別理隨緣 ( 別biệt 理lý 隨tùy 緣duyên )
Phật Học Đại Từ Điển
NGHĨA TIẾNG HÁN
（術語）又曰但理隨緣。理者真如也。謂別教之真如隨緣而為一切萬法，曰別理隨緣。與圓教之真如，性具諸法，而為一切諸法異，純一之真如，依無明之和合而取隨緣之義，謂為但理隨緣。此別教隨緣之義，四明尊者對於嚴家盛所唱導。抑真如隨緣之義，原為起信論所詳說，嚴家之賢首作起信論之疏，以此真如隨緣為自家所判五教中漸頓圓三教之分際，以真如不隨緣為始教，即唯識論等之所明。因而以真如之隨緣與不隨緣，判大乘之權實，自家所立圓教之極致，亦不過為此真如隨緣之義。然四明之意謂真如隨緣之義，豈為大乘之極致，凡隨緣有二種，但理隨緣與理具隨緣是也。依自家所判，則但理隨緣為別教之分，而理具隨緣為圓教之分。不察起信論之所明含此二種，賢首單以但理隨緣釋之，且以唯識論等為無明隨緣之義者，是大謬也。唯識論之所明，豈無真如隨緣之義，彼亦有真如隨緣之義（但法相宗不許之。還與賢首同），但彼以別教，止於但理隨緣而不及於理具隨緣，且以不知性具之深義而釋本論，不能開闡理具隨緣，以但理隨緣為至極，故只是為別教之隨緣，而非圓教之隨緣，誠可惜也。見指要鈔下，教行錄二，起信論融會章，同三別理隨緣章。
NGHĨA HÁN VIỆT
（ 術thuật 語ngữ ） 又hựu 曰viết 但đãn 理lý 隨tùy 緣duyên 。 理lý 者giả 真Chân 如Như 也dã 。 謂vị 別biệt 教giáo 之chi 真Chân 如Như 隨tùy 緣duyên 而nhi 為vi 一nhất 切thiết 。 萬vạn 法pháp ， 曰viết 別biệt 理lý 隨tùy 緣duyên 。 與dữ 圓viên 教giáo 之chi 真Chân 如Như 性tánh 。 具cụ 諸chư 法pháp 而nhi 為vi 一nhất 切thiết 。 諸chư 法pháp 異dị ， 純thuần 一nhất 之chi 真Chân 如Như 依y 無vô 明minh 之chi 和hòa 合hợp 而nhi 取thủ 隨tùy 緣duyên 之chi 義nghĩa ， 謂vị 為vi 但đãn 理lý 隨tùy 緣duyên 。 此thử 別biệt 教giáo 隨tùy 緣duyên 之chi 義nghĩa ， 四tứ 明minh 尊Tôn 者Giả 對đối 於ư 嚴nghiêm 家gia 盛thịnh 所sở 唱xướng 導đạo 。 抑ức 真Chân 如Như 隨tùy 緣duyên 之chi 義nghĩa ， 原nguyên 為vi 起khởi 信tín 論luận 所sở 詳tường 說thuyết ， 嚴nghiêm 家gia 之chi 賢hiền 首thủ 作tác 起khởi 信tín 論luận 之chi 疏sớ ， 以dĩ 此thử 真Chân 如Như 隨tùy 緣duyên 為vi 自tự 家gia 所sở 判phán 五ngũ 教giáo 中trung 漸tiệm 頓đốn 圓viên 三tam 教giáo 之chi 分phần 際tế ， 以dĩ 真Chân 如Như 不bất 隨tùy 緣duyên 為vi 始thỉ 教giáo ， 即tức 唯duy 識thức 論luận 等đẳng 之chi 所sở 明minh 。 因nhân 而nhi 以dĩ 真Chân 如Như 之chi 隨tùy 緣duyên 與dữ 不bất 隨tùy 緣duyên ， 判phán 大Đại 乘Thừa 之chi 權quyền 實thật ， 自tự 家gia 所sở 立lập 圓viên 教giáo 之chi 極cực 致trí ， 亦diệc 不bất 過quá 為vi 此thử 真Chân 如Như 隨tùy 緣duyên 之chi 義nghĩa 。 然nhiên 四tứ 明minh 之chi 意ý 謂vị 真Chân 如Như 隨tùy 緣duyên 之chi 義nghĩa ， 豈khởi 為vi 大Đại 乘Thừa 之chi 極cực 致trí ， 凡phàm 隨tùy 緣duyên 有hữu 二nhị 種chủng 。 但đãn 理lý 隨tùy 緣duyên 與dữ 理lý 具cụ 隨tùy 緣duyên 是thị 也dã 。 依y 自tự 家gia 所sở 判phán ， 則tắc 但đãn 理lý 隨tùy 緣duyên 為vi 別biệt 教giáo 之chi 分phần 而nhi 理lý 具cụ 隨tùy 緣duyên 為vi 圓viên 教giáo 之chi 分phần 。 不bất 察sát 起khởi 信tín 論luận 之chi 所sở 明minh 含hàm 此thử 二nhị 種chủng 賢hiền 首thủ 單đơn 以dĩ 但đãn 理lý 隨tùy 緣duyên 釋thích 之chi ， 且thả 以dĩ 唯duy 識thức 論luận 等đẳng 為vi 無vô 明minh 隨tùy 緣duyên 之chi 義nghĩa 者giả ， 是thị 大đại 謬mậu 也dã 。 唯duy 識thức 論luận 之chi 所sở 明minh ， 豈khởi 無vô 真Chân 如Như 隨tùy 緣duyên 之chi 義nghĩa ， 彼bỉ 亦diệc 有hữu 真Chân 如Như 隨tùy 緣duyên 之chi 義nghĩa （ 但đãn 法pháp 相tướng 宗tông 不bất 許hứa 之chi 。 還hoàn 與dữ 賢hiền 首thủ 同đồng ） ， 但đãn 彼bỉ 以dĩ 別biệt 教giáo ， 止chỉ 於ư 但đãn 理lý 隨tùy 緣duyên 而nhi 不bất 及cập 於ư 理lý 具cụ 隨tùy 緣duyên ， 且thả 以dĩ 不bất 知tri 性tánh 具cụ 之chi 深thâm 義nghĩa 而nhi 釋thích 本bổn 論luận ， 不bất 能năng 開khai 闡xiển 理lý 具cụ 隨tùy 緣duyên ， 以dĩ 但đãn 理lý 隨tùy 緣duyên 為vi 至chí 極cực ， 故cố 只chỉ 是thị 為vi 別biệt 教giáo 之chi 隨tùy 緣duyên ， 而nhi 非phi 圓viên 教giáo 之chi 隨tùy 緣duyên ， 誠thành 可khả 惜tích 也dã 。 見kiến 指chỉ 要yếu 鈔sao 下hạ ， 教giáo 行hành 錄lục 二nhị ， 起khởi 信tín 論luận 融dung 會hội 章chương ， 同đồng 三tam 別biệt 理lý 隨tùy 緣duyên 章chương 。