Vĩnh Giác Nguyên Hiền Thiền Sư Quảng Lục – Quyển 0029

Chuẩn
Leave a comment

永Vĩnh 覺Giác 元Nguyên 賢Hiền 禪Thiền 師Sư 廣Quảng 錄Lục
Quyển 0029
( 嗣Tự 法Pháp ) 道Đạo 霈重Trọng 編Biên

永Vĩnh 覺Giác 和Hòa 尚Thượng 廣Quảng 錄Lục 卷quyển 第đệ 二nhị 十thập 九cửu

嗣tự 法pháp 弟đệ 子tử 。道đạo 霈# 。重trọng/trùng 編biên 。

寱nghệ 言ngôn

序tự 曰viết 。虗hư 空không 世thế 界giới 。一nhất 夢mộng 場tràng 也dã 。三tam 乘thừa 四tứ 教giáo 。一nhất 夢mộng 法pháp 也dã 。諸chư 佛Phật 眾chúng 生sanh 。一nhất 夢mộng 中trung 人nhân 也dã 。夢mộng 中trung 之chi 人nhân 。據cứ 夢mộng 場tràng 受thọ 夢mộng 法pháp 。又hựu 安an 保bảo 其kỳ 不bất 夢mộng 夢mộng 乎hồ 。故cố 有hữu 夢mộng 中trung 而nhi 言ngôn 其kỳ 不bất 夢mộng 者giả 。正chánh 大đại 夢mộng 者giả 也dã 。有hữu 夢mộng 中trung 而nhi 知tri 其kỳ 為vi 夢mộng 者giả 。有hữu 夢mộng 中trung 而nhi 求cầu 出xuất 乎hồ 夢mộng 者giả 。均quân 之chi 未vị 離ly 乎hồ 夢mộng 者giả 也dã 。忽hốt 然nhiên 破phá 夢mộng 而nhi 出xuất 。則tắc 夢mộng 場tràng 夢mộng 法pháp 。與dữ 夢mộng 中trung 人nhân 一nhất 切thiết 銷tiêu 隕vẫn 。惟duy 此thử 元nguyên 明minh 圓viên 照chiếu 自tự 在tại 。本bổn 未vị 嘗thường 夢mộng 。亦diệc 未vị 嘗thường 覺giác 。咄đốt 。此thử 亦diệc 夢mộng 話thoại 也dã 。荷hà 山sơn 野dã 衲nạp 。大đại 夢mộng 不bất 醒tỉnh 。狂cuồng 心tâm 未vị 歇hiết 。乃nãi 作tác 寱nghệ 言ngôn 。喋# 喋# 不bất 休hưu 。旁bàng 人nhân 聽thính 之chi 頗phả 成thành 倫luân 次thứ 。錄lục 而nhi 藏tạng 之chi 。私tư 相tương/tướng 傳truyền 習tập 。皆giai 夢mộng 事sự 也dã 。客khách 問vấn 誰thùy 為vi 不bất 夢mộng 者giả 。曰viết 這giá 騃ngãi 漢hán 。又hựu 白bạch 日nhật 作tác 夢mộng 去khứ 也dã 。

旹# 崇sùng 禎# 壬nhâm 申thân 秋thu 菊# 月nguyệt 題đề 於ư 荷hà 山sơn 精tinh 舍xá

道đạo 本bổn 玄huyền 妙diệu 。而nhi 玄huyền 妙diệu 不bất 是thị 道đạo 。有hữu 玄huyền 妙diệu 可khả 說thuyết 。則tắc 玄huyền 妙diệu 亦diệc 法pháp 塵trần 也dã 。道đạo 本bổn 平bình 常thường 。而nhi 平bình 常thường 不bất 是thị 道đạo 。有hữu 平bình 常thường 可khả 安an 。則tắc 平bình 常thường 亦diệc 法pháp 塵trần 也dã 。道đạo 本bổn 無vô 心tâm 。而nhi 無vô 心tâm 不bất 是thị 道đạo 。有hữu 無vô 心tâm 可khả 證chứng 。則tắc 無vô 心tâm 亦diệc 法pháp 塵trần 也dã 。道đạo 本bổn 自tự 然nhiên 。而nhi 自tự 然nhiên 不bất 是thị 道đạo 。有hữu 自tự 然nhiên 可khả 宗tông 。則tắc 自tự 然nhiên 亦diệc 法pháp 塵trần 也dã 。葢# 有hữu 可khả 說thuyết 。有hữu 可khả 安an 。有hữu 可khả 證chứng 。有hữu 可khả 宗tông 。則tắc 言ngôn 思tư 未vị 絕tuyệt 。能năng 所sở 不bất 忘vong 。非phi 妄vọng 而nhi 何hà 。是thị 故cố 智trí 者giả 。不bất 作tác 諸chư 見kiến 。

世thế 俗tục 以dĩ 根căn 自tự 是thị 根căn 。塵trần 自tự 是thị 塵trần 。特đặc 因nhân 相tương 遇ngộ 而nhi 起khởi 用dụng 者giả 也dã 。我ngã 佛Phật 則tắc 謂vị 根căn 本bổn 無vô 根căn 。因nhân 塵trần 發phát 根căn 。塵trần 本bổn 無vô 塵trần 。因nhân 根căn 現hiện 塵trần 。正chánh 如như 離ly 明minh 暗ám 二nhị 塵trần 。更cánh 於ư 何hà 處xứ 有hữu 見kiến 。離ly 動động 靜tĩnh 一nhất 塵trần 。更cánh 於ư 何hà 處xứ 有hữu 聽thính 。是thị 根căn 必tất 因nhân 塵trần 發phát 明minh 也dã 。又hựu 如như 木mộc 人nhân 見kiến 花hoa 鳥điểu 。更cánh 於ư 何hà 處xứ 有hữu 色sắc 。木mộc 馬mã 聽thính 鼓cổ 吹xuy 。更cánh 於ư 何hà 處xứ 有hữu 聲thanh 。是thị 塵trần 必tất 因nhân 根căn 現hiện 亦diệc 明minh 也dã 。塵trần 既ký 因nhân 根căn 。則tắc 塵trần 無vô 實thật 體thể 。根căn 既ký 因nhân 塵trần 。則tắc 根căn 亦diệc 無vô 實thật 體thể 。根căn 塵trần 交giao 虗hư 。但đãn 妄vọng 有hữu 因nhân 緣duyên 。妄vọng 起khởi 諸chư 用dụng 而nhi 已dĩ 。迷mê 者giả 不bất 達đạt 。執chấp 根căn 塵trần 為vi 實thật 有hữu 。是thị 為vi 法pháp 執chấp 。執chấp 根căn 為vì 己kỷ 。執chấp 塵trần 為vi 彼bỉ 。是thị 謂vị 人nhân 執chấp 。二nhị 執chấp 起khởi 而nhi 美mỹ 惡ác 生sanh 。美mỹ 惡ác 生sanh 而nhi 見kiến 思tư 起khởi 。見kiến 思tư 起khởi 而nhi 業nghiệp 道đạo 成thành 。業nghiệp 道đạo 成thành 而nhi 果quả 報báo 彰chương 矣hĩ 。智trí 者giả 了liễu 達đạt 。根căn 塵trần 本bổn 空không 。則tắc 彼bỉ 我ngã 不bất 計kế 。彼bỉ 我ngã 不bất 計kế 。則tắc 美mỹ 惡ác 不bất 生sanh 。美mỹ 惡ác 不bất 生sanh 。則tắc 見kiến 思tư 消tiêu 落lạc 。見kiến 思tư 消tiêu 落lạc 。則tắc 常thường 光quang 自tự 圓viên 。常thường 光quang 自tự 圓viên 。則tắc 耳nhĩ 可khả 視thị 。眼nhãn 可khả 聽thính 。六lục 根căn 無vô 不bất 互hỗ 用dụng 。極cực 而nhi 言ngôn 之chi 。則tắc 根căn 根căn 塵trần 塵trần 。皆giai 徧biến 法Pháp 界Giới 。又hựu 何hà 窒# 礙ngại 之chi 有hữu 哉tai 。由do 是thị 觀quán 之chi 。祇kỳ 此thử 根căn 塵trần 。迷mê 之chi 則tắc 成thành 縳truyện 。悟ngộ 之chi 則tắc 成thành 脫thoát 。經Kinh 云vân 。根căn 塵trần 同đồng 源nguyên 。縛phược 脫thoát 無vô 二nhị 。又hựu 曰viết 。知tri 見kiến 立lập 知tri 。即tức 無vô 明minh 本bổn 。知tri 見kiến 無vô 見kiến 。斯tư 即tức 涅Niết 槃Bàn 。佛Phật 法Pháp 雖tuy 多đa 。數số 語ngữ 盡tận 之chi 矣hĩ 。

佛Phật 氏thị 有hữu 無vô 二nhị 義nghĩa 。與dữ 世thế 俗tục 迥huýnh 別biệt 。故cố 世thế 俗tục 少thiểu 有hữu 信tín 者giả 。佛Phật 所sở 謂vị 有hữu 。必tất 其kỳ 歷lịch 劫kiếp 常thường 存tồn 。不bất 可khả 少thiểu 損tổn 者giả 。謂vị 之chi 有hữu 。佛Phật 所sở 謂vị 無vô 。必tất 其kỳ 刻khắc 刻khắc 不bất 住trụ 。不bất 可khả 常thường 存tồn 者giả 。謂vị 之chi 無vô 。故cố 佛Phật 之chi 所sở 有hữu 。天thiên 下hạ 莫mạc 能năng 無vô 。佛Phật 之chi 所sở 無vô 。天thiên 下hạ 莫mạc 能năng 有hữu 。乃nãi 究cứu 竟cánh 之chi 實thật 法pháp 也dã 。若nhược 有hữu 質chất 有hữu 名danh 謂vị 之chi 有hữu 。無vô 質chất 無vô 名danh 謂vị 之chi 無vô 。此thử 世thế 俗tục 之chi 有hữu 無vô 也dã 。此thử 有hữu 從tùng 無vô 而nhi 生sanh 。亦diệc 必tất 復phục 歸quy 於ư 無vô 。則tắc 現hiện 在tại 雖tuy 有hữu 。刻khắc 刻khắc 不bất 住trụ 。乃nãi 知tri 言ngôn 有hữu 者giả 妄vọng 也dã 。此thử 無vô 可khả 因nhân 有hữu 而nhi 得đắc 。亦diệc 可khả 倐thúc 變biến 於ư 有hữu 。則tắc 現hiện 在tại 雖tuy 無vô 。刻khắc 刻khắc 不bất 住trụ 。乃nãi 知tri 言ngôn 無vô 者giả 妄vọng 也dã 。或hoặc 謂vị 此thử 有hữu 固cố 有hữu 。此thử 無vô 亦diệc 有hữu 。立lập 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 宗tông 。或hoặc 謂vị 此thử 無vô 固cố 無vô 。此thử 有hữu 亦diệc 無vô 。立lập 一nhất 切thiết 無vô 為vi 宗tông 。或hoặc 謂vị 宗tông 有hữu 者giả 墮đọa 有hữu 。宗tông 無vô 者giả 墮đọa 無vô 。由do 是thị 立lập 雙song 亦diệc 以dĩ 為vi 宗tông 。或hoặc 立lập 雙song 非phi 以dĩ 為vi 宗tông 。或hoặc 又hựu 對đối 此thử 四tứ 見kiến 。立lập 非phi 四tứ 見kiến 以dĩ 為vi 宗tông 。細tế 而nhi 分phân 之chi 。凡phàm 九cửu 十thập 六lục 種chủng 。皆giai 外ngoại 道đạo 法pháp 也dã 。其kỳ 病bệnh 在tại 以dĩ 見kiến 見kiến 道đạo 。而nhi 不bất 知tri 道đạo 不bất 可khả 以dĩ 見kiến 見kiến 。唯duy 悟ngộ 入nhập 一nhất 心tâm 。則tắc 諸chư 見kiến 消tiêu 滅diệt 。諸chư 見kiến 消tiêu 滅diệt 。則tắc 常thường 光quang 自tự 圓viên 。雖tuy 說thuyết 有hữu 也dã 得đắc 。說thuyết 無vô 也dã 得đắc 。說thuyết 亦diệc 有hữu 亦diệc 無vô 也dã 得đắc 。說thuyết 非phi 有hữu 非phi 無vô 也dã 得đắc 。葢# 知tri 有hữu 底để 人nhân 。語ngữ 語ngữ 歸quy 根căn 。悉tất 順thuận 正Chánh 法Pháp 。殆đãi 非phi 世thế 俗tục 所sở 能năng 測trắc 也dã 。

人nhân 皆giai 知tri 釋Thích 迦Ca 是thị 出xuất 世thế 底để 聖thánh 人nhân 。而nhi 不bất 知tri 正chánh 入nhập 世thế 底để 聖thánh 人nhân 。不bất 入nhập 世thế 不bất 能năng 出xuất 世thế 也dã 。人nhân 皆giai 知tri 孔khổng 子tử 是thị 入nhập 世thế 底để 聖thánh 人nhân 。而nhi 不bất 知tri 正chánh 出xuất 世thế 底để 聖thánh 人nhân 。不bất 出xuất 世thế 不bất 能năng 入nhập 世thế 也dã 。

佛Phật 氏thị 之chi 學học 。祇kỳ 要yếu 識thức 得đắc 。諸chư 法pháp 無vô 性tánh 。識thức 得đắc 諸chư 法pháp 無vô 性tánh 。則tắc 身thân 心tâm 器khí 界giới 。以dĩ 及cập 無vô 邊biên 虗hư 空không 。悉tất 皆giai 消tiêu 隕vẫn 。唯duy 是thị 一nhất 心tâm 。圓viên 明minh 獨độc 露lộ 。不bất 學học 佛Phật 而nhi 佛Phật 已dĩ 成thành 。不bất 度độ 生sanh 而nhi 生sanh 已dĩ 度độ 。若nhược 不bất 知tri 諸chư 法pháp 無vô 性tánh 。則tắc 妄vọng 生sanh 執chấp 著trước 。起khởi 惑hoặc 造tạo 業nghiệp 。寧ninh 有hữu 已dĩ 乎hồ 。

問vấn 。孟# 軻kha 謂vị 人nhân 之chi 性tánh 。與dữ 犬khuyển 羊dương 之chi 性tánh 異dị 。然nhiên 則tắc 性tánh 有hữu 二nhị 乎hồ 。曰viết 性tánh 無vô 二nhị 也dã 。曰viết 然nhiên 則tắc 物vật 得đắc 其kỳ 偏thiên 。人nhân 得đắc 其kỳ 全toàn 乎hồ 。曰viết 性tánh 無vô 偏thiên 全toàn 也dã 。曰viết 然nhiên 則tắc 人nhân 物vật 同đồng 乎hồ 。曰viết 不bất 變biến 之chi 體thể 。靡mĩ 不bất 同đồng 也dã 。隨tùy 緣duyên 不bất 用dụng 。靡mĩ 不bất 異dị 也dã 。經Kinh 云vân 。法Pháp 身thân 流lưu 轉chuyển 五ngũ 道đạo 是thị 也dã 。

問vấn 。孟# 軻kha 言ngôn 性tánh 善thiện 。學học 禪thiền 者giả 多đa 非phi 之chi 。唯duy 東đông 林lâm 總tổng 公công 是thị 其kỳ 說thuyết 。謂vị 本bổn 然nhiên 之chi 善thiện 。不bất 與dữ 惡ác 對đối 。是thị 否phủ/bĩ 。曰viết 性tánh 體thể 寂tịch 滅diệt 。不bất 落lạc 名danh 言ngôn 。凡phàm 有hữu 指chỉ 注chú 。俱câu 乖quai 本bổn 色sắc 。非phi 獨độc 孟# 軻kha 不bất 宜nghi 以dĩ 善thiện 稱xưng 。即tức 堯# 舜thuấn 稱xưng 之chi 曰viết 中trung 。大đại 學học 稱xưng 之chi 曰viết 明minh 。中trung 庸dong 稱xưng 之chi 曰viết 誠thành 。乃nãi 至chí 諸chư 佛Phật 。稱xưng 之chi 曰viết 真Chân 如Như 。曰viết 圓viên 覺giác 。詎cự 可khả 以dĩ 言ngôn 性tánh 哉tai 。至chí 於ư 方phương 便tiện 開khai 示thị 。則tắc 亦diệc 不bất 廢phế 言ngôn 詮thuyên 。因nhân 其kỳ 不bất 偏thiên 謂vị 之chi 中trung 。因nhân 其kỳ 不bất 昏hôn 謂vị 之chi 明minh 。因nhân 其kỳ 不bất 妄vọng 謂vị 之chi 誠thành 。因nhân 其kỳ 不bất 妄vọng 不bất 變biến 謂vị 之chi 真Chân 如Như 。因nhân 其kỳ 統thống 眾chúng 德đức 。爍thước 羣quần 昏hôn 。謂vị 之chi 圓viên 覺giác 。則tắc 因nhân 其kỳ 本bổn 然nhiên 無vô 惡ác 。謂vị 之chi 善thiện 。亦diệc 何hà 不bất 可khả 。且thả 所sở 謂vị 善thiện 者giả 。即tức 所sở 謂vị 中trung 所sở 謂vị 明minh 誠thành 者giả 而nhi 善thiện 之chi 也dã 。第đệ 能năng 知tri 善thiện 為vi 權quyền 巧xảo 設thiết 施thí 。則tắc 孟# 軻kha 乃nãi 仲trọng 尼ni 之chi 徒đồ 。若nhược 執chấp 善thiện 為vi 。真chân 實thật 法pháp 義nghĩa 。則tắc 孟# 軻kha 亦diệc 告cáo 子tử 之chi 屬thuộc 矣hĩ 。

問vấn 。老lão 子tử 以dĩ 虗hư 無vô 為vi 宗tông 。釋Thích 氏thị 非phi 之chi 。謂vị 其kỳ 為vi 無vô 因nhân 外ngoại 道đạo 。然nhiên 嘗thường 聞văn 釋Thích 氏thị 之chi 說thuyết 。乃nãi 曰viết 。從tùng 無vô 住trụ 本bổn 。立lập 一nhất 切thiết 法pháp 。又hựu 曰viết 。虗hư 空không 之chi 本bổn 。為vi 眾chúng 生sanh 之chi 原nguyên 。與dữ 老lão 氏thị 何hà 異dị 。曰viết 老lão 氏thị 宗tông 虗hư 無vô 者giả 。頑ngoan 空không 也dã 。釋Thích 氏thị 言ngôn 虗hư 空không 之chi 本bổn 。乃nãi 謂vị 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 之chi 法pháp 。無vô 不bất 始thỉ 於ư 無vô 明minh 。而nhi 此thử 無vô 明minh 。實thật 無vô 體thể 性tánh 。無vô 所sở 住trụ 著trước 。因nhân 其kỳ 實thật 無vô 體thể 性tánh 。無vô 所sở 住trụ 著trước 。故cố 能năng 隨tùy 緣duyên 。成thành 就tựu 諸chư 法Pháp 。熾sí 然nhiên 建kiến 立lập 。故cố 曰viết 從tùng 無vô 住trụ 本bổn 。立lập 一nhất 切thiết 法pháp 。又hựu 曰viết 。虗hư 空không 之chi 本bổn 。為vi 眾chúng 生sanh 之chi 原nguyên 。豈khởi 老lão 氏thị 虗hư 無vô 自tự 然nhiên 之chi 義nghĩa 哉tai 。

問vấn 。訓huấn 詁# 之chi 學học 。世thế 間gian 自tự 不bất 可khả 廢phế 。師sư 苦khổ 非phi 之chi 。何hà 也dã 。曰viết 訓huấn 詁# 何hà 可khả 非phi 也dã 。非phi 其kỳ 墮đọa 於ư 訓huấn 詁# 。而nhi 不bất 知tri 實thật 義nghĩa 者giả 矣hĩ 。使sử 其kỳ 知tri 有hữu 實thật 義nghĩa 。則tắc 訓huấn 詁# 即tức 為vi 神thần 奇kỳ 。使sử 其kỳ 不bất 知tri 實thật 義nghĩa 。則tắc 雖tuy 巧xảo 生sanh 穿xuyên 鑿tạc 。極cực 意ý 揣đoàn 摩ma 。皆giai 頭đầu 巾cân 習tập 氣khí 也dã 。安an 足túc 道đạo 哉tai 。

