大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 隨Tùy 疏Sớ 演Diễn 義Nghĩa 鈔Sao
Quyển 77
唐Đường 澄Trừng 觀Quán 述Thuật

大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 隨Tùy 疏Sớ/sơ 演Diễn 義Nghĩa 鈔Sao 卷quyển 第đệ 七thất 十thập 七thất

唐đường 清thanh 涼lương 山sơn 大đại 華hoa 嚴nghiêm 寺tự 沙Sa 門Môn 澄trừng 觀quán 述thuật

疏sớ/sơ 。 五ngũ 天thiên 殉# 命mạng 以dĩ 奔bôn 風phong 下hạ 。 第đệ 六lục 勸khuyến 物vật 修tu 敬kính 。 初sơ 二nhị 句cú 引dẫn 例lệ 勸khuyến 修tu 。 五ngũ 天Thiên 竺Trúc 國quốc 粗thô 云vân 。 二nhị 十thập 萬vạn 里lý 。 孰thục 知tri 其kỳ 實thật 數số 耶da 。 若nhược 以dĩ 陸lục 行hành 途đồ 經kinh 數số 百bách 國quốc 。 雲vân 山sơn 幾kỷ 萬vạn 重trọng/trùng 。 或hoặc 捫môn 索sách 憑bằng 虛hư 。 或hoặc 飛phi 梯thê 架# 迴hồi 或hoặc 風phong 行hành 雪tuyết 臥ngọa 。 或hoặc 木mộc 食thực 松tùng 棲tê 。 或hoặc 惡ác 獸thú 盈doanh 群quần 。 或hoặc 盜đạo 賊tặc 相tương 繼kế 。 若nhược 以dĩ 水thủy 行hành 洪hồng 濤đào 無vô 岸ngạn 。 雲vân 島đảo 潛tiềm 迴hồi 精tinh 怪quái 搖dao 風phong 。 鯨# 鯢nghê 鼓cổ 浪lãng 日nhật 月nguyệt 出xuất 沒một 於ư 波ba 底để 。 魂hồn 魄phách 飄phiêu 颺dương 於ư 夢mộng 中trung 。 縱túng/tung 使sử 浪lãng 息tức 風phong 停đình 。 只chỉ 見kiến 水thủy 涵# 於ư 天thiên 際tế 。 舟chu 行hành 棹# 舉cử 猶do 將tương 息tức 念niệm 作tác 生sanh 涯nhai 。 雖tuy 此thử 難nạn/nan 危nguy 而nhi 三tam 藏tạng 名danh 僧Tăng 相tương 繼kế 而nhi 至chí 。 總tổng 緣duyên 大đại 聖thánh 委ủy 命mạng 輕khinh 生sanh 。 故cố 云vân 五ngũ 天thiên 殉# 命mạng 以dĩ 奔bôn 風phong 。 言ngôn 八bát 表biểu 妄vọng 軀khu 而nhi 競cạnh 託thác 者giả 。 自tự 東đông 自tự 西tây 自tự 南nam 自tự 北bắc 。 天thiên 徼# 月nguyệt 窟quật 海hải 潮triều 日nhật 出xuất 。 有hữu 耳nhĩ 目mục 者giả 不bất 憚đạn 艱gian 辛tân 。 遠viễn 而nhi 必tất 至chí 焉yên 疏sớ/sơ 。 其kỳ 有hữu 居cư 神thần 州châu 下hạ 。 正chánh 勸khuyến 即tức 反phản 舉cử 不bất 往vãng 之chi 失thất 。 以dĩ 彰chương 往vãng 者giả 之chi 得đắc 。 謂vị 葱thông 嶺lĩnh 之chi 東đông 地địa 方phương 數sổ 千thiên 里lý 曰viết 赤xích 縣huyện 神thần 州châu 。 即tức 有hữu 唐đường 中trung 華hoa 之chi 國quốc 也dã 。 去khứ 清thanh 涼lương 之chi 境cảnh 途đồ 程# 不bất 遙diêu 。 坦thản 然nhiên 通thông 衢cù 車xa 馬mã 溢dật 路lộ 。 隨tùy 方phương 觀quán 化hóa 不bất 失thất 家gia 常thường 。 往vãng 必tất 感cảm 徵trưng 。 如như 何hà 不bất 往vãng 。 是thị 知tri 不bất 往vãng 即tức 是thị 三tam 億ức 之chi 徒đồ 。 故cố 今kim 秉bỉnh 鉞việt 分phần/phân 茅mao 方phương 面diện 之chi 重trọng/trùng 無vô 不bất 傾khuynh 仰ngưỡng 。 西tây 域vực 諸chư 王vương 恨hận 生sanh 五ngũ 天thiên 不bất 產sản 東đông 夏hạ 。 豈khởi 唯duy 遙diêu 禮lễ 大đại 聖thánh 。 每mỗi 多đa 仰ngưỡng 羨tiện 此thử 君quân 。 故cố 有hữu 遊du 西tây 天thiên 者giả 。 先tiên 問vấn 曾tằng 居cư 五ngũ 臺đài 山sơn 不phủ 。 若nhược 不bất 曾tằng 居cư 。 棄khí 而nhi 不bất 顧cố 。 今kim 此thử 國quốc 眾chúng 生sanh 。 宿túc 因nhân 多đa 幸hạnh 。 得đắc 誕đản 中trung 華hoa 。 諸chư 佛Phật 祖tổ 師sư 不bất 解giải 修tu 敬kính 。 故cố 此thử 勸khuyến 之chi 。 三tam 億ức 之chi 徒đồ 者giả 。 智trí 論luận 第đệ 十thập 一nhất 云vân 。 佛Phật 出xuất 世thế 難nan 。 值trị 如như 優ưu 曇đàm 華hoa 。 時thời 乃nãi 一nhất 有hữu 。 如như 是thị 罪tội 人nhân 。 輪luân 轉chuyển 三tam 惡ác 道đạo 。 或hoặc 在tại 人nhân 天thiên 中trung 。 佛Phật 出xuất 世thế 時thời 。 天thiên 人nhân 不bất 見kiến 。 如như 說thuyết 。 舍Xá 衛Vệ 城Thành 中trung 。 有hữu 九cửu 億ức 家gia 。 三tam 億ức 家gia 眼nhãn 見kiến 佛Phật 三tam 億ức 家gia 耳nhĩ 聞văn 有hữu 佛Phật 。 而nhi 眼nhãn 不bất 見kiến 。 三tam 億ức 家gia 不bất 見kiến 不bất 聞văn 。 佛Phật 在tại 舍Xá 衛Vệ 國Quốc 。 二nhị 十thập 五ngũ 年niên 。 而nhi 此thử 眾chúng 生sanh 不bất 見kiến 不bất 聞văn 。 何hà 況huống 遠viễn 者giả 。 故cố 今kim 中trung 華hoa 有hữu 人nhân 曾tằng 到đáo 臺đài 山sơn 。 即tức 亦diệc 聞văn 亦diệc 見kiến 。 有hữu 聞văn 清thanh 涼lương 而nhi 不bất 得đắc 到đáo 。 即tức 同đồng 聞văn 名danh 不bất 見kiến 。 只chỉ 近cận 五ngũ 臺đài 亦diệc 有hữu 不bất 聞văn 不bất 見kiến 之chi 者giả 。 況huống 於ư 遠viễn 乎hồ 。 故cố 勸khuyến 修tu 敬kính 若nhược 見kiến 文Văn 殊Thù 。 功công 德đức 之chi 廣quảng 。 如như 前tiền 略lược 說thuyết 。 廣quảng 在tại 經kinh 文văn 。

疏sớ/sơ 。 案án 西tây 域vực 記ký 第đệ 七thất 等đẳng 者giả 。 彼bỉ 云vân 吠phệ 舍xá 釐li 國quốc 即tức 毘Tỳ 耶Da 離Ly 。 梵Phạm 音âm 楚sở 夏hạ 。 云vân 城thành 東đông 南nam 行hành 十thập 四tứ 五ngũ 里lý 。 至chí 大đại 窣tốt 堵đổ 波ba 是thị 七thất 百bách 賢hiền 聖thánh 重trọng/trùng 結kết 集tập 處xứ 。 佛Phật 涅Niết 槃Bàn 後hậu 。 百bách 一nhất 十thập 年niên 。 吠phệ 舍xá 釐li 城thành 。 有hữu 諸chư 苾Bật 芻Sô 。 遠viễn 離ly 佛Phật 法Pháp 。 謬mậu 行hành 戒giới 律luật 。

時thời 長trưởng 老lão 耶da 舍xá 陀đà 住trụ 。 憍Kiều 薩Tát 羅La 國Quốc 。 長trưởng 老lão 三tam 菩bồ 伽già 住trụ 秫thuật 菟thố 羅la 國quốc 。 長trưởng 老lão 釐li 波ba 多đa 住trụ 韓# 若nhược 國quốc 。 長trưởng 老lão 沙sa 羅la 住trụ 吠phệ 舍xá 黎lê 國quốc 。 長trưởng 老lão 富phú 闍xà 蘇tô 彌di 羅la 住trụ 娑sa 羅la 梨lê 佛Phật 國quốc 。 諸chư 大đại 羅La 漢Hán 心tâm 得đắc 自tự 在tại 。 持trì 三tam 藏tạng 得đắc 三Tam 明Minh 有hữu 大đại 名danh 稱xưng 。 眾chúng 所sở 知tri 識thức 。 皆giai 是thị 尊Tôn 者giả 阿A 難Nan 弟đệ 子tử 。

時thời 耶da 舍xá 陀đà 遣khiển 使sứ 告cáo 諸chư 賢hiền 聖thánh 。 皆giai 集tập 吠phệ 舍xá 釐li 城thành 。 猶do 少thiểu 一nhất 人nhân 未vị 滿mãn 七thất 百bách 。 是thị 時thời 富phú 闍xà 蘇tô 彌di 羅la 。 以dĩ 天thiên 眼nhãn 見kiến 。 諸chư 大đại 賢hiền 聖thánh 集tập 議nghị 法pháp 事sự 。 運vận 神thần 足túc 至chí 法Pháp 會hội 時thời 。 三tam 菩bồ 伽già 於ư 大đại 眾chúng 中trung 。 右hữu 袒đản 長trường 跪quỵ 揚dương 言ngôn 曰viết 。 眾chúng 無vô 諠huyên 譁hoa 欽khâm 哉tai 念niệm 哉tai 。 昔tích 大Đại 聖Thánh 法Pháp 王Vương 。 善thiện 權quyền 寂tịch 滅diệt 。 歲tuế 月nguyệt 雖tuy 淹yêm 言ngôn 教giáo 尚thượng 在tại 。 吠phệ 舍xá 釐li 城thành 懈giải 怠đãi 苾Bật 芻Sô 謬mậu 於ư 戒giới 律luật 。 有hữu 十thập 事sự 出xuất 違vi 十Thập 力Lực 教giáo 。 今kim 諸chư 賢hiền 者giả 。 深thâm 明minh 持trì 犯phạm 。 俱câu 是thị 大Đại 德đức 阿A 難Nan 指chỉ 誨hối 。 念niệm 報báo 佛Phật 恩ân 。 重trùng 宣tuyên 聖thánh 旨chỉ 。

時thời 諸chư 大đại 眾chúng 。 莫mạc 不bất 悲bi 感cảm 。 即tức 召triệu 集tập 諸chư 苾Bật 芻Sô 。 依y 毘Tỳ 奈Nại 耶Da 訶ha 責trách 制chế 止chỉ 削tước 除trừ 謬mậu 法pháp 。 宣tuyên 明minh 聖thánh 教giáo 。 七thất 百bách 賢hiền 聖thánh 結kết 集tập 。 南nam 行hành 八bát 九cửu 十thập 里lý 至chí 濕thấp 吠phệ 多đa 補bổ 羅la 僧Tăng 伽già 藍lam 。 層tằng 臺đài 輪luân 煥hoán 重trùng 閣các 翬# 飛phi 。 僧Tăng 眾chúng 清thanh 肅túc 並tịnh 學học 大Đại 乘Thừa 。 其kỳ 側trắc 則tắc 有hữu 過quá 去khứ 四tứ 佛Phật 座tòa 。 及cập 經kinh 行hành 遺di 迹tích 之chi 處xứ 。 其kỳ 傍bàng 窣tốt 堵đổ 波ba 無vô 憂ưu 王vương 之chi 所sở 建kiến 也dã 。 如Như 來Lai 在tại 昔tích 南nam 趣thú 摩ma 揭yết 陀đà 國quốc 。 北bắc 顧cố 吠phệ 舍xá 釐li 城thành 中trung 途đồ 止chỉ 息tức 遺di 迹tích 之chi 處xứ 。 疏sớ/sơ 。 巴ba 連liên 弗phất 邑ấp 等đẳng 者giả 。 西tây 域vực 記ký 第đệ 八bát 云vân 。 摩Ma 竭Kiệt 陀Đà 國Quốc 。 殑Căng 伽Già 河hà 南nam 有hữu 故cố 城thành 周chu 七thất 十thập 餘dư 里lý 。 荒hoang 蕪# 雖tuy 久cửu 基cơ 址# 尚thượng 存tồn 。 昔tích 者giả 人nhân 壽thọ 無vô 量lượng 歲tuế 時thời 。 號hiệu 拘câu 蘇tô 摩ma 補bổ 羅la 城thành 。 唐đường 言ngôn 香hương 花hoa 宮cung 城thành 。 王vương 宮cung 多đa 花hoa 故cố 以dĩ 名danh 焉yên 。 逮đãi 乎hồ 人nhân 壽thọ 數số 千thiên 歲tuế 。 更cánh 名danh 波ba 吒tra 釐li 子tử 城thành 。 舊cựu 云vân 巴ba 連liên 弗phất 邑ấp 訛ngoa 也dã 。 初sơ 有hữu 婆Bà 羅La 門Môn 。 高cao 才tài 博bác 學học 。 門môn 人nhân 數số 千thiên 傳truyền 以dĩ 受thọ 業nghiệp 。 與dữ 諸chư 學học 徒đồ 相tương 從tùng 遊du 觀quan 。 有hữu 一nhất 書thư 生sanh 徘bồi 徊hồi 悵trướng 望vọng 。 同đồng 儔trù 謂vị 曰viết 。 夫phu 何hà 憂ưu 乎hồ 。 曰viết 盛thịnh 色sắc 方phương 剛cang 羈ki 遊du 履lý 影ảnh 。 歲tuế 月nguyệt 已dĩ 積tích 藝nghệ 業nghiệp 無vô 成thành 。 顧cố 此thử 為vi 言ngôn 憂ưu 心tâm 彌di 劇kịch 。 於ư 是thị 學học 徒đồ 戲hí 言ngôn 之chi 曰viết 。 今kim 將tương 為vi 子tử 求cầu 嫂# 婚hôn 親thân 。 乃nãi 假giả 立lập 二nhị 人nhân 為vi 男nam 父phụ 母mẫu 。 二nhị 人nhân 為vi 女nữ 父phụ 母mẫu 。 遂toại 坐tọa 波ba 吒tra 釐li 樹thụ 。 謂vị 女nữ 婿tế 樹thụ 也dã 。 採thải 時thời 果quả 酌chước 清thanh 流lưu 。 陳trần 婚hôn 姻nhân 之chi 緒tự 。 請thỉnh 好hảo/hiếu 合hợp 之chi 期kỳ 。

