別總二種念處 ( 別biệt 總tổng 二nhị 種chủng 念niệm 處xứ )
Phật Học Đại Từ Điển
NGHĨA TIẾNG HÁN
（名數）此四念處觀有二種：一云別相念處，二云總相念處。別相念處者，如上分所觀之境為身受心法之四者，追順而別別觀之也。但於第四法念處，有雜緣不雜緣之二者，不雜緣法念處，唯觀法之一境，雜緣法念處，於身等四境或合觀身受之二者，乃至四境皆總觀之。蓋法之名，汎通於前三者也。總相念處者，於雜緣法念處之法後念，不分身受等之四者，總合之而觀諸有為法為無常。觀諸有漏法為苦，觀一切法為空為無我，故名總相念處。別相與總相之相違，在於前境之分與不分。又，能觀之行相，別相為不淨，苦，無常，無我之四者。總相為無常，苦，空，無我之四者。小乘七加行位中，此別相觀之位名第二之加行別相念處，此總相觀之位，名第三之加行總相念處位，於此加第一之加行五停心觀，稱為三賢位。
NGHĨA HÁN VIỆT
（ 名danh 數số ） 此thử 四Tứ 念Niệm 處Xứ 觀quán 。 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 云vân 別biệt 相tướng 念niệm 處xứ ， 二nhị 云vân 總tổng 相tướng 念niệm 處xứ 。 別biệt 相tướng 念niệm 處xứ 者giả ， 如như 上thượng 分phần 所sở 觀quán 之chi 境cảnh 為vi 身thân 受thọ 心tâm 法pháp 。 之chi 四tứ 者giả ， 追truy 順thuận 而nhi 別biệt 別biệt 觀quán 之chi 也dã 。 但đãn 於ư 第đệ 四tứ 法pháp 念niệm 處xứ ， 有hữu 雜tạp 緣duyên 不bất 雜tạp 緣duyên 之chi 二nhị 者giả ， 不bất 雜tạp 緣duyên 法pháp 念niệm 處xứ ， 唯duy 觀quán 法Pháp 之chi 一nhất 境cảnh ， 雜tạp 緣duyên 法pháp 念niệm 處xứ ， 於ư 身thân 等đẳng 四tứ 境cảnh 或hoặc 合hợp 觀quán 身thân 受thọ 之chi 二nhị 者giả ， 乃nãi 至chí 四tứ 境cảnh 皆giai 總tổng 觀quán 之chi 。 蓋cái 法pháp 之chi 名danh ， 汎 通thông 於ư 前tiền 三tam 者giả 也dã 。 總tổng 相tướng 念niệm 處xứ 者giả ， 於ư 雜tạp 緣duyên 法pháp 念niệm 處xứ 之chi 法pháp 後hậu 念niệm 不bất 分phân 身thân 受thọ 等đẳng 之chi 四tứ 者giả ， 總tổng 合hợp 之chi 而nhi 觀quán 諸chư 有hữu 為vi 法pháp 為vi 無vô 常thường 。 觀quán 諸chư 有hữu 漏lậu 法pháp 為vi 苦khổ 觀quán 一nhất 切thiết 法pháp 。 為vi 空không 為vi 無vô 我ngã 故cố 。 名danh 總tổng 相tướng 念niệm 處xứ 。 別biệt 相tướng 與dữ 總tổng 相tướng 之chi 相tướng 違vi ， 在tại 於ư 前tiền 境cảnh 之chi 分phần 與dữ 不bất 分phân 。 又hựu ， 能năng 觀quán 之chi 行hành 相tướng 別biệt 相tướng 為vi 不bất 淨tịnh ， 苦khổ 無vô 常thường 無vô 我ngã 之chi 四tứ 者giả 。 總tổng 相tướng 為vi 無vô 常thường 。 苦khổ 、 空không 、 無vô 我ngã 之chi 四tứ 者giả 。 小Tiểu 乘Thừa 七thất 加gia 行hành 位vị 中trung ， 此thử 別biệt 相tướng 觀quán 之chi 位vị 名danh 第đệ 二nhị 之chi 加gia 行hành 別biệt 相tướng 念niệm 處xứ ， 此thử 總tổng 相tướng 觀quán 之chi 位vị ， 名danh 第đệ 三tam 之chi 加gia 行hành 總tổng 相tướng 念niệm 處xứ 位vị ， 於ư 此thử 加gia 第đệ 一nhất 之chi 加gia 行hành 五ngũ 停đình 心tâm 觀quán ， 稱xưng 為vi 三tam 賢hiền 位vị 。