儒nho 家gia 謂vị 人nhân 物vật 之chi 性tánh 。本bổn 於ư 天thiên 賦phú 。學học 佛Phật 者giả 多đa 非phi 之chi 。不bất 知tri 儒nho 所sở 言ngôn 天thiên 者giả 。非phi 實thật 指chỉ 天thiên 也dã 。乃nãi 妄vọng 識thức 未vị 參tham 之chi 先tiên 。則tắc 曰viết 天thiên 。人nhân 為vi 莫mạc 與dữ 之chi 日nhật 。則tắc 曰viết 天thiên 。擬nghĩ 議nghị 不bất 及cập 之chi 處xứ 。則tắc 曰viết 天thiên 。故cố 文văn 始thỉ 經kinh 曰viết 。不bất 可khả 為vi 。不bất 可khả 致trí 。不bất 可khả 測trắc 。不bất 可khả 分phần/phân 。強cường/cưỡng 而nhi 名danh 之chi 曰viết 天thiên 。曰viết 命mạng 。孟# 氏thị 亦diệc 曰viết 。莫mạc 之chi 為vi 而nhi 為vi 者giả 。天thiên 也dã 。莫mạc 之chi 致trí 而nhi 至chí 者giả 。命mạng 也dã 。此thử 善thiện 談đàm 天thiên 命mạng 者giả 也dã 。誠thành 如như 此thử 說thuyết 。則tắc 儒nho 者giả 原nguyên 性tánh 於ư 天thiên 。未vị 與dữ 佛Phật 異dị 。特đặc 引dẫn 而nhi 未vị 竟cánh 。隱ẩn 而nhi 未vị 發phát 。作tác 方phương 便tiện 之chi 權quyền 說thuyết 耳nhĩ 。如như 書thư 云vân 。維duy 皇hoàng 上thượng 帝đế 。降giáng/hàng 衷# 下hạ 民dân 。詩thi 云vân 。天thiên 生sanh 烝# 民dân 。有hữu 物vật 有hữu 則tắc 等đẳng 。正chánh 所sở 謂vị 妄vọng 識thức 未vị 參tham 之chi 先tiên 。人nhân 為vi 莫mạc 與dữ 之chi 日nhật 。擬nghĩ 議nghị 不bất 及cập 之chi 處xứ 也dã 。又hựu 如như 他tha 言ngôn 達đạt 天thiên 知tri 命mạng 。及cập 天thiên 意ý 天thiên 心tâm 等đẳng 語ngữ 。俱câu 不bất 出xuất 此thử 意ý 。後hậu 儒nho 不bất 達đạt 厥quyết 旨chỉ 。乃nãi 謂vị 有hữu 主chủ 宰tể 於ư 冥minh 漠mạc 之chi 中trung 。以dĩ 為vi 二nhị 氣khí 五ngũ 行hành 之chi 紐nữu 樞xu 者giả 。謂vị 之chi 天thiên 命mạng 。一nhất 切thiết 人nhân 物vật 。稟bẩm 之chi 以dĩ 成thành 形hình 成thành 性tánh 焉yên 。夫phu 二nhị 氣khí 五ngũ 行hành 之chi 紐nữu 樞xu 。實thật 即tức 吾ngô 人nhân 之chi 妙diệu 心tâm 。故cố 曰viết 三tam 界giới 唯duy 心tâm 。今kim 捨xả 心tâm 外ngoại 。而nhi 謂vị 別biệt 有hữu 主chủ 宰tể 於ư 冥minh 漠mạc 之chi 中trung 。則tắc 是thị 心tâm 外ngoại 有hữu 因nhân 。心tâm 外ngoại 有hữu 因nhân 。我ngã 佛Phật 闢tịch 為vi 外ngoại 道đạo 。以dĩ 其kỳ 因nhân 在tại 一nhất 心tâm 之chi 外ngoại 也dã 。又hựu 謂vị 在tại 天thiên 為vi 命mạng 。合hợp 而nhi 未vị 分phần/phân 。在tại 人nhân 為vi 性tánh 。分phần/phân 而nhi 非phi 合hợp 。是thị 以dĩ 性tánh 為vi 有hữu 分phần/phân 合hợp 也dã 。氣khí 聚tụ 而nhi 生sanh 。其kỳ 性tánh 始thỉ 有hữu 。氣khí 散tán 而nhi 死tử 。其kỳ 性tánh 即tức 滅diệt 。是thị 以dĩ 性tánh 為vi 有hữu 生sanh 滅diệt 也dã 。有hữu 分phần/phân 合hợp 。有hữu 生sanh 滅diệt 。不bất 可khả 以dĩ 言ngôn 性tánh 。況huống 謂vị 之chi 天thiên 命mạng 。謂vị 之chi 道đạo 乎hồ 。此thử 決quyết 非phi 儒nho 家gia 之chi 本bổn 意ý 也dã 。

周chu 子tử 曰viết 。無vô 極cực 而nhi 太thái 極cực 。太thái 極cực 動động 而nhi 生sanh 陽dương 。靜tĩnh 而nhi 生sanh 陰ấm 。此thử 數số 句cú 。宋tống 儒nho 理lý 學học 之chi 源nguyên 也dã 。然nhiên 迷mê 亦diệc 自tự 不bất 少thiểu 。何hà 也dã 。太thái 極cực 之chi 說thuyết 。老lão 莊trang 指chỉ 一nhất 氣khí 之chi 初sơ 名danh 之chi 。則tắc 可khả 以dĩ 言ngôn 動động 靜tĩnh 。至chí 宋tống 儒nho 直trực 指chỉ 道đạo 體thể 為vi 太thái 極cực 。則tắc 一nhất 理lý 渾hồn 然nhiên 而nhi 已dĩ 。豈khởi 有hữu 動động 靜tĩnh 哉tai 。或hoặc 曰viết 。太thái 極cực 無vô 動động 靜tĩnh 。則tắc 不bất 生sanh 兩lưỡng 儀nghi 乎hồ 。曰viết 不bất 動động 不bất 靜tĩnh 者giả 。太thái 極cực 之chi 體thể 。有hữu 動động 有hữu 靜tĩnh 者giả 。太thái 極cực 之chi 用dụng 。用dụng 依y 體thể 發phát 。強cường/cưỡng 名danh 曰viết 生sanh 。體thể 超siêu 於ư 用dụng 。實thật 自tự 無vô 生sanh 。攝nhiếp 用dụng 歸quy 體thể 。生sanh 即tức 無vô 生sanh 。全toàn 體thể 起khởi 用dụng 。無vô 生sanh 而nhi 生sanh 。

所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。以dĩ 陰âm 陽dương 造tạo 化hóa 。一nhất 切thiết 如như 影ảnh 。非phi 有hữu 非phi 無vô 。非phi 無vô 故cố 造tạo 化hóa 不bất 妨phương 有hữu 生sanh 滅diệt 。非phi 有hữu 故cố 實thật 體thể 畢tất 竟cánh 永vĩnh 無vô 生sanh 也dã 。又hựu 陰âm 陽dương 造tạo 化hóa 。其kỳ 與dữ 實thật 體thể 。非phi 一nhất 非phi 二nhị 。非phi 一nhất 故cố 太thái 極cực 迥huýnh 超siêu 於ư 兩lưỡng 儀nghi 。非phi 二nhị 故cố 兩lưỡng 儀nghi 全toàn 即tức 是thị 太thái 極cực 也dã 。

或hoặc 問vấn 。太thái 極cực 圖đồ 註chú 曰viết 。太thái 極cực 者giả 。本bổn 然nhiên 之chi 妙diệu 。動động 靜tĩnh 者giả 。所sở 乘thừa 之chi 機cơ 。又hựu 曰viết 。太thái 極cực 無vô 動động 靜tĩnh 而nhi 動động 靜tĩnh 之chi 者giả 。若nhược 如như 此thử 解giải 釋thích 。似tự 可khả 無vô 過quá 。曰viết 彼bỉ 以dĩ 太thái 極cực 為vi 能năng 乘thừa 。動động 靜tĩnh 為vi 所sở 乘thừa 。則tắc 動động 靜tĩnh 在tại 太thái 極cực 之chi 外ngoại 。不bất 得đắc 云vân 。太thái 極cực 動động 太thái 極cực 靜tĩnh 。又hựu 云vân 。太thái 極cực 有hữu 時thời 乘thừa 靜tĩnh 機cơ 。有hữu 時thời 乘thừa 動động 機cơ 。則tắc 太thái 極cực 乃nãi 一nhất 有hữu 分phần/phân 量lượng 有hữu 往vãng 來lai 之chi 物vật 矣hĩ 。非phi 謬mậu 而nhi 何hà 。且thả 彼bỉ 謂vị 太thái 極cực 無vô 動động 靜tĩnh 而nhi 動động 靜tĩnh 之chi 者giả 。謂vị 太thái 極cực 之chi 外ngoại 。別biệt 有hữu 一nhất 氣khí 。而nhi 太thái 極cực 動động 靜tĩnh 之chi 耶da 。抑ức 別biệt 無vô 一nhất 氣khí 。而nhi 太thái 極cực 動động 靜tĩnh 之chi 耶da 。若nhược 謂vị 別biệt 有hữu 一nhất 氣khí 。則tắc 是thị 氣khí 不bất 從tùng 太thái 極cực 生sanh 也dã 。若nhược 謂vị 別biệt 無vô 一nhất 氣khí 。則tắc 動động 之chi 者giả 動động 誰thùy 。靜tĩnh 之chi 者giả 靜tĩnh 誰thùy 。或hoặc 曰viết 。此thử 即tức 對đối 後hậu 所sở 生sanh 之chi 陰âm 陽dương 言ngôn 之chi 也dã 。曰viết 若nhược 此thử 。則tắc 是thị 太thái 極cực 中trung 忽hốt 自tự 起khởi 能năng 動động 之chi 機cơ 。則tắc 動động 而nhi 成thành 陽dương 。忽hốt 自tự 起khởi 能năng 靜tĩnh 之chi 機cơ 。則tắc 靜tĩnh 而nhi 成thành 陰ấm 。非phi 太thái 極cực 亦diệc 有hữu 動động 靜tĩnh 乎hồ 。夫phu 太thái 極cực 者giả 。一nhất 理lý 渾hồn 然nhiên 。無vô 有hữu 朕trẫm 兆triệu 。無vô 有hữu 名danh 相tướng 者giả 也dã 。使sử 此thử 中trung 忽hốt 有hữu 動động 之chi 靜tĩnh 之chi 之chi 機cơ 。則tắc 有hữu 朕trẫm 兆triệu 可khả 窺khuy 。有hữu 名danh 相tướng 可khả 指chỉ 。安an 得đắc 謂vị 之chi 太thái 極cực 哉tai 。

問vấn 。宋tống 儒nho 言ngôn 太thái 極cực 分phân 為vi 陰âm 陽dương 。是thị 否phủ/bĩ 。曰viết 陰âm 陽dương 分phần/phân 於ư 太thái 極cực 之chi 中trung 。非phi 太thái 極cực 分phân 為vi 陰âm 陽dương 也dã 。凡phàm 言ngôn 可khả 分phần/phân 者giả 。必tất 有hữu 形hình 質chất 。而nhi 太thái 極cực 無vô 形hình 質chất 也dã 。凡phàm 言ngôn 可khả 分phần/phân 者giả 。必tất 有hữu 變biến 易dị 。而nhi 太thái 極cực 無vô 變biến 易dị 也dã 。凡phàm 言ngôn 可khả 分phần/phân 者giả 。必tất 有hữu 偏thiên 全toàn 。而nhi 太thái 極cực 無vô 偏thiên 全toàn 也dã 。謂vị 太thái 極cực 分phân 為vi 陰âm 陽dương 。不bất 亦diệc 謬mậu 乎hồ 。昔tích 老lão 莊trang 之chi 流lưu 。指chỉ 一nhất 氣khí 之chi 始thỉ 。名danh 為vi 太thái 極cực 。故cố 有hữu 分phân 為vi 陰âm 陽dương 之chi 說thuyết 。今kim 儒nho 者giả 直trực 指chỉ 太thái 極cực 為vi 道đạo 體thể 。則tắc 不bất 宜nghi 襲tập 其kỳ 說thuyết 而nhi 不bất 之chi 詧# 也dã 。或hoặc 曰viết 。太thái 極cực 不bất 可khả 分phần/phân 。則tắc 萬vạn 物vật 還hoàn 具cụ 太thái 極cực 否phủ/bĩ 。曰viết 具cụ 。曰viết 全toàn 體thể 既ký 不bất 可khả 分phần/phân 。萬vạn 物vật 何hà 以dĩ 各các 具cụ 。曰viết 此thử 正chánh 非phi 思tư 量lượng 分phân 別biệt 。之chi 所sở 能năng 解giải 也dã 。今kim 不bất 已dĩ 而nhi 分phân 別biệt 之chi 。太thái 極cực 之chi 體thể 。語ngữ 大đại 則tắc 包bao 納nạp 太thái 虗hư 。語ngữ 小tiểu 則tắc 全toàn 具cụ 一nhất 塵trần 。雖tuy 全toàn 具cụ 一nhất 塵trần 。即tức 包bao 納nạp 乎hồ 太thái 虗hư 。雖tuy 包bao 納nạp 太thái 虗hư 。即tức 全toàn 具cụ 於ư 一nhất 塵trần 。使sử 其kỳ 能năng 包bao 納nạp 太thái 虗hư 。而nhi 不bất 能năng 全toàn 具cụ 一nhất 塵trần 。是thị 局cục 於ư 大đại 也dã 。使sử 其kỳ 能năng 全toàn 具cụ 一nhất 塵trần 。而nhi 不bất 能năng 包bao 納nạp 太thái 虗hư 。是thị 局cục 於ư 小tiểu 也dã 。太thái 極cực 豈khởi 有hữu 大đại 小tiểu 之chi 形hình 量lượng 哉tai 。故cố 統thống 體thể 一nhất 太thái 極cực 。即tức 是thị 各các 具cụ 一nhất 太thái 極cực 。各các 具cụ 一nhất 太thái 極cực 。即tức 是thị 統thống 體thể 一nhất 太thái 極cực 。若nhược 各các 具cụ 之chi 太thái 極cực 。由do 統thống 體thể 而nhi 分phần/phân 。則tắc 各các 具cụ 者giả 不bất 得đắc 其kỳ 全toàn 矣hĩ 。統thống 體thể 之chi 太thái 極cực 。既ký 分phân 為vi 各các 具cụ 。則tắc 統thống 體thể 者giả 已dĩ 失thất 其kỳ 全toàn 矣hĩ 。尚thượng 得đắc 名danh 為vi 太thái 極cực 乎hồ 。學học 道Đạo 之chi 士sĩ 。忘vong 情tình 而nhi 默mặc 證chứng 之chi 可khả 也dã 。

或hoặc 問vấn 。易dị 言ngôn 精tinh 氣khí 為vi 物vật 。遊du 魂hồn 為vi 變biến 。是thị 說thuyết 輪luân 迴hồi 之chi 義nghĩa 否phủ/bĩ 。曰viết 未vị 可khả 據cứ 也dã 。輪luân 迴hồi 明minh 三tam 世thế 。儒nho 者giả 止chỉ 明minh 現hiện 在tại 。輪luân 迴hồi 明minh 六lục 道đạo 。儒nho 者giả 只chỉ 明minh 人nhân 道đạo 。故cố 儒nho 者giả 不bất 言ngôn 輪luân 迴hồi 。徧biến 考khảo 五ngũ 經kinh 諸chư 子tử 。俱câu 無vô 是thị 說thuyết 。唯duy 易dị 遊du 魂hồn 為vi 變biến 一nhất 語ngữ 似tự 之chi 。然nhiên 既ký 他tha 無vô 所sở 證chứng 。則tắc 亦diệc 未vị 可khả 強cường/cưỡng 解giải 。況huống 彼bỉ 下hạ 句cú 云vân 。是thị 故cố 知tri 鬼quỷ 神thần 之chi 情tình 狀trạng 。則tắc 不bất 過quá 言ngôn 人nhân 死tử 為vi 鬼quỷ 而nhi 已dĩ 。但đãn 人nhân 死tử 為vi 鬼quỷ 。情tình 狀trạng 可khả 知tri 。則tắc 言ngôn 死tử 後hậu 斷đoạn 滅diệt 者giả 。豈khởi 聖thánh 人nhân 之chi 意ý 哉tai 。

問vấn 。儒nho 家gia 言ngôn 死tử 後hậu 斷đoạn 滅diệt 。果quả 有hữu 據cứ 乎hồ 。曰viết 無vô 據cứ 也dã 。儒nho 家gia 所sở 論luận 。鼻tị 祖tổ 六lục 經kinh 。六lục 經kinh 但đãn 曰viết 人nhân 死tử 為vi 鬼quỷ 。且thả 俱câu 有hữu 在tại 天thiên 之chi 說thuyết 。故cố 祖tổ 廟miếu 有hữu 制chế 。春xuân 秋thu 有hữu 典điển 。雖tuy 曰viết 事sự 死tử 如như 生sanh 。所sở 以dĩ 盡tận 仁nhân 人nhân 孝hiếu 子tử 之chi 情tình 。亦diệc 未vị 可khả 遽cự 謂vị 泯mẫn 然nhiên 無vô 知tri 。歸quy 於ư 散tán 滅diệt 也dã 。及cập 左tả 氏thị 所sở 稱xưng 。神thần 化hóa 為vi 狐hồ 。死tử 後hậu 為vi 厲lệ 等đẳng 。則tắc 尤vưu 其kỳ 顯hiển 著trứ 者giả 也dã 。暨kỵ 後hậu 自tự 漢hán 以dĩ 來lai 。始thỉ 有hữu 死tử 後hậu 斷đoạn 滅diệt 之chi 論luận 。違vi 經kinh 背bối/bội 聖thánh 。自tự 逞sính 臆ức 說thuyết 。而nhi 世thế 俗tục 咸hàm 莫mạc 之chi 察sát 。爭tranh 引dẫn 為vi 據cứ 。則tắc 縛phược 於ư 童đồng 之chi 所sở 習tập 。而nhi 不bất 能năng 自tự 脫thoát 也dã 。悲bi 夫phu 。

或hoặc 曰viết 。造tạo 化hóa 之chi 機cơ 。生sanh 生sanh 不bất 息tức 。不bất 必tất 假giả 既ký 屈khuất 之chi 氣khí 。以dĩ 為vi 方phương 伸thân 之chi 氣khí 。故cố 再tái 生sanh 之chi 說thuyết 。似tự 不bất 可khả 信tín 。曰viết 造tạo 化hóa 之chi 生sanh 生sanh 不bất 息tức 者giả 氣khí 也dã 。豈khởi 假giả 既ký 屈khuất 之chi 氣khí 以dĩ 為vi 方phương 伸thân 之chi 氣khí 哉tai 。若nhược 夫phu 此thử 心tâm 之chi 靈linh 。則tắc 非phi 氣khí 也dã 。雖tuy 稟bẩm 氣khí 受thọ 形hình 。似tự 有hữu 成thành 壞hoại 。而nhi 妙diệu 體thể 恆hằng 堅kiên 。歷lịch 劫kiếp 不bất 變biến 。所sở 以dĩ 能năng 主chủ 張trương 造tạo 化hóa 。而nhi 稱xưng 為vi 最tối 靈linh 最tối 妙diệu 者giả 也dã 。若nhược 謂vị 一nhất 死tử 永vĩnh 滅diệt 。則tắc 同đồng 於ư 草thảo 木mộc 。豈khởi 可khả 謂vị 人nhân 心tâm 之chi 靈linh 。而nhi 與dữ 草thảo 木mộc 俱câu 盡tận 哉tai 。夫phu 人nhân 身thân 一nhất 天thiên 地địa 也dã 。天thiên 地địa 有hữu 成thành 壞hoại 。而nhi 為vi 天thiên 地địa 之chi 主chủ 宰tể 者giả 。未vị 嘗thường 滅diệt 也dã 。故cố 壞hoại 而nhi 復phục 成thành 。人nhân 身thân 有hữu 生sanh 死tử 。而nhi 為vi 人nhân 身thân 之chi 主chủ 宰tể 者giả 。未vị 嘗thường 滅diệt 也dã 。故cố 死tử 而nhi 復phục 生sanh 。斯tư 理lý 昭chiêu 昭chiêu 如như 此thử 。而nhi 人nhân 多đa 不bất 信tín 。乃nãi 以dĩ 上thượng 等đẳng 天thiên 地địa 之chi 身thân 。下hạ 同đồng 無vô 知tri 之chi 草thảo 木mộc 。亦diệc 可khả 怪quái 也dã 。

或hoặc 問vấn 。中trung 庸dong 言ngôn 喜hỷ 怒nộ 哀ai 樂nhạo/nhạc/lạc 之chi 未vị 發phát 。謂vị 之chi 中trung 。與dữ 吾ngô 釋thích 一nhất 念niệm 不bất 生sanh 之chi 說thuyết 相tương 近cận 否phủ/bĩ 。曰viết 非phi 也dã 。一nhất 念niệm 不bất 生sanh 者giả 。此thử 心tâm 用dụng 而nhi 常thường 寂tịch 。寂tịch 而nhi 常thường 用dụng 。祇kỳ 於ư 自tự 念niệm 上thượng 。常thường 離ly 諸chư 境cảnh 。不bất 因nhân 境cảnh 生sanh 念niệm 而nhi 已dĩ 。非phi 有hữu 未vị 發phát 已dĩ 發phát 之chi 辨biện 。及cập 為vi 性tánh 為vi 情tình 之chi 分phần 也dã 。

