Chu Dị Thiền Giải – Quyển 5

周Chu 易Dị 禪Thiền 解Giải
Quyển 5
明Minh 智Trí 旭 著Trước

周Chu 易Dị 禪Thiền 解Giải 卷quyển 第đệ 五ngũ

北bắc 天thiên 目mục 道Đạo 人Nhân 蕅# 益ích 智trí 旭# 著trước

下Hạ 經Kinh 之Chi 一Nhất

上thượng 經kinh 始thỉ 乾can/kiền/càn 坤# 而nhi 終chung 坎khảm 離ly 。 乃nãi 天thiên 地địa 日nhật 月nguyệt 之chi 象tượng 。 又hựu 寂tịch 照chiếu 定định 慧tuệ 之chi 德đức 也dã 。 是thị 約ước 性tánh 德đức 之chi 始thỉ 終chung 。 下hạ 經kinh 始thỉ 咸hàm 恆hằng 而nhi 終chung 既ký 濟tế 未vị 濟tế 。 乃nãi 感cảm 應ứng 窮cùng 通thông 之chi 象tượng 。 又hựu 機cơ 教giáo 相tương/tướng 扣khấu 。 三tam 世thế 益ích 物vật 之chi 象tượng 也dã 。 是thị 約ước 修tu 德đức 之chi 始thỉ 終chung 。 又hựu 上thượng 經kinh 始thỉ 于vu 乾can/kiền/càn 坤# 之chi 性tánh 德đức 。 終chung 于vu 坎khảm 離ly 之chi 修tu 德đức 。 為vi 自tự 行hành 因nhân 果quả 具cụ 足túc 。 下hạ 經kinh 始thỉ 于vu 咸hàm 恆hằng 之chi 機cơ 教giáo 。 終chung 于vu 既ký 濟tế 未vị 濟tế 之chi 無vô 窮cùng 。 為vi 化hóa 他tha 能năng 所sở 具cụ 足túc 。 此thử 二nhị 篇thiên 之chi 大đại 旨chỉ 也dã 。

(# 艮# 下hạ 兌# 上thượng )#

咸hàm 。 亨# 。 利lợi 貞trinh 。 取thủ 女nữ 吉cát 。

艮# 得đắc 乾can/kiền/càn 之chi 上thượng 爻hào 而nhi 為vi 少thiểu 男nam 。 如như 初sơ 心tâm 有hữu 定định 之chi 慧tuệ 。 慧tuệ 不bất 失thất 定định 者giả 也dã 。 兌# 得đắc 坤# 之chi 上thượng 爻hào 而nhi 為vi 少thiểu 女nữ 。 如như 初sơ 心tâm 有hữu 慧tuệ 之chi 定định 。 定định 不bất 失thất 慧tuệ 者giả 也dã 。 互hỗ 為vi 能năng 所sở 。 互hỗ 為vi 感cảm 應ứng 。 故cố 名danh 為vi 咸hàm 。 約ước 世thế 道đạo 。 則tắc 上thượng 下hạ 之chi 相tướng 交giao 。 約ước 佛Phật 法Pháp 。 則tắc 眾chúng 生sanh 諸chư 佛Phật 之chi 相tướng 扣khấu 。 約ước 觀quán 心tâm 。 則tắc 境cảnh 智trí 之chi 相tướng 發phát 。 夫phu 有hữu 感cảm 應ứng 。 必tất 有hữu 所sở 通thông 。 但đãn 感cảm 之chi 與dữ 應ưng 皆giai 必tất 以dĩ 正chánh 。 如như 世thế 之chi 取thủ 女nữ 。 必tất 以dĩ 其kỳ 禮lễ 。 則tắc 正chánh 而nhi 吉cát 矣hĩ 。

彖# 曰viết 。 咸hàm 。 感cảm 也dã 。 柔nhu 上thượng 而nhi 剛cang 下hạ 。 二nhị 氣khí 感cảm 應ứng 以dĩ 相tương/tướng 與dữ 。 止chỉ 而nhi 說thuyết 。 男nam 下hạ 女nữ 。 是thị 以dĩ 亨# 利lợi 貞trinh 取thủ 女nữ 吉cát 也dã 。 天thiên 地địa 感cảm 而nhi 萬vạn 物vật 化hóa 生sanh 。 聖thánh 人nhân 感cảm 人nhân 心tâm 而nhi 天thiên 下hạ 和hòa 平bình 。 觀quán 其kỳ 所sở 感cảm 。 而nhi 天thiên 地địa 萬vạn 物vật 。 之chi 情tình 可khả 見kiến 矣hĩ 。

咸hàm 何hà 以dĩ 為vi 感cảm 哉tai 。 下hạ 卦# 坤# 體thể 之chi 柔nhu 。 上thượng 于vu 六lục 而nhi 成thành 兌# 。 上thượng 卦# 乾can/kiền/càn 體thể 之chi 剛cang 。 下hạ 于vu 三tam 而nhi 成thành 艮# 。 乃nãi 天thiên 地địa 之chi 二nhị 氣khí 感cảm 應ứng 以dĩ 相tương/tướng 與dữ 也dã 。 又hựu 艮# 止chỉ 而nhi 兌# 說thuyết 。 以dĩ 男nam 而nhi 下hạ 女nữ 。 此thử 感cảm 應ứng 之chi 正chánh 。 所sở 以dĩ 吉cát 也dã 。 約ước 佛Phật 法Pháp 者giả 。 艮# 為vi 生sanh 。 兌# 為vi 佛Phật 。 眾chúng 生sanh 感cảm 佛Phật 既ký 專chuyên 。 則tắc 佛Phật 說thuyết 法pháp 應ưng 之chi 。 約ước 觀quán 心tâm 者giả 。 艮# 為vi 觀quán 。 兌# 為vi 境cảnh 。 觀quán 智trí 研nghiên 境cảnh 既ký 專chuyên 。 則tắc 境cảnh 諦đế 開khai 發phát 而nhi 得đắc 悅duyệt 矣hĩ 。 世thế 出xuất 世thế 法Pháp 。 皆giai 以dĩ 感cảm 而nhi 成thành 事sự 。 故cố 可khả 以dĩ 見kiến 天thiên 地địa 萬vạn 物vật 之chi 情tình 。

象tượng 曰viết 。 山sơn 上thượng 有hữu 澤trạch 。 咸hàm 。 君quân 子tử 以dĩ 虛hư 受thọ 人nhân 。

慢mạn 如như 高cao 山sơn 。 法pháp 水thủy 不bất 停đình 。 今kim 山sơn 上thượng 有hữu 澤trạch 。 豈khởi 非phi 以dĩ 其kỳ 虛hư 而nhi 能năng 受thọ 哉tai 。

初sơ 六lục 。 咸hàm 其kỳ 拇mẫu 。 象tượng 曰viết 。 咸hàm 其kỳ 拇mẫu 。 志chí 在tại 外ngoại 也dã 。

咸hàm 雖tuy 感cảm 而nhi 遂toại 通thông 。 須tu 不bất 違vi 其kỳ 寂tịch 然nhiên 不bất 動động 之chi 體thể 。 又hựu 須tu 善thiện 識thức 時thời 位vị 之chi 宜nghi 。 倘thảng 因nhân 感cảm 而nhi 搖dao 其kỳ 主chủ 宰tể 。 則tắc 反phản 失thất 能năng 應ưng 之chi 本bổn 矣hĩ 。 大đại 概khái 感cảm 應ứng 之chi 道đạo 。 互hỗ 為vi 能năng 所sở 。 然nhiên 下hạ 三tam 爻hào 既ký 居cư 止chỉ 體thể 。 且thả 在tại 下hạ 位vị 。 故cố 皆giai 不bất 宜nghi 妄vọng 應ưng 于vu 他tha 。 上thượng 三tam 爻hào 既ký 居cư 悅duyệt 體thể 。 且thả 在tại 上thượng 位vị 。 故cố 皆giai 宜nghi 善thiện 應ưng 于vu 物vật 。 今kim 初sơ 六lục 以dĩ 陰ấm 居cư 下hạ 。 而nhi 為vi 九cửu 四tứ 所sở 感cảm 。 未vị 免miễn 腳cước 指chỉ 先tiên 動động 。 夫phu 用dụng 行hành 舍xá 藏tạng 原nguyên 無vô 定định 局cục 。

時thời 止chỉ 則tắc 止chỉ 。

時thời 行hành 則tắc 行hành 。 行hành 得đắc 其kỳ 當đương 則tắc 吉cát 。 不bất 得đắc 其kỳ 當đương 則tắc 凶hung 。 故cố 未vị 可khả 判phán 定định 是thị 非phi 。 即tức 所sở 謂vị 志chí 在tại 外ngoại 者giả 亦diệc 自tự 不bất 同đồng 。 若nhược 志chí 在tại 天thiên 下hạ 。 不bất 顧cố 身thân 家gia 。 則tắc 吉cát 。 若nhược 志chí 在tại 利lợi 名danh 。 不bất 顧cố 心tâm 性tánh 。 則tắc 可khả 羞tu 矣hĩ 。

六lục 二nhị 。 咸hàm 其kỳ 腓# 。 凶hung 。 居cư 吉cát 。 象tượng 曰viết 。 雖tuy 凶hung 居cư 吉cát 。 順thuận 不bất 害hại 也dã 。

陰ấm 柔nhu 中trung 正chánh 。 而nhi 為vi 九cửu 五ngũ 所sở 感cảm 。 倘thảng 躁táo 妄vọng 欲dục 進tiến 則tắc 凶hung 。 惟duy 安an 居cư 自tự 守thủ 則tắc 吉cát 。 蓋cái 安an 居cư 自tự 守thủ 。 乃nãi 順thuận 乎hồ 柔nhu 中trung 之chi 道đạo 而nhi 不bất 害hại 也dã 。

九cửu 三tam 。 咸hàm 其kỳ 股cổ 。 執chấp 其kỳ 隨tùy 。 往vãng 吝lận 。 象tượng 曰viết 。 咸hàm 其kỳ 股cổ 。 亦diệc 不bất 處xứ 也dã 。 志chí 在tại 隨tùy 人nhân 。 所sở 執chấp 下hạ 也dã 。

以dĩ 剛cang 正chánh 居cư 止chỉ 極cực 。 而nhi 為vi 上thượng 六lục 所sở 感cảm 。 未vị 免miễn 亟# 亟# 以dĩ 利lợi 生sanh 為vi 務vụ 。 不bất 知tri 欲dục 利lợi 他tha 者giả 。 先tiên 須tu 自tự 利lợi 成thành 就tựu 。 若nhược 一nhất 被bị 順thuận 境cảnh 所sở 牽khiên 。 則tắc 頓đốn 失thất 生sanh 平bình 所sở 養dưỡng 。 亦diệc 可khả 羞tu 也dã 。

九cửu 四tứ 。 貞trinh 吉cát 。 悔hối 亡vong 。 憧sung 憧sung 往vãng 來lai 。 朋bằng 從tùng 爾nhĩ 思tư 。 象tượng 曰viết 。 貞trinh 吉cát 悔hối 亡vong 。 未vị 感cảm 害hại 也dã 。 憧sung 憧sung 往vãng 來lai 。 未vị 光quang 大đại 也dã 。

剛cang 而nhi 不bất 過quá 。 定định 慧tuệ 齊tề 平bình 。 得đắc 感cảm 應ứng 之chi 正Chánh 道Đạo 。 故cố 吉cát 而nhi 悔hối 亡vong 。 見kiến 其kỳ 己kỷ 心tâm 他tha 心tâm 。 互hỗ 含hàm 互hỗ 攝nhiếp 。 有hữu 憧sung 憧sung 往vãng 來lai 之chi 象tượng 。 既ký 以dĩ 心tâm 為vi 感cảm 應ứng 之chi 本bổn 。 則tắc 凡phàm 有hữu 血huyết 氣khí 莫mạc 不bất 尊tôn 親thân 。 有hữu 朋bằng 從tùng 爾nhĩ 思tư 之chi 象tượng 。 惟duy 其kỳ 得đắc 感cảm 應ứng 之chi 正chánh 。 雖tuy 終chung 日nhật 感cảm 而nhi 不bất 違vi 其kỳ 寂tịch 然nhiên 不bất 動động 之chi 體thể 。 故cố 未vị 感cảm 害hại 也dã 。 惟duy 其kỳ 悟ngộ 一nhất 心tâm 之chi 往vãng 來lai 。 雖tuy 知tri 本bổn 自tự 何hà 思tư 何hà 慮lự 。 而nhi 還hoàn 須tu 精tinh 義nghĩa 入nhập 神thần 以dĩ 致trí 用dụng 。 利lợi 用dụng 安an 身thân 以dĩ 崇sùng 德đức 。 窮cùng 神thần 知tri 化hóa 以dĩ 深thâm 造tạo 于vu 不bất 可khả 知tri 之chi 域vực 。 故cố 未vị 肯khẳng 遽cự 以dĩ 現hiện 前tiền 所sở 證chứng 為vi 光quang 大đại 也dã 。

九cửu 五ngũ 。 咸hàm 其kỳ 脢# 。 無vô 悔hối 。 象tượng 曰viết 。 咸hàm 其kỳ 脢# 。 志chí 末mạt 也dã 。

陽dương 剛cang 中trung 正chánh 而nhi 居cư 悅duyệt 體thể 。 如như 艮# 其kỳ 背bối/bội 不bất 獲hoạch 其kỳ 身thân 。 行hành 其kỳ 庭đình 不bất 見kiến 其kỳ 人nhân 之chi 象tượng 。 乃nãi 允duẫn 合hợp 于vu 寂tịch 然nhiên 不bất 動động 。 感cảm 而nhi 遂toại 通thông 之chi 妙diệu 。 故cố 得đắc 毫hào 無vô 過quá 失thất 可khả 悔hối 。 而nhi 善thiện 始thỉ 善thiện 終chung 。 證chứng 于vu 究cứu 竟cánh 。 名danh 為vi 志chí 末mạt 。 末mạt 。 猶do 終chung 也dã 。

上thượng 六lục 。 咸hàm 其kỳ 輔phụ 頰giáp 舌thiệt 。 象tượng 曰viết 。 咸hàm 其kỳ 輔phụ 頰giáp 舌thiệt 。 滕# 口khẩu 說thuyết 也dã 。

柔nhu 而nhi 得đắc 正chánh 為vi 兌# 之chi 主chủ 。 內nội 依y 止chỉ 德đức 。 外ngoại 宣tuyên 四tứ 辯biện 。 為vi 咸hàm 其kỳ 輔phụ 頰giáp 舌thiệt 之chi 象tượng 。 說thuyết 法Pháp 無vô 盡tận 。 誨hối 人nhân 不bất 倦quyện 。 故cố 曰viết 滕# 口khẩu 說thuyết 也dã 。 然nhiên 初sơ 之chi 咸hàm 拇mẫu 。 上thượng 之chi 咸hàm 舌thiệt 。 皆giai 不bất 言ngôn 吉cát 凶hung 者giả 。 以dĩ 初sơ 心tâm 初sơ 步bộ 。 有hữu 邪tà 有hữu 正chánh 。 事sự 非phi 一nhất 概khái 。 說thuyết 法Pháp 利lợi 生sanh 。 亦diệc 有hữu 邪tà 有hữu 正chánh 。 轍triệt 非phi 一nhất 途đồ 故cố 也dã 。 觀quán 于vu 彖# 辭từ 亨# 及cập 利lợi 貞trinh 之chi 誡giới 。 則tắc 思tư 過quá 半bán 矣hĩ 。

(# 巽# 下hạ 震chấn 上thượng )#

恆hằng 。 亨# 。 無vô 咎cữu 。 利lợi 貞trinh 。 利lợi 有hữu 攸du 往vãng 。

夫phu 感cảm 應ứng 之chi 機cơ 。 不bất 可khả 一nhất 息tức 有hữu 差sai 。 而nhi 感cảm 應ứng 之chi 理lý 。 則tắc 亙# 古cổ 不bất 變biến 者giả 也dã 。 依y 常thường 然nhiên 之chi 理lý 而nhi 為vi 感cảm 應ứng 。 故cố 澤trạch 山sơn 得đắc 名danh 為vi 咸hàm 。 依y 逗đậu 機cơ 之chi 妙diệu 而nhi 論luận 常thường 理lý 。 故cố 雷lôi 風phong 得đắc 名danh 為vi 恆hằng 。 澤trạch 山sơn 名danh 咸hàm 。 則tắc 常thường 即tức 無vô 常thường 。 雷lôi 風phong 名danh 恆hằng 。 則tắc 無vô 常thường 即tức 常thường 。 又hựu 咸hàm 是thị 澤trạch 山sơn 。 則tắc 無vô 常thường 本bổn 常thường 。 恆hằng 是thị 雷lôi 風phong 。 則tắc 常thường 本bổn 無vô 常thường 。 二nhị 鳥điểu 雙song 遊du 之chi 喻dụ 。 于vu 此thử 亦diệc 可khả 悟ngộ 矣hĩ 。 理lý 既ký 有hữu 常thường 。 常thường 則tắc 必tất 亨# 。 亦diệc 必tất 無vô 咎cữu 。 但đãn 常thường 非phi 一nhất 定định 死tử 執chấp 之chi 常thường 。 須tu 知tri 有hữu 體thể 有hữu 用dụng 。 體thể 則tắc 非phi 常thường 非phi 無vô 常thường 。 用dụng 則tắc 雙song 照chiếu 。 常thường 與dữ 無vô 常thường 。 悟ngộ 非phi 常thường 非phi 無vô 常thường 之chi 體thể 。 名danh 為vi 利lợi 貞trinh 。 起khởi 能năng 常thường 能năng 無vô 常thường 之chi 用dụng 。 名danh 利lợi 有hữu 攸du 往vãng 也dã 。

彖# 曰viết 。 恆hằng 。 久cửu 也dã 。 剛cang 上thượng 而nhi 柔nhu 下hạ 。 雷lôi 風phong 相tương/tướng 與dữ 。 巽# 而nhi 動động 。 剛cang 柔nhu 相tương 應ứng 恆hằng 。 恆hằng 亨# 無vô 咎cữu 利lợi 貞trinh 。 久cửu 於ư 其kỳ 道đạo 也dã 。 天thiên 地địa 之chi 道đạo 。 恆hằng 久cửu 而nhi 不bất 已dĩ 也dã 。 利lợi 有hữu 攸du 往vãng 。 終chung 則tắc 有hữu 始thỉ 也dã 。 日nhật 月nguyệt 得đắc 天thiên 而nhi 能năng 久cửu 照chiếu 。 四tứ 時thời 變biến 化hóa 而nhi 能năng 久cửu 成thành 。 聖thánh 人nhân 久cửu 於ư 其kỳ 道đạo 而nhi 天thiên 下hạ 化hóa 成thành 。 觀quán 其kỳ 所sở 恆hằng 。 而nhi 天thiên 地địa 萬vạn 物vật 。 之chi 情tình 可khả 見kiến 矣hĩ 。

