天台宗 ( 天thiên 台thai 宗tông )
Phật Học Đại Từ Điển
NGHĨA TIẾNG HÁN
（流派）隋智者大師入寂於天台山，故曰天台大師。天台大師所立，名天台宗。此宗以法華經為本經，以智度論為指南，以涅槃經為扶疏，以大品經為觀法，因而明一心三觀之妙理也。先是本宗第一祖北齊慧文，依中觀論始發明此妙理，以授第二祖南岳之慧思，慧思傳之第三祖天台之智者。智者曰：傳道在行亦在說。於是講說三部：一、玄義，是說一家之教相者；二、文句，是解法華之經文者；三、止觀，是示一心之觀行者；一宗之教觀備於此。因以此師顯宗名。次有第四祖章安之灌頂，筆受天台之講說，三部之書成於此，一宗之典型永存。自章安歷第五祖法華之天宮，第六祖左溪之三師，至第七祖荊溪之湛然。荊溪崛起中唐，作釋籤，疏記，輔行，次第釋彼三部，又著金錍義例諸書，排他邪解。由荊溪八傳至宋之四明，是時台宗萎微不振。四明解行兼至，再興一宗。而天台始分為山家山外二流，山家為四明之正傳，以忘心為觀境，及說事造之三千。山外以慈光之悟恩為祖，以真心為觀境，且不許事造之三千。四明既顯揚山家之正宗，而受之者為廣智，神照，南屏等，源源不絕，且傳至日本，流布甚廣。而山外之流，不久湮滅。
NGHĨA HÁN VIỆT
（ 流lưu 派phái ） 隋tùy 智trí 者giả 大đại 師sư 入nhập 寂tịch 於ư 天thiên 台thai 山sơn ， 故cố 曰viết 天thiên 台thai 大đại 師sư 。 天thiên 台thai 大đại 師sư 所sở 立lập ， 名danh 天thiên 台thai 宗tông 。 此thử 宗tông 以dĩ 法pháp 華hoa 經kinh 為vi 本bổn 經kinh ， 以dĩ 智trí 度độ 論luận 為vi 指chỉ 南nam ， 以dĩ 涅Niết 槃Bàn 經Kinh 為vi 扶phù 疏sớ ， 以dĩ 大đại 品phẩm 經kinh 為vi 觀quán 法Pháp 因nhân 而nhi 明minh 一nhất 心tâm 三tam 觀quán 之chi 妙diệu 理lý 也dã 。 先tiên 是thị 本bổn 宗tông 第đệ 一nhất 祖tổ 北bắc 齊tề 慧tuệ 文văn ， 依y 中trung 觀quán 論luận 始thỉ 發phát 明minh 此thử 妙diệu 理lý ， 以dĩ 授thọ 第đệ 二nhị 祖tổ 南nam 岳nhạc 之chi 慧tuệ 思tư ， 慧tuệ 思tư 傳truyền 之chi 第đệ 三tam 祖tổ 天thiên 台thai 之chi 智trí 者giả 。 智trí 者giả 曰viết ： 傳truyền 道đạo 在tại 行hành 亦diệc 在tại 說thuyết 。 於ư 是thị 講giảng 說thuyết 三tam 部bộ ： 一nhất 、 玄huyền 義nghĩa ， 是thị 說thuyết 一nhất 家gia 之chi 教giáo 相tướng 者giả ； 二nhị 、 文văn 句cú ， 是thị 解giải 法pháp 華hoa 之chi 經kinh 文văn 者giả ； 三tam 止Chỉ 觀Quán 。 是thị 示thị 一nhất 心tâm 之chi 觀quán 行hành 者giả ； 一nhất 宗tông 之chi 教giáo 觀quán 備bị 於ư 此thử 。 因nhân 以dĩ 此thử 師sư 顯hiển 宗tông 名danh 。 次thứ 有hữu 第đệ 四tứ 祖tổ 章chương 安an 之chi 灌quán 頂đảnh ， 筆bút 受thọ 天thiên 台thai 之chi 講giảng 說thuyết ， 三tam 部bộ 之chi 書thư 成thành 於ư 此thử ， 一nhất 宗tông 之chi 典điển 型 永vĩnh 存tồn 。 自tự 章chương 安an 歷lịch 第đệ 五ngũ 祖tổ 法pháp 華hoa 之chi 天thiên 宮cung ， 第đệ 六lục 祖tổ 左tả 溪khê 之chi 三tam 師sư ， 至chí 第đệ 七thất 祖tổ 荊kinh 溪khê 之chi 湛trạm 然nhiên 。 荊kinh 溪khê 崛quật 起khởi 中trung 唐đường ， 作tác 釋thích 籤 ， 疏sớ 記ký ， 輔phụ 行hành ， 次thứ 第đệ 釋thích 彼bỉ 三tam 部bộ ， 又hựu 著trước 金kim 錍bề 義nghĩa 例lệ 諸chư 書thư ， 排bài 他tha 邪tà 解giải 。 由do 荊kinh 溪khê 八bát 傳truyền 至chí 宋tống 之chi 四tứ 明minh ， 是thị 時thời 台thai 宗tông 萎nuy 微vi 不bất 振chấn 。 四tứ 明minh 解giải 行hành 兼kiêm 至chí ， 再tái 興hưng 一nhất 宗tông 。 而nhi 天thiên 台thai 始thỉ 分phân 為vi 山sơn 家gia 山sơn 外ngoại 二nhị 流lưu ， 山sơn 家gia 為vi 四tứ 明minh 之chi 正chánh 傳truyền ， 以dĩ 忘vong 心tâm 為vi 觀quán 境cảnh ， 及cập 說thuyết 事sự 造tạo 之chi 三tam 千thiên 。 山sơn 外ngoại 以dĩ 慈từ 光quang 之chi 悟ngộ 恩ân 為vi 祖tổ ， 以dĩ 真chân 心tâm 為vi 觀quán 境cảnh ， 且thả 不bất 許hứa 事sự 造tạo 之chi 三tam 千thiên 。 四tứ 明minh 既ký 顯hiển 揚dương 山sơn 家gia 之chi 正chánh 宗tông ， 而nhi 受thọ 之chi 者giả 為vi 廣quảng 智trí ， 神thần 照chiếu ， 南nam 屏bính 等đẳng ， 源nguyên 源nguyên 不bất 絕tuyệt ， 且thả 傳truyền 至chí 日nhật 本bổn ， 流lưu 布bố 甚thậm 廣quảng 。 而nhi 山sơn 外ngoại 之chi 流lưu ， 不bất 久cửu 湮nhân 滅diệt 。