或hoặc 問vấn 。五ngũ 常thường 可khả 以dĩ 言ngôn 性tánh 否phủ/bĩ 。曰viết 就tựu 體thể 指chỉ 用dụng 。約ước 用dụng 歸quy 體thể 。故cố 以dĩ 五ngũ 常thường 言ngôn 性tánh 。而nhi 性tánh 實thật 非phi 五ngũ 常thường 也dã 。葢# 性tánh 乃nãi 一nhất 體thể 渾hồn 然nhiên 。本bổn 無vô 名danh 相tướng 。自tự 一nhất 理lý 隨tùy 緣duyên 。斯tư 有hữu 五ngũ 常thường 之chi 名danh 。如như 金kim 隨tùy 緣duyên 而nhi 為vi 鉼# 鐶hoàn 釵thoa 釧xuyến 。故cố 就tựu 體thể 以dĩ 言ngôn 用dụng 。則tắc 曰viết 金kim 之chi 中trung 具cụ 鉼# 鐶hoàn 釵thoa 釧xuyến 。或hoặc 約ước 用dụng 以dĩ 歸quy 體thể 。則tắc 曰viết 鉼# 鐶hoàn 釵thoa 釧xuyến 悉tất 是thị 金kim 。若nhược 直trực 指chỉ 金kim 之chi 本bổn 質chất 。則tắc 鉼# 鐶hoàn 釵thoa 釧xuyến 云vân 乎hồ 哉tai 。宋tống 儒nho 不bất 達đạt 此thử 理lý 。乃nãi 以dĩ 五ngũ 常thường 為vi 性tánh 。謂vị 性tánh 中trung 有hữu 此thử 五ngũ 者giả 之chi 分phần 別biệt 。故cố 其kỳ 言ngôn 曰viết 。儒nho 者giả 全toàn 體thể 中trung 有hữu 許hứa 多đa 道Đạo 理lý 。各các 各các 自tự 有hữu 分phân 別biệt 。有hữu 是thị 非phi 。降giáng/hàng 衷# 秉bỉnh 彝# 。無vô 不bất 各các 具cụ 此thử 理lý 。釋thích 則tắc 只chỉ 是thị 箇cá 渾hồn 崙lôn 底để 事sự 物vật 。無vô 分phân 別biệt 。無vô 是thị 非phi 。夫phu 謂vị 全toàn 體thể 中trung 有hữu 許hứa 多đa 道Đạo 理lý 者giả 。非phi 名danh 相tướng 而nhi 何hà 。不bất 知tri 理lý 無vô 名danh 也dã 。故cố 能năng 為vi 名danh 之chi 祖tổ 。理lý 無vô 相tướng 也dã 。故cố 能năng 為vi 相tương/tướng 之chi 宗tông 。若nhược 有hữu 墮đọa 於ư 名danh 相tướng 者giả 。皆giai 此thử 理lý 隨tùy 緣duyên 應ứng 用dụng 。因nhân 事sự 而nhi 立lập 其kỳ 名danh 。現hiện 其kỳ 相tương/tướng 者giả 也dã 。豈khởi 可khả 以dĩ 議nghị 其kỳ 本bổn 寂tịch 之chi 真chân 體thể 哉tai 。本bổn 寂tịch 之chi 真chân 體thể 。不bất 可khả 以dĩ 言ngôn 言ngôn 。不bất 可khả 以dĩ 識thức 識thức 。則tắc 一nhất 尚thượng 不bất 可khả 得đắc 。況huống 分phân 之chi 為vi 五ngũ 乎hồ 。性tánh 尚thượng 強cường/cưỡng 名danh 。況huống 名danh 之chi 為vi 仁nhân 義nghĩa 禮lễ 智trí 乎hồ 。故cố 以dĩ 仁nhân 義nghĩa 禮lễ 智trí 言ngôn 性tánh 者giả 。謬mậu 也dã 。

或hoặc 問vấn 。性tánh 既ký 不bất 可khả 以dĩ 仁nhân 義nghĩa 禮lễ 智trí 名danh 。則tắc 無vô 善thiện 無vô 惡ác 。性tánh 之chi 體thể 也dã 。有hữu 善thiện 有hữu 惡ác 。性tánh 之chi 用dụng 也dã 。善thiện 惡ác 均quân 之chi 出xuất 乎hồ 其kỳ 性tánh 。君quân 子tử 必tất 舍xá 惡ác 而nhi 從tùng 善thiện 何hà 哉tai 。曰viết 性tánh 雖tuy 無vô 善thiện 惡ác 。而nhi 順thuận 性tánh 者giả 必tất 善thiện 。逆nghịch 性tánh 者giả 必tất 惡ác 。惡ác 之chi 用dụng 起khởi 於ư 我ngã 執chấp 法pháp 執chấp 。善thiện 之chi 極cực 歸quy 於ư 無vô 思tư 無vô 為vi 。無vô 思tư 無vô 為vi 者giả 。順thuận 性tánh 之chi 道đạo 也dã 。我ngã 執chấp 法pháp 執chấp 者giả 。逆nghịch 性tánh 之chi 障chướng 也dã 。故cố 君quân 子tử 必tất 舍xá 執chấp 以dĩ 致trí 於ư 道đạo 。或hoặc 曰viết 。性tánh 非phi 五ngũ 常thường 中trung 無vô 定định 。則tắc 莾mãng 莾mãng 蕩đãng 蕩đãng 。何hà 以dĩ 應ứng 機cơ 而nhi 曲khúc 當đương 乎hồ 。曰viết 應ưng 物vật 有hữu 則tắc 。不bất 出xuất 一nhất 心tâm 。心tâm 虗hư 而nhi 靈linh 。心tâm 寂tịch 而nhi 妙diệu 。物vật 至chí 斯tư 應ưng 。無vô 不bất 炳bỉnh 然nhiên 。譬thí 之chi 鑑giám 空không 無vô 形hình 。萬vạn 形hình 所sở 以dĩ 現hiện 其kỳ 影ảnh 。衡hành 空không 無vô 物vật 。萬vạn 物vật 所sở 以dĩ 定định 其kỳ 平bình 。若nhược 使sử 鑑giám 衡hành 不bất 空không 。又hựu 安an 能năng 隨tùy 物vật 而nhi 曲khúc 當đương 哉tai 。

或hoặc 問vấn 。格cách 物vật 之chi 說thuyết 。曰viết 諸chư 儒nho 或hoặc 有hữu 訓huấn 格cách 為vi 正chánh 者giả 。謂vị 正chánh 其kỳ 意ý 之chi 動động 也dã 。夫phu 靈linh 心tâm 尚thượng 塞tắc 。則tắc 妄vọng 意ý 橫hoạnh/hoành 興hưng 。強cưỡng 欲dục 正chánh 之chi 。不bất 勝thắng 正chánh 矣hĩ 。或hoặc 有hữu 訓huấn 格cách 為vi 扞# 格cách 之chi 格cách 。訓huấn 物vật 為vi 物vật 欲dục 之chi 物vật 者giả 。謂vị 格cách 去khứ 其kỳ 物vật 欲dục 之chi 障chướng 。則tắc 元nguyên 明minh 自tự 彰chương 也dã 。夫phu 正chánh 見kiến 未vị 開khai 。理lý 欲dục 多đa 混hỗn 。認nhận 欲dục 為vi 理lý 。將tương 安an 去khứ 乎hồ 。或hoặc 有hữu 訓huấn 格cách 為vi 扞# 格cách 之chi 格cách 。訓huấn 物vật 為vi 一nhất 切thiết 外ngoại 物vật 者giả 。謂vị 屏bính 絕tuyệt 外ngoại 物vật 。則tắc 心tâm 不bất 受thọ 障chướng 也dã 。夫phu 事sự 理lý 不bất 二nhị 。內nội 外ngoại 無vô 間gian 。今kim 必tất 欲dục 去khứ 物vật 以dĩ 明minh 理lý 。是thị 撥bát 波ba 而nhi 求cầu 水thủy 。特đặc 偏thiên 枯khô 之chi 見kiến 耳nhĩ 。唯duy 晦hối 庵am 訓huấn 為vi 窮cùng 至chí 事sự 物vật 之chi 理lý 。庶thứ 幾kỷ 近cận 之chi 。但đãn 彼bỉ 所sở 謂vị 理lý 。特đặc 指chỉ 事sự 物vật 當đương 然nhiên 之chi 則tắc 。所sở 謂vị 窮cùng 理lý 。特đặc 逐trục 物vật 而nhi 窮cùng 其kỳ 當đương 然nhiên 之chi 則tắc 。是thị 此thử 理lý 乃nãi 名danh 言ngôn 之chi 所sở 及cập 。思tư 慮lự 之chi 所sở 到đáo 。益ích 增tăng 差sai 殊thù 之chi 見kiến 。不bất 達đạt 歸quy 源nguyên 之chi 路lộ 。求cầu 其kỳ 一nhất 旦đán 豁hoát 然nhiên 。果quả 能năng 之chi 乎hồ 。愚ngu 謂vị 格cách 物vật 者giả 。須tu 窮cùng 其kỳ 實thật 體thể 。直trực 徹triệt 根căn 宗tông 。易dị 所sở 謂vị 精tinh 義nghĩa 入nhập 神thần 也dã 。精tinh 義nghĩa 而nhi 至chí 於ư 入nhập 神thần 。則tắc 不bất 落lạc 義nghĩa 路lộ 。契khế 悟ngộ 亦diệc 忘vong 。形hình 化hóa 為vi 性tánh 。氣khí 化hóa 為vi 道đạo 。物vật 化hóa 為vi 心tâm 。靈linh 光quang 獨độc 露lộ 。迥huýnh 脫thoát 根căn 塵trần 。無vô 廣quảng 不bất 照chiếu 。無vô 微vi 不bất 燭chúc 。格cách 致trí 之chi 道đạo 。固cố 如như 是thị 也dã 。視thị 彼bỉ 區khu 區khu 推thôi 測trắc 於ư 形hình 迹tích 之chi 間gian 。又hựu 奚hề 啻# 爝# 火hỏa 之chi 與dữ 日nhật 月nguyệt 哉tai 。

至chí 一nhất 無vô 一nhất 。故cố 萬vạn 應ưng 而nhi 不bất 窮cùng 。真chân 空không 不bất 空không 。故cố 萬vạn 變biến 而nhi 靡mĩ 礙ngại 此thử 所sở 以dĩ 大đại 本bổn 立lập 而nhi 達đạt 道Đạo 行hạnh 也dã 。宋tống 儒nho 不bất 達đạt 此thử 理lý 。乃nãi 曰viết 。佛Phật 說thuyết 萬vạn 理lý 俱câu 空không 。吾ngô 儒nho 說thuyết 萬vạn 理lý 俱câu 實thật 。理lý 是thị 實thật 理lý 。他tha 卻khước 空không 了liễu 。所sở 以dĩ 大đại 本bổn 不bất 立lập 。彼bỉ 謂vị 萬vạn 理lý 俱câu 實thật 者giả 。乃nãi 指chỉ 事sự 物vật 當đương 然nhiên 之chi 則tắc 也dã 。此thử 當đương 然nhiên 之chi 則tắc 。有hữu 名danh 可khả 識thức 。有hữu 相tương/tướng 可khả 指chỉ 。故cố 曰viết 皆giai 實thật 。殊thù 不bất 知tri 理lý 在tại 己kỷ 。而nhi 不bất 在tại 物vật 。理lý 在tại 心tâm 。而nhi 不bất 在tại 事sự 。若nhược 事sự 物vật 之chi 則tắc 。乃nãi 此thử 理lý 妙diệu 應ưng 之chi 影ảnh 。因nhân 事sự 物vật 而nhi 受thọ 其kỳ 名danh 者giả 也dã 。倐thúc 忽hốt 變biến 遷thiên 。全toàn 無vô 實thật 體thể 。故cố 彼bỉ 謂vị 之chi 實thật 。吾ngô 謂vị 之chi 空không 。譬thí 之chi 水thủy 焉yên 。或hoặc 為vi 方phương 。或hoặc 為vi 圓viên 。或hoặc 為vi 曲khúc 。或hoặc 為vi 直trực 。莫mạc 不bất 因nhân 其kỳ 所sở 受thọ 之chi 器khí 而nhi 異dị 焉yên 。若nhược 夫phu 水thủy 之chi 性tánh 。則tắc 溼thấp 而nhi 已dĩ 。無vô 所sở 謂vị 方phương 圓viên 曲khúc 直trực 也dã 。故cố 方phương 圓viên 曲khúc 直trực 為vi 空không 。而nhi 溼thấp 性tánh 為vi 實thật 。今kim 執chấp 萬vạn 理lý 皆giai 實thật 。乃nãi 是thị 執chấp 方phương 圓viên 曲khúc 直trực 以dĩ 為vi 實thật 也dã 。豈khởi 不bất 謬mậu 哉tai 。又hựu 譬thí 之chi 月nguyệt 焉yên 。或hoặc 在tại 江giang 。或hoặc 在tại 河hà 。或hoặc 在tại 淮hoài 。或hoặc 在tại 漢hán 。莫mạc 不bất 皆giai 有hữu 圓viên 月nguyệt 。而nhi 月nguyệt 之chi 體thể 實thật 在tại 天thiên 也dã 。故cố 在tại 天thiên 者giả 為vi 實thật 。而nhi 在tại 江giang 河hà 淮hoài 漢hán 者giả 為vi 空không 。今kim 執chấp 萬vạn 理lý 皆giai 實thật 。乃nãi 是thị 執chấp 江giang 河hà 淮hoài 漢hán 之chi 月nguyệt 。以dĩ 為vi 實thật 也dã 。豈khởi 不bất 謬mậu 哉tai 宋tống 儒nho 因nhân 執chấp 此thử 理lý 為vi 實thật 。故cố 逐trục 物vật 以dĩ 窮cùng 之chi 。以dĩ 分phân 別biệt 之chi 妄vọng 心tâm 。測trắc 度độ 影ảnh 響hưởng 之chi 幻huyễn 境cảnh 。自tự 謂vị 物vật 可khả 格cách 。知tri 可khả 致trí 矣hĩ 。不bất 知tri 事sự 物vật 之chi 變biến 。機cơ 如như 閃thiểm 電điện 。事sự 物vật 之chi 賾trách 。紛phân 若nhược 塵trần 沙sa 。不bất 能năng 洞đỗng 其kỳ 根căn 源nguyên 。而nhi 區khu 區khu 逐trục 物vật 。能năng 盡tận 照chiếu 哉tai 。況huống 有hữu 能năng 分phân 別biệt 之chi 心tâm 。是thị 謂vị 人nhân 執chấp 。有hữu 所sở 分phân 別biệt 之chi 理lý 。是thị 謂vị 法pháp 執chấp 。二nhị 執chấp 並tịnh 與dữ 。眾chúng 咎cữu 斯tư 作tác 。雖tuy 勉miễn 強cường/cưỡng 為vi 善thiện 。而nhi 叛bạn 道đạo 愈dũ 遠viễn 矣hĩ 。嗚ô 呼hô 。宋tống 儒nho 失thất 本bổn 求cầu 末mạt 。認nhận 末mạt 為vi 本bổn 。其kỳ 顛điên 倒đảo 若nhược 此thử 。豈khởi 曰viết 大đại 本bổn 之chi 能năng 立lập 耶da 。

世thế 儒nho 謂vị 太thái 極cực 有hữu 動động 靜tĩnh 。是thị 以dĩ 太thái 極cực 為vi 有hữu 生sanh 也dã 。謂vị 五ngũ 常thường 為vi 性tánh 。是thị 以dĩ 性tánh 為vi 有hữu 相tương/tướng 也dã 。既ký 局cục 於ư 有hữu 。即tức 有hữu 人nhân 我ngã 。有hữu 美mỹ 惡ác 。有hữu 愛ái 憎tăng 。有hữu 去khứ 取thủ 。乃nãi 分phân 別biệt 而nhi 修tu 習tập 之chi 。以dĩ 歸quy 於ư 善thiện 。皆giai 生sanh 滅diệt 法pháp 耳nhĩ 。故cố 雖tuy 曰viết 無vô 思tư 。實thật 有hữu 思tư 也dã 。雖tuy 曰viết 無vô 為vi 。實thật 有hữu 為vi 也dã 。其kỳ 用dụng 止chỉ 可khả 以dĩ 奉phụng 天thiên 而nhi 治trị 人nhân 。未vị 可khả 以dĩ 離ly 人nhân 而nhi 入nhập 天thiên 。

老lão 莊trang 祖tổ 昔tích 之chi 無vô 。是thị 未vị 能năng 超siêu 無vô 也dã 。厭yếm 今kim 之chi 有hữu 。是thị 未vị 能năng 超siêu 有hữu 也dã 。見kiến 既ký 局cục 於ư 有hữu 無vô 。乃nãi 思tư 去khứ 今kim 之chi 有hữu 。歸quy 昔tích 之chi 無vô 。由do 是thị 墮đọa 肢chi 體thể 。黜truất 聰thông 明minh 。絕tuyệt 聖thánh 智trí 。棄khí 仁nhân 義nghĩa 。以dĩ 修tu 混hỗn 沌# 之chi 術thuật 。皆giai 生sanh 滅diệt 法pháp 耳nhĩ 。故cố 雖tuy 曰viết 無vô 思tư 。非phi 真chân 無vô 思tư 也dã 。雖tuy 曰viết 無vô 為vi 。非phi 真chân 無vô 為vi 也dã 。其kỳ 用dụng 。止chỉ 可khả 以dĩ 離ly 人nhân 而nhi 入nhập 天thiên 。未vị 可khả 以dĩ 離ly 天thiên 而nhi 入nhập 聖thánh 。

或hoặc 曰viết 。莊trang 生sanh 之chi 學học 。非phi 墮đọa 於ư 無vô 也dã 。其kỳ 言ngôn 曰viết 。有hữu 有hữu 也dã 者giả 。有hữu 無vô 也dã 者giả 。有hữu 未vị 始thỉ 有hữu 無vô 也dã 者giả 。有hữu 未vị 始thỉ 有hữu 夫phu 未vị 始thỉ 有hữu 無vô 也dã 者giả 。既ký 曰viết 。未vị 始thỉ 有hữu 夫phu 未vị 始thỉ 有hữu 無vô 。則tắc 超siêu 於ư 有hữu 無vô 矣hĩ 。非phi 真chân 性tánh 而nhi 何hà 哉tai 。曰viết 非phi 也dã 。莊trang 生sanh 不bất 能năng 離ly 有hữu 無vô 之chi 見kiến 。故cố 窮cùng 有hữu 以dĩ 入nhập 無vô 。窮cùng 無vô 以dĩ 入nhập 無vô 無vô 。窮cùng 無vô 無vô 以dĩ 入nhập 無vô 無vô 亦diệc 無vô 。雖tuy 能năng 深thâm 入nhập 重trọng/trùng 玄huyền 。而nhi 總tổng 之chi 捨xả 有hữu 取thủ 無vô 。認nhận 無vô 之chi 極cực 者giả 為vi 至chí 。是thị 終chung 不bất 能năng 出xuất 無vô 也dã 。故cố 其kỳ 言ngôn 曰viết 。未vị 始thỉ 有hữu 物vật 者giả 。至chí 矣hĩ 盡tận 矣hĩ 。不bất 可khả 加gia 矣hĩ 。非phi 局cục 於ư 無vô 而nhi 何hà 。且thả 論luận 性tánh 而nhi 必tất 索sách 之chi 於ư 未vị 形hình 未vị 氣khí 之chi 先tiên 。則tắc 必tất 失thất 之chi 於ư 已dĩ 形hình 已dĩ 氣khí 之chi 後hậu 。是thị 偏thiên 認nhận 寂tịch 寞mịch 者giả 為vi 性tánh 也dã 。非phi 局cục 於ư 無vô 而nhi 何hà 。或hoặc 曰viết 。莊trang 生sanh 非phi 以dĩ 寂tịch 寞mịch 為vi 性tánh 也dã 。彼bỉ 推thôi 極cực 於ư 未vị 始thỉ 有hữu 物vật 之chi 先tiên 者giả 。以dĩ 無vô 物vật 之chi 先tiên 。性tánh 體thể 始thỉ 見kiến 耳nhĩ 。曰viết 悟ngộ 性tánh 者giả 。物vật 即tức 是thị 性tánh 。何hà 妨phương 見kiến 於ư 有hữu 物vật 之chi 後hậu 。雖tuy 有hữu 物vật 未vị 始thỉ 有hữu 物vật 也dã 。迷mê 性tánh 者giả 。性tánh 即tức 成thành 物vật 。何hà 能năng 窮cùng 於ư 無vô 物vật 之chi 先tiên 。雖tuy 無vô 物vật 是thị 亦diệc 物vật 也dã 。譬thí 之chi 鏡kính 焉yên 。鏡kính 之chi 體thể 非phi 影ảnh 也dã 。影ảnh 之chi 體thể 即tức 鏡kính 也dã 。智trí 者giả 即tức 影ảnh 以dĩ 識thức 鏡kính 。識thức 鏡kính 則tắc 不bất 論luận 影ảnh 之chi 有hữu 無vô 矣hĩ 。迷mê 者giả 執chấp 影ảnh 以dĩ 為vi 鏡kính 。或hoặc 聞văn 影ảnh 之chi 非phi 鏡kính 也dã 。則tắc 執chấp 無vô 影ảnh 以dĩ 為vi 鏡kính 。或hoặc 聞văn 無vô 影ảnh 之chi 亦diệc 非phi 鏡kính 也dã 。則tắc 更cánh 執chấp 無vô 影ảnh 之chi 前tiền 以dĩ 為vi 鏡kính 。若nhược 是thị 可khả 以dĩ 得đắc 鏡kính 乎hồ 。莊trang 生sanh 之chi 說thuyết 。大đại 率suất 類loại 是thị 。故cố 曰viết 。局cục 於ư 無vô 而nhi 已dĩ 。