恆hằng 何hà 以dĩ 名danh 久cửu 。 以dĩ 其kỳ 道đạo 之chi 可khả 久cửu 也dã 。 震chấn 體thể 本bổn 坤# 。 則tắc 剛cang 上thượng 而nhi 主chủ 之chi 。 巽# 體thể 本bổn 乾can/kiền/càn 。 則tắc 柔nhu 下hạ 而nhi 主chủ 之chi 。 此thử 剛cang 柔nhu 相tương 濟tế 之chi 常thường 道đạo 也dã 。 雷lôi 以dĩ 動động 之chi 。 風phong 以dĩ 鼓cổ 之chi 。 此thử 造tạo 物vật 生sanh 成thành 之chi 常thường 道đạo 也dã 。 巽# 于vu 其kỳ 內nội 。 動động 于vu 其kỳ 外ngoại 。 此thử 人nhân 事sự 物vật 理lý 之chi 常thường 道đạo 也dã 。 剛cang 柔nhu 相tương 應ứng 。 此thử 安an 立lập 對đối 待đãi 之chi 常thường 道đạo 也dã 。 久cửu 于vu 其kỳ 道đạo 。 即tức 名danh 為vi 貞trinh 。 便tiện 可khả 亨# 而nhi 無vô 咎cữu 。 天thiên 地địa 之chi 道đạo 亦diệc 若nhược 是thị 而nhi 已dĩ 矣hĩ 。 始thỉ 既ký 必tất 終chung 。 終chung 亦diệc 必tất 始thỉ 。 始thỉ 終chung 相tương/tướng 代đại 故cố 非phi 常thường 。 始thỉ 終chung 相tương 續tục 故cố 非phi 斷đoạn 。 非phi 斷đoạn 非phi 常thường 。 故cố 常thường 與dữ 無vô 常thường 。 二nhị 義nghĩa 俱câu 成thành 。 天thiên 地địa 則tắc 有hữu 成thành 住trụ 壞hoại 空không 。 日nhật 月nguyệt 則tắc 有hữu 晝trú 夜dạ 出xuất 沒một 。 四tứ 時thời 則tắc 有hữu 乘thừa 除trừ 代đại 謝tạ 。 聖thánh 道Đạo 則tắc 有hữu 始thỉ 終chung 體thể 用dụng 。 皆giai 常thường 與dữ 無vô 常thường 。 二nhị 義nghĩa 雙song 存tồn 。 而nhi 體thể 則tắc 非phi 常thường 非phi 無vô 常thường 。 強cường/cưỡng 名danh 為vi 恆hằng 者giả 也dã 。

象tượng 曰viết 。 雷lôi 風phong 恆hằng 。 君quân 子tử 以dĩ 立lập 不bất 易dị 方phương 。

方phương 者giả 。 至chí 定định 而nhi 至chí 變biến 。 至chí 變biến 而nhi 至chí 定định 者giả 也dã 。 東đông 看khán 則tắc 西tây 。 南nam 觀quan 成thành 北bắc 。 不bất 亦diệc 變biến 乎hồ 。 南nam 決quyết 非phi 北bắc 。 東đông 決quyết 非phi 西tây 。 不bất 亦diệc 定định 乎hồ 。 立lập 不bất 易dị 方phương 。 亦diệc 立lập 于vu 至chí 變biến 至chí 定định 至chí 定định 至chí 變biến 之chi 道đạo 而nhi 已dĩ 。

初sơ 六lục 。 浚tuấn 恆hằng 。 貞trinh 凶hung 。 無vô 攸du 利lợi 。 象tượng 曰viết 。 浚tuấn 恆hằng 之chi 凶hung 。 始thỉ 求cầu 深thâm 也dã 。

夫phu 居cư 咸hàm 者giả 。 每mỗi 患hoạn 無vô 主chủ 靜tĩnh 之chi 操thao 持trì 。 而nhi 居cư 恆hằng 者giả 。 每mỗi 患hoạn 無vô 變biến 通thông 之chi 學học 問vấn 。 今kim 初sơ 六lục 以dĩ 陰ấm 居cư 下hạ 。 知tri 死tử 守thủ 而nhi 不bất 知tri 變biến 通thông 。 求cầu 之chi 愈dũ 深thâm 。 愈dũ 失thất 亨# 貞trinh 攸du 往vãng 之chi 利lợi 。 故cố 凶hung 。

九cửu 二nhị 。 悔hối 亡vong 。 象tượng 曰viết 。 九cửu 二nhị 悔hối 亡vong 。 能năng 久cửu 中trung 也dã 。

以dĩ 剛cang 居cư 柔nhu 。 且thả 在tại 中trung 位vị 。 不bất 偏thiên 不bất 倚ỷ 。 無vô 適thích 無vô 莫mạc 。 乃nãi 久cửu 于vu 中trung 道đạo 。 非phi 固cố 執chấp 不bất 通thông 之chi 恆hằng 。 故cố 悔hối 亡vong 也dã 。

九cửu 三tam 。 不bất 恆hằng 其kỳ 德đức 。 或hoặc 承thừa 之chi 羞tu 。 貞trinh 吝lận 。 象tượng 曰viết 。 不bất 恆hằng 其kỳ 德đức 。 無vô 所sở 容dung 也dã 。

過quá 剛cang 不bất 中trung 。 以dĩ 應ưng 上thượng 六lục 。 未vị 免miễn 宜nghi 久cửu 而nhi 不bất 肯khẳng 久cửu 。 正chánh 與dữ 初sơ 六lục 相tương 反phản 。 然nhiên 過quá 猶do 不bất 及cập 。 且thả 陽dương 剛cang 而nhi 反phản 不bất 恆hằng 。 尤vưu 可khả 羞tu 矣hĩ 。 張trương 慎thận 甫phủ 曰viết 。 三tam 之chi 不bất 恆hằng 。 藉tạ 口khẩu 圓viên 融dung 變biến 通thông 而nhi 失thất 之chi 者giả 也dã 。

九cửu 四tứ 。 田điền 無vô 禽cầm 。 象tượng 曰viết 。 久cửu 非phi 其kỳ 位vị 。 安an 得đắc 禽cầm 也dã 。

四tứ 為vi 震chấn 主chủ 。 恆hằng 于vu 動động 者giả 也dã 。 動động 非phi 可khả 久cửu 之chi 位vị 。 安an 能năng 得đắc 禽cầm 。 蓋cái 靜tĩnh 方phương 能năng 有hữu 獲hoạch 耳nhĩ 。

六lục 五ngũ 。 恆hằng 其kỳ 德đức 貞trinh 。 婦phụ 人nhân 吉cát 。 夫phu 子tử 凶hung 。 象tượng 曰viết 。 婦phụ 人nhân 貞trinh 吉cát 。 從tùng 一nhất 而nhi 終chung 也dã 。 夫phu 子tử 制chế 義nghĩa 。 從tùng 婦phụ 凶hung 也dã 。

柔nhu 中trung 而nhi 應ưng 九cửu 二nhị 之chi 賢hiền 。 似tự 得đắc 恆hằng 之chi 正chánh 者giả 。 然nhiên 大đại 君quân 宰tể 化hóa 導đạo 之chi 權quyền 。 乃nãi 絕tuyệt 無vô 變biến 通thông 闔hạp 闢tịch 之chi 用dụng 。 不bất 幾kỷ 為vi 婦phụ 道đạo 乎hồ 。

上thượng 六lục 。 振chấn 恆hằng 。 凶hung 。 象tượng 曰viết 。 振chấn 恆hằng 在tại 上thượng 。 大đại 無vô 功công 也dã 。

陰ấm 居cư 動động 極cực 。 志chí 大đại 而nhi 才tài 小tiểu 。 位vị 尊tôn 而nhi 德đức 薄bạc 。 且thả 下hạ 應ưng 九cửu 三tam 不bất 恆hằng 之chi 友hữu 。 其kỳ 何hà 以dĩ 濟tế 天thiên 下hạ 哉tai 。 王vương 安an 石thạch 方phương 孝hiếu 孺nhụ 似tự 之chi 。

(# 艮# 下hạ 乾can/kiền/càn 上thượng )#

遯độn 。 亨# 。 小tiểu 利lợi 貞trinh 。

夫phu 世thế 間gian 之chi 道đạo 。 久cửu 則tắc 必tất 變biến 而nhi 後hậu 通thông 。 進tiến 則tắc 必tất 退thoái 而nhi 後hậu 久cửu 。 此thử 卦# 剛cang 而nhi 能năng 止chỉ 。 是thị 不bất 以dĩ 進tiến 為vi 進tiến 。 而nhi 正chánh 以dĩ 退thoái 為vi 進tiến 者giả 也dã 。 故cố 亨# 。 然nhiên 說thuyết 一nhất 退thoái 字tự 。 便tiện 有hữu 似tự 于vu 自tự 利lợi 之chi 小tiểu 道đạo 矣hĩ 。 若nhược 充sung 此thử 小tiểu 道đạo 。 不bất 幾kỷ 失thất 立lập 人nhân 達đạt 人nhân 之chi 弘hoằng 規quy 乎hồ 。 故cố 誡giới 以dĩ 小tiểu 利lợi 貞trinh 。 言ngôn 雖tuy 示thị 同đồng 小tiểu 道đạo 。 而nhi 終chung 利lợi 于vu 大đại 人nhân 之chi 貞trinh 也dã 。

彖# 曰viết 。 遯độn 。 亨# 。 遯độn 而nhi 亨# 也dã 。 剛cang 當đương 位vị 而nhi 應ưng 。 與dữ 時thời 行hành 也dã 。 小tiểu 利lợi 貞trinh 。 浸tẩm 而nhi 長trường/trưởng 也dã 。 遯độn 之chi 時thời 義nghĩa 大đại 矣hĩ 哉tai 。

尺xích 蠖# 尚thượng 屈khuất 而nhi 後hậu 申thân 。 龍long 蛇xà 亦diệc 蟄chập 而nhi 後hậu 震chấn 。 君quân 子tử 之chi 學học 。 欲dục 自tự 利lợi 利lợi 他tha 者giả 。 豈khởi 不bất 以dĩ 遯độn 而nhi 得đắc 亨# 哉tai 。 且thả 九cửu 五ngũ 剛cang 當đương 其kỳ 位vị 。 以dĩ 應ưng 六lục 二nhị 之chi 賢hiền 。 乃nãi 與dữ 時thời 偕giai 行hành 之chi 道đạo 。 所sở 以dĩ 亨# 也dã 。 所sở 言ngôn 小tiểu 利lợi 貞trinh 者giả 。 慮lự 其kỳ 陰ấm 柔nhu 自tự 守thủ 之chi 志chí 。 漸tiệm 漸tiệm 浸tẩm 而nhi 長trường/trưởng 也dã 。 夫phu 善thiện 遯độn 者giả 。 則tắc 退thoái 正chánh 所sở 以dĩ 為vi 進tiến 。 不bất 善thiện 遯độn 者giả 。 則tắc 退thoái 竟cánh 終chung 于vu 不bất 進tiến 矣hĩ 。 所sở 關quan 顧cố 不bất 大đại 哉tai 。

象tượng 曰viết 。 天thiên 下hạ 有hữu 山sơn 。 遯độn 。 君quân 子tử 以dĩ 遠viễn 小tiểu 人nhân 不bất 惡ác 而nhi 嚴nghiêm 。

外ngoại 健kiện 內nội 止chỉ 。 未vị 嘗thường 有hữu 意ý 于vu 遠viễn 小tiểu 人nhân 。 而nhi 小tiểu 人nhân 自tự 不bất 能năng 媚mị 也dã 。 以dĩ 小tiểu 人nhân 為vi 用dụng 。 故cố 不bất 惡ác 。 小tiểu 不bất 能năng 擅thiện 權quyền 。 故cố 而nhi 嚴nghiêm 。 約ước 聖thánh 學học 者giả 。 天thiên 君quân 為vi 主chủ 。 百bách 骸hài 聽thính 命mạng 。 耳nhĩ 目mục 口khẩu 腹phúc 之chi 欲dục 不bất 能năng 為vi 亂loạn 也dã 。

初sơ 六lục 。 遯độn 尾vĩ 厲lệ 。 勿vật 用dụng 有hữu 攸du 往vãng 。 象tượng 曰viết 。 遯độn 尾vĩ 之chi 厲lệ 。 不bất 往vãng 何hà 災tai 也dã 。

處xứ 遯độn 之chi 時thời 。 須tu 隨tùy 其kỳ 德đức 位vị 以dĩ 為vi 進tiến 退thoái 。 方phương 不bất 失thất 亨# 貞trinh 之chi 道đạo 。 今kim 初sơ 六lục 陰ấm 柔nhu 居cư 下hạ 。 才tài 位vị 俱câu 卑ty 。 惟duy 固cố 守thủ 為vi 宜nghi 。 不bất 可khả 妄vọng 往vãng 以dĩ 取thủ 災tai 也dã 。 此thử 如như 樂nhạo/nhạc/lạc 正chánh 裘cừu 牧mục 仲trọng 。

六lục 二nhị 。 執chấp 之chi 用dụng 黃hoàng 牛ngưu 之chi 革cách 。 莫mạc 之chi 勝thắng 說thuyết 。 象tượng 曰viết 。 執chấp 用dụng 黃hoàng 牛ngưu 。 固cố 志chí 也dã 。

柔nhu 順thuận 中trung 正chánh 。 非phi 榮vinh 名danh 利lợi 祿lộc 之chi 所sở 能năng 牽khiên 。 上thượng 應ưng 九cửu 五ngũ 剛cang 健kiện 中trung 正chánh 之chi 君quân 以dĩ 行hành 其kỳ 志chí 。 國quốc 有hữu 道đạo 。 不bất 變biến 塞tắc 焉yên 。 故cố 象tượng 以dĩ 執chấp 用dụng 黃hoàng 牛ngưu 之chi 革cách 。 此thử 如như 伊y 尹# 。

九cửu 三tam 。 係hệ 遯độn 。 有hữu 疾tật 厲lệ 畜súc 臣thần 妾thiếp 吉cát 。 象tượng 曰viết 。 係hệ 遯độn 之chi 厲lệ 。 有hữu 疾tật 憊# 也dã 。 畜súc 臣thần 妾thiếp 吉cát 。 不bất 可khả 大đại 事sự 也dã 。

剛cang 而nhi 得đắc 正chánh 。 可khả 以dĩ 有hữu 為vi 。 而nhi 居cư 止chỉ 極cực 。 則tắc 未vị 免miễn 為vi 遯độn 之chi 一nhất 字tự 所sở 係hệ 。 此thử 絕tuyệt 人nhân 忘vong 世thế 之chi 道đạo 。 君quân 子tử 之chi 疾tật 也dã 。 然nhiên 雖tuy 不bất 能năng 大đại 有hữu 所sở 為vi 。 亦diệc 須tu 厲lệ 勉miễn 其kỳ 精tinh 神thần 以dĩ 畜súc 臣thần 妾thiếp 則tắc 吉cát 。 所sở 謂vị 不bất 能năng 治trị 國quốc 。 亦diệc 且thả 齊tề 家gia 以dĩ 為vi 天thiên 下hạ 風phong 可khả 也dã 。 丈trượng 人nhân 現hiện 二nhị 子tử 于vu 子tử 路lộ 。 亦diệc 是thị 此thử 意ý 。 但đãn 無vô 援viện 天thiên 下hạ 之chi 大đại 手thủ 段đoạn 耳nhĩ 。

九cửu 四tứ 。 好hảo/hiếu 遯độn 。 君quân 子tử 吉cát 。 小tiểu 人nhân 否phủ/bĩ 。 象tượng 曰viết 。 君quân 子tử 好hảo/hiếu 遯độn 。 小tiểu 人nhân 否phủ/bĩ 也dã 。

以dĩ 剛cang 居cư 柔nhu 。 上thượng 輔phụ 九cửu 五ngũ 。 下hạ 應ưng 初sơ 六lục 。 承thừa 天thiên 子tử 之chi 德đức 。 撫phủ 天thiên 下hạ 之chi 民dân 。 休hưu 休hưu 有hữu 容dung 。 君quân 子tử 之chi 吉cát 道đạo 。 非phi 小tiểu 人nhân 所sở 能năng 學học 也dã 。 此thử 如như 衛vệ 武võ 公công 。 (# 否phủ/bĩ 本bổn 音âm )# 。

九cửu 五ngũ 。 嘉gia 遯độn 。 貞trinh 吉cát 。 象tượng 曰viết 。 嘉gia 遯độn 貞trinh 吉cát 。 以dĩ 正chánh 志chí 也dã 。

剛cang 健kiện 中trung 正chánh 。 下hạ 應ưng 六lục 二nhị 陰ấm 柔nhu 中trung 正chánh 之chi 賢hiền 。 當đương 此thử 遯độn 時thời 。 雖tuy 有hữu 英anh 明minh 神thần 武võ 作tác 略lược 。 不bất 自tự 露lộ 其kỳ 才tài 華hoa 。 遯độn 之chi 嘉gia 美mỹ 。 貞trinh 而nhi 且thả 吉cát 者giả 也dã 。 此thử 如như 湯thang 王vương 。

上thượng 九cửu 。 肥phì 遯độn 。 無vô 不bất 利lợi 。 象tượng 曰viết 。 肥phì 遯độn 無vô 不bất 利lợi 。 無vô 所sở 疑nghi 也dã 。

剛cang 而nhi 不bất 過quá 。 尊tôn 居cư 師sư 保bảo 之chi 位vị 。 望vọng 隆long 于vu 天thiên 下hạ 。 而nhi 不bất 自tự 伐phạt 其kỳ 德đức 。 故cố 為vi 肥phì 遯độn 而nhi 無vô 不bất 利lợi 。 此thử 如như 太thái 公công 。

(# 乾can/kiền/càn 下hạ 震chấn 上thượng )#

大đại 壯tráng 。 利lợi 貞trinh 。

夫phu 退thoái 養dưỡng 之chi 功công 愈dũ 密mật 。 則tắc 精tinh 神thần 道Đạo 德đức 益ích 壯tráng 。 然nhiên 大đại 者giả 既ký 壯tráng 。 不bất 患hoạn 不bất 能năng 致trí 用dụng 。 特đặc 患hoạn 恃thị 才tài 德đức 而nhi 妄vọng 動động 耳nhĩ 。 利lợi 貞trinh 之chi 誡giới 。 深thâm 為vi 持trì 盈doanh 處xứ 滿mãn 者giả 設thiết 也dã 。

彖# 曰viết 。 大đại 壯tráng 。 大đại 者giả 壯tráng 也dã 。 剛cang 以dĩ 動động 。 故cố 壯tráng 。 大đại 壯tráng 利lợi 貞trinh 。 大đại 者giả 正chánh 也dã 。 正chánh 大đại 。 而nhi 天thiên 地địa 之chi 情tình 可khả 見kiến 矣hĩ 。