時thời 假giả 女nữ 父phụ 攀phàn 花hoa 枝chi 以dĩ 授thọ 書thư 生sanh 曰viết 。 斯tư 嘉gia 偶ngẫu 也dã 。 幸hạnh 無vô 辭từ 焉yên 。 書thư 生sanh 之chi 心tâm 欣hân 然nhiên 自tự 得đắc 。 日nhật 暮mộ 言ngôn 歸quy 懷hoài 戀luyến 而nhi 止chỉ 。 學học 徒đồ 曰viết 。 前tiền 言ngôn 戲hí 耳nhĩ 。 幸hạnh 可khả 同đồng 歸quy 。 林lâm 中trung 猛mãnh 獸thú 恐khủng 相tương 殘tàn 害hại 。 書thư 生sanh 遂toại 留lưu 往vãng 來lai 樹thụ 側trắc 。 景cảnh 夕tịch 之chi 後hậu 異dị 光quang 燭chúc 野dã 。 管quản 絃huyền 清thanh 雅nhã 幃vi 帳trướng 陳trần 列liệt 。 俄nga 見kiến 老lão 翁ông 策sách 杖trượng 來lai 慰úy 。 頃khoảnh 有hữu 一nhất 嫗# 携huề 引dẫn 少thiểu 女nữ 。 並tịnh 賓tân 從tùng 盈doanh 路lộ 袨# 服phục 奏tấu 樂nhạo/nhạc/lạc 。 翁ông 乃nãi 指chỉ 少thiểu 女nữ 曰viết 。 此thử 君quân 之chi 弱nhược 室thất 也dã 。 酣# 歌ca 樂nhạc 讌# 經kinh 七thất 日nhật 焉yên 。 學học 徒đồ 疑nghi 為vi 獸thú 害hại 往vãng 而nhi 求cầu 之chi 。 乃nãi 見kiến 獨độc 坐tọa 陰ấm 樹thụ 若nhược 對đối 上thượng 客khách 。 告cáo 與dữ 同đồng 歸quy 。 辭từ 不bất 從tùng 命mạng 。 後hậu 自tự 入nhập 城thành 拜bái 謁yết 親thân 故cố 說thuyết 其kỳ 始thỉ 末mạt 。 聞văn 者giả 驚kinh 該cai 。 與dữ 諸chư 友hữu 人nhân 同đồng 往vãng 林lâm 中trung 咸hàm 見kiến 花hoa 樹thụ 。 是thị 一nhất 大đại 宅trạch 僮đồng 僕bộc 役dịch 使sử 驅khu 馳trì 往vãng 來lai 。 而nhi 彼bỉ 老lão 翁ông 從tùng 容dung 接tiếp 對đối 陳trần 饌soạn 奏tấu 樂nhạo/nhạc/lạc 。 賓tân 主chủ 禮lễ 備bị 。 諸chư 友hữu 還hoàn 城thành 具cụ 告cáo 遠viễn 近cận 。 十thập 歲tuế 之chi 後hậu 生sanh 一nhất 男nam 子tử 。 謂vị 其kỳ 妻thê 曰viết 。 吾ngô 今kim 欲dục 歸quy 未vị 忍nhẫn 離ly 阻trở 。 適thích 復phục 留lưu 心tâm 棲tê 寄ký 飄phiêu 露lộ 。 其kỳ 妻thê 既ký 聞văn 具cụ 以dĩ 白bạch 父phụ 翁ông 。 謂vị 書thư 生sanh 曰viết 。 人nhân 生sanh 行hành 樂nhạo/nhạc/lạc 詎cự 必tất 故cố 鄉hương 。 今kim 將tương 築trúc 室thất 宜nghi 無vô 異dị 志chí 。 於ư 是thị 役dịch 使sử 靈linh 從tùng 功công 成thành 不bất 日nhật 。 香hương 花hoa 舊cựu 城thành 遷thiên 都đô 此thử 邑ấp 。 由do 彼bỉ 子tử 故cố 神thần 為vi 築trúc 城thành 。 自tự 爾nhĩ 之chi 後hậu 因nhân 名danh 波ba 吒tra 釐li 子tử 城thành 焉yên 。

疏sớ/sơ 。 摩ma 度độ 羅la 亦diệc 云vân 摩ma 偷thâu 羅la 。 亦diệc 中trung 印ấn 度độ 境cảnh 。 西tây 域vực 記ký 第đệ 四tứ 者giả 。 彼bỉ 記ký 名danh 秫thuật 菟thố 羅la 國quốc 。 記ký 中trung 不bất 說thuyết 孔khổng 雀tước 之chi 緣duyên 。 言ngôn 有hữu 舍xá 利lợi 等đẳng 塔tháp 者giả 。 等đẳng 取thủ 大Đại 目Mục 揵Kiền 連Liên 。 及cập 富Phú 樓Lâu 那Na 塔tháp 。 言ngôn 寺tự 北bắc 有hữu 巖nham 等đẳng 者giả 。 記ký 云vân 城thành 東đông 行hành 五ngũ 六lục 里lý 。 至chí 一nhất 山sơn 伽già 藍lam 疎sơ 崖nhai 為vi 室thất 因nhân 谷cốc 為vi 門môn 。 尊tôn 者giả 烏ô 波ba 毱cúc 多đa (# 唐đường 言ngôn 近cận 護hộ )# 之chi 所sở 建kiến 也dã 。 其kỳ 中trung 則tắc 有hữu 。 如Như 來Lai 指chỉ 爪trảo 窣tốt 堵đổ 波ba 。 伽già 藍lam 北bắc 巖nham 間gian 有hữu 石thạch 室thất 。 高cao 二nhị 十thập 餘dư 尺xích 廣quảng 三tam 十thập 餘dư 尺xích 。 四tứ 寸thốn 細tế 籌trù 填điền 積tích 其kỳ 內nội 。 尊tôn 者giả 近cận 護hộ 說thuyết 法Pháp 化hóa 道đạo 。 夫phu 妻thê 俱câu 證chứng 阿A 羅La 漢Hán 果Quả 。 者giả 乃nãi 下hạ 一nhất 籌trù 。 異dị 室thất 別biệt 族tộc 雖tuy 證chứng 不bất 記ký 。

疏sớ/sơ 。 安an 籌trù 雖tuy 是thị 後hậu 事sự 等đẳng 者giả 。 恐khủng 人nhân 設thiết 難nạn/nan 云vân 。 既ký 是thị 毱cúc 多đa 建kiến 窟quật 乃nãi 是thị 佛Phật 滅diệt 之chi 後hậu 百bách 年niên 中trung 事sự 。 今kim 是thị 始thỉ 成thành 說thuyết 經Kinh 。 那na 是thị 彼bỉ 窟quật 故cố 為vi 此thử 通thông 。

疏sớ/sơ 。 三tam 俱câu 珍trân 那na 城thành 者giả 。 大đại 同đồng 釋thích 嬌kiều 陳trần 如như 名danh 。

疏sớ/sơ 。 目mục 真chân 此thử 云vân 解giải 脫thoát 等đẳng 者giả 。 西tây 域vực 記ký 第đệ 八bát 云vân 。 自tự 支chi 隣lân 陀đà 龍long 王vương 池trì 其kỳ 水thủy 清thanh 黑hắc 。 其kỳ 味vị 甘cam 美mỹ 。 西tây 岸ngạn 有hữu 小tiểu 精tinh 舍xá 中trung 作tác 佛Phật 像tượng 。 昔tích 如Như 來Lai 初sơ 成thành 正chánh 覺giác 。 於ư 此thử 宴yến 坐tọa 七thất 日nhật 。 入nhập 定định 時thời 此thử 龍long 王vương 警cảnh 衛vệ 如Như 來Lai 。 即tức 以dĩ 其kỳ 身thân 。 繞nhiễu 佛Phật 七thất 匝táp 。 化hóa 出xuất 多đa 頭đầu 俯phủ 乘thừa 為vi 蓋cái 。 故cố 池trì 西tây 岸ngạn 有hữu 其kỳ 室thất 焉yên 疏sớ/sơ 。 摩ma 蘭lan 陀đà 國quốc 未vị 詳tường 所sở 在tại 者giả 。 更cánh 以dĩ 義nghĩa 推thôi 。 摩ma 蘭lan 陀đà 即tức 摩ma 伽già 陀đà 。 無vô 礙ngại 龍long 王vương 建kiến 立lập 正chánh 是thị 普phổ 光quang 法pháp 堂đường 。 是thị 今kim 說thuyết 法Pháp 之chi 處xứ 耳nhĩ 。 以dĩ 不bất 指chỉ 云vân 此thử 處xứ 故cố 云vân 未vị 詳tường 所sở 在tại 。

疏sớ/sơ 。 大đại 集tập 但đãn 名danh 慈từ 窟quật 者giả 。 即tức 月nguyệt 藏tạng 分phân 第đệ 十thập 亦diệc 但đãn 列liệt 名danh 。 無vô 別biệt 指chỉ 處xứ 。 下hạ 當đương 具cụ 引dẫn 月nguyệt 藏tạng 之chi 文văn 。

疏sớ/sơ 。 此thử 云vân 多đa 思tư 惟duy 者giả 。 婆bà 沙sa 亦diệc 云vân 支chi 那na 。 此thử 云vân 漢hán 也dã 。 西tây 域vực 記ký 云vân 大đại 漢hán 具cụ 云vân 摩ma 訶ha 支chi 那na 。 故cố 真Chân 諦Đế 三tam 藏tạng 云vân 衣y 物vật 。 意ý 云vân 。 是thị 衣y 冠quan 人nhân 物vật 之chi 國quốc 。 皆giai 是thị 義nghĩa 翻phiên 。 疏sớ/sơ 翻phiên 為vi 正chánh 。

疏sớ/sơ 。 亦diệc 青thanh 州châu 分phần/phân 野dã 者giả 。 禹vũ 別biệt 九cửu 州châu 東đông 為vi 青thanh 州châu 。 則tắc 天thiên 下hạ 分phần/phân 其kỳ 九cửu 分phần/phân 野dã 矣hĩ 。

疏sớ/sơ 。 然nhiên 今kim 之chi 到đáo 此thử 山sơn 者giả 。 相tương/tướng 傳truyền 云vân 。 以dĩ 是thị 秦tần 始thỉ 皇hoàng 築trúc 長trường/trưởng 城thành 到đáo 此thử 畢tất 工công 故cố 立lập 其kỳ 名danh 。