或hoặc 曰viết 。莊trang 生sanh 非phi 以dĩ 寂tịch 寞mịch 為vi 性tánh 也dã 。所sở 以dĩ 必tất 推thôi 極cực 於ư 未vị 始thỉ 有hữu 物vật 之chi 先tiên 者giả 。乃nãi 窮cùng 萬vạn 化hóa 之chi 所sở 自tự 出xuất 。是thị 即tức 所sở 謂vị 性tánh 也dã 。曰viết 萬vạn 化hóa 根căn 源nguyên 。不bất 出xuất 一nhất 心tâm 。故cố 曰viết 。三tam 界giới 唯duy 心tâm 。萬vạn 法pháp 唯duy 識thức 。今kim 求cầu 之chi 未vị 始thỉ 有hữu 物vật 之chi 先tiên 。則tắc 愈dũ 求cầu 而nhi 愈dũ 遠viễn 矣hĩ 。夫phu 未vị 始thỉ 有hữu 物vật 之chi 先tiên 。乃nãi 前tiền 劫kiếp 之chi 末mạt 。空không 劫kiếp 是thị 也dã 。此thử 界giới 雖tuy 絕tuyệt 無vô 形hình 相tướng 。而nhi 一nhất 氣khí 渾hồn 淪luân 。默mặc 運vận 不bất 息tức 。從tùng 微vi 至chí 著trước 。生sanh 地địa 生sanh 天thiên 。老lão 莊trang 即tức 此thử 空không 界giới 。名danh 之chi 曰viết 虗hư 無vô 。亦diệc 名danh 之chi 曰viết 無vô 極cực 。即tức 此thử 一nhất 氣khí 。名danh 之chi 曰viết 太thái 極cực 。亦diệc 名danh 之chi 曰viết 太thái 乙ất 。謂vị 天thiên 地địa 生sanh 於ư 一nhất 氣khí 。謂vị 一nhất 氣khí 生sanh 於ư 空không 界giới 。遂toại 執chấp 此thử 空không 。以dĩ 為vi 萬vạn 化hóa 之chi 根căn 源nguyên 。一nhất 真chân 之chi 實thật 性tánh 也dã 。殊thù 不bất 知tri 此thử 空không 。從tùng 前tiền 壞hoại 劫kiếp 而nhi 成thành 。是thị 有hữu 生sanh 也dã 。天thiên 地địa 既ký 生sanh 之chi 後hậu 。遂toại 失thất 其kỳ 空không 。是thị 有hữu 滅diệt 也dã 。有hữu 生sanh 有hữu 滅diệt 。一nhất 幻huyễn 妄vọng 法pháp 耳nhĩ 。安an 得đắc 為vi 萬vạn 化hóa 之chi 根căn 源nguyên 乎hồ 。又hựu 此thử 一nhất 氣khí 。非phi 生sanh 於ư 空không 也dã 。乃nãi 從tùng 無vô 始thỉ 劫kiếp 來lai 。生sanh 生sanh 不bất 息tức 。闔hạp 闢tịch 不bất 窮cùng 者giả 也dã 。學học 人nhân 若nhược 能năng 於ư 此thử 。達đạt 其kỳ 生sanh 生sanh 之chi 本bổn 。則tắc 三tam 界giới 萬vạn 法pháp 。實thật 非phi 他tha 物vật 。今kim 古cổ 可khả 以dĩ 一nhất 貫quán 。有hữu 無vô 可khả 以dĩ 不bất 二nhị 。今kim 莊trang 生sanh 乃nãi 謂vị 氣khí 生sanh 於ư 空không 。則tắc 失thất 之chi 遠viễn 矣hĩ 。故cố 曰viết 。認nhận 寂tịch 寞mịch 為vi 性tánh 者giả 也dã 。

宋tống 儒nho 曰viết 。庚canh 桑tang 子tử 一nhất 篇thiên 。都đô 是thị 禪thiền 。其kỳ 他tha 篇thiên 亦diệc 有hữu 禪thiền 語ngữ 。但đãn 此thử 篇thiên 首thủ 尾vĩ 都đô 是thị 。嗚ô 呼hô 此thử 宋tống 儒nho 之chi 所sở 謂vị 禪thiền 也dã 。豈khởi 識thức 禪thiền 哉tai 。夫phu 莊trang 生sanh 之chi 學học 。自tự 謂vị 窮cùng 玄huyền 極cực 妙diệu 。而nhi 要yếu 其kỳ 旨chỉ 歸quy 。不bất 過quá 安an 於ư 虗hư 無vô 自tự 然nhiên 。以dĩ 為vi 極cực 致trí 。夫phu 道đạo 超siêu 有hữu 無vô 。離ly 於ư 四tứ 句cú 。則tắc 言ngôn 虗hư 無vô 者giả 。非phi 道đạo 也dã 。乃nãi 其kỳ 境cảnh 也dã 。彼bỉ 欲dục 習tập 虗hư 無vô 以dĩ 合hợp 於ư 道đạo 。而nhi 虗hư 無vô 翻phiên 為vi 窠khòa 臼cữu 矣hĩ 。道đạo 無vô 有hữu 自tự 。云vân 何hà 有hữu 然nhiên 。隨tùy 緣duyên 而nhi 然nhiên 。然nhiên 而nhi 非phi 自tự 。則tắc 言ngôn 自tự 然nhiên 者giả 。非phi 道đạo 也dã 。乃nãi 其kỳ 機cơ 也dã 。彼bỉ 欲dục 習tập 自tự 然nhiên 以dĩ 合hợp 於ư 道đạo 。而nhi 自tự 然nhiên 翻phiên 為vi 桎trất 梏cốc 矣hĩ 。此thử 莊trang 生sanh 之chi 所sở 以dĩ 為vi 外ngoại 學học 也dã 。若nhược 吾ngô 釋thích 之chi 學học 則tắc 不bất 然nhiên 不bất 以dĩ 有hữu 心tâm 取thủ 。不bất 以dĩ 無vô 心tâm 合hợp 。其kỳ 要yếu 在tại 圓viên 悟ngộ 一nhất 心tâm 而nhi 已dĩ 。悟ngộ 此thử 一nhất 心tâm 。則tắc 主chủ 宰tể 在tại 神thần 機cơ 之chi 先tiên 。不bất 必tất 言ngôn 順thuận 其kỳ 自tự 然nhiên 也dã 。運vận 用dụng 在tại 有hữu 無vô 之chi 表biểu 。不bất 必tất 言ngôn 返phản 於ư 虗hư 無vô 也dã 。聰thông 無vô 不bất 聞văn 。而nhi 非phi 駢biền 於ư 聰thông 也dã 。明minh 無vô 不bất 照chiếu 。而nhi 非phi 枝chi 於ư 明minh 也dã 。智trí 無vô 不bất 知tri 。而nhi 非phi 傷thương 於ư 鑿tạc 也dã 。聖thánh 無vô 不bất 通thông 。而nhi 非phi 淫dâm 於ư 藝nghệ 也dã 。豈khởi 局cục 局cục 然nhiên 守thủ 其kỳ 昏hôn 默mặc 。一nhất 以dĩ 是thị 終chung 云vân 乎hồ 哉tai 。

宋tống 儒nho 曰viết 。佛Phật 氏thị 將tương 老lão 莊trang 文văn 飾sức 其kỳ 教giáo 。此thử 宋tống 儒nho 之chi 妄vọng 也dã 。彼bỉ 老lão 莊trang 以dĩ 太thái 極cực 之chi 先tiên 為vi 無vô 。以dĩ 太thái 極cực 之chi 後hậu 為vi 有hữu 。以dĩ 無vô 為vi 是thị 。以dĩ 有hữu 為vi 非phi 。則tắc 有hữu 無vô 之chi 見kiến 未vị 消tiêu 。是thị 非phi 之chi 情tình 未vị 泯mẫn 。即tức 此thử 便tiện 為vi 輪luân 迴hồi 之chi 根căn 。虗hư 妄vọng 之chi 本bổn 。而nhi 況huống 欣hân 之chi 厭yếm 之chi 。取thủ 之chi 舍xá 之chi 乎hồ 雖tuy 自tự 謂vị 遊du 虗hư 合hợp 漠mạc 。體thể 道đạo 之chi 極cực 。而nhi 墮đọa 於ư 虗hư 無vô 之chi 獄ngục 。縛phược 於ư 自tự 然nhiên 之chi 韁# 。因nhân 成thành 有hữu 為vi 。果quả 招chiêu 有hữu 漏lậu 。以dĩ 之chi 擬nghĩ 禪thiền 。不bất 猶do 河hà 伯bá 之chi 望vọng 海hải 若nhược 哉tai 。宋tống 儒nho 乃nãi 謂vị 佛Phật 氏thị 將tương 老lão 莊trang 文văn 飾sức 其kỳ 教giáo 。則tắc 何hà 其kỳ 敢cảm 於ư 誣vu 佛Phật 也dã 。且thả 佛Phật 說thuyết 諸chư 經kinh 。俱câu 在tại 老lão 莊trang 之chi 先tiên 。豈khởi 佛Phật 先tiên 取thủ 老lão 莊trang 文văn 飾sức 之chi 歟# 。自tự 漢hán 以dĩ 來lai 。諸chư 經kinh 迭điệt 至chí 。文văn 雖tuy 由do 譯dịch 。義nghĩa 實thật 出xuất 梵Phạm 。豈khởi 譯dịch 師sư 自tự 取thủ 老lão 莊trang 文văn 飾sức 之chi 歟# 。譯dịch 經kinh 院viện 內nội 。羣quần 英anh 畢tất 集tập 。有hữu 譯dịch 語ngữ 者giả 。有hữu 筆bút 授thọ 者giả 。有hữu 證chứng 義nghĩa 者giả 。豈khởi 容dung 一nhất 人nhân 私tư 取thủ 老lão 莊trang 文văn 飾sức 之chi 歟# 。一nhất 經kinh 梵Phạm 本bổn 。或hoặc 更cánh 數số 譯dịch 。有hữu 前tiền 師sư 之chi 略lược 。後hậu 師sư 得đắc 據cứ 梵Phạm 本bổn 而nhi 詳tường 之chi 。前tiền 師sư 之chi 悞ngộ 。後hậu 師sư 得đắc 據cứ 梵Phạm 本bổn 而nhi 正chánh 之chi 。豈khởi 容dung 一nhất 時thời 妄vọng 取thủ 老lão 莊trang 文văn 飾sức 之chi 歟# 。但đãn 譯dịch 梵Phạm 成thành 華hoa 。必tất 用dụng 此thử 方phương 言ngôn 句cú 。而nhi 此thử 方phương 談đàm 道đạo 之chi 書thư 。老lão 莊trang 為vi 最tối 。故cố 多đa 取thủ 其kỳ 文văn 。而nhi 意ý 義nghĩa 甚thậm 殊thù 。不bất 可khả 不bất 察sát 。如như 老lão 莊trang 言ngôn 無vô 為vi 。我ngã 佛Phật 亦diệc 言ngôn 無vô 為vi 。老lão 莊trang 言ngôn 無vô 己kỷ 。我ngã 佛Phật 亦diệc 言ngôn 無vô 己kỷ 。老lão 莊trang 言ngôn 道Đạo 德đức 。我ngã 佛Phật 亦diệc 言ngôn 道Đạo 德đức 。詎cự 可khả 比tỉ 而nhi 同đồng 之chi 哉tai 。

昔tích 惠huệ 子tử 造tạo 指chỉ 物vật 論luận 。強cường/cưỡng 辯biện 以dĩ 齊tề 萬vạn 物vật 。莊trang 子tử 非phi 之chi 。乃nãi 作tác 齊tề 物vật 論luận 。其kỳ 旨chỉ 在tại 舍xá 己kỷ 而nhi 因nhân 物vật 。則tắc 物vật 自tự 參tham 差sai 。我ngã 自tự 齊tề 平bình 矣hĩ 。此thử 莊trang 子tử 近cận 道đạo 之chi 論luận 也dã 。然nhiên 惜tích 未vị 能năng 竟cánh 其kỳ 旨chỉ 。夫phu 物vật 之chi 不bất 齊tề 者giả 。妄vọng 形hình 也dã 。見kiến 物vật 之chi 不bất 齊tề 者giả 。妄vọng 情tình 也dã 。以dĩ 理lý 破phá 情tình 。則tắc 無vô 不bất 齊tề 之chi 見kiến 。以dĩ 性tánh 奪đoạt 形hình 。則tắc 無vô 不bất 齊tề 之chi 形hình 。譬thí 如như 陶đào 家gia 。取thủ 土thổ/độ 作tác 種chủng 種chủng 器khí 。迷mê 者giả 執chấp 器khí 之chi 形hình 。則tắc 萬vạn 狀trạng 乃nãi 分phần/phân 。智trí 者giả 達đạt 器khí 之chi 質chất 。則tắc 實thật 唯duy 一nhất 土thổ/độ 耳nhĩ 。今kim 徒đồ 欲dục 舍xá 己kỷ 。而nhi 己kỷ 之chi 情tình 未vị 破phá 。徒đồ 欲dục 因nhân 物vật 。而nhi 物vật 之chi 形hình 未vị 虗hư 。安an 得đắc 為vi 究cứu 竟cánh 之chi 論luận 哉tai 。

莊trang 生sanh 安an 時thời 處xứ 順thuận 。視thị 生sanh 死tử 為vi 一nhất 條điều 。能năng 齊tề 生sanh 死tử 而nhi 已dĩ 。未vị 能năng 忘vong 生sanh 死tử 也dã 。未vị 能năng 忘vong 生sanh 死tử 。又hựu 安an 能năng 無vô 生sanh 死tử 哉tai 。其kỳ 言ngôn 曰viết 。父phụ 母mẫu 於ư 子tử 。東đông 西tây 南nam 北bắc 。唯duy 命mạng 之chi 從tùng 。陰âm 陽dương 於ư 人nhân 。不bất 啻# 父phụ 母mẫu 。彼bỉ 近cận 吾ngô 死tử 。而nhi 我ngã 不bất 聽thính 。我ngã 則tắc 悍hãn 矣hĩ 。彼bỉ 何hà 罪tội 焉yên 。是thị 知tri 其kỳ 不bất 可khả 逆nghịch 而nhi 安an 之chi 也dã 。其kỳ 能năng 忘vong 生sanh 死tử 乎hồ 。若nhược 吾ngô 釋thích 之chi 學học 則tắc 不bất 然nhiên 。一nhất 真chân 恆hằng 寂tịch 。生sanh 而nhi 無vô 生sanh 也dã 。妙diệu 體thể 常thường 存tồn 。死tử 而nhi 無vô 死tử 也dã 。生sanh 乃nãi 幻huyễn 生sanh 。生sanh 即tức 不bất 生sanh 也dã 。死tử 亦diệc 幻huyễn 死tử 。死tử 即tức 不bất 死tử 也dã 。夫phu 如như 是thị 直trực 謂vị 之chi 無vô 生sanh 死tử 可khả 也dã 。豈khởi 但đãn 曰viết 人nhân 之chi 不bất 能năng 勝thắng 天thiên 也dã 。而nhi 安an 之chi 哉tai 。

問vấn 。經kinh 言ngôn 眾chúng 生sanh 界giới 起khởi 於ư 無vô 明minh 。若nhược 無vô 明minh 未vị 起khởi 。則tắc 渾hồn 然nhiên 一nhất 真chân 。無vô 諸chư 眾chúng 生sanh 世thế 界giới 乎hồ 。曰viết 。經kinh 約ước 理lý 而nhi 究cứu 其kỳ 所sở 從tùng 。謂vị 依y 正chánh 二nhị 報báo 。由do 業nghiệp 而nhi 有hữu 。業nghiệp 由do 無vô 明minh 而nhi 有hữu 。無vô 明minh 依y 真Chân 如Như 而nhi 有hữu 。然nhiên 無vô 明minh 實thật 無vô 始thỉ 起khởi 之chi 時thời 。經Kinh 云vân 。妄vọng 原nguyên 無vô 始thỉ 是thị 也dã 。問vấn 妄vọng 既ký 無vô 始thỉ 則tắc 是thị 本bổn 來lai 有hữu 妄vọng 乎hồ 。曰viết 。真chân 之chi 與dữ 妄vọng 。二nhị 俱câu 無vô 始thỉ 。而nhi 真chân 體thể 不bất 變biến 。妄vọng 體thể 全toàn 虗hư 。故cố 曰viết 。本bổn 來lai 無vô 妄vọng 。又hựu 妄vọng 依y 真chân 有hữu 。不bất 可khả 謂vị 真chân 依y 妄vọng 有hữu 。如như 炷chú 與dữ 光quang 。雖tuy 無vô 前tiền 後hậu 。而nhi 光quang 必tất 依y 炷chú 有hữu 。故cố 曰viết 。本bổn 來lai 無vô 妄vọng 。

問vấn 。真Chân 如Như 一nhất 而nhi 已dĩ 。何hà 以dĩ 分phân 為vi 諸chư 眾chúng 生sanh 。曰viết 。有hữu 分phần/phân 未vị 分phần/phân 者giả 。局cục 於ư 形hình 者giả 也dã 。真Chân 如Như 超siêu 於ư 形hình 矣hĩ 。有hữu 一nhất 不bất 一nhất 者giả 。囿# 於ư 數số 者giả 也dã 。真Chân 如Như 超siêu 於ư 數số 矣hĩ 。豈khởi 有hữu 時thời 為vi 一nhất 統thống 體thể 之chi 真Chân 如Như 。有hữu 時thời 為vi 各các 具cụ 之chi 真Chân 如Như 哉tai 。葢# 眾chúng 生sanh 各các 具cụ 者giả 。即tức 具cụ 此thử 法Pháp 界Giới 之chi 全toàn 體thể 。法Pháp 界Giới 全toàn 體thể 者giả 。即tức 全toàn 此thử 眾chúng 生sanh 之chi 各các 具cụ 。就tựu 其kỳ 不bất 變biến 之chi 體thể 而nhi 言ngôn 之chi 。未vị 嘗thường 異dị 也dã 。就tựu 其kỳ 隨tùy 緣duyên 之chi 用dụng 而nhi 言ngôn 之chi 。未vị 嘗thường 同đồng 也dã 。體thể 不bất 離ly 用dụng 。同đồng 而nhi 異dị 也dã 。用dụng 不bất 離ly 體thể 。異dị 而nhi 同đồng 也dã 。無vô 始thỉ 以dĩ 來lai 。本bổn 自tự 如như 是thị 。而nhi 求cầu 其kỳ 何hà 以dĩ 分phần/phân 。果quả 可khả 得đắc 乎hồ 。

空không 谷cốc 隆long 。作tác 尚thượng 直trực 編biên 。中trung 間gian 謂vị 宋tống 儒nho 之chi 學học 。皆giai 出xuất 於ư 釋thích 。今kim 諸chư 儒nho 之chi 書thư 具cụ 在tại 。果quả 得đắc 之chi 於ư 釋thích 乎hồ 。若nhược 謂vị 諸chư 儒nho 之chi 所sở 得đắc 。即tức 釋Thích 氏thị 之chi 道đạo 。則tắc 非phi 獨độc 不bất 知tri 儒nho 。且thả 自tự 不bất 知tri 釋thích 矣hĩ 。如như 太thái 極cực 一nhất 圖đồ 。彼bỉ 謂vị 得đắc 之chi 於ư 釋Thích 氏thị 。夫phu 太thái 極cực 圖đồ 。原nguyên 是thị 儒nho 家gia 要yếu 旨chỉ 。釋Thích 氏thị 得đắc 而nhi 藏tạng 之chi 。轉chuyển 授thọ 濂# 溪khê 。則tắc 濂# 溪khê 正chánh 獲hoạch 其kỳ 家gia 之chi 故cố 物vật 。豈khởi 為vi 竊thiết 我ngã 釋thích 之chi 學học 哉tai 。如như 伊y 川xuyên 見kiến 僧Tăng 出xuất 堂đường 。歎thán 曰viết 。三tam 代đại 禮lễ 樂nhạo/nhạc/lạc 。盡tận 在tại 此thử 矣hĩ 。此thử 乃nãi 伊y 川xuyên 因nhân 見kiến 僧Tăng 而nhi 自tự 見kiến 其kỳ 禮lễ 樂nhạo/nhạc/lạc 。豈khởi 為vi 竊thiết 我ngã 釋thích 之chi 學học 哉tai 。即tức 謂vị 其kỳ 著trước 述thuật 之chi 語ngữ 。間gian 用dụng 內nội 典điển 。似tự 得đắc 之chi 於ư 釋thích 。不bất 知tri 文văn 同đồng 而nhi 理lý 實thật 迥huýnh 別biệt 。若nhược 執chấp 此thử 以dĩ 為vi 儒nho 出xuất 於ư 釋thích 。則tắc 釋thích 典điển 用dụng 儒nho 語ngữ 為vi 尤vưu 多đa 。亦diệc 將tương 謂vị 釋thích 出xuất 於ư 儒nho 乎hồ 。至chí 於ư 力lực 詆# 晦hối 庵am 。事sự 無vô 實thật 據cứ 。不bất 過quá 私tư 揣đoàn 其kỳ 意ý 。而nhi 曲khúc 指chỉ 其kỳ 瑕hà 。語ngữ 激kích 而nhi 誣vu 。非phi 平bình 心tâm 之chi 論luận 也dã 。空không 谷cốc 之chi 所sở 養dưỡng 可khả 知tri 矣hĩ 。