夫phu 人nhân 一nhất 體thể 之chi 中trung 。 有hữu 大đại 者giả 。 有hữu 小tiểu 者giả 。 從tùng 其kỳ 大đại 體thể 為vi 大đại 人nhân 。 從tùng 其kỳ 小tiểu 體thể 為vi 小tiểu 人nhân 。 今kim 言ngôn 大đại 壯tráng 。 乃nãi 是thị 大đại 者giả 壯tráng 也dã 。 剛cang 則tắc 非phi 情tình 欲dục 所sở 能năng 撓nạo 。 動động 則tắc 非phi 舊cựu 習tập 所sở 能năng 囿# 。 所sở 以dĩ 壯tráng 也dã 。 言ngôn 利lợi 貞trinh 者giả 。 以dĩ 大đại 者giả 本bổn 自tự 正chánh 也dã 。 不bất 正chánh 何hà 以dĩ 稱xưng 大đại 。 故cố 正chánh 大đại 而nhi 天thiên 地địa 之chi 情tình 可khả 見kiến 矣hĩ 。 約ước 佛Phật 法Pháp 者giả 。 天thiên 地địa 即tức 表biểu 理lý 智trí 。 亦diệc 表biểu 定định 慧tuệ 。

象tượng 曰viết 。 雷lôi 在tại 天thiên 上thượng 。 大đại 壯tráng 。 君quân 子tử 以dĩ 非phi 禮lễ 弗phất 履lý 。

非phi 禮lễ 弗phất 履lý 。 正chánh 佛Phật 法Pháp 中trung 所sở 謂vị 悲bi 體thể 戒giới 雷lôi 震chấn 也dã 。

初sơ 九cửu 。 壯tráng 于vu 趾chỉ 。 征chinh 凶hung 有hữu 孚phu 。 象tượng 曰viết 。 壯tráng 于vu 趾chỉ 。 其kỳ 孚phu 窮cùng 也dã 。

雖tuy 云vân 大đại 者giả 必tất 正chánh 。 須tu 知tri 正chánh 者giả 乃nãi 大đại 。 若nhược 恃thị 其kỳ 大đại 以dĩ 為vi 正chánh 。 正chánh 便tiện 成thành 邪tà 。 恃thị 其kỳ 壯tráng 以dĩ 為vi 大đại 。 大đại 必tất 不bất 久cửu 。 恃thị 其kỳ 正chánh 以dĩ 為vi 壯tráng 。 壯tráng 必tất 有hữu 衰suy 。 洪hồng 範phạm 所sở 以dĩ 有hữu 高cao 明minh 柔nhu 克khắc 之chi 訓huấn 。 正chánh 為vi 此thử 耳nhĩ 。 今kim 初sơ 九cửu 過quá 剛cang 不bất 中trung 。 故cố 往vãng 則tắc 必tất 凶hung 。 以dĩ 其kỳ 自tự 信tín 自tự 恃thị 。 乃nãi 必tất 窮cùng 之chi 道đạo 也dã 。

九cửu 二nhị 。 貞trinh 吉cát 。 象tượng 曰viết 。 九cửu 二nhị 貞trinh 吉cát 。 以dĩ 中trung 也dã 。

陽dương 居cư 陰ấm 位vị 。 剛cang 而nhi 不bất 過quá 。 又hựu 得đắc 其kỳ 中trung 。 得đắc 中trung 即tức 得đắc 正chánh 矣hĩ 。

九cửu 三tam 。 小tiểu 人nhân 用dụng 壯tráng 。 君quân 子tử 用dụng 罔võng 。 貞trinh 厲lệ 。 羝đê 羊dương 觸xúc 藩# 。 羸luy 其kỳ 角giác 。 象tượng 曰viết 。 小tiểu 人nhân 用dụng 壯tráng 。 君quân 子tử 罔võng 也dã 。

雖tuy 本bổn 君quân 子tử 。 但đãn 好hảo/hiếu 剛cang 任nhậm 壯tráng 。 未vị 免miễn 同đồng 于vu 衽# 金kim 革cách 蹈đạo 白bạch 刃nhận 暴bạo 虎hổ 馮bằng 河hà 之chi 小tiểu 人nhân 。 適thích 足túc 取thủ 困khốn 而nhi 已dĩ 。 何hà 能năng 決quyết 斯tư 世thế 之chi 藩# 哉tai 。 若nhược 真chân 是thị 君quân 子tử 。 則tắc 勢thế 雖tuy 壯tráng 盛thịnh 。 而nhi 不bất 自tự 恃thị 。 慊khiểm/khiết 然nhiên 似tự 罔võng 也dã 已dĩ 。

九cửu 四tứ 。 貞trinh 吉cát 悔hối 亡vong 。 藩# 決quyết 不bất 羸luy 。 壯tráng 于vu 大đại 輿dư 之chi 輹# 。 象tượng 曰viết 。 藩# 決quyết 不bất 羸luy 。 尚thượng 往vãng 也dã 。

陽dương 居cư 陰ấm 位vị 。 以dĩ 柔nhu 濟tế 剛cang 。 得đắc 大đại 壯tráng 之chi 貞trinh 者giả 。 所sở 以dĩ 削tước 平bình 禍họa 亂loạn 而nhi 不bất 損tổn 其kỳ 神thần 。 以dĩ 此thử 運vận 載tái 天thiên 下hạ 。 無vô 往vãng 而nhi 不bất 得đắc 也dã 。

六lục 五ngũ 。 喪táng 羊dương 于vu 易dị 。 無vô 悔hối 。 象tượng 曰viết 。 喪táng 羊dương 于vu 易dị 。 位vị 不bất 當đương 也dã 。

柔nhu 而nhi 得đắc 中trung 。 故cố 絕tuyệt 無vô 剛cang 壯tráng 喜hỷ 觸xúc 之chi 態thái 而nhi 無vô 悔hối 也dã 。 位vị 不bất 當đương 。 猶do 所sở 謂vị 有hữu 天thiên 下hạ 而nhi 不bất 與dữ 。

上thượng 六lục 。 羝đê 羊dương 觸xúc 藩# 。 不bất 能năng 退thoái 。 不bất 能năng 遂toại 。 無vô 攸du 利lợi 。 艱gian 則tắc 吉cát 。 象tượng 曰viết 。 不bất 能năng 退thoái 。 不bất 能năng 遂toại 。 不bất 詳tường 也dã 。 艱gian 則tắc 吉cát 。 咎cữu 不bất 長trường/trưởng 也dã 。

質chất 位vị 俱câu 柔nhu 。 但đãn 有hữu 壯tráng 名danh 。 而nhi 無vô 壯tráng 義nghĩa 。 故cố 無vô 攸du 利lợi 。 然nhiên 善thiện 用dụng 柔nhu 者giả 。 正chánh 不bất 必tất 慕mộ 大đại 壯tráng 之chi 虛hư 名danh 。 惟duy 艱gian 守thủ 其kỳ 柔nhu 克khắc 之chi 道đạo 。 則tắc 柔nhu 能năng 勝thắng 剛cang 。 反phản 得đắc 吉cát 矣hĩ 。 此thử 勸khuyến 其kỳ 不bất 能năng 遂toại 則tắc 須tu 退thoái 也dã 。

(# 坤# 下hạ 離ly 上thượng )#

晉tấn 。 康khang 侯hầu 用dụng 錫tích 馬mã 蕃phồn 庶thứ 。 晝trú 日nhật 三tam 接tiếp 。

大đại 壯tráng 而nhi 能năng 貞trinh 。 則tắc 可khả 進tiến 于vu 自tự 利lợi 利lợi 他tha 之chi 域vực 矣hĩ 。 當đương 此thử 平bình 康khang 之chi 世thế 。 賢hiền 侯hầu 得đắc 寵sủng 于vu 聖thánh 君quân 。 錫tích 馬mã 蕃phồn 庶thứ 。 錫tích 之chi 厚hậu 也dã 。 晝trú 日nhật 三tam 接tiếp 。 接tiếp 之chi 勤cần 也dã 。 觀quán 心tâm 釋thích 者giả 。 妙Diệu 觀Quán 察Sát 智Trí 為vi 康khang 侯hầu 。 增tăng 長trưởng 稱xưng 性tánh 功công 德đức 為vi 錫tích 馬mã 蕃phồn 庶thứ 。 證chứng 見kiến 法Pháp 身thân 理lý 體thể 為vi 晝trú 日nhật 三tam 接tiếp 。

彖# 曰viết 。 晉tấn 。 進tiến 也dã 。 明minh 出xuất 地địa 上thượng 。 順thuận 而nhi 麗lệ 乎hồ 大đại 明minh 。 柔nhu 進tiến 而nhi 上thượng 行hành 。 是thị 以dĩ 康khang 侯hầu 用dụng 錫tích 馬mã 蕃phồn 庶thứ 。 晝trú 日nhật 三tam 接tiếp 也dã 。

明minh 若nhược 未vị 出xuất 。 不bất 名danh 平bình 康khang 之chi 晉tấn 時thời 。 不bất 順thuận 不bất 麗lệ 。 不bất 名danh 晉tấn 世thế 之chi 賢hiền 侯hầu 。 不bất 柔nhu 不bất 進tiến 。 不bất 得đắc 錫tích 接tiếp 之chi 蕃phồn 數số 。 蓋cái 六lục 五ngũ 之chi 柔nhu 即tức 坤# 全toàn 體thể 。 坤# 與dữ 合hợp 德đức 。 故cố 進tiến 而nhi 上thượng 行hành 以dĩ 麗lệ 之chi 也dã 。 觀quán 心tâm 釋thích 者giả 。 根căn 本bổn 實thật 智trí 光quang 明minh 。 破phá 無vô 明minh 住trụ 地địa 而nhi 出xuất 。 故cố 云vân 明minh 出xuất 地địa 上thượng 。 定định 與dữ 慧tuệ 俱câu 。 止Chỉ 觀Quán 不bất 二nhị 。 故cố 云vân 順thuận 而nhi 麗lệ 乎hồ 大đại 明minh 。 無vô 明minh 實thật 性tánh 即tức 佛Phật 性tánh 。 無vô 明minh 轉chuyển 。 即tức 變biến 為vi 明minh 。 故cố 柔nhu 進tiến 而nhi 上thượng 行hành 。 是thị 以dĩ 功công 德đức 智trí 慧tuệ 。 重trùng 重trùng 增tăng 勝thắng 也dã 。

象tượng 曰viết 。 明minh 出xuất 地địa 上thượng 。 晉tấn 。 君quân 子tử 以dĩ 自tự 昭chiêu 明minh 德đức 。

本bổn 覺giác 之chi 性tánh 名danh 為vi 明minh 德đức 。 始thỉ 覺giác 之chi 功công 名danh 之chi 為vi 昭chiêu 。 心tâm 外ngoại 無vô 法pháp 名danh 之chi 為vi 自tự 。 自tự 昭chiêu 明minh 德đức 。 則tắc 新tân 民dân 止chỉ 至chí 善thiện 在tại 其kỳ 中trung 矣hĩ 。

初sơ 六lục 。 晉tấn 如như 摧tồi 如như 。 貞trinh 吉cát 。 罔võng 孚phu 。 裕# 無vô 咎cữu 。 象tượng 曰viết 。 晉tấn 如như 摧tồi 如như 。 獨độc 行hành 正chánh 也dã 。 裕# 無vô 咎cữu 。 未vị 受thọ 命mạng 也dã 。

晉tấn 之chi 六lục 爻hào 。 皆giai 應ưng 自tự 昭chiêu 明minh 德đức 以dĩ 新tân 民dân 者giả 也dã 。 而nhi 時thời 位vị 不bất 同đồng 。 所sở 養dưỡng 亦diệc 異dị 。 故cố 吉cát 凶hung 悔hối 吝lận 分phần/phân 焉yên 。 初sơ 六lục 以dĩ 陰ấm 居cư 陽dương 。 定định 有hữu 其kỳ 慧tuệ 。 且thả 居cư 順thuận 體thể 。 故cố 可khả 進tiến 而nhi 晉tấn 如như 。 然nhiên 在tại 卦# 下hạ 。 又hựu 與dữ 鼫# 鼠thử 為vi 應ưng 。 非phi 我ngã 良lương 朋bằng 。 則tắc 斷đoạn 不bất 宜nghi 欲dục 速tốc 。 故cố 有hữu 阻trở 而nhi 摧tồi 如như 。 夫phu 晉tấn 與dữ 摧tồi 皆giai 外ngoại 境cảnh 耳nhĩ 。 何hà 與dữ 于vu 我ngã 。 但đãn 當đương 守thủ 正chánh 則tắc 吉cát 。 縱túng/tung 令linh 一nhất 時thời 不bất 足túc 取thủ 信tín 。 惟duy 寬khoan 裕# 以dĩ 待đãi 之chi 。 終chung 無vô 咎cữu 矣hĩ 。 言ngôn 獨độc 行hành 正chánh 者giả 。 自tự 信tín 自tự 肯khẳng 不bất 求cầu 人nhân 知tri 之chi 意ý 。 言ngôn 未vị 受thọ 命mạng 者giả 。 猶do 孟# 子tử 所sở 謂vị 命mạng 也dã 有hữu 性tánh 焉yên 君quân 子tử 不bất 謂vị 命mạng 也dã 之chi 意ý 。

六lục 二nhị 。 晉tấn 如như 愁sầu 如như 。 貞trinh 吉cát 。 受thọ 茲tư 介giới 福phước 。 于vu 其kỳ 王vương 母mẫu 。 象tượng 曰viết 。 受thọ 茲tư 介giới 福phước 。 以dĩ 中trung 正chánh 也dã 。

柔nhu 順thuận 中trung 正chánh 。 自tự 昭chiêu 明minh 德đức 。 常thường 切thiết 望vọng 道đạo 未vị 見kiến 之chi 愁sầu 。 正chánh 而nhi 且thả 吉cát 者giả 也dã 。 上thượng 與dữ 六lục 五ngũ 王vương 母mẫu 合hợp 德đức 。 錫tích 以dĩ 本bổn 分phần/phân 應ưng 得đắc 之chi 福phước 。 故cố 名danh 介giới 福phước 。 縱túng/tung 令linh 貴quý 極cực 人nhân 臣thần 。 非phi 分phần/phân 外ngoại 也dã 。

六lục 三tam 。 眾chúng 允duẫn 。 悔hối 亡vong 。 象tượng 曰viết 。 眾chúng 允duẫn 之chi 。 志chí 上thượng 行hành 也dã 。

以dĩ 陰ấm 居cư 陽dương 。 定định 有hữu 其kỳ 慧tuệ 。 當đương 晉tấn 之chi 時thời 。 而nhi 在tại 順thuận 體thể 之chi 上thượng 。 初sơ 六lục 所sở 謂vị 罔võng 孚phu 者giả 。 裕# 養dưỡng 至chí 此thử 。 眾chúng 皆giai 允duẫn 之chi 。 而nhi 悔hối 亡vong 矣hĩ 。 隱ẩn 居cư 以dĩ 求cầu 其kỳ 志chí 。 行hành 義nghĩa 以dĩ 達đạt 其kỳ 道đạo 。 故cố 曰viết 志chí 上thượng 行hành 也dã 。

九cửu 四tứ 。 晉tấn 如như 鼫# 鼠thử 。 貞trinh 厲lệ 。 象tượng 曰viết 。 鼫# 鼠thử 貞trinh 厲lệ 。 位vị 不bất 當đương 也dã 。

君quân 子tử 之chi 自tự 昭chiêu 明minh 德đức 也dã 。 外ngoại 宜nghi 晦hối 而nhi 內nội 宜nghi 明minh 。 故cố 闇ám 然nhiên 而nhi 日nhật 章chương 。 以dĩ 九cửu 居cư 四tứ 。 則tắc 外ngoại 剛cang 而nhi 內nội 柔nhu 。 外ngoại 明minh 而nhi 內nội 晦hối 者giả 也dã 。 如như 鼫# 鼠thử 。 能năng 飛phi 不bất 能năng 過quá 屋ốc 。 能năng 緣duyên 不bất 能năng 窮cùng 木mộc 。 能năng 遊du 不bất 能năng 度độ 谷cốc 。 能năng 穴huyệt 不bất 能năng 掩yểm 身thân 。 能năng 走tẩu 不bất 能năng 先tiên 人nhân 。 不bất 亦diệc 危nguy 乎hồ 。

蕅# 益ích 子tử 曰viết 。 予# 昔tích 初sơ 入nhập 閩# 中trung 。 見kiến 有hữu 鬻dục 白bạch 兔thố 者giả 。 人nhân 爭tranh 以dĩ 百bách 金kim 買mãi 之chi 。 未vị 幾kỷ 。 生sanh 育dục 甚thậm 多đa 。 其kỳ 價giá 漸tiệm 減giảm 至chí 一nhất 錢tiền 許hứa 。 好hảo/hiếu 事sự 者giả 殺sát 而nhi 烹phanh 之chi 。 臭xú 不bất 可khả 食thực 。 遂toại 無vô 人nhân 買mãi 。 博bác 古cổ 者giả 云vân 。 此thử 非phi 白bạch 兔thố 。 乃nãi 鼫# 鼠thử 耳nhĩ 。 噫# 。 本bổn 以dĩ 賤tiện 鼠thử 。 謬mậu 膺ưng 白bạch 兔thố 之chi 名danh 。 無vô 德đức 居cư 高cao 位vị 者giả 蓋cái 類loại 此thử 矣hĩ 。

六lục 五ngũ 。 悔hối 亡vong 。 失thất 得đắc 勿vật 恤tuất 。 往vãng 吉cát 。 無vô 不bất 利lợi 。 象tượng 曰viết 。 失thất 得đắc 勿vật 恤tuất 。 往vãng 有hữu 慶khánh 也dã 。

以dĩ 六lục 居cư 五ngũ 。 定định 有hữu 其kỳ 慧tuệ 。 又hựu 為vi 離ly 明minh 之chi 主chủ 。 得đắc 中trung 道đạo 而nhi 處xứ 天thiên 位vị 。 正chánh 所sở 謂vị 自tự 新tân 新tân 民dân 。 無vô 所sở 不bất 用dụng 其kỳ 極cực 者giả 也dã 。 雖tuy 俯phủ 乘thừa 鼫# 鼠thử 之chi 九cửu 四tứ 。 仰ngưỡng 承thừa 晉tấn 角giác 之chi 上thượng 九cửu 。 而nhi 與dữ 坤# 順thuận 合hợp 德đức 。 故cố 往vãng 接tiếp 三tam 陰ấm 。 同đồng 成thành 順thuận 麗lệ 大đại 明minh 之chi 治trị 。 則tắc 吉cát 無vô 不bất 利lợi 。 舉cử 世thế 皆giai 蒙mông 其kỳ 福phước 慶khánh 矣hĩ 。 又hựu 何hà 失thất 得đắc 之chi 可khả 恤tuất 哉tai 。

