc như nước lưu chuyển
    Tạng thức cũng như vậy
    Thể pháp chẳng lưu chuyển
    Các thức cùng tương ưng
    Cùng pháp đồng lưu chuyển
    Như sắt nhờ nam châm
    Mà di chuyển qua lại
    Cả hai không quan hệ
    Tướng trạng có quan hệ
    Lại da cùng bảy thức
    Nên biết cũng như vậy
    Bị tập khí trói buộc
    Không người mà vẫn có
    Ở khắp thân chúng sinh
    Đi khắp các đường hiểm
    Như sắt cùng nam châm
    Cả hai chẳng biết nhau
    Hoặc xa lìa đường hiểm
    Mà trụ nơi các Địa
    Lực thần thông tự tại
    Thủ-lăng-nghiêm Như huyễn
    Cho đến Đà-la-ni
    Đều thành tựu tất cả
    Tán thán công đức Phật
    Và làm việc cúng dường
    Hoặc hiện vô lượng thân
    Một thân vô lượng tay
    Vai, đầu, miệng và lưỡi
    Dần dần đến vô lượng
    Đi đến mười phương cõi
    Cúng dường các Như Lai
    Hoặc mưa các hoa đẹp
    Y báu và chuỗi ngọc
    Chất thành đống to hơn
    Như ngọn núi Tu-di
    Cúng dường các Như Lai
    Và các vị Bồ-tát
    Hoặc làm cung điện báu
    Như mây sáng rực rỡ
    Hóa hiện các Thiên nữ
    Dạo chơi ở trong đó
    Dùng đủ thứ âm nhạc
    Để dâng cúng chư Phật
    Hoặc cùng Phật, Bồ-tát
    Thường ở chung một chỗ
    Tự tại mà nhiếp phục
    Tất cả các ma oán
    Tự chứng đắc Tam-muội
    Chuyển được chỗ sở y
    Xiển dương năm loại pháp
    Tám thức và vô ngã
    Liên tục không dừng nghỉ
    Nhất tâm mà cúng dường
    Hoặc hiện làm thân nhỏ
    Số đó như vi trần
    Hoặc hiện làm thân lớn
    Vô biên không thể lường
    Đủ các loại sắc tướng
    Để cúng dường Như Lai
    Hoặc ở trong thân mình
    Thâu nạp các thế giới
    Đặt ở trong hạt cải
    Đem biển cả gom thành
    Bằng như dấu chân bò
    Trong các chúng sinh này
    Thân tâm không loạn động
    Dùng tất cả vật dụng
    Bình đẳng làm lợi ích
    Như nhật, nguyệt, như đất
    Như nước và lửa, gió
    Lại như cõi báu lớn
    Cũng như vị thuốc hay
    Các pháp không sinh diệt
    Không đoạn cũng không thường
    Một, khác và đến đi
    Như vậy đều không có
    Giả lập các thứ danh
    Đây là tánh Biến kế
    Các pháp giống như huyễn
    Như mộng thành Thát-bà
    Sóng nắng, trong sắc nước
    Vòng lửa, mây, điện chớp
    Trong đó vọng chấp thủ
    Đây là tánh Biến kế
    Đủ các thứ tên gọi
    Vô số pháp thuyết giảng
    Đây đều không thật có
    Là do tánh Biến kế
    Tất cả pháp thế gian
    Không xa lìa danh sắc
    Đây đều chỉ có danh
    Lìa danh không nghĩa khác
    Tánh Biến kế như vậy
    Ta vì thế gian thuyết
    Mắt duyên theo các sắc
    Hòa hợp cùng sinh khởi
    Tiếng phát theo dùi trống
    Mầm từ đất mà sinh
    Cung điện và bình, vỏ
    Đều do các duyên khởi
    Chúng sinh và các pháp
    Đều nương theo tha tánh
    Hoặc là pháp vô lậu
    Không thể lìa nghĩa này
    Tự chứng trí sinh khởi
    Tánh này là chân thật
    Tướng các pháp sai biệt
    Tự tánh pháp đã thuyết
    Nếu xa lìa tự tánh
    Các pháp không hiện rõ
    Như người dùng các vật
    Làm đủ thứ hình giả
    Sắc tướng tuy không đồng
    Tánh đều chẳng chắc thật
    Thế gian đều như vậy
    Các thứ đều không thật
    Do vọng tình chấp trước
    Biến kế chẳng có khác
    Ví như ngọc Ma-ni
    Tùy sắc mà hiện hình
    Thế gian cũng như vậy
    Chỉ do phân biệt có
    Thể dụng không tồn tại
    Vì tánh Biến kế này
    Như thành Càn-thát-bà
    Không thành mà giống thành
    Cũng chẳng phải không nhân
    Có thể thấy như vậy
    Thế gian vô số vật
    Nên biết cũng như vậy
    Mặt trời và các núi
    Nhà cửa và khói mây
    Mỗi thể tướng khác nhau
    Chưa từng có xen lẫn
    Không cùng không tự, tha
    Thể tánh đều không thành
    Chỉ là chỗ phân biệt
    Tự tánh của Biến kế
    Các vật ngoài nhân sinh
    Chẳng phải không có nhân
    Hoặc có hoặc không có
    Đây đều là vọng chấp
    Danh nương tướng sinh khởi
    Hai thứ phân biệt sinh
    Chánh trí và như như
    Xa lìa sự phân biệt
    Tướng tâm như hiện rõ
    Ý cùng làm sở y
    Ý và năm tâm sinh
    Cũng giống như sóng biển
    Tập khí không bắt đầu
    Cảnh giới cũng như vậy
    Do tâm tập khí sinh
    Cảnh khiến tâm mê loạn
    Nương theo thức Lại da
    Tất cả các chủng tử
    Cảnh giới tâm như hiện
    Vì thế gian mà thuyết
    Bảy thức, A-lại-da
    Lần lượt sinh ra tướng
    Tám loại thức như vậy
    Không thường cũng không đoạn
    Tất cả các thế gian
    Tợ có sự sắp đặt
    Chấp có các chúng sinh
    Ngã và ba hòa hợp
    Phát sinh các thứ thức
    Phân biệt các cảnh giới
    Hoặc vọng chấp là có
    Do người tạo nghiệp nhân
    Sinh ở cõi Phạm thiên
    Trong ngoài các thế gian
    Thế gian chẳng ai tạo
    Nghiệp và vi trần nghiệp
    Chỉ là A-lại-da
    Biến hiện giống với cảnh
    Tạng thức không duyên tạo
    Thức cũng không tạo duyên
    Các thức tuy lưu chuyển
    Không có ba hòa hợp
    Thể Lại-da thường trụ
    Các thức cùng sinh khởi
    Như bánh xe, thủy tinh
    Cũng như trăng và sao
    Từ đây sinh tập khí
    Mỗi loại tự tăng trưởng
    Lại tăng trưởng thức khác
    Các thức khác cũng vậy
    Thường lưu chuyển như vậy
    Người ngộ tâm mới biết
    Ví như lửa đốt cây
    Lần lượt mà lan khắp
    Cây này đốt cháy rồi
    Lại đốt sang cây khác
    Nương theo thức Lại-da
    Tâm vô lậu cũng vậy
    Trừ dần các hữu lậu
    Đoạn dứt pháp luân hồi
    Đây là hiện pháp lạc
    Nơi cảnh giới Tam-muội
    Con đường của bậc Thánh
    Truyền khắp mười phương nước
    Như vàng ở trong quặng
    Không thể thấy được vàng
    Người trí khéo nung luyện
    Vàng ấy mới sáng ra
    Tạng thức cũng như vậy
    Bị tập khí trói buộc
    Tam-muội đã tịnh trừ
    Người hành định thấy sáng
    Như lạc chưa đong váng
    Hoàn toàn không thấy tô
    Cho nên các bậc Trí
    Nấu lạc mà được tô
    Tạng thức cũng như vậy
    Bị che bởi các thức
    Những người định Mật nghiêm
    Siêng quán mới chứng được
    Ánh sáng lớn Mật nghiêm
    Đáng xưng trí vi diệu
    Phật tử siêng tu tập
    Thường sinh trong nước này
    Cõi sắc và Vô sắc
    Không, thức, phi phi tưởng
    Ở đó thường siêng tu
    Mà sinh đến chỗ này
    Các Phật tử trong đây
    Oai quang giống mặt trời
    Ở nơi chỗ tu hành
    Giảng ý nghĩa tương ứng
    Pháp chứng của Như Lai
    Theo thấy mà chuyển y
    Tất cả Phật Thế Tôn
    Thọ quả vị Quán đảnh
    Tuy trụ cõi Mật nghiêm
    Tùy nghi hợp với vật
    Hoặc thấy, hoặc nghe pháp
    Giữa không mà biến hóa.