疏sớ/sơ 。 八bát 疎sơ 勒lặc 國quốc 等đẳng 具cụ 云vân 佉khư 路lộ 數số 怛đát 勒lặc 者giả 。 西tây 域vực 記ký 第đệ 十thập 二nhị 云vân 。 出xuất 葱thông 嶺lĩnh 其kỳ 烏ô 鎩# 國quốc 。 此thử 國quốc 城thành 西tây 二nhị 百bách 餘dư 里lý 至chí 一nhất 大đại 山sơn 。 從tùng 此thử 北bắc 行hành 。 山sơn 磧thích 曠khoáng 野dã 五ngũ 百bách 餘dư 里lý 。 至chí 佉khư 沙sa 國quốc 。 舊cựu 云vân 。 為vi 疎sơ 勒lặc 者giả 。 乃nãi 稱xưng 其kỳ 城thành 號hiệu 也dã 。 正chánh 音âm 具cụ 云vân 室thất 利lợi 訖ngật 栗lật 多đa 底để 。 疎sơ 勒lặc 之chi 言ngôn 猶do 為vi 訛ngoa 也dã 。 釋thích 曰viết 。 疏sớ/sơ 依y 古cổ 疏sớ/sơ 。 即tức 日nhật 照chiếu 三tam 藏tạng 釋thích 西tây 域vực 記ký 云vân 。 佉khư 沙sa 國quốc 周chu 五ngũ 千thiên 餘dư 里lý 。 多đa 砂sa 磧thích 少thiểu 壤nhưỡng 土thổ/độ 。 稼giá 穡# 殷ân 盛thịnh 花hoa 果quả 繁phồn 茂mậu 。 從tùng 此thử 東đông 南nam 行hành 五ngũ 百bách 餘dư 里lý 。 濟tế 河hà 踰du 沙sa 至chí 斫chước 句cú 迦ca 國quốc 。 唐đường 言ngôn 沮trở 渠cừ 周chu 千thiên 餘dư 里lý 。 國quốc 南nam 境cảnh 有hữu 大đại 山sơn 。 崖nhai 嶺lĩnh 嵯# 峨# 峯phong 巒# 重trùng 疊điệp 。 草thảo 木mộc 凌lăng 寒hàn 春xuân 秋thu 一nhất 觀quán 。 溪khê 澗giản 濬# 瀨# 飛phi 流lưu 四tứ 注chú 。 崖nhai 龕khám 石thạch 室thất 棊kì 布bố 嚴nghiêm 林lâm 。 印ấn 度độ 得đắc 果quả 人nhân 多đa 運vận 神thần 通thông 。 輕khinh 舉cử 遠viễn 遊du 棲tê 止chỉ 於ư 此thử 。 諸chư 阿A 羅La 漢Hán 。 於ư 此thử 寂tịch 滅diệt 者giả 眾chúng 。 是thị 故cố 多đa 有hữu 窣tốt 堵đổ 波ba 也dã 。 今kim 猶do 現hiện 有hữu 三tam 阿A 羅La 漢Hán 居cư 巖nham 岫# 中trung 。 入nhập 滅diệt 心tâm 定định 。 形hình 若nhược 羸luy 人nhân 鬚tu 鬢mấn 恆hằng 長trường/trưởng 。 故cố 諸chư 沙Sa 門Môn 時thời 往vãng 為vi 剃thế 。 而nhi 此thử 國quốc 中trung 。 大Đại 乘Thừa 經Kinh 典điển 。 部bộ 數số 尤vưu 多đa 。 佛Phật 法Pháp 至chí 處xứ 莫mạc 斯tư 為vi 盛thịnh 也dã 。 十thập 萬vạn 頌tụng 為vi 部bộ 者giả 凡phàm 有hữu 十thập 數số 。 自tự 茲tư 已dĩ 降giáng/hàng 其kỳ 流lưu 寔thật 廣quảng (# 釋thích 曰viết 據cứ 此thử 華hoa 嚴nghiêm 等đẳng 經kinh 卻khước 在tại 此thử 國quốc )# 從tùng 此thử 而nhi 東đông 踰du 嶺lĩnh 越việt 谷cốc 行hành 八bát 百bách 餘dư 里lý 。 至chí 瞿cù 薩tát 旦đán 那na 國quốc 。 唐đường 言ngôn 地địa 乳nhũ 。 即tức 其kỳ 俗tục 之chi 雅nhã 言ngôn 也dã 。 俗tục 語ngữ 謂vị 之chi 漢hán 那na 。 凶hung 奴nô 謂vị 之chi 于vu 遁độn 。 諸chư 胡hồ 謂vị 之chi 豁hoát 旦đán 。 印ấn 度độ 謂vị 之chi 屈khuất 丹đan 。 舊cựu 曰viết 于vu 闐điền 者giả 訛ngoa 也dã 。 瞿cù 薩tát 旦đán 那na 國quốc 周chu 四tứ 千thiên 餘dư 里lý 。 砂sa 磧thích 大đại 半bán 壞hoại 土thổ/độ 隘ải 狹hiệp 。 宜nghi 穀cốc 稼giá 多đa 眾chúng 果quả 。 宗tông 尚thượng 佛Phật 法Pháp 伽già 藍lam 百bách 餘dư 所sở 。 僧Tăng 徒đồ 五ngũ 千thiên 餘dư 人nhân 。 並tịnh 多đa 習tập 學học 大Đại 乘Thừa 教giáo 法pháp 。 王vương 甚thậm 驍# 武võ 敬kính 重trọng 佛Phật 法Pháp 。 自tự 云vân 毘Tỳ 沙Sa 門Môn 天Thiên 之chi 祀tự 胤dận 。 也dã 昔tích 者giả 此thử 國quốc 虛hư 曠khoáng 無vô 人nhân 。 毘Tỳ 沙Sa 門Môn 天Thiên 於ư 此thử 棲tê 。 宅trạch 無vô 憂ưu 王vương 太thái 子tử 在tại 呾đát 叉xoa 始thỉ 羅la 國quốc 。 被bị 抉# 目mục 王vương 怒nộ 譴khiển 。 謫# 輔phụ 佐tá 遷thiên 其kỳ 豪hào 嫉tật 出xuất 雪Tuyết 山Sơn 北bắc 。 居cư 荒hoang 谷cốc 間gian 遷thiên 人nhân 逐trục 牧mục 。 至chí 此thử 西tây 界giới 推thôi 舉cử 尊tôn 。 豪hào 首thủ 立lập 為vi 主chủ 當đương 是thị 地địa 也dã 。 東đông 土thổ/độ 太thái 子tử 蒙mông 譴khiển 流lưu 徒đồ 。 居cư 此thử 東đông 界giới 群quần 下hạ 勸khuyến 進tấn 。 又hựu 自tự 稱xưng 王vương 歲tuế 月nguyệt 已dĩ 積tích 風phong 教giáo 不bất 通thông 。 各các 因nhân 畋điền 獵liệp 遇ngộ 會hội 荒hoang 澤trạch 。 更cánh 問vấn 宗tông 緒tự 因nhân 而nhi 爭tranh 長trường/trưởng 。 忿phẫn 形hình 辭từ 語ngữ 便tiện 欲dục 交giao 兵binh 。 或hoặc 有hữu 諫gián 曰viết 。 今kim 何hà 遽cự 乎hồ 。 因nhân 獵liệp 決quyết 戰chiến 未vị 盡tận 兵binh 鋒phong 。 宜nghi 歸quy 治trị 兵binh 期kỳ 而nhi 後hậu 集tập 。 於ư 是thị 迴hồi 駕giá 而nhi 返phản 各các 歸quy 其kỳ 國quốc 。 校giáo 習tập 戎nhung 馬mã 督# 勵lệ 士sĩ 卒thốt 。 至chí 期kỳ 兵binh 會hội 旗kỳ 鼓cổ 相tương 望vọng 。 旦đán 日nhật 合hợp 戰chiến 西tây 主chủ 不bất 利lợi 。 因nhân 而nhi 逐trục 北bắc 遂toại 斬trảm 其kỳ 首thủ 。 東đông 王vương 乘thừa 勝thắng 撫phủ 集tập 亡vong 國quốc 。 遷thiên 都đô 中trung 地địa 方phương 建kiến 城thành 郭quách 。 憂ưu 其kỳ 無vô 土thổ/độ 恐khủng 難nạn 成thành 功công 。 宣tuyên 告cáo 遠viễn 近cận 誰thùy 識thức 地địa 理lý 。

時thời 有hữu 塗đồ 灰hôi 外ngoại 道đạo 。 負phụ 大đại 瓠hoạch 盛thình 滿mãn 水thủy 而nhi 自tự 進tiến 曰viết 。 我ngã 知tri 地địa 理lý 。 遂toại 以dĩ 其kỳ 水thủy 屈khuất 曲khúc 遺di 流lưu 。 周chu 而nhi 復phục 始thỉ 。 因nhân 即tức 藏tạng 軀khu 忽hốt 而nhi 不bất 見kiến 。 依y 彼bỉ 水thủy 迹tích 峙trĩ 其kỳ 基cơ 堵đổ 。 遂toại 得đắc 興hưng 工công 即tức 斯tư 國quốc 治trị 。 今kim 王vương 所sở 都đô 於ư 此thử 城thành 也dã 。 城thành 非phi 崇sùng 峻tuấn 攻công 擊kích 難nan 剋khắc 。 自tự 古cổ 已dĩ 來lai 。 未vị 能năng 有hữu 勝thắng 。 其kỳ 王vương 遷thiên 都đô 作tác 邑ấp 建kiến 國quốc 安an 人nhân 工công 績# 已dĩ 成thành 。 齒xỉ 耄mạo 云vân 。 暮mộ 未vị 有hữu 胤dận 嗣tự 恐khủng 絕tuyệt 宗tông 緒tự 。 乃nãi 往vãng 毘Tỳ 沙Sa 門Môn 天Thiên 神thần 所sở 。 祈kỳ 禱đảo 請thỉnh 嗣tự 。 神thần 像tượng 額ngạch 上thượng 剖phẫu 出xuất 嬰anh 孩hài 。 捧phủng 以dĩ 迴hồi 駕giá 國quốc 人nhân 稱xưng 慶khánh 。 既ký 不bất 飲ẩm 乳nhũ 恐khủng 其kỳ 不bất 壽thọ 。 尋tầm 詣nghệ 神thần 祠từ 重trọng/trùng 請thỉnh 養dưỡng 育dục 。 神thần 前tiền 之chi 地địa 忽hốt 然nhiên 隆long 起khởi 。 其kỳ 狀trạng 如như 乳nhũ 神thần 童đồng 飲ẩm 吮duyện 。 遂toại 至chí 成thành 立lập 。 智trí 勇dũng 光quang 前tiền 風phong 教giáo 遐hà 被bị 。 遂toại 營doanh 神thần 祠từ 崇sùng 先tiên 祖tổ 也dã 。 自tự 茲tư 已dĩ 降giáng/hàng 弈dịch 世thế 相tương/tướng 承thừa 。 傳truyền 國quốc 君quân 臨lâm 。 不bất 失thất 其kỳ 緒tự 。 故cố 今kim 神thần 廟miếu 。 多đa 諸chư 珍trân 寶bảo 。 拜bái 祀tự 享hưởng 祭tế 無vô 替thế 於ư 時thời 地địa 乳nhũ 所sở 育dục 因nhân 為vi 國quốc 號hiệu 。 王vương 城thành 南nam 十thập 餘dư 里lý 有hữu 伽già 藍lam 。 此thử 國quốc 先tiên 王vương 為vi 毘tỳ 盧lô 折chiết 那na 。 唐đường 言ngôn 遍biến 照chiếu 。 阿A 羅La 漢Hán 建kiến 也dã 。 王vương 城thành 西tây 南nam 二nhị 十thập 餘dư 里lý 。 至chí 瞿cù 室thất # 伽già 山sơn 。 唐đường 言ngôn 牛ngưu 角giác 山sơn 。 峰phong 兩lưỡng 起khởi 巖nham 隒# 四tứ 絕tuyệt 。 於ư 崖nhai 谷cốc 間gian 建kiến 一nhất 伽già 藍lam 。 其kỳ 中trung 佛Phật 像tượng 時thời 燭chúc 光quang 明minh 。 昔tích 如Như 來Lai 曾tằng 至chí 此thử 處xứ 。 為vì 諸chư 天thiên 人nhân 。 略lược 說thuyết 法Pháp 要yếu 。 懸huyền 記ký 此thử 地địa 當đương 建kiến 國quốc 土độ 敬kính 崇sùng 遺di 法pháp 遵tuân 習tập 大Đại 乘Thừa 即tức 今kim 處xứ 也dã 。 牛ngưu 角giác 巖nham 有hữu 大đại 石thạch 室thất 。 中trung 有hữu 阿A 羅La 漢Hán 。 入nhập 滅diệt 心tâm 定định 。 待đãi 慈Từ 氏Thị 佛Phật 。 數số 百bách 年niên 間gian 供cúng 養dường 無vô 替thế 。 近cận 者giả 崖nhai 崩băng 掩yểm 塞tắc 門môn 徑kính 。 國quốc 王vương 興hưng 兵binh 欲dục 除trừ 崩băng 石thạch 。 即tức 黑hắc 蜂phong 群quần 飛phi 毒độc 螫thích 人nhân 眾chúng 。 以dĩ 故cố 至chí 今kim 石thạch 門môn 不bất 開khai 釋thích 曰viết 。 據cứ 此thử 亦diệc 為vi 聖thánh 居cư 。 或hoặc 指chỉ 江giang 表biểu 牛ngưu 頭đầu 者giả 。 即tức 金kim 陵lăng 南nam 四tứ 十thập 里lý 有hữu 山sơn 名danh 牛ngưu 頭đầu 。 謂vị 由do 此thử 山sơn 有hữu 雙song 峰phong 。 故cố 一nhất 名danh 雙song 闕khuyết 。 一nhất 名danh 天thiên 闕khuyết 。 一nhất 名danh 南nam 郊giao 。 一nhất 名danh 仙tiên 窟quật 。 皆giai 以dĩ 累lũy/lụy/luy 朝triêu 改cải 革cách 不bất 定định 。 按án 域vực 地địa 誌chí 云vân 。 此thử 山sơn 高cao 一nhất 千thiên 四tứ 百bách 尺xích 周chu 迴hồi 四tứ 十thập 七thất 里lý 。 準chuẩn 西tây 域vực 記ký 及cập 舊cựu 華hoa 嚴nghiêm 經kinh 菩Bồ 薩Tát 住trú 處xứ 品phẩm 。 心Tâm 王Vương 菩Bồ 薩Tát 。 告cáo 諸chư 菩Bồ 薩Tát 言ngôn 。 東đông 北bắc 方phương 邊biên 夷di 國quốc 土độ 名danh 牛ngưu 頭đầu 。 若nhược 按án 新tân 經Kinh 云vân 。 疏sớ/sơ 勒lặc 國quốc 有hữu 一nhất 住trú 處xứ 。 名danh 牛ngưu 頭đầu 山sơn 。 如như 前tiền 所sở 引dẫn 西tây 域vực 記ký 文văn 。 此thử 與dữ 真chân 丹đan 處xứ 則tắc 異dị 也dã (# 此thử 文văn 見kiến 金kim 陵lăng 塔tháp 寺tự 記ký )# 古cổ 老lão 相tương/tướng 傳truyền 云vân 。 是thị 辟Bích 支Chi 佛Phật 現hiện 形hình 之chi 所sở 。 而nhi 前tiền 後hậu 文văn 多đa 云vân 菩Bồ 薩Tát 於ư 中trung 止chỉ 住trụ 。 而nhi 其kỳ 靈linh 應ưng 往vãng 往vãng 有hữu 之chi 。

疏sớ/sơ 。 迦ca 濕thấp 彌di 羅la 記ký 第đệ 三tam 云vân 。 北bắc 印ấn 度độ 境cảnh 末mạt 田điền 乞khất 地địa 即tức 阿A 羅La 漢Hán 名danh 。 昔tích 云vân 末mạt 田điền 乞khất 地địa 。 新tân 云vân 末mạt 田điền 底để 迦ca 迦ca 濕thấp 彌di 羅la 國quốc 。 周chu 七thất 千thiên 餘dư 里lý 。 四tứ 境cảnh 負phụ 山sơn 山sơn 極cực 峭# 峻tuấn 。 雖tuy 有hữu 門môn 徑kính 而nhi 復phục 隘ải 狹hiệp 。 自tự 古cổ 隣lân 敵địch 無vô 能năng 攻công 伐phạt (# 云vân 云vân )# 昔tích 此thử 國quốc 本bổn 龍long 池trì 也dã 。 佛Phật 世Thế 尊Tôn 自tự 烏ô 仗trượng 那na 國quốc 降giáng/hàng 惡ác 神thần 已dĩ 欲dục 還hoàn 中trung 國quốc 。 乘thừa 空không 當đương 此thử 國quốc 上thượng 。 告cáo 阿A 難Nan 曰viết 。 我ngã 涅Niết 槃Bàn 後hậu 。 有hữu 末mạt 田điền 底để 迦ca 阿A 羅La 漢Hán 。 當đương 於ư 此thử 地địa 建kiến 國quốc 安an 人nhân 弘hoằng 揚dương 佛Phật 法Pháp 。 如Như 來Lai 寂tịch 滅diệt 之chi 後hậu 第đệ 五ngũ 十thập 年niên 。 阿A 難Nan 弟đệ 子tử 。 末mạt 田điền 底để 伽già 。 阿A 羅La 漢Hán 者giả 。 得đắc 六Lục 神Thần 通Thông 。 具cụ 八Bát 解Giải 脫Thoát 。 聞văn 佛Phật 懸huyền 記ký 心tâm 自tự 慶khánh 悅duyệt 。 便tiện 來lai 至chí 此thử 。 於ư 大đại 山sơn 巖nham 。 宴yến 坐tọa 林lâm 中trung 。 現hiện 大đại 神thần 通thông 。 龍long 見kiến 深thâm 信tín 請thỉnh 咨tư 所sở 欲dục 。 阿A 羅La 漢Hán 曰viết 。 願nguyện 於ư 池trì 內nội 惠huệ 以dĩ 容dung 膝tất 。 龍long 王vương 於ư 是thị 縮súc 水thủy 奉phụng 施thí 羅La 漢Hán 。 神thần 通thông 廣quảng 身thân 。 龍long 王vương 縱túng/tung 力lực 縮súc 水thủy 。 池trì 空không 水thủy 盡tận 龍long 翻phiên 請thỉnh 池trì 。 阿A 羅La 漢Hán 於ư 此thử 西tây 北bắc 為vi 留lưu 一nhất 池trì 。 周chu 百bách 餘dư 里lý 自tự 餘dư 枝chi 屬thuộc 別biệt 居cư 小tiểu 池trì 。 龍long 王vương 曰viết 池trì 地địa 總tổng 施thí 願nguyện 恆hằng 受thọ 供cung 。 末mạt 田điền 底để 迦ca 曰viết 。 我ngã 今kim 不bất 久cửu 。 無Vô 餘Dư 涅Niết 槃Bàn 。 雖tuy 欲dục 受thọ 請thỉnh 其kỳ 可khả 得đắc 乎hồ 。 龍long 王vương 重trọng/trùng 請thỉnh 五ngũ 百bách 羅La 漢Hán 。 常thường 受thọ 我ngã 供cung 。 乃nãi 至chí 法pháp 盡tận 。 法pháp 盡tận 之chi 後hậu 還hoàn 取thủ 此thử 國quốc 以dĩ 為vi 居cư 池trì 。 末mạt 田điền 底để 迦ca 從tùng 其kỳ 所sở 請thỉnh 。