上thượng 九cửu 。 晉tấn 其kỳ 角giác 。 維duy 用dụng 伐phạt 邑ấp 。 厲lệ 吉cát 無vô 咎cữu 。 貞trinh 吝lận 。 象tượng 曰viết 。 維duy 用dụng 伐phạt 邑ấp 。 道đạo 未vị 光quang 也dã 。

上thượng 九cửu 亦diệc 外ngoại 剛cang 而nhi 內nội 柔nhu 。 外ngoại 明minh 而nhi 內nội 晦hối 者giả 也dã 。 而nhi 居cư 晉tấn 極cực 。 則tắc 如như 獸thú 之chi 角giác 矣hĩ 。 以dĩ 角giác 觸xúc 人nhân 則tắc 凶hung 。 維duy 用dụng 以dĩ 自tự 治trị 。 如như 伐phạt 邑ấp 然nhiên 。 則tắc 厲lệ 吉cát 而nhi 無vô 咎cữu 。 然nhiên 不bất 能năng 自tự 治trị 于vu 早tảo 。 至chí 此thử 時thời 而nhi 方phương 自tự 治trị 。 雖tuy 得đắc 其kỳ 正chánh 。 不bất 亦diệc 吝lận 與dữ 。 四tứ 十thập 五ngũ 十thập 。 而nhi 無vô 聞văn 焉yên 。 斯tư 亦diệc 不bất 足túc 畏úy 也dã 已dĩ 。 故cố 曰viết 道đạo 未vị 光quang 也dã 。

(# 離ly 下hạ 坤# 上thượng )#

明minh 夷di 。 利lợi 艱gian 貞trinh 。

知tri 進tiến 而nhi 不bất 知tri 退thoái 。 則tắc 必tất 有hữu 傷thương 。 夷di 者giả 。 傷thương 也dã 。 明minh 入nhập 地địa 中trung 。 其kỳ 光quang 不bất 耀diệu 。 知tri 艱gian 貞trinh 之chi 為vi 利lợi 。 乃nãi 所sở 謂vị 用dụng 晦hối 而nhi 明minh 。 合hợp 于vu 文văn 王vương 箕ki 子tử 之chi 德đức 矣hĩ 。

彖# 曰viết 。 明minh 入nhập 地địa 中trung 。 明minh 夷di 。 內nội 文văn 明minh 而nhi 外ngoại 柔nhu 順thuận 。 以dĩ 蒙mông 大đại 難nạn/nan 。 文văn 王vương 以dĩ 之chi 。 利lợi 艱gian 貞trinh 。 晦hối 其kỳ 明minh 也dã 。 內nội 難nạn/nan 而nhi 能năng 正chánh 其kỳ 志chí 。 箕ki 子tử 以dĩ 之chi 。

文văn 明minh 柔nhu 順thuận 。 雖tuy 通thông 指chỉ 一nhất 卦# 之chi 德đức 。 意ý 在tại 六lục 二nhị 。 內nội 難nạn/nan 正chánh 志chí 。 專chuyên 指chỉ 六lục 五ngũ 。 艱gian 貞trinh 晦hối 明minh 。 則tắc 文văn 王vương 箕ki 子tử 所sở 同đồng 也dã 。 觀quán 心tâm 釋thích 者giả 。 煩phiền 惱não 惡ác 業nghiệp 。 病bệnh 患hoạn 魔ma 事sự 。 上thượng 慢mạn 邪tà 見kiến 。 無vô 非phi 圓viên 頓đốn 止Chỉ 觀Quán 所sở 行hành 妙diệu 境cảnh 。

象tượng 曰viết 。 明minh 入nhập 地địa 中trung 。 明minh 夷di 。 君quân 子tử 以dĩ 蒞# 眾chúng 。 用dụng 晦hối 而nhi 明minh 。

甯ninh 武võ 子tử 之chi 愚ngu 不bất 可khả 及cập 。 兵binh 法pháp 之chi 以dĩ 逸dật 待đãi 勞lao 。 以dĩ 靜tĩnh 制chế 動động 。 以dĩ 闇ám 伺tứ 明minh 。 皆giai 明minh 夷di 之chi 用dụng 也dã 。 聖thánh 學học 則tắc 闇ám 然nhiên 而nhi 日nhật 章chương 。

初sơ 九cửu 。 明minh 夷di 于vu 飛phi 。 垂thùy 其kỳ 翼dực 。 君quân 子tử 于vu 行hành 。 三tam 日nhật 不bất 食thực 。 有hữu 攸du 往vãng 。 主chủ 人nhân 有hữu 言ngôn 。 象tượng 曰viết 。 君quân 子tử 于vu 行hành 。 義nghĩa 不bất 食thực 也dã 。

此thử 如như 太thái 公công 伯bá 夷di 之chi 避tị 紂# 也dã 。 先tiên 垂thùy 其kỳ 翼dực 。 則tắc 不bất 露lộ 其kỳ 飛phi 之chi 形hình 。 及cập 行hành 之chi 速tốc 。 則tắc 三tam 日nhật 而nhi 不bất 遑hoàng 食thực 。 蓋cái 義nghĩa 當đương 遠viễn 遯độn 。 不bất 欲dục 主chủ 人nhân 知tri 之chi 而nhi 有hữu 言ngôn 耳nhĩ 。

六lục 二nhị 。 明minh 夷di 。 夷di 于vu 左tả 股cổ 。 用dụng 拯chửng 馬mã 壯tráng 吉cát 。 象tượng 曰viết 。 六lục 二nhị 之chi 吉cát 。 順thuận 以dĩ 則tắc 也dã 。

文văn 明minh 中trung 正chánh 之chi 德đức 。 當đương 此thử 明minh 夷di 之chi 時thời 。 雖tuy 左tả 股cổ 業nghiệp 已dĩ 受thọ 傷thương 。 猶do 往vãng 拯chửng 救cứu 。 唯duy 馬mã 壯tráng 故cố 吉cát 耳nhĩ 。 羑# 里lý 既ký 囚tù 之chi 後hậu 。 仍nhưng 率suất 三tam 分phần/phân 天thiên 下hạ 之chi 二nhị 以dĩ 服phục 事sự 殷ân 。 順thuận 而nhi 不bất 忤ngỗ 。 誠thành 萬vạn 古cổ 人nhân 臣thần 之chi 則tắc 也dã 。

九cửu 三tam 。 明minh 夷di 于vu 南nam 狩thú 。 得đắc 其kỳ 大đại 首thủ 。 不bất 可khả 疾tật 貞trinh 。 象tượng 曰viết 。 南nam 狩thú 之chi 志chí 。 乃nãi 大đại 得đắc 也dã 。

以dĩ 剛cang 居cư 剛cang 。 在tại 離ly 之chi 上thượng 。 夜dạ 盡tận 將tương 旦đán 之chi 時thời 也dã 。 正chánh 與dữ 上thượng 六lục 闇ám 主chủ 為vi 應ưng 。 如như 武võ 王vương 伐phạt 紂# 。 得đắc 其kỳ 大đại 惡ác 之chi 首thủ 。 然nhiên 以dĩ 臣thần 伐phạt 君quân 。 事sự 不bất 可khả 疾tật 。 當đương 持trì 之chi 以dĩ 貞trinh 耳nhĩ 。 象tượng 云vân 南nam 狩thú 之chi 志chí 。 猶do 孟# 子tử 所sở 云vân 有hữu 伊y 尹# 之chi 志chí 。 則tắc 可khả 無vô 伊y 尹# 之chi 志chí 則tắc 篡soán 也dã 。 辭từ 義nghĩa 凜# 然nhiên 。

六lục 四tứ 。 入nhập 于vu 左tả 腹phúc 。 獲hoạch 明minh 夷di 之chi 心tâm 。 于vu 出xuất 門môn 庭đình 。 象tượng 曰viết 。 入nhập 于vu 左tả 腹phúc 。 獲hoạch 心tâm 意ý 也dã 。

已dĩ 居cư 坤# 體thể 。 入nhập 暗ám 地địa 矣hĩ 。 柔nhu 而nhi 得đắc 正chánh 。 稍sảo 遠viễn 于vu 上thượng 。 故cố 猶do 可khả 獲hoạch 明minh 夷di 之chi 心tâm 而nhi 出xuất 門môn 庭đình 。 如như 微vi 子tử 抱bão 祭tế 器khí 以dĩ 行hành 遁độn 。 但đãn 出xuất 門môn 庭đình 。 遜tốn 于vu 荒hoang 野dã 。 非phi 歸quy 周chu 也dã 。

六lục 五ngũ 。 箕ki 子tử 之chi 明minh 夷di 。 利lợi 貞trinh 象tượng 曰viết 。 箕ki 子tử 之chi 貞trinh 。 明minh 不bất 可khả 息tức 也dã 。

迫bách 近cận 暗ám 君quân 。 身thân 已dĩ 辱nhục 矣hĩ 。 外ngoại 柔nhu 內nội 剛cang 。 居cư 得đắc 其kỳ 中trung 。 用dụng 晦hối 而nhi 明minh 。 明minh 照chiếu 萬vạn 古cổ 。 洪hồng 範phạm 九cửu 疇trù 之chi 燈đăng 誰thùy 能năng 息tức 之chi 。

上thượng 六lục 。 不bất 明minh 晦hối 。 初sơ 登đăng 于vu 天thiên 。 後hậu 入nhập 于vu 地địa 。 象tượng 曰viết 。 初sơ 登đăng 于vu 天thiên 。 照chiếu 四tứ 國quốc 也dã 。 後hậu 入nhập 于vu 地địa 。 失thất 則tắc 也dã 。

以dĩ 陰ấm 居cư 陰ấm 。 處xử 夷di 之chi 極cực 。 初sơ 稱xưng 天thiên 子tử 。 後hậu 成thành 獨độc 夫phu 者giả 也dã 。 蓋cái 下hạ 五ngũ 爻hào 皆giai 明minh 而nhi 示thị 晦hối 。 故cố 能năng 用dụng 晦hối 而nhi 明minh 。 此thử 則tắc 不bất 明minh 而nhi 晦hối 。 故cố 失thất 則tắc 而nhi 終chung 入nhập 地địa 耳nhĩ 。

(# 離ly 下hạ 巽# 上thượng )#

家gia 人nhân 。 利lợi 女nữ 貞trinh 。

欲dục 救cứu 天thiên 下hạ 之chi 傷thương 。 莫mạc 若nhược 反phản 求cầu 于vu 家gia 庭đình 。 欲dục 正chánh 家gia 庭đình 之chi 化hóa 。 莫mạc 若nhược 致trí 嚴nghiêm 于vu 女nữ 貞trinh 。 牝tẫn 雞kê 之chi 晨thần 。 維duy 家gia 之chi 索sách 。 不bất 可khả 以dĩ 不bất 誡giới 也dã 。 佛Phật 法Pháp 釋thích 者giả 。 觀quán 行hành 被bị 魔ma 事sự 所sở 擾nhiễu 。 當đương 念niệm 唯duy 心tâm 。 唯duy 心tâm 為vi 佛Phật 法Pháp 之chi 家gia 。 仍nhưng 須tu 以dĩ 定định 資tư 慧tuệ 。 以dĩ 福phước 助trợ 智trí 。 以dĩ 修tu 顯hiển 性tánh 。 名danh 利lợi 女nữ 貞trinh 。

彖# 曰viết 。 家gia 人nhân 。 女nữ 正chánh 位vị 乎hồ 內nội 。 男nam 正chánh 位vị 乎hồ 外ngoại 。 男nam 女nữ 正chánh 。 天thiên 地địa 之chi 大đại 義nghĩa 也dã 。 家gia 人nhân 有hữu 嚴nghiêm 君quân 焉yên 。 父phụ 母mẫu 之chi 謂vị 也dã 。 父phụ 父phụ 子tử 子tử 。 兄huynh 兄huynh 弟đệ 弟đệ 。 夫phu 夫phu 婦phụ 婦phụ 。 而nhi 家gia 道đạo 正chánh 。 正chánh 家gia 。 而nhi 天thiên 下hạ 定định 矣hĩ 。

佛Phật 法Pháp 釋thích 者giả 。 禪thiền 定định 持trì 心tâm 。 則tắc 內nội 冥minh 法pháp 體thể 。 智trí 慧tuệ 了liễu 境cảnh 。 則tắc 外ngoại 施thí 化hóa 用dụng 。 修tu 德đức 之chi 定định 慧tuệ 平bình 正chánh 。 本bổn 乎hồ 性tánh 德đức 之chi 寂tịch 照chiếu 不bất 二nhị 也dã 。 在tại 因nhân 名danh 男nam 女nữ 。 在tại 果quả 名danh 父phụ 母mẫu 。 既ký 證chứng 果Quả 德đức 。 十thập 界giới 歸quy 仰ngưỡng 。 故cố 名danh 嚴nghiêm 君quân 。 性tánh 修tu 不bất 濫lạm 。 名danh 父phụ 父phụ 子tử 子tử 。 真chân 俗tục 並tịnh 照chiếu 。 名danh 兄huynh 兄huynh 弟đệ 弟đệ 。 福phước 慧tuệ 互hỗ 資tư 。 名danh 夫phu 夫phu 婦phụ 婦phụ 。 一nhất 世thế 界giới 清thanh 淨tịnh 故cố 。 十thập 方phương 世thế 界giới 。 皆giai 悉tất 清thanh 淨tịnh 。 名danh 正chánh 家gia 而nhi 天thiên 下hạ 定định 也dã 。

象tượng 曰viết 。 風phong 自tự 火hỏa 出xuất 。 家gia 人nhân 。 君quân 子tử 以dĩ 言ngôn 有hữu 物vật 而nhi 行hành 有hữu 恆hằng 。

火hỏa 因nhân 風phong 鼓cổ 。 而nhi 今kim 風phong 自tự 火hỏa 出xuất 。 猶do 家gia 以dĩ 德đức 化hóa 。 而nhi 今kim 德đức 從tùng 家gia 播bá 也dã 。 有hữu 物vật 則tắc 非phi 無vô 實thật 之chi 言ngôn 。 有hữu 恆hằng 則tắc 非phi 設thiết 飾sức 之chi 行hành 。 所sở 以dĩ 能năng 刑hình 于vu 寡quả 妻thê 。 至chí 于vu 兄huynh 弟đệ 。 以dĩ 御ngự 于vu 家gia 邦bang 耳nhĩ 。 佛Phật 法Pháp 亦diệc 然nhiên 。 律luật 儀nghi 清thanh 淨tịnh 。 則tắc 可khả 以dĩ 攝nhiếp 善thiện 攝nhiếp 生sanh 矣hĩ 。

初sơ 九cửu 。 閑nhàn 有hữu 家gia 。 悔hối 亡vong 。 象tượng 曰viết 。 閑nhàn 有hữu 家gia 。 志chí 未vị 變biến 也dã 。

以dĩ 剛cang 正chánh 居cư 有hữu 家gia 之chi 初sơ 。 即tức 言ngôn 有hữu 物vật 行hành 有hữu 恆hằng 以dĩ 閑nhàn 之chi 。 則tắc 可khả 保bảo 其kỳ 終chung 不bất 變biến 矣hĩ 。 佛Phật 法Pháp 釋thích 者giả 。 即tức 是thị 增tăng 上thượng 戒giới 學học 。

六lục 二nhị 。 無vô 攸du 遂toại 。 在tại 中trung 饋quỹ 。 貞trinh 吉cát 。 象tượng 曰viết 。 六lục 二nhị 之chi 吉cát 。 順thuận 以dĩ 巽# 也dã 。

陰ấm 柔nhu 中trung 正chánh 。 而nhi 為vi 內nội 卦# 之chi 主chủ 。 故cố 每mỗi 事sự 不bất 敢cảm 自tự 專chuyên 自tự 遂toại 。 唯duy 供cung 其kỳ 中trung 饋quỹ 之chi 職chức 而nhi 已dĩ 。 佛Phật 法Pháp 釋thích 者giả 。 即tức 是thị 增tăng 上thượng 定định 學học 。

九cửu 三tam 。 家gia 人nhân 嗃# 嗃# 。 悔hối 厲lệ 吉cát 。 婦phụ 子tử 嘻# 嘻# 。 終chung 吝lận 。 象tượng 曰viết 。 家gia 人nhân 嗃# 嗃# 。 未vị 失thất 也dã 。 婦phụ 子tử 嘻# 嘻# 。 失thất 家gia 節tiết 也dã 。

過quá 剛cang 不bất 中trung 。 似tự 失thất 于vu 嚴nghiêm 厲lệ 者giả 。 然nhiên 以dĩ 治trị 家gia 正Chánh 道Đạo 觀quán 之chi 。 則tắc 未vị 失thất 而nhi 仍nhưng 吉cát 。 倘thảng 畏úy 其kỳ 悔hối 厲lệ 。 而nhi 從tùng 事sự 于vu 嘻# 嘻# 。 始thỉ 似tự 相tương/tướng 安an 。 終chung 以dĩ 失thất 家gia 節tiết 而nhi 取thủ 吝lận 矣hĩ 。 佛Phật 法Pháp 釋thích 者giả 。 即tức 是thị 增tăng 上thượng 慧tuệ 學học 。

六lục 四tứ 。 富phú 家gia 大đại 吉cát 。 象tượng 曰viết 。 富phú 家gia 大đại 吉cát 。 順thuận 在tại 位vị 也dã 。

陰ấm 柔nhu 得đắc 正chánh 。 為vi 巽# 之chi 主chủ 。 所sở 謂vị 生sanh 財tài 有hữu 大Đại 道Đạo 者giả 也dã 。 佛Phật 法Pháp 釋thích 者giả 。 即tức 緣duyên 因nhân 善thiện 心tâm 發phát 。 富phú 有hữu 萬vạn 德đức 。 名danh 為vi 解Giải 脫Thoát 。

九cửu 五ngũ 。 王vương 假giả 有hữu 家gia 。 勿vật 恤tuất 吉cát 。 象tượng 曰viết 。 王vương 假giả 有hữu 家gia 。 交giao 相tương 愛ái 也dã 。

假giả 。 大đại 也dã 。 書thư 云vân 不bất 自tự 滿mãn 假giả 。 詩thi 云vân 假giả 以dĩ 溢dật 我ngã 。 又hựu 曰viết 假giả 哉tai 皇hoàng 考khảo 。 皆giai 取thủ 大đại 義nghĩa 。 九cửu 五ngũ 陽dương 剛cang 中trung 正chánh 。 而nhi 居cư 天thiên 位vị 。 以dĩ 六lục 合hợp 為vi 一nhất 家gia 者giả 也dã 。 大Đại 道Đạo 為vi 公công 。 何hà 憂ưu 恤tuất 哉tai 。 樂nhạo/nhạc/lạc 民dân 之chi 樂lạc 者giả 。 民dân 亦diệc 樂nhạo/nhạc/lạc 其kỳ 樂nhạo/nhạc/lạc 。 故cố 交giao 相tương 愛ái 。 佛Phật 法Pháp 釋thích 者giả 。 正chánh 因nhân 理lý 心tâm 發phát 。 性tánh 修tu 交giao 徹triệt 。 顯hiển 法Pháp 身thân 德đức 。