    Bấy giờ, Đại Bồ-tát Kim Cang Tạng lại bảo đại chúng:

    –Các Nhân giả! Thức A-lại-da từ vô thủy đến nay huân tập các tập khí hý luận, lại bị các nghiệp trói buộc luân hồi không dừng. Như biển nhân nơi gió mà khởi lên các sóng thức thường sinh diệt không ngừng. Chúng sinh không tự biết được, theo thức của mình hiện ra các cảnh giới. Nếu tự biết rõ như lửa đốt củi, thì tập khí đều dứt trừ, đi vào quả vị vô lậu gọi là Thánh nhân.

    Các Nhân giả! Thức A-lại-da biến hóa tựa như các cảnh, hoàn toàn đối với thế gian ý nhiễm ô, duyên chấp theo ngã và ngã sở, các thức đối với cảnh, mỗi mỗi đều phân biệt.

    Các Nhân giả! Tâm tích tập ý nghiệp cũng vậy, ý thức biết rõ tất cả các pháp, năm thức phân biệt cảnh giới hiện tiền, như người bệnh nhặm mắt thấy tựa như vầng quáng, ở trong tâm tựa như có sắc, chẳng phải sắc chấp là sắc.

    Các Nhân giả! Như ngọc báu Ma-ni thể tánh thanh tịnh, nếu đặt giữa ánh sáng mặt trời, tùy theo chỗ thích ứng của viên ngọc mà mưa xuống các vật báu. Thức A-lại-da cũng vậy, là kho tàng thanh tịnh của các Như Lai cùng với tập khí hòa hợp biến chuyển giống như các sắc trong khắp thế gian, nếu hợp với tướng vô lậu thì mưa xuống các pháp công đức. Như sữa biến thành ván sữa cho đến thành sữa đặc, thức A-lại-da cũng vậy, biến đổi giống như các sắc của thế gian, như người bị đau mắt, do bệnh nhặm mắt nên thấy giống như vầng quáng, tất cả chúng sinh cũng như vậy, do tập khí che lấp, ở trong tạng thức, mắt sinh ra các sắc cũng vậy. Sự thấy sắc này giống như sóng nắng xa lìa có, không đều là sự biến hiện của A-lại-da.

    Này các Nhân giả! Nương theo nhãn sắc tựa có thức sắc, như việc huyễn sinh ở trong mắt, tướng ấy dao động như khi đốt ngọn lửa.

    Các Nhân giả! Tất cả các sắc đều là A-lại-da cùng với sắc huân tập tương ưng biến hóa tựa như tướng của nó chẳng có thể khác biệt, đồng với sự phân biệt của phàm phu.

    Các Nhân giả! Tất cả chúng sinh hoặc ngồi, hoặc nằm, hoặc đi, hoặc đứng, say sưa, ngủ nghỉ cho đến chạy tán loạn đều do thức Alại-da. Ví như ánh sáng nắng gay gắt của mặt trời chiếu xuống mặt đất làm lay động giống như dòng nước làm cho những con thú đang khát mê lầm chạy theo. Thức A-lại-da cũng như vậy, thể tánh chẳng phải sắc mà hiện giống như sắc. Người phân biệt vọng sinh chấp trước như sức hút của nam châm khiến sắt di chuyển, tuy không có tâm tựa như có tâm. Thức A-lại-da cũng như vậy. Vì chấp giữa pháp sinh tử qua lại trong các nẻo, chẳng phải ngã mà giống ngã. Như trong nước có vật, tuy không có sự hiểu biết mà theo dòng nước chuyển động không dừng, thức A-lại-da cũng vậy, tuy không phân biệt mà nương thân vận hành. Như có hai con voi mạnh khoẻ đấu nhau. Nếu một con bị thương nó liền rút lui. Nên biết thức A-lại-da cũng như vậy. Thức này đoạn các phần tập nhiễm, nhưng không bị lưu chuyển. Ví như hoa sen ra khỏi bùn sáng suốt thanh tịnh lìa khỏi phiền não, chư Thiên quý nhân thấy đều kính trọng, thức A-lại-da cũng vậy, ra khỏi bùn tập khí trong sáng, được chư Phật, Bồ-tát và bậc Đại nhân quý trọng. Như thế gian mong cầu có ngọc báu, đối với kẻ ngu thường bị nhiễm ô, bậc Trí được rồi liền dâng lên vua, dùng để trang sức làm mũ báu đội cho vua. Thức A-lại-da cũng vậy, là chủng tánh thanh tịnh của các Như Lai, đối với hàng phàm phu thường bị tạp nhiễm. Bồ-tát chứng đắc, đã đoạn dứt các tập khí cho đến thành Phật thường giữ gìn vật báu đó. Như ngọc quý ở trong nước bị vỏ ốc bao chung quanh, thức A-lại-da cũng vậy, ở trong biển sinh tử bị các tập khí ác ngăn che nên không hiện ra.