時thời 阿A 羅La 漢Hán 。 既ký 得đắc 地địa 已dĩ 。 運vận 大đại 神thần 力lực 立lập 五ngũ 百bách 伽già 藍lam 。 於ư 諸chư 異dị 國quốc 買mãi 鬻dục 賤tiện 人nhân 。 以dĩ 充sung 役dịch 使sử 以dĩ 供cung 僧Tăng 眾chúng 。 末mạt 田điền 底để 迦ca 入nhập 寂tịch 滅diệt 後hậu 。 彼bỉ 諸chư 賤tiện 人nhân 自tự 立lập 君quân 長trường/trưởng 。 隣lân 境cảnh 諸chư 國quốc 鄙bỉ 其kỳ 賤tiện 種chủng 。 莫mạc 與dữ 交giao 親thân 謂vị 之chi 訖ngật 利lợi 多đa (# 唐đường 言ngôn 買mãi 得đắc )# 今kim 時thời 泉tuyền 水thủy 已dĩ 多đa 流lưu 溢dật 。

疏sớ/sơ 。 乾can/kiền/càn 陀đà 羅la 國quốc 。 西tây 域vực 記ký 第đệ 三tam 云vân 。 健kiện 馱đà 邏la 國quốc 有hữu 伽già 膩nị 色sắc 迦ca 王vương 。 以dĩ 如Như 來Lai 涅Niết 槃Bàn 。 之chi 後hậu 第đệ 四tứ 百bách 年niên 。 應ưng 期kỳ 撫phủ 運vận 王vương 風phong 遠viễn 被bị 殊thù 俗tục 內nội 附phụ 。 機cơ 務vụ 餘dư 暇hạ 每mỗi 習tập 佛Phật 經Kinh 。 日nhật 請thỉnh 一nhất 僧Tăng 入nhập 宮cung 說thuyết 法Pháp 。 而nhi 法pháp 異dị 儀nghi 部bộ 執chấp 不bất 同đồng 。 王vương 用dụng 深thâm 疑nghi 無vô 以dĩ 去khứ 惑hoặc 。

時thời 脇hiếp 尊tôn 者giả 曰viết 。 如Như 來Lai 去khứ 世thế 歲tuế 月nguyệt 逾du 遠viễn 。 弟đệ 子tử 部bộ 執chấp 師sư 資tư 異dị 論luận 。 各các 據cứ 聞văn 見kiến 共cộng 為vi 矛mâu 盾# 。

時thời 王vương 聞văn 已dĩ 。 甚thậm 用dụng 感cảm 傷thương 。 悲bi 歎thán 良lương 久cửu 謂vị 尊tôn 者giả 曰viết 。 猥ổi 以dĩ 餘dư 福phước 幸hạnh 遵tuân 前tiền 緒tự 。 去khứ 聖thánh 雖tuy 遠viễn 猶do 為vi 有hữu 幸hạnh 。 敢cảm 亡vong 庸dong 鄙bỉ 紹thiệu 隆long 法pháp 教giáo 。 隨tùy 其kỳ 部bộ 執chấp 具cụ 釋thích 三tam 藏tạng (# 下hạ 取thủ 意ý )# 遂toại 召triệu 眾chúng 僧Tăng 七thất 日nhật 供cúng 養dường 欲dục 議nghị 法pháp 事sự 。 宣tuyên 先tiên 下hạ 令linh 去khứ 凡phàm 留lưu 聖thánh 。 聖thánh 眾chúng 猶do 多đa 復phục 去khứ 有hữu 學học 。 無Vô 學Học 猶do 多đa 次thứ 留lưu 具cụ 三Tam 明Minh 六Lục 通Thông 具cụ 者giả 。 猶do 多đa 次thứ 取thủ 內nội 具cụ 閑nhàn 三tam 藏tạng 外ngoại 達đạt 五ngũ 明minh 。 乃nãi 至chí 四tứ 百bách 九cửu 十thập 九cửu 人nhân 。 後hậu 一nhất 世thế 友hữu 未vị 得đắc 羅La 漢Hán 等đẳng 。 廣quảng 集tập 三tam 藏tạng 凡phàm 三tam 十thập 萬vạn 頌tụng 。 王vương 以dĩ 銅đồng 鍱diệp 鏤lũ 寫tả 。 石thạch 函hàm 封phong 緘giam 。 全toàn 捨xả 此thử 國quốc 與dữ 僧Tăng 故cố 多đa 聖thánh 居cư 也dã 。

疏sớ/sơ 。 苫thiêm 末mạt 羅la 者giả 。 此thử 翻phiên 為vi 黃hoàng 雜tạp 色sắc 。 初sơ 品phẩm 經kinh 巧xảo 幻huyễn 術thuật 修tu 羅la 王vương 苫thiêm 末mạt 羅la 王vương 乃nãi 偈kệ 共cộng 長trường/trưởng 行hành 。 唐đường 梵Phạm 互hỗ 出xuất 。 與dữ 此thử 釋thích 不bất 同đồng 偈kệ 云vân 紅hồng 色sắc 光quang 神thần 。 又hựu 其kỳ 城thành 東đông 南nam 十thập 餘dư 里lý 有hữu 窣tốt 堵đổ 波ba 。 中trung 有hữu 佛Phật 牙nha 長trường/trưởng 可khả 寸thốn 半bán 。 其kỳ 色sắc 黃hoàng 白bạch 彼bỉ 多đa 聖thánh 迹tích 故cố 是thị 聖thánh 居cư 。

疏sớ/sơ 。 相tương/tướng 傳truyền 云vân 。 是thị 佛Phật 留lưu 影ảnh 處xứ 者giả 。 即tức 西tây 域vực 記ký 第đệ 二nhị 說thuyết 。 那na 揭yết 羅la 國quốc 城thành 西tây 南nam 二nhị 十thập 餘dư 里lý 有hữu 伽già 藍lam 。 伽già 藍lam 西tây 南nam 深thâm 澗giản 峭# 絕tuyệt 。 瀑bộc 布bố 飛phi 流lưu 懸huyền 崖nhai 壁bích 立lập 。 東đông 岸ngạn 石thạch 壁bích 有hữu 大đại 洞đỗng 穴huyệt 。 瞿cù 波ba 羅la 龍long 之chi 所sở 居cư 也dã 。 門môn 徑kính 狹hiệp 小tiểu 窟quật 穴huyệt 冥minh 闇ám 。 崖nhai 石thạch 津tân 壁bích 溪khê 徑kính 餘dư 流lưu 。 昔tích 有hữu 佛Phật 影ảnh 煥hoán 若nhược 真chân 容dung 。 相tướng 好hảo 具cụ 足túc 。 儼nghiễm 然nhiên 如như 在tại 。 近cận 代đại 已dĩ 來lai 人nhân 不bất 遍biến 覩đổ 。 縱túng/tung 有hữu 所sở 見kiến 髣phảng 髴phất 而nhi 已dĩ 。 至chí 誠thành 祈kỳ 請thỉnh 有hữu 冥minh 感cảm 者giả 。 乃nãi 暫tạm 明minh 示thị 尚thượng 不bất 能năng 久cửu 。 昔tích 如Như 來Lai 在tại 世thế 之chi 時thời 。 此thử 龍long 為vi 牧mục 牛ngưu 之chi 士sĩ 。 供cung 王vương 乳nhũ 酪lạc 進tiến 奉phụng 失thất 儀nghi 。 既ký 獲hoạch 譴khiển 責trách 心tâm 懷hoài 恚khuể 恨hận 。 即tức 以dĩ 金kim 錢tiền 買mãi 花hoa 供cúng 養dường 受thọ 記ký 。 窣tốt 堵đổ 波ba 願nguyện 為vi 惡ác 龍long 破phá 國quốc 害hại 王vương 。 即tức 趣thú 石thạch 壁bích 投đầu 身thân 而nhi 死tử 。 遂toại 居cư 此thử 窟quật 。 為vi 大đại 龍long 王vương 。 便tiện 欲dục 出xuất 穴huyệt 成thành 本bổn 惡ác 願nguyện 。 適thích 起khởi 此thử 心tâm 。 如Như 來Lai 已dĩ 鑒giám 愍mẫn 此thử 國quốc 人nhân 。 為vị 龍long 所sở 害hại 。 運vận 神thần 通thông 力lực 。 自tự 中trung 印ấn 度độ 至chí 龍long 所sở 。 龍long 見kiến 如Như 來Lai 毒độc 心tâm 遂toại 止chỉ 。 受thọ 不bất 殺sát 戒giới 。 願nguyện 護hộ 正Chánh 法Pháp 。 因nhân 請thỉnh 如Như 來Lai 常thường 居cư 此thử 窟quật 。 諸chư 聖thánh 弟đệ 子tử 。 恆hằng 受thọ 我ngã 供cung 。 如Như 來Lai 告cáo 曰viết 。 吾ngô 將tương 寂tịch 滅diệt 為vì 汝nhữ 留lưu 影ảnh 。 遣khiển 五ngũ 羅La 漢Hán 常thường 受thọ 汝nhữ 供cung 。 正Chánh 法Pháp 隱ẩn 沒một 其kỳ 事sự 無vô 替thế 。 汝nhữ 若nhược 毒độc 心tâm 忿phẫn 怒nộ 起khởi 時thời 當đương 觀quán 吾ngô 影ảnh 。 以dĩ 慈từ 善thiện 故cố 毒độc 心tâm 當đương 止chỉ 。 此thử 賢Hiền 劫Kiếp 中trung 。 當đương 來lai 世Thế 尊Tôn 。 亦diệc 愍mẫn 汝nhữ 等đẳng 皆giai 留lưu 影ảnh 像tượng 。 釋thích 曰viết 。 此thử 與dữ 觀quán 佛Phật 三tam 昧muội 。 海hải 經kinh 大đại 同đồng 。 已dĩ 如như 初sơ 會hội 鈔sao 引dẫn 。 然nhiên 西tây 域vực 記ký 云vân 。 此thử 國quốc 無vô 別biệt 君quân 長trường/trưởng 。 屬thuộc 迦ca 畢tất 試thí 國quốc 。 去khứ 健kiện 馱đà 邏la 國quốc 不bất 遠viễn 。 或hoặc 曾tằng 屬thuộc 之chi 耳nhĩ 。

疏sớ/sơ 。 具cụ 如như 西tây 域vực 記ký 及cập 大đại 集tập 月nguyệt 藏tạng 分phân 第đệ 十thập 者giả 。 此thử 即tức 總tổng 指chỉ 上thượng 來lai 諸chư 處xứ 引dẫn 。 西tây 域vực 記ký 不bất 局cục 一nhất 卷quyển 。 月nguyệt 藏tạng 分phần/phân 的đích 指chỉ 第đệ 十thập 。 然nhiên 月nguyệt 藏tạng 分phần/phân 當đương 第đệ 十thập 二nhị 。 有hữu 十thập 卷quyển 經kinh 。 第đệ 十thập 卷quyển 中trung 。 即tức 建kiến 立lập 塔tháp 寺tự 品phẩm 第đệ 十thập 九cửu 。

爾nhĩ 時thời 娑Sa 婆Bà 世Thế 界Giới 主chủ 。 大Đại 梵Phạm 天Thiên 王Vương 。 釋Thích 提Đề 桓Hoàn 因Nhân 曰viết 。 四Tứ 大Đại 天Thiên 王Vương 等đẳng 。 及cập 諸chư 眷quyến 屬thuộc 。 從tùng 坐tọa 而nhi 起khởi 。 合hợp 掌chưởng 向hướng 佛Phật 。 一nhất 心tâm 敬kính 禮lễ 。 而nhi 作tác 是thị 言ngôn 。 佛Phật 說thuyết 於ư 此thử 四tứ 天thiên 下hạ 。 中trung 所sở 有hữu 過quá 去khứ 。 諸chư 佛Phật 如Như 來Lai 。 之chi 所sở 建kiến 立lập 住trụ 持trì 。 大đại 塔tháp 牟Mâu 尼Ni 諸chư 佛Phật 。 所sở 依y 住trú 處xứ 。 於ư 現hiện 在tại 世thế 。 及cập 未vị 來lai 世thế 。 而nhi 常thường 不bất 空không 。 佛Phật 與dữ 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 等đẳng 。 降giáng 大đại 法Pháp 雨vũ 。 皆giai 悉tất 充sung 滿mãn 。 初sơ 名danh 眾chúng 仙tiên 所sở 興hưng 。 次thứ 名danh 德đức 積tích 。 次thứ 名danh 金kim 剛cang 焰diễm 。 次thứ 名danh 香hương 室thất 。 次thứ 名danh 睒thiểm 婆bà 梨lê 。 次thứ 名danh 賢hiền 城thành 。 次thứ 名danh 須tu 質chất 多đa 羅la 。 次thứ 名danh 水Thủy 光Quang 。 次thứ 名danh 香hương 熏huân 。 次thứ 名danh 善thiện 建kiến 立lập 。 次thứ 名danh 遮già 波ba 羅la 。 次thứ 名danh 金kim 燈đăng 。 次thứ 名danh 樂nhạo/nhạc/lạc 住trụ 。 次thứ 名danh 牟mâu 真chân 隣lân 陀đà 。 次thứ 名danh 金kim 剛cang 地địa 。 次thứ 名danh 慈từ 窟quật 次thứ 。 名danh 那Na 羅La 延Diên 窟quật 。 次thứ 名danh 渠cừ 摩ma 娑sa 羅la 香hương 。 次thứ 名danh 惠huệ 頂đảnh 。 次thứ 名danh 大đại 德đức 窟quật 。 次thứ 名danh 善thiện 現hiện 。 次thứ 名danh 青thanh 欝uất 茂mậu 。 次thứ 名danh 虛hư 空không 子tử 。 次thứ 名danh 牛ngưu 頭đầu 栴chiên 檀đàn 室thất 。 次thứ 名danh 難nan 勝thắng 。 此thử 是thị 過quá 去khứ 。 諸chư 佛Phật 建kiến 立lập 。 住trụ 持trì 大đại 塔tháp 常thường 為vi 菩Bồ 薩Tát 等đẳng 。 之chi 所sở 加gia 護hộ 。 是thị 故cố 我ngã 等đẳng 。 常thường 所sở 供cúng 養dường 。 世Thế 尊Tôn 所sở 有hữu 。 聲Thanh 聞Văn 弟đệ 子tử 。 於ư 現hiện 在tại 世thế 。 及cập 未vị 來lai 世thế 。