上thượng 九cửu 。 有hữu 孚phu 威uy 如như 。 終chung 吉cát 。 象tượng 曰viết 。 威uy 如như 之chi 吉cát 。 反phản 身thân 之chi 謂vị 也dã 。

剛cang 而nhi 不bất 過quá 。 居cư 巽# 之chi 上thượng 。 卦# 之chi 終chung 。 其kỳ 德đức 可khả 信tín 。 故cố 不bất 猛mãnh 而nhi 威uy 如như 。 所sở 謂vị 其kỳ 儀nghi 不bất 忒thất 正chánh 是thị 四tứ 國quốc 者giả 也dã 。 佛Phật 法Pháp 釋thích 者giả 。 了liễu 因nhân 慧tuệ 心tâm 發phát 。 稱xưng 理lý 尊tôn 重trọng 。 名danh 般Bát 若Nhã 德đức 。

(# 兌# 下hạ 離ly 上thượng )#

暌# 。 小tiểu 事sự 吉cát 。

夫phu 善thiện 修tu 身thân 以dĩ 齊tề 家gia 者giả 。 則tắc 六lục 合hợp 可khả 為vi 一nhất 家gia 。 苟cẩu 齊tề 之chi 不bất 得đắc 其kỳ 道đạo 。 則tắc 一nhất 家gia 之chi 中trung 暌# 隔cách 生sanh 焉yên 。 如như 火hỏa 與dữ 澤trạch 。 同đồng 在tại 天thiên 地địa 之chi 間gian 。 而nhi 上thượng 下hạ 情tình 異dị 。 又hựu 如như 二nhị 女nữ 。 同đồng 一nhất 父phụ 母mẫu 所sở 生sanh 。 而nhi 志chí 不bất 同đồng 行hành 。 是thị 豈khởi 可khả 以dĩ 成thành 大đại 事sự 乎hồ 。 姑cô 任nhậm 其kỳ 火hỏa 作tác 火hỏa 用dụng 。 澤trạch 作tác 澤trạch 用dụng 。 中trung 女nữ 適thích 張trương 。 小tiểu 女nữ 適thích 李# 可khả 耳nhĩ 。 觀quán 心tâm 者giả 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 出xuất 世thế 禪thiền 定định 。 世thế 間gian 禪thiền 定định 。 一nhất 上thượng 一nhất 下hạ 。 所sở 趣thú 各các 自tự 不bất 同đồng 。 圓viên 融dung 之chi 解giải 未vị 開khai 。 僅cận 可khả 取thủ 小tiểu 證chứng 也dã 。

彖# 曰viết 。 暌# 。 火hỏa 動động 而nhi 上thượng 。 澤trạch 動động 而nhi 下hạ 。 二nhị 女nữ 同đồng 居cư 。 其kỳ 志chí 不bất 同đồng 行hành 。 說thuyết 而nhi 麗lệ 乎hồ 明minh 。 柔nhu 進tiến 而nhi 上thượng 行hành 。 得đắc 中trung 而nhi 應ưng 乎hồ 剛cang 。 是thị 以dĩ 小tiểu 事sự 吉cát 。 天thiên 地địa 暌# 。 而nhi 其kỳ 事sự 同đồng 也dã 。 男nam 女nữ 暌# 。 而nhi 其kỳ 志chí 通thông 也dã 。 萬vạn 物vật 暌# 。 而nhi 其kỳ 事sự 類loại 也dã 。 暌# 之chi 時thời 用dụng 大đại 矣hĩ 哉tai 。

火hỏa 澤trạch 因nhân 動động 。 則tắc 上thượng 下hạ 勢thế 暌# 。 靜tĩnh 則tắc 未vị 始thỉ 上thượng 下hạ 也dã 。 二nhị 女nữ 因nhân 行hành 。 則tắc 其kỳ 志chí 不bất 同đồng 。 居cư 則tắc 未vị 始thỉ 不bất 同đồng 也dã 。 故cố 曰viết 吉cát 凶hung 悔hối 吝lận 生sanh 乎hồ 動động 。 雖tuy 然nhiên 。 世thế 豈khởi 能năng 有hữu 靜tĩnh 而nhi 無vô 動động 。 有hữu 居cư 而nhi 無vô 行hành 哉tai 。 今kim 此thử 卦# 以dĩ 兌# 說thuyết 而nhi 附phụ 麗lệ 乎hồ 離ly 明minh 。 六lục 五ngũ 又hựu 以dĩ 柔nhu 為vi 離ly 主chủ 。 進tiến 而nhi 上thượng 行hành 。 且thả 得đắc 中trung 位vị 。 下hạ 應ưng 九cửu 二nhị 之chi 剛cang 。 是thị 以dĩ 小tiểu 事sự 可khả 獲hoạch 吉cát 也dã 。 此thử 亦diệc 文văn 王vương 曲khúc 就tựu 人nhân 情tình 被bị 暌# 所sở 局cục 而nhi 言ngôn 之chi 耳nhĩ 。 若nhược 充sung 此thử 暌# 之chi 理lý 性tánh 。 以dĩ 盡tận 暌# 之chi 時thời 用dụng 。 則tắc 天thiên 地địa 暌# 而nhi 其kỳ 事sự 同đồng 。 男nam 女nữ 暌# 而nhi 其kỳ 志chí 通thông 。 萬vạn 物vật 暌# 而nhi 其kỳ 事sự 類loại 。 有hữu 何hà 一nhất 法pháp 不bất 攝nhiếp 于vu 暌# 。 有hữu 何hà 一nhất 法pháp 不bất 從tùng 暌# 出xuất 哉tai 。 蓋cái 于vu 同đồng 起khởi 暌# 。 則tắc 其kỳ 吉cát 小tiểu 。 于vu 暌# 得đắc 同đồng 。 則tắc 其kỳ 用dụng 大đại 也dã 。 佛Phật 法Pháp 釋thích 者giả 。 寂tịch 照chiếu 一nhất 體thể 。 名danh 天thiên 地địa 暌# 而nhi 其kỳ 事sự 同đồng 。 止Chỉ 觀Quán 雙song 行hành 。 名danh 男nam 女nữ 暌# 而nhi 志chí 通thông 。 萬vạn 行hạnh 不bất 出xuất 正chánh 助trợ 二nhị 行hành 。 二nhị 行hành 不bất 離ly 性tánh 具cụ 。 如như 萬vạn 物vật 不bất 出xuất 陰âm 陽dương 二nhị 爻hào 。 二nhị 爻hào 不bất 離ly 太thái 極cực 。 名danh 萬vạn 物vật 暌# 而nhi 事sự 類loại 。

象tượng 曰viết 。 上thượng 火hỏa 下hạ 澤trạch 。 暌# 。 君quân 子tử 以dĩ 同đồng 而nhi 異dị 。

離ly 得đắc 坤# 之chi 中trung 爻hào 。 澤trạch 得đắc 坤# 之chi 上thượng 爻hào 。 其kỳ 性tánh 同đồng 也dã 。 火hỏa 則tắc 炎diễm 上thượng 。 澤trạch 則tắc 潤nhuận 下hạ 。 其kỳ 相tương/tướng 異dị 也dã 。 觀quán 相tướng 元nguyên 妄vọng 。 則tắc 相tương/tướng 異dị 而nhi 性tánh 亦diệc 似tự 異dị 矣hĩ 。 觀quán 性tánh 元nguyên 真chân 。 則tắc 性tánh 同đồng 而nhi 相tương/tướng 亦diệc 本bổn 同đồng 矣hĩ 。 惟duy 君quân 子tử 知tri 其kỳ 以dĩ 同đồng 而nhi 異dị 。 故cố 不bất 以dĩ 異dị 而nhi 昧muội 同đồng 也dã 。 知tri 異dị 本bổn 同đồng 。 故cố 六lục 而nhi 常thường 即tức 。 不bất 生sanh 退thoái 屈khuất 。 知tri 同đồng 而nhi 異dị 。 故cố 即tức 而nhi 常thường 六lục 。 不bất 生sanh 上thượng 慢mạn 。 知tri 異dị 本bổn 同đồng 。 故cố 冥minh 契khế 真chân 源nguyên 。 知tri 同đồng 而nhi 異dị 。 故cố 雲vân 興hưng 萬vạn 行hạnh 。 知tri 異dị 本bổn 同đồng 。 故cố 上thượng 無vô 佛Phật 道Đạo 可khả 成thành 。 下hạ 無vô 眾chúng 生sanh 可khả 度độ 。 知tri 同đồng 而nhi 異dị 。 故cố 恆hằng 莊trang 嚴nghiêm 淨tịnh 土độ 。 教giáo 化hóa 諸chư 眾chúng 生sanh 。 知tri 異dị 本bổn 同đồng 。 故cố 生sanh 死tử 及cập 涅Niết 槃Bàn 。 二nhị 俱câu 不bất 可khả 得đắc 。 知tri 同đồng 而nhi 異dị 。 故cố 或hoặc 遊du 戲hí 生sanh 死tử 。 或hoặc 示thị 現hiện 涅Niết 槃Bàn 。

初sơ 九cửu 。 悔hối 亡vong 。 喪táng 馬mã 勿vật 逐trục 。 自tự 復phục 。 見kiến 惡ác 人nhân 。 無vô 咎cữu 。 象tượng 曰viết 。 見kiến 惡ác 人nhân 。 以dĩ 辟tịch 咎cữu 也dã 。

剛cang 正chánh 無vô 應ưng 。 居cư 暌# 之chi 初sơ 。 信tín 此thử 以dĩ 往vãng 。 則tắc 無vô 過quá 而nhi 悔hối 亡vong 矣hĩ 。 縱túng/tung 令linh 喪táng 馬mã 。 不bất 必tất 逐trục 之chi 。 馬mã 當đương 自tự 復phục 。 勸khuyến 其kỳ 勿vật 以dĩ 得đắc 失thất 亂loạn 吾ngô 神thần 也dã 。 縱túng/tung 遇ngộ 惡ác 人nhân 。 不bất 妨phương 見kiến 之chi 。 可khả 以dĩ 無vô 咎cữu 。 勸khuyến 其kỳ 勿vật 以dĩ 善thiện 惡ác 二nhị 吾ngô 心tâm 也dã 。 如như 孔khổng 子tử 見kiến 季quý 康khang 子tử 見kiến 南nam 子tử 見kiến 陽dương 貨hóa 等đẳng 。 皆giai 所sở 以dĩ 辟tịch 咎cữu 耳nhĩ 。 豈khởi 真chân 有hữu 所sở 利lợi 之chi 也dã 哉tai 。 蓋cái 凡phàm 得đắc 失thất 之chi 念niệm 稍sảo 重trọng/trùng 。 善thiện 惡ác 之chi 心tâm 太thái 明minh 。 則tắc 同đồng 者giả 必tất 異dị 。 異dị 者giả 必tất 不bất 可khả 同đồng 。 惟duy 率suất 其kỳ 剛cang 正chánh 之chi 天thiên 德đức 。 則tắc 得đắc 失thất 泯mẫn 。 善thiện 惡ác 融dung 。 雖tuy 居cư 暌# 世thế 而nhi 悔hối 亡vong 矣hĩ 。

九cửu 二nhị 。 遇ngộ 主chủ 于vu 巷hạng 。 無vô 咎cữu 。 象tượng 曰viết 。 遇ngộ 主chủ 于vu 巷hạng 。 未vị 失thất 道đạo 也dã 。

剛cang 而nhi 得đắc 中trung 。 上thượng 應ưng 六lục 五ngũ 柔nhu 中trung 之chi 主chủ 。 而nhi 當đương 此thử 暌# 時thời 。 近cận 與dữ 六lục 三tam 相tương/tướng 鄰lân 。 五ngũ 必tất 疑nghi 其kỳ 遇ngộ 三tam 而nhi 舍xá 己kỷ 也dã 。 故cố 須tu 委ủy 曲khúc 明minh 其kỳ 心tâm 事sự 。 如như 遇ngộ 主chủ 于vu 巷hạng 焉yên 。 夫phu 君quân 臣thần 相tương 遇ngộ 。 萬vạn 古cổ 常thường 道đạo 。 豈khởi 以dĩ 于vu 巷hạng 而nhi 謂vị 之chi 失thất 哉tai 。

六lục 三tam 。 見kiến 輿dư 曳duệ 。 其kỳ 牛ngưu 掣xiết 。 其kỳ 人nhân 天thiên 且thả 劓tị 。 無vô 初sơ 有hữu 終chung 。 象tượng 曰viết 。 見kiến 輿dư 曳duệ 。 位vị 不bất 當đương 也dã 。 無vô 初sơ 有hữu 終chung 。 遇ngộ 剛cang 也dã 。

本bổn 與dữ 上thượng 九cửu 為vi 應ưng 。 而nhi 當đương 暌# 之chi 時thời 。 不bất 中trung 不bất 正chánh 。 陷hãm 于vu 九cửu 二nhị 九cửu 四tứ 兩lưỡng 陽dương 之chi 間gian 。 其kỳ 跡tích 有hữu 可khả 疑nghi 者giả 。 夫phu 二nhị 自tự 遇ngộ 主chủ 于vu 巷hạng 。 四tứ 亦diệc 自tự 遇ngộ 元nguyên 夫phu 。 何hà 嘗thường 有hữu 意ý 汙ô 我ngã 。 我ngã 無vô 中trung 正chánh 之chi 德đức 。 而nhi 自tự 疑nghi 焉yên 。 故cố 妄vọng 見kiến 其kỳ 輿dư 若nhược 曳duệ 。 其kỳ 牛ngưu 若nhược 掣xiết 。 而nhi 不bất 敢cảm 往vãng 從tùng 上thượng 九cửu 。 且thả 自tự 謂vị 我ngã 之chi 為vi 人nhân 。 必tất 當đương 被bị 上thượng 九cửu 之chi 天thiên 所sở 劓tị 。 不bất 得đắc 通thông 其kỳ 貞trinh 潔khiết 之chi 情tình 。 如như 此thử 。 則tắc 無vô 初sơ 矣hĩ 。 但đãn 暌# 極cực 必tất 合hợp 。 心tâm 跡tích 終chung 必tất 自tự 明minh 。 賴lại 遇ngộ 上thượng 九cửu 之chi 剛cang 。 後hậu 說thuyết 弧# 以dĩ 待đãi 之chi 。 故cố 有hữu 終chung 也dã 。

九cửu 四tứ 。 暌# 孤cô 。 遇ngộ 元nguyên 夫phu 。 交giao 孚phu 。 厲lệ 。 無vô 咎cữu 。 象tượng 曰viết 。 交giao 孚phu 無vô 咎cữu 。 志chí 行hành 也dã 。

暌# 必tất 有hữu 應ưng 。 乃nãi 可khả 相tương 濟tế 。 二nhị 與dữ 五ngũ 應ưng 。 三tam 與dữ 上thượng 應ưng 。 四tứ 獨độc 無vô 應ưng 者giả 也dã 。 故cố 名danh 暌# 孤cô 。 然nhiên 初sơ 九cửu 剛cang 正chánh 在tại 下hạ 。 可khả 以dĩ 濟tế 暌# 。 當đương 此thử 之chi 時thời 。 同đồng 德đức 相tương/tướng 信tín 。 互hỗ 相tương 砥chỉ 礪# 。 可khả 以dĩ 行hành 其kỳ 濟tế 暌# 之chi 志chí 而nhi 無vô 咎cữu 矣hĩ 。 蓋cái 君quân 子tử 深thâm 知tri 以dĩ 同đồng 而nhi 異dị 。 故cố 陰ấm 與dữ 陽dương 異dị 而nhi 相tương 應ứng 亦diệc 可khả 。 陽dương 與dữ 陽dương 同đồng 而nhi 相tương/tướng 孚phu 亦diệc 可khả 耳nhĩ 。

六lục 五ngũ 。 悔hối 亡vong 。 厥quyết 宗tông 噬phệ 膚phu 。 往vãng 何hà 咎cữu 。 象tượng 曰viết 。 厥quyết 宗tông 噬phệ 膚phu 。 往vãng 有hữu 慶khánh 也dã 。

六lục 五ngũ 乃nãi 九cửu 二nhị 之chi 主chủ 也dã 。 陰ấm 柔nhu 不bất 正chánh 。 反phản 疑nghi 二nhị 之chi 遇ngộ 于vu 三tam 焉yên 。 以dĩ 其kỳ 居cư 中trung 。 則tắc 猜# 忌kỵ 未vị 深thâm 。 終chung 與dữ 二nhị 合hợp 。 故cố 得đắc 悔hối 亡vong 。 聖thánh 人nhân 又hựu 恐khủng 其kỳ 躊trù 躕# 未vị 決quyết 也dã 。 故cố 明minh 目mục 張trương 膽đảm 。 而nhi 告cáo 之chi 曰viết 。 厥quyết 宗tông 上thượng 九cửu 。 已dĩ 說thuyết 弧# 以dĩ 待đãi 六lục 三tam 。 其kỳ 相tương/tướng 合hợp 如như 噬phệ 膚phu 矣hĩ 。 爾nhĩ 往vãng 從tùng 九cửu 二nhị 于vu 巷hạng 。 有hữu 何hà 咎cữu 哉tai 。 孔khổng 子tử 更cánh 為vi 之chi 鼓cổ 舞vũ 曰viết 。 不bất 惟duy 無vô 咎cữu 。 且thả 君quân 臣thần 相tương/tướng 合hợp 。 暌# 終chung 得đắc 濟tế 而nhi 有hữu 慶khánh 也dã 。

上thượng 九cửu 。 暌# 孤cô 。 見kiến 豕thỉ 負phụ 塗đồ 。 載tái 鬼quỷ 一nhất 車xa 。 先tiên 張trương 之chi 弧# 。 後hậu 說thuyết 之chi 弧# 。 匪phỉ 寇khấu 婚hôn 媾cấu 。 往vãng 遇ngộ 雨vũ 則tắc 吉cát 。 象tượng 曰viết 。 遇ngộ 雨vũ 之chi 吉cát 。 群quần 疑nghi 亡vong 也dã 。