    Các Nhân giả! Thức A-lại-da có năng thủ, sở thủ, sinh ra hai tướng giống như rắn hai đầu muốn đến chỗ ưa thích. Cũng vậy thức này cùng với sắc tướng sinh khởi, người thế gian chấp làm sắc, hoặc chấp ngã, ngã sở hoặc có hoặc không, có thể tạo ra thế gian mà đối với thế gian được tự tại.

    Các Nhân giả! Thức A-lại-da tuy biến hiện nhiều loại mà tánh rất thâm sâu, người vô trí không thể hiểu rõ, ví như huyễn sư giả tạo ra các con vật hoặc đi hoặc chạy cũng như chúng sinh đều không nhất định là thật. Thức A-lại-da cũng như vậy, tạo ra các thế gian và chúng sinh nhưng không phải thật, kẻ phàm phu không hiểu, vọng sinh chấp trước. Bậc trượng phu khởi tánh thù thắng tự tại mà không thấy.

    Các Nhân giả! Ý có thể phân biệt tất cả thế gian, cái thấy phân biệt này như tính chất trong tranh, như hình trong gương, như người nằm mộng thấy vật, như cung Thích Đề-hoàn Nhân, như thành Cànthát-bà, như âm vang trong núi, như sóng nắng, như bóng cây trên dòng, như bóng trăng trong ao, người phân biệt đối với A-lại-da cũng vọng chấp như vậy. Hoặc có người đối với thức này có thể chân chánh quán sát, biết các thế gian đều là tự tâm thì sự thấy phân biệt này đều là chuyển diệt.

    Các Nhân giả! Thức A-lại-da là sở y và các pháp tập khí, là tâm phân biệt tán loạn, nếu xa lìa tâm phân biệt liền trở thành vô lậu, giống như hư không. Nếu các Bồ-tát ở nơi A-lại-da đắc Tam-muội sinh ra thiền định giải thoát vô lậu, được sức phương tiện thần thông tự tại, các pháp công đức, mười nguyện viên mãn thì ý sinh thân, chỗ chuyển sở y của thức thường trụ đồng với tánh của hư không chẳng hoại diệt.

    Các Nhân giả! Như Lai thấy khắp tất cả thế gian không có hoại diệt. Người nhập Niết-bàn chẳng phải là hoại diệt, cũng chẳng phải không có chúng sinh mà nay mới sinh cõi nước trong mười phương đồng một pháp tánh. Chư Phật xuất hiện hay không xuất hiện ở thế gian, tất cả các pháp trụ nơi pháp tánh vẫn không thường không đoạn. Nếu người giải thoát cảnh giới sinh diệt của chúng sinh tức là hoại tánh Nhất thiết trí của Như Lai. Phật biết pháp quá khứ, vị lai, hiện tại không bình đẳng, nếu chúng sinh diệt Niết-bàn thì ai xa lìa khổ, hữu dư, vô dư và những việc hàn phục các ma đều là vọng thuyết. Do đó nên biết những người tu quán hành chứng được thân thường trụ giải thoát, xa lìa các uẩn, diệt các tập khí, ví như thanh sắt nóng bỏ vào nước lạnh, sức nóng tuy không còn nhưng thanh sắt vẫn không hoại diệt.

    Các Nhân giả! Biển thức A-lại-da bị hý luận thô trọng va chạm nên năm pháp, ba tánh, sóng các thức tương tục sinh khởi, có cảnh giới và tướng dao động, ở nơi chỗ vô nghĩa mà hiện nghĩa như thật.

    Các Nhân giả! Thức A-lại-da đi trong rừng các uẩn, ý thì đi trước, ý thức quyết định sắc và các cảnh. Năm thức nương theo căn hiện rõ cảnh giới, chấp thủ cảnh giới đều là thức A-lại-da.

    Các Nhân giả! Thức A-lại-da cùng mạng sống, hơi ấm, xúc hòa hợp mà trụ. Ý trụ nơi thức này, thức này lại trụ nơi ý, ngoài ra năm thức cũng trụ nơi tự căn.

    Các Nhân giả! Tâm ý, thức trụ nơi các uẩn bị nghiệp dẫn dắt lưu chuyển không dừng, ái nhân nơi nghiệp mà sinh, do nghiệp thọ thân, thân lại tạo nghiệp, bỏ thân này rồi lại thọ thân khác như trùng bò trong hang, tâm và tâm pháp sinh khởi các nẻo, lại chứa nhóm các uẩn.

    Các Nhân giả! Mạng sống, hơi ấm và thức nếu xa lìa thân này thì không còn sự hiểu biết giống như gỗ, đá.

    Các Nhân giả! Tâm chấp ngã tạng thức này gọi là ý, chấp thủ các cảnh giới gọi là thức, tâm có thể nương thân, ý chấp các cõi, ý thức hiện rõ năm thứ phân biệt. Tạng thức là nhân sinh khởi các thức, ý và ý thức lại từ đẳng vô gián duyên mà khởi, năm thức lại nương vào tăng thượng duyên mà sinh, đồng thời do tự căn làm tăng thượng.

    Các Nhân giả! Thân như thây chết mà đứng dậy, như sóng nắng tùy theo các hành làm nhân duyên mà di chuyển, chẳng phải hư vọng, chẳng phải chân thật, bị tham ái dẫn dắt tánh không, vô ngã.

    Các Nhân giả! Ý, các thức cùng tâm sinh, năm thức lại cùng ý thức sinh. Đại địa thường sinh khởi lưu chuyển như vậy.

    Các Nhân giả! Thức A-lại-da bị ái huân tập mà được tăng trưởng, tự tăng trưởng rồi lại tăng trưởng các thức khác như bánh xe quay không dừng, vì các thức cho nên sinh ra các cõi, ở trong các cõi thức lại tăng trưởng, thức cùng thế gian hỗ tương làm nhân, như trong sông nước đầu dòng cuối dòng đều không ngừng chảy, như mầm cùng hạt giống tương tục mà sinh mỗi loại khác nhau hiện ra rõ ràng. Thức hành cũng vậy, hòa hợp ba thứ rồi rồi lại tiếp tục hòa hợp phân biệt mà sinh không đoạn dứt, nhân nơi các pháp trong, ngoài mà sinh khởi. Tất cả phàm phu không được tự tâm. Phật tử các ông nên siêng quán sát.

    Lúc đó, vua chúng Sắc Tối Thắng lại hướng về Đại Bồ-tát Kim Cang Tạng nói kệ:

    Người được sự không sợ
    Tạng Kim cang Tam-muội
    Khéo nhập vào Mật nghiêm
    Thuyết giảng tất cả pháp.
    Phật và các Phật tử
    Chánh tư duy Tam-muội
    Thấy được tướng các pháp
    Vi diệu không gì bằng.
    Nguyện xin Bậc Đại Trí
    Vì chúng tôi tuyên thuyết
    Tôn giả thường an trụ
    Cung Nguyệt tạng ma-ni.
    Ngồi trên tòa Sư tử
    Các Bồ-tát vây quanh
    Mong vì các Đại chúng
    Thuyết pháp Định Mật Nghiêm.
    Đây là Phật Nguyệt Tràng
    Vì Đại chúng diễn thuyết
    Đại chúng sẽ đến đây
    Xin thuyết không mỏi mệt.