復phục 有hữu 幾kỷ 所sở 塔tháp 寺tự 住trú 處xứ 。 令linh 我ngã 等đẳng 輩bối 。 護hộ 持trì 養dưỡng 育dục 。 然nhiên 此thử 初sơ 數sác 處xử 與dữ 此thử 經Kinh 同đồng 可khả 以dĩ 意ý 得đắc 。 故cố 不bất 具cụ 引dẫn 。 下hạ 取thủ 意ý 引dẫn 。

爾nhĩ 時thời 世Thế 尊Tôn 微vi 笑tiếu 。 面diện 門môn 放phóng 種chủng 種chủng 光quang 。

時thời 四tứ 天thiên 下hạ 有hữu 無vô 量lượng 百bách 千thiên 。 諸chư 佛Phật 住trú 處xứ 而nhi 現hiện 。 東đông 州châu 八bát 萬vạn 佛Phật 現hiện 。 北bắc 州châu 百bách 千thiên 西tây 州châu 五ngũ 百bách 南nam 州châu 二nhị 百bách 五ngũ 十thập 。 千thiên 佛Phật 處xứ 現hiện 。 廣quảng 說thuyết 諸chư 國quốc 各các 有hữu 佛Phật 現hiện 等đẳng 。 下hạ 諸chư 天thiên 龍long 等đẳng 。 發phát 願nguyện 護hộ 持trì 。

佛Phật 不Bất 思Tư 議Nghị 。 法Pháp 品Phẩm 第đệ 三tam 十thập 三tam

疏sớ/sơ 。 初sơ 來lai 意ý 者giả 文văn 二nhị 。 先tiên 正chánh 明minh 後hậu 解giải 妨phương 。 今kim 初sơ 古cổ 德đức 但đãn 有hữu 三tam 品phẩm 者giả 。 以dĩ 後hậu 二nhị 品phẩm 別biệt 為vi 平bình 等đẳng 因nhân 果quả 故cố 。 用dụng 品phẩm 雖tuy 廣quảng 狹hiệp 不bất 同đồng 答đáp 果quả 義nghĩa 等đẳng 。 疏sớ/sơ 若nhược 答đáp 前tiền 問vấn 下hạ 二nhị 解giải 妨phương 。 先tiên 問vấn 以dĩ 前tiền 六lục 會hội 共cộng 答đáp 前tiền 問vấn 。 皆giai 不bất 重trọng/trùng 請thỉnh 故cố 。 問vấn 此thử 品phẩm 何hà 以dĩ 重trọng/trùng 請thỉnh 。 從tùng 因nhân 果quả 隔cách 絕tuyệt 下hạ 古cổ 德đức 答đáp 。 此thử 乃nãi 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 因nhân 果quả 隔cách 絕tuyệt 。 前tiền 諸chư 會hội 同đồng 因nhân 故cố 不bất 別biệt 問vấn 。 此thử 下hạ 是thị 果quả 果quả 隔cách 於ư 因nhân 故cố 。 此thử 重trùng 問vấn 。 二nhị 念niệm 法pháp 希hy 奇kỳ 果quả 。 不bất 思tư 議nghị 故cố 。 復phục 念niệm 請thỉnh 。 從tùng 因nhân 德đức 已dĩ 下hạ 出xuất 念niệm 法pháp 。 希hy 奇kỳ 之chi 相tướng 。 上thượng 是thị 通thông 意ý 。 二nhị 別biệt 明minh 下hạ 唯duy 明minh 此thử 品phẩm 。 疏sớ/sơ 別biệt 就tựu 宗tông 中trung 三tam 門môn 分phân 別biệt 。 初sơ 通thông 辨biện 佛Phật 德đức 。 二nhị 別biệt 顯hiển 義nghĩa 相tương/tướng 。 三tam 顯hiển 不bất 思tư 議nghị 。 今kim 初sơ 通thông 辨biện 中trung 。 言ngôn 百bách 四tứ 十thập 不bất 共cộng 者giả 。 已dĩ 見kiến 光quang 明minh 覺giác 品phẩm 。 今kim 重trọng/trùng 舉cử 總tổng 數số 。 謂vị 三tam 十thập 二nhị 相tướng 。 八bát 十thập 種chủng 好hảo 。 四tứ 一nhất 切thiết 種chủng 清thanh 淨tịnh 十Thập 力Lực 四Tứ 無Vô 所Sở 畏Úy 。 三tam 念niệm 住trụ 三tam 不bất 護hộ 大đại 悲bi 無vô 忘vong 失thất 法Pháp 。 永vĩnh 斷đoạn 習tập 氣khí 一nhất 切thiết 種chủng 妙diệu 智trí 為vi 百bách 四tứ 十thập 。 而nhi 言ngôn 通thông 權quyền 小tiểu 者giả 。 小Tiểu 乘Thừa 亦diệc 說thuyết 。 但đãn 相tương/tướng 劣liệt 耳nhĩ 。 權quyền 大đại 說thuyết 者giả 皆giai 悉tất 超siêu 勝thắng 。 此thử 約ước 五ngũ 教giáo 已dĩ 有hữu 其kỳ 二nhị 。 若nhược 五ngũ 法pháp 下hạ 正chánh 明minh 實thật 教giáo 。 故cố 云vân 通thông 權quyền 。 權quyền 實thật 皆giai 有hữu 。 但đãn 實thật 教giáo 中trung 會hội 歸quy 法pháp 性tánh 不bất 壞hoại 相tương/tướng 耳nhĩ 。 若nhược 言ngôn 唯duy 一nhất 味vị 下hạ 二nhị 即tức 頓đốn 教giáo 。 若nhược 言ngôn 具cụ 無vô 盡tận 下hạ 三tam 即tức 是thị 圓viên 教giáo 。 從tùng 故cố 後hậu 文văn 中trung 下hạ 四tứ 辨biện 今kim 經kinh 是thị 圓viên 教giáo 德đức 。 疏sớ/sơ 二nhị 別biệt 顯hiển 義nghĩa 相tương/tướng 下hạ 。 於ư 中trung 有hữu 三tam 。 初sơ 正chánh 顯hiển 二nhị 德đức 。 二nhị 四tứ 句cú 融dung 通thông 。 三tam 揀giản 權quyền 異dị 實thật 。 今kim 初sơ 言ngôn 信tín 等đẳng 者giả 。 此thử 通thông 行hành 位vị 信tín 為vi 萬vạn 行hạnh 之chi 首thủ 。 則tắc 該cai 進tiến 念niệm 定định 等đẳng 位vị 。 亦diệc 以dĩ 信tín 為vi 初sơ 。 五ngũ 十thập 二nhị 位vị 所sở 有hữu 行hành 德đức 皆giai 有hữu 二nhị 故cố 。 疏sớ/sơ 此thử 二nhị 無vô 礙ngại 下hạ 第đệ 二nhị 融dung 通thông 可khả 知tri 。

疏sớ/sơ 。 若nhược 權quyền 教giáo 所sở 明minh 下hạ 第đệ 三tam 揀giản 權quyền 異dị 實thật 。 初sơ 明minh 權quyền 教giáo 。 言ngôn 不bất 雜tạp 者giả 。 如như 轉chuyển 依y 果quả 有hữu 二nhị 。 一nhất 者giả 所sở 生sanh 得đắc 即tức 是thị 四Tứ 智Trí 。 二nhị 所sở 顯hiển 得đắc 。 即tức 是thị 涅Niết 槃Bàn 。 涅Niết 槃Bàn 本bổn 有hữu 四Tứ 智Trí 修tu 生sanh 。 修tu 生sanh 有hữu 為vi 修tu 顯hiển 無vô 為vi 。 故cố 二nhị 不bất 雜tạp 。

疏sớ/sơ 。 法pháp 報báo 四tứ 句cú 亦diệc 有hữu 差sai 殊thù 者giả 。 遮già 救cứu 。 恐khủng 外ngoại 救cứu 云vân 。 我ngã 宗tông 亦diệc 有hữu 四tứ 句cú 。 何hà 異dị 前tiền 融dung 。 謂vị 一nhất 唯duy 法pháp 即tức 在tại 纏triền 法Pháp 身thân 。 二nhị 唯duy 報báo 即tức 四Tứ 智Trí 菩Bồ 提Đề 。 三tam 亦diệc 法pháp 亦diệc 報báo 。 謂vị 真Chân 如Như 出xuất 纏triền 。 具cụ 諸chư 功công 德đức 。 四tứ 非phi 法pháp 非phi 報báo 所sở 謂vị 應ứng 化hóa 。 今kim 言ngôn 亦diệc 有hữu 差sai 殊thù 者giả 正chánh 揀giản 權quyền 也dã 。 雖tuy 有hữu 四tứ 句cú 染nhiễm 淨tịnh 時thời 乖quai 法pháp 報báo 非phi 一nhất 。 思tư 之chi 。 後hậu 依y 此thử 經Kinh 宗tông 下hạ 顯hiển 實thật 舉cử 喻dụ 四tứ 句cú 喻dụ 上thượng 四tứ 句cú 。 一nhất 本bổn 有hữu 如như 真chân 金kim 。 是thị 前tiền 第đệ 二nhị 句cú 。 二nhị 修tu 生sanh 如như 嚴nghiêm 具cụ 喻dụ 第đệ 一nhất 句cú 。 三tam 然nhiên 由do 嚴nghiêm 具cụ 方phương 顯hiển 金kim 德đức 。 喻dụ 第đệ 四tứ 句cú 修tu 生sanh 本bổn 有hữu 。 四tứ 嚴nghiêm 具cụ 無vô 體thể 全toàn 攬lãm 金kim 成thành 喻dụ 第đệ 三tam 句cú 。 此thử 即tức 合hợp 初sơ 二nhị 句cú 成thành 三tam 四tứ 句cú 。 離ly 初sơ 二nhị 句cú 無vô 三tam 四tứ 句cú 。 三tam 四tứ 兩lưỡng 句cú 同đồng 在tại 一nhất 時thời 。 更cánh 無vô 別biệt 體thể 。 以dĩ 此thử 細tế 尋tầm 權quyền 實thật 斯tư 顯hiển 。 五ngũ 故cố 唯duy 金kim 不bất 礙ngại 嚴nghiêm 具cụ 下hạ 結kết 第đệ 二nhị 句cú 歸quy 初sơ 句cú 。 六lục 唯duy 嚴nghiêm 具cụ 亦diệc 然nhiên 。 結kết 第đệ 一nhất 句cú 。 歸quy 第đệ 二nhị 句cú 。 此thử 約ước 喻dụ 說thuyết 。 若nhược 望vọng 前tiền 法pháp 但đãn 初sơ 句cú 為vi 第đệ 二nhị 。 第đệ 二nhị 句cú 為vi 第đệ 一nhất 耳nhĩ 。 從tùng 既ký 互hỗ 全toàn 收thu 下hạ 結kết 歸quy 本bổn 宗tông 無vô 礙ngại 之chi 相tướng 。 今kim 更cánh 以dĩ 喻dụ 總tổng 喻dụ 二nhị 德đức 。 如như 修tu 生sanh 在tại 因nhân 漸tiệm 顯hiển 於ư 本bổn 有hữu 。 在tại 果quả 圓viên 滿mãn 於ư 本bổn 有hữu 。 非phi 本bổn 有hữu 理lý 有hữu 漸tiệm 有hữu 圓viên 。 如như 初sơ 生sanh 月nguyệt 明minh 雖tuy 漸tiệm 滿mãn 。 而nhi 常thường 帶đái 圓viên 月nguyệt 。 以dĩ 圓viên 月nguyệt 常thường 在tại 故cố 。 故cố 十thập 五ngũ 日nhật 月nguyệt 。 遍biến 在tại 初sơ 一nhất 二nhị 三tam 等đẳng 中trung 。 則tắc 知tri 滿mãn 果quả 遍biến 在tại 因nhân 位vị 。 亦diệc 令linh 後hậu 後hậu 常thường 具cụ 前tiền 前tiền 。 前tiền 前tiền 常thường 具cụ 後hậu 後hậu 。 以dĩ 初sơ 一nhất 日nhật 有hữu 二nhị 日nhật 月nguyệt 乃nãi 至chí 十thập 五ngũ 日nhật 。 月nguyệt 以dĩ 十thập 五ngũ 日nhật 。 月nguyệt 即tức 初sơ 月nguyệt 。 故cố 法pháp 合hợp 可khả 知tri 。 由do 此thử 故cố 云vân 修tu 生sanh 本bổn 有hữu 。 以dĩ 初sơ 圓viên 時thời 先tiên 已dĩ 圓viên 故cố 。 本bổn 有hữu 修tu 生sanh 以dĩ 初sơ 生sanh 時thời 亦diệc 已dĩ 圓viên 故cố 。 妄vọng 懷hoài 思tư 之chi 。 疏sớ/sơ 三tam 顯hiển 不bất 思tư 議nghị 中trung 三tam 。 初sơ 泛phiếm 舉cử 法pháp 體thể 。 二nhị 就tựu 後hậu 一nhất 中trung 下hạ 別biệt 語ngữ 此thử 經Kinh 。 三tam 前tiền 並tịnh 是thị 宗tông 下hạ 結kết 歸quy 宗tông 趣thú 。 二nhị 中trung 四tứ 者giả 。 一nhất 何hà 者giả 不bất 思tư 議nghị 徵trưng 不bất 思tư 議nghị 法Pháp 體thể 。 答đáp 謂vị 智trí 悲bi 等đẳng 。 二nhị 於ư 何hà 不bất 思tư 議nghị 徵trưng 不bất 思tư 議nghị 人nhân 。 答đáp 謂vị 世thế 間gian 等đẳng 此thử 人nhân 不bất 能năng 思tư 議nghị 。 三tam 云vân 何hà 不bất 思tư 議nghị 徵trưng 不bất 思tư 議nghị 體thể 。 謂vị 聞văn 思tư 等đẳng 思tư 不bất 及cập 故cố 。 四tứ 何hà 用dụng 不bất 思tư 議nghị 徵trưng 不bất 思tư 議nghị 意ý 。 謂vị 如Như 來Lai 說thuyết 法Pháp 。 本bổn 欲dục 利lợi 生sanh 。 今kim 絕tuyệt 言ngôn 思tư 於ư 物vật 何hà 益ích 。 答đáp 意ý 云vân 。 令linh 信tín 入nhập 故cố 。 謂vị 欲dục 證chứng 入nhập 要yếu 。 須tu 心tâm 絕tuyệt 動động 搖dao 言ngôn 忘vong 戲hí 論luận 耳nhĩ 。 疏sớ/sơ 後hậu 四tứ 別biệt 顯hiển 佛Phật 德đức 者giả 。 是thị 疏sớ/sơ 新tân 意ý 。 欲dục 將tương 五ngũ 品phẩm 答đáp 其kỳ 十thập 問vấn 。 然nhiên 有hữu 三tam 重trọng/trùng 。 一nhất 此thử 品phẩm 總tổng 明minh 佛Phật 德đức 。 具cụ 答đáp 十thập 問vấn 。 如như 下hạ 科khoa 釋thích 。 二nhị 者giả 一nhất 一nhất 門môn 中trung 。 含hàm 答đáp 十thập 問vấn 。 亦diệc 如như 下hạ 釋thích 。 三tam 者giả 五ngũ 品phẩm 廣quảng 答đáp 十thập 問vấn 。 如như 下hạ 說thuyết 分phân 之chi 初sơ 。 疏sớ/sơ 古cổ 德đức 後hậu 二nhị 品phẩm 下hạ 敘tự 昔tích 。 疏sớ/sơ 且thả 述thuật 古cổ 。 便tiện 依y 三tam 品phẩm 科khoa 經kinh 。