上thượng 九cửu 與dữ 六lục 三tam 相tương 應ứng 。 本bổn 非phi 孤cô 也dã 。 暌# 而nhi 未vị 合hợp 。 則tắc 有hữu 似tự 乎hồ 孤cô 矣hĩ 。 三tam 本bổn 不bất 與dữ 二nhị 四tứ 相tương/tướng 染nhiễm 。 而nhi 其kỳ 跡tích 似tự 汙ô 。 故cố 見kiến 豕thỉ 負phụ 塗đồ 也dã 。 二nhị 四tứ 各các 自tự 有hữu 遇ngộ 。 本bổn 無vô 心tâm 于vu 染nhiễm 三tam 。 而nhi 虛hư 妄vọng 生sanh 疑nghi 。 故cố 載tái 鬼quỷ 一nhất 車xa 也dã 。 先tiên 則tắc 甚thậm 疑nghi 。 故cố 張trương 弧# 而nhi 欲dục 射xạ 之chi 。 後hậu 疑nghi 稍sảo 緩hoãn 。 故cố 說thuyết 弧# 而nhi 往vãng 視thị 之chi 。 逮đãi 見kiến 其kỳ 果quả 非phi 與dữ 寇khấu 結kết 為vi 婚hôn 媾cấu 。 于vu 是thị 釋thích 然nhiên 如như 雲vân 既ký 雨vũ 而nhi 吉cát 矣hĩ 。 既ký 不bất 疑nghi 三tam 。 亦diệc 不bất 疑nghi 二nhị 與dữ 四tứ 。 故cố 群quần 疑nghi 亡vong 。

統thống 論luận 六lục 爻hào 。 惟duy 初sơ 九cửu 剛cang 正chánh 最tối 善thiện 濟tế 暌# 。 餘dư 皆giai 不bất 得đắc 其kỳ 正chánh 。 故cố 必tất 相tương/tướng 合hợp 乃nãi 有hữu 濟tế 也dã 。 佛Phật 法Pháp 釋thích 者giả 。 惟duy 根căn 本bổn 正chánh 慧tuệ 。 能năng 達đạt 以dĩ 同đồng 而nhi 異dị 。 故cố 即tức 異dị 而nhi 恆hằng 同đồng 。 否phủ/bĩ 則tắc 必tất 待đãi 定định 慧tuệ 相tương/tướng 資tư 。 止Chỉ 觀Quán 雙song 運vận 。 乃nãi 能năng 捨xả 異dị 生sanh 性tánh 入nhập 同đồng 生sanh 性tánh 耳nhĩ 。

(# 艮# 下hạ 坎khảm 上thượng )#

蹇kiển 利lợi 西tây 南nam 。 不bất 利lợi 東đông 北bắc 。 利lợi 見kiến 大đại 人nhân 。 貞trinh 吉cát 。

大đại 凡phàm 乖quai 異dị 不bất 合hợp 。 則tắc 所sở 行hành 必tất 多đa 阻trở 難nạn/nan 。 然nhiên 正chánh 當đương 阻trở 難nan 時thời 。 豈khởi 無vô 拯chửng 難nạn/nan 良lương 策sách 哉tai 。 往vãng 西tây 南nam 。 則tắc 說thuyết 也dã 。 順thuận 也dã 。 明minh 也dã 。 拯chửng 難nạn/nan 之chi 要yếu 道đạo 也dã 。 往vãng 東đông 北bắc 。 則tắc 止chỉ 也dã 。 險hiểm 也dã 。 益ích 其kỳ 蹇kiển 而nhi 已dĩ 矣hĩ 。 惟duy 大đại 人nhân 能năng 濟tế 蹇kiển 。 惟duy 正Chánh 道Đạo 能năng 出xuất 蹇kiển 。 蹇kiển 故cố 可khả 以dĩ 動động 心tâm 忍nhẫn 性tánh 增tăng 益ích 其kỳ 所sở 不bất 能năng 而nhi 吉cát 。

彖# 曰viết 。 蹇kiển 。 難nạn/nan 也dã 。 險hiểm 在tại 前tiền 也dã 。 見kiến 險hiểm 而nhi 能năng 止chỉ 。 知tri 矣hĩ 哉tai 。 蹇kiển 利lợi 西tây 南nam 。 往vãng 得đắc 中trung 也dã 。 不bất 利lợi 東đông 北bắc 。 其kỳ 道đạo 窮cùng 也dã 。 利lợi 見kiến 大đại 人nhân 。 往vãng 有hữu 功công 也dã 。 當đương 位vị 貞trinh 吉cát 。 以dĩ 正chánh 邦bang 也dã 。 蹇kiển 之chi 時thời 用dụng 大đại 矣hĩ 哉tai 。

愚ngu 者giả 汩# 于vu 情tình 欲dục 之chi 私tư 。 雖tuy 有hữu 不bất 測trắc 之chi 險hiểm 臨lâm 其kỳ 前tiền 。 盲manh 無vô 見kiến 也dã 。 況huống 能năng 止chỉ 哉tai 。 能năng 止chỉ 。 不bất 惟duy 不bất 陷hãm 于vu 險hiểm 。 從tùng 此thử 必tất 求cầu 出xuất 險hiểm 之chi 良lương 策sách 矣hĩ 。 安an 得đắc 非phi 智trí 。 本bổn 以dĩ 東đông 北bắc 之chi 坎khảm 艮# 。 往vãng 就tựu 西tây 南nam 之chi 離ly 兌# 與dữ 坤# 。 故cố 剛cang 柔nhu 相tương 濟tế 而nhi 得đắc 其kỳ 中trung 。 若nhược 守thủ 此thử 東đông 北bắc 。 則tắc 終chung 于vu 險hiểm 。 終chung 于vu 止chỉ 而nhi 已dĩ 矣hĩ 。 惟duy 九cửu 五ngũ 陽dương 剛cang 中trung 正chánh 。 當đương 大đại 人nhân 之chi 位vị 。 以dĩ 拯chửng 邦bang 國quốc 之chi 蹇kiển 。 故cố 往vãng 見kiến 之chi 者giả 。 必tất 有hữu 拯chửng 蹇kiển 之chi 功công 。 然nhiên 爻hào 中trung 獨độc 上thượng 六lục 明minh 利lợi 見kiến 大đại 人nhân 餘dư 不bất 言ngôn 者giả 。 見kiến 大đại 人nhân 亦diệc 待đãi 其kỳ 時thời 。

時thời 止chỉ 則tắc 止chỉ 。

時thời 行hành 則tắc 行hành 。 蹇kiển 之chi 時thời 用dụng 。 即tức 全toàn 體thể 大đại 易dị 之chi 時thời 用dụng 也dã 。 六lục 十thập 四tứ 卦# 皆giai 爾nhĩ 。 每mỗi 于vu 人nhân 所sở 忽hốt 者giả 一nhất 提đề 醒tỉnh 之chi 云vân 爾nhĩ 。

象tượng 曰viết 。 山sơn 上thượng 有hữu 水thủy 。 蹇kiển 。 君quân 子tử 以dĩ 反phản 身thân 修tu 德đức 。

山sơn 本bổn 毓# 泉tuyền 。 宜nghi 涵# 而nhi 不bất 宜nghi 汎# 。 今kim 水thủy 流lưu 于vu 上thượng 。 使sử 人nhân 不bất 能năng 厝thố 足túc 。 此thử 乃nãi 山sơn 有hữu 缺khuyết 陷hãm 。 非phi 水thủy 之chi 過quá 也dã 。 君quân 子tử 知tri 一nhất 切thiết 險hiểm 難nạn 境cảnh 界giới 。 惟duy 吾ngô 心tâm 自tự 造tạo 自tự 現hiện 。 故cố 不bất 敢cảm 怨oán 天thiên 尤vưu 人nhân 。 但đãn 反phản 身thân 以dĩ 修tu 其kỳ 德đức 。 如như 治trị 山sơn 者giả 。 培bồi 其kỳ 缺khuyết 陷hãm 。 則tắc 水thủy 歸quy 澗giản 壑hác 。 而nhi 不bất 復phục 橫hoạnh/hoành 流lưu 矣hĩ 。

初sơ 六lục 。 往vãng 蹇kiển 來lai 譽dự 。 象tượng 曰viết 。 往vãng 蹇kiển 來lai 譽dự 。 宜nghi 待đãi 也dã 。

蹇kiển 以dĩ 見kiến 險hiểm 能năng 止chỉ 為vi 知tri 。 故cố 諸chư 爻hào 皆giai 誡giới 其kỳ 往vãng 而nhi 許hứa 其kỳ 來lai 。 來lai 即tức 反phản 身thân 修tu 德đức 之chi 謂vị 也dã 。 初sơ 六lục 見kiến 險hiểm 即tức 止chỉ 。 知tri 機cơ 而nhi 不bất 犯phạm 難nạn/nan 。 其kỳ 反phản 身thân 修tu 德đức 功công 夫phu 最tối 早tảo 。 故cố 可khả 得đắc 譽dự 。 夫phu 豈khởi 逡thuân 巡tuần 畏úy 縮súc 也dã 哉tai 。 理lý 宜nghi 修tu 德đức 以dĩ 待đãi 時thời 耳nhĩ 。

六lục 二nhị 。 王vương 臣thần 蹇kiển 蹇kiển 。 匪phỉ 躬cung 之chi 故cố 。 象tượng 曰viết 。 王vương 臣thần 蹇kiển 蹇kiển 。 終chung 無vô 尤vưu 也dã 。

陰ấm 柔nhu 中trung 正chánh 。 反phản 躬cung 無vô 怍# 。 而nhi 上thượng 應ưng 九cửu 五ngũ 陽dương 剛cang 中trung 正chánh 之chi 君quân 。 方phương 居cư 險hiểm 地địa 。 安an 得đắc 不bất 蹇kiển 其kỳ 蹇kiển 以dĩ 相tương 從tùng 事sự 。 然nhiên 諸chư 爻hào 皆giai 以dĩ 能năng 止chỉ 為vi 知tri 。 而nhi 此thử 獨độc 不bất 然nhiên 者giả 。 正chánh 所sở 謂vị 事sự 君quân 能năng 致trí 其kỳ 身thân 。 公công 爾nhĩ 忘vong 私tư 。 故cố 雖tuy 似tự 冒mạo 險hiểm 。 終chung 無vô 尤vưu 也dã 。 易dị 讀đọc 曰viết 。 匪phỉ 躬cung 正chánh 本bổn 反phản 身thân 來lai 。 平bình 日nhật 能năng 反phản 身thân 以dĩ 體thể 蹇kiển 。 纔tài 能năng 臨lâm 時thời 匪phỉ 躬cung 以dĩ 濟tế 蹇kiển 。

九cửu 三tam 。 往vãng 蹇kiển 來lai 反phản 。 象tượng 曰viết 。 往vãng 蹇kiển 來lai 反phản 。 內nội 喜hỷ 之chi 也dã 。

九cửu 三tam 為vi 艮# 之chi 主chủ 。 剛cang 而nhi 得đắc 正chánh 。 見kiến 險hiểm 能năng 止chỉ 者giả 也dã 。 既ký 知tri 往vãng 則tắc 必tất 蹇kiển 。 故cố 來lai 而nhi 反phản 身thân 修tu 德đức 。 則tắc 內nội 二nhị 爻hào 無vô 不bất 喜hỷ 之chi 。

六lục 四tứ 。 往vãng 蹇kiển 來lai 連liên 。 象tượng 曰viết 。 往vãng 蹇kiển 來lai 連liên 。 當đương 位vị 實thật 也dã 。

已dĩ 入nhập 坎khảm 體thể 。 其kỳ 蹇kiển 甚thậm 矣hĩ 。 然nhiên 設thiết 能năng 來lai 而nhi 反phản 身thân 修tu 德đức 。 則tắc 猶do 可khả 連liên 于vu 艮# 之chi 三tam 爻hào 而nhi 獲hoạch 止chỉ 也dã 。 陰ấm 本bổn 不bất 實thật 。 故cố 來lai 連liên 于vu 當đương 位vị 而nhi 實thật 之chi 九cửu 三tam 也dã 。

九cửu 五ngũ 。 大đại 蹇kiển 朋bằng 來lai 。 象tượng 曰viết 。 大đại 蹇kiển 朋bằng 來lai 。 以dĩ 中trung 節tiết 也dã 。

居cư 坎khảm 之chi 中trung 。 蹇kiển 之chi 大đại 者giả 也dã 。 剛cang 健kiện 中trung 正chánh 。 六lục 二nhị 應ưng 之chi 。 故cố 得đắc 朋bằng 來lai 共cộng 濟tế 大đại 蹇kiển 。 然nhiên 非phi 朋bằng 之chi 能năng 來lai 助trợ 我ngã 。 實thật 由do 我ngã 之chi 中trung 道đạo 足túc 為vi 拯chửng 蹇kiển 節tiết 則tắc 。 故cố 上thượng 下hạ 諸chư 爻hào 皆giai 取thủ 節tiết 則tắc 于vu 我ngã 耳nhĩ 。 釋Thích 迦Ca 出xuất 五ngũ 濁trược 世thế 。 得đắc 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。 為vì 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 說thuyết 難nan 信tín 法pháp 。 其kỳ 真chân 能năng 為vi 甚thậm 難nan 。 希hy 有hữu 之chi 事sự 者giả 乎hồ 。

上thượng 六lục 。 往vãng 蹇kiển 來lai 碩# 吉cát 。 利lợi 見kiến 大đại 人nhân 。 象tượng 曰viết 。 往vãng 蹇kiển 來lai 碩# 。 志chí 在tại 內nội 也dã 。 利lợi 見kiến 大đại 人nhân 。 以dĩ 從tùng 貴quý 也dã 。

陰ấm 柔nhu 居cư 險hiểm 極cực 。 豈khởi 可khả 更cánh 有hữu 所sở 往vãng 。 亦diệc 惟duy 來lai 而nhi 反phản 身thân 修tu 德đức 則tắc 碩# 吉cát 耳nhĩ 。 碩# 者giả 。 實thật 也dã 。 大đại 也dã 。 吉cát 之chi 所sở 以dĩ 能năng 實thật 大đại 者giả 。 以dĩ 利lợi 見kiến 九cửu 五ngũ 大đại 人nhân 故cố 也dã 。 君quân 子tử 求cầu 諸chư 己kỷ 。 故cố 志chí 在tại 內nội 則tắc 吉cát 。 輔phụ 世thế 長trường/trưởng 民dân 莫mạc 如như 德đức 。 故cố 利lợi 見kiến 為vi 從tùng 貴quý 。 此thử 指chỉ 天thiên 爵tước 為vi 貴quý 。 非phi 徒đồ 以dĩ 人nhân 爵tước 也dã 。 須Tu 跋Bạt 陀Đà 羅La 。 最tối 後hậu 見kiến 佛Phật 得đắc 度độ 。 其kỳ 碩# 吉cát 之chi 謂vị 乎hồ 。

(# 坎khảm 下hạ 震chấn 上thượng )#

解giải 利lợi 西tây 南nam 。 無vô 所sở 往vãng 。 其kỳ 來lai 復phục 吉cát 。 有hữu 攸du 往vãng 。 夙túc 吉cát 。

世thế 間gian 之chi 局cục 。 未vị 有hữu 久cửu 蹇kiển 窒# 而nhi 不bất 釋thích 散tán 者giả 。 方phương 其kỳ 欲dục 解giải 。 則tắc 貴quý 剛cang 柔nhu 相tương 濟tế 。 故cố 利lợi 西tây 南nam 。 及cập 其kỳ 既ký 解giải 。 則tắc 大đại 局cục 已dĩ 定định 。 更cánh 何hà 所sở 往vãng 。 唯duy 來lai 復phục 于vu 常thường 道đạo 而nhi 已dĩ 。 設thiết 有hữu 所sở 往vãng 。 皆giai 當đương 審thẩm 之chi 于vu 早tảo 。 不bất 審thẩm 輒triếp 往vãng 。 凶hung 且thả 隨tùy 之chi 。 寧ninh 得đắc 吉cát 乎hồ 。 此thử 如như 良lương 將tương 用dụng 兵binh 。 秖kỳ 期kỳ 歸quy 順thuận 。 良lương 醫y 用dụng 藥dược 。 秖kỳ 期kỳ 病bệnh 除trừ 。 觀quán 心tâm 修tu 證chứng 。 秖kỳ 期kỳ 復phục 性tánh 。 別biệt 無vô 一nhất 法pháp 可khả 取thủ 著trước 也dã 。

彖# 曰viết 。 解giải 。 險hiểm 以dĩ 動động 。 動động 而nhi 免miễn 乎hồ 險hiểm 。 解giải 。 解giải 利lợi 西tây 南nam 。 往vãng 得đắc 眾chúng 也dã 。 其kỳ 來lai 復phục 吉cát 。 乃nãi 得đắc 中trung 也dã 。 有hữu 攸du 往vãng 夙túc 吉cát 。 往vãng 有hữu 功công 也dã 。 天thiên 地địa 解giải 而nhi 雷lôi 雨vũ 作tác 。 雷lôi 雨vũ 作tác 而nhi 百bách 果quả 草thảo 木mộc 皆giai 甲giáp 拆# 。 解giải 之chi 時thời 大đại 矣hĩ 哉tai 。

險hiểm 在tại 前tiền 則tắc 宜nghi 止chỉ 。 險hiểm 在tại 下hạ 。 則tắc 可khả 動động 以dĩ 免miễn 之chi 。 此thử 皆giai 時thời 節tiết 因nhân 緣duyên 之chi 道đạo 。 不bất 可khả 得đắc 而nhi 強cường/cưỡng 也dã 。 西tây 南nam 為vi 坤# 。 故cố 往vãng 則tắc 得đắc 眾chúng 。 來lai 復phục 東đông 北bắc 。 不bất 過quá 于vu 柔nhu 。 故cố 乃nãi 得đắc 其kỳ 中trung 。 早tảo 鑒giám 事sự 機cơ 。 故cố 往vãng 可khả 有hữu 功công 。 如như 天thiên 地địa 之chi 雷lôi 雨vũ 作tác 。 亦diệc 因nhân 夙túc 得đắc 其kỳ 時thời 。 故cố 百bách 果quả 草thảo 木mộc 皆giai 甲giáp 拆# 耳nhĩ 。 觀quán 心tâm 釋thích 者giả 。 兼kiêm 修tu 禪thiền 定định 。 為vi 利lợi 西tây 南nam 。 萬vạn 行hạnh 顯hiển 發phát 。 為vi 往vãng 得đắc 眾chúng 。 不bất 捨xả 正chánh 觀quán 。 名danh 為vi 來lai 復phục 。 證chứng 于vu 法Pháp 身thân 。 為vi 乃nãi 得đắc 中trung 。 有hữu 攸du 往vãng 而nhi 利lợi 生sanh 。 必tất 須tu 夙túc 能năng 鑒giám 機cơ 則tắc 吉cát 。 說thuyết 法Pháp 不bất 虛hư 。 為vi 往vãng 有hữu 功công 。 性tánh 修tu 融dung 合hợp 。 為vi 天thiên 地địa 解giải 。 悲bi 體thể 戒giới 雷lôi 震chấn 。 澍chú 甘cam 露lộ 法Pháp 雨vũ 。 則tắc 世thế 出xuất 世thế 果quả 。 三tam 草thảo 二nhị 木mộc 。 各các 得đắc 以dĩ 時thời 生sanh 長trưởng 熟thục 脫thoát 。 非phi 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 何hà 能năng 用dụng 此thử 解giải 之chi 時thời 哉tai 。