    Lúc đó, nơi vô lượng thân của Đức Phật Nguyệt Tràng ở cung điện chư Thiên cõi Dục, cõi Sắc, có vô số Bồ-tát và chư Thiên vây quanh cúng dường, thuyết pháp Tu quán hành thật tướng và các pháp Vô sở úy ở trong hội Mật nghiêm, các vị Bồ-tát đó nghe rồi chứng được Tam-muội trí tương ưng, tâm không thích trụ vào quả vị cũng không thích trụ nơi thật tế, ở trong định cùng nhau quán sát. Tâm mỗi vị đều nghĩ: Ai đã thấy và chứng đắc pháp Thật tướng quán hành? Làm sao mà thấy được người này? Tâm họ sinh khát ngưỡng, cùng nhau im lặng. Các Phật tử đó lại nghĩ: Đây là định gì? Thế nào là chẳng phải định? Định ở chỗ nào? Những gì là đối tượng của định ấy? Nghĩ như vậy rồi, thấy vị đứng đầu của các Bồ-tát trong cõi Mật nghiêm, đầu đội mũ báu trang nghiêm bằng ba mươi hai tướng tốt các Vị Bồ-tát đó từ định xuất ra, mặc y phục tốt đẹp, ở vô lượng cõi Phật từ phương khác đến, nhất tâm chiêm ngưỡng Bồtát Kim Cang Tạng.

    Bấy giờ, Đại Bồ-tát Kim Cang Tạng nhìn khắp bốn phương thấy các Đại chúng, liền sinh ý nghĩ muốn thuyết pháp, vui vẻ mỉm cười phát ra âm thanh hòa nhã nói kệ:

    Này Phật tử các ông
    Nên nhất tâm lắng nghe
    Cảnh định khó nghĩ bàn
    Chẳng do phân biệt biết
    Định và người hành định
    Duyên định cũng như vậy
    Lìa các dục bất thiện
    Sẽ có được giác quán
    Tịch tĩnh sinh hỷ lạc
    Là nhập vào thiền định
    Lần lượt sinh như vậy
    Bốn, tám cho đến mười
    Ngoại đạo chấp trước ngã
    Thường tu các định này
    Tất cả hàng Thanh văn
    Bích-chi-phật cũng vậy
    Biết rõ ở thế gian
    Tự tướng của các pháp
    Uẩn, xứ như nhà trống
    Trong này không có ngã
    Không ý nghĩ, động tác
    Như các phần thây chết
    Chỉ có ba hòa hợp
    Vốn không người tạo tác
    Hàng ngoại đạo tu định
    Khởi chấp về tánh không
    Người này mê tướng pháp
    Hoại diệt tất cả pháp
    Nếu có thể tu hành
    Định vi diệu Như Lai
    Biết rõ uẩn vô ngã
    Thì các chấp đều diệt
    Tất cả chỉ có thức
    Các pháp tướng đều không
    Không tướng năng, tướng sở
    Không giới cũng không uẩn
    Phân tích đến vi trần
    Cũng đều không chỗ trụ
    Đất, nước cùng các vật
    Đều từ phân biệt sinh
    Người không biết tánh ấy
    Chấp thủ tướng như vậy
    Sắc xấu cùng sắc đẹp
    Các sắc khác cũng vậy
    Ví như trong hư không
    Mây, sấm các tia chớp
    Tư duy như bộ sương
    Ở khắp cả thế gian
    Và quán tưởng biến xứ
    Quán ở trong các đại
    Thân có sắc không sắc
    Người định tư duy đúng
    Nếu duyên theo một tâm
    Gọi là duyên thanh tịnh
    Như đối tượng phân biệt
    Cảnh ấy thành sở duyên
    Người tà định, định sai
    Vọng chấp cho là định
    Người định ở trong định
    Rõ đối là tạng thức
    Pháp và các pháp tướng
    Tất cả đều diệt hết
    Người được định thù thắng
    Khéo giảng thuyết các định
    Phá những người tu định
    Biết pháp bằng trí sai
    Hoặc người có trí kém
    Chấp pháp và chấp ngã
    Cho mình nói chân thật
    Khéo thuyết giảng các pháp
    Chấp trước các pháp tướng
    Hại mình và hại người
    Không tướng năng tướng sở
    Vọng sinh thấy phân biệt
    Vị ngọt hay trừ nóng
    Đắng, chua, mặn trị đàm
    Sự cay biến đổi lạnh
    Mặn hay sinh bệnh phong
    Trong thân có đàm, nhiệt
    Cùng sinh ra bệnh sốt
    Hoặc lại chỉ do gió
    Ba thứ hòa hợp sinh
    Do mỗi bệnh khác nhau
    Lương y nói các cách
    Đường phèn và đường cát
    Cùng sáu loại thúc ăn
    Trừ được các bệnh sốt
    Và nhiều bệnh trong thân
    Nếu pháp có tự tánh
    Và cùng tất cả tướng
    Người bệnh uống không đúng
    Thuốc không trừ được bệnh
    Người đời làm sao thấy
    Uống thuốc bệnh được lành
    Người định quán thế gian
    Chỉ là thức Lại-da
    Biến dị mà lưu chuyển
    Như các con vật giả
    Không tướng năng, tướng sở
    Uẩn cùng với các uẩn
    Cũng không khác chi phần
    Do có các chi phần
    Trong đời không chủ tể
    Mà tạo ra thế gian
    Gom tất cả vi trần
    Chẳng phân tán mười phương
    Lần đầu chẳng nhỏ nhất
    Tiếp theo như ngón tay
    Hai ngón hoặc ba ngón
    Các vật hòa hợp chuyển
    Mạt-na mỗi sai khác
    Nghĩa như vậy đều không
    Phi thời, phi thắng tánh
    Và ba pháp tạo ra
    Chẳng phải không có nhân
    Tự nhiên mà có được
    Đây do tập khí nghiệp
    Làm cấu vế trong tâm
    Nương tâm và nhãn căn
    Các thứ vọng phân biệt
    Ý cùng với ý thức
    Và thêm A-lại-da
    Hiện ra khắp thế gian
    Như huyễn tạo các vật
    Bình cùng các cảnh giới
    Đều lấy tâm làm thể
    Chẳng phải bình, giống bình
    Cho nên nói là không
    Các sắc của thế gian
    Cung điện các cõi trời
    Đều là A-lại-da
    Biến đổi có thể thấy
    Thân thể của chúng sinh
    Từ đầu đến chân tay
    Sinh nhanh hoặc sinh chậm
    Không ngoài A-lại-da
    Phiền não ở trong tâm
    Phàm phu không thể thấy
    Tánh này chẳng có thật
    Cũng chẳng phải là không
    Như người dùng các vật
    Đánh vỡ những cái bình
    Tánh vật nếu là không
    Chẳng thể làm bình vỡ
    Như lượng núi Tu-di
    Ngã kiến chưa là ác
    Kiêu mạng và chấp không
    Ác này còn ác hơn
    Tánh không, tùy căn thuyết
    Không nên giảng sai chỗ
    Nếu thuyết giảng sai chỗ
    Cam lộ thành thuốc độc
    Tất cả các chúng sinh
    Sinh khởi các kiến chấp
    Muốn đoạn trừ các kiến
    Vì vậy thuyết lý không
    Nghe không chấp làm thật
    Không thể đoạn kiến chấp
    Chấp này không thể trừ
    Như bỏ việc chữa bệnh
    Ví như lửa đốt cây
    Cây hết, lửa không còn
    Cây chấp nếu đã đốt
    Lửa không, cũng tắt hết
    Lúc lửa trí tuệ sinh
    Các kiến chấp được trừ
    Đốt hết các phiền não
    Tất cả đều thanh tịnh
    Mâu-ni dùng trí này
    Giải thoát nơi Mật nghiêm
    Không thấy dùng rừng thỏ
    Phá hoại ở núi cao
    Thạch nữ chẳng có con
    Cầm tên bắn vào vật
    Chưa nghe muốn chiến đấu
    Mà tìm cung sừng thỏ
    Ai tạo nên phòng nhà
    Khiến con Thạch nữ tạo
    Tất cả pháp tánh không
    Cùng pháp thường đồng thể
    Lúc đầu ở thai tạng
    Sắc sinh thường hoại diệt
    Lìa không chẳng có sắc
    Lìa sắc chẳng có không
    Như trăng cùng ánh sáng
    Trước sau thường không khác
    Các pháp cũng như vậy
    Tánh không vẫn đồng nhất
    Lưu chuyển không khác nhau
    Chỗ làm được thành tựu
    Thân này như tử thi
    Xưa nay không tự tánh
    Luôn bị ái ràng buộc
    Bị cảnh động dẫn dắt
    Phật thuyết giảng lý không
    Vì muốn đoạn các kiến
    Các ông người có trí
    Phải nên nhất tâm học
    Ví như nhà huyễn thuật
    Dùng lực các chú thuật
    Cỏ cây và các duyên
    Tùy ý tạo các vật
    Nương theo mắt và ái
    Ý theo sắc, ánh sáng
    Như vậy, nhãn thức sinh
    Như huyễn, như sóng nắng
    Thức này không chỗ đến
    Cũng không có chỗ đi
    Tánh các thức như vậy
    Không nên chấp có, không
    Như Thạch nữ có con
    Như sừng thỏ, lông rùa
    Xưa nay không có tánh
    Vọng lập nên tên gọi
    Loài sư, tử, gấu, bi
    Đều là không có sừng
    Vì sao chẳng phân biệt
    Chỉ bảo thỏ không sừng
    Người đàm luận khéo léo
    Sao không thể tuyên thuyết
    Những bậc Trí đời trước
    Chỉ nói thỏ không sừng
    Người mê vọng phân biệt
    Như câm và điếc mù
    Người này không có trí
    Không thể tự chứng pháp.
    Chỉ theo lời khác chuyển
    Đâu cần phải phân biệt
    Nếu xa lìa phân biệt
    Nên sinh cõi Mật nghiêm
    Trong chánh định nhất tâm
    Hiện khắp mười phương cõi
    Ví như cung điện trời
    Các sao và mặt trăng
    Nương ở núi Tu-di
    Nhờ sức gió chuyển động
    Bảy thức cũng vậy
    Nương vào A-lại-da
    Giữ gìn các tập khí
    Mỗi mỗi thường lưu chuyển
    Ví như nương nơi đất
    Sinh trưởng tất cả vật
    Tất cả loài hữu tình
    Cho đến những ngọc quý
    Tạng thức cũng như vậy
    Chỗ nương của các thức
    Ví như con chim công
    Lông cánh nhiều màu sắc
    Trống, mái ưa thích nhau
    Cùng vui vẻ náo nức
    Người định quán Lại-da
    Nên biết cũng như vậy
    Chủng tử và các pháp
    Cùng lần lượt nương nhau
    Ví như trăm dòng sông
    Ngày đêm chảy ra biển
    Dòng sông vẫn không cạn
    Biển thì cũng chẳng khác
    Tạng thức cũng như vậy
    Thâm sâu không có bờ
    Tập khí của các thức
    Ngày đêm thường lưu chuyển
    Như đất có nhiều báu
    Và các loài vật khác
    Ban cho các chúng sinh
    Tùy theo người lấy dùng
    Tạng thức cũng như vậy
    Cùng khởi các phân biệt
    Tăng trưởng ở sinh tử
    Chuyển y thành Chánh giác
    Hành thiện, hành thanh tịnh
    Ra khỏi cả mười Địa
    Vào trong địa Như Lai
    Mười lực đều viên mãn
    Chánh trụ nơi thực tế
    Thường hằng không ngoại diệt
    Như đất không phân biệt
    Ứng hóa không tận cùng
    Như mùa xuân hoa nở
    Chim, người đều vui thích
    Thức chấp trì cũng vậy
    Người định nhiều mê chấp
    Như vậy các Phật tử
    Không tuệ lìa chân thật
    Không hoàn toàn biết nghĩa
    Vọng nói sinh quyết định
    Lời phi pháp, lý gian
    Mê hoặc các chúng sinh
    Trụ ở các pháp khác
    Sinh lời nói khác nhau
    Ví như nhà huyễn thuật
    Khéo dùng các chú thuật
    Ở chỗ không hoa quả
    Hiện đủ thứ hoa quả
    Trí phương tiện thiện xảo
    Phật, Bồ-tát cũng vậy
    Trụ thế gian khác nhau
    Mà an lập riêng biệt
    Thuyết vô số pháp môn
    Dẫn dắt không cùng tận
    Pháp chân thật quyết định
    Trong Mật nghiêm hiện rõ
    Sáu giới và mười tám
    Mười hai xứ thù thắng
    Dây ý bị dẫn dắt
    Nên chúng sinh lưu chuyển
    Tám thức các giới, xứ
    Cùng hòa hợp sinh khởi
    Thân trước và thân sau
    Từ nơi ý mà chuyển
    Phật thuyết Tạng thức này
    Nhân biến thiên lưu chuyển
    Sinh ra tất cả thân
    Liên tục không đoạn dứt.

    Lúc Bồ-tát Kim Cang Tạng thuyết về nghĩa tối thắng của các giới, xứ rồi, các Đại Bồ-tát ở trong cung điện Ma-ni bảo tạng thanh tịnh được sự không sợ hãi liền đến trước đảnh lễ. Lại có vô lượng chư Phật, Bồ-tát từ cõi nước đến đồng tán thán:

    –Lành thay! Lành thay!