佛Phật 氏thị 論luận 性tánh 。多đa 以dĩ 知tri 覺giác 言ngôn 之chi 。然nhiên 所sở 謂vị 知tri 覺giác 者giả 。乃nãi 靈linh 光quang 獨độc 露lộ 。迥huýnh 脫thoát 根căn 塵trần 。無vô 待đãi 而nhi 知tri 覺giác 者giả 也dã 。陽dương 明minh 倡xướng 良lương 知tri 之chi 說thuyết 。則tắc 知tri 待đãi 境cảnh 起khởi 。境cảnh 滅diệt 知tri 亡vong 。豈khởi 實thật 性tánh 之chi 光quang 乎hồ 。程# 朱chu 論luận 性tánh 。直trực 以dĩ 理lý 言ngôn 之chi 。謂vị 知tri 覺giác 乃nãi 心tâm 。心tâm 中trung 所sở 具cụ 之chi 理lý 為vi 性tánh 。發phát 之chi 於ư 四tứ 端đoan 為vi 情tình 。陽dương 明minh 之chi 良lương 知tri 正chánh 情tình 也dã 。即tức 欲dục 深thâm 觀quán 之chi 。則tắc 此thử 情tình 將tương 動động 未vị 動động 之chi 間gian 。有hữu 靈linh 靈linh 不bất 昧muội 。非phi 善thiện 非phi 惡ác 者giả 。正chánh 心tâm 也dã 。豈khởi 實thật 性tánh 之chi 理lý 乎hồ 。大đại 都đô 陽dương 明minh 之chi 學học 。主chủ 之chi 以dĩ 儒nho 。而nhi 益ích 之chi 以dĩ 禪thiền 。故cố 覺giác 其kỳ 精tinh 深thâm 敏mẫn 妙diệu 。驚kinh 駭hãi 世thế 俗tục 。而nhi 不bất 知tri 止chỉ 坐tọa 此thử 昭chiêu 昭chiêu 靈linh 靈linh 之chi 中trung 。此thử 昭chiêu 昭chiêu 靈linh 靈linh 者giả 。乃nãi 晦hối 庵am 已dĩ 揀giản 之chi 砂sa 。而nhi 釋Thích 氏thị 深thâm 呵ha 為vi 生sanh 死tử 本bổn 者giả 也dã 。乃nãi 以dĩ 之chi 睥# 睨# 今kim 古cổ 。誇khoa 為vi 獨độc 得đắc 。不bất 亦diệc 謬mậu 乎hồ 。

龍long 溪khê 近cận 溪khê 二nhị 老lão 。講giảng 陽dương 明minh 之chi 學học 。而nhi 多đa 用dụng 禪thiền 語ngữ 。非phi 有hữu 得đắc 於ư 禪thiền 。乃nãi 以dĩ 儒nho 解giải 禪thiền 也dã 。以dĩ 儒nho 解giải 禪thiền 。禪thiền 安an 得đắc 不bất 儒nho 哉tai 。然nhiên 自tự 為vi 他tha 家gia 語ngữ 。無vô 足túc 怪quái 者giả 。至chí 卓trác 吾ngô 乃nãi 謂vị 二nhị 老lão 之chi 學học 。可khả 當đương 別biệt 傳truyền 之chi 旨chỉ 。凡phàm 為vi 僧Tăng 者giả 。案án 頭đầu 不bất 宜nghi 少thiểu 此thử 書thư 。此thử 何hà 異dị 喚hoán 鐘chung 作tác 甕úng 乎hồ 。昔tích 人nhân 借tá 禪thiền 語ngữ 以dĩ 益ích 道đạo 學học 。今kim 人nhân 反phản 借tá 儒nho 語ngữ 以dĩ 當đương 宗tông 乘thừa 。大Đại 道Đạo 不bất 明minh 。羣quần 盲manh 相tương/tướng 惑hoặc 。吾ngô 不bất 知tri 冥minh 冥minh 之chi 何hà 時thời 旦đán 也dã 。

宗tông 門môn 語ngữ 。如như 盤bàn 中trung 珠châu 。宛uyển 轉chuyển 橫hoạnh/hoành 斜tà 。衝xung 突đột 無vô 常thường 。未vị 可khả 捉tróc 摩ma 。豈khởi 容dung 註chú 釋thích 。近cận 見kiến 二nhị 三tam 大đại 匠tượng 。多đa 引dẫn 宗tông 註chú 教giáo 。引dẫn 教giáo 註chú 宗tông 。祖tổ 師sư 心tâm 印ấn 。委ủy 於ư 荒hoang 坵# 矣hĩ 。或hoặc 問vấn 宗tông 是thị 佛Phật 心tâm 。教giáo 是thị 佛Phật 語ngữ 。何hà 故cố 不bất 許hứa 相tương 通thông 。曰viết 。宗tông 教giáo 一nhất 理lý 。豈khởi 不bất 相tương 通thông 。明minh 宗tông 而nhi 背bối/bội 教giáo 。即tức 同đồng 魔ma 說thuyết 。演diễn 教giáo 而nhi 迷mê 宗tông 。止chỉ 成thành 戲hí 論luận 。要yếu 在tại 聞văn 言ngôn 悟ngộ 旨chỉ 。切thiết 休hưu 滯trệ 語ngữ 生sanh 情tình 。非phi 獨độc 宗tông 門môn 語ngữ 不bất 可khả 指chỉ 註chú 。而nhi 依y 經kinh 解giải 義nghĩa 亦diệc 名danh 佛Phật 冤oan 矣hĩ 。

佛Phật 語ngữ 精tinh 微vi 廣quảng 大đại 。不bất 可khả 測trắc 識thức 。即tức 使sử 地địa 上thượng 聖thánh 人nhân 。分phần/phân 座tòa 演diễn 說thuyết 。人nhân 人nhân 各các 殊thù 。難nan 有hữu 一nhất 人nhân 得đắc 佛Phật 密mật 意ý 。雖tuy 不bất 得đắc 佛Phật 密mật 意ý 。要yếu 皆giai 不bất 違vi 於ư 佛Phật 。故cố 疏sớ/sơ 經kinh 者giả 。不bất 妨phương 各các 出xuất 一nhất 見kiến 。互hỗ 相tương 發phát 明minh 。要yếu 在tại 綱cương 宗tông 不bất 失thất 。不bất 違vi 於ư 佛Phật 而nhi 已dĩ 。豈khởi 必tất 古cổ 之chi 為vi 非phi 。今kim 之chi 為vi 是thị 。人nhân 之chi 為vi 非phi 。我ngã 之chi 為vi 是thị 哉tai 。唐đường 宋tống 弘hoằng 經kinh 大Đại 士Sĩ 分phần/phân 疏sớ/sơ 諸chư 經kinh 。其kỳ 傳truyền 至chí 今kim 日nhật 者giả 。雖tuy 未vị 必tất 其kỳ 合hợp 佛Phật 意ý 與dữ 否phủ/bĩ 。而nhi 考khảo 其kỳ 大đại 旨chỉ 。皆giai 所sở 謂vị 不bất 違vi 於ư 佛Phật 者giả 也dã 。初sơ 學học 之chi 士sĩ 。借tá 之chi 以dĩ 為vi 階giai 為vi 梯thê 。亦diệc 何hà 不bất 可khả 。第đệ 深thâm 造tạo 神thần 理lý 。顧cố 其kỳ 人nhân 何hà 如như 耳nhĩ 。國quốc 朝triêu 嘉gia 隆long 以dĩ 前tiền 。治trị 經kinh 者giả 類loại 皆giai 膠giao 守thủ 古cổ 註chú 。不bất 敢cảm 旁bàng 視thị 。如như 生sanh 盲manh 倚ỷ 杖trượng 。一nhất 步bộ 難nan 捨xả 。其kỳ 陋lậu 不bất 足túc 觀quán 也dã 。萬vạn 曆lịch 間gian 。雪tuyết 浪lãng 起khởi 而nhi 振chấn 之chi 。盡tận 罷bãi 諸chư 疏sớ/sơ 。獨độc 演diễn 經kinh 文văn 。遂toại 為vi 講giảng 中trung 一nhất 快khoái 。然nhiên 而nhi 輕khinh 狂cuồng 之chi 士sĩ 。強cưỡng 欲dục 效hiệu 顰tần 。妄vọng 逞sính 胸hung 臆ức 。率suất 爾nhĩ 災tai 木mộc 。其kỳ 違vi 經kinh 叛bạn 聖thánh 之chi 害hại 。豈khởi 止chỉ 於ư 陋lậu 而nhi 已dĩ 哉tai 。

少thiểu 室thất 心tâm 印ấn 。豈khởi 落lạc 文văn 彩thải 。古cổ 人nhân 聊liêu 為vi 接tiếp 引dẫn 之chi 計kế 。始thỉ 挂quải 唇thần 吻vẫn 。然nhiên 皆giai 渾hồn 朴phác 簡giản 直trực 。刻khắc 的đích 示thị 人nhân 。非phi 誇khoa 會hội 逞sính 能năng 。外ngoại 飾sức 觀quán 美mỹ 而nhi 已dĩ 也dã 。後hậu 世thế 即tức 大đại 不bất 然nhiên 。雕điêu 章chương 琢trác 句cú 。攢toàn 花hoa 簇# 錦cẩm 。極cực 意ý 變biến 弄lộng 。各các 競cạnh 新tân 奇kỳ 。豈khởi 獨độc 淫dâm 巧xảo 之chi 意ý 。乖quai 衲nạp 僧Tăng 之chi 本bổn 色sắc 。而nhi 理lý 因nhân 辭từ 晦hối 。道đạo 以dĩ 言ngôn 喪táng 。欲dục 其kỳ 一nhất 言ngôn 半bán 句cú 之chi 下hạ 。觸xúc 發phát 靈linh 機cơ 。不bất 亦diệc 難nạn 乎hồ 。

一nhất 士sĩ 人nhân 謂vị 師sư 曰viết 。月nguyệt 上thượng 紙chỉ 窓song 。急cấp 取thủ 蒲bồ 團đoàn 對đối 之chi 。別biệt 是thị 一nhất 番phiên 境cảnh 界giới 。師sư 曰viết 。月nguyệt 未vị 上thượng 窓song 時thời 。境cảnh 界giới 在tại 甚thậm 麼ma 處xứ 。士sĩ 曰viết 無vô 。曰viết 月nguyệt 落lạc 窓song 後hậu 。境cảnh 界giới 又hựu 在tại 甚thậm 麼ma 處xứ 。士sĩ 亦diệc 曰viết 無vô 。曰viết 。前tiền 後hậu 既ký 無vô 。中trung 間gian 豈khởi 有hữu 。祇kỳ 如như 月nguyệt 正chánh 上thượng 窓song 時thời 。不bất 起khởi 念niệm 取thủ 相tương/tướng 。境cảnh 界giới 又hựu 在tại 甚thậm 麼ma 處xứ 。士sĩ 曰viết 。斯tư 則tắc 不bất 見kiến 有hữu 月nguyệt 窓song 。安an 知tri 有hữu 境cảnh 界giới 。曰viết 。是thị 知tri 此thử 境cảnh 界giới 。決quyết 不bất 在tại 人nhân 邊biên 。以dĩ 無vô 月nguyệt 窓song 。則tắc 無vô 境cảnh 界giới 也dã 。亦diệc 決quyết 不bất 在tại 月nguyệt 窓song 邊biên 。以dĩ 無vô 人nhân 則tắc 無vô 境cảnh 界giới 也dã 。月nguyệt 窓song 與dữ 人nhân 。既ký 各các 各các 無vô 。合hợp 之chi 又hựu 豈khởi 能năng 有hữu 。則tắc 此thử 境cảnh 界giới 。直trực 如như 龜quy 毛mao 兔thố 角giác 。但đãn 以dĩ 妄vọng 念niệm 分phân 別biệt 。故cố 虗hư 妄vọng 有hữu 生sanh 耳nhĩ 。非phi 特đặc 此thử 也dã 。身thân 心tâm 世thế 界giới 。以dĩ 及cập 一nhất 切thiết 榮vinh 辱nhục 利lợi 害hại 。死tử 生sanh 禍họa 福phước 。無vô 不bất 若nhược 此thử 。公công 能năng 於ư 此thử 勘khám 破phá 。則tắc 心tâm 境cảnh 都đô 泯mẫn 。常thường 光quang 本bổn 圓viên 。於ư 無vô 境cảnh 界giới 之chi 中trung 。有hữu 真chân 境cảnh 界giới 。本bổn 無vô 去khứ 來lai 。亦diệc 無vô 顯hiển 晦hối 。諸chư 佛Phật 證chứng 之chi 。強cường/cưỡng 號hiệu 涅Niết 槃Bàn 。又hựu 豈khởi 剎sát 那na 光quang 景cảnh 。所sở 能năng 恍hoảng 惚hốt 其kỳ 萬vạn 一nhất 哉tai 。

問vấn 。參tham 禪thiền 須tu 是thị 起khởi 疑nghi 情tình 。疑nghi 情tình 發phát 不bất 起khởi 時thời 如như 何hà 。曰viết 。此thử 是thị 近cận 日nhật 學học 人nhân 通thông 病bệnh 。夫phu 疑nghi 情tình 不bất 起khởi 。只chỉ 為vì 生sanh 死tử 之chi 心tâm 不bất 切thiết 耳nhĩ 。誠thành 能năng 如như 處xứ 朽hủ 宅trạch 。歘hốt 然nhiên 火hỏa 起khởi 。唯duy 有hữu 一nhất 門môn 。更cánh 無vô 別biệt 路lộ 。安an 得đắc 不bất 疾tật 馳trì 而nhi 競cạnh 出xuất 哉tai 。故cố 一nhất 分phần/phân 切thiết 。則tắc 一nhất 分phần/phân 疑nghi 。十thập 分phần/phân 切thiết 。則tắc 十thập 分phần/phân 疑nghi 。未vị 有hữu 切thiết 而nhi 不bất 疑nghi 。亦diệc 未vị 有hữu 疑nghi 而nhi 不bất 悟ngộ 者giả 也dã 。第đệ 疑nghi 情tình 之chi 發phát 。出xuất 於ư 切thiết 心tâm 。非phi 可khả 擬nghĩ 議nghị 造tạo 作tác 而nhi 強cường/cưỡng 之chi 發phát 也dã 。譬thí 如như 父phụ 母mẫu 之chi 喪táng 。忽hốt 然nhiên 聞văn 訃# 。仰ngưỡng 天thiên 一nhất 號hiệu 。寸thốn 腸tràng 幾kỷ 絕tuyệt 。又hựu 安an 用dụng 擬nghĩ 議nghị 造tạo 作tác 而nhi 強cường/cưỡng 之chi 哉tai 。若nhược 稍sảo 有hữu 強cường/cưỡng 之chi 之chi 心tâm 。則tắc 悲bi 哀ai 之chi 情tình 反phản 澹đạm 矣hĩ 。壽thọ 昌xương 先tiên 師sư 嘗thường 曰viết 。某mỗ 當đương 初sơ 全toàn 不bất 曉hiểu 得đắc 參tham 禪thiền 。一nhất 日nhật 因nhân 閱duyệt 傳truyền 燈đăng 。尚thượng 未vị 終chung 卷quyển 。便tiện 爾nhĩ 陡# 生sanh 疑nghi 悶muộn 。寢tẩm 食thực 俱câu 忘vong 。歷lịch 八bát 箇cá 月nguyệt 。忽hốt 然nhiên 打đả 破phá 漆tất 桶# 。今kim 日nhật 諸chư 人nhân 。各các 各các 擬nghĩ 議nghị 。如như 何hà 下hạ 功công 。如như 何hà 策sách 進tiến 。雖tuy 擬nghĩ 議nghị 得đắc 十thập 分phần/phân 仔tử 細tế 。不bất 知tri 其kỳ 已dĩ 添# 幾kỷ 重trọng 障chướng 礙ngại 了liễu 也dã 。

做tố 工công 夫phu 三tam 字tự 。已dĩ 是thị 不bất 得đắc 已dĩ 而nhi 言ngôn 之chi 。早tảo 是thị 埋mai 沒một 諸chư 人nhân 了liễu 也dã 。況huống 如như 今kim 日nhật 之chi 諄# 諄# 乎hồ 。今kim 日nhật 諸chư 兄huynh 弟đệ 不bất 是thị 不bất 識thức 做tố 工công 夫phu 。正chánh 病bệnh 在tại 講giảng 之chi 太thái 詳tường 。識thức 之chi 太thái 早tảo 。非phi 預dự 意ý 以dĩ 迎nghênh 之chi 。則tắc 先tiên 念niệm 而nhi 避tị 之chi 皆giai 偷thâu 心tâm 也dã 。古cổ 之chi 為vi 師sư 者giả 。但đãn 苦khổ 其kỳ 鉗kiềm 錘chùy 。巧xảo 其kỳ 逼bức 拶# 。使sử 慕mộ 道đạo 之chi 士sĩ 。不bất 識thức 不bất 知tri 。而nhi 其kỳ 情tình 自tự 激kích 。其kỳ 神thần 自tự 奮phấn 。果quả 敢cảm 直trực 前tiền 。有hữu 欲dục 罷bãi 不bất 能năng 之chi 意ý 。由do 是thị 忽hốt 然nhiên 撞chàng 著trước 。而nhi 大đại 事sự 畢tất 矣hĩ 。故cố 吾ngô 嘗thường 謂vị 參tham 禪thiền 一nhất 念niệm 。如như 李# 將tướng 軍quân 箭tiễn 。精tinh 神thần 踊dũng 躍dược 。射xạ 石thạch 沒một 羽vũ 而nhi 已dĩ 。亦diệc 不bất 知tri 其kỳ 。何hà 以dĩ 至chí 此thử 也dã 。若nhược 稍sảo 有hữu 擬nghĩ 議nghị 之chi 心tâm 。弗phất 克khắc 入nhập 矣hĩ 。今kim 之chi 參tham 禪thiền 者giả 。皆giai 擬nghĩ 議nghị 射xạ 石thạch 者giả 也dã 。弗phất 入nhập 則tắc 咎cữu 其kỳ 擬nghĩ 之chi 弗phất 精tinh 。不bất 大đại 瞶# 瞶# 乎hồ 。

問vấn 毫hào 釐li 繫hệ 念niệm 。三tam 途đồ 業nghiệp 因nhân 。瞥miết 爾nhĩ 情tình 生sanh 。萬vạn 劫kiếp 覊# 鎖tỏa 。只chỉ 如như 今kim 教giáo 人nhân 看khán 話thoại 頭đầu 。正chánh 是thị 繫hệ 念niệm 。正chánh 是thị 情tình 生sanh 。如như 何hà 免miễn 得đắc 業nghiệp 因nhân 覊# 鎖tỏa 去khứ 。曰viết 絲ti 毫hào 情tình 見kiến 。不bất 免miễn 輪luân 迴hồi 。只chỉ 如như 今kim 話thoại 頭đầu 尚thượng 存tồn 。疑nghi 情tình 未vị 釋thích 。誰thùy 許hứa 渠cừ 出xuất 得đắc 生sanh 死tử 去khứ 。但đãn 這giá 箇cá 繫hệ 念niệm 。這giá 箇cá 疑nghi 情tình 。又hựu 是thị 借tá 世thế 間gian 法pháp 。作tác 出xuất 世thế 因nhân 。圓viên 覺giác 所sở 謂vị 以dĩ 幻huyễn 修tu 幻huyễn 也dã 。到đáo 得đắc 心tâm 路lộ 絕tuyệt 處xứ 。廓khuếch 徹triệt 無vô 依y 。則tắc 人nhân 法pháp 雙song 亡vong 。心tâm 境cảnh 俱câu 捐quyên 。謂vị 還hoàn 有hữu 繫hệ 念niệm 得đắc 麼ma 。還hoàn 有hữu 疑nghi 情tình 得đắc 麼ma 。還hoàn 有hữu 業nghiệp 因nhân 覊# 鎖tỏa 得đắc 麼ma 。是thị 此thử 繫hệ 念niệm 為vi 無vô 念niệm 之chi 門môn 。此thử 疑nghi 情tình 為vi 忘vong 情tình 之chi 法pháp 。乃nãi 眾chúng 生sanh 脫thoát 凡phàm 入nhập 聖thánh 之chi 大Đại 道Đạo 。而nhi 諸chư 聖thánh 攝nhiếp 化hóa 度độ 生sanh 之chi 微vi 權quyền 也dã 。諸chư 佛Phật 教giáo 法pháp 。誰thùy 不bất 皆giai 然nhiên 。而nhi 獨độc 疑nghi 於ư 是thị 耶da 。僧Tăng 曰viết 。圓viên 覺giác 云vân 。知tri 幻huyễn 即tức 離ly 。不bất 作tác 方phương 便tiện 。離ly 幻huyễn 即tức 覺giác 。亦diệc 無vô 漸tiệm 次thứ 。何hà 嘗thường 有hữu 繫hệ 念niệm 來lai 。曰viết 。此thử 經Kinh 緊khẩn 要yếu 在tại 一nhất 知tri 字tự 。及cập 其kỳ 知tri 之chi 。誠thành 無vô 方phương 便tiện 。即tức 所sở 謂vị 心tâm 路lộ 絕tuyệt 處xứ 。廓khuếch 徹triệt 無vô 依y 也dã 。然nhiên 點điểm 著trước 便tiện 知tri 底để 。古cổ 今kim 能năng 有hữu 幾kỷ 人nhân 。既ký 未vị 能năng 即tức 知tri 。則tắc 未vị 知tri 之chi 前tiền 。豈khởi 無vô 方phương 便tiện 。經kinh 有hữu 明minh 文văn 。盍# 往vãng 考khảo 之chi 。