象tượng 曰viết 。 雷lôi 雨vũ 作tác 。 解giải 。 君quân 子tử 以dĩ 赦xá 過quá 宥hựu 罪tội 。

誤ngộ 犯phạm 之chi 過quá 。 則tắc 直trực 赦xá 之chi 。 令linh 其kỳ 自tự 新tân 。 輕khinh 重trọng 諸chư 罪tội 。 亦diệc 寬khoan 宥hựu 之chi 。 令linh 得đắc 末mạt 減giảm 。 佛Phật 法Pháp 釋thích 者giả 。 即tức 作tác 法pháp 取thủ 相tương/tướng 無vô 生sanh 三tam 種chủng 懺sám 法pháp 。 令linh 人nhân 決quyết 疑nghi 出xuất 罪tội 。 又hựu 觀quán 心tâm 釋thích 者giả 。 即tức 是thị 端đoan 坐tọa 念niệm 實thật 相tướng 。 銷tiêu 滅diệt 眾chúng 罪tội 也dã 。

初sơ 六lục 。 無vô 咎cữu 。 象tượng 曰viết 。 剛cang 柔nhu 之chi 際tế 。 義nghĩa 無vô 咎cữu 也dã 。

解giải 則tắc 陰âm 陽dương 和hòa 矣hĩ 。 而nhi 以dĩ 六lục 居cư 初sơ 。 上thượng 應ưng 九cửu 四tứ 。 適thích 當đương 其kỳ 際tế 。 故cố 義nghĩa 無vô 咎cữu 。

九cửu 二nhị 。 田điền 獲hoạch 三tam 狐hồ 。 得đắc 黃hoàng 矢thỉ 。 貞trinh 吉cát 。 象tượng 曰viết 。 九cửu 二nhị 貞trinh 吉cát 。 得đắc 中trung 道đạo 也dã 。

以dĩ 剛cang 中trung 而nhi 上thượng 應ưng 六lục 五ngũ 。 本bổn 自tự 無vô 可khả 狐hồ 疑nghi 。 六lục 三tam 不bất 中trung 不bất 正chánh 。 意ý 欲dục 乘thừa 我ngã 。 象tượng 如như 三tam 狐hồ 。 我ngã 田điền 獵liệp 而nhi 獲hoạch 除trừ 之chi 。 得đắc 與dữ 六lục 五ngũ 柔nhu 中trung 相tương/tướng 合hợp 。 此thử 正chánh 而nhi 吉cát 者giả 也dã 。 黃hoàng 為vi 中trung 色sắc 。 矢thỉ 喻dụ 直trực 道đạo 。 得đắc 其kỳ 中trung 直trực 之chi 道đạo 。 故cố 除trừ 疑nghi 而nhi 應ưng 乎hồ 貞trinh 矣hĩ 。

六lục 三tam 。 負phụ 且thả 乘thừa 。 致trí 寇khấu 至chí 。 貞trinh 吝lận 。 象tượng 曰viết 。 負phụ 且thả 乘thừa 。 亦diệc 可khả 醜xú 也dã 。 自tự 我ngã 致trí 戎nhung 。 又hựu 誰thùy 咎cữu 也dã 。

陰ấm 柔nhu 不bất 中trung 不bất 正chánh 。 自tự 無vô 應ưng 與dữ 。 上thượng 思tư 負phụ 四tứ 。 下hạ 欲dục 乘thừa 二nhị 。 不bất 知tri 其kỳ 非phi 道đạo 也dã 。 是thị 故cố 二nhị 以dĩ 為vi 狐hồ 而nhi 田điền 之chi 。 四tứ 以dĩ 為vi 拇mẫu 而nhi 解giải 之chi 。 五ngũ 以dĩ 為vi 小tiểu 人nhân 而nhi 退thoái 之chi 。 上thượng 以dĩ 為vi 隼chuẩn 而nhi 射xạ 之chi 。 不bất 亦diệc 至chí 可khả 羞tu 乎hồ 。

九cửu 四tứ 。 解giải 而nhi 拇mẫu 。 朋bằng 至chí 斯tư 孚phu 。 象tượng 曰viết 。 解giải 而nhi 拇mẫu 。 未vị 當đương 位vị 也dã 。

三tam 在tại 四tứ 下hạ 。 欲dục 負phụ 于vu 四tứ 。 故cố 四tứ 以dĩ 三tam 為vi 拇mẫu 。 四tứ 未vị 當đương 位vị 。 不bất 如như 九cửu 二nhị 剛cang 中trung 。 故cố 二nhị 自tự 能năng 田điền 獲hoạch 三tam 狐hồ 以dĩ 從tùng 五ngũ 。 四tứ 必tất 待đãi 二nhị 之chi 至chí 。 始thỉ 信tín 拇mẫu 之chi 宜nghi 解giải 也dã 。 二nhị 與dữ 四tứ 皆giai 陽dương 類loại 。 故cố 名danh 為vi 朋bằng 。

六lục 五ngũ 。 君quân 子tử 維duy 有hữu 解giải 。 吉cát 。 有hữu 孚phu 于vu 小tiểu 人nhân 。 象tượng 曰viết 。 君quân 子tử 有hữu 解giải 。 小tiểu 人nhân 退thoái 也dã 。

六lục 與dữ 二nhị 為vi 正chánh 應ưng 。 而nhi 三tam 且thả 思tư 乘thừa 二nhị 。 則tắc 五ngũ 不bất 能năng 無vô 疑nghi 于vu 二nhị 矣hĩ 。 賴lại 九cửu 二nhị 之chi 君quân 子tử 。 剛cang 而nhi 得đắc 中trung 。 決quyết 能năng 解giải 去khứ 六lục 三tam 。 上thượng 從tùng 于vu 我ngã 而nhi 吉cát 。 但đãn 觀quán 六lục 三tam 之chi 退thoái 。 則tắc 信tín 九cửu 二nhị 之chi 有hữu 解giải 矣hĩ 。

上thượng 六lục 。 公công 用dụng 射xạ 隼chuẩn 于vu 高cao 墉# 之chi 上thượng 。 獲hoạch 之chi 。 無vô 不bất 利lợi 。 象tượng 曰viết 。 公công 用dụng 射xạ 隼chuẩn 。 以dĩ 解giải 悖bội 也dã 。

隼chuẩn 高cao 飛phi 而nhi 善thiện 摯# 。 以dĩ 喻dụ 負phụ 且thả 乘thừa 之chi 六lục 三tam 也dã 。 當đương 解giải 之chi 時thời 。 人nhân 人nhân 樂nhạo/nhạc/lạc 為vi 君quân 子tử 。 獨độc 六lục 三tam 悖bội 理lý 飛phi 摯# 。 二nhị 雖tuy 田điền 之chi 。 四tứ 雖tuy 解giải 之chi 。 以dĩ 皆giai 各các 有hữu 正chánh 應ưng 。 不bất 同đồng 上thượng 六lục 之chi 在tại 局cục 外ngoại 。 又hựu 陽dương 與dữ 陰ấm 情tình 必tất 相tương/tướng 得đắc 。 故cố 或hoặc 以dĩ 為vi 狐hồ 。 或hoặc 以dĩ 為vi 拇mẫu 。 不bất 如như 上thượng 六lục 之chi 絕tuyệt 無vô 情tình 係hệ 。 直trực 以dĩ 為vi 隼chuẩn 。 且thả 居cư 卦# 終chung 。 則tắc 公công 侯hầu 之chi 位vị 也dã 。 柔nhu 而nhi 得đắc 正chánh 。 則tắc 藏tạng 器khí 于vu 身thân 。 待đãi 時thời 而nhi 動động 者giả 也dã 。 故cố 獲hoạch 之chi 而nhi 無vô 不bất 利lợi 。

觀quán 心tâm 釋thích 六lục 爻hào 者giả 。 六lục 三tam 即tức 所sở 治trị 之chi 惑hoặc 。 餘dư 五ngũ 爻hào 皆giai 能năng 治trị 之chi 法pháp 也dã 。 初sơ 以dĩ 有hữu 慧tuệ 之chi 定định 。 上thượng 應ưng 九cửu 四tứ 有hữu 定định 之chi 慧tuệ 。 惑hoặc 不bất 能năng 累lũy/lụy/luy 。 故cố 無vô 咎cữu 。 九cửu 二nhị 以dĩ 中trung 道đạo 慧tuệ 。 上thượng 應ưng 六lục 五ngũ 中trung 道đạo 之chi 定định 。 而nhi 六lục 三tam 以dĩ 世thế 間gian 小tiểu 定định 小tiểu 慧tuệ 。 乘thừa 其kỳ 未vị 證chứng 。 竊thiết 思tư 亂loạn 之chi 。 故cố 必tất 獵liệp 退thoái 狐hồ 疑nghi 。 乃nãi 得đắc 中trung 直trực 正Chánh 道Đạo 。 六lục 三tam 依y 于vu 世thế 禪thiền 。 資tư 于vu 世thế 智trí 。 起khởi 慢mạn 起khởi 見kiến 。 妄vọng 擬nghĩ 佛Phật 祖tổ 。 故cố 為vi 正Chánh 道Đạo 之chi 所sở 對đối 治trị 。 九cửu 四tứ 有hữu 定định 之chi 慧tuệ 固cố 能năng 治trị 惑hoặc 。 以dĩ 被bị 六lục 三tam 見kiến 慢mạn 所sở 負phụ 。 且thả 未vị 達đạt 中trung 道đạo 。 故cố 必tất 待đãi 九cửu 二nhị 中trung 道đạo 之chi 慧tuệ 。 始thỉ 能năng 解giải 此thử 體thể 內nội 之chi 惑hoặc 。 六lục 五ngũ 以dĩ 中trung 道đạo 定định 。 下hạ 應ưng 九cửu 二nhị 中trung 道đạo 之chi 慧tuệ 。 慧tuệ 能năng 斷đoạn 惑hoặc 。 則tắc 定định 乃nãi 契khế 理lý 矣hĩ 。 上thượng 六lục 以dĩ 出xuất 世thế 正chánh 定định 。 對đối 治trị 世thế 禪thiền 世thế 智trí 邪tà 慢mạn 邪tà 見kiến 。 故cố 無vô 不bất 利lợi 。

(# 兌# 下hạ 艮# 上thượng )#

損tổn 。 有hữu 孚phu 。 元nguyên 吉cát 。 無vô 咎cữu 。 可khả 貞trinh 。 利lợi 有hữu 攸du 往vãng 。 曷hạt 之chi 用dụng 。 二nhị 簋# 可khả 用dụng 享hưởng 。

難nạn/nan 既ký 解giải 矣hĩ 。 相tương/tướng 安an 于vu 無vô 事sự 。 必tất 將tương 剝bác 民dân 以dĩ 奉phụng 君quân 。 此thử 世thế 道đạo 之chi 損tổn 也dã 。 惑hoặc 既ký 治trị 矣hĩ 。 從tùng 此thử 增tăng 道đạo 損tổn 生sanh 。 此thử 觀quán 心tâm 言ngôn 損tổn 也dã 。 且thả 以dĩ 世thế 道đạo 言ngôn 之chi 。 凡phàm 為vi 上thượng 者giả 。 必tất 其kỳ 勞lao 而nhi 不bất 怨oán 。 欲dục 而nhi 不bất 貪tham 。 真chân 足túc 以dĩ 取thủ 信tín 于vu 民dân 。 則tắc 雖tuy 損tổn 之chi 而nhi 元nguyên 吉cát 無vô 咎cữu 。 凡phàm 為vi 下hạ 者giả 。 必tất 以dĩ 可khả 貞trinh 之chi 事sự 益ích 上thượng 。 勿vật 貢cống 諛du 。 勿vật 獻hiến 異dị 。 勿vật 開khai 勞lao 民dân 傷thương 財tài 種chủng 種chủng 弊tệ 端đoan 。 則tắc 利lợi 有hữu 攸du 往vãng 。 蓋cái 下hạ 事sự 上thượng 。 猶do 人nhân 事sự 天thiên 地địa 鬼quỷ 神thần 祖tổ 宗tông 也dã 。 享hưởng 以dĩ 其kỳ 誠thành 。 不bất 以dĩ 其kỳ 物vật 。 雖tuy 二nhị 簋# 便tiện 可khả 用dụng 享hưởng 。 豈khởi 以dĩ 多đa 物vật 為vi 敬kính 哉tai 。 觀quán 心tâm 者giả 。 信tín 佛Phật 界giới 即tức 九cửu 界giới 。 故cố 元nguyên 吉cát 無vô 咎cữu 。 知tri 九cửu 界giới 即tức 佛Phật 界giới 。 故cố 不bất 動động 九cửu 界giới 而nhi 利lợi 往vãng 佛Phật 界giới 。 不bất 壞hoại 二nhị 諦đế 而nhi 享hưởng 于vu 中trung 道đạo 也dã 。

彖# 曰viết 。 損tổn 損tổn 下hạ 益ích 上thượng 。 其kỳ 道đạo 上thượng 行hành 。 損tổn 而nhi 有hữu 孚phu 。 元nguyên 吉cát 。 無vô 咎cữu 。 可khả 貞trinh 。 利lợi 有hữu 攸du 往vãng 。 曷hạt 之chi 用dụng 。 二nhị 簋# 可khả 用dụng 享hưởng 。 二nhị 簋# 應ưng 有hữu 時thời 。 損tổn 剛cang 益ích 柔nhu 有hữu 時thời 。 損tổn 益ích 盈doanh 虛hư 。 與dữ 時thời 偕giai 行hành 。

下hạ 濟tế 為vi 益ích 。 上thượng 行hành 為vi 損tổn 。 此thử 聖thánh 賢hiền 觀quán 于vu 天thiên 下hạ 萬vạn 世thế 不bất 易dị 之chi 道đạo 而nhi 立lập 此thử 名danh 也dã 。 上thượng 必tất 有hữu 孚phu 。 乃nãi 可khả 損tổn 下hạ 而nhi 元nguyên 吉cát 無vô 咎cữu 。 下hạ 必tất 可khả 貞trinh 。 乃nãi 利lợi 有hữu 攸du 往vãng 以dĩ 益ích 上thượng 。 雖tuy 二nhị 簋# 亦diệc 可khả 用dụng 享hưởng 。 蓋cái 不bất 過quá 各các 論luận 其kỳ 時thời 。 但đãn 貴quý 與dữ 時thời 偕giai 行hành 而nhi 已dĩ 。

象tượng 曰viết 。 山sơn 下hạ 有hữu 澤trạch 。 損tổn 。 君quân 子tử 以dĩ 懲# 忿phẫn 窒# 欲dục 。

山sơn 下hạ 有hữu 澤trạch 。 則tắc 山sơn 必tất 日nhật 損tổn 。 君quân 子tử 以dĩ 為vi 吾ngô 心tâm 之chi 當đương 損tổn 者giả 莫mạc 若nhược 忿phẫn 欲dục 。 故cố 懲# 忿phẫn 則tắc 如như 摧tồi 山sơn 。 窒# 欲dục 則tắc 如như 填điền 壑hác 。 俾tỉ 復phục 于vu 平bình 地địa 而nhi 後hậu 已dĩ 也dã 。

初sơ 九cửu 。 己kỷ 事sự 遄thuyên 往vãng 。 無vô 咎cữu 。 酌chước 損tổn 之chi 。 象tượng 曰viết 。 己kỷ 事sự 遄thuyên 往vãng 。 尚thượng 合hợp 志chí 也dã 。

初sơ 與dữ 四tứ 為vi 正chánh 應ưng 。 宜nghi 損tổn 我ngã 以dĩ 益ích 四tứ 者giả 也dã 。 四tứ 方phương 陰ấm 柔nhu 有hữu 疾tật 。 故cố 宜nghi 己kỷ 我ngã 之chi 事sự 。 而nhi 速tốc 往vãng 益ích 之chi 。 則tắc 得đắc 無vô 咎cữu 。 然nhiên 以dĩ 剛cang 益ích 柔nhu 。 但đãn 使sử 斟châm 酌chước 得đắc 中trung 可khả 耳nhĩ 。 勿vật 令linh 過quá 也dã 。 以dĩ 剛cang 正chánh 而nhi 應ưng 柔nhu 正chánh 。 故cố 往vãng 則tắc 合hợp 志chí 。

九cửu 二nhị 。 利lợi 貞trinh 。 征chinh 凶hung 。 弗phất 損tổn 益ích 之chi 。 象tượng 曰viết 。 九cửu 二nhị 利lợi 貞trinh 。 中trung 以dĩ 為vi 志chí 也dã 。

九cửu 二nhị 剛cang 中trung 而nhi 不bất 過quá 剛cang 。 六lục 五ngũ 柔nhu 中trung 而nhi 不bất 過quá 柔nhu 。 各các 守thủ 其kỳ 貞trinh 可khả 矣hĩ 。 又hựu 何hà 須tu 更cánh 往vãng 益ích 之chi 。 以dĩ 成thành 過quá 猶do 不bất 及cập 之chi 凶hung 哉tai 。 弗phất 損tổn 而nhi 益ích 。 其kỳ 益ích 乃nãi 大đại 。 故cố 五ngũ 有hữu 或hoặc 益ích 以dĩ 十thập 朋bằng 之chi 龜quy 者giả 。

六lục 三tam 。 三tam 人nhân 行hành 則tắc 損tổn 一nhất 人nhân 。 一nhất 人nhân 行hành 則tắc 得đắc 其kỳ 友hữu 。 象tượng 曰viết 。 一nhất 人nhân 行hành 。 三tam 則tắc 疑nghi 也dã 。

六lục 三tam 與dữ 下hạ 二nhị 爻hào 。 皆giai 損tổn 下hạ 以dĩ 益ích 上thượng 者giả 也dã 。 初sơ 二nhị 仍nhưng 陽dương 。 三tam 獨độc 變biến 而nhi 為vi 陰ấm 。 三tam 人nhân 行hành 損tổn 一nhất 人nhân 矣hĩ 。 今kim 以dĩ 一nhất 陰ấm 上thượng 行hành 而nhi 益ích 上thượng 九cửu 。 在tại 我ngã 固cố 為vi 國quốc 爾nhĩ 亡vong 家gia 。 而nhi 上thượng 九cửu 陽dương 剛cang 。 反phản 能năng 以dĩ 弗phất 損tổn 之chi 益ích 益ích 我ngã 。 不bất 亦diệc 得đắc 其kỳ 友hữu 乎hồ 。 所sở 以dĩ 凡phàm 事sự 宜nghi 專chuyên 一nhất 也dã 。