    Trong chúng lại có vô lượng Bồ-tát, chư Thiên và các Thiên nữ đều đứng dậy chắp tay cùng nhau chiêm ngưỡng và nói kệ:

    Trong tất cả người định
    Nhân giả là Thượng thủ
    Nay vì các Bồ-tát
    Thuyết pháp diệu tối thắng
    Xa lìa các ngoại đạo
    Và các luận chấp ngã
    Nhân giả đã chỉ rõ
    Sáu giới tịnh tối thắng
    Chỉ các giới hợp lại
    Theo nhân để duy chuyển
    Ví như trong hư không
    Có dấu chim hiện rõ
    Cũng như lìa nơi cây
    Lửa được cháy hừng hực
    Dấu chim hiện trong không
    Lìa cây mà có lửa
    Ta và các thế gian
    Chưa từng thấy việc này
    Chim bay nhờ lông cánh
    Không có vết trong không
    Nhân giả thuyết tối thắng
    Cùng giống tướng dấu chim
    Vì sao nơi các cõi
    Có được nghĩa luân hồi
    Mà thuyết giới tối thắng
    Thường lưu chuyển sinh tử
    Thọ các quả khổ vui
    Nghiệp đã tạo không mất
    Như nông phu trồng trọt
    Chưa từng gặt được quả
    Thân người cũng như vậy
    Trú thân tu hạnh lành
    Đời nay và đời sau
    Hưởng quả vui trời, người
    Hoặc thường tu phước đức
    Tích tập nhân làm Phật
    Trí tuệ và giải thoát
    Mau thành Bậc Chánh Giác
    Sinh cõi trời Tự tại
    Quán hành thấy nghĩa thật
    Nếu lìa cõi tối thắng
    Tất cả đều không có
    Bậc trượng phu lưu chuyển
    Ở trong chốn sinh tử
    Dưới từ ngục A-tỳ
    Trên đến các cõi trời
    Nghiệp này phải chịu quả
    Sự tạo tác không mất
    Hoặc trong ngoài thế gian
    Hỗ tương mà sinh khởi
    Pháp này giống pháp kia
    Pháp kia từ đây sinh
    Tuy lìa cõi tối thắng
    Làm người cõi luân hồi
    Như nói con Thạch nữ
    Uy nghi đi tới lui
    Thỏ có sừng bén nhọn
    Trong cát sinh ra dầu.

    Lúc ấy, các Bồ-tát, chư Thiên và Thiên nữ nói lời này rồi, cùng nhau cúng dường Bồ-tát Kim Cang Tạng và các Bồ-tát. Cúng dường xong, họ lại đồng tâm mà nói kệ:

    Pháp nhãn đủ không khuyết
    Nhân, dụ đều trang nghiêm
    Bao gồm luận thuyết khác
    Tự hiển bày công đức.
    Nên bậc Đại tinh tấn
    Ứng hợp mau khai diễn
    Trời, người trong hội này
    Đều nhất tâm lắng nghe.

    Bấy giờ, Đại Bồ-tát Kim Cang Tạng dùng kệ đáp:

    Pháp này sâu khó bàn
    Không thể phân biệt được
    Lý Quán hành thanh tịnh
    Nhân, dụ đã mở bày.
    Ta ở cõi Mật nghiêm
    Tu định rồi tuyên thuyết
    Hàng trời, người các ông
    Nên nhất tâm lắng nghe.

    Đại Bồ-tát Kim Cang Tạng nói lời này rồi, hướng về Đại thọ Khẩn-na-la vương nói kệ:

    Đại Thọ Khẩn-na-la
    Ông nên biết pháp tánh
    Các pháp làm sao trụ
    Tánh không không thật có.
    Thấy tương ưng như vậy
    Thiền định không mê hoặc
    Như ăn một hạt cơm
    Có thể biết hạt khác.
    Các pháp cũng như vậy
    Biết một tức biết nhiều
    Như váng sữa đông lại
    Dùng đầu lóng tay biết.
    Các pháp tánh như vậy
    Đem một pháp quán sát
    Pháp tánh chẳng phải có
    Cũng chẳng phải là không.
    Biến đổi của tạng thức
    Lấy tạng không làm tướng.

    Lúc ấy, Đại thọ Khẩn-na-la vương nói kệ:

    Vì sao trong tâm lượng
    Mà có cõi và người
    Vì sao sinh các cõi
    Cứng ướt và nóng động.

    Bấy giờ, Đại Bồ-tát Kim Cang Tạng nghe nói rồi dùng kệ đáp:

    Lành thay! Đại thọ vương
    Nay ông hỏi điều này
    Muốn khiến người tu hành
    Tâm họ đựơc chân thật.
    Nay ta vì ông nói
    Đàn sư nên lắng nghe
    Ông xưa ở cung điện
    Cùng với các quyến thuộc.
    Từ trên không ca múa
    Mà đi đến chỗ Phật
    Tay ông thường gảy đàn
    Dùng lưu ly trang sức
    Tấu lên tiếng hòa nhã
    Làm vui lòng mọi người
    Vô lượng các Thanh văn
    Ở chỗ Phật thấy nghe
    Không thể ngồi yên được
    Đều đứng dậy múa hát
    Lúc Đại sĩ Thiên Quang
    Bảo với Ca-diếp rằng
    Các ông, bậc lìa dục
    Vì sao còn nhảy múa?
    Bấy giờ, Đại Ca-diếp
    Thưa Đại sĩ Thiên Quang
    Bồ-tát có sức mạnh
    Ví như cơn gió lốc
    Thanh văn trí vô định
    Như hắc sơn lay động
    Tuy lìa hoặc phân biệt
    Còn nhiễm tập khí xấu
    Bỏ hết các tập khí
    Tâm tịnh nên thành Phật.
    Ông đối cảnh vi tế
    Tâm ấy đã thông đạt
    Nhiều Luận thuyết trong đời
    Biết rõ và quyết định
    Khéo đối với các tướng
    Và pháp Phật thanh tịnh
    Ông ở trong cung điện
    Cùng quyến thuộc vây quanh
    Thanh tịnh và tốt đẹp
    Ví như trăng rằm sáng
    Có thể tu quán hành
    Ở trong chúng tự tại
    Hỏi ta cõi và người
    Vì sao từ tâm khởi
    Ông và các Phật tử
    Nên nhất tâm lắng nghe
    Trong cảnh giới các ông
    Tâm là cõi tối thắng
    Các cõi nhân đây sinh
    Nghĩa này ta sẽ thuyết
    Như ẩm ướt sinh nước
    Nóng quá sinh ra lửa
    Tạo các nghiệp dao động
    Nhân đó sinh ra gió
    Từ sắc phân chia ra
    Có đất và hư không
    Cảnh giới và các tập
    Tụ tập do thức sinh
    Nhãn đối với các sắc
    Mỗi tướng trạng khác nhau
    Đây sinh ra cửa rộng
    Các cõi thường tương trụ.