疏sớ/sơ 。 後hậu 諸chư 佛Phật 下hạ 正chánh 顯hiển 所sở 念niệm 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 三tam 。 一nhất 略lược 示thị 法pháp 體thể 。 其kỳ 不bất 得đắc 一nhất 向hướng 下hạ 結kết 彈đàn 異dị 釋thích 。 二nhị 然nhiên 此thử 下hạ 對đối 前tiền 相tương/tướng 攝nhiếp 。 三tam 此thử 十thập 義nghĩa 相tương/tướng 下hạ 指chỉ 前tiền 釋thích 相tương/tướng 。 二nhị 中trung 今kim 當đương 先tiên 列liệt 第đệ 二nhị 會hội 初sơ 二nhị 十thập 句cú 問vấn 。 一nhất 如Như 來Lai 地địa 。 二nhị 如Như 來Lai 境cảnh 界giới 。 三tam 如Như 來Lai 神thần 力lực 。 四tứ 如Như 來Lai 所sở 行hành 。 五ngũ 如Như 來Lai 十Thập 力Lực 。 六lục 如Như 來Lai 無vô 畏úy 。 七thất 如Như 來Lai 三tam 昧muội 。 八bát 如Như 來Lai 神thần 通thông 。 九cửu 如Như 來Lai 自tự 在tại 。 十thập 如Như 來Lai 無vô 礙ngại 。 十thập 一nhất 如Như 來Lai 眼nhãn 。 十thập 二nhị 如Như 來Lai 耳nhĩ 。 十thập 三tam 如Như 來Lai 鼻tị 。 十thập 四tứ 如Như 來Lai 舌thiệt 。 十thập 五ngũ 如Như 來Lai 身thân 。 十thập 六lục 如Như 來Lai 意ý 。 十thập 七thất 如Như 來Lai 辯biện 才tài 。 十thập 八bát 如Như 來Lai 智trí 慧tuệ 。 十thập 九cửu 如Như 來Lai 最tối 勝thắng 。 二nhị 十thập 欠khiếm 光quang 明minh 故cố 唯duy 十thập 九cửu 。 然nhiên 句cú 句cú 皆giai 有hữu 云vân 何hà 是thị 言ngôn 。 經kinh 中trung 十thập 句cú 次thứ 第đệ 可khả 知tri 。 此thử 中trung 攝nhiếp 彼bỉ 不bất 依y 次thứ 第đệ 。 對đối 前tiền 成thành 三tam 類loại 故cố 。 一nhất 前tiền 開khai 此thử 合hợp 。 二nhị 前tiền 合hợp 此thử 開khai 。 三tam 無vô 開khai 無vô 合hợp 。 欲dục 以dĩ 此thử 少thiểu 攝nhiếp 彼bỉ 之chi 多đa 故cố 。 先tiên 明minh 前tiền 開khai 此thử 合hợp 。 於ư 中trung 乃nãi 有hữu 三tam 句cú 。 攝nhiếp 前tiền 十thập 六lục 句cú 。 第đệ 二nhị 前tiền 合hợp 此thử 開khai 。 以dĩ 前tiền 二nhị 句cú 攝nhiếp 五ngũ 句cú 。 第đệ 三tam 節tiết 彼bỉ 一nhất 句cú 。 則tắc 此thử 中trung 初sơ 合hợp 有hữu 三tam 。 次thứ 此thử 開khai 有hữu 六lục 。 後hậu 此thử 不bất 開khai 有hữu 一nhất 。 具cụ 足túc 十thập 句cú 。 後hậu 前tiền 初sơ 開khai 有hữu 十thập 六lục 。 次thứ 合hợp 有hữu 二nhị 。 後hậu 不bất 開khai 合hợp 亦diệc 一nhất 成thành 十thập 九cửu 句cú 。 就tựu 初sơ 前tiền 開khai 中trung 。 第đệ 一nhất 身thân 攝nhiếp 六lục 根căn 者giả 。 身thân 即tức 六lục 中trung 之chi 一nhất 。 兼kiêm 攝nhiếp 欠khiếm 光quang 明minh 一nhất 句cú 故cố 有hữu 七thất 句cú 。 第đệ 二nhị 智trí 慧tuệ 攝nhiếp 三tam 。 兼kiêm 能năng 攝nhiếp 智trí 為vi 四tứ 。 第đệ 三tam 自tự 在tại 攝nhiếp 五ngũ 。 兼kiêm 能năng 攝nhiếp 自tự 在tại 為vi 六lục 故cố 成thành 十thập 六lục 。 第đệ 二nhị 前tiền 合hợp 此thử 開khai 。 中trung 亦diệc 有hữu 三tam 節tiết 。 而nhi 初sơ 境cảnh 界giới 開khai 國quốc 土độ 無vô 能năng 攝nhiếp 句cú 。 境cảnh 界giới 由do 前tiền 智trí 慧tuệ 已dĩ 攝nhiếp 竟cánh 故cố 。 故cố 雖tuy 三tam 節tiết 但đãn 有hữu 二nhị 句cú 。 境cảnh 界giới 是thị 所sở 化hóa 之chi 境cảnh 。 國quốc 土độ 是thị 所sở 依y 之chi 境cảnh 。 第đệ 二nhị 節tiết 所sở 行hành 攝nhiếp 三tam 。 即tức 有hữu 能năng 攝nhiếp 。 然nhiên 三tam 皆giai 行hành 故cố 。 言ngôn 出xuất 現hiện 與dữ 行hành 互hỗ 有hữu 寬khoan 狹hiệp 者giả 遮già 難nạn/nan 。 恐khủng 有hữu 難nạn/nan 言ngôn 。 彼bỉ 十thập 門môn 出xuất 現hiện 行hành 是thị 其kỳ 一nhất 。 如như 何hà 此thử 行hành 能năng 攝nhiếp 彼bỉ 耶da 。 故cố 以dĩ 互hỗ 有hữu 寬khoan 狹hiệp 通thông 之chi 。 如như 以dĩ 菩Bồ 提Đề 為vi 門môn 則tắc 菩Bồ 提Đề 之chi 性tánh 。 攝nhiếp 於ư 涅Niết 槃Bàn 。 若nhược 以dĩ 涅Niết 槃Bàn 為vi 門môn 則tắc 涅Niết 槃Bàn 般Bát 若Nhã 攝nhiếp 於ư 菩Bồ 提Đề 。 疏sớ/sơ 前tiền 之chi 無vô 礙ngại 此thử 開khai 解giải 脫thoát 者giả 。 是thị 第đệ 三tam 節tiết 則tắc 前tiền 但đãn 有hữu 一nhất 。 此thử 則tắc 具cụ 於ư 。 無vô 礙ngại 解giải 脫thoát 。 疏sớ/sơ 音âm 聲thanh 即tức 辯biện 下hạ 。 第đệ 三tam 無vô 開khai 合hợp 。 前tiền 後hậu 各các 一nhất 句cú 更cánh 為vi 立lập 圖đồ 。

佛Phật 不bất 思tư 議nghị 。 品phẩm 初sơ 十thập 問vấn ○# ─# ─# 如Như 來Lai 名danh 號hiệu 。 品phẩm 二nhị 十thập 問vấn ○# ┐#

┌# ─# ─# ─# ─# ─# ─# ─# ─# ─# ┘# 。 ┌# ─# ─# ─# ─# ─# ─# ─# ─# ┘# 。

└# ○# 一nhất 國quốc 土độ ○# ─# ─# ─# ─# ─# ─# ─# ○# 二nhị 如Như 來Lai 境cảnh

二nhị 本bổn 願nguyện ○# ┐# 。 ┌# ─# ─# ─# ─# 四tứ 所sở 行hành 。

三tam 種chủng 性tánh ○# ├# ─# ─# ┘# 。 ┌# ─# 十thập 一nhất 眼nhãn 。

四tứ 出xuất 現hiện ○# ┘# 。 │# 。 十thập 二nhị 耳nhĩ 。

│# 。 十thập 三tam 鼻tị 。

五ngũ 身thân ○# ─# ─# ─# ─# ─# ─# ─# ┤# 。 十thập 四tứ 舌thiệt 。

│# 。 十thập 五ngũ 身thân 。

│# 。 十thập 六lục 意ý 。

└# ─# 二nhị 十thập 光quang 明minh 。

六lục 音âm 聲thanh ○# ─# ─# ─# ─# ─# ─# ─# ─# 十thập 七thất 辯biện 才tài 。

┌# ─# 一nhất 佛Phật 地địa 。

七thất 智trí 慧tuệ ○# ─# ─# ─# ─# ─# ─# ┤# 。 十thập 八bát 智trí 慧tuệ 。

└# ─# 十thập 九cửu 最tối 勝thắng 。

┌# ─# 三tam 神thần 力lực 。

│# 。 五ngũ 十Thập 力Lực 。

├# ─# 六lục 無vô 畏úy 。

八bát 自tự 在tại ○# ─# ─# ─# ─# ─# ─# ┤# 。 七thất 三tam 昧muội 。

│# 。 八bát 神thần 通thông 。

└# ─# 九cửu 自tự 在tại 。

九cửu 無vô 礙ngại ○# ─# ┬# ─# ─# ─# ─# ─# ─# 十thập 無vô 礙ngại 。

十thập 解giải 脫thoát ○# ─# ┘# 。

疏sớ/sơ 。 七thất 智trí 性tánh 無vô 差sai 為vi 次thứ 第đệ 者giả 。 成thành 十thập 九cửu 最tối 勝thắng 。 彼bỉ 欠khiếm 二nhị 十thập 光quang 明minh 行hành 。 次thứ 第đệ 本bổn 性tánh 無vô 差sai 性tánh 隨tùy 次thứ 第đệ 而nhi 終chung 不bất 易dị 。

疏sớ/sơ 。 果quả 德đức 離ly 言ngôn 藉tạ 因nhân 顯hiển 故cố 者giả 。 此thử 文văn 有hữu 四tứ 節tiết 。 此thử 對đối 表biểu 華hoa 之chi 義nghĩa 。 經kinh 宗tông 有hữu 因nhân 果quả 二nhị 分phần 。 十Thập 地Địa 已dĩ 明minh 華hoa 引dẫn 果quả 故cố 。 二nhị 因nhân 果quả 同đồng 時thời 下hạ 表biểu 蓮liên 華hoa 義nghĩa 。 謂vị 有hữu 問vấn 言ngôn 。 是thị 華hoa 引dẫn 果quả 何hà 要yếu 蓮liên 華hoa 。 故cố 答đáp 云vân 。 餘dư 華hoa 多đa 華hoa 前tiền 果quả 後hậu 。 此thử 華hoa 不bất 有hữu 則tắc 已dĩ 有hữu 則tắc 華hoa 實thật 雙song 含hàm 。 又hựu 無vô 染nhiễm 故cố 。 故cố 舉cử 蓮liên 華hoa 。 三tam 又hựu 問vấn 言ngôn 。 蓮liên 華hoa 有hữu 四tứ 何hà 要yếu 舉cử 青thanh 。 故cố 答đáp 云vân 最tối 超siêu 勝thắng 故cố 。 論luận 云vân 水thủy 生sanh 華hoa 勝thắng 者giả 。 即tức 優ưu 鉢bát 羅la 華hoa 故cố 。 四tứ 又hựu 蓮liên 華hoa 一nhất 蓮liên 多đa 子tử 。 表biểu 一nhất 含hàm 一nhất 切thiết 故cố 。 此thử 釋thích 藏tạng 義nghĩa 。 疏sớ/sơ 二nhị 者giả 此thử 品phẩm 具cụ 答đáp 十thập 問vấn 下hạ 。 文văn 中trung 三tam 。 先tiên 總tổng 標tiêu 示thị 。 二nhị 昔tích 以dĩ 初sơ 十thập 下hạ 敘tự 昔tích 。 三tam 今kim 謂vị 下hạ 顯hiển 正chánh 。 於ư 中trung 三tam 。 初sơ 略lược 示thị 大đại 意ý 。 二nhị 文văn 分phân 為vi 下hạ 正chánh 科khoa 三tam 。 今kim 初sơ 下hạ 釋thích 文văn 。 但đãn 明minh 記ký 上thượng 十thập 問vấn 尋tầm 文văn 易dị 了liễu 。 或hoặc 開khai 或hoặc 合hợp 顯hiển 義nghĩa 無vô 方phương 耳nhĩ 。 疏sớ/sơ 如như 文Văn 殊Thù 般Bát 若Nhã 中trung 辯biện 。 光quang 明minh 覺giác 品phẩm 已dĩ 引dẫn 。 疏sớ/sơ 別biệt 中trung 十thập 句cú 多đa 同đồng 出xuất 現hiện 。 身thân 之chi 十thập 相tương/tướng 者giả 。 彼bỉ 之chi 十thập 相tương/tướng 即tức 是thị 十thập 身thân 。 一nhất 普phổ 入nhập 成thành 益ích 相tương/tướng 即tức 威uy 勢thế 身thân 。 二nhị 無vô 心tâm 普phổ 應ưng 相tương/tướng 即tức 是thị 化hóa 身thân 。 故cố 云vân 種chủng 族tộc 調điều 善thiện 。 三tam 平bình 等đẳng 隨tùy 應ứng 。 即tức 菩Bồ 提Đề 身thân 。 由do 菩Bồ 薩Tát 智trí 無vô 所sở 住trụ 故cố 。 平bình 等đẳng 隨tùy 應ứng 。 四tứ 無vô 著trước 無vô 礙ngại 。 即tức 智trí 身thân 。 五ngũ 周chu 遍biến 十thập 方phương 。 即tức 是thị 法Pháp 身thân 。 故cố 云vân 一nhất 性tánh 。 六lục 嚴nghiêm 剎sát 益ích 生sanh 。 即tức 福phước 德đức 身thân 七thất 無vô 生sanh 潛tiềm 益ích 。 即tức 相tướng 好hảo 莊trang 嚴nghiêm 身thân 。 八bát 嚴nghiêm 好hảo/hiếu 滿mãn 願nguyện 。 即tức 是thị 願nguyện 身thân 。 願nguyện 力lực 周chu 法Pháp 界Giới 恆hằng 轉chuyển 妙diệu 法Pháp 輪luân 故cố 。 九cửu 窮cùng 盡tận 後hậu 際tế 。 即tức 力lực 持trì 身thân 故cố 。 彼bỉ 經kinh 中trung 以dĩ 醫y 王vương 延diên 壽thọ 為ví 喻dụ 。 喻dụ 佛Phật 雖tuy 涅Niết 槃Bàn 而nhi 不bất 失thất 利lợi 樂lạc 。 十thập 圓viên 迴hồi 等đẳng 住trụ 。 即tức 意ý 生sanh 身thân 。 故cố 云vân 心tâm 念niệm 則tắc 現hiện 。 以dĩ 彼bỉ 十thập 相tương/tướng 十thập 身thân 對đối 今kim 經kinh 文văn 。 一nhất 無vô 差sai 異dị 。 其kỳ 有hữu 難nạn/nan 者giả 隨tùy 句cú 已dĩ 釋thích 。 若nhược 依y 彼bỉ 次thứ 此thử 一nhất 即tức 彼bỉ 三tam 。 二nhị 即tức 彼bỉ 七thất 。 三tam 即tức 彼bỉ 四tứ 。 四tứ 即tức 彼bỉ 二nhị 。 五ngũ 即tức 彼bỉ 一nhất 。 六lục 即tức 彼bỉ 九cửu 。 七thất 即tức 彼bỉ 五ngũ 。 八bát 即tức 彼bỉ 十thập 。 九cửu 即tức 彼bỉ 八bát 。 十thập 即tức 彼bỉ 六lục 。 但đãn 彼bỉ 文văn 廣quảng 理lý 無vô 二nhị 也dã 。 疏sớ/sơ 後hậu 一nhất 意ý 生sanh 等đẳng 身thân 淨tịnh 者giả 。 由do 言ngôn 解giải 脫thoát 自tự 在tại 。 故cố 云vân 意ý 生sanh 身thân 。 言ngôn 等đẳng 身thân 者giả 。 等đẳng 取thủ 願nguyện 身thân 化hóa 身thân 等đẳng 也dã 。

