thập thức
Phật Quang Đại Từ Điển
(十識) Chỉ cho 10 thức: Nhãn thức tâm, nhĩ thức tâm, tị thức tâm, thiệt thức tâm, thân thức tâm, ý thức tâm, mạt na thức tâm, a lại da thức tâm, đa nhất thức tâm (nhất thiết nhất tâm thức) và nhất nhất thức tâm (nhất tâm nhất tâm thức). Tính linh tập quyển 7 gọi 10 thức trên là Thập lự. Thập thức gồm 3 loại: 1. Thập thức của Chân như môn: Tức 8 thức thêm Đa nhất thức tâm và Nhất nhất thức tâm. Theo luận Thích ma ha diễn quyển 2 thì trong 10 thức, 9 thức trước không duyên theo chân lí, còn thức thứ 10 thì duyên theo chân lí và lấy đó làm cảnh giới; đây là đối với Sinh diệt môn mà lập 8 thức, lấy Sinh diệt sở nhập làm thức thứ 9, Chân như sở nhập làm thức thứ 10. 2. Thập thức của Sinh diệt môn: Cũng luận Thích ma ha diễn quyển 2 còn nêu ra thuyết Tăng số thập thức, tức ngoài 8 thức A lại da… còn thêm Am ma la thức và Nhất thiết nhất tâm thức thành là 10 thức. Mười thức này đối với vị Sinh diệt môn mà lập 9 thức, lấy Sinh diệt sở nhập làm thức thứ 10.3. Thập thức của Chân sinh bất nhị môn: Cứ theo Bí tạng kí thì Mật giáo cho rằng các vị tôn trong Bát diệp (8 cánh sen) bao hàm tất cả tâm chủ, đó là 8 thức; các vị tôn trong Bát diệp và Trung đài(đài sen ở giữa 8 cánh sen) bao hàm tất cả tâm chủ, đó là 9 thức; đem tất cả tâm chủ nhiều như số bụi nhỏ trong 10 cõi Phật thu nhiếp vào một thức, đó là thức thứ 10. (xt. Nhất Nhất Tâm Thức, Nhất Thiết Nhất Tâm Thức).