1.250 VỊ TÌ KHEO (thiên nhị bách ngũ thập nhân)

    Ở đầu các kinh thường ghi rõ con số 1.250 vị tì kheo luôn luôn theo Phật nghe pháp. Con số ấy gồm có:

    – Bạn bè của tôn giả Da Xá: 50 vị. Sau khi thành đạo, đức Phật Thích Ca Mâu Ni đã đến vườn Lộc-dã (ở ngoại ô thành Ba-la-nại) chuyển bánh xe pháp đầu tiên hóa độ cho nhóm 5 vị sa môn do Kiều Trần Như đứng đầu. Sau đó, Da Xá, con trai của một vị trưởng giả hào phú trong thành Ba-la-nại, vì nhàm chán cuộc sống trụy lạc, một ngày nọ vào lúc nửa khuya đã bỏ nhà ra đi tìm sự thanh thoát cho tâm hồn; và do duyên lành, chàng đã vô tình đi tới vườn Lộc-giã, được đức Phật hóa độ, bèn xin xuất gia, trở thành vị thánh tăng thứ sáu. Lúc ấy, 50 thanh niên (có nơi nói là 54 người) bạn thân của Da Xá, nghe Da Xá đã xuất gia thì rất vui mừng, bèn cùng nhau tìm đến Lộc-dã, xin theo Phật xuất gia. Bấy giờ, ngoài 6 vị thánh tăng (tức 5 vị tôn giả nhóm Kiều Trần Như và tôn giả Da Xá), 50 thanh niên bạn của tôn giả Da Xá, đã trở thành 50 vị tì kheo đầu tiên của giáo đoàn.

    – Đồ chúng của tôn giả Ưu Lâu Tần Loa Ca Diếp: 500 vị. Tôn giả Ưu Lâu Tần Loa Ca Diếp nguyên là vị lãnh đạo của giáo phái thờ thần Lửa, mở đạo tràng dạy dỗ đồ chúng tại thôn Ưu-lâu-tần-loa, thuộc nước Ma-kiệt-đà. Đức Phật ngự tại vườn Lộc-dã nửa năm để dạy dỗ chư vị đệ tử. Khi xét thấy chư tăng trí tuệ và phạm hạnh đều vẹn toàn, đầy đủ khả năng hóa đạo, Ngài bèn giao cho họ trách nhiệm hoằng truyền chánh pháp; rồi Ngài đi về thăm lại thôn Ưu-lâu-tần-loa. Tại đây Ngài đã hóa độ cho đạo sĩ Ưu Lâu Tần Loa Ca Diếp. Sau khi vị đạo sĩ này qui y Phật và xuất gia, thì tất cả 500 đồ đệ của ông cũng đều xin xuất gia theo Phật, trở thành 500 vị tì kheo.

    – Đồ chúng của tôn giả Na Đề Ca Diếp: 250 vị. Người em kế của tôn giả Ưu Lâu Tần Loa Ca Diếp là đạo sĩ Na Đề Ca Diếp, cũng thờ thần Lửa, và đang hướng dẫn đồ chúng tu hành ở xứ Na-đề gần đó, thấy anh mình đã xuất gia theo Phật, cũng đến Ưu-lâu-tần-loa xin Phật độ cho xuất gia; và tất cả 250 đồ đệ của ông cũng đồng lòng xin xuất gia, trở thành 250 vị tì kheo.

    – Đồ chúng của tôn giả Già Da Ca Diếp: 250 vị.

    Người em út của tôn giả Ưu Lau Tần Loa Ca Diếp là đạo sĩ Già Da Ca Diếp, cũng thờ thần Lửa, và đang hướng dẫn đồ chúng tu hành ở xứ Già-da gần đó, đã dẫn tất cả 250 đồ chúng của mình, theo đạo sĩ Na Đề Ca Diếp cùng đến Ưu-lâu-tần-loa xin Phật độ cho xuất gia, trở thành 250 vị tì kheo.

    – Đồ chúng của hai tôn giả Xá Lợi Phất và Mục Kiền Liên: 200 vị. Năm thứ hai sau ngày thành đạo, đức Phật ngự tại tu viện Trúc-lâm ở ngoại ô thành Vương-xá. Bấy giờ ở gần thành Vương-xá có hai vị đạo sĩ Bà-la-môn lỗi lạc là Xá Lợi Phất và Mục Kiền Liên, vừa là bạn thân của nhau, vừa có cùng chung ý chí tìm cầu chân lí và con đường giải thoát đích thực. Lúc ấy nhân duyên thuần thục, họ được gặp Phật ở Trúc-lâm, liền xin xuất gia, và trở thành hai vị đệ tử hàng đầu của Phật. 200 đồ chúng đang tu học với hai vị tôn giả này, thấy vậy, cũng cùng xin theo thầy đến Trúc-lâm xin xuất gia theo Phật, trở thành 200 vị tì kheo.

    Cộng 5 nhóm trên lại (50 + 500 + 250 + 250 + 200), có tất cả là 1.250 vị tì kheo; trong đó, ngoại trừ 50 thanh niên bạn bè của tôn giả Da Xá, số 1.200 vị còn lại, đều nguyên là các sa môn ngoại đạo, tuy khổ công học đạo mà không đạt được thành quả gì thù thắng. Đến khi được Phật giáo hóa, thì chỉ trong một thời gian ngắn, tất cả 1.250 người ấy đều chứng thánh quả A-la-hán, giải thoát sinh tử. Vì cảm niệm ân đức sâu dầy của Phật, họ nguyện luôn luôn tùy tùng Phật tham dự nghe pháp ở tất cả các pháp hội, được gọi là “thường tùy chúng”. Vì vậy mà ở đầu các kinh, phần giới thiệu thính chúng tham dự nghe pháp, thường có câu: “1.250 vị tì kheo đều đầy đủ.”