問vấn 。百bách 丈trượng 只chỉ 教giáo 人nhân 盡tận 情tình 放phóng 下hạ 。便tiện 如như 雲vân 開khai 日nhật 出xuất 。豈khởi 不bất 直trực 捷tiệp 。後hậu 人nhân 教giáo 看khán 話thoại 頭đầu 。百bách 計kế 搜sưu 尋tầm 。無vô 乃nãi 太thái 多đa 事sự 乎hồ 。曰viết 。果quả 能năng 聞văn 恁nhẫm 麼ma 道đạo 。便tiện 全toàn 身thân 放phóng 下hạ 。誠thành 為vi 省tỉnh 事sự 。然nhiên 我ngã 今kim 教giáo 汝nhữ 放phóng 下hạ 。還hoàn 放phóng 得đắc 下hạ 麼ma 。假giả 饒nhiêu 放phóng 得đắc 下hạ 。又hựu 坐tọa 在tại 這giá 放phóng 下hạ 裏lý 。假giả 饒nhiêu 這giá 放phóng 下hạ 者giả 。亦diệc 放phóng 得đắc 下hạ 。又hựu 存tồn 這giá 放phóng 下hạ 底để 知tri 解giải 。假giả 饒nhiêu 不bất 作tác 知tri 解giải 。這giá 不bất 作tác 知tri 解giải 底để 又hựu 放phóng 不bất 下hạ 也dã 。總tổng 之chi 如như 猿viên 猴hầu 上thượng 樹thụ 。捨xả 一nhất 取thủ 一nhất 。所sở 以dĩ 上thượng 代đại 諸chư 師sư 。特đặc 出xuất 異dị 方phương 便tiện 以dĩ 進tiến 之chi 。方phương 便tiện 頗phả 多đa 。不bất 止chỉ 一nhất 途đồ 。多đa 因nhân 是thị 一nhất 言ngôn 半bán 句cú 上thượng 看khán 不bất 破phá 。過quá 不bất 得đắc 。於ư 是thị 百bách 計kế 搜sưu 尋tầm 。千thiên 翻phiên 逼bức 拶# 。疑nghi 情tình 愈dũ 苦khổ 。鞭tiên 策sách 愈dũ 急cấp 。忽hốt 然nhiên 拶# 透thấu 。舉cử 似tự 無vô 從tùng 。則tắc 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 。僅cận 同đồng 昨tạc 夢mộng 。菩Bồ 提Đề 煩phiền 惱não 。總tổng 屬thuộc 空không 花hoa 。尚thượng 有hữu 何hà 放phóng 不bất 下hạ 也dã 。故cố 今kim 人nhân 看khán 話thoại 頭đầu 。只chỉ 是thị 作tác 放phóng 下hạ 底để 方phương 便tiện 耳nhĩ 。

問vấn 。百bách 丈trượng 只chỉ 說thuyết 透thấu 得đắc 三tam 句cú 外ngoại 。便tiện 是thị 學học 人nhân 放phóng 身thân 命mạng 處xứ 。後hậu 代đại 立lập 起khởi 許hứa 多đa 門môn 庭đình 。說thuyết 出xuất 許hứa 多đa 古cổ 怪quái 。總tổng 是thị 解giải 心tâm 未vị 絕tuyệt 。故cố 有hữu 斯tư 事sự 。曰viết 。近cận 日nhật 楚sở 中trung 。大đại 有hữu 人nhân 主chủ 張trương 此thử 說thuyết 。由do 渠cừ 全toàn 無vô 悟ngộ 入nhập 。只chỉ 將tương 六lục 祖tổ 壇đàn 經kinh 。百bách 丈trượng 廣quảng 錄lục 。黃hoàng 蘗bách 心tâm 要yếu 等đẳng 書thư 。逐trục 一nhất 將tương 知tri 解giải 領lãnh 略lược 。由do 是thị 胸hung 中trung 想tưởng 著trước 一nhất 箇cá 空không 寂tịch 境cảnh 界giới 。喚hoán 作tác 喜hỷ 怒nộ 哀ai 樂nhạo/nhạc/lạc 未vị 發phát 前tiền 氣khí 象tượng 。至chí 祖tổ 師sư 關quan 棙# 。無vô 由do 拶# 破phá 。便tiện 謗báng 諸chư 師sư 。上thượng 堂đường 小tiểu 參tham 。拈niêm 頌tụng 答đáp 問vấn 。皆giai 是thị 解giải 心tâm 未vị 絕tuyệt 。故cố 有hữu 斯tư 事sự 。殊thù 不bất 知tri 直trực 透thấu 過quá 三tam 句cú 底để 人nhân 。解giải 心tâm 既ký 絕tuyệt 。千thiên 機cơ 頓đốn 發phát 。自tự 然nhiên 七thất 縱túng/tung 八bát 橫hoạnh/hoành 。天thiên 迴hồi 地địa 轉chuyển 。無vô 滴tích 水thủy 而nhi 作tác 浪lãng 興hưng 波ba 。沒một 寸thốn 絲ti 而nhi 羅la 天thiên 網võng 地địa 。葢# 龍long 象tượng 蹴xúc 踏đạp 。非phi 驢lư 所sở 堪kham 也dã 。

參tham 學học 之chi 士sĩ 。工công 夫phu 逼bức 拶# 到đáo 將tương 悟ngộ 未vị 悟ngộ 之chi 際tế 。解giải 心tâm 未vị 絕tuyệt 。往vãng 往vãng 巧xảo 見kiến 橫hoạnh 生sanh 。此thử 謂vị 之chi 聰thông 明minh 境cảnh 界giới 。亦diệc 謂vị 之chi 樹thụ 下hạ 魔ma 軍quân 。便tiện 當đương 盡tận 情tình 剪tiễn 滅diệt 。庶thứ 進tiến 趍# 有hữu 路lộ 。而nhi 大đại 事sự 可khả 期kỳ 。若nhược 巧xảo 見kiến 悉tất 滅diệt 。向hướng 父phụ 母mẫu 未vị 生sanh 前tiền 。瞠# 開khai 正chánh 眼nhãn 。悟ngộ 則tắc 不bất 無vô 。若nhược 望vọng 衲nạp 衣y 下hạ 事sự 。猶do 隔cách 江giang 在tại 。直trực 須tu 向hướng 苦khổ 辣lạt 鉗kiềm 錘chùy 下hạ 。陶đào 煉luyện 一nhất 番phiên 。然nhiên 後hậu 透thấu 向hướng 上thượng 之chi 玄huyền 關quan 。洞đỗng 千thiên 差sai 之chi 門môn 戶hộ 。而nhi 大đại 事sự 畢tất 矣hĩ 。

悟ngộ 之chi 一nhất 字tự 。待đãi 迷mê 得đắc 名danh 。今kim 人nhân 將tương 悟ngộ 字tự 都đô 錯thác 認nhận 了liễu 。將tương 謂vị 有hữu 道Đạo 理lý 可khả 知tri 。方phương 謂vị 之chi 悟ngộ 。不bất 知tri 既ký 有hữu 道Đạo 理lý 可khả 知tri 。則tắc 知tri 道Đạo 理lý 者giả 。是thị 謂vị 妄vọng 識thức 。所sở 知tri 道Đạo 理lý 。是thị 謂vị 妄vọng 境cảnh 矣hĩ 。非phi 迷mê 而nhi 何hà 。有hữu 善Thiện 知Tri 識Thức 。見kiến 如như 是thị 說thuyết 。便tiện 謂vị 本bổn 性tánh 空không 寂tịch 。無vô 許hứa 多đa 道Đạo 理lý 。一nhất 切thiết 泯mẫn 絕tuyệt 。方phương 是thị 本bổn 地địa 風phong 光quang 。不bất 知tri 有hữu 箇cá 空không 寂tịch 。便tiện 非phi 空không 寂tịch 了liễu 也dã 。此thử 知tri 空không 寂tịch 者giả 。是thị 謂vị 妄vọng 識thức 。有hữu 空không 寂tịch 者giả 。是thị 謂vị 妄vọng 境cảnh 矣hĩ 。非phi 迷mê 而nhi 何hà 。

有hữu 一nhất 居cư 士sĩ 。勸khuyến 師sư 營doanh 精tinh 舍xá 。師sư 曰viết 。日nhật 食thực 一nhất 升thăng 。夜dạ 眠miên 七thất 尺xích 。過quá 勞lao 信tín 施thí 何hà 為vi 。士sĩ 曰viết 。建kiến 置trí 精tinh 藍lam 。先tiên 佛Phật 遺di 制chế 。接tiếp 引dẫn 來lai 機cơ 。菩Bồ 薩Tát 悲bi 願nguyện 。何hà 必tất 過quá 為vi 高cao 尚thượng 。而nhi 成thành 自tự 利lợi 之chi 局cục 哉tai 。曰viết 。古cổ 人nhân 道đạo 充sung 德đức 立lập 。方phương 堪kham 垂thùy 手thủ 。愚ngu 鈍độn 如như 賢hiền 。而nhi 急cấp 於ư 接tiếp 人nhân 。有hữu 自tự 點điểm 耳nhĩ 。況huống 今kim 天thiên 下hạ 所sở 少thiểu 者giả 。非phi 精tinh 藍lam 也dã 。為vi 名danh 之chi 囮# 。為vi 利lợi 之chi 罥quyến 。潤nhuận 後hậu 學học 之chi 貪tham 。夷di 前tiền 修tu 之chi 化hóa 。莫mạc 此thử 為vi 甚thậm 。吾ngô 所sở 以dĩ 疾tật 馳trì 而nhi 不bất 敢cảm 一nhất 顧cố 者giả 。非phi 違vi 前tiền 佛Phật 之chi 制chế 。廢phế 百bách 丈trượng 之chi 規quy 。葢# 欲dục 以dĩ 不bất 接tiếp 接tiếp 之chi 也dã 。

喪táng 己kỷ 而nhi 為vi 人nhân 。吾ngô 寧ninh 避tị 人nhân 而nhi 守thủ 己kỷ 。非phi 以dĩ 守thủ 己kỷ 為vi 賢hiền 也dã 。守thủ 己kỷ 猶do 可khả 以dĩ 為vi 人nhân 。喪táng 己kỷ 必tất 巧xảo 於ư 悞ngộ 眾chúng 。是thị 肆tứ 其kỳ 惡ác 也dã 。輕khinh 用dụng 而nhi 多đa 取thủ 。吾ngô 寧ninh 寡quả 取thủ 而nhi 儉kiệm 用dụng 。非phi 以dĩ 儉kiệm 用dụng 為vi 賢hiền 也dã 。儉kiệm 用dụng 猶do 可khả 以dĩ 養dưỡng 廉liêm 。輕khinh 用dụng 必tất 曲khúc 於ư 干can 眾chúng 。是thị 長trường/trưởng 其kỳ 貪tham 也dã 。

士sĩ 人nhân 引dẫn 古cổ 斷đoạn 今kim 。臧tang 否bĩ 人nhân 物vật 。師sư 曰viết 。人nhân 物vật 臧tang 否bĩ 。未vị 易dị 測trắc 識thức 。非phi 可khả 以dĩ 舊cựu 案án 律luật 之chi 。如như 放phóng 君quân 誅tru 君quân 。古cổ 未vị 有hữu 也dã 。有hữu 之chi 自tự 湯thang 武võ 始thỉ 。若nhược 引dẫn 古cổ 斷đoạn 之chi 。則tắc 湯thang 武võ 為vi 不bất 臣thần 矣hĩ 。往vãng 來lai 五ngũ 就tựu 。古cổ 未vị 有hữu 也dã 。有hữu 之chi 自tự 伊y 尹# 始thỉ 。若nhược 引dẫn 古cổ 斷đoạn 之chi 。則tắc 伊y 尹# 為vi 不bất 忠trung 矣hĩ 。是thị 知tri 事sự 有hữu 千thiên 古cổ 之chi 所sở 共cộng 是thị 。而nhi 今kim 日nhật 必tất 非phi 者giả 。亦diệc 有hữu 千thiên 古cổ 之chi 所sở 共cộng 非phi 。而nhi 今kim 日nhật 必tất 是thị 者giả 。非phi 獨độc 古cổ 今kim 也dã 。即tức 使sử 春xuân 秋thu 有hữu 二nhị 孔khổng 子tử 。生sanh 之chi 世thế 同đồng 。處xử 之chi 遇ngộ 亦diệc 同đồng 。而nhi 仕sĩ 止chỉ 久cửu 速tốc 。必tất 有hữu 不bất 同đồng 。雖tuy 有hữu 不bất 同đồng 。豈khởi 可khả 是thị 非phi 於ư 其kỳ 間gian 哉tai 。大đại 都đô 見kiến 道đạo 之chi 士sĩ 。照chiếu 用dụng 莫mạc 測trắc 。縱tung 橫hoành 順thuận 逆nghịch 。靡mĩ 不bất 合hợp 矩củ 。公công 唯duy 能năng 得đắc 其kỳ 心tâm 。斯tư 可khả 以dĩ 論luận 天thiên 下hạ 士sĩ 矣hĩ 。

佛Phật 氏thị 說thuyết 唯duy 心tâm 。與dữ 孔khổng 子tử 一nhất 貫quán 之chi 旨chỉ 不bất 同đồng 。一nhất 貫quán 之chi 旨chỉ 。意ý 在tại 破phá 隨tùy 事sự 精tinh 察sát 。故cố 曰viết 。吾ngô 道đạo 一nhất 以dĩ 貫quán 之chi 。乃nãi 權quyền 語ngữ 也dã 。若nhược 深thâm 究cứu 之chi 。則tắc 一nhất 是thị 箇cá 甚thậm 麼ma 。貫quán 又hựu 貫quán 箇cá 甚thậm 麼ma 。全toàn 心tâm 造tạo 事sự 。全toàn 事sự 是thị 心tâm 。如như 金kim 鑄chú 像tượng 。像tượng 非phi 金kim 外ngoại 。如như 鏡kính 現hiện 影ảnh 。影ảnh 在tại 鏡kính 中trung 。是thị 即tức 唯duy 心tâm 之chi 義nghĩa 也dã 。

孔khổng 子tử 曰viết 。操thao 則tắc 存tồn 。舍xá 則tắc 亡vong 。出xuất 入nhập 無vô 時thời 。莫mạc 知tri 其kỳ 鄉hương 。此thử 正chánh 指chỉ 妄vọng 心tâm 言ngôn 之chi 也dã 。解giải 者giả 曰viết 。心tâm 豈khởi 有hữu 出xuất 入nhập 。特đặc 以dĩ 操thao 舍xá 而nhi 言ngôn 矣hĩ 。既ký 可khả 操thao 舍xá 。非phi 妄vọng 而nhi 何hà 。

問vấn 。先tiên 覺giác 多đa 言ngôn 三tam 教giáo 一nhất 理lý 。是thị 不phủ 。曰viết 。教giáo 既ký 分phần/phân 三tam 。強cường/cưỡng 同đồng 之chi 者giả 妄vọng 也dã 。理lý 實thật 唯duy 一nhất 。強cường/cưỡng 異dị 之chi 者giả 迷mê 也dã 。故cố 就tựu 其kỳ 異dị 者giả 而nhi 言ngôn 之chi 。則tắc 非phi 獨độc 三tam 教giáo 不bất 同đồng 。即tức 同đồng 一nhất 佛Phật 教giáo 。而nhi 大đại 小tiểu 不bất 同đồng 。即tức 同đồng 一nhất 大Đại 乘Thừa 。而nhi 權quyền 實thật 不bất 同đồng 。葢# 機cơ 既ký 萬vạn 殊thù 。故cố 教giáo 非phi 一nhất 端đoan 。若nhược 就tựu 其kỳ 同đồng 者giả 而nhi 言ngôn 之chi 。則tắc 非phi 獨độc 三tam 教giáo 是thị 一nhất 。即tức 一nhất 切thiết 魔ma 外ngoại 。以dĩ 及cập 資tư 生sanh 業nghiệp 等đẳng 。皆giai 順thuận 正Chánh 法Pháp 。葢# 理lý 外ngoại 無vô 教giáo 。故cố 教giáo 必tất 歸quy 理lý 。如như 此thử 方phương 儒nho 教giáo 。乃nãi 是thị 此thử 中trung 眾chúng 生sanh 。形hình 生sanh 神thần 發phát 。日nhật 趨xu 於ư 欲dục 。不bất 約ước 而nhi 防phòng 之chi 。何hà 所sở 抵để 止chỉ 。故cố 聖thánh 人nhân 因nhân 時thời 勢thế 。察sát 人nhân 情tình 。為vi 之chi 說thuyết 仁nhân 義nghĩa 。立lập 紀kỷ 綱cương 。化hóa 之chi 以dĩ 禮lễ 樂nhạo/nhạc/lạc 。束thúc 之chi 以dĩ 刑hình 罰phạt 。使sử 不bất 亂loạn 也dã 。即tức 使sử 佛Phật 處xứ 震chấn 旦đán 國quốc 。說thuyết 經Kinh 世thế 法pháp 。又hựu 豈khởi 過quá 於ư 周chu 公công 孔khổng 子tử 哉tai 。然nhiên 眾chúng 生sanh 既ký 束thúc 於ư 儒nho 典điển 。執chấp 著trước 名danh 相tướng 。則tắc 名danh 相tướng 之chi 區khu 。翻phiên 為vi 桎trất 梏cốc 之chi 地địa 。豈khởi 儒nho 家gia 聖thánh 人nhân 之chi 意ý 哉tai 。由do 是thị 老lão 莊trang 出xuất 。而nhi 說thuyết 虗hư 無vô 。自tự 然nhiên 之chi 道Đạo 。使sử 聞văn 者giả 閒gian/nhàn 曠khoáng 超siêu 越việt 。不bất 為vi 物vật 累lũy/lụy/luy 。庶thứ 幾kỷ 為vi 入nhập 道đạo 之chi 方phương 便tiện 。至chí 於ư 我ngã 佛Phật 所sở 說thuyết 。則tắc 超siêu 人nhân 越việt 天thiên 之chi 實thật 法pháp 。而nhi 窮cùng 理lý 盡tận 性tánh 之chi 實thật 學học 也dã 。昔tích 夫phu 子tử 所sở 謂vị 予# 欲dục 無vô 言ngôn 。而nhi 端đoan 木mộc 氏thị 所sở 謂vị 聞văn 於ư 文văn 章chương 之chi 外ngoại 者giả 。又hựu 豈khởi 有hữu 異dị 於ư 是thị 哉tai 。是thị 知tri 理lý 一nhất 。而nhi 教giáo 不bất 得đắc 不bất 分phân 。教giáo 分phần/phân 。而nhi 理lý 未vị 嘗thường 不bất 一nhất 。彼bỉ 執chấp 異dị 執chấp 同đồng 者giả 。皆giai 戲hí 論luận 也dã 。

今kim 人nhân 見kiến 諸chư 佛Phật 。便tiện 作tác 奇kỳ 特đặc 想tưởng 。於ư 自tự 己kỷ 。便tiện 作tác 下hạ 劣liệt 想tưởng 。不bất 知tri 諸chư 佛Phật 。只chỉ 是thị 本bổn 分phần/phân 的đích 凡phàm 夫phu 。凡phàm 夫phu 只chỉ 是thị 不bất 本bổn 分phần/phân 的đích 諸chư 佛Phật 。分phần/phân 內nội 珍trân 寶bảo 。掉trạo 頭đầu 不bất 顧cố 。分phần/phân 外ngoại 艱gian 苦khổ 。甘cam 自tự 承thừa 當đương 。哀ai 哉tai 。