    Khi ấy, ở trong cung Ma-ni bảo tạng tự tại, Bồ-tát Trì Tấn cùng vô lượng Bồ-tát từ chỗ ngồi đứng dậy cúi đầu, đảnh lễ, đem các thứ tốt đẹp cúng dường Bồ-tát Kim Cang Tạng, lại giăng lưới báu che khắp phía trên Bồ-tát, cùng tán thán:

    –Lành thay! Lành thay! Và nói kệ:

    Tôn giả trụ mây pháp
    Khéo nhập vào cõi Phật
    Thường vì các Bồ-tát
    Khai thị cảnh Như Lai.

    Bấy giờ, Đại thọ Khẩn-na-la vương cùng các thể nữ đem đủ thứ phẩm vật tốt đẹp cúng dường xong liền nói kệ:

    Lành thay! Kim Cang Tạng
    Bậc đắc Vô sở úy
    Vì chúng tôi khai diễn
    Pháp vi diệu Như Lai
    Nay điện ma-ni này
    Rất thanh tịnh tốt đẹp.

    Lúc ấy, Bồ-tát Quán Tự Tại, Bồ-tát Từ Thị, Bồ-tát Đắc Đại Thế, Bồ-tát Văn-thù-sư-lợi, Bồ-tát Bảo Kế, Bồ-tát Thiên Quang, Bồtát Tổng Trì Vương Bồ-tát Nhất Thiết Nghĩa Thành. Những vị Đại Bồ-tát như vậy cùng với vô lượng người tu Quán hành đều là những chư Thiên có oai đức lớn có thể mở bài được tâm Quán hành, từ chỗ ngồi đứng dậy cùng nhau quan sát hướng về Bồ-tát Kim Cang Tạng, mà nói kệ:

    Xin nguyện Kim Cang Tôn
    Chỉ rõ pháp Nhãn tạng
    Tôn giả hiện tướng lành
    Tất cả đều thấy biết.
    Thường giữ niệm Như Lai
    Được chư Thiên tôn kính
    Nay cả đại chúng này
    Đồng tâm cùng khuyến thỉnh
    Bậc quán hành tự tại
    Xin khai thị Mật nghiêm
    Khiến khắp các thế gian
    Được pháp chưa từng có
    Pháp này rất thanh tịnh
    Xa lìa pháp ngôn thuyết
    Hóa thân Phật, Bồ-tát
    Trong kinh chưa khai diễn
    Các Thánh hiện pháp lạc
    Thấy cõi chân vô lậu
    Tự thấy biết chỗ hành
    Thanh tịnh không ai bằng
    Đầy đủ các Tam-muội
    Và các Đà-la-ni
    Được tự tại giải thoát
    Mười thứ ý sinh thân
    Cõi nước Phật Nghiêm Tịnh
    Số không thể nghĩ bàn
    Phật và các Bồ-tát
    Hóa thân như vi trần
    Đến như đầu sợi lông
    Một phần trong trăm phần
    Cõi nước Phật Mật Nghiêm
    Tối thắng trong các cõi
    Người tu pháp Quán hành
    Sinh đến trong cõi này
    Đây do nhân duyên gì?
    Xin Phật tử tuyên thuyết.

    Bấy giờ, Đại Bồ-tát Kim Cang Tạng có ba mươi hai tướng tốt, tám mươi vẻ đẹp trang nghiêm trên thân, vì muốn chỉ bày pháp không phân biệt, lìa phân biệt, trước hết dùng mắt Phật pháp như Sư tử chúa quán sát khắp đại chúng biết trí lực của họ có thể nghe và thọ trì, liền dùng tiếng Phạm âm, tiếng Ca-lăng-già, tiếng tướng lưỡi rộng dài trong sáng, âm thanh ấy không thô bạo, nhẹ nhàng, dễ nghe, khiến đại chúng được nghe đều vui mừng, tiếng Kiện-la-ma, Ô-thađa, Tất-lợi-đa, Ly-sa-bà, Bàn-giá-ma, Tỳ-lam-nhị đam-độ-lộ, đều đầy đủ vô lượng công đức giống nhau. Những âm thanh ấy làm cho người nghe tâm không mê chấp, có thể hiểu rõ tướng các âm thanh ấy. Tất cả Trời, Người, Càn-thát-bà đều vui thích. Đại Bồ-tát Kim Cang Tạng không dùng lời nói chỉ dùng nguyện lực của mình, trên thân từ đỉnh đầu, vầng trán, lông mi, mũi cho đến hai vai, đầu gối giống như biến hóa tự nhiên phát ra những âm thanh như vậy, thuyết giảng pháp Nhãn cho đại chúng. Như ngỗng chúa che chở cho đàn ngỗng ở trên bãi cát trắng đẹp, ở trong cung Tự tại thanh tịnh, đại chúng vây quanh cũng trong nghiêm như vậy. Như ánh sáng của mặt trăng và các ngôi sao ở giữa hư không, Bồ-tát Kim Cang Tạng cũng như vậy, ngồi trên tòa Sư tử tỏa ánh sáng che khắp tất cả những người tu hành, như ánh sáng mặt trăng không khác. Phật và Bồ-tát Kim Cang Tạng cũng giống nhau chẳng khác.

    Bấy giờ, Đại Bồ-tát Như Thật Kiến là bậc Thượng thủ trong Đại chúng trụ trong địa tu hành từ chỗ ngồi đứng dậy chắp tay cung kính nhìn các Bồ-tát mà nói kệ:

    Hay thay! Pháp Đại thừa
    Vi diệu khó nghĩ bàn
    Cảnh giới của Như Lai
    Đại chúng nên đảnh lễ
    Pháp lìa cấu không lường
    Hy hữu rất khó gặp
    Trong tất cả cõi nước
    Được chư Phật quán sát
    Nghĩa Đại thừa chân thật
    Thanh tịnh không luận bàn
    Xa lìa các phân biệt
    Đạt đến đạo vi diệu
    Cảnh giới của tám thức
    Các tự tánh sai khác
    Năm pháp và vô ngã
    Riêng biệt mà khai thị
    Năm phiền não trói buộc
    Sinh vào các cõi ác
    Gặp pháp vi diệu này
    Thanh tịnh như vàng ròng
    Người đã được thanh tịnh
    Trụ trong chủng tánh Phật
    Tánh Như Lai vi diệu
    Hơn Thanh văn, ngoại đạo
    Trong tất cà cõi nước
    Mật nghiêm là hơn hết
    Thành tựu chủng tánh rồi
    Sinh vào cõi nước này
    Tôn giả Kim Cang Tạng
    Đã đắc Tam-muội gì
    Mà thuyết pháp thanh tịnh
    Là cảnh Tam-muội gì?