六lục 四tứ 。 損tổn 其kỳ 疾tật 。 使sử 遄thuyên 有hữu 喜hỷ 。 無vô 咎cữu 。 象tượng 曰viết 。 損tổn 其kỳ 疾tật 。 亦diệc 可khả 喜hỷ 也dã 。

陰ấm 柔nhu 不bất 中trung 。 疾tật 也dã 。 初sơ 九cửu 已dĩ 遄thuyên 來lai 益ích 我ngã 。 我ngã 但đãn 資tư 初sơ 九cửu 以dĩ 自tự 損tổn 其kỳ 疾tật 。 則tắc 初sơ 有hữu 喜hỷ 而nhi 我ngã 無vô 咎cữu 矣hĩ 。 遄thuyên 指chỉ 初sơ 九cửu 。

六lục 五ngũ 。 或hoặc 益ích 之chi 十thập 朋bằng 之chi 龜quy 。 弗phất 克khắc 違vi 。 元nguyên 吉cát 。 象tượng 曰viết 。 六lục 五ngũ 元nguyên 吉cát 。 自tự 上thượng 祐hựu 也dã 。

柔nhu 中trung 虛hư 己kỷ 以dĩ 應ưng 九cửu 二nhị 。 九cửu 二nhị 守thủ 貞trinh 。 弗phất 以dĩ 有hữu 形hình 之chi 物vật 益ích 之chi 。 故cố 能năng 使sử 天thiên 下hạ 歸quy 心tâm 。 罔võng 不bất 來lai 益ích 以dĩ 重trọng/trùng 寶bảo 也dã 。 蓋cái 人nhân 君quân 能năng 虛hư 心tâm 用dụng 賢hiền 。 則tắc 合hợp 于vu 上thượng 天thiên 。 而nhi 自tự 上thượng 祐hựu 之chi 矣hĩ 。

上thượng 九cửu 。 弗phất 損tổn 益ích 之chi 。 無vô 咎cữu 。 貞trinh 吉cát 。 利lợi 有hữu 攸du 往vãng 。 得đắc 臣thần 無vô 家gia 。 象tượng 曰viết 。 弗phất 損tổn 益ích 之chi 。 大đại 得đắc 志chí 也dã 。

上thượng 九cửu 受thọ 六lục 三tam 之chi 益ích 極cực 矣hĩ 。 苟cẩu 不bất 有hữu 以dĩ 報báo 之chi 。 三tam 雖tuy 無vô 怨oán 。 人nhân 必tất 不bất 服phục 。 安an 能năng 無vô 咎cữu 。 安an 能năng 貞trinh 吉cát 。 安an 能năng 利lợi 有hữu 攸du 往vãng 。 然nhiên 欲dục 益ích 三tam 。 正chánh 不bất 必tất 損tổn 我ngã 也dã 。 蓋cái 三tam 之chi 為vi 臣thần 。 固cố 所sở 謂vị 國quốc 爾nhĩ 亡vong 家gia 者giả 。 但đãn 深thâm 鑒giám 其kỳ 一nhất 人nhân 獨độc 行hành 之chi 誠thành 。 則tắc 大đại 得đắc 其kỳ 志chí 。 而nhi 三tam 以dĩ 為vi 得đắc 友hữu 矣hĩ 。 是thị 謂vị 弗phất 損tổn 益ích 之chi 。

(# 震chấn 下hạ 巽# 上thượng )#

益ích 。 利lợi 有hữu 攸du 往vãng 。 利lợi 涉thiệp 大đại 川xuyên 。

損tổn 而nhi 有hữu 孚phu 。 則tắc 與dữ 時thời 偕giai 行hành 。 可khả 以dĩ 致trí 益ích 。 此thử 世thế 間gian 盈doanh 虛hư 消tiêu 息tức 之chi 理lý 也dã 。 增tăng 道đạo 損tổn 生sanh 。 則tắc 日nhật 進tiến 于vu 自tự 利lợi 利lợi 他tha 之chi 域vực 。 此thử 觀quán 心tâm 成thành 益ích 也dã 。 攸du 往vãng 以dĩ 處xứ 常thường 。 涉thiệp 川xuyên 以dĩ 處xứ 變biến 。 苟cẩu 得đắc 其kỳ 益ích 之chi 道đạo 。 則tắc 無vô 不bất 利lợi 矣hĩ 。

彖# 曰viết 。 益ích 。 損tổn 上thượng 益ích 下hạ 。 民dân 說thuyết 無vô 疆cương 。 自tự 上thượng 下hạ 下hạ 。 其kỳ 道đạo 大đại 光quang 。 利lợi 有hữu 攸du 往vãng 。 中trung 正chánh 有hữu 慶khánh 。 利lợi 涉thiệp 大đại 川xuyên 。 木mộc 道đạo 乃nãi 行hành 。 益ích 動động 而nhi 巽# 。 日nhật 進tiến 無vô 疆cương 。 天thiên 施thí 地địa 生sanh 。 其kỳ 益ích 無vô 方phương 。 凡phàm 益ích 之chi 道đạo 與dữ 時thời 偕giai 行hành 。

中trung 正chánh 。 指chỉ 九cửu 五ngũ 六lục 二nhị 言ngôn 之chi 。 震chấn 巽# 皆giai 屬thuộc 木mộc 。 故cố 其kỳ 道đạo 可khả 涉thiệp 川xuyên 。 天thiên 施thí 。 故cố 坤# 得đắc 其kỳ 初sơ 爻hào 而nhi 為vi 震chấn 。 地địa 生sanh 。 故cố 乾can/kiền/càn 得đắc 其kỳ 初sơ 爻hào 而nhi 為vi 巽# 。 然nhiên 不bất 止chỉ 于vu 震chấn 巽# 而nhi 已dĩ 。 舉cử 凡phàm 坎khảm 離ly 艮# 兌# 等đẳng 。 無vô 非phi 天thiên 施thí 地địa 生sanh 之chi 益ích 。 故cố 其kỳ 益ích 無vô 方phương 。 而nhi 與dữ 時thời 偕giai 行hành 也dã 。 益ích 即tức 全toàn 體thể 乾can/kiền/càn 坤# 。 全toàn 體thể 太thái 極cực 。 全toàn 體thể 易dị 道đạo 。 其kỳ 餘dư 六lục 十thập 三tam 卦# 無vô 不bất 皆giai 然nhiên 。 聖thánh 人nhân 姑cô 舉cử 一nhất 隅ngung 。 令linh 人nhân 自tự 得đắc 之chi 耳nhĩ 。 佛Phật 法Pháp 釋thích 者giả 。 損tổn 佛Phật 界giới 之chi 上thượng 。 以dĩ 益ích 九cửu 界giới 之chi 下hạ 。 損tổn 己kỷ 利lợi 人nhân 。 故cố 民dân 說thuyết 無vô 疆cương 。 本bổn 高cao 跡tích 下hạ 。 故cố 自tự 上thượng 下hạ 下hạ 。 而nhi 其kỳ 道đạo 大đại 光quang 。 天thiên 行hành 。 聖thánh 行hành 。 名danh 為vi 中trung 正chánh 。 梵Phạm 行hạnh 起khởi 于vu 嬰anh 病bệnh 二nhị 行hành 。 名danh 為vi 木mộc 道đạo 乃nãi 行hành 。 放phóng 光quang 現hiện 瑞thụy 以dĩ 動động 之chi 。 四tứ 辯biện 說thuyết 法Pháp 以dĩ 巽# 之chi 。 開khai 圓viên 解giải 以dĩ 顯hiển 性tánh 德đức 名danh 為vi 天thiên 施thí 。 立lập 圓viên 行hành 以dĩ 成thành 修tu 德đức 名danh 為vi 地địa 生sanh 。 種chủng 而nhi 熟thục 熟thục 而nhi 脫thoát 。 番phiên 番phiên 四tứ 悉tất 。 名danh 為vi 與dữ 時thời 偕giai 行hành 。

象tượng 曰viết 。 風phong 雷lôi 益ích 。 君quân 子tử 以dĩ 見kiến 善thiện 則tắc 遷thiên 。 有hữu 過quá 則tắc 改cải 。

風phong 以dĩ 鼓cổ 之chi 。 遷thiên 善thiện 之chi 速tốc 也dã 。 雷lôi 以dĩ 動động 之chi 。 改cải 過quá 之chi 勇dũng 也dã 。 陸lục 庸dong 成thành 曰viết 。 風phong 之chi 入nhập 也dã 最tối 微vi 。 故cố 片phiến 善thiện 不bất 遺di 。 纖tiêm 過quá 必tất 剔dịch 。 雷lôi 之chi 發phát 也dã 最tối 迅tấn 。 故cố 遷thiên 無vô 留lưu 念niệm 。 改cải 無vô 停đình 機cơ 。

初sơ 九cửu 。 利lợi 用dụng 為vi 大đại 作tác 。 元nguyên 吉cát 無vô 咎cữu 。 象tượng 曰viết 。 元nguyên 吉cát 無vô 咎cữu 。 下hạ 不bất 厚hậu 事sự 也dã 。

居cư 益ích 之chi 初sơ 。 受thọ 上thượng 益ích 最tối 厚hậu 者giả 也dã 。 以dĩ 下hạ 位vị 受thọ 此thử 厚hậu 益ích 。 可khả 安an 然nhiên 無vô 所sở 事sự 乎hồ 。 然nhiên 剛cang 正chánh 而nhi 為vi 震chấn 主chủ 。 必tất 能năng 大đại 作tác 以dĩ 致trí 元nguyên 吉cát 。 則tắc 無vô 咎cữu 矣hĩ 。 蘇tô 眉mi 山sơn 曰viết 。 益ích 之chi 初sơ 九cửu 。 損tổn 之chi 上thượng 九cửu 。 皆giai 正chánh 受thọ 益ích 者giả 也dã 。 彼bỉ 自tự 損tổn 而nhi 專chuyên 益ích 我ngã 。 將tương 以dĩ 厚hậu 責trách 我ngã 也dã 。 我ngã 必tất 有hữu 以dĩ 塞tắc 之chi 。 故cố 損tổn 上thượng 九cửu 利lợi 有hữu 攸du 往vãng 。 益ích 初sơ 九cửu 利lợi 用dụng 大đại 作tác 。 然nhiên 上thượng 之chi 有hữu 為vi 也dã 其kỳ 勢thế 易dị 。 有hữu 功công 則tắc 其kỳ 利lợi 倍bội 。 有hữu 罪tội 則tắc 其kỳ 責trách 薄bạc 。 下hạ 之chi 有hữu 為vi 也dã 其kỳ 勢thế 難nạn/nan 。 有hữu 功công 則tắc 利lợi 歸quy 于vu 上thượng 。 有hữu 罪tội 則tắc 先tiên 受thọ 其kỳ 責trách 。 故cố 元nguyên 吉cát 而nhi 後hậu 無vô 咎cữu 。 以dĩ 所sở 居cư 者giả 非phi 厚hậu 事sự 之chi 地địa 也dã 。

六lục 二nhị 。 或hoặc 益ích 之chi 十thập 朋bằng 之chi 龜quy 。 弗phất 克khắc 違vi 。 永vĩnh 貞trinh 吉cát 。 王vương 用dụng 享hưởng 于vu 帝đế 吉cát 。 象tượng 曰viết 。 或hoặc 益ích 之chi 。 自tự 外ngoại 來lai 也dã 。

陰ấm 柔nhu 中trung 正chánh 。 以dĩ 受thọ 九cửu 五ngũ 陽dương 剛cang 中trung 正chánh 之chi 益ích 。 惠huệ 我ngã 以dĩ 心tâm 。 而nhi 不bất 惠huệ 我ngã 以dĩ 物vật 。 故cố 能năng 使sử 天thiên 下hạ 歸quy 心tâm 。 罔võng 不bất 來lai 益ích 我ngã 以dĩ 重trọng/trùng 寶bảo 也dã 。 為vi 臣thần 則tắc 永vĩnh 貞trinh 吉cát 。 不bất 可khả 因nhân 天thiên 祐hựu 人nhân 助trợ 而nhi 異dị 其kỳ 心tâm 。 為vi 王vương 則tắc 用dụng 享hưởng 于vu 帝đế 吉cát 。 自tự 新tân 新tân 民dân 而nhi 其kỳ 命mạng 維duy 新tân 。 象tượng 曰viết 。 自tự 外ngoại 來lai 者giả 。 明minh 其kỳ 非phi 心tâm 所sở 期kỳ 。 以dĩ 本bổn 無vô 計kế 功công 謀mưu 利lợi 之chi 私tư 故cố 也dã 。

六lục 三tam 。 益ích 之chi 用dụng 凶hung 事sự 。 無vô 咎cữu 。 有hữu 孚phu 中trung 行hành 。 告cáo 公công 用dụng 圭# 。 象tượng 曰viết 。 益ích 用dụng 凶hung 事sự 。 固cố 有hữu 之chi 也dã 。

不bất 中trung 不bất 正chánh 。 居cư 下hạ 之chi 上thượng 。 而nhi 受thọ 上thượng 九cửu 之chi 擊kích 。 其kỳ 擊kích 我ngã 也dã 。 正chánh 所sở 以dĩ 益ích 我ngã 也dã 。 知tri 凶hung 事sự 之chi 真chân 能năng 益ích 我ngã 。 則tắc 無vô 咎cữu 矣hĩ 。 位vị 雖tuy 不bất 中trung 。 而nhi 有hữu 孚phu 則tắc 為vi 中trung 行hành 。 可khả 以dĩ 告cáo 公công 用dụng 圭# 。 公công 指chỉ 上thượng 九cửu 。 圭# 以dĩ 通thông 信tín 。 信tín 通thông 則tắc 圭# 仍nhưng 還hoàn 公công 。 不bất 取thủ 公công 之chi 物vật 益ích 我ngã 。 但đãn 取thủ 公công 之chi 擊kích 以dĩ 益ích 我ngã 耳nhĩ 。 恆hằng 人nhân 每mỗi 以dĩ 凶hung 事sự 為vi 非phi 益ích 。 故cố 聖thánh 人nhân 特đặc 明minh 凶hung 事sự 之chi 益ích 固cố 有hữu 之chi 。 能năng 信tín 凶hung 之chi 為vi 益ích 。 則tắc 不bất 凶hung 矣hĩ 。

六lục 四tứ 。 中trung 行hành 。 告cáo 公công 從tùng 。 利lợi 用dụng 為vi 依y 遷thiên 國quốc 。 象tượng 曰viết 。 告cáo 公công 從tùng 。 以dĩ 益ích 志chí 也dã 。

六lục 四tứ 與dữ 上thượng 二nhị 爻hào 。 皆giai 損tổn 上thượng 以dĩ 益ích 下hạ 者giả 也dã 。 五ngũ 上thượng 仍nhưng 陽dương 。 四tứ 獨độc 變biến 而nhi 為vi 陰ấm 。 是thị 直trực 以dĩ 身thân 殉# 民dân 。 豈khởi 非phi 遷thiên 國quốc 之chi 象tượng 。 豈khởi 非phi 中trung 行hành 之chi 道đạo 乎hồ 。 初sơ 爻hào 既ký 受thọ 我ngã 益ích 。 剛cang 而nhi 得đắc 正chánh 。 有hữu 大đại 公công 之chi 心tâm 。 方phương 將tương 利lợi 用dụng 大đại 作tác 以dĩ 報báo 我ngã 。 我ngã 即tức 以dĩ 之chi 為vi 依y 可khả 矣hĩ 。 由do 其kỳ 志chí 在tại 益ích 民dân 。 故cố 民dân 皆giai 以dĩ 公công 心tâm 從tùng 之chi 。

九cửu 五ngũ 。 有hữu 孚phu 惠huệ 心tâm 。 勿vật 問vấn 元nguyên 吉cát 。 有hữu 孚phu 惠huệ 我ngã 德đức 。 象tượng 曰viết 。 有hữu 孚phu 惠huệ 心tâm 。 勿vật 問vấn 之chi 矣hĩ 。 惠huệ 我ngã 德đức 。 大đại 得đắc 志chí 也dã 。

陽dương 剛cang 中trung 正chánh 。 應ưng 于vu 六lục 二nhị 。 真chân 實thật 以dĩ 益ích 下hạ 為vi 心tâm 者giả 也dã 。 惠huệ 之chi 以dĩ 心tâm 。 則tắc 惠huệ 而nhi 不bất 費phí 。 天thiên 下hạ 咸hàm 被bị 其kỳ 澤trạch 。 其kỳ 元nguyên 吉cát 何hà 必tất 問vấn 哉tai 。 故cố 能năng 感cảm 六lục 二nhị 永vĩnh 貞trinh 之chi 吉cát 。 大đại 得đắc 其kỳ 志chí 。 而nhi 還hoàn 報báo 我ngã 以dĩ 好hảo/hiếu 德đức 也dã 。

上thượng 九cửu 。 莫mạc 益ích 之chi 。 或hoặc 擊kích 之chi 。 立lập 心tâm 勿vật 恆hằng 。 凶hung 。 象tượng 曰viết 。 莫mạc 益ích 之chi 。 偏thiên 辭từ 也dã 。 或hoặc 擊kích 之chi 。 自tự 外ngoại 來lai 也dã 。

上thượng 九cửu 本bổn 宜nghi 損tổn 己kỷ 以dĩ 益ích 六lục 三tam 者giả 也dã 。 因nhân 六lục 三tam 不bất 中trung 不bất 正chánh 。 故cố 不bất 與dữ 其kỳ 益ích 而nhi 反phản 擊kích 之chi 。 三tam 固cố 得đắc 其kỳ 凶hung 事sự 鉗kiềm 錘chùy 之chi 益ích 。 然nhiên 在tại 上thượng 九cửu 。 豈khởi 可khả 恆hằng 以dĩ 此thử 立lập 心tâm 哉tai 。 以dĩ 此thử 立lập 心tâm 。 則tắc 舉cử 凡phàm 在tại 下hạ 者giả 。 皆giai 亦diệc 莫mạc 益ích 于vu 我ngã 。 而nhi 或hoặc 擊kích 于vu 我ngã 矣hĩ 。 故cố 誡giới 以dĩ 立lập 心tâm 勿vật 恆hằng 。 恆hằng 則tắc 必tất 凶hung 。 上thượng 九cửu 不bất 中trung 不bất 正chánh 。 不bất 仁nhân 而nhi 在tại 高cao 位vị 。 但đãn 思tư 益ích 我ngã 。 不bất 料liệu 擊kích 我ngã 。 思tư 益ích 而nhi 不bất 得đắc 益ích 。 故cố 曰viết 偏thiên 辭từ 。 不bất 料liệu 擊kích 而nhi 得đắc 擊kích 。 故cố 曰viết 自tự 外ngoại 來lai 也dã 。

周Chu 易Dị 禪Thiền 解Giải 卷quyển 第đệ 五ngũ

弟đệ 子tử 均quân 華hoa 募mộ 刻khắc