問vấn 。達đạt 摩ma 印ấn 可khả 神thần 光quang 。只chỉ 是thị 證chứng 箇cá 無vô 念niệm 心tâm 體thể 。後hậu 人nhân 何hà 故cố 又hựu 道đạo 。無vô 心tâm 猶do 隔cách 一nhất 重trọng/trùng 關quan 。曰viết 。為vi 渠cừ 見kiến 不bất 透thấu 脫thoát 。坐tọa 在tại 無vô 心tâm 窠khòa 臼cữu 裏lý 。既ký 成thành 窠khòa 臼cữu 。便tiện 非phi 真chân 無vô 心tâm 也dã 。所sở 以dĩ 更cánh 須tu 猛mãnh 著trước 精tinh 彩thải 。一nhất 脚cước 踏đạp 翻phiên 。則tắc 有hữu 心tâm 無vô 心tâm 。二nhị 俱câu 成thành 謗báng 。神thần 光quang 三tam 拜bái 依y 位vị 而nhi 立lập 。證chứng 及cập 此thử 也dã 。

或hoặc 問vấn 。頓đốn 悟ngộ 必tất 假giả 漸tiệm 修tu 。諸chư 師sư 多đa 備bị 言ngôn 之chi 。唯duy 中trung 峰phong 不bất 許hứa 漸tiệm 修tu 之chi 說thuyết 。謂vị 習tập 氣khí 未vị 除trừ 。只chỉ 是thị 悟ngộ 心tâm 未vị 圓viên 。須tu 力lực 求cầu 其kỳ 徹triệt 悟ngộ 可khả 也dã 。二nhị 說thuyết 未vị 知tri 孰thục 是thị 。曰viết 。悟ngộ 心tâm 既ký 圓viên 。命mạng 根căn 頓đốn 斷đoạn 。雖tuy 有hữu 習tập 氣khí 未vị 除trừ 。但đãn 得đắc 正chánh 見kiến 不bất 昧muội 。習tập 氣khí 自tự 然nhiên 漸tiệm 泯mẫn 。不bất 可khả 別biệt 有hữu 修tu 習tập 。譬thí 如như 伐phạt 樹thụ 者giả 。既ký 斷đoạn 其kỳ 根căn 。則tắc 枝chi 葉diệp 雖tuy 存tồn 。不bất 日nhật 消tiêu 落lạc 。不bất 必tất 別biệt 有hữu 消tiêu 落lạc 之chi 法pháp 。若nhược 悟ngộ 心tâm 未vị 圓viên 。則tắc 命mạng 根căn 未vị 斷đoạn 。習tập 氣khí 橫hoạnh 生sanh 。遏át 治trị 罔võng 效hiệu 。故cố 須tu 力lực 求cầu 其kỳ 徹triệt 悟ngộ 可khả 也dã 。又hựu 詳tường 中trung 峯phong 之chi 意ý 。亦diệc 非phi 全toàn 不bất 許hứa 漸tiệm 修tu 。乃nãi 緣duyên 當đương 時thời 善Thiện 知Tri 識Thức 。纔tài 得đắc 入nhập 頭đầu 。便tiện 云vân 徹triệt 證chứng 。及cập 乎hồ 習tập 氣khí 不bất 除trừ 。卻khước 歸quy 於ư 漸tiệm 修tu 之chi 未vị 到đáo 。故cố 中trung 峰phong 喫khiết 緊khẩn 而nhi 作tác 是thị 說thuyết 耳nhĩ 。

西tây 蜀thục 鄧đặng 豁hoát 渠cừ 。作tác 南nam 詢tuân 錄lục 。指chỉ 機cơ 寂tịch 未vị 發phát 謂vị 之chi 無vô 生sanh 。此thử 直trực 一nhất 己kỷ 之chi 僻tích 解giải 。非phi 我ngã 佛Phật 之chi 正chánh 義nghĩa 也dã 。我ngã 佛Phật 言ngôn 無vô 生sanh 者giả 。因nhân 凡phàm 夫phu 見kiến 法Pháp 界Giới 之chi 內nội 。熾sí 然nhiên 有hữu 生sanh 。由do 是thị 生sanh 機cơ 起khởi 惑hoặc 。造tạo 業nghiệp 招chiêu 報báo 。輪luân 迴hồi 不bất 息tức 。無vô 有hữu 出xuất 期kỳ 。故cố 我ngã 佛Phật 說thuyết 無vô 生sanh 之chi 法Pháp 以dĩ 破phá 之chi 。謂vị 諸chư 法pháp 不bất 自tự 生sanh 。不bất 他tha 生sanh 。不bất 共cộng 生sanh 。不bất 無vô 因nhân 生sanh 。四tứ 俱câu 不bất 生sanh 。則tắc 實thật 無vô 生sanh 。言ngôn 有hữu 生sanh 者giả 。特đặc 緣duyên 目mục 中trung 有hữu 眚sảnh 。故cố 妄vọng 見kiến 空không 花hoa 耳nhĩ 。若nhược 以dĩ 機cơ 寂tịch 未vị 發phát 為vi 無vô 生sanh 。則tắc 必tất 以dĩ 機cơ 動động 已dĩ 發phát 為vi 有hữu 生sanh 。以dĩ 機cơ 動động 已dĩ 發phát 為vi 有hữu 生sanh 。則tắc 無vô 生sanh 者giả 。卒thốt 至chí 於ư 有hữu 生sanh 。豈khởi 得đắc 為vi 真chân 無vô 生sanh 乎hồ 。

一nhất 友hữu 晨thần 起khởi 。問vấn 豁hoát 渠cừ 曰viết 。睡thụy 著trước 一nhất 醒tỉnh 。無vô 有hữu 妄vọng 想tưởng 時thời 如như 何hà 。豁hoát 曰viết 。這giá 箇cá 就tựu 是thị 父phụ 母mẫu 未vị 生sanh 前tiền 。說thuyết 不bất 得đắc 的đích 。六lục 祖tổ 云vân 。不bất 思tư 善thiện 。不bất 思tư 惡ác 。那na 箇cá 是thị 明minh 上thượng 座tòa 。本bổn 來lai 面diện 目mục 。正chánh 謂vị 此thử 也dã 。愚ngu 謂vị 睡thụy 起khởi 無vô 想tưởng 。或hoặc 落lạc 無vô 記ký 。則tắc 全toàn 體thể 無vô 明minh 也dã 。可khả 指chỉ 之chi 為vi 本bổn 來lai 面diện 目mục 乎hồ 。且thả 教giáo 中trung 有hữu 五ngũ 無vô 心tâm 位vị 。皆giai 無vô 善thiện 惡ác 二nhị 念niệm 。可khả 就tựu 指chỉ 為vi 本bổn 來lai 面diện 目mục 乎hồ 。至chí 於ư 六lục 祖tổ 示thị 明minh 上thượng 座tòa 者giả 。其kỳ 旨chỉ 甚thậm 別biệt 。當đương 明minh 請thỉnh 法pháp 之chi 際tế 。非phi 無vô 記ký 也dã 。當đương 明minh 返phản 照chiếu 之chi 際tế 。又hựu 非phi 無vô 記ký 也dã 。既ký 非phi 無vô 記ký 。則tắc 離ly 善thiện 惡ác 二nhị 念niệm 。非phi 本bổn 來lai 面diện 目mục 而nhi 何hà 。

豁hoát 渠cừ 曰viết 。睡thụy 著trước 不bất 作tác 夢mộng 時thời 。便tiện 是thị 無vô 善thiện 無vô 惡ác 的đích 景cảnh 界giới 。禪thiền 家gia 謂vị 之chi 。大đại 寂tịch 滅diệt 海hải 。學học 者giả 學học 此thử 而nhi 已dĩ 。諸chư 佛Phật 證chứng 此thử 而nhi 已dĩ 。愚ngu 謂vị 睡thụy 著trước 無vô 夢mộng 時thời 。須tu 是thị 識thức 得đắc 真chân 主chủ 落lạc 處xứ 。識thức 得đắc 真chân 主chủ 落lạc 處xứ 。則tắc 不bất 管quản 睡thụy 時thời 不bất 睡thụy 時thời 。夢mộng 時thời 不bất 夢mộng 時thời 。皆giai 大đại 寂tịch 滅diệt 海hải 。高cao 峰phong 枕chẩm 子tử 落lạc 地địa 。證chứng 及cập 此thử 也dã 。今kim 直trực 指chỉ 睡thụy 著trước 無vô 夢mộng 。謂vị 之chi 大đại 寂tịch 滅diệt 海hải 。則tắc 正chánh 認nhận 昏hôn 住trụ 無vô 明minh 為vi 實thật 性tánh 矣hĩ 。非phi 謬mậu 而nhi 何hà 。

作tác 家gia 相tương 見kiến 。機cơ 用dụng 超siêu 越việt 。或hoặc 讚tán 或hoặc 呵ha 。不bất 落lạc 常thường 格cách 。若nhược 以dĩ 尋tầm 常thường 情tình 識thức 揣đoàn 摩ma 。則tắc 遠viễn 之chi 遠viễn 矣hĩ 。昔tích 有hữu 婆bà 子tử 。供cúng 養dường 一nhất 僧Tăng 住trụ 庵am 。嘗thường 使sử 一nhất 二nhị 八bát 女nữ 子tử 送tống 供cung 。一nhất 日nhật 使sử 女nữ 子tử 抱bão 定định 問vấn 曰viết 。正chánh 恁nhẫm 麼ma 時thời 如như 何hà 。僧Tăng 曰viết 。枯khô 木mộc 倚ỷ 寒hàn 巖nham 。三tam 冬đông 無vô 煖noãn 氣khí 。女nữ 子tử 歸quy 。舉cử 似tự 婆bà 。婆bà 曰viết 。三tam 年niên 祇kỳ 供cúng 養dường 得đắc 一nhất 俗tục 僧Tăng 。令linh 燒thiêu 庵am 趂# 出xuất 。其kỳ 僧Tăng 竟cánh 行hành 無vô 語ngữ 。此thử 二nhị 人nhân 顛điên 顛điên 倒đảo 倒đảo 。一nhất 等đẳng 精tinh 靈linh 。婆bà 有hữu 參tham 天thiên 之chi 機cơ 。僧Tăng 有hữu 入nhập 地địa 之chi 略lược 。婆bà 有hữu 趂# 象tượng 之chi 手thủ 。僧Tăng 有hữu 陷hãm 虎hổ 之chi 謀mưu 。故cố 先tiên 德đức 拈niêm 云vân 。等đẳng 閒gian/nhàn 坐tọa 斷đoạn 潑bát 天thiên 潮triều 。到đáo 底để 身thân 無vô 涓# 滴tích 水thủy 。可khả 謂vị 洞đỗng 徹triệt 腑phủ 腸tràng 矣hĩ 。豁hoát 渠cừ 以dĩ 俗tục 情tình 揣đoàn 摩ma 。乃nãi 向hướng 此thử 僧Tăng 求cầu 過quá 。謂vị 其kỳ 止chỉ 除trừ 妄vọng 情tình 。故cố 遭tao 呵ha 遣khiển 。果quả 曾tằng 夢mộng 見kiến 此thử 僧Tăng 耶da 。

問vấn 。有hữu 師sư 云vân 。參tham 禪thiền 者giả 。先tiên 須tu 看khán 教giáo 。識thức 得đắc 大đại 意ý 。方phương 可khả 用dụng 工công 。不bất 然nhiên 。恐khủng 墮đọa 於ư 邪tà 僻tích 。有hữu 師sư 云vân 。參tham 禪thiền 不bất 必tất 看khán 教giáo 。看khán 教giáo 恐khủng 增tăng 解giải 路lộ 。障chướng 自tự 悟ngộ 門môn 。二nhị 說thuyết 未vị 知tri 孰thục 是thị 。曰viết 。或hoặc 宜nghi 看khán 教giáo 。或hoặc 不bất 宜nghi 看khán 教giáo 。此thử 在tại 機cơ 器khí 不bất 同đồng 。未vị 可khả 執chấp 一nhất 而nhi 論luận 。如như 英anh 明minh 之chi 士sĩ 。何hà 須tu 看khán 教giáo 。方phương 可khả 參tham 禪thiền 。如như 愚ngu 鈍độn 之chi 流lưu 。看khán 教giáo 尚thượng 恐khủng 難nạn 通thông 。況huống 參tham 禪thiền 乎hồ 。又hựu 或hoặc 有hữu 障chướng 重trọng 者giả 。必tất 先tiên 假giả 教giáo 力lực 薰huân 陶đào 。去khứ 其kỳ 麤thô 執chấp 。若nhược 障chướng 輕khinh 者giả 。便tiện 可khả 單đơn 刀đao 直trực 入nhập 。何hà 必tất 思tư 前tiền 慮lự 後hậu 。自tự 生sanh 障chướng 礙ngại 乎hồ 。但đãn 參tham 禪thiền 誠thành 有hữu 墮đọa 於ư 邪tà 僻tích 。或hoặc 坐tọa 在tại 半bán 途đồ 者giả 。此thử 則tắc 貴quý 得đắc 宗tông 匠tượng 接tiếp 引dẫn 。非phi 看khán 教giáo 者giả 所sở 能năng 自tự 捄# 也dã 。

問vấn 。宗tông 師sư 云vân 。參tham 禪thiền 須tu 是thị 參tham 無vô 義nghĩa 句cú 。不bất 可khả 參tham 有hữu 義nghĩa 句cú 。從tùng 有hữu 義nghĩa 句cú 入nhập 者giả 。多đa 落lạc 半bán 途đồ 。從tùng 無vô 義nghĩa 句cú 入nhập 者giả 。始thỉ 可khả 到đáo 家gia 。是thị 否phủ/bĩ 。曰viết 。參tham 禪thiền 不bất 管quản 有hữu 義nghĩa 句cú 無vô 義nghĩa 句cú 。貴quý 在tại 我ngã 不bất 在tại 義nghĩa 路lộ 上thượng 著trước 倒đảo 而nhi 已dĩ 。如như 靈linh 光quang 獨độc 露lộ 。迥huýnh 脫thoát 根căn 塵trần 。此thử 百bách 丈trượng 有hữu 義nghĩa 句cú 也dã 。汝nhữ 能năng 識thức 得đắc 這giá 獨độc 露lộ 的đích 否phủ/bĩ 。汝nhữ 纔tài 要yếu 識thức 得đắc 。早tảo 落lạc 根căn 塵trần 了liễu 也dã 。如như 光quang 明minh 寂tịch 照chiếu 徧biến 河hà 沙sa 。此thử 張trương 拙chuyết 有hữu 義nghĩa 句cú 也dã 。汝nhữ 能năng 識thức 得đắc 徧biến 河hà 沙sa 的đích 否phủ/bĩ 。汝nhữ 纔tài 要yếu 識thức 得đắc 。早tảo 被bị 雲vân 遮già 了liễu 也dã 。大đại 都đô 六lục 祖tổ 以dĩ 前tiền 。多đa 是thị 有hữu 義nghĩa 句cú 。六lục 祖tổ 以dĩ 後hậu 。多đa 是thị 無vô 義nghĩa 句cú 。方phương 便tiện 各các 異dị 。實thật 無vô 優ưu 劣liệt 。學học 人nhân 參tham 看khán 。須tu 是thị 深thâm 求cầu 其kỳ 實thật 。深thâm 求cầu 其kỳ 實thật 。則tắc 不bất 管quản 有hữu 義nghĩa 無vô 義nghĩa 。畢tất 竟cánh 卜bốc 度độ 他tha 不bất 得đắc 。卜bốc 度độ 他tha 不bất 得đắc 。則tắc 疑nghi 情tình 自tự 發phát 。疑nghi 情tình 既ký 發phát 。則tắc 昏hôn 散tán 自tự 除trừ 。昏hôn 散tán 既ký 除trừ 。則tắc 根căn 塵trần 自tự 落lạc 。根căn 塵trần 既ký 落lạc 。則tắc 靈linh 光quang 自tự 露lộ 。靈linh 光quang 既ký 露lộ 。則tắc 回hồi 視thị 有hữu 義nghĩa 句cú 無vô 義nghĩa 句cú 。皆giai 如như 炎diễm 天thiên 破phá 絮# 矣hĩ 。若nhược 不bất 深thâm 求cầu 其kỳ 實thật 。唯duy 在tại 文văn 字tự 中trung 領lãnh 略lược 。則tắc 雖tuy 無vô 義nghĩa 句cú 。如như 麻ma 三tam 斤cân 。乾can/kiền/càn 屎thỉ 橛quyết 等đẳng 。皆giai 有hữu 義nghĩa 可khả 通thông 。今kim 四tứ 家gia 頌tụng 古cổ 註chú 。少thiểu 林lâm 秘bí 要yếu 諸chư 書thư 是thị 也dã 。豈khởi 能năng 透thấu 向hướng 上thượng 之chi 關quan 棙# 哉tai 。

問vấn 。淨tịnh 土độ 之chi 說thuyết 。諸chư 師sư 辨biện 之chi 詳tường 矣hĩ 。然nhiên 至chí 謂vị 參tham 禪thiền 不bất 及cập 淨tịnh 土độ 。此thử 疑nghi 未vị 決quyết 。曰viết 此thử 在tại 師sư 家gia 。主chủ 張trương 淨tịnh 土độ 。故cố 抑ức 揚dương 讚tán 歎thán 。勸khuyến 歸quy 念niệm 佛Phật 耳nhĩ 。若nhược 實thật 論luận 之chi 。決quyết 無vô 優ưu 劣liệt 。參tham 禪thiền 要yếu 悟ngộ 自tự 心tâm 。念niệm 佛Phật 亦diệc 是thị 要yếu 悟ngộ 自tự 心tâm 。入nhập 門môn 雖tuy 異dị 。到đáo 家gia 是thị 同đồng 。但đãn 參tham 禪thiền 到đáo 家gia 者giả 。無vô 淨tịnh 土độ 之chi 緣duyên 。似tự 為vi 稍sảo 異dị 。然nhiên 心tâm 光quang 發phát 明minh 。已dĩ 與dữ 諸chư 佛Phật 。氣khí 分phần 交giao 接tiếp 。何hà 必tất 淨tịnh 土độ 乎hồ 。天thiên 上thượng 人nhân 間gian 。隨tùy 意ý 寄ký 托thác 。絕tuyệt 諸chư 欣hân 厭yếm 。何hà 不bất 淨tịnh 土độ 乎hồ 。況huống 欲dục 親thân 近cận 供cúng 養dường 諸chư 佛Phật 。亦diệc 祇kỳ 在tại 一nhất 轉chuyển 念niệm 之chi 間gian 而nhi 已dĩ 。何hà 難nạn/nan 淨tịnh 土độ 乎hồ 。或hoặc 曰viết 。兩lưỡng 途đồ 到đáo 家gia 。誠thành 為vi 不bất 異dị 。但đãn 參tham 禪thiền 未vị 悟ngộ 者giả 。止chỉ 滯trệ 人nhân 天thiên 。念niệm 佛Phật 未vị 悟ngộ 者giả 。尚thượng 可khả 往vãng 生sanh 。以dĩ 此thử 校giáo 之chi 。似tự 參tham 禪thiền 不bất 及cập 念niệm 佛Phật 耳nhĩ 。曰viết 。未vị 悟ngộ 往vãng 生sanh 者giả 。必tất 念niệm 佛Phật 極cực 其kỳ 誠thành 切thiết 。若nhược 參tham 禪thiền 者giả 。亦diệc 如như 彼bỉ 之chi 誠thành 切thiết 。則tắc 雖tuy 止chỉ 滯trệ 人nhân 天thiên 。取thủ 悟ngộ 不bất 遠viễn 。再tái 出xuất 頭đầu 來lai 。慧tuệ 根căn 頓đốn 發phát 。超siêu 證chứng 菩Bồ 提Đề 。未vị 可khả 限hạn 量lượng 。念niệm 佛Phật 而nhi 未vị 悟ngộ 者giả 。雖tuy 得đắc 往vãng 生sanh 。終chung 墮đọa 疑nghi 城thành 胎thai 獄ngục 之chi 中trung 。俟sĩ 其kỳ 情tình 識thức 陶đào 盡tận 。始thỉ 得đắc 見kiến 佛Phật 。豈khởi 可khả 勝thắng 於ư 參tham 禪thiền 者giả 乎hồ 。葢# 禪thiền 淨tịnh 二nhị 門môn 。應ứng 機cơ 不bất 同đồng 。而nhi 功công 用dụng 無vô 別biệt 。宜nghi 淨tịnh 土độ 者giả 。則tắc 淨tịnh 土độ 勝thắng 於ư 參tham 禪thiền 。宜nghi 參tham 禪thiền 者giả 。則tắc 參tham 禪thiền 勝thắng 於ư 淨tịnh 土độ 。反phản 此thử 。非phi 唯duy 不bất 及cập 。必tất 無vô 成thành 矣hĩ 。學học 者giả 宜nghi 善thiện 擇trạch 之chi 。