    Bấy giờ, trong hội có vô lượng chúng Bồ-tát cúi đầu làm lễ mà nói kệ:

    Đại trí Kim Cang Tạng
    Nguyện vì tôi giảng nói
    Trụ trong Tam-muội gì
    Để thuyết giảng pháp này
    Các Đại chúng ở đây
    Tất cả đều muốn nghe.

    Lúc ấy, Đại Bồ-tát Kim Cang Tạng bậc Vô úy quán khắp trong chúng hội xem lực trí tuệ của họ có thể nghe và thọ nhận pháp khó nghĩ bàn này hay không? Quán sát rồi, biết đại có thể nhận pháp này, liền nói kệ:

    Nay đại chúng các ông
    Nên nhất tâm lắng nghe
    Ta sẽ vì các ông
    Thuyết pháp diệu chuyển y
    Tam-muội ta đã chứng
    Là Đại thừa oai đức
    Bồ-tát trụ trong đó
    Giảng thuyết pháp thanh tịnh
    Cũng thấy ức cõi nước
    Có các Đức Như Lai
    Ức số như vi trần
    Ở trước mà khen ngợi
    Lành thay! Ông đã thuyết
    Pháp quán hành như vậy
    Các Đức Phật Như Lai
    Đều hành Tam-muội này
    Ở đây được tự tại
    Thanh tịnh thành Chánh giác
    Chưa từng có một Phật
    Sinh ngoài Tam-muội này
    Vì thế Tam-muội này
    Tư duy không thể được
    Nếu có các Bồ-tát
    Trụ ở Tam-muội này
    Tức trụ trong cảnh giới
    Chư Phật khó nghĩ bàn
    Tự chứng cảnh trí tuệ
    Và thấy các Đức Phật
    Biến hóa trăm ngàn ức
    Cho đến như vi trần
    Tự chứng được diệu lý
    Chư Phật đã an trú
    Pháp không có các tướng
    Xa lìa các thanh sắc
    Danh từ nơi tướng sinh
    Tướng từ nhân duyên khởi
    Đây sinh hai phân biệt
    Các pháp tánh như như
    Ở đây khéo quán sát
    Đây gọi là Chánh trí
    Gọi là tánh Biến kế
    Là tướng Y tha khởi
    Hai danh, tướng đều chuyển
    Đây là Đệ nhất nghĩa
    Tạng thức ở trong thân
    Tùy chỗ mà lưu chuyển
    Tập khí chất như núi
    Ý nhiễm bị ràng buộc
    Mạt-na có hai cửa
    Ý thức đồng thời khởi
    Năm cảnh hiện tại chuyển
    Các thức thân hòa hợp
    Giống như có ngã, nhân
    Đang trụ ở trong thân
    Dòng nước của Tạng thức
    Bị gió cảnh giới thổi
    Sinh các làn sóng thức
    Liên tục không gián đoạn
    Phật và các Bồ-tát
    Biết pháp đều vô ngã
    Đã được thành Phật rồi
    Lại vì người giảng nói
    Phân tích nơi các uẩn
    Thấy không tánh ngã, nhân
    Biết pháp chẳng có không
    Đây vì Thanh văn thuyết
    Bồ-tát khéo quán sát
    Nhân pháp nhị vô ngã
    Quán rồi liền xa lìa
    Không trụ nơi thật tế
    Nếu trụ vào Niết-bàn
    Thì bỏ tâm đại Bi
    Công đức không thành tựu
    Chẳng đắc thành Chánh giác
    Trí hy hữu khó bàn
    Lợi khắp các chúng sinh
    Như sen ra khỏi bùn
    Sắc tướng rất trang nghiêm
    Chư Thiên và Thánh nhân
    Thấy đều sinh cung kính
    Như vậy Phật, Bồ-tát
    Ra khỏi bùn sinh tử
    Thành Phật tánh thanh tịnh
    Được chư Thiên kính ngưỡng.
    Từ Bồ-tát Sơ địa
    Hoặc Chuyển luân thánh vương
    Thiên chủ, A-tu-la
    Và vua Càn-thát-bà
    Người liễu ngộ Đại thừa
    Đều được thân như vậy
    Dần dần mà tu hành
    Quyết định sẽ thành Phật
    Vì thế các Phật tử
    Phải nên nhất tâm học
    Các thế gian chúng sinh
    Cùng các pháp nhiễm tịnh
    Đều nương vào thức này
    Làm nhân mà được sinh
    Nhân này hơn tất cả
    Bậc thật chứng nêu bày
    Chẳng phải do ai tạo
    Giải thoát cũng như thế
    Thế Tôn thuyết thức này
    Vì trừ các tập khí
    Hiểu biết giải thoát rồi
    Thức này cũng chẳng có
    Lại-da có thể được
    Giải thoát chẳng phải thường
    Tạng Như Lai thanh tịnh
    Cũng gọi vô cấu trí
    Thường trụ không đầu, cuối
    Lìa tứ cú ngôn từ
    Phật thuyết Như Lai tạng
    Dụng là A-lại-da
    Ác tuệ không thể biết
    Tạng thức tức Lại-da
    Tạng Như Lai thanh tịnh
    A-lại-da thế gian
    Như vàng ròng và nhẫn
    Tương đương không sai khác
    Ví như người thợ vàng
    Đem vàng ròng sạch, đẹp
    Làm những đồ trang sức
    Dùng để đeo ở tay
    Các vật tướng khác nhau
    Gọi tên là vòng, nhẫn
    Các Thánh nhân hiện tại
    Tự chứng được trí cảnh
    Công đức dần tăng trưởng
    Tự biết không thể nói
    Người tu các pháp định
    Biết cảnh chỉ là thức
    Chứng đắc Địa thứ bảy
    Chuyển diệt không còn sinh
    Sở hành của tâm thức
    Tất cả các cảnh giới
    Sự thấy tuy khác nhau
    Chỉ là thức không cảnh
    Bình, vỏ và các vật
    Cảnh giới đều là không
    Tâm biến hiện cảnh sinh
    Có năng chấp sở chấp
    Ví như trăng và sao
    Nương Tu-di vận hành
    Các thức cũng như vậy
    Thường nương Lại-da chuyển
    Nên biết thức Lại-da
    Tức gọi là Mật nghiêm
    Ví như vàng ròng quý
    Đủ ánh sáng, màu sắc
    Tự chứng cảnh thanh tịnh
    Ngoài cảnh giới phân biệt
    Tánh xa lìa phân biệt
    Phân biệt không thể có
    Thể tánh chân thật thường
    Người định có thể thấy
    Cảnh hành của ý thức
    Chỉ trói buộc phàm phu
    Bậc Thánh thanh tịnh thấy
    Giống như những sóng nắng.

    Lúc Thế Tôn nói kinh này rồi, Bồ-tát Kim Cang Tạng cùng vô lượng Bồ-tát và vô số chúng từ các phương khác đến trong hội này nghe lời Phật dạy đều rất vui mừng, tín thọ phụng hành.

     

      ,