thuận tam phần thiện
Phật Quang Đại Từ Điển
(順三分善) Chỉ cho Thuận phúc phần thiện, Thuận giải thoát phần thiện và Thuận quyết trạch phần thiện. Thuận là thuận ích; Phần là bộ phận. Thuận phần là thuận ích của bộ phận pháp mà người ta giữ gìn, noi theo. 1. Thuận phúc phần thiện (Phạm: Puịya-bhàgiya): Giữ gìn 5 giới, làm 10 việc thiện, cảm được quả báo tốt đẹp ở thế gian, hoặc thiện căn hữu lậu như các đường lành trời, người… Vì 5 giới, 10 việc thiện là những điều lành có năng lực thuận ích mang lại quả báo tốt đẹp này, cho nên gọi là Thuận phúc phần thiện. 2. Thuận giải thoát phần thiện (Phạm: Mokwa-bhàgìya): Vì nhàm chán sinh tử, ưa thích Niết bàn nên tu các căn lành mà cảm được quả thiện giải thoát. Nếu các chúng sinh muốn ra khỏi 3 cõi, đoạn trừ phiền não hoặc nghiệp, chứng lí Niết bàn chân không, thì phải tu bảy phương tiện. Mà Thuận giải thoát phần thiện chính là 3 phương tiện đầu trong 7 phương tiện, cũng là Thiện của 3 bậc hiền: Ngũ đình tâm, Biệt tướng niệm trụ và Tổng tướng niệm trụ. Vì Bồ tát ở địa vị này tuy chưa hàng phục, diệt trừ được phiền não chướng và sở tri chướng, nhưng đã sinh tâm tin hiểu sâu xa đối với tính Duy thức, đồng thời tu các hạnh thù thắng tự lợi, lợi tha, cho nên gọi là Thuận giải thoát phần thiện. 3. Thuận quyết trạch phần thiện (Phạm:Nirvedha-bhàgiya): Quyết trạch là trí tuệ vô lậu thù thắng thấy lí 4 đế; tức thuận với Thánh đạo vô lậu quyết trạch mà cảm được quả của trí Kiến đạo vô lậu. Như 4 Phương tiện sau trong 7 Phương tiện chính là 4 thiện căn Noãn, Đính, Nhẫn và Thế đệ nhất pháp. Dùng 4 thiện căn này tiếp cận Kiến đạo, có thể thuận với trí quyết trạch Kiến đạo của 1 phần thắng tuệ ấy, quán xét 4 thánh đế, tu 16 hành tướng, có khả năng duyên theo vô gián của Thế đệ nhất pháp, phát sinh trí vô lậu, đây gọi là Thuận quyết trạch phần thiện. Cho nên hàng Thanh văn tu mau nhất cũng phải 3 đời mới được giải thoát; cũng tức là đời thứ nhất sinh khởi Thuận giải thoát phần, đời thứ 2 sinh khởi Thuận quyết trạch phần và đời thứ 3 mới vào Kiến đạo, cho đến được giải thoát rốt ráo.Ngoài ra, theo Câu xá luận hiệu chú thì Phần có nghĩa là phần đoạn, tức 1 phần trong các phúc, hoặc 1 phần trong các quyết trạch… Còn luận Du già sư địa quyển 3 thì hợp 3 thiện này với thiện Vô lậu mà lập thành 4 thiện. Luận Đại thừa a tì đạt ma tạp tập quyển 13 lại chia Thuận giải thoát phần làm 4 thứ: Y bằng thuận giải thoát phần, Thắng giải thuận giải thoát phần, Ái nhạo thuận giải thoát phần và Thú chứng thuận giải thoát phần. Rồi lại chia Thuận quyết trạch phần làm 6 thứ: Tùy thuận thuận quyết trạch phần, Thắng tiến thuận quyết trạch phần, Thông đạt thuận quyết trạch phần,Dư chuyển thuận quyết trạch phần, Nhất sinh thuận quyết trạch phần và Nhất tòa thuận quyết trạch phần. [X. luận Câu xá Q.18, 22, 23; luận Đại tì bà sa Q.5-7; luận Thành duy thức Q.9; luận Thuận chính lí Q.61; luận Hiển dương thánh giáo Q.17; Câu xá luận quang kí Q.23; Thành duy thức luận thuật kí Q.9, phần cuối; Đại thừa pháp tướng tông danh mục Q.1, 6]. (xt. Thất Hiền, Kiến Đạo).