問vấn 。永vĩnh 明minh 四tứ 料liệu 揀giản 。謂vị 淨tịnh 土độ 可khả 以dĩ 無vô 禪thiền 。禪thiền 必tất 不bất 可khả 無vô 淨tịnh 土độ 。似tự 參tham 禪thiền 不bất 及cập 淨tịnh 土độ 矣hĩ 。曰viết 。永vĩnh 明minh 四tứ 料liệu 揀giản 。亦diệc 是thị 抑ức 揚dương 讚tán 歎thán 。勸khuyến 歸quy 念niệm 佛Phật 耳nhĩ 。若nhược 實thật 論luận 之chi 。有hữu 禪thiền 而nhi 習tập 氣khí 尚thượng 重trọng/trùng 者giả 。固cố 有hữu 陰ấm 境cảnh 可khả 虞ngu 。然nhiên 其kỳ 功công 在tại 平bình 日nhật 。常thường 加gia 提đề 醒tỉnh 。使sử 佛Phật 知tri 見kiến 不bất 昧muội 而nhi 已dĩ 。非phi 以dĩ 靠# 著trước 淨tịnh 土độ 也dã 。念niệm 佛Phật 而nhi 得đắc 見kiến 彌di 陀đà 。誠thành 不bất 愁sầu 開khai 悟ngộ 。然nhiên 未vị 見kiến 之chi 前tiền 。豈khởi 無vô 陰ấm 境cảnh 可khả 虞ngu 哉tai 。葢# 正chánh 見kiến 未vị 開khai 。則tắc 陰ấm 境cảnh 不bất 破phá 。陰ấm 境cảnh 不bất 破phá 。則tắc 業nghiệp 障chướng 難nạn 脫thoát 。雖tuy 彌di 陀đà 悲bi 願nguyện 攝nhiếp 受thọ 。其kỳ 如như 盲manh 者giả 之chi 不bất 見kiến 日nhật 何hà 哉tai 。故cố 未vị 悟ngộ 往vãng 生sanh 者giả 。特đặc 百bách 中trung 之chi 一nhất 二nhị 耳nhĩ 。

問vấn 。參tham 禪thiền 兼kiêm 修tu 淨tịnh 土độ 。可khả 乎hồ 。曰viết 。參tham 禪thiền 之chi 功công 。只chỉ 貴quý 併tinh 心tâm 一nhất 路lộ 。若nhược 念niệm 分phần/phân 兩lưỡng 頭đầu 。百bách 無vô 成thành 就tựu 。如như 參tham 禪thiền 人nhân 有hữu 一nhất 念niệm 待đãi 悟ngộ 心tâm 。便tiện 為vi 大đại 障chướng 。有hữu 一nhất 念niệm 恐khủng 不bất 悟ngộ 心tâm 。便tiện 為vi 大đại 障chướng 。有hữu 一nhất 念niệm 要yếu 即tức 悟ngộ 心tâm 。亦diệc 為vi 大đại 障chướng 。況huống 欣hân 慕mộ 淨tịnh 土độ 諸chư 樂nhạo/nhạc/lạc 事sự 乎hồ 。況huống 慮lự 不bất 悟ngộ 時thời 不bất 生sanh 淨tịnh 土độ 。已dĩ 悟ngộ 後hậu 不bất 生sanh 淨tịnh 土độ 乎hồ 。盡tận 屬thuộc 偷thâu 心tâm 。急cấp 加gia 剿# 絕tuyệt 。可khả 也dã 。但đãn 於ư 正chánh 參tham 之chi 外ngoại 。一nhất 切thiết 禮lễ 佛Phật 念niệm 佛Phật 等đẳng 。隨tùy 緣duyên 兼kiêm 帶đái 。任nhậm 運vận 不bất 廢phế 。如như 尋tầm 常thường 穿xuyên 衣y 喫khiết 飯phạn 焉yên 。則tắc 淨tịnh 土độ 乃nãi 不bất 兼kiêm 而nhi 兼kiêm 矣hĩ 。若nhược 大đại 事sự 發phát 明minh 之chi 後hậu 。志chí 欲dục 親thân 覲cận 諸chư 佛Phật 。或hoặc 接tiếp 引dẫn 羣quần 機cơ 。發phát 願nguyện 往vãng 生sanh 。無vô 有hữu 不bất 可khả 。葢# 無vô 生sanh 而nhi 生sanh 也dã 。

諸chư 法pháp 雖tuy 多đa 。窮cùng 於ư 有hữu 待đãi 。凡phàm 有hữu 待đãi 者giả 。即tức 知tri 是thị 妄vọng 。如như 空không 不bất 自tự 空không 。待đãi 色sắc 而nhi 空không 。色sắc 不bất 自tự 色sắc 。待đãi 空không 而nhi 色sắc 。待đãi 空không 而nhi 色sắc 。色sắc 果quả 色sắc 乎hồ 。待đãi 色sắc 而nhi 空không 。空không 果quả 空không 乎hồ 。即tức 此thử 推thôi 之chi 。則tắc 知tri 若nhược 今kim 古cổ 。若nhược 大đại 小tiểu 。若nhược 美mỹ 惡ác 。若nhược 真chân 妄vọng 。無vô 不bất 皆giai 然nhiên 。俱câu 無vô 自tự 體thể 。又hựu 共cộng 待đãi 一nhất 念niệm 。而nhi 後hậu 能năng 成thành 立lập 者giả 也dã 。如như 一nhất 念niệm 不bất 生sanh 。則tắc 諸chư 法pháp 共cộng 無vô 所sở 待đãi 。共cộng 無vô 所sở 待đãi 。則tắc 各các 亦diệc 無vô 所sở 待đãi 。各các 無vô 所sở 待đãi 。則tắc 諸chư 法pháp 雖tuy 森sâm 然nhiên 布bố 列liệt 。皆giai 無vô 待đãi 之chi 光quang 。實thật 相tướng 之chi 印ấn 也dã 。故cố 曰viết 。一nhất 人nhân 成thành 佛Phật 。墻tường 壁bích 瓦ngõa 礫lịch 。亦diệc 皆giai 成thành 佛Phật 。

諸chư 法pháp 窮cùng 於ư 有hữu 待đãi 。固cố 知tri 是thị 妄vọng 。若nhược 天thiên 機cơ 深thâm 者giả 。因nhân 其kỳ 有hữu 待đãi 。即tức 知tri 無vô 我ngã 。如như 我ngã 本bổn 無vô 我ngã 。待đãi 人nhân 有hữu 我ngã 。人nhân 本bổn 無vô 我ngã 。待đãi 我ngã 有hữu 人nhân 。又hựu 如như 一nhất 本bổn 無vô 我ngã 。待đãi 二nhị 成thành 一nhất 。二nhị 本bổn 無vô 我ngã 。待đãi 一nhất 成thành 二nhị 。因nhân 其kỳ 無vô 我ngã 。所sở 以dĩ 有hữu 待đãi 。因nhân 其kỳ 有hữu 待đãi 。益ích 見kiến 無vô 我ngã 。即tức 此thử 推thôi 之chi 。則tắc 若nhược 身thân 若nhược 心tâm 。若nhược 人nhân 若nhược 物vật 。以dĩ 及cập 天thiên 地địa 之chi 覆phúc 載tải 。虗hư 空không 之chi 寥liêu 廓khuếch 。總tổng 之chi 一nhất 無vô 我ngã 之chi 通thông 光quang 也dã 。既ký 總tổng 之chi 一nhất 無vô 我ngã 。則tắc 我ngã 不bất 必tất 廓khuếch 之chi 以dĩ 容dung 物vật 。而nhi 已dĩ 無vô 非phi 物vật 。物vật 不bất 必tất 會hội 之chi 以dĩ 歸quy 己kỷ 。而nhi 物vật 無vô 非phi 己kỷ 。明minh 此thử 者giả 謂vị 之chi 聖thánh 學học 。昧muội 此thử 者giả 謂vị 之chi 外ngoại 道đạo 。證chứng 此thử 者giả 謂vị 之chi 聖thánh 人nhân 。失thất 此thử 者giả 謂vị 之chi 凡phàm 夫phu 。三tam 教giáo 聖thánh 人nhân 。設thiết 教giáo 不bất 同đồng 。而nhi 所sở 以dĩ 必tất 同đồng 者giả 。此thử 無vô 我ngã 也dã 。孔khổng 子tử 證chứng 之chi 。故cố 曰viết 絕tuyệt 四tứ 。絕tuyệt 四tứ 者giả 。一nhất 無vô 我ngã 也dã 。孔khổng 子tử 之chi 後hậu 。唯duy 顏nhan 氏thị 能năng 克khắc 己kỷ 。克khắc 己kỷ 為vi 近cận 之chi 。故cố 曰viết 。有hữu 若nhược 無vô 。實thật 若nhược 虗hư 。犯phạm 而nhi 不bất 校giáo 。至chí 孟# 氏thị 則tắc 主chủ 之chi 以dĩ 我ngã 。主chủ 之chi 以dĩ 我ngã 。而nhi 無vô 我ngã 之chi 血huyết 脉mạch 斷đoạn 矣hĩ 。雖tuy 道đạo 性tánh 善thiện 。稱xưng 仁nhân 義nghĩa 。豈khởi 得đắc 為vi 孔khổng 子tử 之chi 徒đồ 哉tai 。葢# 仁nhân 義nghĩa 雖tuy 善thiện 。皆giai 以dĩ 無vô 我ngã 成thành 其kỳ 德đức 。使sử 其kỳ 我ngã 有hữu 我ngã 。則tắc 必tất 強cường/cưỡng 物vật 以dĩ 狥# 我ngã 。物vật 有hữu 我ngã 。則tắc 必tất 喪táng 己kỷ 以dĩ 狥# 物vật 。而nhi 所sở 謂vị 仁nhân 義nghĩa 者giả 。非phi 偽ngụy 則tắc 偏thiên 也dã 。縱túng/tung 曰viết 不bất 偽ngụy 不bất 偏thiên 。而nhi 勉miễn 強cường/cưỡng 與dữ 外ngoại 者giả 。心tâm 非phi 所sở 安an 。謂vị 之chi 能năng 仁nhân 義nghĩa 可khả 乎hồ 。世thế 儒nho 不bất 知tri 我ngã 與dữ 物vật 皆giai 無vô 我ngã 。而nhi 執chấp 之chi 為vi 實thật 。堅kiên 不bất 可khả 破phá 。乃nãi 曰viết 我ngã 學học 孔khổng 我ngã 學học 孔khổng 。益ích 悖bội 矣hĩ 。

問vấn 。諸chư 子tử 論luận 性tánh 。如như 何hà 折chiết 衷# 。曰viết 。荀# 卿khanh 言ngôn 性tánh 惡ác 。楊dương 雄hùng 言ngôn 善thiện 惡ác 混hỗn 。韓# 愈dũ 言ngôn 性tánh 有hữu 三tam 品phẩm 。宋tống 儒nho 非phi 之chi 。謂vị 其kỳ 以dĩ 氣khí 質chất 論luận 性tánh 是thị 也dã 。唯duy 孟# 軻kha 言ngôn 性tánh 善thiện 。東đông 林lâm 謂vị 其kỳ 指chỉ 本bổn 然nhiên 之chi 善thiện 。不bất 與dữ 惡ác 對đối 。朱chu 晦hối 菴am 亦diệc 曰viết 。此thử 語ngữ 卻khước 是thị 。由do 是thị 五ngũ 百bách 年niên 來lai 。儒nho 者giả 宗tông 之chi 。無vô 敢cảm 違vi 越việt 。唯duy 間gian 有hữu 治trị 釋Thích 氏thị 之chi 學học 者giả 。不bất 以dĩ 為vi 然nhiên 。我ngã 茲tư 不bất 敢cảm 以dĩ 釋thích 辨biện 儒nho 。姑cô 就tựu 儒nho 語ngữ 辨biện 之chi 。如như 孟# 軻kha 之chi 辨biện 性tánh 善thiện 也dã 。以dĩ 水thủy 性tánh 之chi 必tất 下hạ 。喻dụ 人nhân 性tánh 之chi 必tất 善thiện 。則tắc 所sở 謂vị 善thiện 。非phi 本bổn 然nhiên 之chi 善thiện 。乃nãi 與dữ 惡ác 對đối 之chi 善thiện 也dã 。既ký 與dữ 惡ác 對đối 。則tắc 與dữ 荀# 楊dương 諸chư 論luận 有hữu 何hà 別biệt 乎hồ 。葢# 四tứ 子tử 之chi 論luận 性tánh 。皆giai 指chỉ 其kỳ 用dụng 而nhi 已dĩ 。譬thí 之chi 水thủy 焉yên 。善thiện 則tắc 水thủy 之chi 下hạ 行hành 也dã 。惡ác 則tắc 水thủy 之chi 上thượng 行hành 也dã 。善thiện 惡ác 混hỗn 。則tắc 兼kiêm 上thượng 下hạ 也dã 。三tam 品phẩm 。則tắc 上thượng 下hạ 而nhi 兼kiêm 不bất 上thượng 不bất 下hạ 也dã 。用dụng 有hữu 四tứ 種chủng 之chi 殊thù 。故cố 論luận 者giả 亦diệc 有hữu 四tứ 種chủng 之chi 殊thù 。倘thảng 能năng 識thức 水thủy 之chi 體thể 。則tắc 不bất 離ly 四tứ 種chủng 。亦diệc 不bất 即tức 四tứ 種chủng 。而nhi 四tứ 種chủng 之chi 論luận 。不bất 攻công 而nhi 自tự 破phá 矣hĩ 。或hoặc 曰viết 。釋Thích 氏thị 云vân 。隨tùy 緣duyên 不bất 變biến 名danh 性tánh 。是thị 合hợp 體thể 用dụng 名danh 之chi 也dã 。曰viết 不bất 變biến 。表biểu 性tánh 體thể 之chi 德đức 。非phi 直trực 指chỉ 性tánh 體thể 也dã 。如như 摩ma 尼ni 之chi 珠châu 。具cụ 有hữu 隨tùy 緣duyên 不bất 變biến 之chi 性tánh 。詎cự 可khả 指chỉ 隨tùy 緣duyên 不bất 變biến 為vi 珠châu 體thể 哉tai 。或hoặc 曰viết 。昔tích 荷hà 澤trạch 發phát 明minh 性tánh 體thể 。以dĩ 知tri 為vi 宗tông 。圭# 峯phong 稱xưng 其kỳ 獨độc 得đắc 珠châu 體thể 。是thị 否phủ/bĩ 。曰viết 。以dĩ 知tri 論luận 性tánh 。猶do 以dĩ 光quang 明minh 論luận 珠châu 。是thị 亦diệc 表biểu 珠châu 體thể 之chi 德đức 也dã 。況huống 體thể 具cụ 寂tịch 照chiếu 二nhị 德đức 。知tri 則tắc 專chuyên 言ngôn 其kỳ 照chiếu 。表biểu 德đức 亦diệc 自tự 不bất 備bị 。必tất 為vi 之chi 解giải 曰viết 。空không 寂tịch 之chi 知tri 。則tắc 備bị 矣hĩ 。或hoặc 曰viết 。傅phó/phụ 大Đại 士Sĩ 作tác 頌tụng 曰viết 。空không 手thủ 把bả 鋤# 頭đầu 。步bộ 行hành 騎kỵ 水thủy 牛ngưu 。人nhân 從tùng 橋kiều 上thượng 過quá 。橋kiều 流lưu 水thủy 不bất 流lưu 。杜đỗ 順thuận 和hòa 尚thượng 作tác 頌tụng 曰viết 。懷hoài 州châu 牛ngưu 喫khiết 禾hòa 。益ích 州châu 馬mã 腹phúc 脹trướng 。天thiên 下hạ 覓mịch 醫y 人nhân 。灸# 猪trư 左tả 膊bạc 上thượng 。二nhị 大Đại 士Sĩ 從tùng 用dụng 指chỉ 體thể 。不bất 識thức 能năng 盡tận 顯hiển 否phủ/bĩ 。曰viết 。二nhị 大Đại 士Sĩ 盡tận 力lực 敷phu 宣tuyên 。祇kỳ 從tùng 旁bàng 敲# 。終chung 非phi 正chánh 指chỉ 。或hoặc 曰viết 。師sư 具cụ 甚thậm 麼ma 眼nhãn 。三tam 教giáo 聖thánh 賢hiền 。盡tận 皆giai 檢kiểm 點điểm 。請thỉnh 師sư 直trực 指chỉ 出xuất 看khán 。曰viết 。此thử 體thể 非phi 獨độc 元nguyên 賢hiền 不bất 能năng 指chỉ 出xuất 。即tức 釋Thích 迦Ca 老lão 子tử 。也dã 祇kỳ 得đắc 掩yểm 室thất 摩ma 竭kiệt 。維duy 摩ma 老lão 子tử 。也dã 祇kỳ 得đắc 杜đỗ 口khẩu 毗tỳ 耶da 。葢# 無vô 言ngôn 可khả 說thuyết 。無vô 理lý 可khả 伸thân 。所sở 以dĩ 一nhất 切thiết 諸chư 佛Phật 。諸chư 祖tổ 雖tuy 旁bàng 敲# 曲khúc 顯hiển 。費phí 盡tận 舌thiệt 頭đầu 。其kỳ 於ư 本bổn 體thể 。實thật 未vị 嘗thường 動động 著trước 半bán 毫hào 也dã 。

一nhất 念niệm 不bất 生sanh 。則tắc 全toàn 體thể 湛trạm 然nhiên 而nhi 不bất 失thất 。一nhất 念niệm 暫tạm 生sanh 。則tắc 間gian 關quan 萬vạn 里lý 而nhi 難nạn/nan 尋tầm 。一nhất 念niệm 不bất 生sanh 。則tắc 四tứ 聖thánh 之chi 位vị 無vô 所sở 立lập 。一nhất 念niệm 暫tạm 生sanh 。則tắc 六lục 凡phàm 之chi 影ảnh 不bất 可khả 逃đào 。一nhất 念niệm 不bất 生sanh 。則tắc 我ngã 大đại 而nhi 虗hư 空không 為vi 小tiểu 。一nhất 念niệm 暫tạm 生sanh 。則tắc 我ngã 小tiểu 而nhi 微vi 塵trần 亦diệc 大đại 。一nhất 念niệm 不bất 生sanh 。則tắc 根căn 塵trần 皆giai 。徧biến 於ư 法Pháp 界Giới 。一nhất 念niệm 暫tạm 生sanh 。則tắc 根căn 塵trần 各các 局cục 於ư 本bổn 位vị 。一nhất 念niệm 不bất 生sanh 。則tắc 耳nhĩ 目mục 互hỗ 用dụng 。依y 正chánh 交giao 融dung 。一nhất 念niệm 暫tạm 生sanh 。則tắc 耳nhĩ 目mục 分phần/phân 司ty 。依y 正chánh 永vĩnh 判phán 。一nhất 念niệm 不bất 生sanh 。則tắc 數số 不bất 能năng 拘câu 。報báo 不bất 能năng 及cập 。一nhất 念niệm 暫tạm 生sanh 。則tắc 吉cát 凶hung 異dị 域vực 。苦khổ 樂lạc 殊thù 途đồ 。一nhất 念niệm 不bất 生sanh 。則tắc 不bất 疾tật 而nhi 速tốc 。不bất 行hành 而nhi 至chí 。一nhất 念niệm 暫tạm 生sanh 。則tắc 疾tật 而nhi 不bất 速tốc 。行hành 而nhi 不bất 至chí 。一nhất 念niệm 不bất 生sanh 。則tắc 不bất 動động 而nhi 敬kính 。不bất 言ngôn 而nhi 信tín 。一nhất 念niệm 暫tạm 生sanh 。則tắc 動động 而nhi 不bất 敬kính 。言ngôn 而nhi 不bất 信tín 。一nhất 念niệm 不bất 生sanh 。則tắc 空không 色sắc 雙song 泯mẫn 。見kiến 化hóa 為vi 性tánh 。一nhất 念niệm 暫tạm 生sanh 。則tắc 空không 色sắc 敵địch 立lập 。性tánh 化hóa 為vi 見kiến 。一nhất 念niệm 不bất 生sanh 。則tắc 世thế 界giới 可khả 移di 。虗hư 空không 可khả 殞vẫn 。一nhất 念niệm 暫tạm 生sanh 。則tắc 微vi 塵trần 亦diệc 礙ngại 。一nhất 膜mô 生sanh 障chướng 。是thị 此thử 一nhất 念niệm 者giả 。乃nãi 生sanh 死tử 之chi 根căn 核hạch 。亦diệc 涅Niết 槃Bàn 之chi 康khang 莊trang 。人nhân 能năng 鑄chú 有hữu 念niệm 而nhi 成thành 無vô 念niệm 。則tắc 成thành 佛Phật 尚thượng 有hữu 餘dư 事sự 乎hồ 。

永Vĩnh 覺Giác 和Hòa 尚Thượng 廣Quảng 錄Lục 卷quyển 第đệ 二nhị 十thập 九cửu