疏sớ/sơ 。 四tứ 即tức 三tam 念niệm 處xứ 行hành 者giả 。 亦diệc 云vân 三tam 念niệm 住trụ 。 念niệm 謂vị 能năng 緣duyên 之chi 慧tuệ 。 處xử 謂vị 不bất 增tăng 不bất 減giảm 。 平bình 等đẳng 之chi 理lý 。 初sơ 一nhất 心tâm 聽thính 法Pháp 不bất 憂ưu 。 二nhị 一nhất 心tâm 聽thính 法Pháp 不bất 喜hỷ 。 三tam 常thường 行hành 捨xả 心tâm 。 以dĩ 法Pháp 界Giới 中trung 減giảm 退thoái 相tướng 不bất 可khả 得đắc 故cố 。 增tăng 進tiến 相tướng 不bất 可khả 得đắc 故cố 。 即tức 涅Niết 槃Bàn 相tướng 故cố 。 如như 次thứ 配phối 之chi 。 疏sớ/sơ 三tam 後hậu 善thiện 謂vị 究cứu 竟cánh 離ly 垢cấu 等đẳng 故cố 者giả 。 等đẳng 字tự 等đẳng 取thủ 及cập 一nhất 切thiết 究cứu 竟cánh 。 離ly 欲dục 為vi 後hậu 邊biên 故cố 。 法pháp 性tánh 離ly 垢cấu 故cố 。 能năng 學học 者giả 亦diệc 離ly 垢cấu 故cố 。 修tu 行hành 究cứu 竟cánh 得đắc 離ly 垢cấu 故cố 。

疏sớ/sơ 。 諸chư 經kinh 論luận 中trung 更cánh 有hữu 多đa 釋thích 恐khủng 厭yếm 繁phồn 文văn 者giả 。 智trí 論luận 云vân 。 讚tán 布bố 施thí 為vi 初sơ 善thiện 。 讚tán 持trì 戒giới 為vi 中trung 善thiện 。 讚tán 二nhị 果quả 報báo 生sanh 天thiên 淨tịnh 土độ 名danh 後hậu 善thiện 。 復phục 說thuyết 聲Thanh 聞Văn 獨Độc 覺Giác 。 大Đại 乘Thừa 亦diệc 名danh 三tam 善thiện 。 寶bảo 愜# 經Kinh 云vân 。 知tri 苦khổ 斷đoạn 集tập 名danh 初sơ 善thiện 。 修tu 八Bát 正Chánh 道Đạo 為vi 中trung 善thiện 。 證chứng 滅diệt 名danh 後hậu 善thiện 。 是thị 名danh 聲Thanh 聞Văn 。 初sơ 中trung 後hậu 善thiện 。 若nhược 不bất 捨xả 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 不bất 念niệm 下hạ 乘thừa 。 迴hồi 向hướng 一Nhất 切Thiết 智Trí 。 是thị 名danh 菩Bồ 薩Tát 。 初sơ 中trung 後hậu 善thiện 等đẳng 。 釋thích 曰viết 。 今kim 疏sớ/sơ 全toàn 依y 瑜du 伽già 故cố 指chỉ 餘dư 釋thích 。

疏sớ/sơ 。 餘dư 七thất 經kinh 文văn 略lược 無vô 者giả 。 謂vị 略lược 故cố 無vô 非phi 是thị 全toàn 無vô 。 今kim 依y 瑜du 伽già 具cụ 出xuất 論luận 云vân 四tứ 者giả 文văn 巧xảo 謂vị 善thiện 緝tập 綴chuế 名danh 身thân 等đẳng 故cố 。 及cập 八bát 語ngữ 具cụ 者giả 。 一nhất 先tiên 首thủ 二nhị 美mỹ 妙diệu 三tam 顯hiển 了liễu 四tứ 易dị 解giải 五ngũ 樂lạc 聞văn 六lục 無vô 依y 七thất 無vô 違vi 八bát 廣quảng 大đại 。 如như 瑜du 伽già 二nhị 十thập 五ngũ 說thuyết 。 五ngũ 義nghĩa 妙diệu 。 謂vị 能năng 引dẫn 發phát 。 利lợi 益ích 安an 樂lạc 。 六lục 純thuần 一nhất 。 謂vị 不bất 與dữ 外ngoại 道đạo 共cộng 故cố 。 唯duy 佛Phật 法Pháp 有hữu 外ngoại 道đạo 所sở 無vô 。 七thất 圓viên 滿mãn 無vô 限hạn 量lượng 故cố 。 最tối 尊tôn 勝thắng 故cố 。 義nghĩa 豐phong 且thả 勝thắng 故cố 名danh 圓viên 滿mãn 。 八bát 清thanh 淨tịnh 。 謂vị 自tự 性tánh 解giải 脫thoát 故cố 。 一nhất 剎sát 那na 自tự 體thể 解giải 脫thoát 故cố 。 或hoặc 法pháp 自tự 體thể 解giải 脫thoát 故cố 。 九cửu 鮮tiên 白bạch 。 謂vị 相tương 續tục 解giải 脫thoát 故cố 。 設thiết 多đa 剎sát 那na 亦diệc 解giải 脫thoát 故cố 。 能năng 學học 之chi 者giả 亦diệc 解giải 脫thoát 故cố 。 十thập 梵Phạm 行hạnh 之chi 相tướng 。 謂vị 八Bát 聖Thánh 道Đạo 。 支chi 滅Diệt 諦Đế 名danh 梵Phạm 。 道Đạo 諦Đế 名danh 行hành 與dữ 滅diệt 為vi 因nhân 。 此thử 具cụ 八bát 道đạo 名danh 梵Phạm 行hạnh 相tương/tướng 。 當đương 知tri 此thử 道đạo 由do 純thuần 一nhất 道đạo 等đẳng 四tứ 種chủng 妙diệu 相tướng 之chi 所sở 顯hiển 說thuyết (# 四tứ 十thập 七thất 經kinh )# 疏sớ/sơ 今kim 初sơ 十Thập 力Lực 是thị 別biệt 名danh 下hạ 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 六lục 。 一nhất 總tổng 科khoa 。 二nhị 是thị 則tắc 標tiêu 中trung 十Thập 力Lực 一nhất 一nhất 遍biến 下hạ 別biệt 中trung 下hạ 融dung 通thông 。 三tam 古cổ 德đức 下hạ 敘tự 昔tích 。 四tứ 則tắc 令linh 別biệt 中trung 下hạ 辨biện 違vi 。 五ngũ 設thiết 欲dục 下hạ 遮già 救cứu 。 六lục 十thập 中trung 一nhất 廣quảng 大đại 下hạ 正chánh 釋thích 。 四tứ 中trung 言ngôn 亦diệc 令linh 餘dư 門môn 。 無vô 廣quảng 大đại 義nghĩa 者giả 。 以dĩ 廣quảng 大đại 為vi 初sơ 門môn 故cố 。 言ngôn 初sơ 門môn 無vô 最tối 上thượng 等đẳng 者giả 。 初sơ 門môn 唯duy 有hữu 廣quảng 大đại 故cố 無vô 餘dư 九cửu 。 最tối 上thượng 在tại 初sơ 略lược 舉cử 其kỳ 一nhất 等đẳng 於ư 下hạ 八bát 。 疏sớ/sơ 設thiết 欲dục 下hạ 五ngũ 遮già 救cứu 。 謂vị 彼bỉ 救cứu 云vân 。 雖tuy 則tắc 互hỗ 有hữu 何hà 方phương 從tùng 多đa 立lập 名danh 。 故cố 今kim 答đáp 云vân 。 從tùng 多đa 可khả 爾nhĩ 不bất 應ưng 順thuận 次thứ 。 以dĩ 逆nghịch 次thứ 配phối 與dữ 文văn 相tương 順thuận 故cố 。 下hạ 釋thích 文văn 一nhất 一nhất 從tùng 多đa 。 逆nghịch 次thứ 名danh 釋thích 。 然nhiên 總tổng 名danh 那Na 羅La 延Diên 幢tràng 者giả 。 即tức 帝Đế 釋Thích 力lực 士sĩ 之chi 名danh 。 疏sớ/sơ 耆kỳ 婆bà 入nhập 火hỏa 現hiện 相tướng 已dĩ 引dẫn 。 入nhập 獄ngục 問vấn 罪tội 即tức 報báo 恩ân 經kinh 第đệ 四tứ 。 令linh 耆kỳ 婆bà 往vãng 阿A 鼻Tỳ 地Địa 獄Ngục 。 問vấn 調Điều 達Đạt 云vân 。 汝nhữ 今kim 受thọ 罪tội 云vân 何hà 。 答đáp 云vân 。 如như 第đệ 三tam 禪thiền 樂nhạo/nhạc/lạc 。 今kim 取thủ 入nhập 中trung 問vấn 罪tội 苦khổ 不bất 能năng 害hại 耳nhĩ 。 疏sớ/sơ 心tâm 善thiện 解giải 脫thoát 。 由do 三tam 相tương/tướng 者giả 。 即tức 瑜du 伽già 八bát 十thập 五ngũ 說thuyết (# 四tứ 十thập 八bát 經kinh )# 。

十Thập 身Thân 相Tướng 海Hải 品Phẩm 第đệ 三tam 十thập 四tứ

疏sớ/sơ 。 如Như 來Lai 十thập 身thân 標tiêu 人nhân 顯hiển 德đức 者giả 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 四tứ 。 一nhất 釋thích 名danh 。 二nhị 辨biện 類loại 。 三tam 出xuất 體thể 。 四tứ 辨biện 因nhân 。 若nhược 準chuẩn 探thám 玄huyền 宗tông 中trung 有hữu 佛Phật 相tương/tướng 章chương 。 八bát 門môn 分phân 別biệt 。 一nhất 釋thích 名danh 。 二nhị 體thể 性tánh 。 三tam 種chủng 類loại 。 四tứ 出xuất 因nhân 。 五ngũ 積tích 成thành 。 六lục 修tu 時thời 。 七thất 建kiến 立lập 。 八bát 業nghiệp 用dụng 。 今kim 四tứ 門môn 中trung 已dĩ 具cụ 其kỳ 要yếu 。 疏sớ/sơ 觀quán 佛Phật 三tam 昧muội 。 下hạ 第đệ 二nhị 辨biện 類loại 。 即tức 引dẫn 證chứng 以dĩ 辨biện 。 於ư 中trung 二nhị 。 先tiên 正chánh 明minh 二nhị 料liệu 揀giản 。 前tiền 中trung 即tức 第đệ 九cửu 經kinh 菩Bồ 薩Tát 本bổn 行hạnh 品phẩm 第đệ 八bát 。

佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。

如Như 來Lai 有hữu 三tam 十thập 二nhị 大đại 人nhân 相tướng 。 八bát 十thập 隨tùy 形hình 好hảo 。 金kim 色sắc 光quang 明minh 。 一nhất 一nhất 光quang 明minh 。 無vô 量lượng 化hóa 佛Phật 身thân 。 諸chư 毛mao 孔khổng 一nhất 切thiết 變biến 化hóa 。 及cập 一nhất 切thiết 色sắc 。 略lược 中trung 略lược 說thuyết 者giả 。 我ngã 今kim 為vì 此thử 。 時thời 會hội 大đại 眾chúng 。 及cập 淨tịnh 飯phạn 王vương 。 略lược 說thuyết 相tướng 好hảo 。 佛Phật 生sanh 人nhân 間gian 示thị 同đồng 人nhân 相tương/tướng 故cố 。 說thuyết 三tam 十thập 二nhị 相tướng 。 勝thắng 諸chư 天thiên 故cố 說thuyết 。 八bát 十thập 種chủng 好hảo 。 為vì 諸chư 菩Bồ 薩Tát 說thuyết 。 八bát 萬vạn 四tứ 千thiên 。 諸chư 妙diệu 相tướng 好hảo/hiếu 。 佛Phật 實thật 相tướng 好hảo/hiếu 我ngã 初sơ 成thành 道Đạo 。 摩Ma 竭Kiệt 提Đề 國Quốc 。 寂Tịch 滅Diệt 道Đạo 場Tràng 。 為vi 普phổ 賢hiền 賢hiền 首thủ 等đẳng 。 諸chư 大đại 菩Bồ 薩Tát 。 於ư 雜tạp 華hoa 經kinh 中trung 。 已dĩ 廣quảng 分phân 別biệt 。 釋thích 曰viết 。 略lược 中trung 略lược 言ngôn 即tức 是thị 經Kinh 文văn 。 二nhị 略lược 三tam 廣quảng 。 乃nãi 疏sớ/sơ 取thủ 意ý 釋thích 之chi 。 以dĩ 前tiền 有hữu 略lược 中trung 略lược 則tắc 必tất 有hữu 略lược 矣hĩ 。 又hựu 彼bỉ 先tiên 說thuyết 。 八bát 萬vạn 四tứ 千thiên 。 今kim 有hữu 十thập 蓮liên 華hoa 藏tạng 故cố 。 對đối 彼bỉ 為vi 廣quảng 。 則tắc 彼bỉ 經kinh 文văn 從tùng 為vì 諸chư 菩Bồ 薩Tát 說thuyết 。 八bát 萬vạn 四tứ 千thiên 。 諸chư 妙diệu 相tướng 好hảo/hiếu 。 為vi 第đệ 二nhị 段đoạn 。 從tùng 佛Phật 實thật 相tướng 好hảo/hiếu 我ngã 初sơ 成thành 道Đạo 。 下hạ 為vi 第đệ 三tam 段đoạn 。 文văn 亦diệc 分phân 明minh 。 疏sớ/sơ 三tam 中trung 初sơ 通thông 下hạ 第đệ 二nhị 料liệu 揀giản 。 依y 前tiền 三tam 類loại 三tam 重trọng/trùng 料liệu 揀giản 。 第đệ 一nhất 約ước 乘thừa 。 二nhị 約ước 三Tam 身Thân 十thập 身thân 。 三tam 約ước 機cơ 見kiến 。 今kim 初sơ 兼kiêm 含hàm 五ngũ 教giáo 。 初sơ 一nhất 小Tiểu 乘Thừa 及cập 始thỉ 教giáo 。 二nhị 即tức 終chung 教giáo 。 三tam 即tức 圓viên 教giáo 。 其kỳ 頓đốn 教giáo 以dĩ 無vô 相tướng 為vi 宗tông 。 後hậu 二nhị 兼kiêm 舉cử 因nhân 顯hiển 果quả 。 言ngôn 示thị 同đồng 於ư 人nhân 端đoan 正chánh 不bất 亂loạn 者giả 。 俱câu 舍xá 說thuyết 輪Luân 王Vương 相tương/tướng 云vân 。 相tương/tướng 不bất 正chánh 圓viên 明minh 。 故cố 與dữ 佛Phật 非phi 等đẳng 。 此thử 明minh 輪Luân 王Vương 有hữu 三tam 十thập 二nhị 相tướng 。 有hữu 三tam 義nghĩa 不bất 及cập 如Như 來Lai 。 一nhất 處xứ 不bất 正chánh 。 二nhị 相tương/tướng 不bất 圓viên 。 三tam 不bất 明minh 了liễu 。 今kim 正chánh 不bất 亂loạn 即tức 處xứ 異dị 輪Luân 王Vương 。 其kỳ 端đoan 正chánh 二nhị 字tự 是thị 明minh 是thị 圓viên 故cố 示thị 同đồng 人nhân 而nhi 勝thắng 人nhân 矣hĩ 。 疏sớ/sơ 次thứ 唯duy 大Đại 乘Thừa 等đẳng 者giả 。 即tức 明minh 果quả 相tương/tướng 。 如như 因nhân 中trung 斷đoạn 八bát 萬vạn 四tứ 千thiên 。 煩phiền 惱não 成thành 八bát 萬vạn 四tứ 千thiên 波Ba 羅La 蜜Mật 。 獲hoạch 八bát 萬vạn 四tứ 千thiên 相tướng 好hảo 。 無vô 量lượng 壽thọ 觀quán 經Kinh 云vân 。 阿A 彌Di 陀Đà 佛Phật 。 有hữu 八bát 萬vạn 四tứ 千thiên 相tướng 。 一nhất 一nhất 相tương/tướng 有hữu 八bát 萬vạn 四tứ 千thiên 隨tùy 好hảo/hiếu 。 一nhất 一nhất 好hảo/hiếu 復phục 有hữu 八bát 萬vạn 四tứ 千thiên 光quang 明minh 。 一nhất 一nhất 光quang 明minh 。 遍biến 照chiếu 法Pháp 界Giới 念niệm 佛Phật 眾chúng 生sanh 。 攝nhiếp 取thủ 不bất 捨xả 。 即tức 此thử 中trung 等đẳng 相tương/tướng 也dã 。

疏sớ/sơ 。 又hựu 初sơ 化hóa 下hạ 第đệ 二nhị 約ước 三Tam 身Thân 十thập 身thân 料liệu 揀giản 。 若nhược 配phối 三Tam 身Thân 二nhị 是thị 報báo 身thân 。 三tam 是thị 法Pháp 身thân 。 若nhược 約ước 四tứ 身thân 。 二nhị 由do 屬thuộc 他tha 受thọ 用dụng 報báo 有hữu 分phần/phân 限hạn 故cố 。 後hậu 即tức 自tự 受thọ 用dụng 報báo 及cập 法pháp 。 又hựu 法Pháp 身thân 無vô 相tướng 。 今kim 前tiền 二nhị 屬thuộc 三Tam 身Thân 。 後hậu 一nhất 屬thuộc 十thập 身thân 。 十thập 身thân 必tất 融dung 三Tam 身Thân 故cố 。 後hậu 具cụ 前tiền 二nhị 。 疏sớ/sơ 又hựu 初sơ 凡phàm 聖thánh 同đồng 見kiến 下hạ 三tam 約ước 機cơ 見kiến 料liệu 揀giản 。 次thứ 唯duy 地địa 上thượng 者giả 。 他tha 受thọ 用dụng 故cố 。 上thượng 報báo 化hóa 不bất 同đồng 。 後hậu 唯duy 圓viên 機cơ 即tức 屬thuộc 圓viên 融dung 不bất 分phân 地địa 前tiền 地địa 上thượng 。 故cố 云vân 然nhiên 通thông 五ngũ 位vị 。 此thử 五ngũ 位vị 者giả 。 即tức 三tam 賢hiền 十thập 聖thánh 等đẳng 妙diệu 二nhị 覺giác 六lục 位vị 之chi 中trung 除trừ 果quả 位vị 耳nhĩ 。 若nhược 開khai 十thập 信tín 即tức 除trừ 等đẳng 覺giác 。 疏sớ/sơ 若nhược 語ngữ 其kỳ 體thể 下hạ 第đệ 三tam 出xuất 體thể 。 二nhị 即tức 定định 慧tuệ 者giả 。 以dĩ 法Pháp 門môn 為vi 相tương/tướng 故cố 。

疏sớ/sơ 。 若nhược 語ngữ 其kỳ 因nhân 下hạ 第đệ 四tứ 辨biện 因nhân 。 通thông 純thuần 雜tạp 者giả 。 即tức 是thị 圓viên 融dung 相tương/tướng 因nhân 如như 前tiền 主chủ 水thủy 神thần 處xứ 已dĩ 明minh 。 疏sớ/sơ 前tiền 二nhị 相tương/tướng 因nhân 如như 瑜du 伽già 等đẳng 者giả 。 指chỉ 廣quảng 有hữu 源nguyên 。 瑜du 伽già 四tứ 十thập 九cửu 云vân 。 一nhất 切thiết 菩Bồ 薩Tát 。 資tư 糧lương 皆giai 感cảm 相tướng 好hảo 。 作tác 惡ác 業nghiệp 者giả 宣tuyên 說thuyết 種chủng 種chủng 業nghiệp 。 各các 各các 感cảm 等đẳng 。 如như 是thị 三tam 十thập 二nhị 。 相tương/tướng 無vô 有hữu 差sai 別biệt 。 當đương 知tri 皆giai 由do 。 淨tịnh 戒giới 為vi 因nhân 。 若nhược 犯phạm 戒giới 尚thượng 不bất 得đắc 下hạ 賤tiện 人nhân 身thân 。 況huống 佛Phật 相tướng 好hảo 。 若nhược 言ngôn 各các 各các 業nghiệp 感cảm 。 如như 契Khế 經Kinh 說thuyết 。 即tức 是thị 別biệt 因nhân 。 就tựu 中trung 有hữu 一nhất 行hành 感cảm 一nhất 相tương/tướng 。 如như 云vân 若nhược 諸chư 有hữu 情tình 。 有hữu 所sở 希hy 冀ký 隨tùy 其kỳ 所sở 樂nhạo 。 正chánh 捨xả 珍trân 財tài 感cảm 得đắc 。 頰giáp 如như 師sư 子tử 。 是thị 或hoặc 一nhất 行hành 感cảm 多đa 相tương/tướng 。 如như 能năng 施thí 悅duyệt 意ý 發phát 喜hỷ 飲ẩm 食thực 嚴nghiêm 具cụ 等đẳng 感cảm 身thân 皮bì 金kim 色sắc 常thường 光quang 一nhất 尋tầm 。 一nhất 毛mao 孔khổng 一nhất 毛mao 生sanh 身thân 皮bì 細tế 滑hoạt 等đẳng 。 或hoặc 多đa 行hành 感cảm 一nhất 相tương/tướng 如như 言ngôn 於ư 其kỳ 父phụ 母mẫu 。 種chủng 種chủng 供cúng 養dường 。 於ư 諸chư 有hữu 情tình 。 諸chư 苦khổ 惱não 事sự 。 種chủng 種chủng 救cứu 護hộ 由do 往vãng 來lai 等đẳng 動động 轉chuyển 業nghiệp 故cố 得đắc 足túc 下hạ 千thiên 輻bức 輪luân 相tương/tướng 。 又hựu 由do 四tứ 種chủng 修tu 事sự 業nghiệp 感cảm 一nhất 切thiết 相tương/tướng 。 謂vị 決quyết 定định 修tu 感cảm 足túc 下hạ 善thiện 安an 住trụ 。 由do 委ủy 悉tất 修tu 感cảm 千thiên 輻bức 輪luân 等đẳng 。 由do 恆hằng 常thường 修tu 感cảm 纖tiêm 長trường 指chỉ 等đẳng 。 由do 無vô 罪tội 修tu 感cảm 餘dư 相tương/tướng 皮bì 金kim 色sắc 等đẳng 。 又hựu 諸chư 佛Phật 加gia 行hành 感cảm 異dị 釋thích 曰viết 。 此thử 即tức 一nhất 行hành 品phẩm 類loại 所sở 感cảm 不bất 同đồng 。 論luận 云vân 。 此thử 相tướng 好hảo 種chủng 性tánh 地địa 有hữu 種chủng 子tử 。 勝thắng 解giải 行hành 地địa 修tu 方phương 便tiện 。 清thanh 淨tịnh 增tăng 上thượng 意ý 樂lạc 地địa 名danh 得đắc 。 餘dư 上thượng 地địa 轉chuyển 。 勝thắng 清thanh 淨tịnh 。 佛Phật 地địa 善thiện 淨tịnh 無vô 上thượng 。 即tức 此thử 相tương/tướng 由do 所sở 依y 性tánh 能năng 任nhậm 持trì 故cố 。 由do 極cực 殊thù 妙diệu 令linh 端đoan 嚴nghiêm 故cố 。 說thuyết 名danh 隨tùy 好hảo/hiếu 。 釋thích 曰viết 從tùng 即tức 此thử 相tương/tướng 由do 所sở 依y 下hạ 釋thích 好hảo/hiếu 義nghĩa 。 好hảo/hiếu 義nghĩa 後hậu 品phẩm 方phương 用dụng 。 因nhân 便tiện 此thử 引dẫn 其kỳ 智trí 論luận 涅Niết 槃Bàn 等đẳng 經kinh 。 初sơ 會hội 主chủ 水thủy 神thần 處xứ 已dĩ 引dẫn 。 若nhược 觀quán 佛Phật 三tam 昧muội 海hải 經kinh 。 次thứ 前tiền 明minh 三tam 品phẩm 相tương/tướng 後hậu 云vân 。

佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。

如Như 來Lai 往vãng 昔tích 。 無vô 量lượng 無vô 邊biên 阿a 僧tăng 祇kỳ 劫kiếp 。 以dĩ 智trí 慧tuệ 火hỏa 燒thiêu 煩phiền 惱não 薪tân 。 修tu 無vô 相tướng 定định 。 不bất 作tác 非phi 時thời 證chứng 。 是thị 故cố 獲hoạch 得đắc 。 如như 是thị 相tướng 好hảo 。 一nhất 一nhất 相tướng 中trung 。 無vô 量lượng 化hóa 佛Phật 。 何hà 況huống 多đa 耶da 。 釋thích 曰viết 。 此thử 通thông 後hậu 二nhị 相tương/tướng 因nhân 。 疏sớ/sơ 令linh 修tu 無vô 盡tận 之chi 行hành 。 顯hiển 成thành 為vi 趣thú 者giả 。 顯hiển 約ước 本bổn 有hữu 成thành 約ước 修tu 正chánh 。 疏sớ/sơ 普phổ 賢hiền 本bổn 是thị 會hội 主chủ 者giả 。 此thử 下hạ 通thông 不bất 請thỉnh 之chi 妨phương 。 有hữu 二nhị 意ý 通thông 初sơ 意ý 可khả 知tri 。 二nhị 或hoặc 前tiền 品phẩm 末mạt 下hạ 。 二nhị 約ước 五ngũ 品phẩm 答đáp 問vấn 通thông 。 謂vị 先tiên 列liệt 國quốc 土độ 等đẳng 十thập 問vấn 。 前tiền 品phẩm 答đáp 種chủng 性tánh 問vấn 。 此thử 下hạ 四tứ 品phẩm 更cánh 答đáp 四tứ 問vấn 。 餘dư 之chi 五ngũ 。 問vấn 或hoặc 在tại 此thử 品phẩm 之chi 前tiền 已dĩ 答đáp 。 經kinh 來lai 未vị 盡tận 所sở 以dĩ 略lược 無vô 別biệt 屬thuộc 問vấn 答đáp 。 前tiền 品phẩm 已dĩ 明minh 。

大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 隨Tùy 疏Sớ/sơ 演Diễn 義Nghĩa 鈔Sao 卷quyển 第đệ 七thất 十thập 七thất